strong zhí guān sì strong
職官四
shàng shū shàng
尚書上
shàng shū shěng bìng zǒng lùn shàng shū
尚書省(並總論尚書)
xī yáo shì shùn yú dà lù, lǐng lù tiān xià shì, shì qí rèn yě. zhōu zhī sī huì, yòu qí zhí yān. zhèng xuán zhù zhōu lǐ yún: sī huì, ruò jīn shàng shū. qín shí, shào fǔ qiǎn lì sì rén zài diàn zhōng, zhǔ fā shū, wèi zhī shàng shū. shàng yóu zhǔ yě. hàn chéng qín zhì. jí wǔ dì yóu yàn hòu tíng, shǐ yòng huàn zhě zhǔ zhōng shū, yǐ sī mǎ qiān wèi zhī. zhōng jiān suì bà qí guān yǐ wèi zhōng shū zhī zhí. zhì chéng dì jiàn shǐ sì nián, bà zhōng shū huàn zhě, yòu zhì shàng shū wǔ rén, yī rén wèi pú shè, sì rén fēn wèi sì cáo, tōng zhǎng tú shū mì jì zhāng zòu zhī shì jí fēng zòu, xuān shì nèi wài ér yǐ, qí rèn yóu qīng. zhì hòu hàn zé wèi yōu zhòng, chū nà wáng mìng, fū zòu wàn jī, gài zhèng lìng zhī suǒ yóu xuān, xuǎn jǔ zhī suǒ yóu dìng, zuì shǎng zhī suǒ yóu zhèng. sī nǎi wén chāng tiān fǔ, zhòng wù yuān sǒu, nèi wài suǒ shé zhōng, yuǎn jìn suǒ bǐng yǎng. gù lǐ gù yún: bì xià zhī yǒu shàng shū, yóu tiān zhī yǒu běi dǒu. dòu wèi tiān hóu shé, shàng shū yì wèi bì xià hóu shé. dòu zhēn zhuó yuán qì, yùn píng sì shí shàng shū chū nà wáng mìng, fù zhèng sì hǎi. fù, bù yě. lìng jí zuǒ chéng, zǒng lǐng gāng jì, wú suǒ bù tǒng. pú shè jí yòu chéng, fēn zhǎng lǐn jiǎ qián gǔ. suí zhì yuē: lìng zǒng tǒng zhī, pú shè fù lìng, yòu yǔ shàng shū fēn lǐng zhū cáo. hàn chū, shàng shū suī yǒu cáo míng, bù yǐ wèi hào. jí líng dì yǐ shì zhōng liáng hú wèi xuǎn bù shàng shū, yú shì shǐ jiàn cáo míng, zǒng wèi zhī shàng shū tái, yì wèi zhī zhōng tái. wú zhū gé kè jì dìng shān yuè, sūn quán shǐ shàng shū pú shè xuē zōng láo jūn, yuē: gù qiǎn zhōng tái jìn guān, yíng zhì kào cì zhī. dà shì bā zuò lián míng, ér yǒu bù hé, dé jiàn yì yì. zì shùn dì yǒng jiàn yuán nián, chū lìng sān gōng shàng shū rù zòu shì. qí bā zuò, jù lì dài shàng shū zhōng. èr hàn jiē shǔ shào fǔ. cài zhì hàn yí yuē: fán sān gōng liè qīng jiāng dài fū wǔ yíng xiào wèi xíng fù dào zhōng, yù shàng shū lìng pú shè zuǒ yòu chéng láng yù shǐ zhōng chéng shì yù shǐ, jiē pì chē xiān xiāng huí bì. wèi shì chuán bù dé wù tái guān, tái guān guò, nǎi dé qù. zhì jìn sòng yǐ lái, shàng shū guān shàng cháo jí xià, jìn duàn xíng rén, yóu qí zhì yě. wèi zhì zhōng shū shěng, yǒu jiān lìng, suì zhǎng jī héng zhī rèn, ér shàng shū zhī quán jiàn jiǎn yǐ. jìn yǐ hòu, suǒ zhǎng lüè tóng, bā zuò chéng láng chū bài, bìng jí dōu shěng jiāo lǐ, qiān zhí yòu jiě jiāo, běn hàn zhì yě. zhì yú jìn sòng, wéi bā zuò jiě jiāo, chéng láng bù fù jiě jiāo yě. liáng lù gǎo qiān shàng shū