strong zhí guān strong èr
职官二
sān lǎo wǔ gēng
三老五更
sān lǎo wǔ gēng, xī sān dài suǒ zūn yě. sān zhě, dào chéng yú sān, wèi tiān dì rén yě. lǎo zhě, jiù yě, shòu yě. shī yún:" fāng shū yuán lǎo." shū chēng:" wú yí wǒ huáng gǒu zhī yán, zé wǎng suǒ qiān." wǔ zhě, xùn yú wǔ pǐn. gèng zhě, gèng yě, wǔ shì cháng jiǔ, gèng xiāng dài, yán qí néng yǐ shàn dào gǎi gèng jǐ yě. gù sān lǎo wǔ gēng, jiē qǔ yǒu dào qī nán nǚ wán jù zhě wèi zhī. zhèng xuán yuē:" lǎo gèng hù yán zhī ěr, jiē lǎo rén gèng zhī sān dé wǔ shì zhě yě." cài yōng yuē:" gèng, dāng wèi sǒu zì zhī wù yě." tiān zǐ fù shì sān lǎo, xiōng shì wǔ gēng, qīn tǎn gē shēng, zhí jiàng ér kuì, zhí jué ér yìn. sān gōng shè jǐ, jiǔ qīng zhèng lǚ, zhù gěng zài qián, zhù yì zài hòu. gěng yīn gěng. yì yīn yàn. shǐ zhě ān chē ruǎn lún, sòng yíng zhì jiā, tiān zǐ dú bài yú píng. qí míng rì, sān lǎo yì quē xiè, yǐ qí lǐ yù tài zūn gù yě.
三老五更,昔三代所尊也。(三者,道成於三,谓天、地、人也。老者,旧也,寿也。诗云:“方叔元老。”书称:”无遗我黄耇之言,则罔所愆。”五者,训於五品。更者,更也,五世长久,更相代,言其能以善道改更己也。故三老五更,皆取有道、妻男女完具者为之。郑玄曰:”老更互言之耳,皆老人更知三德五事者也。”蔡邕曰:“更,当为叟字之误也。”)天子父事三老,兄事五更,亲袒割牲,执酱而馈,执爵而酳。三公设几,九卿正履,祝骾在前,祝饐在后。(骾音鲠。饐音咽。)使者安车輭轮,送迎至家,天子独拜於屏。其明日,三老诣阙谢,以其礼遇泰尊故也。
hòu hàn míng dì yǐ lǐ gōng wèi sān lǎo, huán róng wèi wǔ gēng. gōng róng jiē yǐ èr qiān dàn lù, yǎng zhōng qí shēn. ān dì yǐ lǔ pī lǐ chōng wèi sān lǎo, líng dì yòu yǐ yuán féng wèi sān lǎo, cì yǐ yù zhàng. yù zhàng, zhǎng jiǔ chǐ, duān yǐ jiū wèi shì. jiū zhě, bù yàn zhī niǎo, yù lǎo rén zhī bù yàn yě.
后汉明帝以李躬为三老,桓荣为五更。(躬、荣皆以二千石禄,养终其身。)安帝以鲁丕、李充为三老,灵帝又以袁逢为三老,赐以玉杖。(玉杖,长九尺,端以鸠为饰。鸠者,不咽之鸟,欲老人之不咽也。)
wèi gāo guì xiāng gōng jí wèi, xìng tài xué, mìng wáng xiáng wèi sān lǎo, xiáng zì xiū zhēng. zhèng xiǎo tóng wèi wǔ gēng. kāng chéng zhī sūn. xiáng nán miàn jǐ zhàng, yǐ shī dào zì jū, tiān zǐ běi miàn qǐ yán. xiáng chén míng wáng shèng dì jūn chén zhèng huà zhī yào yǐ xùn zhī, wén zhě mò bù dǐ lì.
魏高贵乡公即位,幸太学,命王祥为三老,(祥字休徵。)郑小同为五更。(康成之孙。)祥南面几杖,以师道自居,天子北面乞言。祥陈明王圣帝君臣政化之要以训之,闻者莫不砥砺。
hòu wèi xiào wén yǎng lǎo yú míng táng, yǐ wèi yuán wèi sān lǎo, yuán zì gǒu rén. yóu míng gēn wèi wǔ gēng. míng gēn zì yuǎn zhì. dì zài bài, sān lǎo sù bài. zhèng zhòng yún:" dàn fǔ xià shǒu, jīn shí yì bài shì yě." yì yīn yú zhì fǎn, jí jīn zhī yī yě. gěi sān lǎo shàng gōng zhī lù, wǔ gēng yuán qīng zhī lù.
后魏孝文养老於明堂,以尉元为三老,(元字苟仁。)游明根为五更。(明根字远志。)帝再拜,三老肃拜。(郑众云:“但俯下手,今时撎拜是也。”撎音於志反,即今之揖也。)给三老上公之禄,五更元卿之禄。
hòu zhōu wǔ dì bǎo dìng sān nián, zhào yǐ tài fù yān guó gōng jǐn yú jǐn wèi sān lǎo, cì yán nián zhàng. dì xìng tài xué yǐ shí zhī. sān lǎo rù mén, huáng dì yíng bài mén píng zhī jiān, sān lǎo dá bài. yǒu sī shè sān lǎo xí yú zhōng yíng, nán xiàng. tài shī jìn guó gōng hù shēng jiē, shè jǐ yú xí. sān lǎo shēng xí, nán miàn, píng jǐ ér zuò. dà sī kòu chǔ guó gōng níng shēng jiē, zhèng xì. huáng dì shēng, lì yú fǔ yǐ zhī qián, xī miàn. yǒu sī jìn zhuàn, huáng dì guì shè jiàng dòu, qīn zì tǎn gē. sān lǎo shí qì, huáng dì yòu qīn guì shòu jué yǐ yìn. yǒu sī chè qì, huáng dì běi miàn lì, fǎng dào. sān lǎo nǎi qǐ, lì yú xí hòu. huáng dì yuē:" wěi dàng tiān xià zhòng rèn, zì wéi bù cái, bù zhī zhèng zhì zhī yào, gōng qí huì zhī." sān lǎo dá yuē" mù shòu shéng zé zhèng, hòu cóng jiàn zé shèng. zì gǔ míng wáng shèng zhǔ, jiē xū xīn nà jiàn, yǐ zhī dé shī, tiān xià yòng ān, wéi bì xià niàn zhī" yún yún. sān lǎo yán bì, huáng dì zài bài shòu zhī, sān lǎo dá bài, lǐ chéng ér chū. qí yú lì dài jiē wú.
后周武帝保定三年,诏以太傅、燕国公谨(于谨)为三老,赐延年杖。帝幸太学以食之。三老入门,皇帝迎拜门屏之间,三老答拜。有司设三老席於中楹,南向。太师、晋国公护升阶,设几於席。三老升席,南面,凭几而坐。大司寇、楚国公宁升阶,正舄。皇帝升,立於斧扆之前,西面。有司进馔,皇帝跪设酱豆,亲自袒割。三老食讫,皇帝又亲跪授爵以酳。有司彻讫,皇帝北面立,访道。三老乃起,立於席后。皇帝曰:“猥当天下重任,自惟不才,不知政治之要,公其诲之。”三老答曰“木受绳则正,后从谏则圣。自古明王圣主,皆虚心纳谏,以知得失,天下用安,惟陛下念之”云云。三老言毕,皇帝再拜受之,三老答拜,礼成而出。其馀历代皆无。
sān gōng zǒng xù sì fǔ èr dà fù
三公总叙(四辅二大附)
jì yuē:" yú xià shāng zhōu yǒu shī bǎo, yǒu yí chéng, shè sì fǔ jí sān gōng, shàng shū dà chuán yuē:" gǔ zhě tiān zǐ bì yǒu sì lín, qián yuē yí, hòu yuē chéng, zuǒ yuē fǔ, yòu yuē bì. tiān zǐ yǒu wèn wú yǐ duì, zé zhī yí yǒu zhì ér bù zhì, zé zhī chéng kě zhèng ér bù zhèng, zé zhī fǔ kě yáng ér bù yáng, zé zhī bì. qí jué shì qīng, qí lù shì cì guó zhī jūn." hàn guān yí yuē:" cāng jié zuò shū, zì huán zhě wèi zhī àn, bèi sī zhě wèi zhī gōng." hán zǐ yuē:" bèi sī yuē gōng. dǐng zú sān zhě, sān guāng yě." bù bì bèi, wéi qí rén. yǔ shǐ néng yě." yǔ, yán yě. de néng zé yòng zhī, wú zé yǐ, bù bì bèi qí guān. xiǎo rén chù qí wèi, bù rú qiě quē. gù tiān zǐ wú jué, sān gōng wú guān, cān zhí tiān zǐ, hé guān zhī chēng? tiān wén sān tái, yǐ sān gōng fǎ yān. sān tái, xīng míng. tái, yī zuò néng. yī yǐn yuē:" sān gōng diào yīn yáng, jiǔ qīng tōng hán shǔ, dài fū zhī rén shì, liè shì qù qí sī." zhōu chéng wáng zuò zhōu guān, yuē:" lì tài shī tài fù tài bǎo, zī wéi sān gōng, lùn dào jīng bāng, xiè lǐ yīn yáng. shī, tiān zǐ suǒ shī fǎ fù, fù xiāng tiān zǐ bǎo, bǎo ān tiān zǐ yú dé yì zhě. cǐ wéi sān gōng zhī rèn, zuǒ wáng lùn dào, yǐ jīng wěi guó shì, hé lǐ yīn yáng. shǎo shī shǎo fù shǎo bǎo yuē sān gū. cǐ sān guān míng yuē sān gū. gū, tè yě. yán bēi yú gōng, zūn yú qīng, tè zhì cǐ sān rén. èr gōng hóng huà, yín liàng tiān dì, bì yǔ yī rén." fù èr sān gōng, hóng dà dào huà, jìng xìn tiān dì zhī jiào, yǐ fǔ wǒ yī rén zhī zhì. zé sān tài, zhōu zhī sān gōng yě, gù bù yǐ yī zhí wèi guān míng. gōng, bā mìng yě. jiǔ mìng zé fēn shǎn wèi èr bó. yòu yǐ sān shǎo wèi gū qīng, yǔ liù qīng wèi jiǔ yān. liù qīng, zhǒng zǎi sī tú zōng bó sī mǎ sī kòu sī kōng yě. zhōu lǐ zhèng yì yuē:" àn hūn yì yún sān gōng jiǔ qīng zhě, liù qīng bìng sān gū ér yán jiǔ, qí sān gōng yòu xià jiān liù qīng. gù chuán yún sī tú gōng sī mǎ gōng sī kōng gōng, gōng gè jiān èr qīng. àn gù mìng, tài bǎo lǐng zhǒng zǎi, bì gōng lǐng sī mǎ, máo gōng lǐng sī kōng, bié yǒu ruì bó wèi sī tú, tóng bó wèi zōng bó, wèi hóu wèi sī kòu, zé zhōu shí sān gōng, gè jiān yī qīng zhī zhí, yǔ gǔ yì yǐ." yòu zhōu lǐ wáng jī yǒu liù qīng, měi èr qīng zé gōng yī rén, gài yī gōng lǐng èr qīng yě. shùn zhī yú yáo, yī yǐn yú tāng, zhōu gōng zhào gōng yú zhōu, shì qí rèn yě. jiǎ yì yuē:" tiān zǐ bù yù yú qián shèng zhī dé, bù zhī jūn mín zhī dào, bú jiàn lǐ yì zhī zhèng, shī shū wú zōng, xué yè bù fǎ, tài shī zhī zé yě, gǔ zhě qí tài gōng zhí zhī. tiān zǐ bù huì yú shù mín, bù lǐ yú dà chén, bù zhōng yú zhé yù, wú jīng yú bǎi guān, bù āi yú sàng, bù jìng yú jì, bù chéng bù xìn, tài fù zhī zé yě, gǔ zhě zhōu gōng zhí zhī. tiān zǐ chù wèi bù duān, shòu yè bù jìng, yán yǔ bù xù, yīn shēng bù zhōng, jìn tuì shēng jiàng bù yǐ lǐ, fǔ yǎng zhōu xuán wú yǐ jié, cǐ tài bǎo zhī zé yě, gǔ zhě yàn zhào gōng zhí zhī. tiān zǐ yàn yè fǎn qí xué, zuǒ yòu zhī xí guǐ qí shī, dā zhū hóu, guò dà chén, bù zhī wén yǎ zhī cí, cǐ shǎo shī zhī zé yě. tiān zǐ jū chǔ chū rù bù yǐ lǐ, yī fú guàn dài bù yǐ zhì, yù qì liè cè bù yǐ dù, cǎi fú cóng hǎo bù yǐ zhāng, fèn yuè bù yǐ yì, yǔ duó bù yǐ jié, cǐ shǎo fù zhī zé yě. tiān zǐ jū yàn sī, ān ér yì, lè ér dān, yǐn shí bù shí, zuì bǎo bù jié, qǐn qǐ zǎo yàn wú cháng, wán hǎo qì nòng wú zhì, cǐ shǎo bǎo zhī zé yě." gù zhōu lǐ jiàn wài cháo zhī fǎ, zuǒ jiǔ jí, gū qīng dài fū wèi yān, qún shì zài qí hòu yòu jiǔ jí, gōng hóu bó zǐ nán wèi yān, qún lì zài qí hòu miàn sān huái, sān gōng wèi yān, zhōu zhǎng zhòng shù zài qí hòu. shù jí yǐ wéi wèi zhě, qǔ qí chì xīn ér wài cì, xiàng yǐ chì xīn sān cì yě. huái, huái yě, yán huái lái rén yú cǐ, yù yǔ zhī móu yě. qún lì, wèi fǔ shǐ yě. zhōu zhǎng, xiāng suì zhī guān. sān gōng yī mìng gǔn, ruò yǒu jiā zé cì yě, bù guò jiǔ mìng. sān gōng bā mìng yǐ, fù jiā yī mìng, zé fú gǔn lóng, yǔ wáng zhě zhī hòu tóng, duō yú cǐ zé cì yě, fēi mìng fú yě. yú xià zhī zhì, tiān zǐ yǒu rì yuè xīng chén. zhōu lǐ yuē:" zhū gōng zhī fú, zì gǔn miǎn ér xià, rú wáng zhī fú." chūn qiū jiǔ mìng zuò bó, zūn gōng yuē zǎi, yán yú hǎi nèi wú bù zǎi tǒng yān. huò shuō sī mǎ zhǔ tiān, sī tú zhǔ rén, sī kōng zhǔ tǔ, shì wèi sān gōng. hán shī wài zhuàn yuē:" gù yīn yáng bù hé, sì shí bù jié, xīng chén shī dù, zāi biàn fēi cháng, zé zé zhī sī mǎ jūn chén bù zhèng, rén dào bù hé, guó duō dào zéi, mín yuàn qí shàng, zé zé zhī sī tú shān líng bēng chí, chuān gǔ bù tōng, wǔ gǔ bù zhí, cǎo mù bù mào, zé zé zhī sī kōng."
