strong zhí guān strong èr
職官二
sān lǎo wǔ gēng
三老五更
sān lǎo wǔ gēng, xī sān dài suǒ zūn yě. sān zhě, dào chéng yú sān, wèi tiān dì rén yě. lǎo zhě, jiù yě, shòu yě. shī yún: fāng shū yuán lǎo. shū chēng: wú yí wǒ huáng gǒu zhī yán, zé wǎng suǒ qiān. wǔ zhě, xùn yú wǔ pǐn. gèng zhě, gèng yě, wǔ shì zhǎng jiǔ, gèng xiāng dài, yán qí néng yǐ shàn dào gǎi gèng jǐ yě. gù sān lǎo wǔ gēng, jiē qǔ yǒu dào qī nán nǚ wán jù zhě wèi zhī. zhèng xuán yuē: lǎo gèng hù yán zhī ěr, jiē lǎo rén gèng zhī sān dé wǔ shì zhě yě. cài yōng yuē: gèng, dāng wèi sǒu zì zhī wù yě. tiān zǐ fù shì sān lǎo, xiōng shì wǔ gēng, qīn tǎn gē shēng, zhí jiàng ér kuì, zhí jué ér yìn. sān gōng shè jǐ, jiǔ qīng zhèng lǚ, zhù gěng zài qián, zhù yì zài hòu. gěng yīn gěng. yì yīn yàn. shǐ zhě ān chē ruǎn lún, sòng yíng zhì jiā, tiān zǐ dú bài yú píng. qí míng rì, sān lǎo yì què xiè, yǐ qí lǐ yù tài zūn gù yě.
三老五更,昔三代所尊也。(三者,道成於三,謂天、地、人也。老者,舊也,壽也。詩云:「方叔元老。」書稱:」無遺我黃耇之言,則罔所愆。」五者,訓於五品。更者,更也,五世長久,更相代,言其能以善道改更己也。故三老五更,皆取有道、妻男女完具者為之。鄭玄曰:」老更互言之耳,皆老人更知三德五事者也。」蔡邕曰:「更,當為叟字之誤也。」)天子父事三老,兄事五更,親袒割牲,執醬而饋,執爵而酳。三公設幾,九卿正履,祝骾在前,祝饐在後。(骾音鯁。饐音咽。)使者安車輭輪,送迎至家,天子獨拜於屏。其明日,三老詣闕謝,以其禮遇泰尊故也。
hòu hàn míng dì yǐ lǐ gōng wèi sān lǎo, huán róng wèi wǔ gēng. gōng róng jiē yǐ èr qiān dàn lù, yǎng zhōng qí shēn. ān dì yǐ lǔ pī lǐ chōng wèi sān lǎo, líng dì yòu yǐ yuán féng wèi sān lǎo, cì yǐ yù zhàng. yù zhàng, zhǎng jiǔ chǐ, duān yǐ jiū wèi shì. jiū zhě, bù yàn zhī niǎo, yù lǎo rén zhī bù yàn yě.
後漢明帝以李躬為三老,桓榮為五更。(躬、榮皆以二千石祿,養終其身。)安帝以魯丕、李充為三老,靈帝又以袁逢為三老,賜以玉杖。(玉杖,長九尺,端以鳩為飾。鳩者,不咽之鳥,欲老人之不咽也。)
wèi gāo guì xiāng gōng jí wèi, xìng tài xué, mìng wáng xiáng wèi sān lǎo, xiáng zì xiū zhēng. zhèng xiǎo tóng wèi wǔ gēng. kāng chéng zhī sūn. xiáng nán miàn jǐ zhàng, yǐ shī dào zì jū, tiān zǐ běi miàn qǐ yán. xiáng chén míng wáng shèng dì jūn chén zhèng huà zhī yào yǐ xùn zhī, wén zhě mò bù dǐ lì.
魏高貴鄉公即位,幸太學,命王祥為三老,(祥字休徵。)鄭小同為五更。(康成之孫。)祥南面几杖,以師道自居,天子北面乞言。祥陳明王聖帝君臣政化之要以訓之,聞者莫不砥礪。
hòu wèi xiào wén yǎng lǎo yú míng táng, yǐ wèi yuán wèi sān lǎo, yuán zì gǒu rén. yóu míng gēn wèi wǔ gēng. míng gēn zì yuǎn zhì. dì zài bài, sān lǎo sù bài. zhèng zhòng yún: dàn fǔ xià shǒu, jīn shí yì bài shì yě. yì yīn yú zhì fǎn, jí jīn zhī yī yě. gěi sān lǎo shàng gōng zhī lù, wǔ gēng yuán qīng zhī lù.
後魏孝文養老於明堂,以尉元為三老,(元字苟仁。)游明根為五更。(明根字遠志。)帝再拜,三老肅拜。(鄭眾云:「但俯下手,今時撎拜是也。」撎音於志反,即今之揖也。)給三老上公之祿,五更元卿之祿。
hòu zhōu wǔ dì bǎo dìng sān nián, zhào yǐ tài fù yàn guó gōng jǐn yú jǐn wèi sān lǎo, cì yán nián zhàng. dì xìng tài xué yǐ shí zhī. sān lǎo rù mén, huáng dì yíng bài mén píng zhī jiān, sān lǎo dá bài. yǒu sī shè sān lǎo xí yú zhōng yíng, nán xiàng. tài shī jìn guó gōng hù shēng jiē, shè jǐ yú xí. sān lǎo shēng xí, nán miàn, píng jǐ ér zuò. dà sī kòu chǔ guó gōng níng shēng jiē, zhèng xì. huáng dì shēng, lì yú fǔ yǐ zhī qián, xī miàn. yǒu sī jìn zhuàn, huáng dì guì shè jiàng dòu, qīn zì tǎn gē. sān lǎo shí qì, huáng dì yòu qīn guì shòu jué yǐ yìn. yǒu sī chè qì, huáng dì běi miàn lì, fǎng dào. sān lǎo nǎi qǐ, lì yú xí hòu. huáng dì yuē: wěi dāng tiān xià zhòng rèn, zì wéi bù cái, bù zhī zhèng zhì zhī yào, gōng qí huì zhī. sān lǎo dá yuē mù shòu shéng zé zhèng, hòu cóng jiàn zé shèng. zì gǔ míng wáng shèng zhǔ, jiē xū xīn nà jiàn, yǐ zhī dé shī, tiān xià yòng ān, wéi bì xià niàn zhī yún yún. sān lǎo yán bì, huáng dì zài bài shòu zhī, sān lǎo dá bài, lǐ chéng ér chū. qí yú lì dài jiē wú.
後周武帝保定三年,詔以太傅、燕國公謹(于謹)為三老,賜延年杖。帝幸太學以食之。三老入門,皇帝迎拜門屏之間,三老答拜。有司設三老席於中楹,南向。太師、晉國公護升階,設幾於席。三老升席,南面,憑几而坐。大司寇、楚國公寧升階,正舄。皇帝升,立於斧扆之前,西面。有司進饌,皇帝跪設醬豆,親自袒割。三老食訖,皇帝又親跪授爵以酳。有司徹訖,皇帝北面立,訪道。三老乃起,立於席後。皇帝曰:「猥當天下重任,自惟不才,不知政治之要,公其誨之。」三老答曰「木受繩則正,後從諫則聖。自古明王聖主,皆虛心納諫,以知得失,天下用安,惟陛下念之」云云。三老言畢,皇帝再拜受之,三老答拜,禮成而出。其餘歷代皆無。
sān gōng zǒng xù sì fǔ èr dà fù
三公總敘(四輔二大附)
jì yuē: yú xià shāng zhōu yǒu shī bǎo, yǒu yí chéng, shè sì fǔ jí sān gōng, shàng shū dà chuán yuē: gǔ zhě tiān zǐ bì yǒu sì lín, qián yuē yí, hòu yuē chéng, zuǒ yuē fǔ, yòu yuē bì. tiān zǐ yǒu wèn wú yǐ duì, zé zhī yí yǒu zhì ér bù zhì, zé zhī chéng kě zhèng ér bù zhèng, zé zhī fǔ kě yáng ér bù yáng, zé zhī bì. qí jué shì qīng, qí lù shì cì guó zhī jūn. hàn guān yí yuē: cāng xié zuò shū, zì huán zhě wèi zhī àn, bèi sī zhě wèi zhī gōng. hán zǐ yuē: bèi sī yuē gōng. dǐng zú sān zhě, sān guāng yě. bù bì bèi, wéi qí rén. yǔ shǐ néng yě. yǔ, yán yě. de néng zé yòng zhī, wú zé yǐ, bù bì bèi qí guān. xiǎo rén chù qí wèi, bù rú qiě què. gù tiān zǐ wú jué, sān gōng wú guān, cān zhí tiān zǐ, hé guān zhī chēng? tiān wén sān tái, yǐ sān gōng fǎ yān. sān tái, xīng míng. tái, yī zuò néng. yī yǐn yuē: sān gōng diào yīn yáng, jiǔ qīng tōng hán shǔ, dài fū zhī rén shì, liè shì qù qí sī. zhōu chéng wáng zuò zhōu guān, yuē: lì tài shī tài fù tài bǎo, zī wéi sān gōng, lùn dào jīng bāng, xiè lǐ yīn yáng. shī, tiān zǐ suǒ shī fǎ fù, fù xiāng tiān zǐ bǎo, bǎo ān tiān zǐ yú dé yì zhě. cǐ wéi sān gōng zhī rèn, zuǒ wáng lùn dào, yǐ jīng wěi guó shì, hé lǐ yīn yáng. shǎo shī shǎo fù shǎo bǎo yuē sān gū. cǐ sān guān míng yuē sān gū. gū, tè yě. yán bēi yú gōng, zūn yú qīng, tè zhì cǐ sān rén. èr gōng hóng huà, yín liàng tiān dì, bì yǔ yī rén. fù èr sān gōng, hóng dà dào huà, jìng xìn tiān dì zhī jiào, yǐ fǔ wǒ yī rén zhī zhì. zé sān tài, zhōu zhī sān gōng yě, gù bù yǐ yī zhí wèi guān míng. gōng, bā mìng yě. jiǔ mìng zé fēn shǎn wèi èr bó. yòu yǐ sān shǎo wèi gū qīng, yǔ liù qīng wèi jiǔ yān. liù qīng, zhǒng zǎi sī tú zōng bó sī mǎ sī kòu sī kōng yě. zhōu lǐ zhèng yì yuē: àn hūn yì yún sān gōng jiǔ qīng zhě, liù qīng bìng sān gū ér yán jiǔ, qí sān gōng yòu xià jiān liù qīng. gù chuán yún sī tú gōng sī mǎ gōng sī kōng gōng, gōng gè jiān èr qīng. àn gù mìng, tài bǎo lǐng zhǒng zǎi, bì gōng lǐng sī mǎ, máo gōng lǐng sī kōng, bié yǒu ruì bó wèi sī tú, tóng bó wèi zōng bó, wèi hóu wèi sī kòu, zé zhōu shí sān gōng, gè jiān yī qīng zhī zhí, yǔ gǔ yì yǐ. yòu zhōu lǐ wáng jī yǒu liù qīng, měi èr qīng zé gōng yī rén, gài yī gōng lǐng èr qīng yě. shùn zhī yú yáo, yī yǐn yú tāng, zhōu gōng zhào gōng yú zhōu, shì qí rèn yě. jiǎ yì yuē: tiān zǐ bù yù yú qián shèng zhī dé, bù zhī jūn mín zhī dào, bù jiàn lǐ yì zhī zhèng, shī shū wú zōng, xué yè bù fǎ, tài shī zhī zé yě, gǔ zhě qí tài gōng zhí zhī. tiān zǐ bù huì yú shù mín, bù lǐ yú dà chén, bù zhōng yú zhé yù, wú jīng yú bǎi guān, bù āi yú sàng, bù jìng yú jì, bù chéng bù xìn, tài fù zhī zé yě, gǔ zhě zhōu gōng zhí zhī. tiān zǐ chù wèi bù duān, shòu yè bù jìng, yán yǔ bù xù, yīn shēng bù zhōng, jìn tuì shēng jiàng bù yǐ lǐ, fǔ yǎng zhōu xuán wú yǐ jié, cǐ tài bǎo zhī zé yě, gǔ zhě yàn zhào gōng zhí zhī. tiān zǐ yàn yè fǎn qí xué, zuǒ yòu zhī xí guǐ qí shī, dā zhū hóu, guò dà chén, bù zhī wén yǎ zhī cí, cǐ shǎo shī zhī zé yě. tiān zǐ jū chù chū rù bù yǐ lǐ, yī fú guān dài bù yǐ zhì, yù qì liè cè bù yǐ dù, cǎi fú cóng hǎo bù yǐ zhāng, fèn yuè bù yǐ yì, yǔ duó bù yǐ jié, cǐ shǎo fù zhī zé yě. tiān zǐ jū yàn sī, ān ér yì, lè ér dān, yǐn shí bù shí, zuì bǎo bù jié, qǐn qǐ zǎo yàn wú cháng, wán hǎo qì nòng wú zhì, cǐ shǎo bǎo zhī zé yě. gù zhōu lǐ jiàn wài cháo zhī fǎ, zuǒ jiǔ jí, gū qīng dài fū wèi yān, qún shì zài qí hòu yòu jiǔ jí, gōng hóu bó zǐ nán wèi yān, qún lì zài qí hòu miàn sān huái, sān gōng wèi yān, zhōu zhǎng zhòng shù zài qí hòu. shù jí yǐ wèi wèi zhě, qǔ qí chì xīn ér wài cì, xiàng yǐ chì xīn sān cì yě. huái, huái yě, yán huái lái rén yú cǐ, yù yǔ zhī móu yě. qún lì, wèi fǔ shǐ yě. zhōu zhǎng, xiāng suì zhī guān. sān gōng yī mìng gǔn, ruò yǒu jiā zé cì yě, bù guò jiǔ mìng. sān gōng bā mìng yǐ, fù jiā yī mìng, zé fú gǔn lóng, yǔ wáng zhě zhī hòu tóng, duō yú cǐ zé cì yě, fēi mìng fú yě. yú xià zhī zhì, tiān zǐ yǒu rì yuè xīng chén. zhōu lǐ yuē: zhū gōng zhī fú, zì gǔn miǎn ér xià, rú wáng zhī fú. chūn qiū jiǔ mìng zuò bó, zūn gōng yuē zǎi, yán yú hǎi nèi wú bù zǎi tǒng yān. huò shuō sī mǎ zhǔ tiān, sī tú zhǔ rén, sī kōng zhǔ tǔ, shì wèi sān gōng. hán shī wài chuán yuē: gù yīn yáng bù hé, sì shí bù jié, xīng chén shī dù, zāi biàn fēi cháng, zé zé zhī sī mǎ jūn chén bù zhèng, rén dào bù hé, guó duō dào zéi, mín yuàn qí shàng, zé zé zhī sī tú shān líng bēng chí, chuān gǔ bù tōng, wǔ gǔ bù zhí, cǎo mù bù mào, zé zé zhī sī kōng.