diàn zhōng cáo láng, bài rì, bā zuò chéng láng bìng dào shàng shěng jiāo lǐ. ér gǎo zhì wǎn, bù jí shí kè, zuò miǎn guān. sòng yuē shàng shū sì, jū jiàn lǐ mén nèi, yì yuē shàng shū shěng, lìng ruò què, zé zuǒ pú shè wèi shěng zhǔ. yì wèi zhī nèi tái. měi bā zuò yǐ xià rù sì, mén shēng suí rù zhě gè yǒu chà, bù dé zá yǐ rén shì. fán shàng shū guān, dà zuì zé miǎn, xiǎo zuì qiǎn chū. qiǎn chū zhě bǎi rì wú dài rén, tīng hái běn zhí. sòng gù chēn wèi kù bù láng, yǐ gù shuò tóu jì shàng shū zhāng mào dù mén míng, ér shuò tóu yǔ tóng xí zuò, chēn zuò cǐ qiǎn chū. yòu sòng zhì yuē: jīn zhāo shì yì sān gōng, shàng shū chéng láng yì lìng, pú shè, shàng shū chéng láng bìng mén wài xià chē lǚ, dù mén yù, nǎi nà lǚ yě. qí lìng jí èr pú shè chū xíng fēn dào zhī zhì, yǔ zhōng chéng tóng. lìng pū gè gěi wēi yí shí bā rén. shuō zài yù shǐ dài fū piān. zì jìn yǐ hòu, bā zuò jí láng zhōng duō bù zòu shì. liáng tiān jiān yuán nián, zhào yuē: zì lǐ wéi líng tì, lì zī yǒng jiǔ, láng shǔ bèi yuán, wú qǔ zhí shì. kāng bǐ wén àn, guì shàng xū xián. kōng yǒu qū chí zhī míng, le wú wò lán zhī shí. cáo láng kě yī xī zòu shì. zì shì shǐ zòu shì yǐ. yòu zhào: shàng shū zhōng yǒu yí shì, xiān yú cháo táng cān yì, rán hòu qǐ wén. jiù shàng shū guān bù yǐ wèi zèng, wéi zhū yì zú, tè zèng yòu pú shè, wǔ dì chǒng zhī gù yě. gù zhōu shě wèn liú yǎo: shàng shū guān zhe zǐ hé tuó, xiāng chuán yún' qiè náng', jìng hé suǒ chū? dá yuē: zhāng ān shì chuán yún:' chí tuó zān bǐ, shì wǔ dì shù shí nián.' zhù yún:' tuó, náng yě. jìn chén zān bǐ, yǐ dài gù wèn.' zì wèi jìn zhòng zhōng shū zhī guān, jū hóu shé zhī rèn, zé shàng shū zhī zhí, shāo yǐ shū yuǎn. zhì liáng chén, jǔ guó jī yào, xī zài zhōng shū, xiàn nà zhī rèn, yòu guī mén xià, ér shàng shū dàn tīng mìng shòu shì ér yǐ. hòu wèi tiān xìng yuán nián, zhì bā bù dài fū yú huáng chéng sì fāng sì wéi, miàn zhì yī rén, yǐ nǐ bā zuò, wèi zhī bā guó cháng shì, gè yǒu shǔ guān. fēn shàng shū sān shí liù cáo jí zhū wài shǔ, lìng dài fū zhǔ zhī. cuī xuán bó tōng shǔ sān shí liù cáo, rú lìng pū tǒng shì. sì nián, yòu fù shàng shū sān shí liù cáo. tiān cì yuán nián, fù bà shàng shū sān shí liù cáo, bié zhì wǔ guī xiū qín èr zhí, fēn zhǔ shěng wù. wǔ guī bǐ láng zhōng, xiū qín bǐ lìng shǐ. zhì shén yuán nián, shǐ zhì pú shè zuǒ yòu chéng jí zhū cáo shàng shū shí yú rén, gè jū bié sì. jiù lì, shàng shū bù, zhū cáo xū, jí chū jiè. rèn chéng wáng chéng wèi shàng shū shí, gōng chē shǔ yǐ lǐ yuān shì zhòng, zòu qǐng zhēn àn. chéng zhí zòu, yǐ wèi shàng shū zhèng běn, tè yí yuǎn shèn, gù fán suǒ zòu shì, gé dào tōng zhī, gài yǐ mì yào zhī qiè, fáng qí xuān lù. níng yǒu gǔ zhì suǒ zhòng, jīn fǎn qīng zhī? yí jǐn xiě qí shì yì, yǐ fù gōng chē. zhào cóng zhī. běi qí shàng shū shěng yì yǒu lù lìng pú shè, zǒng lǐ liù shàng shū shì, wèi zhī dōu shěng, yì wèi zhī běi shěng. hòu jì nán wáng yǐ tài zǐ jiān guó, lì dà dū dū fǔ, yǔ shàng shū shěng fēn lǐ zhòng shì, réng kāi fǔ zhì zuǒ. xiǎn zǔ tè chóng cǐ guān, yǐ zhào jùn wáng shǒu shì zhōng, shè dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. hòu zhōu wú shàng shū. suí jí dà táng jiē yǒu, qí zhì lüè tóng, fán shàng shū shěng shì wú bù zǒng. lóng shuò èr nián, gǎi shàng shū shěng wèi zhōng tái, xián hēng chū fù jiù. guāng zhái yuán nián, gǎi wèi wén chāng tái. chuí gǒng yuán nián, yòu gǎi wèi dōu tái, zhǎng ān sān nián yòu gǎi wèi zhōng tái, shén lóng chū fù wèi shàng shū shěng. yì wèi zhī nán shěng. dōu táng jū zhōng, zuǒ yòu fēn sī. jiù shàng shū lìng yǒu dà tīng, dāng shěng zhī zhōng, jīn wèi zhī dōu táng. dōu táng zhī dōng, yǒu lì bù hù bù lǐ bù sān xíng, měi xíng sì sī, zuǒ sī tǒng zhī. dōu táng zhī xī, yǒu bīng bù xíng bù gōng bù sān xíng, měi xíng sì sī, yòu sī tǒng zhī. fán èr shí sì sī, fēn cáo gòng lǐ, ér tiān xià zhī shì jǐn yǐ. gù shì, shū fù xiōng dì bù xǔ tóng shěng wèi láng guān, gé lìng bù zài, yì wú zhèng chì. zhēn guān èr nián shí yī yuè, wéi shū qiān chú xíng bù yuán wài láng sān nián sì yuè, wéi jì wǔ chú zhǔ jué láng zhōng qí nián qī yuè, wéi shū xié chú kù bù láng zhōng. tài zōng wèi yuē: zhī qīng xiōng dì bìng zài shàng shū shěng, gù shòu qīng cǐ guān, yù chéng yī jiā zhī měi. wú cí, shāo qū jiē zī. qí hòu tóng shěng zhě shén duō. jìn rì fēi tè ēn chú bài, jí xū xiāng huí bì, dāng yǐ zhǔn lìng tóng sī cáo pàn jí gōu jiǎn zhī guān, bù de yòng dà gōng yǐ shàng qīn. ruò zhì chì shòu zhě, jí shēn suǒ sī, cóng zǎo gǎi nǐ, suì tóng bié shěng yì bà yě. zuǒ yòu pú shè gè yī rén, zǒng tǒng shěng shì. zuǒ chéng yī rén, zhǎng xiá lì bù hù bù lǐ bù shí èr sī shì. yòu chéng yī rén, zhǎng xiá bīng bù xíng bù gōng bù shí èr sī shì. zuǒ yòu sī láng zhōng gè yī rén, yuán wài láng gè yī rén, gè zhǎng fù zuǒ yòu chéng suǒ guǎn zhū sī shì. shàng shū liù rén, lì hù lǐ bīng xíng gōng liù bù gè yī rén. shì láng jiǔ rén, lì bù hù bù bīng bù gè èr rén, yú gè yī rén. láng zhōng èr shí bā rén, lì bù hù bù bīng bù xíng bù gè èr rén, yú gè yī rén, bìng zuǒ yòu sī, zé sān shí rén. yuán wài láng èr shí jiǔ rén, lì hù bīng xíng sì bù jí sī xūn gè èr rén, yú sī gè yī rén, bìng zuǒ yòu sī, gòng sān shí yī rén. dōu shì liù rén. yǐ xià gè yǒu chà.