记曰:“虞夏商周有师、保,有疑、丞,设四辅及三公,(尚书大传曰:“古者天子必有四邻,前曰疑,后曰丞,左曰辅,右曰弼。天子有问无以对,责之疑;有志而不志,责之丞;可正而不正,责之辅;可扬而不扬,责之弼。其爵视卿,其禄视次国之君。”汉官仪曰:“仓颉作书,自环者谓之晻,背私者谓之公。”韩子曰:“背私曰公。鼎足三者,三光也。”)不必备,唯其人。语使能也。”(语,言也。得能则用之,无则已,不必备其官。小人处其位,不如且阙。)故天子无爵,三公无官,参职天子,何官之称?天文三台,以三公法焉。(三台,星名。台,一作能。)伊尹曰:“三公调阴阳,九卿通寒暑,大夫知人事,列士去其私。”周成王作周官,曰:“立太师、太傅、太保,兹惟三公,论道经邦,燮理阴阳。(师,天子所师法;傅,傅相天子;保,保安天子於德义者。此惟三公之任,佐王论道,以经纬国事,和理阴阳。)少师、少傅、少保曰三孤。(此三官名曰三孤。孤,特也。言卑於公,尊於卿,特置此三人。)贰公弘化,寅亮天地,弼予一人。”(副贰三公,弘大道化,敬信天地之教,以辅我一人之治。)则三太,周之三公也,故不以一职为官名。(公,八命也。九命则分陕为二伯。)又以三少为孤卿,与六卿为九焉。(六卿,冢宰、司徒、宗伯、司马、司寇、司空也。周礼正义曰:“按婚义云三公九卿者,六卿并三孤而言九,其三公又下兼六卿。故传云司徒公、司马公、司空公,公各兼二卿。按顾命,太保领冢宰,毕公领司马,毛公领司空,别有芮伯为司徒,彤伯为宗伯,卫侯为司寇,则周时三公,各兼一卿之职,与古异矣。”又周礼王畿有六卿,每二卿则公一人,盖一公领二卿也。)舜之於尧,伊尹於汤,周公、召公於周,是其任也。(贾谊曰:”天子不喻於前圣之德,不知君民之道,不见礼义之正,诗书无宗,学业不法,太师之责也,古者齐太公职之。天子不惠於庶民,不礼於大臣,不中於折狱,无经於百官,不哀於丧,不敬於祭,不诚不信,太傅之责也,古者周公职之。天子处位不端,受业不敬,言语不叙,音声不中,进退升降不以礼,俯仰周旋无以节,此太保之责也,古者燕召公职之。天子燕业反其学,左右之习诡其师,荅诸侯,过大臣,不知文雅之辞,此少师之责也。天子居处出入不以礼,衣服冠带不以制,御器列侧不以度,采服从好不以章,忿悦不以义,与夺不以节,此少傅之责也。天子居燕私,安而易,乐而躭,饮食不时,醉饱不节,寝起早晏无常,玩好器弄无制,此少保之责也。”)故周礼建外朝之法,左九棘,孤、卿、大夫位焉,群士在其后;右九棘,公、侯、伯、子、男位焉,群吏在其后;面三槐,三公位焉,州长众庶在其后。(树棘以为位者,取其赤心而外刺,象以赤心三刺也。槐,怀也,言怀来人於此,欲与之谋也。群吏,谓府史也。州长,乡遂之官。)三公一命衮,若有加则赐也,不过九命。(三公八命矣,复加一命,则服衮龙,与王者之后同,多於此则赐也,非命服也。虞夏之制,天子有日月星辰。周礼曰:“诸公之服,自衮冕而下,如王之服。”)春秋九命作伯,尊公曰宰,言於海内无不宰统焉。或说司马主天,司徒主人,司空主土,是为三公。(韩诗外传曰:“故阴阳不和,四时不节,星辰失度,灾变非常,则责之司马;君臣不正,人道不和,国多盗贼,民怨其上,则责之司徒;山陵崩弛,川谷不通,五穀不殖,草木不茂,则责之司空。”)
hàn chū, wéi yǒu tài fù tài wèi, hòu jiā zhì tài shī tài bǎo dà sī tú dà sī kōng. āi dì shí, yì yǐ hàn jiù wú sī tú, gù dìng sān gōng zhī hào yuē dà sī mǎ dà sī tú dà sī kōng. shǐ jì yuē: gōng sūn hóng yǐ chūn qiū, bái yī wèi tiān zǐ sān gōng. hàn chū yīn qín, zhì chéng xiàng, ér hóng wèi zhī, zé chéng xiàng wèi sān gōng yǐ. wáng mǎng jū shè, zhì sì fǔ guān. chū, wáng shùn wèi zuǒ fǔ, zhēn fēng wèi yòu bì, zhēn hán wèi hòu chéng. hòu yòu zhì yǐ tài shī tài fù guó shī guó jiāng wèi sì fǔ, wèi shàng gōng. dà sī mǎ dà sī tú dà sī kōng wèi sān gōng.
汉初,唯有太傅、太尉,后加置太师、太保、大司徒、大司空。(哀帝时,议以汉旧无司徒,故定三公之号曰大司马、大司徒、大司空。史记曰:公孙弘以春秋,白衣为天子三公。汉初因秦,置丞相,而弘为之,则丞相为三公矣。)王莽居摄,置四辅官。(初,王舜为左辅,甄丰为右弼,甄邯为后承。后又制以太师、太傅、国师、国将为四辅,位上公。大司马、大司徒、大司空为三公。)
hòu hàn wéi yǒu tài fù yī rén, wèi zhī shàng gōng. jí yǒu tài wèi sī tú sī kōng, guāng wǔ chū zhào sī tú sī kōng èr fǔ qù dà, wú chēng jué. ér wú shī bǎo. dǒng zhuō dào wèi tài shī, fēi hàn běn zhì. tài wèi gōng zhǔ tiān, bù tài cháng wèi wèi guāng lù xūn. sī tú gōng zhǔ rén, bù tài pú hóng lú tíng wèi. sī kōng gōng zhǔ dì, bù zōng zhèng shào fǔ sī nóng. ér fēn bù jiǔ qīng, hàn zhì, sān gōng hào chēng wàn dàn, qí fèng yuè gè sān bǎi wǔ shí hú. fēng sú tōng yún:" sān gōng yī suì gòng shí wàn dàn yě." gài duō yǐ jiǔ qīng wèi zhī. ruò tiān dì zāi biàn, zé jiē cè miǎn, zì tài wèi xú fáng shǐ yān. hòu hàn běn zhì, rì shí xīng liú jí dà yǔ báo děng zāi biàn zhě, wéi miǎn tài wèi. zì xú fáng wèi tài wèi, fán tiān dì zāi biàn, sān gōng jiē miǎn. zhì wèi huáng chū èr nián, shǐ bà cǐ zhì. hàn zhì, sān gōng bù yǔ dào zéi, ruò lǐng bīng rù jiàn, jiē jiāo jǐ yì jǐng ér qián. shǐ hǔ bēn zhí rèn fú zhī yě. wèi wǔ wèi sī kōng, pò zhāng xiù, rù jìn tiān zǐ, yì xíng cǐ zhì, hàn liú qià bèi, zì cǐ bù fù cháo jìn yě. cháo chén jiàn sān gōng jiē bài, tiān zǐ yù zuò jí qǐ, zài yú wéi xià. fán bài gōng, tiān zǐ lín xuān, liù bǎi shí yǐ shàng xī huì, zhí shì qīng zàn bài, yù shǐ shòu yìn shòu, gōng sān ràng, rán hòu shòu. zhì ān dì shí, sān fǔ rèn báo, xuǎn jǔ zhū shǎng, yī yóu shàng shū, qí zāi shěng biàn jiù, zé zé miǎn gōng tái. líng dì lín cháo, shǐ qiǎn shǐ zhě jiù cháng ān bài zhāng wēn wèi tài wèi, sān gōng zài wài, zì wēn shǐ yě. zhì xiàn dì jiàn ān shí sān nián, nǎi bà sān gōng guān.
后汉唯有太傅一人,谓之上公。及有太尉、司徒、司空,(光武初诏司徒司空二府去大,无称爵。)而无师保。(董卓盗为太师,非汉本制。)太尉公主天,(部太常、卫尉、光禄勋。)司徒公主人,(部太仆、鸿胪、廷尉。)司空公主地,(部宗正、少府、司农。)而分部九卿,(汉制,三公号称万石,其俸月各三百五十斛。风俗通云:”三公一岁共食万石也。”)盖多以九卿为之。若天地灾变,则皆策免,自太尉徐防始焉。(后汉本制,日食、星流及大雨雹等灾变者,唯免太尉。自徐防为太尉,凡天地灾变,三公皆免。至魏黄初二年,始罢此制。)汉制,三公不与盗贼,若领兵入见,皆交戟义颈而前。(使虎贲执刃扶之也。魏武为司空,破张绣,入觐天子,亦行此制,汗流洽背,自此不复朝觐也。)朝臣见三公皆拜,天子御座即起,在舆为下。凡拜公,天子临轩,六百石以上悉会,直事卿赞拜,御史授印绶,公三让,然后受。至安帝时,三府任薄,选举诛赏,一由尚书,其灾眚变咎,则责免公台。灵帝临朝,始遣使者就长安拜张温为太尉,三公在外,自温始也。至献帝建安十三年,乃罢三公官。
wèi chū fù zhì, yǔ hòu hàn tóng, yǒu tài fù tài wèi sī tú sī kōng. rán jiē wú shì, bù yǔ cháo zhèng. gāo róu shàng shū yún:" jīn gōng fǔ zhī chén, mín suǒ jù zhān. ér zhì zhī sān shì, bù shǐ zhī zhèng, fēi cháo tíng chóng yòng dà chén zhī yì dà chén xiàn kě tì fǒu zhī wèi yě." chū fēng sī kōng cuī lín wèi ān yáng tíng hòu. sān gōng fēng liè hóu, zì lín shǐ yě. lín zì dé rú. péi sōng zhī yuē:" hàn fēng chéng xiàng yǐ wèi xún yuè suǒ jī. wèi fēng sān gōng, qí shī tóng yě." huáng chū èr nián, yòu fēn sān gōng hù yì, fēng zǐ dì gè yī rén wéi liè hóu. mò nián zēng zhì tài bǎo.
魏初复置,与后汉同,(有太傅、太尉、司徒、司空。)然皆无事,不与朝政。(高柔上疏云:“今公辅之臣,民所具瞻。而置之三事,不使知政,非朝廷崇用大臣之义、大臣献可替否之谓也。”)初封司空崔林为安阳亭侯。三公封列侯,自林始也。(林字德儒。裴松之曰:”汉封丞相已为荀悦所讥。魏封三公,其失同也。”)黄初二年,又分三公户邑,封子弟各一人为列侯。末年增置太保。
jìn wǔ dì jí wèi zhī chū, yǐ ān píng wáng fú wèi tài zǎi, zhèng chōng wèi tài fù, wáng xiáng wèi tài bǎo, yì yáng wáng zǐ chū wèi tài wèi, hé céng wèi sī tú, xún yǐ wèi sī kōng, shí bāo wèi dà sī mǎ, chén qiān wèi dà jiàng jūn, fán bā gōng, tóng shí bìng zhì. wéi wú chéng xiàng yān, shí suǒ wèi" bā gōng tóng chén, pān yún fù yì" zhě yě. suì yǐ tài fù tài bǎo wèi shàng gōng, lùn dào jīng bāng, xiè lǐ yīn yáng. wú qí rén zé quē, gài jū zhě shén guǎ. zhū gōng pǐn dì yī, shí fèng rì wǔ hú. tài kāng èr nián, yòu gěi juàn, chūn bǎi pǐ, qiū èr bǎi pǐ, mián èr bǎi jīn. yuán kāng yuán nián, gěi cài tián shí qǐng, tián zōu shí rén. lì xià yǐ hòu bù jí tián zhě, shí fèng yī nián. yòu gěi hǔ bēn èr shí rén, chí bān jiàn. gěi cháo chē jià, ān chē hēi ěr. qí tài wèi sī tú sī kōng, zì hàn lì wèi, jiē wèi sān gōng. jí jìn qì yú jiāng zuǒ, xiāng chéng bù gǎi. shàng gōng sān gōng zhī zhì bù gǎi. qián dài sān gōng cè bài, jiē shè xiǎo huì, suǒ yǐ chóng zǎi fǔ zhī zhì yě. zì wèi mò fèi ér bù xíng. zhì jìn, bài shí jiàn zì lín bó wèi zuǒ guāng lù dài fu, kāi fǔ, lǐng sī tú, shǐ yǒu zhào lìng huì, suì yǐ wéi cháng. shí liù guó yáo hóng tiě hào, shòu jīng yú bó shì chún yú qí. qí bìng, hóng qīn shěng jí, bài yú chuáng xià. zì shì gōng hóu jiàn shī fū jiē bài.
晋武帝即位之初,以安平王孚为太宰,郑冲为太傅,王祥为太保,义阳王子初为太尉,何曾为司徒,荀顗为司空,石苞为大司马,陈骞为大将军,凡八公,同时并置。唯无丞相焉,时所谓”八公同辰,攀云附翼”者也。遂以太傅、太保为上公,论道经邦,燮理阴阳。无其人则阙,盖居者甚寡。(诸公品第一,食俸日五斛。太康二年,又给绢,春百疋,秋二百疋,绵二百斤。元康元年,给菜田十顷,田驺十人。立夏以后不及田者,食俸一年。又给虎贲二十人,持班剑。给朝车驾,安车黑耳。)其太尉、司徒、司空,自汉历魏,皆为三公。及晋迄於江左,相承不改。(上公、三公之制不改。)前代三公策拜,皆设小会,所以崇宰辅之制也。自魏末废而不行。至晋,拜石鉴(字林伯)为左光禄大夫,开府,领司徒,始有诏令会,遂以为常。(十六国姚泓僣号,受经於博士淳于岐。岐病,泓亲省疾,拜於床下。自是公侯见师傅皆拜。)
sòng jiē yǒu bā gōng zhī guān, ér bù yán wèi bā gōng yě. sòng zhì yuē:" sān gōng huáng gé, qián shǐ wú qí yì. àn lǐ jì yún:' shì bì yǔ tiān zǐ tóng, gōng hóu dài fū zé yì.' zhèng xuán zhù yún:' shì jiàn, yǔ jūn tóng, bù xián yě.' fū zhū mén dòng qǐ, dāng yáng zhī zhèng sè yě. sān gōng zhī yǔ tiān zǐ lǐ zhì xiāng yà, gù huáng qí gé yǐ shì qiān, bù gǎn chì tiān zǐ, yí shì hàn jiù zhì yě." bì yīn bì.
宋皆有八公之官,而不言为八公也。(宋志曰:“三公黄閤,前史无其义。按礼记云:'士韠与天子同,公侯、大夫则异。'郑玄注云:'士贱,与君同,不嫌也。'夫朱门洞启,当阳之正色也。三公之与天子礼秩相亚,故黄其閤以示谦,不敢斥天子,宜是汉旧制也。”韠音毕。)
qí shí, sān gōng wéi yǒu tài fù.
齐时,三公唯有太傅。
liáng yǒu chéng xiàng tài zǎi tài fù tài bǎo dà sī mǎ dà jiàng jūn tài wèi sī tú sī kōng kāi fǔ yí tóng sān sī děng guān, zhū gōng jí wèi cóng gōng kāi fǔ zhě, yì zhì guān shǔ.
梁有丞相、太宰、太傅、太保、大司马、大将军、太尉、司徒、司空、开府仪同三司等官,诸公及位从公开府者,亦置官属。
chén yǐ chéng xiàng tài zǎi tài fù tài bǎo dà sī mǎ dà jiàng jūn bìng wèi zèng guān. sān gōng zhī zhì, kāi huáng gé, tīng shì zhì chī wěi.
陈以丞相、太宰、太傅、太保、大司马、大将军并为赠官。三公之制,开黄閤,厅事置鸱尾。
hòu wèi yǐ tài shī tài fù tài bǎo wèi zhī sān shī, shàng gōng yě. dà sī mǎ dà jiàng jūn wèi zhī èr dà, tài wèi sī tú sī kōng wèi zhī sān gōng.
后魏以太师、太傅、太保谓之三师,上公也。大司马、大将军谓之二大,太尉、司徒、司空谓之三公。
běi qí jiē yǒu sān shī èr dà sān gōng zhī guān, bìng zhì fǔ, qí fǔ sān mén, dāng zhōng mén huáng gé, shè nèi píng. sān shī èr dà zhì zuǒ lì, zé tóng tài wèi fǔ.
北齐皆有三师、二大、三公之官,并置府,其府三门,当中门黄閤,设内屏。三师、二大置佐吏,则同太尉府。
hòu zhōu zhì liù qīng zhī wài, yòu gǎi sān shī guān wèi zhī sān gōng, jiān zhì sān gū yǐ èr zhī. shǎo shī shǎo fù shǎo bǎo. ér yǐ sī tú wèi dì guān, dà sī mǎ wèi xià guān, sī kōng wèi dōng guān, rú jī zhōu zhī zhì, wú fù tài wèi sān shī zhī hào. xuān dì yòu zhì sì fǔ guān. yǐ dà zhǒng zǎi yuè wáng shèng wèi dà qián yí, shǔ guó gōng yù chí jiǒng wèi dà yòu bì, shēn guó gōng lǐ mù wèi dà zuǒ fǔ, suí guó gōng yáng jiān wèi dà hòu chéng.
后周置六卿之外,又改三师官谓之三公,兼置三孤以贰之。(少师、少傅、少保。)而以司徒为地官,大司马为夏官,司空为冬官,如姬周之制,无复太尉、三师之号。宣帝又置四辅官。(以大冢宰越王盛为大前疑,蜀国公尉迟迥为大右弼,申国公李穆为大左辅,隋国公杨坚为大后丞。)
suí zhì sān shī, bù zhǔ shì, bù zhì fǔ liáo, dàn yǔ tiān zǐ zuò ér lùn dào. zhì tài wèi sī tú sī kōng, yǐ wéi sān gōng, cān yì guó zhī dà shì, yī běi qí zhì fǔ liáo, wú qí rén zé quē. jì sì zé tài wèi yà xiàn, sī tú fèng zǔ, sī kōng xíng sǎo chú. qí wèi duō kuàng, jiē shè xíng shì. xún shěng fǔ jí liáo zuǒ, zhì gōng zé zuò yú shàng shū dōu shěng. cháo zhī zhòng wù, zǒng guī yú tái gé yǐ. yáng dì jí wèi, fèi sān shī guān.
隋置三师,不主事,不置府僚,但与天子坐而论道。置太尉、司徒、司空,以为三公,参议国之大事,依北齐置府僚,无其人则阙。祭祀则太尉亚献,司徒奉俎,司空行扫除。其位多旷,皆摄行事。寻省府及僚佐,置公则坐於尚书都省。朝之众务,总归於台阁矣。炀帝即位,废三师官。
dà táng fù zhì sān shī, yǐ shī fàn yī rén, yí xíng sì hǎi. zhì sān gōng, yǐ jīng bāng lùn dào, xiè lǐ yīn yáng, jì sì zé yǔ suí zhì tóng. bìng wú qí rén zé quē. tiān bǎo yǐ qián, fán sān shī guān, suī yǒu qí wèi, ér wú qí rén.
大唐复置三师,以师范一人,仪刑四海。置三公,以经邦论道,燮理阴阳,(祭祀则与隋制同。)并无其人则阙。天宝以前,凡三师官,虽有其位,而无其人。
tài shī
太师
tài shī, gǔ guān. yīn zhòu shí, jī zǐ wèi zhī.
太师,古官。殷纣时,箕子为之。
zhōu wǔ wáng shí tài gōng, chéng wáng shí zhōu gōng, bìng wèi tài shī. zhōu gōng hōng, bì gōng dài zhī.
周武王时太公,成王时周公,并为太师。周公薨,毕公代之。
qín jí hàn chū bìng wú, zhì píng dì yuán shǐ yuán nián chū zhì, yǐ kǒng guāng jū yān, jīn yìn zǐ shòu, wèi zài tài fù shàng, tài bǎo cì tài fù. kǒng guāng wèi tài shī, wáng mǎng wèi tài fù. guāng cháng chēng jí, bù gǎn yǔ mǎng bìng. tài hòu zhào:" lìng tài shī wú cháo, cì líng shòu zhàng. huáng mén lìng wèi tài shī shěng zhōng zuò zhì jǐ, tài shī rù shěng zhōng yòng zhàng, cì shí shí qī wù." shí qī wù zhě, shí jù shí qī zhǒng wù yě. líng shòu, mù míng. hàn dōng jīng yòu fèi. xiàn dì chū, dǒng zhuō wèi tài shī, zhuō zhū yòu fèi.
秦及汉初并无,至平帝元始元年初置,以孔光居焉,金印紫绶,位在太傅上,太保次太傅。(孔光为太师,王莽为太傅。光常称疾,不敢与莽并。太后诏:“令太师无朝,赐灵寿杖。黄门令为太师省中坐置几,太师入省中用杖,赐食十七物。”十七物者,食具十七种物也。灵寿,木名。)汉东京又废。献帝初,董卓为太师,卓诛又废。
wèi shì bù zhì.
魏世不置。
jìn chū zhì sān shàng gōng, yǐ jǐng dì huì shī, gù zhì tài zǎi, yǐ dài tài shī zhī míng, jìn shū yuē: huì dì tài ān yuán nián," yǐ qí wáng jiǒng wèi tài shī". dāng shí zhuàn shù zhě zhī wù yě. zhì zēng sān sī. shǔ lǐ xióng tiě hào, shí fàn cháng shēng zì xī shān chéng sù yú yì chéng dū, xióng bài cháng shēng wèi tiān dì tài shī, fēng xī shān hóu.
晋初置三上公,以景帝讳师,故置太宰,以代太师之名,(晋书曰:惠帝太安元年,“以齐王冏为太师”。当时撰述者之误也。)秩增三司。(蜀李雄僣号,时范长生自西山乘素舆诣成都,雄拜长生为天地太师,封西山侯。)
hòu wèi běi qí hòu zhōu suí dà táng jiē yǒu zhī. tiān bǎo yǐ qián, wéi yǐ qí guān zèng zhòng ní jí zhǎng sūn zhēn wǔ shì yuē dòu yì wéi xuán zhēn zhāng shuō péi guāng tíng ér yǐ. yuē yīn yōu fù fǎn.
后魏、北齐、后周、隋、大唐皆有之。(天宝以前,唯以其官赠仲尼及长孙祯、武士彟、窦毅、韦玄贞、张说、裴光庭而已。彟音忧缚反。)
tài fù
太傅
tài fù, gǔ guān. fù, fù zhī dé yì yě. zhōu chéng wáng shí, bì gōng wèi tài fù.
太傅,古官。(傅,傅之德义也。)周成王时,毕公为太傅。
hàn gāo hòu yuán nián, chū zhì tài fù, jīn yìn zǐ shòu. chū yòng wáng líng, hòu shěng. bā nián fù zhì, hòu shěng. āi dì yuán shòu èr nián, fù zhì, wèi zài sān gōng shàng. píng dì yǐ kǒng guāng wèi zhī.
汉高后元年,初置太傅,金印紫绶。初用王陵,后省。八年复置,后省。哀帝元寿二年,复置,位在三公上。平帝以孔光为之。
hòu hàn yǒu tài fù, shàng gōng yī rén, zhǎng yǐ shàn dào, wú cháng zhí. guāng wǔ yǐ zhuō mào wèi zhī, hōng, shěng. míng dì yòu yǐ dèng yǔ wèi zhī. dèng yǔ zì zhòng huá, yǐ yuán gōng bài tài fù, jìn jiàn dōng xiàng. yòu zhāng yǔ zì bó dá, qiān tài fù, shě yú gōng zhōng, tài guān jìn shí, wǔ rì yī guī fǔ. cháo jiàn tè zàn, yǔ sān gōng jué xí. zhāng dì yǐ zhào xī sān shì zài wèi, wèi guó yuán lǎo, nǎi yǐ wéi tài fù. hé dì jí wèi, yòu ruò, yǐ dèng biāo yǒu gāo míng, hǎi nèi guī rén, zhēng wèi tài fù, bǎi guān zǒng jǐ yǐ tīng zhī, ēn chǒng zhī yì, mò yǔ wèi bǐ. qí hòu, měi dì chū jí wèi, zhé zhì tài fù, lù shàng shū shì, hōng zé shěng. hú guǎng zhù yuē:" yóu gǔ zhǒng zǎi zǒng jǐ zhī yì." huán dì jiàn zuò, yǐ jiā yuán fú, bù fù zhì fù, dàn lìng tài wèi hú guǎng sī tú zhào jiè lǐng shàng shū shì. zhì líng dì, fù yǐ chén fān wèi tài fù, yǔ guǎng cān lù shàng shū shì. chén fān zhì yù shān yí yān shù, yǐ qīng běn cháo, shì luàn chán shèng, yòng yǔn jué shēn. hú guǎng dài zhī, gǒng mò ér yǐ.