記曰:「虞夏商周有師、保,有疑、丞,設四輔及三公,(尚書大傳曰:「古者天子必有四鄰,前曰疑,後曰丞,左曰輔,右曰弼。天子有問無以對,責之疑;有志而不志,責之丞;可正而不正,責之輔;可揚而不揚,責之弼。其爵視卿,其祿視次國之君。」漢官儀曰:「倉頡作書,自環者謂之晻,背私者謂之公。」韓子曰:「背私曰公。鼎足三者,三光也。」)不必備,唯其人。語使能也。」(語,言也。得能則用之,無則已,不必備其官。小人處其位,不如且闕。)故天子無爵,三公無官,參職天子,何官之稱?天文三台,以三公法焉。(三台,星名。台,一作能。)伊尹曰:「三公調陰陽,九卿通寒暑,大夫知人事,列士去其私。」周成王作周官,曰:「立太師、太傅、太保,茲惟三公,論道經邦,燮理陰陽。(師,天子所師法;傅,傅相天子;保,保安天子於德義者。此惟三公之任,佐王論道,以經緯國事,和理陰陽。)少師、少傅、少保曰三孤。(此三官名曰三孤。孤,特也。言卑於公,尊於卿,特置此三人。)貳公弘化,寅亮天地,弼予一人。」(副貳三公,弘大道化,敬信天地之教,以輔我一人之治。)則三太,周之三公也,故不以一職為官名。(公,八命也。九命則分陝為二伯。)又以三少為孤卿,與六卿為九焉。(六卿,冢宰、司徒、宗伯、司馬、司寇、司空也。周禮正義曰:「按婚義雲三公九卿者,六卿並三孤而言九,其三公又下兼六卿。故傳雲司徒公、司馬公、司空公,公各兼二卿。按顧命,太保領冢宰,畢公領司馬,毛公領司空,別有芮伯為司徒,彤伯為宗伯,衛侯為司寇,則周時三公,各兼一卿之職,與古異矣。」又周禮王畿有六卿,每二卿則公一人,蓋一公領二卿也。)舜之於堯,伊尹於湯,周公、召公於周,是其任也。(賈誼曰:」天子不喻於前聖之德,不知君民之道,不見禮義之正,詩書無宗,學業不法,太師之責也,古者齊太公職之。天子不惠於庶民,不禮於大臣,不中於折獄,無經於百官,不哀於喪,不敬於祭,不誠不信,太傅之責也,古者周公職之。天子處位不端,受業不敬,言語不敘,音聲不中,進退升降不以禮,俯仰周旋無以節,此太保之責也,古者燕召公職之。天子燕業反其學,左右之習詭其師,荅諸侯,過大臣,不知文雅之辭,此少師之責也。天子居處出入不以禮,衣服冠帶不以制,御器列側不以度,采服從好不以章,忿悅不以義,與奪不以節,此少傅之責也。天子居燕私,安而易,樂而躭,飲食不時,醉飽不節,寢起早晏無常,玩好器弄無制,此少保之責也。」)故周禮建外朝之法,左九棘,孤、卿、大夫位焉,群士在其後;右九棘,公、侯、伯、子、男位焉,群吏在其後;面三槐,三公位焉,州長眾庶在其後。(樹棘以為位者,取其赤心而外刺,象以赤心三刺也。槐,懷也,言懷來人於此,欲與之謀也。群吏,謂府史也。州長,鄉遂之官。)三公一命袞,若有加則賜也,不過九命。(三公八命矣,復加一命,則服袞龍,與王者之後同,多於此則賜也,非命服也。虞夏之制,天子有日月星辰。周禮曰:「諸公之服,自袞冕而下,如王之服。」)春秋九命作伯,尊公曰宰,言於海內無不宰統焉。或說司馬主天,司徒主人,司空主土,是為三公。(韓詩外傳曰:「故陰陽不和,四時不節,星辰失度,災變非常,則責之司馬;君臣不正,人道不和,國多盜賊,民怨其上,則責之司徒;山陵崩弛,川谷不通,五穀不殖,草木不茂,則責之司空。」)
hàn chū, wéi yǒu tài fù tài wèi, hòu jiā zhì tài shī tài bǎo dà sī tú dà sī kōng. āi dì shí, yì yǐ hàn jiù wú sī tú, gù dìng sān gōng zhī hào yuē dà sī mǎ dà sī tú dà sī kōng. shǐ jì yuē: gōng sūn hóng yǐ chūn qiū, bái yī wèi tiān zǐ sān gōng. hàn chū yīn qín, zhì chéng xiàng, ér hóng wèi zhī, zé chéng xiàng wèi sān gōng yǐ. wáng mǎng jū shè, zhì sì fǔ guān. chū, wáng shùn wèi zuǒ fǔ, zhēn fēng wèi yòu bì, zhēn hán wèi hòu chéng. hòu yòu zhì yǐ tài shī tài fù guó shī guó jiāng wèi sì fǔ, wèi shàng gōng. dà sī mǎ dà sī tú dà sī kōng wèi sān gōng.
漢初,唯有太傅、太尉,後加置太師、太保、大司徒、大司空。(哀帝時,議以漢舊無司徒,故定三公之號曰大司馬、大司徒、大司空。史記曰:公孫弘以春秋,白衣為天子三公。漢初因秦,置丞相,而弘為之,則丞相為三公矣。)王莽居攝,置四輔官。(初,王舜為左輔,甄豐為右弼,甄邯為後承。後又制以太師、太傅、國師、國將為四輔,位上公。大司馬、大司徒、大司空為三公。)
hòu hàn wéi yǒu tài fù yī rén, wèi zhī shàng gōng. jí yǒu tài wèi sī tú sī kōng, guāng wǔ chū zhào sī tú sī kōng èr fǔ qù dà, wú chēng jué. ér wú shī bǎo. dǒng zhuō dào wèi tài shī, fēi hàn běn zhì. tài wèi gōng zhǔ tiān, bù tài cháng wèi wèi guāng lù xūn. sī tú gōng zhǔ rén, bù tài pú hóng lú tíng wèi. sī kōng gōng zhǔ dì, bù zōng zhèng shào fǔ sī nóng. ér fēn bù jiǔ qīng, hàn zhì, sān gōng hào chēng wàn shí, qí fèng yuè gè sān bǎi wǔ shí hú. fēng sú tōng yún: sān gōng yī suì gòng shí wàn shí yě. gài duō yǐ jiǔ qīng wèi zhī. ruò tiān dì zāi biàn, zé jiē cè miǎn, zì tài wèi xú fáng shǐ yān. hòu hàn běn zhì, rì shí xīng liú jí dà yǔ báo děng zāi biàn zhě, wéi miǎn tài wèi. zì xú fáng wèi tài wèi, fán tiān dì zāi biàn, sān gōng jiē miǎn. zhì wèi huáng chū èr nián, shǐ bà cǐ zhì. hàn zhì, sān gōng bù yǔ dào zéi, ruò lǐng bīng rù jiàn, jiē jiāo jǐ yì jǐng ér qián. shǐ hǔ bì zhí rèn fú zhī yě. wèi wǔ wèi sī kōng, pò zhāng xiù, rù jìn tiān zǐ, yì xíng cǐ zhì, hàn liú qià bèi, zì cǐ bù fù cháo jìn yě. cháo chén jiàn sān gōng jiē bài, tiān zǐ yù zuò jí qǐ, zài yú wèi xià. fán bài gōng, tiān zǐ lín xuān, liù bǎi shí yǐ shàng xī huì, zhí shì qīng zàn bài, yù shǐ shòu yìn shòu, gōng sān ràng, rán hòu shòu. zhì ān dì shí, sān fǔ rèn báo, xuǎn jǔ zhū shǎng, yī yóu shàng shū, qí zāi shěng biàn jiù, zé zé miǎn gōng tái. líng dì lín cháo, shǐ qiǎn shǐ zhě jiù zhǎng ān bài zhāng wēn wèi tài wèi, sān gōng zài wài, zì wēn shǐ yě. zhì xiàn dì jiàn ān shí sān nián, nǎi bà sān gōng guān.
後漢唯有太傅一人,謂之上公。及有太尉、司徒、司空,(光武初詔司徒司空二府去大,無稱爵。)而無師保。(董卓盜為太師,非漢本制。)太尉公主天,(部太常、衛尉、光祿勛。)司徒公主人,(部太僕、鴻臚、廷尉。)司空公主地,(部宗正、少府、司農。)而分部九卿,(漢制,三公號稱萬石,其俸月各三百五十斛。風俗通云:」三公一歲共食萬石也。」)蓋多以九卿為之。若天地災變,則皆策免,自太尉徐防始焉。(後漢本制,日食、星流及大雨雹等災變者,唯免太尉。自徐防為太尉,凡天地災變,三公皆免。至魏黃初二年,始罷此制。)漢制,三公不與盜賊,若領兵入見,皆交戟義頸而前。(使虎賁執刃扶之也。魏武為司空,破張繡,入覲天子,亦行此制,汗流洽背,自此不復朝覲也。)朝臣見三公皆拜,天子御座即起,在輿為下。凡拜公,天子臨軒,六百石以上悉會,直事卿贊拜,御史授印綬,公三讓,然後受。至安帝時,三府任薄,選舉誅賞,一由尚書,其災眚變咎,則責免公台。靈帝臨朝,始遣使者就長安拜張溫為太尉,三公在外,自溫始也。至獻帝建安十三年,乃罷三公官。
wèi chū fù zhì, yǔ hòu hàn tóng, yǒu tài fù tài wèi sī tú sī kōng. rán jiē wú shì, bù yǔ cháo zhèng. gāo róu shàng shū yún: jīn gōng fǔ zhī chén, mín suǒ jù zhān. ér zhì zhī sān shì, bù shǐ zhī zhèng, fēi cháo tíng chóng yòng dà chén zhī yì dà chén xiàn kě tì fǒu zhī wèi yě. chū fēng sī kōng cuī lín wèi ān yáng tíng hòu. sān gōng fēng liè hóu, zì lín shǐ yě. lín zì dé rú. péi sōng zhī yuē: hàn fēng chéng xiàng yǐ wèi xún yuè suǒ jī. wèi fēng sān gōng, qí shī tóng yě. huáng chū èr nián, yòu fēn sān gōng hù yì, fēng zǐ dì gè yī rén wèi liè hóu. mò nián zēng zhì tài bǎo.