昔堯試舜於大麓,領錄天下事,似其任也。周之司會,又其職焉。(鄭玄注周禮云:「司會,若今尚書。」)秦時,少府遣吏四人在殿中,主發書,謂之尚書。尚猶主也。漢承秦置。及武帝游宴後庭,始用宦者主中書,以司馬遷為之。中間遂罷其官以為中書之職。至成帝建始四年,罷中書宦者,又置尚書五人,一人為僕射,四人分為四曹,通掌圖書、秘記、章奏之事及封奏,宣示內外而已,其任猶輕。至後漢則為優重,出納王命,敷奏萬機,蓋政令之所由宣,選舉之所由定,罪賞之所由正。斯乃文昌天府,眾務淵藪,內外所折衷,遠近所稟仰。故李固云:「陛下之有尚書,猶天之有北斗。斗為天喉舌,尚書亦為陛下喉舌。斗斟酌元氣,運平四時;尚書出納王命,賦政四海。」(賦,布也。)令及左丞,總領綱紀,無所不統。僕射及右丞,分掌廩假錢穀。(隋志曰:「令總統之,僕射副令,又與尚書分領諸曹。」)漢初,尚書雖有曹名,不以為號。及靈帝以侍中梁鵠為選部尚書,於是始見曹名,總謂之尚書台,亦謂之中台。(吳諸葛恪既定山越,孫權使尚書僕射薛綜勞軍,曰:「故遣中台近官,迎致犒賜之。」)大事八座連名,而有不合,得建異議。(自順帝永建元年,初令三公、尚書入奏事。其八座,具歷代尚書中。)二漢皆屬少府。(蔡質漢儀曰:「凡三公、列卿、將、大夫、五營校尉行複道中,遇尚書令、僕射、左右丞郎、御史中丞、侍御史,皆辟車先相迴避。衛士傳不得迕台官,台官過,乃得去。」至晉宋以來,尚書官上朝及下,禁斷行人,猶其制也。)魏置中書省,有監、令,遂掌機衡之任,而尚書之權漸減矣。晉以後,所掌略同,八座丞郎初拜,並集都省交禮,遷職又解交,本漢制也。至於晉、宋,唯八座解交,丞郎不復解交也。(梁陸杲遷尚書殿中曹郎,拜日,八座丞郎併到上省交禮。而杲至晚,不及時刻,坐免官。)宋曰尚書寺,居建禮門內,亦曰尚書省,(令若闕,則左僕射為省主。)亦謂之內台。每八座以下入寺,門生隨入者各有差,不得雜以人士。凡尚書官,大罪則免,小罪遣出。遣出者百日無代人,聽還本職。(宋顧琛為庫部郎,以顧碩頭寄尚書張茂度門名,而碩頭與同席坐,琛坐此遣出。又宋志曰:「今朝士詣三公,尚書丞郎詣令,僕射,尚書丞郎並門外下車履,度門閾,乃納履也。」)其令及二僕射出行分道之制,與中丞同。令、仆各給威儀十八人。(說在御史大夫篇。)自晉以後,八座及郎中多不奏事。梁天監元年,詔曰:「自禮闈陵替,歷茲永久,郎署備員,無取職事。糠粃文案,貴尚虛閒。空有趨墀之名,了無握蘭之實。曹郎可依昔奏事。」自是始奏事矣。又詔:「尚書中有疑事,先於朝堂參議,然後啟聞。」舊尚書官不以為贈,唯朱異卒,特贈右僕射,武帝寵之故也。(故周舍問劉杳:」尚書官著紫荷橐,相傳雲'挈囊',竟何所出?」答曰:「張安世傳云:'持橐簪筆,事武帝數十年。'注云:'橐,囊也。近臣簪筆,以待顧問。'」)自魏晉重中書之官,居喉舌之任,則尚書之職,稍以疏遠。至梁陳,舉國機要,悉在中書,獻納之任,又歸門下,而尚書但聽命受事而已。後魏天興元年,置八部大夫於皇城四方四維,面置一人,以擬八座,謂之八國常侍,各有屬官。分尚書三十六曹及諸外署,令大夫主之。(崔玄伯通署三十六曹,如令仆統事。)四年,又復尚書三十六曹。天賜元年,復罷尚書三十六曹,別置武歸、脩勤二職,分主省務。(武歸比郎中,脩勤比令史。)至神元年,始置僕射、左右丞及諸曹尚書十餘人,各居別寺。(舊例,尚書簿,諸曹須,即出借。任城王澄為尚書時,公車署以理冤事重,奏請真案。澄執奏,以為」尚書政本,特宜遠慎,故凡所奏事,閣道通之,蓋以秘要之切,防其宣露。寧有古制所重,今反輕之?宜盡寫其事意,以付公車。」詔從之。)北齊尚書省亦有錄、令、僕射,總理六尚書事,謂之都省,亦謂之北省。後濟南王以太子監國,立大都督府,與尚書省分理眾事,仍開府置佐。(顯祖特崇此官,以趙郡王守侍中,攝大都督府長史。)後周無尚書。隋及大唐皆有,其制略同,凡尚書省事無不總。龍朔二年,改尚書省為中台,咸亨初復舊。光宅元年,改為文昌台。垂拱元年,又改為都台,長安三年又改為中台,神龍初復為尚書省。(亦謂之南省。)都堂居中,左右分司。(舊尚書令有大廳,當省之中,今謂之都堂。)都堂之東,有吏部、戶部、禮部三行,每行四司,左司統之。都堂之西,有兵部、刑部、工部三行,每行四司,右司統之。凡二十四司,分曹共理,而天下之事盡矣。(故事,叔父兄弟不許同省為郎官,格令不載,亦無正飭。貞觀二年十一月,韋叔謙除刑部員外郎;三年四月,韋季武除主爵郎中;其年七月,韋叔諧除庫部郎中。太宗謂曰:」知卿兄弟並在尚書省,故授卿此官,欲成一家之美。無辭,稍屈階資。」其後同省者甚多。近日非特恩除拜,即須相迴避,當以准令同司曹叛及勾檢之官,不得用大功以上親。若制飭授者,即申所司,從早改擬,遂同別省亦罷也。)左右僕射各一人,(總統省事。)左丞一人,(掌轄吏部、戶部、禮部十二司事。)右丞一人,(掌轄兵部、刑部、工部十二司事。)左右司郎中各一人,員外郎各一人,(各掌付左右丞所管諸司事。)尚書六人,(吏、戶、禮、兵、刑、工六部各一人。)侍郎九人,(吏部、戶部、兵部各二人,餘各一人。)郎中二十八人,(吏部、戶部、兵部、刑部各二人,餘各一人,並左右司,則三十人。)員外郎二十九人,(吏、戶、兵、刑四部及司勛各二人,餘司各一人,並左右司,共三十一人。)都事六人。(以下各有差。)