后汉有太傅,上公一人,掌以善道,无常职。光武以卓茂为之,薨,省。明帝又以邓禹为之。(邓禹字仲华,以元功拜太傅,进见东向。又张禹字伯达,迁太傅,舍於宫中,太官进食,五日一归府。朝见特赞,与三公绝席。章帝以赵熹三世在位,为国元老,乃以为太傅。和帝即位,幼弱,以邓彪有高名,海内归仁,徵为太傅,百官总己以听之,恩宠之异,莫与为比。)其后,每帝初即位,辄置太傅,录尚书事,薨则省。(胡广注曰:“犹古冢宰总己之义。”)桓帝践祚,已加元服,不复置傅,但令太尉胡广、司徒赵戒领尚书事。至灵帝,复以陈蕃为太傅,与广参录尚书事。(陈蕃志欲芟夷阉竖,以清本朝,世乱谗胜,用殒厥身。胡广代之,拱默而已。)
wèi chū zhì tài fù, yǐ zhōng yáo wèi zhī. zhōng yáo zì yuán cháng, qiān tài fù, yǒu jí. shí huá xīn yì yǐ gāo nián bìng, cháo jiàn, jiē shǐ chéng yù shàng diàn jiù zuò. shì hòu sān gōng yǒu jí, suì yǐ wéi gù shì.
魏初置太傅,以锺繇为之。(锺繇字元常,迁太傅,有疾。时华歆亦以高年病,朝见,皆使乘轝上殿就坐。是后三公有疾,遂以为故事。)
jìn sòng jīn zhāng zǐ shòu, jìn xián sān liáng guān, jiè zé, jiàng cháo fú, pèi shān xuán yù.
晋宋金章紫绶,进贤三梁冠,介帻,绛朝服,佩山玄玉。
liáng hòu wèi běi qí hòu zhōu jí dà táng jiē yǒu.
梁、后魏、北齐、后周及大唐皆有。
tài bǎo tài bǎo, gǔ guān. yīn tài jiǎ shí, yī yǐn wèi tài bǎo.
太保太保,古官。殷太甲时,伊尹为太保。
zhōu chéng wáng shí, zhào gōng wèi tài bǎo.
周成王时,召公为太保。
hàn píng dì yuán shǐ yuán nián, shǐ yòng wáng mǎng wèi zhī. guāng wǔ zhōng xīng, shěng.
汉平帝元始元年,始用王莽为之。光武中兴,省。
wèi chū bù zhì, mò nián shǐ zhì tài bǎo, yǐ zhèng chōng wèi zhī. chōng, zì wén hé. wèi zài sān sī shàng.
魏初不置,末年始置太保,以郑冲为之。(冲,字文和。)位在三司上。
jìn wǔ chū jiàn zuò, yǐ wáng xiáng wèi tài bǎo, jìn jué wèi gōng, jiā zhì qī guān zhī zhí. tài bǎo, suǒ yǐ xùn hù rén zhǔ dǎo yǐ dé yì zhě yě. rǔ nán wáng liàng wèi tài zǎi, lù shàng shū shì, yǔ tài bǎo wèi guàn duì zhǎng cháo zhèng. yòu wèi guàn wèi tài bǎo, yǐ gōng jiù dì, zhì zhǎng shǐ sī mǎ cóng shì zhōng láng yuàn shǔ yě. zhāng shòu pèi fú guān zhì yǔ tài fù tóng.
晋武初践祚,以王祥为太保,进爵为公,加置七官之职。太保,所以训护人主、导以德义者也。(汝南王亮为太宰,录尚书事,与太保卫瓘对掌朝政。又卫瓘为太保,以公就第,置长史、司马、从事、中郎掾属也。)章绶佩服冠秩与太傅同。
liáng hòu wèi běi qí hòu zhōu suí jí dà táng jiē yǒu zhī. tiān bǎo yǐ qián, wéi yǐ qí guān zèng dòu jì móu yī rén ér yǐ.
梁、后魏、北齐、后周、隋及大唐皆有之。(天宝以前,唯以其官赠窦季谋一人而已。)
tài zǎi
太宰
tài zǎi, yú yīn wèi liù tài, yú zhōu wèi liù qīng, yì yuē zhǒng zǎi.
太宰,於殷为六太,於周为六卿,亦曰冢宰。
zhōu wǔ shí, zhōu gōng shǐ jū zhī, zhǎng jiàn bāng zhī zhì.
周武时,周公始居之,掌建邦之治。
qín hàn wèi bìng bù zhì. píng dì jiā wáng mǎng hào yuē zǎi héng.
秦、汉、魏并不置。(平帝加王莽号曰宰衡。)
jìn chū, yī zhōu lǐ, bèi zhì sān gōng. sān gōng zhī zhí, tài shī jū shǒu, yǐ jǐng dì míng shī, gù zhì tài zǎi yǐ dài zhī, ér yǐ ān píng xiàn wáng fú jū yān. zēng yuàn shǔ shí rén, gài wèi tài shī zhī hù míng, fēi zhōu zhǒng zǎi zhī rèn yě. hé céng wèi tài zǎi, cháo huì shèng yú rù cháo, jiàn lǚ shàng diàn, rú xiāo hé tián qiān qiū zhōng yáo gù shì. yòu ān dì yǐ tài zǎi láng yá wáng dé wén bù yí yīng fú shì wù, yǐ yū lùn dào zhī zhòng, kě gǔn miǎn zhī fú, lǜ lì shòu, yǔ bǎo gǔ chuī. lì yīn lì. lì, lǜ yě, yǐ lǜ wèi zhì. lì, cǎo míng yě, chū láng yá píng chāng xiàn, shì ài, kě rǎn shòu, yīn yǐ wéi shòu míng.
晋初,依周礼,备置三公。三公之职,太师居首,以景帝名师,故置太宰以代之,而以安平献王孚居焉。增掾属十人,盖为太师之互名,非周冢宰之任也。(何曾为太宰,朝会乘舆入朝,剑履上殿,如萧何、田千秋、锺繇故事。又安帝以太宰琅琊王德文不宜婴拂事务,以纡论道之重,可衮冕之服,绿盭绶,羽葆鼓吹。盭音戾。盭,绿也,以绿为质。盭,草名也,出琅琊平昌县,似艾,可染绶,因以为绶名。)
sòng dà míng zhōng, yòng jiāng xià wáng yì gōng wèi zhī, guān shòu fú zhì xī yǔ tài fù tóng. zhì qí yǐ wéi zèng.
宋大明中,用江夏王义恭为之,冠绶服秩悉与太傅同。至齐以为赠。
liáng chū yǒu zhī. zhì chén, yòu yǐ wéi zèng, yǒu shì zé quán jiān zhī.
梁初有之。至陈,又以为赠,有事则权兼之。
hòu wèi chū wú. zhì xiào zhuāng shí, yǐ tài wèi shàng dǎng wáng tiān mù wèi zhī, zēng zhì zuǒ lì.
后魏初无。至孝庄时,以太尉上党王天穆为之,增置佐吏。
běi qí wú wén.
北齐无闻。
hòu zhōu wén dì yòu yī zhōu lǐ jiàn liù guān, suì zhì tiān guān dà zhǒng zǎi qīng yī rén, zhǎng bāng zhì, yǐ jiàn bāng zhī liù diǎn, zuǒ huáng dì zhì bāng guó.
后周文帝又依周礼建六官,遂置天官大冢宰卿一人,掌邦治,以建邦之六典,佐皇帝治邦国。
zì suí ér wú.
自隋而无。
tài wèi
太尉
tài wèi, qín guān. yuè lìng yuē:" mèng xià, tài wèi zàn jié jùn." zì shàng ān xià yuē wèi, gù wǔ guān xián yǐ wéi hào.
太尉,秦官。(月令曰:“孟夏,太尉赞杰俊。”自上安下曰尉,故武官咸以为号。)
hàn yīn zhī. yīng shào hàn guān wèi tài wèi wèi zhōu guān, fēi yě. zhèng xuán zhù yuè lìng yì yuē qín guān. shàng shū zhōng hòu yún" shùn wèi tài wèi". shù xī jù fēi qín guān, yǐ cǐ zhuī nán xuán yān. liú zhāo yuē:" wěi hòu zhòng shū, guì shàng shén guǐ, chū mò yǐn xiǎn, dòng xié dàn guài. tài wèi guān shí sī tiān, yú shùn zuò zǎi, xuán héng fù zhèng, dàng shì jù hòu wèi yǐ shū qián zhí, fēi yú zhī shí hào yě. tài wèi suǒ zhí, jí shùn suǒ zhǎng, suì yǐ tóng zhǎng zhuī chēng tài wèi, nǎi zhōng hòu zhī wù jiǎ, gài fēi guān zhī wèi miù. kāng chéng yuān bó, zì zhù zhōng hòu, cái jí zhù lǐ ér wàng shùn wèi, qǐ qí shí zāi! cǐ shì bù fā jī yú zhōng hòu, ér zhèng zhī yú yuè lìng yě. guǎng wēi zhī qiào, wèi tàn shuò yì." jīn yìn zǐ shòu, zhǎng wǔ shì. hàn wén sān nián shěng, jǐng dì sān nián fù zhì, qí zūn yǔ chéng xiàng děng. chéng xiàng wèi wǎn bìng miǎn. shàng yì zhì chéng xiàng tài wèi. jí fú shuō tián fén yuē:" shàng yǐ jiāng jūn wèi chéng xiàng, bì ràng dòu yīng yīng wèi xiāng, jiāng jūn bì wèi tài wèi. tài wèi xiāng zūn děng ěr, yòu yǒu ràng xián míng." fén cóng zhī, jiē rú qí móu. fén yīn fú fěn fǎn. wǔ nián, yòu shěng. yuán shòu sì nián, gēng míng dà sī mǎ. dà sī mǎ shuō zài běn piān.
汉因之。(应劭汉官谓太尉为周官,非也。郑玄注月令亦曰秦官。尚书中候云“舜为太尉”。束皙据非秦官,以此追难玄焉。刘昭曰:“纬候众书,贵尚神诡,出没隐显,动挟诞怪。太尉官实司天,虞舜作宰,璿衡赋政,当是据后位以书前职,非虞之实号也。太尉所职,即舜所掌,遂以同掌追称太尉,乃中候之误假,盖非官之为谬。康成渊博,自注中候,裁及注礼而忘舜位,岂其实哉!此是不发讥於中候,而正之於月令也。广微之诮,未探硕意。”)金印紫绶,掌武事。汉文三年省,景帝三年复置,其尊与丞相等。(丞相卫绾病免。上议置丞相、太尉。藉福说田蚡曰:“上以将军为丞相,必让窦婴;婴为相,将军必为太尉。太尉、相尊等耳,又有让贤名。”蚡从之,皆如其谋。蚡音扶粉反。)五年,又省。元狩四年,更名大司马。(大司马说在本篇。)
hòu hàn jiàn wǔ èr shí qī nián, fù jiù míng wéi tài wèi gōng. měi dì chū jí wèi, duō yǔ tài fù tóng lù shàng shū shì, fǔ mén wú quē. lùn zhě yún, wáng mǎng yǐ dà sī mǎ cuàn dào shén qì, gù biǎn qí quē. zhǎng sì fāng bīng shì gōng kè, suì jǐn, zé zòu qí diàn zuì ér xíng shǎng fá. fán jiāo sì zhī shì, zhǎng yà xiàn dà sàng zé gào shì nán jiāo. fán guó yǒu dà zào dà yí, zé yǔ sī tú sī kōng tōng ér lùn zhī. guó yǒu guò shì, yǔ èr gōng tōng jiàn zhēng zhī. líng dì mò, yǐ liú yú wèi dà sī mǎ, ér tài wèi rú gù. zì cǐ zé dà sī mǎ yǔ tài wèi shǐ bìng zhì yǐ. liú chǒng zì zǔ róng, qiān tài wèi, yǐ rì shí miǎn. yòu chū dì wǔ lún wèi kuài jī tài shǒu, shǔ zhèng hóng wèi dū yóu, jǔ xiào lián. jí hóng wèi tài wèi, ér lún wèi sī kōng, wèi zài xià, měi cháo jiàn, hóng qū gōng zì bēi. dì zhī qí gù, suì zhì yún mǔ píng fēng, fēn gé qí jiān, yóu cǐ yǐ wéi gù shì. yòu chén fān bài tài wèi, lín cháo tàn yuē:" huáng xiàn ruò zài, bù gǎn xiān pèi yìn shòu." hòu zuò pì zhào fēi qí rén, cè bà.