魏初復置,與後漢同,(有太傅、太尉、司徒、司空。)然皆無事,不與朝政。(高柔上疏云:「今公輔之臣,民所具瞻。而置之三事,不使知政,非朝廷崇用大臣之義、大臣獻可替否之謂也。」)初封司空崔林為安陽亭侯。三公封列侯,自林始也。(林字德儒。裴松之曰:」漢封丞相已為荀悅所譏。魏封三公,其失同也。」)黃初二年,又分三公戶邑,封子弟各一人為列侯。末年增置太保。
jìn wǔ dì jí wèi zhī chū, yǐ ān píng wáng fú wèi tài zǎi, zhèng chōng wèi tài fù, wáng xiáng wèi tài bǎo, yì yáng wáng zǐ chū wèi tài wèi, hé céng wèi sī tú, xún yǐ wèi sī kōng, shí bāo wèi dà sī mǎ, chén qiān wèi dà jiāng jūn, fán bā gōng, tóng shí bìng zhì. wéi wú chéng xiàng yān, shí suǒ wèi bā gōng tóng chén, pān yún fù yì zhě yě. suì yǐ tài fù tài bǎo wèi shàng gōng, lùn dào jīng bāng, xiè lǐ yīn yáng. wú qí rén zé què, gài jū zhě shén guǎ. zhū gōng pǐn dì yī, shí fèng rì wǔ hú. tài kāng èr nián, yòu gěi juàn, chūn bǎi pǐ, qiū èr bǎi pǐ, mián èr bǎi jīn. yuán kāng yuán nián, gěi cài tián shí qǐng, tián zōu shí rén. lì xià yǐ hòu bù jí tián zhě, shí fèng yī nián. yòu gěi hǔ bì èr shí rén, chí bān jiàn. gěi cháo chē jià, ān chē hēi ěr. qí tài wèi sī tú sī kōng, zì hàn lì wèi, jiē wèi sān gōng. jí jìn qì yú jiāng zuǒ, xiāng chéng bù gǎi. shàng gōng sān gōng zhī zhì bù gǎi. qián dài sān gōng cè bài, jiē shè xiǎo huì, suǒ yǐ chóng zǎi fǔ zhī zhì yě. zì wèi mò fèi ér bù xíng. zhì jìn, bài shí jiàn zì lín bó wèi zuǒ guāng lù dài fū, kāi fǔ, lǐng sī tú, shǐ yǒu zhào lìng huì, suì yǐ wèi cháng. shí liù guó yáo hóng tiě hào, shòu jīng yú bó shì chún yú qí. qí bìng, hóng qīn shěng jí, bài yú chuáng xià. zì shì gōng hóu jiàn shī fù jiē bài.
晉武帝即位之初,以安平王孚為太宰,鄭沖為太傅,王祥為太保,義陽王子初為太尉,何曾為司徒,荀顗為司空,石苞為大司馬,陳騫為大將軍,凡八公,同時並置。唯無丞相焉,時所謂」八公同辰,攀雲附翼」者也。遂以太傅、太保為上公,論道經邦,燮理陰陽。無其人則闕,蓋居者甚寡。(諸公品第一,食俸日五斛。太康二年,又給絹,春百疋,秋二百疋,綿二百斤。元康元年,給菜田十頃,田騶十人。立夏以後不及田者,食俸一年。又給虎賁二十人,持班劍。給朝車駕,安車黑耳。)其太尉、司徒、司空,自漢歷魏,皆為三公。及晉迄於江左,相承不改。(上公、三公之制不改。)前代三公策拜,皆設小會,所以崇宰輔之制也。自魏末廢而不行。至晉,拜石鑒(字林伯)為左光祿大夫,開府,領司徒,始有詔令會,遂以為常。(十六國姚泓僣號,受經於博士淳于岐。岐病,泓親省疾,拜於床下。自是公侯見師傅皆拜。)
sòng jiē yǒu bā gōng zhī guān, ér bù yán wèi bā gōng yě. sòng zhì yuē: sān gōng huáng gé, qián shǐ wú qí yì. àn lǐ jì yún:' shì bì yǔ tiān zǐ tóng, gōng hóu dài fū zé yì.' zhèng xuán zhù yún:' shì jiàn, yǔ jūn tóng, bù xián yě.' fū zhū mén dòng qǐ, dāng yáng zhī zhèng sè yě. sān gōng zhī yǔ tiān zǐ lǐ zhì xiāng yà, gù huáng qí gé yǐ shì qiān, bù gǎn chì tiān zǐ, yí shì hàn jiù zhì yě. bì yīn bì.
宋皆有八公之官,而不言為八公也。(宋志曰:「三公黃閤,前史無其義。按禮記云:'士韠與天子同,公侯、大夫則異。'鄭玄注云:'士賤,與君同,不嫌也。'夫朱門洞啟,當陽之正色也。三公之與天子禮秩相亞,故黃其閤以示謙,不敢斥天子,宜是漢舊制也。」韠音畢。)
qí shí, sān gōng wéi yǒu tài fù.
齊時,三公唯有太傅。
liáng yǒu chéng xiàng tài zǎi tài fù tài bǎo dà sī mǎ dà jiāng jūn tài wèi sī tú sī kōng kāi fǔ yí tóng sān sī děng guān, zhū gōng jí wèi cóng gōng kāi fǔ zhě, yì zhì guān shǔ.
梁有丞相、太宰、太傅、太保、大司馬、大將軍、太尉、司徒、司空、開府儀同三司等官,諸公及位從公開府者,亦置官屬。
chén yǐ chéng xiàng tài zǎi tài fù tài bǎo dà sī mǎ dà jiāng jūn bìng wèi zèng guān. sān gōng zhī zhì, kāi huáng gé, tīng shì zhì chī wěi.
陳以丞相、太宰、太傅、太保、大司馬、大將軍並為贈官。三公之制,開黃閤,廳事置鴟尾。
hòu wèi yǐ tài shī tài fù tài bǎo wèi zhī sān shī, shàng gōng yě. dà sī mǎ dà jiāng jūn wèi zhī èr dà, tài wèi sī tú sī kōng wèi zhī sān gōng.
後魏以太師、太傅、太保謂之三師,上公也。大司馬、大將軍謂之二大,太尉、司徒、司空謂之三公。
běi qí jiē yǒu sān shī èr dà sān gōng zhī guān, bìng zhì fǔ, qí fǔ sān mén, dāng zhōng mén huáng gé, shè nèi píng. sān shī èr dà zhì zuǒ lì, zé tóng tài wèi fǔ.
北齊皆有三師、二大、三公之官,並置府,其府三門,當中門黃閤,設內屏。三師、二大置佐吏,則同太尉府。
hòu zhōu zhì liù qīng zhī wài, yòu gǎi sān shī guān wèi zhī sān gōng, jiān zhì sān gū yǐ èr zhī. shǎo shī shǎo fù shǎo bǎo. ér yǐ sī tú wèi dì guān, dà sī mǎ wèi xià guān, sī kōng wèi dōng guān, rú jī zhōu zhī zhì, wú fù tài wèi sān shī zhī hào. xuān dì yòu zhì sì fǔ guān. yǐ dà zhǒng zǎi yuè wáng shèng wèi dà qián yí, shǔ guó gōng wèi chí jiǒng wèi dà yòu bì, shēn guó gōng lǐ mù wèi dà zuǒ fǔ, suí guó gōng yáng jiān wèi dà hòu chéng.
後周置六卿之外,又改三師官謂之三公,兼置三孤以貳之。(少師、少傅、少保。)而以司徒為地官,大司馬為夏官,司空為冬官,如姬周之制,無復太尉、三師之號。宣帝又置四輔官。(以大冢宰越王盛為大前疑,蜀國公尉遲迥為大右弼,申國公李穆為大左輔,隋國公楊堅為大後丞。)
suí zhì sān shī, bù zhǔ shì, bù zhì fǔ liáo, dàn yǔ tiān zǐ zuò ér lùn dào. zhì tài wèi sī tú sī kōng, yǐ wèi sān gōng, cān yì guó zhī dà shì, yī běi qí zhì fǔ liáo, wú qí rén zé què. jì sì zé tài wèi yà xiàn, sī tú fèng zǔ, sī kōng xíng sǎo chú. qí wèi duō kuàng, jiē shè xíng shì. xún shěng fǔ jí liáo zuǒ, zhì gōng zé zuò yú shàng shū dōu shěng. cháo zhī zhòng wù, zǒng guī yú tái gé yǐ. yáng dì jí wèi, fèi sān shī guān.
隋置三師,不主事,不置府僚,但與天子坐而論道。置太尉、司徒、司空,以為三公,參議國之大事,依北齊置府僚,無其人則闕。祭祀則太尉亞獻,司徒奉俎,司空行掃除。其位多曠,皆攝行事。尋省府及僚佐,置公則坐於尚書都省。朝之眾務,總歸於台閣矣。煬帝即位,廢三師官。
dà táng fù zhì sān shī, yǐ shī fàn yī rén, yí xíng sì hǎi. zhì sān gōng, yǐ jīng bāng lùn dào, xiè lǐ yīn yáng, jì sì zé yǔ suí zhì tóng. bìng wú qí rén zé què. tiān bǎo yǐ qián, fán sān shī guān, suī yǒu qí wèi, ér wú qí rén.
大唐復置三師,以師範一人,儀刑四海。置三公,以經邦論道,燮理陰陽,(祭祀則與隋制同。)並無其人則闕。天寶以前,凡三師官,雖有其位,而無其人。
tài shī
太師
tài shī, gǔ guān. yīn zhòu shí, jī zǐ wèi zhī.
太師,古官。殷紂時,箕子為之。
zhōu wǔ wáng shí tài gōng, chéng wáng shí zhōu gōng, bìng wèi tài shī. zhōu gōng hōng, bì gōng dài zhī.
周武王時太公,成王時周公,並為太師。周公薨,畢公代之。
qín jí hàn chū bìng wú, zhì píng dì yuán shǐ yuán nián chū zhì, yǐ kǒng guāng jū yān, jīn yìn zǐ shòu, wèi zài tài fù shàng, tài bǎo cì tài fù. kǒng guāng wèi tài shī, wáng mǎng wèi tài fù. guāng cháng chēng jí, bù gǎn yǔ mǎng bìng. tài hòu zhào: lìng tài shī wú cháo, cì líng shòu zhàng. huáng mén lìng wèi tài shī shěng zhōng zuò zhì jǐ, tài shī rù shěng zhōng yòng zhàng, cì shí shí qī wù. shí qī wù zhě, shí jù shí qī zhǒng wù yě. líng shòu, mù míng. hàn dōng jīng yòu fèi. xiàn dì chū, dǒng zhuō wèi tài shī, zhuō zhū yòu fèi.
秦及漢初並無,至平帝元始元年初置,以孔光居焉,金印紫綬,位在太傅上,太保次太傅。(孔光為太師,王莽為太傅。光常稱疾,不敢與莽並。太后詔:「令太師無朝,賜靈壽杖。黃門令為太師省中坐置幾,太師入省中用杖,賜食十七物。」十七物者,食具十七種物也。靈壽,木名。)漢東京又廢。獻帝初,董卓為太師,卓誅又廢。
wèi shì bù zhì.
魏世不置。
jìn chū zhì sān shàng gōng, yǐ jǐng dì huì shī, gù zhì tài zǎi, yǐ dài tài shī zhī míng, jìn shū yuē: huì dì tài ān yuán nián, yǐ qí wáng jiǒng wèi tài shī. dāng shí zhuàn shù zhě zhī wù yě. zhì zēng sān sī. shǔ lǐ xióng tiě hào, shí fàn zhǎng shēng zì xī shān chéng sù yú yì chéng dū, xióng bài zhǎng shēng wèi tiān dì tài shī, fēng xī shān hóu.
晉初置三上公,以景帝諱師,故置太宰,以代太師之名,(晉書曰:惠帝太安元年,「以齊王冏為太師」。當時撰述者之誤也。)秩增三司。(蜀李雄僣號,時范長生自西山乘素輿詣成都,雄拜長生為天地太師,封西山侯。)
hòu wèi běi qí hòu zhōu suí dà táng jiē yǒu zhī. tiān bǎo yǐ qián, wéi yǐ qí guān zèng zhòng ní jí zhǎng sūn zhēn wǔ shì yuē dòu yì wéi xuán zhēn zhāng shuō péi guāng tíng ér yǐ. yuē yīn yōu fù fǎn.
後魏、北齊、後周、隋、大唐皆有之。(天寶以前,唯以其官贈仲尼及長孫禎、武士彠、竇毅、韋玄貞、張說、裴光庭而已。彠音憂縛反。)
tài fù
太傅
tài fù, gǔ guān. fù, fù zhī dé yì yě. zhōu chéng wáng shí, bì gōng wèi tài fù.
太傅,古官。(傅,傅之德義也。)周成王時,畢公為太傅。
hàn gāo hòu yuán nián, chū zhì tài fù, jīn yìn zǐ shòu. chū yòng wáng líng, hòu shěng. bā nián fù zhì, hòu shěng. āi dì yuán shòu èr nián, fù zhì, wèi zài sān gōng shàng. píng dì yǐ kǒng guāng wèi zhī.
漢高后元年,初置太傅,金印紫綬。初用王陵,後省。八年復置,後省。哀帝元壽二年,復置,位在三公上。平帝以孔光為之。
hòu hàn yǒu tài fù, shàng gōng yī rén, zhǎng yǐ shàn dào, wú cháng zhí. guāng wǔ yǐ zhuō mào wèi zhī, hōng, shěng. míng dì yòu yǐ dèng yǔ wèi zhī. dèng yǔ zì zhòng huá, yǐ yuán gōng bài tài fù, jìn jiàn dōng xiàng. yòu zhāng yǔ zì bó dá, qiān tài fù, shě yú gōng zhōng, tài guān jìn shí, wǔ rì yī guī fǔ. cháo jiàn tè zàn, yǔ sān gōng jué xí. zhāng dì yǐ zhào xī sān shì zài wèi, wèi guó yuán lǎo, nǎi yǐ wèi tài fù. hé dì jí wèi, yòu ruò, yǐ dèng biāo yǒu gāo míng, hǎi nèi guī rén, zhēng wèi tài fù, bǎi guān zǒng jǐ yǐ tīng zhī, ēn chǒng zhī yì, mò yǔ wèi bǐ. qí hòu, měi dì chū jí wèi, zhé zhì tài fù, lù shàng shū shì, hōng zé shěng. hú guǎng zhù yuē: yóu gǔ zhǒng zǎi zǒng jǐ zhī yì. huán dì jiàn zuò, yǐ jiā yuán fú, bù fù zhì fù, dàn lìng tài wèi hú guǎng sī tú zhào jiè lǐng shàng shū shì. zhì líng dì, fù yǐ chén fān wèi tài fù, yǔ guǎng cān lù shàng shū shì. chén fān zhì yù shān yí yān shù, yǐ qīng běn cháo, shì luàn chán shèng, yòng yǔn jué shēn. hú guǎng dài zhī, gǒng mò ér yǐ.