lù shàng shū
錄尚書
hàn wǔ dì shí, zuǒ yòu cáo zhū lì fēn píng shàng shū zòu shì, zhī shū yào zhě shǐ lǐng shàng shū shì. zhāng ān shì yǐ chē qí jiāng jūn huò guāng yǐ dà jiāng jūn wáng fèng yǐ dà sī mǎ shī dān yǐ zuǒ jiāng jūn, bìng lǐng shàng shū shì. zhāng ān shì lǐng shàng shū shì, zhí diǎn shū jī, yǐ jǐn shèn zhōu mì zì zhe. měi yán dà zhèng, yǐ jué, zhé yí bìng chū. wén yǒu zhào lìng, nǎi jīng, shǐ lì zhī chéng xiàng fǔ wèn yān. zì cháo tíng dà chén, mò zhī yǔ yì yě. yòu, kǒng guāng zì zi xià, lǐng shàng shū shì, fán diǎn shū jī shí yú nián, shǒu fǎ dù, xiū gù shì, bù xī zhǐ gǒu hé. wèn wēn shì shěng zhōng shù jiē hé mù yě? guāng dá yǐ tā yǔ, qí jǐn mì rú cǐ. hòu hàn zhāng dì yǐ tài fù zhào xī tài wèi móu róng bìng lù shàng shū shì. shàng shū yǒu lù míng, gài zì xī róng shǐ, yì xī jīng lǐng shàng shū zhī rèn, yóu táng yú dà lù zhī zhí yě. hé dì shí, tài wèi dèng biāo wèi tài fù, lù shàng shū shì, wèi zài sān gōng shàng, hàn zhì suì yǐ wèi cháng. měi shǎo dì lì, zé zhì tài fù lù shàng shū shì, yóu gǔ zhǒng zǎi zǒng jǐ zhī yì, hōng zhé bà zhī. dèng biāo lù shàng shū shì, hòu yǐ lǎo bìng, shàng hái shū jī zhí. yòu, lǐ gù zhāng yǔ zhāng fáng bìng lù shàng shū shì. zì wèi jìn yǐ hòu, yì gōng qīng quán zhòng zhě wèi zhī, zhí wú bù zǒng. shǔ jiǎng wǎn zì gōng yǎn, wèi lù shàng shū shì. shí xīn sàng zhū gé liàng, yuǎn jìn sǒng jù. wǎn chū lèi bá cuì, chù qún liáo zhī yòu, jì wú qī róng, yòu wú xǐ sè, shén shǒu jǔ zhǐ, yǒu rú píng rì, yóu shì zhòng qíng jiàn fú. jìn zōng shì huì jī wáng dào zǐ jí shì zǐ yuán xiǎn, bìng lù shàng shū shì, shí dào zǐ wèi dōng lù, yuán xiǎn wèi xī lù. jìn kāng dì shí, hé chōng ràng lù biǎo yuē: xián kāng zhōng fēn zhì sān lù, wáng dǎo lù qí yī, xún sōng lù yè gè lù yī tiáo shì. jìn jiāng yòu yǒu sì lù, zé sì rén cān lù yě. jiāng yòu zhāng huá, jiāng zuǒ yǔ liàng, bìng jīng què shàng shū qī tiáo. fán zhòng hào jiāng jūn cì shǐ, jiē dé mìng cáo shòu yòng, wéi bù dé shī chén jí jiā jié. sòng xiào wǔ xiào jiàn zhōng, bù yù wēi quán wài jiǎ, shěng lù. dà míng mò fù zhì, cǐ hòu huò