后汉建武二十七年,复旧名为太尉公。每帝初即位,多与太傅同录尚书事,府门无阙。(论者云,王莽以大司马篡盗神器,故贬其阙。)掌四方兵事功课,岁尽,则奏其殿最而行赏罚。凡郊祀之事,掌亚献;大丧则告谥南郊。凡国有大造大疑,则与司徒、司空通而论之。国有过事,与二公通谏诤之。灵帝末,以刘虞为大司马,而太尉如故。自此则大司马与太尉始并置矣。(刘宠字祖荣,迁太尉,以日食免。又初第五伦为会稽太守,署郑弘为督邮,举孝廉。及弘为太尉,而伦为司空,位在下,每朝见,弘曲躬自卑。帝知其故,遂置云母屏风,分隔其间,由此以为故事。又陈蕃拜太尉,临朝叹曰:“黄宪若在,不敢先佩印绶。”后坐辟召非其人,策罢。)
wèi yì yǒu zhī. wáng xiáng zì xiū zhēng, wèi tài wèi. sī mǎ wén wáng jìn jué wèi wáng, xiáng yǔ sī tú hé céng sī kōng xún yǐ bìng yì wáng. yǐ yuē:" xiāng wáng zūn zhòng, jīn kě xiāng shuài ér bài." xiáng yuē:" xiàng guó shì wèi, chéng wèi zūn guì. rán yào shì wèi zhī zǎi xiàng, wú děng wèi zhī sān gōng, gōng wáng xiāng qù, yī jiē ér yǐ. bān liè dà tóng, ān yǒu tiān zǐ sān gōng kě zhé bài rén zhě yé? sǔn wèi cháo zhī měi, kuī jìn wáng zhī dé, jūn zǐ ài rén yǐ lǐ, wú bù wéi yě." jí rù, hé céng xún yǐ suì bài, xiáng dú cháng yī. wén wáng wèi xiáng yuē:" jīn rì rán hòu zhī jūn jiàn gù zhī zhòng yě."
魏亦有之。(王祥字休徵,为太尉。司马文王进爵为王,祥与司徒何曾、司空荀顗并诣王。顗曰:“相王尊重,今可相率而拜。”祥曰:“相国势位,诚为尊贵。然要是魏之宰相,吾等魏之三公,公王相去,一阶而已。班列大同,安有天子三公可辄拜人者耶?损魏朝之美,亏晋王之德,君子爱人以礼,吾不为也。”及入,何曾、荀顗遂拜,祥独长揖。文王谓祥曰:”今日然后知君见顾之重也。”)
jìn tài wèi jìn xián sān liáng guān, jiè zé, jiàng cháo fú, jīn zhāng zǐ shòu, pèi shān xuán yù. ruò jiāo miào, miǎn fú qī liú, xuán yī xūn shang, qī zhāng.
晋太尉进贤三梁冠,介帻,绛朝服,金章紫绶,佩山玄玉。若郊庙,冕服七旒,玄衣纁裳,七章。
sòng zhì, wǔ guān, shān xuán yù.
宋制,武冠,山玄玉。
qí zhì, jiǔ liú.
齐制,九旒。
hòu wèi chū, yǔ dà jiàng jūn bù bìng zhì. zhèng guāng zhī hòu, yì jiē zhì yān.
后魏初,与大将军不并置。正光之后,亦皆置焉。
lì dài wéi hòu zhōu wú, qí yú jiē yǒu, xī wèi sān gōng.
历代唯后周无,其馀皆有,悉为三公。
sī tú
司徒
sī tú, gǔ guān. shǎo hào zhù jiū shì wèi sī tú. sī, zhǔ yě. tú, zhòng yě.
司徒,古官。少皞祝鸠氏为司徒。(司,主也。徒,众也。)
yáo shí, shùn wèi sī tú.
尧时,舜为司徒。
shùn shè dì wèi, mìng lí wèi sī tú.
舜摄帝位,命离为司徒。
lí xuán sūn zhī zǐ yuē wēi, yì wèi xià sī tú.
离玄孙之子曰微,亦为夏司徒。
zhōu shí, sī tú wèi dì guān, zhǎng bāng jiào. máo shī zī yī, měi zhèng wǔ gōng yě. fù zǐ wèi zhōu sī tú, shàn yú qí zhí.
周时,司徒为地官,掌邦教。(毛诗缁衣,美郑武公也。父子为周司徒,善於其职。)
qín zhì chéng xiàng, shěng sī tú.
秦置丞相,省司徒。
hàn chū yīn zhī. zhì āi dì yuán shòu èr nián, bà chéng xiàng, zhì dà sī tú.
汉初因之。至哀帝元寿二年,罢丞相,置大司徒。
hòu hàn dà sī tú zhǔ tú zhòng, jiào yǐ lǐ yì. fán guó yǒu dà yí dà shì, yǔ tài wèi tóng. cài zhì hàn yí yuē:" sī tú fǔ yǔ cāng lóng quē duì, yàn yú zūn zhě, bù gǎn hào fǔ." yīng shào yuē:" cǐ bù rán. chéng xiàng jiù wèi zài cháng ān shí, fǔ yǒu sì chū mén, suí shí tīng shì. míng dì běn yù yī zhī, pò yú tài wèi sī kōng, dàn wèi dōng xī mén ěr. měi guó yǒu dà yì, tiān zǐ chē jià qīn xìng qí diàn." jiàn wǔ èr shí qī nián, qù" dà", wèi sī tú gōng. dèng yǔ wèi dà sī tú, fēng hóu, nián èr shí sì. líng dì mài guān, tíng wèi cuī liè rù qián wǔ bǎi wàn, yǐ mǎi sī tú, qí bài rì, tiān zǐ yì lín xuān, shí rén wèi liè wèi" tóng xiù". jiàn ān mò wèi xiàng guó.
后汉大司徒主徒众,教以礼义。凡国有大疑大事,与太尉同。(蔡质汉仪曰:“司徒府与苍龙阙对,厌於尊者,不敢号府。”应劭曰:“此不然。丞相旧位在长安时,府有四出门,随时听事。明帝本欲依之,迫於太尉、司空,但为东西门耳。每国有大议,天子车驾亲幸其殿。”)建武二十七年,去“大”,为司徒公。(邓禹为大司徒,封侯,年二十四。灵帝卖官,廷尉崔烈入钱五百万,以买司徒,其拜日,天子亦临轩,时人谓烈为”铜臭”。)建安末为相国。
wèi huáng chū yuán nián, gǎi wéi sī tú. huá xīn zì zǐ yú, wèi sī tú, jiā wú dàn shí zhī chǔ. zhào yuē" sī tú, guó zhī jùn lǎo. jīn dà guān zhòng shàn, ér sī tú shū shí, shén wú wèi yě". tè cì xīn jí qī nán děng yī fú.
魏黄初元年,改为司徒。(华歆字子鱼,为司徒,家无担石之储。诏曰”司徒,国之俊老。今大官重膳,而司徒蔬食,甚无谓也”。特赐歆及妻、男等衣服。)
jìn sī tú yǔ chéng xiàng tōng zhí, gèng zhì dié fèi, wèi cháng bìng lì. zhì yǒng jiā yuán nián, shǐ liǎng zhì yān. wáng yǎn wèi sī tú, dōng hǎi wáng yuè wèi chéng xiàng, shǐ liǎng zhì yě. chén qiān wèi sī tú, yǎng lǐ wàn jī, fǔ chéng bāng jiào. yòu wáng róng zì jùn chōng, wèi sī tú, gāo xuǎn zhǎng lì xī cáo yuàn, wěi rèn zé chéng, cháng dé wú wéi. yòu cài mó zì dào míng, qiān sī tú, mó gù ràng yuē:" ruò wǒ zuò sī tú, jiāng wèi hòu shì shěn, yì bù gǎn bài." zhào shù shí xià, mó zhāng biǎo shí yú shàng, chén yǐ jí dǔ. dì lín xuān, zì dàn zhì shēn, ér zhēng bù zhì. gōng qīng yǐ cài gōng ào wú rén chén zhī lǐ, zòu sòng mó tíng wèi. mó lǜ zǐ dì yì quē jī sǎng, zhào miǎn wèi shù rén. mó měi tàn yuē:" ruò shǐ liú wáng qiáo dé nán dù, sī tú zhī měi xuǎn yě." wáng qiáo míng chóu, shǎo yǒu zhòng míng.
晋司徒与丞相通职,更置迭废,未尝并立。至永嘉元年,始两置焉。(王衍为司徒,东海王越为丞相,始两置也。陈骞为司徒,仰理万机,俯澄邦教。又王戎字濬冲,为司徒,高选长吏西曹掾,委任责成,常得无为。又蔡谟字道明,迁司徒,谟固让曰:“若我作司徒,将为后世哂,义不敢拜。”诏数十下,谟章表十馀上,陈以疾笃。帝临轩,自旦至申,而徵不至。公卿以蔡公傲无人臣之礼,奏送谟廷尉。谟率子弟诣阙稽颡,诏免为庶人。谟每叹曰:“若使刘王乔得南渡,司徒之美选也。”王乔名畴,少有重名。)
sòng zhì: sī tú jīn zhāng zǐ shòu, jìn xián sān liáng guān, pèi shān xuán yù. zhǎng zhì mín shì, jiāo sì zé shěng shēng, shì dí zhuó, dà sàng ān zǐ gōng. fán sì fāng gōng kè, suì jǐn zé zòu qí diàn zuì ér xíng shǎng fá, yì yǔ chéng xiàng bìng zhì.
宋制:司徒金章紫绶,进贤三梁冠,佩山玄玉。掌治民事,郊祀则省牲,视涤濯,大丧安梓宫。凡四方功课,岁尽则奏其殿最而行赏罚,亦与丞相并置。
qí sī tú zhī fǔ, lǐng tiān xià zhōu jùn míng shù, hù kǒu bù jí.
齐司徒之府,领天下州郡名数,户口簿籍。
liáng bà chéng xiàng, zhì sī tú, lì dài jiē yǒu.
梁罢丞相,置司徒,历代皆有。
zhì hòu zhōu, yǐ sī tú wèi dì guān, wèi zhī dà sī tú qīng, zhǎng bāng jiào, zhí rú zhōu lǐ.
至后周,以司徒为地官,谓之大司徒卿,掌邦教,职如周礼。
suí jí dà táng fù wèi sān gōng.
隋及大唐复为三公。
sī kōng
司空
sī kōng, gǔ guān. kǒng ān guó yuē:" sī kōng, zhǔ kōng tǔ yǐ jū rén." kōng, xué yě. gǔ zhě chuān tǔ wèi xué yǐ jū rén.
司空,古官。(孔安国曰:“司空,主空土以居人。”空,穴也。古者穿土为穴以居人。)
shǎo hào jiū shì wèi sī kōng.
少皞鸠氏为司空。
shùn shè dì wèi, yǐ yǔ wèi sī kōng. zhōu lǐ zhèng yì yuē:" yǔ zì sī kōng zǒng bǎi kuí, nǎi fēn sī kōng zhī zhí wèi gòng gōng." yú shū yuē" chuí zuò gòng gōng, yì zuò zhèn yú" shì yě.
舜摄帝位,以禹为司空。(周礼正义曰:“禹自司空总百揆,乃分司空之职为共工。”虞书曰”垂作共工,益作朕虞”是也。)
xiè xuán sūn zhī zǐ yuē míng, yì wèi xià sī kōng.
禼玄孙之子曰冥,亦为夏司空。
yīn tāng yǐ jiù dān wèi sī kōng.
殷汤以咎单为司空。
zhōu lǐ, sī kōng wèi dōng guān, zhǎng bāng shì. fán yíng chéng qǐ yì fù gōu xù xiū fén fáng zhī shì, zé yì qí lì, jiàn qí gōng. sì fāng shuǐ tǔ gōng kè, suì jǐn zé zòu qí diàn zuì ér xíng shǎng fá. fán guó yǒu dà zào dà yí, jiàn zhēng, yǔ tài wèi tóng.
周礼,司空为冬官,掌邦事。凡营城起邑、复沟洫、修坟防之事,则议其利,建其功。四方水土功课,岁尽则奏其殿最而行赏罚。凡国有大造大疑,谏诤,与太尉同。
qín wú sī kōng, zhì yù shǐ dài fū.
秦无司空,置御史大夫。
hàn chū yīn zhī. zhì chéng dì suí hé yuán nián, shǐ gēng míng yù shǐ dài fū yuē dà sī kōng. chū gǎi wéi sī kōng, yì zhě yòu yǐ xiàn dào guān yù yǒu sī kōng, gù fù jiā wèi dà sī kōng, yì suǒ yǐ bié xiǎo dà zhī wén yě. jīn yìn zǐ shòu, lù bǐ chéng xiàng. āi dì jiàn píng èr nián, fù wèi yù shǐ dài fū. yuán shòu èr nián, fù wèi dà sī kōng. hé wǔ zì jūn qīng, wèi sī kōng. shì hòu mǔ bù dǔ, zhào yǐ qí" jǔ cuò fán suì, bù hé zhòng xīn, xiào shēng bù wén, è míng liú xíng. qí shàng dà sī kōng yìn shòu". suì cè miǎn zhī. yòu péng xuān zì zi pèi, wèi dà sī kōng. ér wáng mǎng wèi dà sī mǎ, zhuān quán. xuān shàng shū yuē:" sān gōng dǐng zú chéng jūn, yī zú bù rèn, zé fù luàn yǐ. chén lǎo bìng, yuàn shàng yìn shòu."