後漢有太傅,上公一人,掌以善道,無常職。光武以卓茂為之,薨,省。明帝又以鄧禹為之。(鄧禹字仲華,以元功拜太傅,進見東向。又張禹字伯達,遷太傅,舍於宮中,太官進食,五日一歸府。朝見特贊,與三公絕席。章帝以趙熹三世在位,為國元老,乃以為太傅。和帝即位,幼弱,以鄧彪有高名,海內歸仁,徵為太傅,百官總己以聽之,恩寵之異,莫與為比。)其後,每帝初即位,輒置太傅,錄尚書事,薨則省。(胡廣注曰:「猶古冢宰總己之義。」)桓帝踐祚,已加元服,不復置傅,但令太尉胡廣、司徒趙戒領尚書事。至靈帝,復以陳蕃為太傅,與廣參錄尚書事。(陳蕃志欲芟夷閹豎,以清本朝,世亂讒勝,用殞厥身。胡廣代之,拱默而已。)
wèi chū zhì tài fù, yǐ zhōng yáo wèi zhī. zhōng yáo zì yuán cháng, qiān tài fù, yǒu jí. shí huá xīn yì yǐ gāo nián bìng, cháo jiàn, jiē shǐ chéng yù shàng diàn jiù zuò. shì hòu sān gōng yǒu jí, suì yǐ wèi gù shì.
魏初置太傅,以鍾繇為之。(鍾繇字元常,遷太傅,有疾。時華歆亦以高年病,朝見,皆使乘轝上殿就坐。是後三公有疾,遂以為故事。)
jìn sòng jīn zhāng zǐ shòu, jìn xián sān liáng guān, jiè zé, jiàng cháo fú, pèi shān xuán yù.
晉宋金章紫綬,進賢三梁冠,介幘,絳朝服,佩山玄玉。
liáng hòu wèi běi qí hòu zhōu jí dà táng jiē yǒu.
梁、後魏、北齊、後周及大唐皆有。
tài bǎo tài bǎo, gǔ guān. yīn tài jiǎ shí, yī yǐn wèi tài bǎo.
太保太保,古官。殷太甲時,伊尹為太保。
zhōu chéng wáng shí, zhào gōng wèi tài bǎo.
周成王時,召公為太保。
hàn píng dì yuán shǐ yuán nián, shǐ yòng wáng mǎng wèi zhī. guāng wǔ zhōng xìng, shěng.
漢平帝元始元年,始用王莽為之。光武中興,省。
wèi chū bù zhì, mò nián shǐ zhì tài bǎo, yǐ zhèng chōng wèi zhī. chōng, zì wén hé. wèi zài sān sī shàng.
魏初不置,末年始置太保,以鄭沖為之。(沖,字文和。)位在三司上。
jìn wǔ chū jiàn zuò, yǐ wáng xiáng wèi tài bǎo, jìn jué wèi gōng, jiā zhì qī guān zhī zhí. tài bǎo, suǒ yǐ xùn hù rén zhǔ dǎo yǐ dé yì zhě yě. rǔ nán wáng liàng wèi tài zǎi, lù shàng shū shì, yǔ tài bǎo wèi guàn duì zhǎng cháo zhèng. yòu wèi guàn wèi tài bǎo, yǐ gōng jiù dì, zhì zhǎng shǐ sī mǎ cóng shì zhōng láng yuàn shǔ yě. zhāng shòu pèi fú guān zhì yǔ tài fù tóng.
晉武初踐祚,以王祥為太保,進爵為公,加置七官之職。太保,所以訓護人主、導以德義者也。(汝南王亮為太宰,錄尚書事,與太保衛瓘對掌朝政。又衛瓘為太保,以公就第,置長史、司馬、從事、中郎掾屬也。)章綬佩服冠秩與太傅同。
liáng hòu wèi běi qí hòu zhōu suí jí dà táng jiē yǒu zhī. tiān bǎo yǐ qián, wéi yǐ qí guān zèng dòu jì móu yī rén ér yǐ.
梁、後魏、北齊、後周、隋及大唐皆有之。(天寶以前,唯以其官贈竇季謀一人而已。)
tài zǎi
太宰
tài zǎi, yú yīn wèi liù tài, yú zhōu wèi liù qīng, yì yuē zhǒng zǎi.
太宰,於殷為六太,於周為六卿,亦曰冢宰。
zhōu wǔ shí, zhōu gōng shǐ jū zhī, zhǎng jiàn bāng zhī zhì.
周武時,周公始居之,掌建邦之治。
qín hàn wèi bìng bù zhì. píng dì jiā wáng mǎng hào yuē zǎi héng.
秦、漢、魏並不置。(平帝加王莽號曰宰衡。)
jìn chū, yī zhōu lǐ, bèi zhì sān gōng. sān gōng zhī zhí, tài shī jū shǒu, yǐ jǐng dì míng shī, gù zhì tài zǎi yǐ dài zhī, ér yǐ ān píng xiàn wáng fú jū yān. zēng yuàn shǔ shí rén, gài wèi tài shī zhī hù míng, fēi zhōu zhǒng zǎi zhī rèn yě. hé céng wèi tài zǎi, cháo huì chéng yú rù cháo, jiàn lǚ shàng diàn, rú xiāo hé tián qiān qiū zhōng yáo gù shì. yòu ān dì yǐ tài zǎi láng yá wáng dé wén bù yí yīng fú shì wù, yǐ yū lùn dào zhī zhòng, kě gǔn miǎn zhī fú, lǜ lì shòu, yǔ bǎo gǔ chuī. lì yīn lì. lì, lǜ yě, yǐ lǜ wèi zhì. lì, cǎo míng yě, chū láng yá píng chāng xiàn, shì ài, kě rǎn shòu, yīn yǐ wèi shòu míng.
晉初,依周禮,備置三公。三公之職,太師居首,以景帝名師,故置太宰以代之,而以安平獻王孚居焉。增掾屬十人,蓋為太師之互名,非周冢宰之任也。(何曾為太宰,朝會乘輿入朝,劍履上殿,如蕭何、田千秋、鍾繇故事。又安帝以太宰琅琊王德文不宜嬰拂事務,以紆論道之重,可袞冕之服,綠盭綬,羽葆鼓吹。盭音戾。盭,綠也,以綠為質。盭,草名也,出琅琊平昌縣,似艾,可染綬,因以為綬名。)
sòng dà míng zhōng, yòng jiāng xià wáng yì gōng wèi zhī, guān shòu fú zhì xī yǔ tài fù tóng. zhì qí yǐ wèi zèng.
宋大明中,用江夏王義恭為之,冠綬服秩悉與太傅同。至齊以為贈。
liáng chū yǒu zhī. zhì chén, yòu yǐ wèi zèng, yǒu shì zé quán jiān zhī.
梁初有之。至陳,又以為贈,有事則權兼之。
hòu wèi chū wú. zhì xiào zhuāng shí, yǐ tài wèi shàng dǎng wáng tiān mù wèi zhī, zēng zhì zuǒ lì.
後魏初無。至孝莊時,以太尉上黨王天穆為之,增置佐吏。
běi qí wú wén.
北齊無聞。
hòu zhōu wén dì yòu yī zhōu lǐ jiàn liù guān, suì zhì tiān guān dà zhǒng zǎi qīng yī rén, zhǎng bāng zhì, yǐ jiàn bāng zhī liù diǎn, zuǒ huáng dì zhì bāng guó.
後周文帝又依周禮建六官,遂置天官大冢宰卿一人,掌邦治,以建邦之六典,佐皇帝治邦國。
zì suí ér wú.
自隋而無。
tài wèi
太尉
tài wèi, qín guān. yuè lìng yuē: mèng xià, tài wèi zàn jié jùn. zì shàng ān xià yuē wèi, gù wǔ guān xián yǐ wèi hào.
太尉,秦官。(月令曰:「孟夏,太尉贊傑俊。」自上安下曰尉,故武官咸以為號。)
hàn yīn zhī. yīng shào hàn guān wèi tài wèi wèi zhōu guān, fēi yě. zhèng xuán zhù yuè lìng yì yuē qín guān. shàng shū zhōng hòu yún shùn wèi tài wèi. shù xī jù fēi qín guān, yǐ cǐ zhuī nán xuán yān. liú zhāo yuē: wěi hòu zhòng shū, guì shàng shén guǐ, chū méi yǐn xiǎn, dòng xié dàn guài. tài wèi guān shí sī tiān, yú shùn zuò zǎi, xuán héng fù zhèng, dāng shì jù hòu wèi yǐ shū qián zhí, fēi yú zhī shí hào yě. tài wèi suǒ zhí, jí shùn suǒ zhǎng, suì yǐ tóng zhǎng zhuī chēng tài wèi, nǎi zhōng hòu zhī wù jiǎ, gài fēi guān zhī wèi miù. kāng chéng yuān bó, zì zhù zhōng hòu, cái jí zhù lǐ ér wàng shùn wèi, qǐ qí shí zāi! cǐ shì bù fā jī yú zhōng hòu, ér zhèng zhī yú yuè lìng yě. guǎng wēi zhī qiào, wèi tàn shuò yì. jīn yìn zǐ shòu, zhǎng wǔ shì. hàn wén sān nián shěng, jǐng dì sān nián fù zhì, qí zūn yǔ chéng xiàng děng. chéng xiàng wèi wǎn bìng miǎn. shàng yì zhì chéng xiàng tài wèi. jí fú shuō tián fén yuē: shàng yǐ jiāng jūn wèi chéng xiàng, bì ràng dòu yīng yīng wèi xiāng, jiāng jūn bì wèi tài wèi. tài wèi xiāng zūn děng ěr, yòu yǒu ràng xián míng. fén cóng zhī, jiē rú qí móu. fén yīn fú fěn fǎn. wǔ nián, yòu shěng. yuán shòu sì nián, gēng míng dà sī mǎ. dà sī mǎ shuō zài běn piān.
漢因之。(應劭漢官謂太尉為周官,非也。鄭玄注月令亦曰秦官。尚書中候雲「舜為太尉」。束皙據非秦官,以此追難玄焉。劉昭曰:「緯候眾書,貴尚神詭,出沒隱顯,動挾誕怪。太尉官實司天,虞舜作宰,璿衡賦政,當是據後位以書前職,非虞之實號也。太尉所職,即舜所掌,遂以同掌追稱太尉,乃中候之誤假,蓋非官之為謬。康成淵博,自注中候,裁及注禮而忘舜位,豈其實哉!此是不發譏於中候,而正之於月令也。廣微之誚,未探碩意。」)金印紫綬,掌武事。漢文三年省,景帝三年復置,其尊與丞相等。(丞相衛綰病免。上議置丞相、太尉。藉福說田蚡曰:「上以將軍為丞相,必讓竇嬰;嬰為相,將軍必為太尉。太尉、相尊等耳,又有讓賢名。」蚡從之,皆如其謀。蚡音扶粉反。)五年,又省。元狩四年,更名大司馬。(大司馬說在本篇。)
hòu hàn jiàn wǔ èr shí qī nián, fù jiù míng wèi tài wèi gōng. měi dì chū jí wèi, duō yǔ tài fù tóng lù shàng shū shì, fǔ mén wú què. lùn zhě yún, wáng mǎng yǐ dà sī mǎ cuàn dào shén qì, gù biǎn qí què. zhǎng sì fāng bīng shì gōng kè, suì jǐn, zé zòu qí diàn zuì ér xíng shǎng fá. fán jiāo sì zhī shì, zhǎng yà xiàn dà sàng zé gào shì nán jiāo. fán guó yǒu dà zào dà yí, zé yǔ sī tú sī kōng tōng ér lùn zhī. guó yǒu guò shì, yǔ èr gōng tōng jiàn zhèng zhī. líng dì mò, yǐ liú yú wèi dà sī mǎ, ér tài wèi rú gù. zì cǐ zé dà sī mǎ yǔ tài wèi shǐ bìng zhì yǐ. liú chǒng zì zǔ róng, qiān tài wèi, yǐ rì shí miǎn. yòu chū dì wǔ lún wèi huì jī tài shǒu, shǔ zhèng hóng wèi dū yóu, jǔ xiào lián. jí hóng wèi tài wèi, ér lún wèi sī kōng, wèi zài xià, měi cháo jiàn, hóng qū gōng zì bēi. dì zhī qí gù, suì zhì yún mǔ píng fēng, fēn gé qí jiān, yóu cǐ yǐ wèi gù shì. yòu chén fān bài tài wèi, lín cháo tàn yuē: huáng xiàn ruò zài, bù gǎn xiān pèi yìn shòu. hòu zuò pì zhào fēi qí rén, cè bà.