zhì huò shěng. qí shì lù shàng shū jí shàng shū lìng, bìng zǒng lǐng shàng shū tái èr shí cáo, wèi nèi tái zhǔ, xíng yù zhū wáng yǐ xià jiē jìn zhù, hào wèi lù gōng. qí míng dì wèi xuān chéng wáng, lù shàng shū. fèi dì zhāo yè sī zhēng yú, tài guān yǐ wú lù gōng mìng, bù yǔ. gāo dì bēng, yí zhào yǐ chǔ yàn huí lù shàng shū shì. jiāng zuǒ yǐ lái, wú dān wèi lù zhě, yǒu sī nǐ lì yōu cè, wáng jiǎn yì yí yǒu cè shū, nǎi cóng zhī. wáng jiǎn yì yǐ wèi: jiàn jū běn guān, bié bài lù, tuī lǐ yīng yǒu cè shū, ér jiù shì bù zài. zhōng cháo yǐ lái, sān gōng wáng hóu, zé yōu cè bìng shè, guān pǐn dì èr, cè ér bù yōu. yōu zhě bāo měi, cè zhě jiān míng wěi jì. shàng shū zhí jū tiān guān, zhèng huà zhī běn. gù shàng shū lìng pǐn suī dì sān, bài bì yǒu cè. lù shàng shū pǐn zhì bù jiàn, ér zǒng rèn mí zhòng, qián dài duō yǔ běn guān tóng bài, gù bù bié yǒu cè. jí shì yuán qíng, bù róng jūn zhī fán liáo. yí yǒu cè shū, yòng shēn zhòng jì, jì yì wáng hóu, bù jiǎ yōu wén. cóng zhī. běi qí lù shàng shū yī rén, wèi zài lìng shàng, zhǎng yǔ lìng tóng, jù bù jiū chá. zì suí ér wú.
漢武帝時,左右曹諸吏分平尚書奏事,知樞要者始領尚書事。張安世以車騎將軍、霍光以大將軍、王鳳以大司馬、師丹以左將軍,並領尚書事。(張安世領尚書事,職典樞機,以謹慎周密自著。每言大政,已決,輒移病出。聞有詔令,乃驚,使吏之丞相府問焉。自朝廷大臣,莫知與議也。又,孔光字子夏,領尚書事,凡典樞機十餘年,守法度,修故事,不希指苟合。問「溫室省中樹皆何木也」?光答以他語,其謹密如此。)後漢章帝以太傅趙熹、太尉牟融並錄尚書事。尚書有錄名,蓋自熹、融始,亦西京領尚書之任,猶唐虞大麓之職也。和帝時,太尉鄧彪為太傅,錄尚書事,位在三公上,漢制遂以為常。每少帝立,則置太傅錄尚書事,猶古冢宰總己之義,薨輒罷之。(鄧彪錄尚書事,後以老病,上還樞機職。又,李固、張禹、張防並錄尚書事。)自魏晉以後,亦公卿權重者為之,職無不總。(蜀蔣琬字公琰,為錄尚書事。時新喪諸葛亮,遠近悚懼。琬出類拔萃,處群寮之右,既無戚容,又無喜色,神守舉止,有如平日,由是眾情漸服。晉宗室會稽王道子及世子元顯,並錄尚書事,時道子為」東錄」,元顯為「西錄」。晉康帝時,何充讓錄表曰:「咸康中分置三錄,王導錄其一,荀崧、陸曄各錄一條事。」晉江右有四錄,則四人參錄也。江右張華,江左庾亮,並經闕上書七條。)凡重號將軍刺史,皆得命曹授用,唯不得施陳及加節。宋孝武孝建中,不欲威權外假,省錄。大明末復置,此後或置或省。齊世錄尚書及尚書令,並總領尚書台二十曹,為內台主,行遇諸王以下皆禁駐,號為「錄公」。(齊明帝為宣成王,錄尚書。廢帝昭業思蒸魚,太官以無「錄公」命,不與。)高帝崩,遺詔以褚彥回錄尚書事。江左以來,無單為錄者,有司擬立優策,王儉議宜有策書,乃從之。(王儉議以為:「見居本官,別拜錄,推理應有策書,而舊事不載。中朝以來,三公王侯,則優策並設,官品第二,策而不優。優者褒美,策者兼明委寄。尚書職居天官,政化之本。故尚書令品雖第三,拜必有策。錄尚書品秩不見,而總任彌重,前代多與本官同拜,故不別有策。即事緣情,不容均之凡僚。宜有策書,用申重寄,既異王侯,不假優文。」從之。)北齊錄尚書一人,位在令上,掌與令同,俱不糾察。自隋而無。
shàng shū lìng
尚書令