汉初因之。至成帝绥和元年,始更名御史大夫曰大司空。(初改为司空,议者又以县道官狱有司空,故复加为大司空,亦所以别小大之文也。)金印紫绶,禄比丞相。哀帝建平二年,复为御史大夫。元寿二年,复为大司空。(何武字君卿,为司空。事后母不笃,诏以其“举措烦碎,不合众心,孝声不闻,恶名流行。其上大司空印绶”。遂策免之。又彭宣字子佩,为大司空。而王莽为大司马,专权。宣上书曰:“三公鼎足承君,一足不任,则覆乱矣。臣老病,愿上印绶。”)
hòu hàn chū wèi dà sī kōng. jiàn wǔ èr shí qī nián, qù" dà", wèi sī kōng gōng. dì wǔ lún zì bó yú, wèi sī kōng. fèng gōng bù náo, yán yì guǒ jué, yǐ zhēn bái chēng. yòu zhāng mǐn zì bó dá, wèi sī kōng. xíng dà shè lǐ, péi wèi dùn pū, cè miǎn. yòu chén chǒng wèi sī kōng, fǔ gù shì, yǐ jì lì zhì, shí zì gōng yǐ xià dū shǔ jí, bù tōng bīn kè, yǐ fáng jiāo guān. chǒng qù jí tōng kè, yǐ míng wú suǒ bù shòu, lùn zhě dà zhī. xún shì jiā chuán yuē:" xún shuǎng zì cí míng. dǒng zhuō bǐng zhèng, zhēng zhī, qǐ yán xué, jiǔ shí wǔ rì ér wèi sī kōng, shí hào wèi bái yī dēng sān gōng." xiàn dì jiàn ān shí sān nián, yòu bà sī kōng, zhì yù shǐ dài fū. yù shǐ dài fū xì lǜ miǎn, bù fù bǔ. xún chuò bǎi guān zhù yuē:" xiàn dì zhì yù shǐ dài fū, zhí rú sī kōng, bù lǐng shì yù shǐ."
后汉初为大司空。建武二十七年,去“大”,为司空公。(第五伦字伯鱼,为司空。奉公不挠,言议果决,以贞白称。又张敏字伯达,为司空。行大射礼,陪位顿仆,策免。又陈宠为司空,府故事,以计吏至,时自公以下督属籍,不通宾客,以防交关。宠去籍通客,以明无所不受,论者大之。荀氏家传曰:“荀爽字慈明。董卓秉政,徵之,起岩穴,九十五日而为司空,时号为白衣登三公。”)献帝建安十三年,又罢司空,置御史大夫。御史大夫郤虑免,不复补。(荀绰百官注曰:”献帝置御史大夫,职如司空,不领侍御史。”)
wèi chū, yòu zhì sī kōng, guān shòu jí jiāo miào zhī fú yǔ tài wèi tóng. zhèng mào zì lín shū, wèi sī kōng. tiān zǐ lín xuān, qiǎn jiù dì bài shòu. mào wèi shǐ yuē:" wèi yǐ xú jǐng shān wèi sī kōng, xú gōng yuē:' sān gōng dāng shàng yìng tiān xīn, gǒu fēi qí rén, shí shāng hé qi.'" gù cí, jiàn xǔ. mào, mò hóu fǎn.
魏初,又置司空,冠绶及郊庙之服与太尉同。(郑袤字林叔,为司空。天子临轩,遣就第拜授。袤谓使曰:“魏以徐景山为司空,徐公曰:'三公当上应天心,苟非其人,实伤和气。'”固辞,见许。袤,莫侯反。)
sòng zhì: jìn xián sān liáng guān, pèi shān xuán yù. zhǎng zhì shuǐ tǔ, cí sì zhǎng sǎo chú yuè qì, dà sàng zhǎng jiàng xiào fù tǔ.
宋制:进贤三梁冠,佩山玄玉。掌治水土,祠祀掌扫除乐器,大丧掌将校复土。
lì dài jiē yǒu zhī. zhì hòu zhōu wèi dōng guān, wèi zhī dà sī kōng qīng. zhǎng bāng shì, yǐ wǔ cái jiǔ fàn zhī tú, zuǒ huáng dì, fù bāng guó. dà jì sì xíng sǎ sǎo, miào shè sì wàng zé fèng shǐ shēng.
历代皆有之。至后周为冬官,谓之大司空卿。(掌邦事,以五材九范之徒,佐皇帝,富邦国。大祭祀行洒扫,庙社四望则奉豕牲。)
suí jí dà táng fù wèi sān gōng. tiān bǎo shí sān nián, cè bài yáng guó zhōng wèi sī kōng, qí rì yǔ tǔ.
隋及大唐复为三公。(天宝十三年,策拜杨国忠为司空,其日雨土。)
dà sī mǎ
大司马
dà sī mǎ, gǔ guān yě, zhǎng wǔ shì. sī, zhǔ yě. mǎ, wǔ yě.
大司马,古官也,掌武事。(司,主也。马,武也。)
shǎo hào yǒu jū jiū shì wèi sī mǎ. jū yīn jū.
少皞有鴡鸠氏为司马。(鴡音雎。)
yáo shí, qì wèi hòu jì, jiān zhǎng sī mǎ.
尧时,弃为后稷,兼掌司马。
zhōu shí, sī mǎ wèi xià guān, zhǎng bāng zhèng.
周时,司马为夏官,掌邦政。
xiàng yǔ yǐ cáo jiù zhōu yīn bìng wèi dà sī mǎ. chǔ dà sī mǎ jǐng shě shuài jūn fá cài, cài hóu fèng shè jì ér guī zhī. chǔ fā qí shǎng, shě cí yuē:" fā chéng bù lìng ér dí tuì, shì wáng wēi yě xiāng gōng ér dí tuì, shì jiāng wēi yě, zhàn ér dí tuì, shì zhòng wēi yě. chén bù yí yǐ zhòng wēi shòu shǎng." yòu sī mǎ ráng jū běn xìng tián, qí wēi wáng yǐ gǔ sī mǎ fǎ ér fù ráng jū, yīn hào wèi sī mǎ ráng jū.
项羽以曹咎、周殷并为大司马。(楚大司马景舍帅军伐蔡,蔡侯奉社稷而归之。楚发其赏,舍辞曰:“发诚布令而敌退,是王威也;相攻而敌退,是将威也,战而敌退,是众威也。臣不宜以众威受赏。”又司马穰苴本姓田,齐威王以古司马法而附穰苴,因号为司马穰苴。)
hàn chū bù zhì. wǔ dì yuán shòu sì nián, chū bà tài wèi, zhì dà sī mǎ, yǐ guān jiāng jūn zhī hào. guān zhě, jiā yú qí shàng wèi yī guān yě. huò guāng yǐ dà sī mǎ dà jiàng jūn fǔ zhèng. wǔ dì yòu lìng dà jiàng jūn piào qí jiāng jūn jiē yǒu dà sī mǎ zhī hào. xuān dì dì jié sān nián, zhì dà sī mǎ, bù guān jiāng jūn, yì wú yìn shòu guān shǔ. huò yǔ wèi dà sī mǎ, guān xiǎo guān, wú yìn shòu. chéng dì suí hé yuán nián, chū cì dà sī mǎ jīn yìn zǐ shòu, zhì guān shǔ, lù bǐ chéng xiàng, qù jiāng jūn. āi dì jiàn píng èr nián, fù qù dà sī mǎ yìn shòu guān shǔ, guàn jūn rú gù. yuán shòu èr nián, fù cì dà sī mǎ yìn shòu, zhì guān shǔ, qù jiāng jūn, wèi zài sī tú shàng. hàn lǜ: chéng xiàng dà sī mǎ dà jiàng jūn, fèng qián yuè liù wàn. shǐ zhí yún sī mǎ, yì zhě yǐ hàn yǒu jūn hòu qiān rén sī mǎ guān, gù jiā" dà". wáng mǎng jū shè, yǐ hàn nǎi wú xiǎo sī tú, ér dìng sī mǎ sī tú sī kōng zhī hào, bìng jiā" dà".
汉初不置。武帝元狩四年,初罢太尉,置大司马,以冠将军之号。(冠者,加於其上为一官也。霍光以大司马大将军辅政。武帝又令大将军、骠骑将军皆有大司马之号。)宣帝地节三年,置大司马,不冠将军,亦无印绶、官属。(霍禹为大司马,冠小冠,无印绶。)成帝绥和元年,初赐大司马金印紫绶,置官属,禄比丞相,去将军。哀帝建平二年,复去大司马印绶、官属,冠军如故。元寿二年,复赐大司马印绶,置官属,去将军,位在司徒上。(汉律:丞相、大司马、大将军,俸钱月六万。)始直云司马,议者以汉有军候千人司马官,故加”大”。王莽居摄,以汉乃无小司徒,而定司马、司徒、司空之号,并加”大”。
hòu hàn guāng wǔ jiàn wǔ èr shí qī nián, shěng dà sī mǎ, yǐ tài wèi dài zhī, gù cháng yǔ tài wèi dié zhì, bù bìng liè. wú hàn wèi dà sī mǎ, fēng wú yáng hóu. zhì líng dì mò shǐ zhì yān.
后汉光武建武二十七年,省大司马,以太尉代之,故常与太尉迭置,不并列。(吴汉为大司马,封无阳侯。)至灵帝末始置焉。
wèi wén dì huáng chū èr nián, fù zhì dà sī mǎ, yǐ cáo rén jū zhī, ér tài wèi rú gù. zé tài wèi dà sī mǎ dà jiàng jūn gè zì wèi guān, wèi zài sān sī shàng. wú yǒu zuǒ yòu dà sī mǎ.
魏文帝黄初二年,复置大司马,以曹仁居之,而太尉如故。则太尉、大司马、大将军各自为官,位在三司上。(吴有左、右大司马。)
jìn dìng lìng, yì zài sān sī shàng. jìn zhū gōng zàn yuē:" yì yáng wáng wèi tài wèi dà sī mǎ shí, fù fú wèi tài zǎi, fù zǐ jū shàng gōng, zhōng dài yǐ lái, wèi zhī yǒu yě." yòu rǔ nán wáng liàng wèi dà sī mǎ, zhēng dàn dà huì, chéng chē rù diàn. yòu chén qiān wèi dà sī mǎ, cì gǔn miǎn zhī fú. wǔ guān, jiàng cháo fú, jīn zhāng zǐ shòu, pèi shān xuán yù, yǔ dà jiàng jūn tóng.
晋定令,亦在三司上。(晋诸公赞曰:“义阳王为太尉、大司马时,父孚为太宰,父子居上公,中代以来,未之有也。”又汝南王亮为大司马,正旦大会,乘车入殿。又陈骞为大司马,赐衮冕之服。)武冠,绛朝服,金章紫绶,佩山玄玉,与大将军同。
sòng shí wéi yuán jiā zhōng yòng péng chéng wáng yì kāng wèi zhī, guān yù yǔ jìn tóng.
宋时唯元嘉中用彭城王义康为之,冠玉与晋同。
zhì qí yǐ wéi zèng.
至齐以为赠。
liáng shí zhì guān shǔ.
梁时置官属。
chén yǐ wéi zèng.
陈以为赠。
hòu wèi běi qí yǔ dà jiàng jūn wèi èr dà, wèi jū sān shī zhī xià, sān gōng zhī shàng.
后魏、北齐与大将军为二大,位居三师之下,三公之上。
hòu zhōu yǐ wéi xià guān, wèi zhī dà sī mǎ qīng. zhǎng bāng zhèng, yǐ jiàn bāng guó zhī jiǔ fǎ, zuǒ huáng dì, píng bāng guó, dà jì sì zhǎng qí sù wèi, miào shè zé fèng yáng shēng. zì suí ér wú.
后周以为夏官,谓之大司马卿。(掌邦政,以建邦国之九法,佐皇帝,平邦国,大祭祀掌其宿卫,庙社则奉羊牲。)自隋而无。
zǒng xù sān shī sān gōng yǐ xià guān shǔ
总叙三师三公以下官属
sān shī tài shī tài fù tài bǎo, lì dài duō yǒu zhī. yī tài yīn jiàn guān yǒu liù tài, qí yī yuē tài zǎi. zì zhōu yǐ hòu, yì cháng yǒu zhī. yú wǔ tài zé wú. sān gōng tài wèi sī tú sī kōng, lì dài yǒu zhī. èr dà dà sī mǎ dà jiàng jūn, lì dài yì yǒu zhī. zhū wèi cóng gōng zhū jiàng jūn jí guāng lù dài fu kāi fǔ zhě, lì dài yì shí yǒu zhī. guān shǔ děng. lì dài yǒu zhì yǒu shěng, yì duō tóng shuō, suǒ yǐ bù gēng gè jù běn fǔ, dàn yī shí dài dōu yán zhī. qí dà jiàng jūn, zì jù běn piān.