後漢建武二十七年,復舊名為太尉公。每帝初即位,多與太傅同錄尚書事,府門無闕。(論者雲,王莽以大司馬篡盜神器,故貶其闕。)掌四方兵事功課,歲盡,則奏其殿最而行賞罰。凡郊祀之事,掌亞獻;大喪則告諡南郊。凡國有大造大疑,則與司徒、司空通而論之。國有過事,與二公通諫諍之。靈帝末,以劉虞為大司馬,而太尉如故。自此則大司馬與太尉始並置矣。(劉寵字祖榮,遷太尉,以日食免。又初第五倫為會稽太守,署鄭弘為督郵,舉孝廉。及弘為太尉,而倫為司空,位在下,每朝見,弘曲躬自卑。帝知其故,遂置雲母屏風,分隔其間,由此以為故事。又陳蕃拜太尉,臨朝嘆曰:「黃憲若在,不敢先佩印綬。」後坐辟召非其人,策罷。)
wèi yì yǒu zhī. wáng xiáng zì xiū zhēng, wèi tài wèi. sī mǎ wén wáng jìn jué wèi wáng, xiáng yǔ sī tú hé céng sī kōng xún yǐ bìng yì wáng. yǐ yuē: xiāng wáng zūn zhòng, jīn kě xiāng shuài ér bài. xiáng yuē: xiāng guó shì wèi, chéng wèi zūn guì. rán yào shì wèi zhī zǎi xiàng, wú děng wèi zhī sān gōng, gōng wáng xiāng qù, yī jiē ér yǐ. bān liè dà tóng, ān yǒu tiān zǐ sān gōng kě zhé bài rén zhě yé? sǔn wèi cháo zhī měi, kuī jìn wáng zhī dé, jūn zǐ ài rén yǐ lǐ, wú bù wèi yě. jí rù, hé céng xún yǐ suì bài, xiáng dú zhǎng yī. wén wáng wèi xiáng yuē: jīn rì rán hòu zhī jūn jiàn gù zhī zhòng yě.
魏亦有之。(王祥字休徵,為太尉。司馬文王進爵為王,祥與司徒何曾、司空荀顗並詣王。顗曰:「相王尊重,今可相率而拜。」祥曰:「相國勢位,誠為尊貴。然要是魏之宰相,吾等魏之三公,公王相去,一階而已。班列大同,安有天子三公可輒拜人者耶?損魏朝之美,虧晉王之德,君子愛人以禮,吾不為也。」及入,何曾、荀顗遂拜,祥獨長揖。文王謂祥曰:」今日然後知君見顧之重也。」)
jìn tài wèi jìn xián sān liáng guān, jiè zé, jiàng cháo fú, jīn zhāng zǐ shòu, pèi shān xuán yù. ruò jiāo miào, miǎn fú qī liú, xuán yī xūn shang, qī zhāng.
晉太尉進賢三梁冠,介幘,絳朝服,金章紫綬,佩山玄玉。若郊廟,冕服七旒,玄衣纁裳,七章。
sòng zhì, wǔ guān, shān xuán yù.
宋制,武冠,山玄玉。
qí zhì, jiǔ liú.
齊制,九旒。
hòu wèi chū, yǔ dà jiāng jūn bù bìng zhì. zhèng guāng zhī hòu, yì jiē zhì yān.
後魏初,與大將軍不並置。正光之後,亦皆置焉。
lì dài wéi hòu zhōu wú, qí yú jiē yǒu, xī wèi sān gōng.
歷代唯後周無,其餘皆有,悉為三公。
sī tú
司徒
sī tú, gǔ guān. shǎo hào zhù jiū shì wèi sī tú. sī, zhǔ yě. tú, zhòng yě.
司徒,古官。少皞祝鳩氏為司徒。(司,主也。徒,眾也。)
yáo shí, shùn wèi sī tú.
堯時,舜為司徒。
shùn shè dì wèi, mìng lí wèi sī tú.
舜攝帝位,命離為司徒。
lí xuán sūn zhī zǐ yuē wēi, yì wèi xià sī tú.
離玄孫之子曰微,亦為夏司徒。
zhōu shí, sī tú wèi dì guān, zhǎng bāng jiào. máo shī zī yī, měi zhèng wǔ gōng yě. fù zǐ wèi zhōu sī tú, shàn yú qí zhí.
周時,司徒為地官,掌邦教。(毛詩緇衣,美鄭武公也。父子為周司徒,善於其職。)
qín zhì chéng xiàng, shěng sī tú.
秦置丞相,省司徒。
hàn chū yīn zhī. zhì āi dì yuán shòu èr nián, bà chéng xiàng, zhì dà sī tú.
漢初因之。至哀帝元壽二年,罷丞相,置大司徒。
hòu hàn dà sī tú zhǔ tú zhòng, jiào yǐ lǐ yì. fán guó yǒu dà yí dà shì, yǔ tài wèi tóng. cài zhì hàn yí yuē: sī tú fǔ yǔ cāng lóng què duì, yàn yú zūn zhě, bù gǎn hào fǔ. yīng shào yuē: cǐ bù rán. chéng xiàng jiù wèi zài zhǎng ān shí, fǔ yǒu sì chū mén, suí shí tīng shì. míng dì běn yù yī zhī, pò yú tài wèi sī kōng, dàn wèi dōng xī mén ěr. měi guó yǒu dà yì, tiān zǐ chē jià qīn xìng qí diàn. jiàn wǔ èr shí qī nián, qù dà, wèi sī tú gōng. dèng yǔ wèi dà sī tú, fēng hóu, nián èr shí sì. líng dì mài guān, tíng wèi cuī liè rù qián wǔ bǎi wàn, yǐ mǎi sī tú, qí bài rì, tiān zǐ yì lín xuān, shí rén wèi liè wèi tóng chòu. jiàn ān mò wèi xiāng guó.
後漢大司徒主徒眾,教以禮義。凡國有大疑大事,與太尉同。(蔡質漢儀曰:「司徒府與蒼龍闕對,厭於尊者,不敢號府。」應劭曰:「此不然。丞相舊位在長安時,府有四出門,隨時聽事。明帝本欲依之,迫於太尉、司空,但為東西門耳。每國有大議,天子車駕親幸其殿。」)建武二十七年,去「大」,為司徒公。(鄧禹為大司徒,封侯,年二十四。靈帝賣官,廷尉崔烈入錢五百萬,以買司徒,其拜日,天子亦臨軒,時人謂烈為」銅臭」。)建安末為相國。
wèi huáng chū yuán nián, gǎi wèi sī tú. huá xīn zì zi yú, wèi sī tú, jiā wú dān shí zhī chǔ. zhào yuē sī tú, guó zhī jùn lǎo. jīn dà guān zhòng shàn, ér sī tú shū shí, shén wú wèi yě. tè cì xīn jí qī nán děng yī fú.
魏黃初元年,改為司徒。(華歆字子魚,為司徒,家無擔石之儲。詔曰」司徒,國之俊老。今大官重膳,而司徒蔬食,甚無謂也」。特賜歆及妻、男等衣服。)
jìn sī tú yǔ chéng xiàng tōng zhí, gèng zhì dié fèi, wèi cháng bìng lì. zhì yǒng jiā yuán nián, shǐ liǎng zhì yān. wáng yǎn wèi sī tú, dōng hǎi wáng yuè wèi chéng xiàng, shǐ liǎng zhì yě. chén qiān wèi sī tú, yǎng lǐ wàn jī, fǔ chéng bāng jiào. yòu wáng róng zì jùn chōng, wèi sī tú, gāo xuǎn zhǎng lì xī cáo yuàn, wěi rèn zé chéng, cháng dé wú wèi. yòu cài mó zì dào míng, qiān sī tú, mó gù ràng yuē: ruò wǒ zuò sī tú, jiāng wèi hòu shì shěn, yì bù gǎn bài. zhào shù shí xià, mó zhāng biǎo shí yú shàng, chén yǐ jí dǔ. dì lín xuān, zì dàn zhì shēn, ér zhēng bù zhì. gōng qīng yǐ cài gōng ào wú rén chén zhī lǐ, zòu sòng mó tíng wèi. mó lǜ zǐ dì yì què jī sǎng, zhào miǎn wèi shù rén. mó měi tàn yuē: ruò shǐ liú wáng qiáo dé nán dù, sī tú zhī měi xuǎn yě. wáng qiáo míng chóu, shǎo yǒu zhòng míng.
晉司徒與丞相通職,更置迭廢,未嘗並立。至永嘉元年,始兩置焉。(王衍為司徒,東海王越為丞相,始兩置也。陳騫為司徒,仰理萬機,俯澄邦教。又王戎字濬沖,為司徒,高選長吏西曹掾,委任責成,常得無為。又蔡謨字道明,遷司徒,謨固讓曰:「若我作司徒,將為後世哂,義不敢拜。」詔數十下,謨章表十餘上,陳以疾篤。帝臨軒,自旦至申,而徵不至。公卿以蔡公傲無人臣之禮,奏送謨廷尉。謨率子弟詣闕稽顙,詔免為庶人。謨每嘆曰:「若使劉王喬得南渡,司徒之美選也。」王喬名疇,少有重名。)
sòng zhì: sī tú jīn zhāng zǐ shòu, jìn xián sān liáng guān, pèi shān xuán yù. zhǎng zhì mín shì, jiāo sì zé shěng shēng, shì dí zhuó, dà sàng ān zǐ gōng. fán sì fāng gōng kè, suì jǐn zé zòu qí diàn zuì ér xíng shǎng fá, yì yǔ chéng xiàng bìng zhì.
宋制:司徒金章紫綬,進賢三梁冠,佩山玄玉。掌治民事,郊祀則省牲,視滌濯,大喪安梓宮。凡四方功課,歲盡則奏其殿最而行賞罰,亦與丞相併置。
qí sī tú zhī fǔ, lǐng tiān xià zhōu jùn míng shù, hù kǒu bù jí.
齊司徒之府,領天下州郡名數,戶口簿籍。
liáng bà chéng xiàng, zhì sī tú, lì dài jiē yǒu.
梁罷丞相,置司徒,歷代皆有。
zhì hòu zhōu, yǐ sī tú wèi dì guān, wèi zhī dà sī tú qīng, zhǎng bāng jiào, zhí rú zhōu lǐ.
至後周,以司徒為地官,謂之大司徒卿,掌邦教,職如周禮。
suí jí dà táng fù wèi sān gōng.
隋及大唐復為三公。
sī kōng
司空
sī kōng, gǔ guān. kǒng ān guó yuē: sī kōng, zhǔ kōng tǔ yǐ jū rén. kōng, xué yě. gǔ zhě chuān tǔ wèi xué yǐ jū rén.
司空,古官。(孔安國曰:「司空,主空土以居人。」空,穴也。古者穿土為穴以居人。)
shǎo hào jiū shì wèi sī kōng.
少皞鳩氏為司空。
shùn shè dì wèi, yǐ yǔ wèi sī kōng. zhōu lǐ zhèng yì yuē: yǔ zì sī kōng zǒng bǎi kuí, nǎi fēn sī kōng zhī zhí wèi gòng gōng. yú shū yuē chuí zuò gòng gōng, yì zuò zhèn yú shì yě.
舜攝帝位,以禹為司空。(周禮正義曰:「禹自司空總百揆,乃分司空之職為共工。」虞書曰」垂作共工,益作朕虞」是也。)
xiè xuán sūn zhī zǐ yuē míng, yì wèi xià sī kōng.
禼玄孫之子曰冥,亦為夏司空。
yīn tāng yǐ jiù dān wèi sī kōng.
殷湯以咎單為司空。
zhōu lǐ, sī kōng wèi dōng guān, zhǎng bāng shì. fán yíng chéng qǐ yì fù gōu xù xiū fén fáng zhī shì, zé yì qí lì, jiàn qí gōng. sì fāng shuǐ tǔ gōng kè, suì jǐn zé zòu qí diàn zuì ér xíng shǎng fá. fán guó yǒu dà zào dà yí, jiàn zhèng, yǔ tài wèi tóng.
周禮,司空為冬官,掌邦事。凡營城起邑、復溝洫、修墳防之事,則議其利,建其功。四方水土功課,歲盡則奏其殿最而行賞罰。凡國有大造大疑,諫諍,與太尉同。
qín wú sī kōng, zhì yù shǐ dài fū.
秦無司空,置御史大夫。
hàn chū yīn zhī. zhì chéng dì suī hé yuán nián, shǐ gēng míng yù shǐ dài fū yuē dà sī kōng. chū gǎi wèi sī kōng, yì zhě yòu yǐ xiàn dào guān yù yǒu sī kōng, gù fù jiā wèi dà sī kōng, yì suǒ yǐ bié xiǎo dà zhī wén yě. jīn yìn zǐ shòu, lù bǐ chéng xiàng. āi dì jiàn píng èr nián, fù wèi yù shǐ dài fū. yuán shòu èr nián, fù wèi dà sī kōng. hé wǔ zì jūn qīng, wèi sī kōng. shì hòu mǔ bù dǔ, zhào yǐ qí jǔ cuò fán suì, bù hé zhòng xīn, xiào shēng bù wén, è míng liú xíng. qí shàng dà sī kōng yìn shòu. suì cè miǎn zhī. yòu péng xuān zì zi pèi, wèi dà sī kōng. ér wáng mǎng wèi dà sī mǎ, zhuān quán. xuān shàng shū yuē: sān gōng dǐng zú chéng jūn, yī zú bù rèn, zé fù luàn yǐ. chén lǎo bìng, yuàn shàng yìn shòu.