yīn tāng zhì guān yǒu zhǒng zǎi, yī yǐn zhì guān, yǐ sān gōng shè zhǒng zǎi. jūn hōng, zé bǎi guān zǒng jǐ yǐ tīng yú zhǒng zǎi. zhōu zhī zhǒng zǎi wèi tiān guān, zhǎng bāng zhī lǐ, liù qīng zhī zhí zǒng shǔ yān, yú bǎi guān wú suǒ bù zhǔ. zhì qín, zhì shàng shū lìng. shàng, zhǔ yě. hàn yīn zhī, tóng yìn qīng shòu. wǔ dì yòng huàn zhě, gèng wèi zhōng shū yè zhě lìng. chéng dì qù zhōng shū yè zhě lìng guān, gèng yǐ shì rén wèi shàng shū lìng. shí hóng gōng shí xiǎn xiāng jì wèi zhōng shū lìng, zhuān quán xié pì. qián jiāng jūn xiāo wàng zhī lǐng shàng shū shì, jiàn yán yǐ wèi shàng shū bǎi guān zhī běn, guó jiā shū jī, yí yǐ tōng míng gōng zhèng chù zhī. wǔ dì yóu yàn hòu tíng, gù yòng huàn zhě, fēi gǔ zhì yě. yí bà zhōng shū huàn guān. hòu hàn zhòng wù, xī guī shàng shū, sān gōng dàn shòu chéng shì ér yǐ. shàng shū lìng zhǔ zàn zòu shì, zǒng lǐng jì gāng, wú suǒ bù tǒng. yǔ sī lì xiào wèi yù shǐ zhōng chéng cháo huì jiē zhuān xí ér zuò, jīng shī hào yuē sān dú zuò. gù gōng wèi lìng pú shè zhě, cháo huì bù bì zòu shì. tiān zǐ fēng chán, zé shàng shū lìng fèng yù dié jiǎn jiān cáng fēng zhī lǐ. hòu hàn guāng wǔ yǐ hóu bà wèi shàng shū lìng, měi chūn cháng xià kuān dà zhī zhào, fèng sì shí zhī mìng, jiē bà suǒ jiàn yě. guō jí qiān shàng shū lìng, chù zhí jī mì, shù nà zhōng jiàn. chén zhōng wèi shàng shū lìng, qián hòu suǒ zòu, xī tiáo yú nán gōng gé shàng, yǐ wèi gù shì. zhèng hóng wèi shàng shū lìng, yì zhe yú nán gōng, yǐ wèi gù shì. guō hè zì qiáo qīng, wèi shàng shū lìng, bǎi xìng gē zhī yuē: jué dé rén míng guō qiáo qīng, zhōng zhèng cháo tíng shàng xià píng. yòu, zuǒ xióng zì bó háo, wèi shàng shū lìng. zì xióng zài shàng shū, tiān xià bù gǎn miù xuǎn, shí yú nián jiān, chēng wèi dé rén. zì xióng zhǎng nà yán, duō suǒ zhèng sù. shěn xūn zì yì zhēng, yì nán gōng, cì jiǔ, bài shàng shū lìng, chí jié lín bì yōng, míng guān bǎi liáo. xún yù zì wén ruò, wèi shàng shū lìng, jū zhōng chí zhòng, fén huǐ gù àn, qí cè mì móu, bù dé jǐn wén. yòu jǔ xún yōu kě yǐ dài jǐ. hòu yōu wèi shàng shū lìng, yì tuī xián jìn shì. wèi wǔ dì yuē: èr xún lìng zhī lùn rén, jiǔ ér yì xìn, méi shì bù wàng. wèi jìn yìn shòu yǔ hàn tóng, guān jìn xián liǎng liáng, nà yán zé, wǔ shí cháo fú, pèi shuǐ cāng yù. shòu bài zé cè mìng