三师、(太师、太傅、太保,历代多有之。)一太、(殷建官有六太,其一曰太宰。自周以后,亦常有之。馀五太则无。)三公、(太尉、司徒、司空,历代有之。)二大、(大司马、大将军,历代亦有之。)诸位从公(诸将军及光禄大夫开府者,历代亦时有之。)官属等。(历代有置有省,亦多同说,所以不更各具本府,但依时代都言之。其大将军,自具本篇。)
hàn yǒu sān shī, ér bú jiàn guān shǔ. yǐ chéng xiàng wèi gōng, zhì sī zhí zhǎng shǐ. hòu gǎi chéng xiàng wèi sī tú, zé yuē sī tú sī zhí zhǎng shǐ. jù zǎi xiàng piān. qí tài wèi hòu gǎi wéi dà sī mǎ. suí hé chū, shǐ zhì zhǎng shǐ yī rén, yuàn shǔ èr shí sì rén, yù shǔ yī rén, lìng shǐ èr shí sì rén. gǎi yù shǐ dài fū wèi dà sī kōng, zhì zhǎng shǐ, rú zhōng chéng. jù yù shǐ dài fū piān.
汉有三师,而不见官属。以丞相为公,置司直、长史。后改丞相为司徒,则曰司徒司直、长史。(具宰相篇。)其太尉后改为大司马。绥和初,始置长史一人,掾属二十四人,御属一人,令史二十四人。改御史大夫为大司空,置长史,如中丞。(具御史大夫篇。)
hòu hàn chū, wéi zhì tài fù, yǒu zhǎng shǐ yī rén, yuàn shǔ shí rén, yù shǔ yī rén. bù zhī hé cáo. hòu zhì tài shī, dǒng zhuō cháng jū zhī, gài zì wèi yě, ér bú jiàn guān shǔ. tài wèi shǔ guān yǒu zhǎng shǐ yī rén, shǔ zhū cáo shì. lú zhí lǐ zhù yuē:" rú zhōu xiǎo zǎi." yuàn shǐ shǔ èr shí sì rén fēn zhǔ èr qiān dàn zhǎng lì qiān chú mín hù cí sì nóng sāng zòu yì cí sòng yóu yì zhuǎn yùn dào zéi zuì fǎ bīng huò bì yán tiě cāng gǔ děng shì. huáng gé zhǔ bù shěng lù zhòng shì, zhǎng gé xià wēi yí. jì shì lìng shǐ zhǎng shàng zhāng zòu bào. hòu hàn mò, chén lín ruǎn yǔ jiē wèi cáo gōng jì shì, jūn guó shū xí jiē suǒ zuò. yù shǔ. zhǎng wèi gōng qīng gé xià wēi yí. sī tú shǔ guān yǒu zhǎng shǐ yī rén, yuàn shǔ sān shí yī rén, lìng shǐ jí yù shǔ sān shí liù rén. zhèng yuē yuàn, fù yuē shǐ. chén chǒng pì sī tú bào yù fǔ. shì shí sān fǔ yuàn shǔ zhuān shàng jiāo yóu, yǐ bù kěn qīn shì wèi gāo. chǒng dú qín xīn wù wù, zhuǎn wéi cí cáo, zhuān zhǎng tiān xià yù sòng. shí sī tú cí sòng, jiǔ zhě shù shí nián, shì lèi hùn cuò, yì wèi qīng zhòng. chǒng wèi yù zhuàn cí sòng bǐ qī juǎn, jué shì kē tiáo, jiē yǐ shì xiāng cóng. yù zòu shàng zhī, qí hòu gōng fǔ fèng yǐ wéi fǎ. sī kōng shǔ guān: zhǎng shǐ yī rén, yuàn shǔ èr shí jiǔ rén, lìng shǐ jí yù shǔ sān shí èr rén. zhèng yuē yuàn, fù yuē shǔ. hàn shū zhù yún: gōng fǔ yuàn bǐ gǔ yuán shì sān mìng zhě yě. huò yuē: hàn chū, yuàn shǐ pì jiē shàng yán zhī, gù yǒu zhì, jiē bǐ mìng shì. qí suǒ bù yán, zé wèi bǎi shí shǔ, qí hòu jiē zì pì chú, gù tōng wèi bǎi shí yún. qí dà sī mǎ shǔ guān bìng tóng qián hàn.
后汉初,唯置太傅,有长史一人,掾属十人,御属一人。(不知何曹。)后置太师,董卓尝居之,盖自为也,而不见官属。太尉属官有长史一人,署诸曹事。(卢植礼注曰:“如周小宰。”)掾史属二十四人、(分主二千石长吏迁除、民户、祠祀、农桑、奏议、辞讼、邮驿、转运、盗贼、罪法、兵、货币、盐铁、仓穀等事。)黄閤主簿、(省录众事,掌閤下威仪。)记室令史、(掌上章奏报。后汉末,陈琳、阮瑀皆为曹公记室,军国书檄皆所作。)御属。(掌为公卿閤下威仪。)司徒属官有长史一人,掾属三十一人,令史及御属三十六人。(正曰掾,副曰史。陈宠辟司徒鲍昱府。是时三府掾属专尚交游,以不肯亲事为高。宠独勤心物务,转为辞曹,专掌天下狱讼。时司徒辞讼,久者数十年,事类溷错,易为轻重。宠为昱撰辞讼比七卷,决事科条,皆以事相从。昱奏上之,其后公府奉以为法。)司空属官:长史一人,掾属二十九人,令史及御属三十二人。(正曰掾,副曰属。汉书注云:公府掾比古元士三命者也。或曰:汉初,掾史辟皆上言之,故有秩,皆比命士。其所不言,则为百石属,其后皆自辟除,故通为百石云。)其大司马属官并同前汉。
wèi zhì tài fù tài bǎo, ér bú jiàn guān shǔ. tài wèi sī tú sī kōng yǒu zhǎng shǐ sī mǎ cóng shì zhōng láng zhèng xíng cān jūn. dà sī mǎ yì yǒu zhèng xíng cān jūn yě.
魏置太傅、太保,而不见官属。太尉、司徒、司空有长史、司马、从事中郎、正行参军。大司马亦有正行参军也。
jìn yǒu tài zǎi tài fù tài bǎo. wéi yáng jùn wèi tài fù, zēng jì jiǔ wèi sì rén, yuàn shǔ èr shí rén, bīng cáo wèi zuǒ yòu yě. yáng jùn fǔ zhèng, yǐn pān yuè wèi tài fù zhǔ bù. chū, qiáo rén gōng sūn hóng kè yú hé yáng, yuè dài zhī shén hòu. jí jùn zhū, hóng wèi chǔ wáng wěi zhǎng shǐ, fán jùn gāng jì jiē cóng zuò, tóng shǔ zhǔ bù yǐ bèi lù. hóng yán yú wěi, wèi yuè wèi jiǎ lì, gù dé miǎn. tài zǎi tài bǎo guān shǔ bú jiàn. tài wèi sī tú sī kōng bìng yǒu zhǎng shǐ sī mǎ. tài wèi suī bù jiā bīng zhě, lì shǔ jiē jiàng fú. tài shǐ sān nián, yòu zhì tài wèi jūn cān jūn liù rén, qí sī mǎ wǔ rén, guān qí shí rén. ér sī tú jiā zhì zuǒ zhǎng shǐ, zhǎng chà cì jiǔ pǐn, quán héng rén lún, guān shòu yǔ chéng xiàng zhǎng shǐ tóng. zhǔ bù zuǒ yòu dōng xī cáo yuàn gè yī rén, ruò yǒu suǒ xún xíng zhě, zēng zhì yuàn shǔ shí rén. wǔ dì shí, sī tú zòu zhōu jùn nóng sāng wèi yǒu shǎng fá zhī zhì, yí qiǎn yuàn shǔ xún xíng. zhào suì shǐ sī tú dū chá zhōu jùn bō zhí. ruò yǒu suǒ xún zhě, zēng yuàn shǔ shí rén. yòu wēn jiào qǐng sī tú zhì tián cáo yuàn, zhōu yī rén, quàn kè nóng sāng. chū, wáng hún zì xuán chōng qiān sī tú, réng jiā bīng. hún yǐ sī tú wén guān, zhǔ lì bù chí bīng, chí bīng nǎi lì shǔ jiàng yī, zì yǐ fēi shì jiù diǎn, jiē lìng zào fú, lùn zhě měi qí qiān ér shí lǐ. sī kōng fǔ jiā zhì dǎo qiáo yuàn yī rén, yú lüè tóng hòu hàn. xián níng chū, zhào yǐ qián tài wèi fǔ wèi dà sī mǎ fǔ, zēng zhì jì jiǔ èr rén, zhàng xià sī mǎ guān qí dà chē gǔ chuī, zuǒ yòu guāng lù guāng lù sān dài fū. kāi fǔ zhě jiē wèi wèi cóng gōng, pǐn zhì fèng cì yí zhì yǔ zhū gōng tóng. jiā bīng zhě zēng zhì sī mǎ yī rén, cóng shì zhōng láng èr rén, liú kūn wèi sī kōng, yǐ lú chén wèi cóng shì zhōng láng. zhǔ bù jì shì dū gè yī rén, shè rén sì rén, bīng kǎi shì cáo, yíng jūn cì jiān zhàng xià dū dū wài dū du lìng shǐ gè yī rén. zhǔ bù yǐ xià lìng shǐ yǐ shàng jiē jiàng fú. sī mǎ gěi lì zú rú zhǎng shǐ, cóng shì zhōng láng gěi shì èr rén, zhǔ bù jì shì dū gè gěi shì yī rén. qí yú lín shí zēng chóng zhě, zé bāo jiā gè yīn qí shí wéi jié wén, bù wéi dìng zhì. qí jì jiǔ yuàn shǔ, bái gài xiǎo chē qī chéng, yáo chē shī ěr hòu hù zào lún dú chē gè yī chéng. zì jì jiǔ yǐ xià lìng shǐ yǐ shàng jiē zào líng pì cháo fú. qí wèi chí jié dū du zhě, zēng cān jūn wèi liù rén, qí yú rú cháng jiā bīng gōng zhì. sūn chǔ zì zi jīng, wèi zuǒ zhù zuò láng, cān shí bāo piào qí jūn shì. chǔ jì fù qí cái qì, pō wǔ yì bāo. chū zhì, yī yuē:" tiān zǐ mìng wǒ cān qīng jūn shì." chū, cān jūn bù jìng fǔ zhǔ, chǔ jì qīng bāo, suì zhì shī jìng, zì chǔ shǐ yě.
晋有太宰、太傅、太保。唯杨骏为太傅,增祭酒为四人,掾属二十人,兵曹为左右也。(杨骏辅政,引潘岳为太傅主簿。初,谯人公孙宏客於河阳,岳待之甚厚。及骏诛,宏为楚王玮长史,凡骏纲纪皆从坐,同署主簿已被戮。宏言於玮,谓岳为假吏,故得免。)太宰、太保官属不见。太尉、司徒、司空并有长史、司马。太尉虽不加兵者,吏属皆绛服。泰始三年,又置太尉军参军六人,骑司马五人,官骑十人。而司徒加置左长史,掌差次九品,铨衡人伦,冠绶与丞相长史同。主簿、左右东西曹掾各一人,若有所循行者,增置掾属十人。(武帝时,司徒奏州郡农桑未有赏罚之制,宜遣掾属循行。诏遂使司徒督察州郡播殖。若有所循者,增掾属十人。又温峤请司徒置田曹掾,州一人,劝课农桑。)初,王浑(字玄冲)迁司徒,仍加兵。浑以司徒文官,主吏不持兵,持兵乃吏属绛衣,自以非是旧典,皆令皂服,论者美其谦而识礼。司空府加置导桥掾一人,馀略同后汉。咸宁初,诏以前太尉府为大司马府,增置祭酒二人,帐下司马、官骑、大车、鼓吹,左右光禄、光禄三大夫。开府者皆为位从公,品秩、俸赐、仪制与诸公同。加兵者增置司马一人,从事中郎二人,(刘琨为司空,以卢谌为从事中郎。)主簿、记室督各一人,舍人四人,兵、铠、士曹,营军、刺奸、帐下都督、外都督、令史各一人。(主簿以下、令史以上皆绛服。)司马给吏卒如长史,从事中郎给侍二人,主簿、记室督各给侍一人。其馀临时增崇者,则褒加各因其时为节文,不为定制。(其祭酒掾属,白盖小车七乘,轺车施耳后户、皂轮犊车各一乘。自祭酒以下、令史以上皆皂零辟朝服。)其为持节都督者,增参军为六人,其馀如常加兵公制。(孙楚字子荆,为佐著作郎,参石苞骠骑军事。楚既负其才气,颇侮易苞。初至,揖曰:“天子命我参卿军事。”初,参军不敬府主,楚既轻苞,遂制施敬,自楚始也。)
sòng yǒu tài fù tài bǎo tài zǎi tài wèi sī tú sī kōng dà sī mǎ, zhū fǔ jiē yǒu zhǎng shǐ yī rén, jiāng jūn yī rén. yòu gè zhì sī mǎ yī rén, ér tài fù bù zhì. zhǎng shǐ yuàn shǔ yì yǔ hòu hàn lüè tóng. zì jiāng zuǒ yǐ lái, zhū gōng zhì zhǎng shǐ cāng cáo yuàn hù cáo shǔ dōng xī gé jì jiǔ gè yī rén, zhǔ bù shè rén èr rén, yù shǔ èr rén, lìng shǐ wú dìng yuán. lǐng bīng zhě zhì sī mǎ yī rén, cóng shì zhōng láng èr rén, cān jūn wú dìng yuán jiā chóng zhě zhì zuǒ yòu zhǎng shǐ sī mǎ cóng shì zhōng láng sì rén, yuàn shǔ sì rén, zé cāng cáo zēng zhì shǔ, hù cáo zhì yuàn. jiā chóng jí yú cǐ yě. qí sī tú fǔ ruò wú gōng, wéi shěng shè rén, qí fǔ cháng zhì, qí zhí liáo yì yú yú fǔ, yǒu zuǒ yòu zhǎng shǐ, dōng xī cáo yuàn shǔ, yú zé tóng yǐ. yú fǔ yǒu gōng jí zhì, wú zé shěng.