漢初因之。至成帝綏和元年,始更名御史大夫曰大司空。(初改為司空,議者又以縣道官獄有司空,故復加為大司空,亦所以別小大之文也。)金印紫綬,祿比丞相。哀帝建平二年,復為御史大夫。元壽二年,復為大司空。(何武字君卿,為司空。事後母不篤,詔以其「舉措煩碎,不合眾心,孝聲不聞,惡名流行。其上大司空印綬」。遂策免之。又彭宣字子佩,為大司空。而王莽為大司馬,專權。宣上書曰:「三公鼎足承君,一足不任,則覆亂矣。臣老病,願上印綬。」)
hòu hàn chū wèi dà sī kōng. jiàn wǔ èr shí qī nián, qù dà, wèi sī kōng gōng. dì wǔ lún zì bó yú, wèi sī kōng. fèng gōng bù náo, yán yì guǒ jué, yǐ zhēn bái chēng. yòu zhāng mǐn zì bó dá, wèi sī kōng. xíng dà shè lǐ, péi wèi dùn pū, cè miǎn. yòu chén chǒng wèi sī kōng, fǔ gù shì, yǐ jì lì zhì, shí zì gōng yǐ xià dū shǔ jí, bù tōng bīn kè, yǐ fáng jiāo guān. chǒng qù jí tōng kè, yǐ míng wú suǒ bù shòu, lùn zhě dà zhī. xún shì jiā chuán yuē: xún shuǎng zì cí míng. dǒng zhuō bǐng zhèng, zhēng zhī, qǐ yán xué, jiǔ shí wǔ rì ér wèi sī kōng, shí hào wèi bái yī dēng sān gōng. xiàn dì jiàn ān shí sān nián, yòu bà sī kōng, zhì yù shǐ dài fū. yù shǐ dài fū xì lǜ miǎn, bù fù bǔ. xún chuò bǎi guān zhù yuē: xiàn dì zhì yù shǐ dài fū, zhí rú sī kōng, bù lǐng shì yù shǐ.
後漢初為大司空。建武二十七年,去「大」,為司空公。(第五倫字伯魚,為司空。奉公不撓,言議果決,以貞白稱。又張敏字伯達,為司空。行大射禮,陪位頓仆,策免。又陳寵為司空,府故事,以計吏至,時自公以下督屬籍,不通賓客,以防交關。寵去籍通客,以明無所不受,論者大之。荀氏家傳曰:「荀爽字慈明。董卓秉政,徵之,起岩穴,九十五日而為司空,時號為白衣登三公。」)獻帝建安十三年,又罷司空,置御史大夫。御史大夫郤慮免,不復補。(荀綽百官注曰:」獻帝置御史大夫,職如司空,不領侍御史。」)
wèi chū, yòu zhì sī kōng, guān shòu jí jiāo miào zhī fú yǔ tài wèi tóng. zhèng mào zì lín shū, wèi sī kōng. tiān zǐ lín xuān, qiǎn jiù dì bài shòu. mào wèi shǐ yuē: wèi yǐ xú jǐng shān wèi sī kōng, xú gōng yuē:' sān gōng dāng shàng yīng tiān xīn, gǒu fēi qí rén, shí shāng hé qì.' gù cí, jiàn xǔ. mào, mò hóu fǎn.
魏初,又置司空,冠綬及郊廟之服與太尉同。(鄭袤字林叔,為司空。天子臨軒,遣就第拜授。袤謂使曰:「魏以徐景山為司空,徐公曰:'三公當上應天心,苟非其人,實傷和氣。'」固辭,見許。袤,莫侯反。)
sòng zhì: jìn xián sān liáng guān, pèi shān xuán yù. zhǎng zhì shuǐ tǔ, cí sì zhǎng sǎo chú lè qì, dà sàng zhǎng jiāng xiào fù tǔ.
宋制:進賢三梁冠,佩山玄玉。掌治水土,祠祀掌掃除樂器,大喪掌將校復土。
lì dài jiē yǒu zhī. zhì hòu zhōu wèi dōng guān, wèi zhī dà sī kōng qīng. zhǎng bāng shì, yǐ wǔ cái jiǔ fàn zhī tú, zuǒ huáng dì, fù bāng guó. dà jì sì xíng sǎ sǎo, miào shè sì wàng zé fèng shǐ shēng.
歷代皆有之。至後周為冬官,謂之大司空卿。(掌邦事,以五材九范之徒,佐皇帝,富邦國。大祭祀行灑掃,廟社四望則奉豕牲。)
suí jí dà táng fù wèi sān gōng. tiān bǎo shí sān nián, cè bài yáng guó zhōng wèi sī kōng, qí rì yǔ tǔ.
隋及大唐復為三公。(天寶十三年,策拜楊國忠為司空,其日雨土。)
dà sī mǎ
大司馬
dà sī mǎ, gǔ guān yě, zhǎng wǔ shì. sī, zhǔ yě. mǎ, wǔ yě.
大司馬,古官也,掌武事。(司,主也。馬,武也。)
shǎo hào yǒu jū jiū shì wèi sī mǎ. jū yīn jū.
少皞有鴡鳩氏為司馬。(鴡音雎。)
yáo shí, qì wèi hòu jì, jiān zhǎng sī mǎ.
堯時,棄為后稷,兼掌司馬。
zhōu shí, sī mǎ wèi xià guān, zhǎng bāng zhèng.
周時,司馬為夏官,掌邦政。
xiàng yǔ yǐ cáo jiù zhōu yīn bìng wèi dà sī mǎ. chǔ dà sī mǎ jǐng shě shuài jūn fá cài, cài hóu fèng shè jì ér guī zhī. chǔ fā qí shǎng, shě cí yuē: fā chéng bù lìng ér dí tuì, shì wáng wēi yě xiāng gōng ér dí tuì, shì jiāng wēi yě, zhàn ér dí tuì, shì zhòng wēi yě. chén bù yí yǐ zhòng wēi shòu shǎng. yòu sī mǎ ráng jū běn xìng tián, qí wēi wáng yǐ gǔ sī mǎ fǎ ér fù ráng jū, yīn hào wèi sī mǎ ráng jū.
項羽以曹咎、周殷並為大司馬。(楚大司馬景舍帥軍伐蔡,蔡侯奉社稷而歸之。楚發其賞,舍辭曰:「發誠布令而敵退,是王威也;相攻而敵退,是將威也,戰而敵退,是眾威也。臣不宜以眾威受賞。」又司馬穰苴本姓田,齊威王以古司馬法而附穰苴,因號為司馬穰苴。)
hàn chū bù zhì. wǔ dì yuán shòu sì nián, chū bà tài wèi, zhì dà sī mǎ, yǐ guān jiāng jūn zhī hào. guān zhě, jiā yú qí shàng wèi yī guān yě. huò guāng yǐ dà sī mǎ dà jiāng jūn fǔ zhèng. wǔ dì yòu lìng dà jiāng jūn biāo qí jiāng jūn jiē yǒu dà sī mǎ zhī hào. xuān dì dì jié sān nián, zhì dà sī mǎ, bù guān jiāng jūn, yì wú yìn shòu guān shǔ. huò yǔ wèi dà sī mǎ, guān xiǎo guān, wú yìn shòu. chéng dì suī hé yuán nián, chū cì dà sī mǎ jīn yìn zǐ shòu, zhì guān shǔ, lù bǐ chéng xiàng, qù jiāng jūn. āi dì jiàn píng èr nián, fù qù dà sī mǎ yìn shòu guān shǔ, guān jūn rú gù. yuán shòu èr nián, fù cì dà sī mǎ yìn shòu, zhì guān shǔ, qù jiāng jūn, wèi zài sī tú shàng. hàn lǜ: chéng xiàng dà sī mǎ dà jiāng jūn, fèng qián yuè liù wàn. shǐ zhí yún sī mǎ, yì zhě yǐ hàn yǒu jūn hòu qiān rén sī mǎ guān, gù jiā dà. wáng mǎng jū shè, yǐ hàn nǎi wú xiǎo sī tú, ér dìng sī mǎ sī tú sī kōng zhī hào, bìng jiā dà.
漢初不置。武帝元狩四年,初罷太尉,置大司馬,以冠將軍之號。(冠者,加於其上為一官也。霍光以大司馬大將軍輔政。武帝又令大將軍、驃騎將軍皆有大司馬之號。)宣帝地節三年,置大司馬,不冠將軍,亦無印綬、官屬。(霍禹為大司馬,冠小冠,無印綬。)成帝綏和元年,初賜大司馬金印紫綬,置官屬,祿比丞相,去將軍。哀帝建平二年,復去大司馬印綬、官屬,冠軍如故。元壽二年,復賜大司馬印綬,置官屬,去將軍,位在司徒上。(漢律:丞相、大司馬、大將軍,俸錢月六萬。)始直雲司馬,議者以漢有軍候千人司馬官,故加」大」。王莽居攝,以漢乃無小司徒,而定司馬、司徒、司空之號,並加」大」。
hòu hàn guāng wǔ jiàn wǔ èr shí qī nián, shěng dà sī mǎ, yǐ tài wèi dài zhī, gù cháng yǔ tài wèi dié zhì, bù bìng liè. wú hàn wèi dà sī mǎ, fēng wú yáng hóu. zhì líng dì mò shǐ zhì yān.
後漢光武建武二十七年,省大司馬,以太尉代之,故常與太尉迭置,不並列。(吳漢為大司馬,封無陽侯。)至靈帝末始置焉。
wèi wén dì huáng chū èr nián, fù zhì dà sī mǎ, yǐ cáo rén jū zhī, ér tài wèi rú gù. zé tài wèi dà sī mǎ dà jiāng jūn gè zì wèi guān, wèi zài sān sī shàng. wú yǒu zuǒ yòu dà sī mǎ.
魏文帝黃初二年,復置大司馬,以曹仁居之,而太尉如故。則太尉、大司馬、大將軍各自為官,位在三司上。(吳有左、右大司馬。)
jìn dìng lìng, yì zài sān sī shàng. jìn zhū gōng zàn yuē: yì yáng wáng wèi tài wèi dà sī mǎ shí, fù fú wèi tài zǎi, fù zǐ jū shàng gōng, zhōng dài yǐ lái, wèi zhī yǒu yě. yòu rǔ nán wáng liàng wèi dà sī mǎ, zhēng dàn dà huì, chéng chē rù diàn. yòu chén qiān wèi dà sī mǎ, cì gǔn miǎn zhī fú. wǔ guān, jiàng cháo fú, jīn zhāng zǐ shòu, pèi shān xuán yù, yǔ dà jiāng jūn tóng.
晉定令,亦在三司上。(晉諸公贊曰:「義陽王為太尉、大司馬時,父孚為太宰,父子居上公,中代以來,未之有也。」又汝南王亮為大司馬,正旦大會,乘車入殿。又陳騫為大司馬,賜袞冕之服。)武冠,絳朝服,金章紫綬,佩山玄玉,與大將軍同。
sòng shí wéi yuán jiā zhōng yòng péng chéng wáng yì kāng wèi zhī, guān yù yǔ jìn tóng.
宋時唯元嘉中用彭城王義康為之,冠玉與晉同。
zhì qí yǐ wèi zèng.
至齊以為贈。
liáng shí zhì guān shǔ.
梁時置官屬。
chén yǐ wèi zèng.
陳以為贈。
hòu wèi běi qí yǔ dà jiāng jūn wèi èr dà, wèi jū sān shī zhī xià, sān gōng zhī shàng.
後魏、北齊與大將軍為二大,位居三師之下,三公之上。
hòu zhōu yǐ wèi xià guān, wèi zhī dà sī mǎ qīng. zhǎng bāng zhèng, yǐ jiàn bāng guó zhī jiǔ fǎ, zuǒ huáng dì, píng bāng guó, dà jì sì zhǎng qí sù wèi, miào shè zé fèng yáng shēng. zì suí ér wú.
後周以為夏官,謂之大司馬卿。(掌邦政,以建邦國之九法,佐皇帝,平邦國,大祭祀掌其宿衛,廟社則奉羊牲。)自隋而無。
zǒng xù sān shī sān gōng yǐ xià guān shǔ
總敘三師三公以下官屬
sān shī tài shī tài fù tài bǎo, lì dài duō yǒu zhī. yī tài yīn jiàn guān yǒu liù tài, qí yī yuē tài zǎi. zì zhōu yǐ hòu, yì cháng yǒu zhī. yú wǔ tài zé wú. sān gōng tài wèi sī tú sī kōng, lì dài yǒu zhī. èr dà dà sī mǎ dà jiāng jūn, lì dài yì yǒu zhī. zhū wèi cóng gōng zhū jiāng jūn jí guāng lù dài fū kāi fǔ zhě, lì dài yì shí yǒu zhī. guān shǔ děng. lì dài yǒu zhì yǒu shěng, yì duō tóng shuō, suǒ yǐ bù gēng gè jù běn fǔ, dàn yī shí dài dōu yán zhī. qí dà jiāng jūn, zì jù běn piān.