宋有太傅、太保、太宰、太尉、司徒、司空、大司马,诸府皆有长史一人,将军一人。又各置司马一人,而太傅不置。长史、掾属亦与后汉略同。自江左以来,诸公置长史、仓曹掾、户曹属、东西閤祭酒各一人,主簿、舍人二人,御属二人,令史无定员。领兵者置司马一人,从事中郎二人,参军无定员;加崇者置左右长史、司马、从事中郎四人,掾属四人,则仓曹增置属,户曹置掾。加崇极於此也。其司徒府若无公,唯省舍人,其府常置,其职僚异於馀府,有左、右长史,东、西曹掾属,馀则同矣。馀府有公即置,无则省。
qí yǒu tài zǎi dà sī mǎ, bìng wèi zèng guān, wú liáo shǔ. tài wèi sī tú sī kōng, shì wèi sān gōng. tè jìn, wèi cóng gōng. zhū kāi fǔ yí tóng sān sī, wèi cóng gōng. kāi fǔ yí tóng, rú gōng. fán gōng dū fǔ zhì zuǒ: zhǎng shǐ sī mǎ gè yī rén, zī yì cān jūn èr rén. zhū cáo yǒu lù shì, gōng cáo, jì shì, hù cáo, cāng cáo, zhōng zhí bīng, wài bīng, qí bīng, cháng liú, zéi cáo, chéng jú, fǎ cáo, tián cáo, shuǐ cáo, kǎi cáo, jí cáo, yòu hù shí bā cáo. chéng jú cáo yǐ shàng shǔ zhèng cān jūn, fǎ cáo yǐ xià shǔ xíng cān jūn, gè yī rén. qí xíng cān jūn wú shǔ zhě, wèi zhǎng jiān yuán. qí gōng fǔ zuǒ lì, zé cóng shì zhōng láng èr rén, cāng cáo yuàn hù cáo shǔ dōng xī gé jì jiǔ gè yī rén, zhǔ bù shè rén yù shǔ èr rén. jiā chóng zhě, zé zuǒ yòu zhǎng shǐ sì rén, zhōng láng yuàn shǔ bìng zēng shù. qí wèi jí kāi fǔ, zé zhì fǔ yì yǒu zuǒ lì, qí shù yǒu jiǎn. xiǎo fǔ wú cháng liú, zhì jìn fáng cān jūn. chū, jìn lìng gōng fǔ zhǎng shǐ zhe cháo fú, zì sòng dà míng yǐ lái zhe zhū yī. qí wáng jiǎn wèi sī tú zuǒ zhǎng shǐ, qǐng yī jìn lìng fù jiù zhì, bù zhe zhū yī, shí yì bù xǔ. yòu yuē: wáng xiù zhī cháng yún:" wèi zhì sī tú zuǒ zhǎng shǐ, kě yǐ zhī zhǐ zú yǐ." yòu lù huì xiǎo wèi sī tú yòu zhǎng shǐ, xiè fěi wèi zuǒ zhǎng shǐ, fǔ gōng jìng líng wáng zǐ liáng wèi wáng róng yuē:" wǒ fǔ èr shàng zuǒ, qián dài shuí kě bǐ?" róng yuē:" liǎng xián tóng shí, wèi yǒu qián lì." fěi, pāng pèi fǎn.
齐有太宰、大司马,并为赠官,无僚属。太尉、司徒、司空,是为三公。特进,位从公。诸开府仪同三司,位从公。开府仪同,如公。凡公督府置佐:长史、司马各一人,谘议参军二人。诸曹有录事,功曹,记室,户曹,仓曹,中、直兵,外兵,骑兵,长流,贼曹,城局,法曹,田曹,水曹,铠曹,集曹,右户十八曹。城局曹以上署正参军,法曹以下署行参军,各一人。其行参军无署者,为长兼员。其公府佐吏,则从事中郎二人,仓曹掾、户曹属、东西閤祭酒各一人,主簿、舍人、御属二人。加崇者,则左右长史四人,中郎、掾属并增数。其未及开府,则置府亦有佐吏,其数有减。小府无长流,置禁防参军。初,晋令公府长史著朝服,自宋大明以来著朱衣。(齐王俭为司徒左长史,请依晋令复旧制,不著朱衣,时议不许。又曰:王秀之常云:“位至司徒左长史,可以知止足矣。”又陆慧晓为司徒右长史,谢朏为左长史,府公竟陵王子良谓王融曰:”我府二上佐,前代谁可比?”融曰:“两贤同时,未有前例。”朏,滂佩反。)
liáng wǔ shòu mìng zhī chū, guān bān duō tóng sòng qí zhī jiù. yǒu chéng xiàng tài zǎi tài fù tài bǎo dà sī mǎ tài wèi sī tú sī kōng kāi fǔ yí tóng sān sī děng guān. zhū gōng jí wèi cóng gōng kāi fǔ zhě zhì guān shǔ, yǒu zhǎng shǐ sī mǎ zī yì cān jūn yuàn shǔ cóng shì zhōng láng jì shì jiàn ān wáng wèi yōng zhōu cì shǐ, biǎo qiú guǎn jì, nǎi yǐ jiāng gé wèi zhēng běi jì shì cān jūn. gé dì guān yòu wèi cān jūn jiān jì shì. rèn fǎng yuē:" wén fáng zhī rèn, zǒng qīng xiōng dì." gù lì dài jiē wéi wén shì zhī huá xuǎn yún. zhǔ bù liè cáo cān jūn xíng cān jūn shè rén děng guān. qí sī tú zé yǒu zuǒ yòu èr zhǎng shǐ, chǔ qiú zì zhòng bǎo, wèi sī tú yòu zhǎng shǐ, jiā diāo. tái zuǒ jiā diāo, zì qiú shǐ yě. yòu zēng zhì zuǒ xī yuàn yī rén, zì yú liáo zuǒ, tóng yú èr fǔ. yǒu gōng zé zhì, wú zé shěng. ér sī tú wú gōng, wéi shěng shè rén, yú guān cháng zhì. kāi fǔ yí tóng sān sī, wèi cì sān gōng, zuǒ yòu guāng lù dài fu yōu zhě zé jiā zhī, tóng sān gōng, zhì guān shǔ.
梁武受命之初,官班多同宋齐之旧。有丞相、太宰、太傅、太保、大司马、太尉、司徒、司空、开府仪同三司等官。诸公及位从公开府者置官属,有长史、司马、谘议参军、掾属、从事中郎、记室、(建安王为雍州刺史,表求管记,乃以江革为征北记室参军。革弟观又为参军兼记室。任昉曰:“文房之任,总卿兄弟。”故历代皆为文士之华选云。)主簿、列曹参军、行参军、舍人等官。其司徒则有左、右二长史,(褚球字仲宝,为司徒右长史,加貂。台佐加貂,自球始也。)又增置左西掾一人,自馀僚佐,同於二府。有公则置,无则省。而司徒无公,唯省舍人,馀官常置。开府仪同三司,位次三公,左右光禄大夫优者则加之,同三公,置官属。
chén sān shī èr dà bìng wèi zèng guān, ér wú liáo shǔ. qí sān gōng yǒu fǔ zhǎng shǐ sī mǎ zī yì cān jūn cóng shì zhōng láng yuàn cáo shǔ zhǔ bù jì jiǔ lù shì jì shì zhèng cān jūn bǎn zhèng cān jūn.
陈三师、二大并为赠官,而无僚属。其三公有府长史、司马、谘议参军、从事中郎、掾曹属、主簿、祭酒、录事、记室、正参军、板正参军。
hòu wèi sān shī wú guān shǔ. hòu yòu zhì tài zǎi, yǐ yuán tiān mù wèi zhī, zēng zhì zuǒ lì. sān gōng jí èr dà bìng yǒu zhǎng shǐ, sī mǎ, zī yì cān jūn, cóng shì zhōng láng, yuàn shǔ, zhǔ bù, lù shì cān jūn, gōng cáo, jì shì hù cáo zhōng bīng děng cān jūn, zhū cáo xíng cān jūn, jì jiǔ, cān jūn shì, zhǎng jiān xíng cān jūn, dū hù. qí tài wèi sī tú yǔ èr dà shǔ guān jiē tóng. wéi sī kōng fǔ guān měi jiàng yī jiē.
后魏三师无官属。后又置太宰,以元天穆为之,增置佐吏。三公及二大并有长史,司马,谘议参军,从事中郎,掾属,主簿,录事参军,功曹,记室、户曹、中兵等参军,诸曹行参军,祭酒,参军事,长兼行参军,督护。(其太尉、司徒与二大属官阶同。唯司空府官每降一阶。)
běi qí sān shī èr dà sān gōng gè zhì zhǎng shǐ, sī mǎ, zī yì cān jūn, cóng shì zhōng láng, yuàn shǔ, zhǔ bù, lù shì, gōng cáo, jì shì hù cáo cāng cáo zhōng bīng wài bīng qí bīng cháng liú chéng jú xíng yù děng cān jūn shì, dōng xī gé jì jiǔ jí cān jūn shì, fǎ mò tián shuǐ kǎi jí shì děng cáo xíng cān jūn, jiān zuǒ hù yòu hù xíng cān jūn, zhǎng jiān xíng cān jūn, cān jūn, dū hù děng yuán. sī tú zé jiā zuǒ yòu zhǎng shǐ. zhǎng shǐ zhǔ lì. sī mǎ zhǔ jiàng. shè rén, zhǔ gé nèi shì. jiē zì qín guān yě. cóng shì zhōng láng cóng shì zhōng láng, hàn mò guān yě. chén tāng wèi dà jiàng jūn wáng fèng cóng shì zhōng láng, zài zhǔ bù shàng, suǒ zhǎng zhì yǔ zhǎng shǐ tóng. yuàn shǔ zhǔ zhū cáo shì. zhǔ bù suǒ zhǔ yǔ shè rén tóng, jì jiǔ suǒ zhǔ yì tóng. lìng shǐ, zhǔ zhū cáo wén shū. cǐ jiē zì hàn guān yě. chén tāng wèi dà jiàng jūn wáng fèng cóng shì zhōng láng shì yě. yù shǔ cān jūn zì hòu hàn yě. sūn jiān cān piào qí jūn shì shì yě. cān jūn suǒ zhǔ yǔ yuàn shǔ tóng. qí yí tóng sān sī jiā kāi fǔ zhě, yì zhì zhǎng shǐ yǐ xià guān shǔ, ér jiǎn jì shì cāng chéng jú tián shuǐ kǎi shì děng qī cáo, gè yī rén. qí pǐn yì xià sān gōng fǔ yī jiē. qí sān shī èr dà zuǒ lì, zé tóng tài wèi fǔ yě.
北齐三师、二大、三公各置长史,司马,谘议参军,从事中郎,掾属,主簿,录事,功曹,记室、户曹、仓曹、中兵、外兵、骑兵、长流、城局、刑狱等参军事,东西閤祭酒及参军事,法、墨、田、水、铠、集、士等曹行参军,兼左户右户行参军,长兼行参军,参军,督护等员。(司徒则加左、右长史。)长史、(主吏。)司马、(主将。)舍人,(主閤内事。)皆自秦官也。从事中郎、(从事中郎,汉末官也。陈汤为大将军王凤从事中郎,在主簿上,所掌秩与长史同。)掾属、(主诸曹事。)主簿、(所主与舍人同,祭酒所主亦同。)令史,(主诸曹文书。)此皆自汉官也。(陈汤为大将军王凤从事中郎是也。)御属、参军自后汉也。(孙坚参骠骑军事是也。参军所主与掾属同。)其仪同三司加开府者,亦置长史以下官属,而减记室、仓、城局、田、水、铠、士等七曹,各一人。(其品亦下三公府一阶。其三师、二大佐吏,则同太尉府也。)
hòu zhōu yǐ tài shī tài fù tài bǎo wèi sān gōng, ér bú jiàn liáo shǔ.
后周以太师、太傅、太保为三公,而不见僚属。
suí sān shī yì bú jiàn guān shǔ. ér sān gōng yī běi qí zhì fǔ liáo, hòu shěng fǔ jí liáo zuǒ. zhì gōng zé zuò yú shàng shū dōu shěng. cháo zhī zhòng wù, zǒng guī yú tái gé.
隋三师亦不见官属。而三公依北齐置府僚,后省府及僚佐。置公则坐於尚书都省。朝之众务,总归於台阁。
dà táng sān shī sān gōng bìng wú guān shǔ.
大唐三师、三公并无官属。