三師、(太師、太傅、太保,歷代多有之。)一太、(殷建官有六太,其一曰太宰。自周以後,亦常有之。餘五太則無。)三公、(太尉、司徒、司空,歷代有之。)二大、(大司馬、大將軍,歷代亦有之。)諸位從公(諸將軍及光祿大夫開府者,歷代亦時有之。)官屬等。(歷代有置有省,亦多同說,所以不更各具本府,但依時代都言之。其大將軍,自具本篇。)
hàn yǒu sān shī, ér bù jiàn guān shǔ. yǐ chéng xiàng wèi gōng, zhì sī zhí zhǎng shǐ. hòu gǎi chéng xiàng wèi sī tú, zé yuē sī tú sī zhí zhǎng shǐ. jù zǎi xiàng piān. qí tài wèi hòu gǎi wèi dà sī mǎ. suī hé chū, shǐ zhì zhǎng shǐ yī rén, yuàn shǔ èr shí sì rén, yù shǔ yī rén, lìng shǐ èr shí sì rén. gǎi yù shǐ dài fū wèi dà sī kōng, zhì zhǎng shǐ, rú zhōng chéng. jù yù shǐ dài fū piān.
漢有三師,而不見官屬。以丞相為公,置司直、長史。後改丞相為司徒,則曰司徒司直、長史。(具宰相篇。)其太尉後改為大司馬。綏和初,始置長史一人,掾屬二十四人,御屬一人,令史二十四人。改御史大夫為大司空,置長史,如中丞。(具御史大夫篇。)
hòu hàn chū, wéi zhì tài fù, yǒu zhǎng shǐ yī rén, yuàn shǔ shí rén, yù shǔ yī rén. bù zhī hé cáo. hòu zhì tài shī, dǒng zhuō cháng jū zhī, gài zì wèi yě, ér bù jiàn guān shǔ. tài wèi shǔ guān yǒu zhǎng shǐ yī rén, shǔ zhū cáo shì. lú zhí lǐ zhù yuē: rú zhōu xiǎo zǎi. yuàn shǐ shǔ èr shí sì rén fēn zhǔ èr qiān dàn zhǎng lì qiān chú mín hù cí sì nóng sāng zòu yì cí sòng yóu yì zhuǎn yùn dào zéi zuì fǎ bīng huò bì yán tiě cāng gǔ děng shì. huáng gé zhǔ bù shěng lù zhòng shì, zhǎng gé xià wēi yí. jì shì lìng shǐ zhǎng shàng zhāng zòu bào. hòu hàn mò, chén lín ruǎn yǔ jiē wèi cáo gōng jì shì, jūn guó shū xí jiē suǒ zuò. yù shǔ. zhǎng wèi gōng qīng gé xià wēi yí. sī tú shǔ guān yǒu zhǎng shǐ yī rén, yuàn shǔ sān shí yī rén, lìng shǐ jí yù shǔ sān shí liù rén. zhèng yuē yuàn, fù yuē shǐ. chén chǒng pì sī tú bào yù fǔ. shì shí sān fǔ yuàn shǔ zhuān shàng jiāo yóu, yǐ bù kěn qīn shì wèi gāo. chǒng dú qín xīn wù wù, zhuǎn wèi cí cáo, zhuān zhǎng tiān xià yù sòng. shí sī tú cí sòng, jiǔ zhě shù shí nián, shì lèi hùn cuò, yì wèi qīng zhòng. chǒng wèi yù zhuàn cí sòng bǐ qī juǎn, jué shì kē tiáo, jiē yǐ shì xiāng cóng. yù zòu shàng zhī, qí hòu gōng fǔ fèng yǐ wèi fǎ. sī kōng shǔ guān: zhǎng shǐ yī rén, yuàn shǔ èr shí jiǔ rén, lìng shǐ jí yù shǔ sān shí èr rén. zhèng yuē yuàn, fù yuē shǔ. hàn shū zhù yún: gōng fǔ yuàn bǐ gǔ yuán shì sān mìng zhě yě. huò yuē: hàn chū, yuàn shǐ pì jiē shàng yán zhī, gù yǒu zhì, jiē bǐ mìng shì. qí suǒ bù yán, zé wèi bǎi shí shǔ, qí hòu jiē zì pì chú, gù tōng wèi bǎi shí yún. qí dà sī mǎ shǔ guān bìng tóng qián hàn.
後漢初,唯置太傅,有長史一人,掾屬十人,御屬一人。(不知何曹。)後置太師,董卓嘗居之,蓋自為也,而不見官屬。太尉屬官有長史一人,署諸曹事。(盧植禮注曰:「如周小宰。」)掾史屬二十四人、(分主二千石長吏遷除、民戶、祠祀、農桑、奏議、辭訟、郵驛、轉運、盜賊、罪法、兵、貨幣、鹽鐵、倉穀等事。)黃閤主簿、(省錄眾事,掌閤下威儀。)記室令史、(掌上章奏報。後漢末,陳琳、阮瑀皆為曹公記室,軍國書檄皆所作。)御屬。(掌為公卿閤下威儀。)司徒屬官有長史一人,掾屬三十一人,令史及御屬三十六人。(正曰掾,副曰史。陳寵辟司徒鮑昱府。是時三府掾屬專尚交遊,以不肯親事為高。寵獨勤心物務,轉為辭曹,專掌天下獄訟。時司徒辭訟,久者數十年,事類溷錯,易為輕重。寵為昱撰辭訟比七卷,決事科條,皆以事相從。昱奏上之,其後公府奉以為法。)司空屬官:長史一人,掾屬二十九人,令史及御屬三十二人。(正曰掾,副曰屬。漢書注云:公府掾比古元士三命者也。或曰:漢初,掾史辟皆上言之,故有秩,皆比命士。其所不言,則為百石屬,其後皆自辟除,故通為百石雲。)其大司馬屬官並同前漢。
wèi zhì tài fù tài bǎo, ér bù jiàn guān shǔ. tài wèi sī tú sī kōng yǒu zhǎng shǐ sī mǎ cóng shì zhōng láng zhèng xíng cān jūn. dà sī mǎ yì yǒu zhèng xíng cān jūn yě.
魏置太傅、太保,而不見官屬。太尉、司徒、司空有長史、司馬、從事中郎、正行參軍。大司馬亦有正行參軍也。
jìn yǒu tài zǎi tài fù tài bǎo. wéi yáng jùn wèi tài fù, zēng jì jiǔ wèi sì rén, yuàn shǔ èr shí rén, bīng cáo wèi zuǒ yòu yě. yáng jùn fǔ zhèng, yǐn pān yuè wèi tài fù zhǔ bù. chū, qiào rén gōng sūn hóng kè yú hé yáng, yuè dài zhī shén hòu. jí jùn zhū, hóng wèi chǔ wáng wěi zhǎng shǐ, fán jùn gāng jì jiē cóng zuò, tóng shǔ zhǔ bù yǐ bèi lù. hóng yán yú wěi, wèi yuè wèi jiǎ lì, gù dé miǎn. tài zǎi tài bǎo guān shǔ bù jiàn. tài wèi sī tú sī kōng bìng yǒu zhǎng shǐ sī mǎ. tài wèi suī bù jiā bīng zhě, lì shǔ jiē jiàng fú. tài shǐ sān nián, yòu zhì tài wèi jūn cān jūn liù rén, qí sī mǎ wǔ rén, guān qí shí rén. ér sī tú jiā zhì zuǒ zhǎng shǐ, zhǎng chà cì jiǔ pǐn, quán héng rén lún, guān shòu yǔ chéng xiàng zhǎng shǐ tóng. zhǔ bù zuǒ yòu dōng xī cáo yuàn gè yī rén, ruò yǒu suǒ xún xíng zhě, zēng zhì yuàn shǔ shí rén. wǔ dì shí, sī tú zòu zhōu jùn nóng sāng wèi yǒu shǎng fá zhī zhì, yí qiǎn yuàn shǔ xún xíng. zhào suì shǐ sī tú dū chá zhōu jùn bō zhí. ruò yǒu suǒ xún zhě, zēng yuàn shǔ shí rén. yòu wēn jiào qǐng sī tú zhì tián cáo yuàn, zhōu yī rén, quàn kè nóng sāng. chū, wáng hún zì xuán chōng qiān sī tú, réng jiā bīng. hún yǐ sī tú wén guān, zhǔ lì bù chí bīng, chí bīng nǎi lì shǔ jiàng yī, zì yǐ fēi shì jiù diǎn, jiē lìng zào fú, lùn zhě měi qí qiān ér shí lǐ. sī kōng fǔ jiā zhì dǎo qiáo yuàn yī rén, yú lüè tóng hòu hàn. xián níng chū, zhào yǐ qián tài wèi fǔ wèi dà sī mǎ fǔ, zēng zhì jì jiǔ èr rén, zhàng xià sī mǎ guān qí dà chē gǔ chuī, zuǒ yòu guāng lù guāng lù sān dài fū. kāi fǔ zhě jiē wèi wèi cóng gōng, pǐn zhì fèng cì yí zhì yǔ zhū gōng tóng. jiā bīng zhě zēng zhì sī mǎ yī rén, cóng shì zhōng láng èr rén, liú kūn wèi sī kōng, yǐ lú chén wèi cóng shì zhōng láng. zhǔ bù jì shì dū gè yī rén, shè rén sì rén, bīng kǎi shì cáo, yíng jūn cì jiān zhàng xià dū dū wài dū du lìng shǐ gè yī rén. zhǔ bù yǐ xià lìng shǐ yǐ shàng jiē jiàng fú. sī mǎ gěi lì zú rú zhǎng shǐ, cóng shì zhōng láng gěi shì èr rén, zhǔ bù jì shì dū gè gěi shì yī rén. qí yú lín shí zēng chóng zhě, zé bāo jiā gè yīn qí shí wèi jié wén, bù wèi dìng zhì. qí jì jiǔ yuàn shǔ, bái gài xiǎo chē qī chéng, yáo chē shī ěr hòu hù zào lún dú chē gè yī chéng. zì jì jiǔ yǐ xià lìng shǐ yǐ shàng jiē zào líng pì cháo fú. qí wèi chí jié dū du zhě, zēng cān jūn wèi liù rén, qí yú rú cháng jiā bīng gōng zhì. sūn chǔ zì zi jīng, wèi zuǒ zhù zuò láng, cān shí bāo biāo qí jūn shì. chǔ jì fù qí cái qì, pō wǔ yì bāo. chū zhì, yī yuē: tiān zǐ mìng wǒ cān qīng jūn shì. chū, cān jūn bù jìng fǔ zhǔ, chǔ jì qīng bāo, suì zhì shī jìng, zì chǔ shǐ yě.
晉有太宰、太傅、太保。唯楊駿為太傅,增祭酒為四人,掾屬二十人,兵曹為左右也。(楊駿輔政,引潘岳為太傅主簿。初,譙人公孫宏客於河陽,岳待之甚厚。及駿誅,宏為楚王瑋長史,凡駿綱紀皆從坐,同署主簿已被戮。宏言於瑋,謂岳為假吏,故得免。)太宰、太保官屬不見。太尉、司徒、司空並有長史、司馬。太尉雖不加兵者,吏屬皆絳服。泰始三年,又置太尉軍參軍六人,騎司馬五人,官騎十人。而司徒加置左長史,掌差次九品,銓衡人倫,冠綬與丞相長史同。主簿、左右東西曹掾各一人,若有所循行者,增置掾屬十人。(武帝時,司徒奏州郡農桑未有賞罰之制,宜遣掾屬循行。詔遂使司徒督察州郡播殖。若有所循者,增掾屬十人。又溫嶠請司徒置田曹掾,州一人,勸課農桑。)初,王渾(字玄沖)遷司徒,仍加兵。渾以司徒文官,主吏不持兵,持兵乃吏屬絳衣,自以非是舊典,皆令皂服,論者美其謙而識禮。司空府加置導橋掾一人,餘略同後漢。咸寧初,詔以前太尉府為大司馬府,增置祭酒二人,帳下司馬、官騎、大車、鼓吹,左右光祿、光祿三大夫。開府者皆為位從公,品秩、俸賜、儀制與諸公同。加兵者增置司馬一人,從事中郎二人,(劉琨為司空,以盧諶為從事中郎。)主簿、記室督各一人,舍人四人,兵、鎧、士曹,營軍、刺奸、帳下都督、外都督、令史各一人。(主簿以下、令史以上皆絳服。)司馬給吏卒如長史,從事中郎給侍二人,主簿、記室督各給侍一人。其餘臨時增崇者,則褒加各因其時為節文,不為定製。(其祭酒掾屬,白蓋小車七乘,軺車施耳後戶、皂輪犢車各一乘。自祭酒以下、令史以上皆皂零辟朝服。)其為持節都督者,增參軍為六人,其餘如常加兵公制。(孫楚字子荊,為佐著作郎,參石苞驃騎軍事。楚既負其才氣,頗侮易苞。初至,揖曰:「天子命我參卿軍事。」初,參軍不敬府主,楚既輕苞,遂制施敬,自楚始也。)
sòng yǒu tài fù tài bǎo tài zǎi tài wèi sī tú sī kōng dà sī mǎ, zhū fǔ jiē yǒu zhǎng shǐ yī rén, jiāng jūn yī rén. yòu gè zhì sī mǎ yī rén, ér tài fù bù zhì. zhǎng shǐ yuàn shǔ yì yǔ hòu hàn lüè tóng. zì jiāng zuǒ yǐ lái, zhū gōng zhì zhǎng shǐ cāng cáo yuàn hù cáo shǔ dōng xī gé jì jiǔ gè yī rén, zhǔ bù shè rén èr rén, yù shǔ èr rén, lìng shǐ wú dìng yuán. lǐng bīng zhě zhì sī mǎ yī rén, cóng shì zhōng láng èr rén, cān jūn wú dìng yuán jiā chóng zhě zhì zuǒ yòu zhǎng shǐ sī mǎ cóng shì zhōng láng sì rén, yuàn shǔ sì rén, zé cāng cáo zēng zhì shǔ, hù cáo zhì yuàn. jiā chóng jí yú cǐ yě. qí sī tú fǔ ruò wú gōng, wéi shěng shè rén, qí fǔ cháng zhì, qí zhí liáo yì yú yú fǔ, yǒu zuǒ yòu zhǎng shǐ, dōng xī cáo yuàn shǔ, yú zé tóng yǐ. yú fǔ yǒu gōng jí zhì, wú zé shěng.
宋有太傅、太保、太宰、太尉、司徒、司空、大司馬,諸府皆有長史一人,將軍一人。又各置司馬一人,而太傅不置。長史、掾屬亦與後漢略同。自江左以來,諸公置長史、倉曹掾、戶曹屬、東西閤祭酒各一人,主簿、舍人二人,御屬二人,令史無定員。領兵者置司馬一人,從事中郎二人,參軍無定員;加崇者置左右長史、司馬、從事中郎四人,掾屬四人,則倉曹增置屬,戶曹置掾。加崇極於此也。其司徒府若無公,唯省舍人,其府常置,其職僚異於餘府,有左、右長史,東、西曹掾屬,餘則同矣。餘府有公即置,無則省。
qí yǒu tài zǎi dà sī mǎ, bìng wèi zèng guān, wú liáo shǔ. tài wèi sī tú sī kōng, shì wèi sān gōng. tè jìn, wèi cóng gōng. zhū kāi fǔ yí tóng sān sī, wèi cóng gōng. kāi fǔ yí tóng, rú gōng. fán gōng dū fǔ zhì zuǒ: zhǎng shǐ sī mǎ gè yī rén, zī yì cān jūn èr rén. zhū cáo yǒu lù shì, gōng cáo, jì shì, hù cáo, cāng cáo, zhōng zhí bīng, wài bīng, qí bīng, zhǎng liú, zéi cáo, chéng jú, fǎ cáo, tián cáo, shuǐ cáo, kǎi cáo, jí cáo, yòu hù shí bā cáo. chéng jú cáo yǐ shàng shǔ zhèng cān jūn, fǎ cáo yǐ xià shǔ xíng cān jūn, gè yī rén. qí xíng cān jūn wú shǔ zhě, wèi zhǎng jiān yuán. qí gōng fǔ zuǒ lì, zé cóng shì zhōng láng èr rén, cāng cáo yuàn hù cáo shǔ dōng xī gé jì jiǔ gè yī rén, zhǔ bù shè rén yù shǔ èr rén. jiā chóng zhě, zé zuǒ yòu zhǎng shǐ sì rén, zhōng láng yuàn shǔ bìng zēng shù. qí wèi jí kāi fǔ, zé zhì fǔ yì yǒu zuǒ lì, qí shù yǒu jiǎn. xiǎo fǔ wú zhǎng liú, zhì jìn fáng cān jūn. chū, jìn lìng gōng fǔ zhǎng shǐ zhe cháo fú, zì sòng dà míng yǐ lái zhe zhū yī. qí wáng jiǎn wèi sī tú zuǒ zhǎng shǐ, qǐng yī jìn lìng fù jiù zhì, bù zhe zhū yī, shí yì bù xǔ. yòu yuē: wáng xiù zhī cháng yún: wèi zhì sī tú zuǒ zhǎng shǐ, kě yǐ zhī zhǐ zú yǐ. yòu lù huì xiǎo wèi sī tú yòu zhǎng shǐ, xiè fěi wèi zuǒ zhǎng shǐ, fǔ gōng jìng líng wáng zǐ liáng wèi wáng róng yuē: wǒ fǔ èr shàng zuǒ, qián dài shuí kě bǐ? róng yuē: liǎng xián tóng shí, wèi yǒu qián lì. fěi, pāng pèi fǎn.
齊有太宰、大司馬,並為贈官,無僚屬。太尉、司徒、司空,是為三公。特進,位從公。諸開府儀同三司,位從公。開府儀同,如公。凡公督府置佐:長史、司馬各一人,諮議參軍二人。諸曹有錄事,功曹,記室,戶曹,倉曹,中、直兵,外兵,騎兵,長流,賊曹,城局,法曹,田曹,水曹,鎧曹,集曹,右戶十八曹。城局曹以上署正參軍,法曹以下署行參軍,各一人。其行參軍無署者,為長兼員。其公府佐吏,則從事中郎二人,倉曹掾、戶曹屬、東西閤祭酒各一人,主簿、舍人、御屬二人。加崇者,則左右長史四人,中郎、掾屬並增數。其未及開府,則置府亦有佐吏,其數有減。小府無長流,置禁防參軍。初,晉令公府長史著朝服,自宋大明以來著朱衣。(齊王儉為司徒左長史,請依晉令復舊制,不著朱衣,時議不許。又曰:王秀之常云:「位至司徒左長史,可以知止足矣。」又陸慧曉為司徒右長史,謝朏為左長史,府公竟陵王子良謂王融曰:」我府二上佐,前代誰可比?」融曰:「兩賢同時,未有前例。」朏,滂佩反。)
liáng wǔ shòu mìng zhī chū, guān bān duō tóng sòng qí zhī jiù. yǒu chéng xiàng tài zǎi tài fù tài bǎo dà sī mǎ tài wèi sī tú sī kōng kāi fǔ yí tóng sān sī děng guān. zhū gōng jí wèi cóng gōng kāi fǔ zhě zhì guān shǔ, yǒu zhǎng shǐ sī mǎ zī yì cān jūn yuàn shǔ cóng shì zhōng láng jì shì jiàn ān wáng wèi yōng zhōu cì shǐ, biǎo qiú guǎn jì, nǎi yǐ jiāng gé wèi zhēng běi jì shì cān jūn. gé dì guān yòu wèi cān jūn jiān jì shì. rèn fǎng yuē: wén fáng zhī rèn, zǒng qīng xiōng dì. gù lì dài jiē wèi wén shì zhī huá xuǎn yún. zhǔ bù liè cáo cān jūn xíng cān jūn shè rén děng guān. qí sī tú zé yǒu zuǒ yòu èr zhǎng shǐ, chǔ qiú zì zhòng bǎo, wèi sī tú yòu zhǎng shǐ, jiā diāo. tái zuǒ jiā diāo, zì qiú shǐ yě. yòu zēng zhì zuǒ xī yuàn yī rén, zì yú liáo zuǒ, tóng yú èr fǔ. yǒu gōng zé zhì, wú zé shěng. ér sī tú wú gōng, wéi shěng shè rén, yú guān cháng zhì. kāi fǔ yí tóng sān sī, wèi cì sān gōng, zuǒ yòu guāng lù dài fū yōu zhě zé jiā zhī, tóng sān gōng, zhì guān shǔ.
梁武受命之初,官班多同宋齊之舊。有丞相、太宰、太傅、太保、大司馬、太尉、司徒、司空、開府儀同三司等官。諸公及位從公開府者置官屬,有長史、司馬、諮議參軍、掾屬、從事中郎、記室、(建安王為雍州刺史,表求管記,乃以江革為征北記室參軍。革弟觀又為參軍兼記室。任昉曰:「文房之任,總卿兄弟。」故歷代皆為文士之華選雲。)主簿、列曹參軍、行參軍、舍人等官。其司徒則有左、右二長史,(褚球字仲寶,為司徒右長史,加貂。台佐加貂,自球始也。)又增置左西掾一人,自餘僚佐,同於二府。有公則置,無則省。而司徒無公,唯省舍人,餘官常置。開府儀同三司,位次三公,左右光祿大夫優者則加之,同三公,置官屬。
chén sān shī èr dà bìng wèi zèng guān, ér wú liáo shǔ. qí sān gōng yǒu fǔ zhǎng shǐ sī mǎ zī yì cān jūn cóng shì zhōng láng yuàn cáo shǔ zhǔ bù jì jiǔ lù shì jì shì zhèng cān jūn bǎn zhèng cān jūn.
陳三師、二大並為贈官,而無僚屬。其三公有府長史、司馬、諮議參軍、從事中郎、掾曹屬、主簿、祭酒、錄事、記室、正參軍、板正參軍。
hòu wèi sān shī wú guān shǔ. hòu yòu zhì tài zǎi, yǐ yuán tiān mù wèi zhī, zēng zhì zuǒ lì. sān gōng jí èr dà bìng yǒu zhǎng shǐ, sī mǎ, zī yì cān jūn, cóng shì zhōng láng, yuàn shǔ, zhǔ bù, lù shì cān jūn, gōng cáo, jì shì hù cáo zhōng bīng děng cān jūn, zhū cáo xíng cān jūn, jì jiǔ, cān jūn shì, zhǎng jiān xíng cān jūn, dū hù. qí tài wèi sī tú yǔ èr dà shǔ guān jiē tóng. wéi sī kōng fǔ guān měi jiàng yī jiē.
後魏三師無官屬。後又置太宰,以元天穆為之,增置佐吏。三公及二大並有長史,司馬,諮議參軍,從事中郎,掾屬,主簿,錄事參軍,功曹,記室、戶曹、中兵等參軍,諸曹行參軍,祭酒,參軍事,長兼行參軍,督護。(其太尉、司徒與二大屬官階同。唯司空府官每降一階。)
běi qí sān shī èr dà sān gōng gè zhì zhǎng shǐ, sī mǎ, zī yì cān jūn, cóng shì zhōng láng, yuàn shǔ, zhǔ bù, lù shì, gōng cáo, jì shì hù cáo cāng cáo zhōng bīng wài bīng qí bīng zhǎng liú chéng jú xíng yù děng cān jūn shì, dōng xī gé jì jiǔ jí cān jūn shì, fǎ mò tián shuǐ kǎi jí shì děng cáo xíng cān jūn, jiān zuǒ hù yòu hù xíng cān jūn, zhǎng jiān xíng cān jūn, cān jūn, dū hù děng yuán. sī tú zé jiā zuǒ yòu zhǎng shǐ. zhǎng shǐ zhǔ lì. sī mǎ zhǔ jiāng. shè rén, zhǔ gé nèi shì. jiē zì qín guān yě. cóng shì zhōng láng cóng shì zhōng láng, hàn mò guān yě. chén tāng wèi dà jiāng jūn wáng fèng cóng shì zhōng láng, zài zhǔ bù shàng, suǒ zhǎng zhì yǔ zhǎng shǐ tóng. yuàn shǔ zhǔ zhū cáo shì. zhǔ bù suǒ zhǔ yǔ shè rén tóng, jì jiǔ suǒ zhǔ yì tóng. lìng shǐ, zhǔ zhū cáo wén shū. cǐ jiē zì hàn guān yě. chén tāng wèi dà jiāng jūn wáng fèng cóng shì zhōng láng shì yě. yù shǔ cān jūn zì hòu hàn yě. sūn jiān cān biāo qí jūn shì shì yě. cān jūn suǒ zhǔ yǔ yuàn shǔ tóng. qí yí tóng sān sī jiā kāi fǔ zhě, yì zhì zhǎng shǐ yǐ xià guān shǔ, ér jiǎn jì shì cāng chéng jú tián shuǐ kǎi shì děng qī cáo, gè yī rén. qí pǐn yì xià sān gōng fǔ yī jiē. qí sān shī èr dà zuǒ lì, zé tóng tài wèi fǔ yě.
北齊三師、二大、三公各置長史,司馬,諮議參軍,從事中郎,掾屬,主簿,錄事,功曹,記室、戶曹、倉曹、中兵、外兵、騎兵、長流、城局、刑獄等參軍事,東西閤祭酒及參軍事,法、墨、田、水、鎧、集、士等曹行參軍,兼左戶右戶行參軍,長兼行參軍,參軍,督護等員。(司徒則加左、右長史。)長史、(主吏。)司馬、(主將。)舍人,(主閤內事。)皆自秦官也。從事中郎、(從事中郎,漢末官也。陳湯為大將軍王鳳從事中郎,在主簿上,所掌秩與長史同。)掾屬、(主諸曹事。)主簿、(所主與舍人同,祭酒所主亦同。)令史,(主諸曹文書。)此皆自漢官也。(陳湯為大將軍王鳳從事中郎是也。)御屬、參軍自後漢也。(孫堅參驃騎軍事是也。參軍所主與掾屬同。)其儀同三司加開府者,亦置長史以下官屬,而減記室、倉、城局、田、水、鎧、士等七曹,各一人。(其品亦下三公府一階。其三師、二大佐吏,則同太尉府也。)
hòu zhōu yǐ tài shī tài fù tài bǎo wèi sān gōng, ér bù jiàn liáo shǔ.
後周以太師、太傅、太保為三公,而不見僚屬。
suí sān shī yì bù jiàn guān shǔ. ér sān gōng yī běi qí zhì fǔ liáo, hòu shěng fǔ jí liáo zuǒ. zhì gōng zé zuò yú shàng shū dōu shěng. cháo zhī zhòng wù, zǒng guī yú tái gé.
隋三師亦不見官屬。而三公依北齊置府僚,後省府及僚佐。置公則坐於尚書都省。朝之眾務,總歸於台閣。
dà táng sān shī sān gōng bìng wú guān shǔ.
大唐三師、三公並無官屬。