zhī, yǐ zài duān yòu gù yě. hōng, yú cháo táng fā āi. chén jiǎo zì jì bì, wèi shàng shū lìng. wèi míng dì zú zhì shàng shū mén, jiǎo guì wèn yuē: bì xià yù hé zhī? dì yuē: yù àn xíng wén shū ěr. jiǎo yuē: cǐ chén zhí fēn, fēi bì xià suǒ yí lín yě. ruò chén bù chēng zhí, zé qǐng jiù chù. dì cán, huí chē. jìn lè guǎng wèi shàng shū lìng, wú dāng shí chēng, wèi hòu rén suǒ sī. yòu tài xī yuán nián, zhào yuē: fū zǒng bǎi kuí zhī dé shī, guǎn wáng zhèng zhī kāi sāi zhě, duān yòu zhī zhí yě. shì yǐ zì hàn dài yǐ lái, shèn xuǎn qí rén. yì láng wáng róng kě wèi shàng shū lìng. yòu, wèi guàn zì bó yù, bài shàng shū lìng, xìng yán dàn, yǐ fǎ yù xià, shì shàng shū ruò cān zuǒ, shàng shū láng ruò yuàn shǔ. yòu xióng yuǎn qǐ yuē: fú jiàn lì bù yǐ tài wèi xún zǔ wèi shàng shū lìng, fù lǐng jīng zhōu mù. zì sān dài yǐ lái, wèi wén yǐ nà yán zhī guān ér chū lǐng mù bó zhě. wáng biāo zhī zì shū hǔ, wèi shàng shū lìng, yǔ xiè ān gòng zhǎng cháo zhèng. ān měi chēng yuē: cháo zhī dà shì, zhòng bù néng jué zhě, zī zhī wáng gōng, wú bù dé pàn zhī. wèi jìn yǐ xià, rèn zǒng jī héng, shì wú dà xiǎo, xián guī lìng pū. sòng xiào jiàn yuán nián, zhào yuē: shàng shū, bǎi guān zhī yuán běn, shù jī zhī shū jī. chéng láng liè cáo, jú sī yǒu rèn. zì qǐng shì wú jù xì, xī guī lìng pū, fēi suǒ yǐ qún néng jì yè yě. kě gèng míng tǐ zhì, zé jué chéng yě. qí liáng jiù yòng zuǒ pú shè, měi qiān sī kōng. xiè fěi zì jìng chōng, zhēng wèi sī tú shàng shū lìng. fěi cí jiǎo jí, bù kān cháo yè, nǎi jiǎo jīn jiān yú, yì yún lóng mén xiè. jì jiàn, chéng xiǎo chē jiù xí. liáng chén bìng yǒu zhī. hòu wèi běi qí zhǎng dàn jiū jiàn shì, yǔ yù shǐ zhōng chéng gèng xiāng lián chá. suí yì zǒng lǐng zhòng wù. dà táng shàng shū lìng cháo fú bì miǎn, bā liú qī zhāng, sān liáng guān. wǔ dé chū, tài zōng wèi qín wáng shí, cháng jū zhī, qí hòu rén chén mò gǎn dāng. gù zì lóng shuò sān nián, zhì fèi shàng shū lìng. zhì guǎng dé zhōng, guō zi yí xūn yè jì shèng, nǎi tè bài yān. zi yí yǐ wén huáng dì gù, ràng bù gǎn shòu.
殷、湯制官有冢宰,(伊尹制官,以三公攝冢宰。)君薨,則百官總己以聽於冢宰。周之冢宰為天官,掌邦之理,六卿之職總屬焉,於百官無所不主。至秦,置尚書令。尚,主也。漢因之,銅印青綬。武帝用宦者,更為中書謁者令。成帝去中書謁者令官,更以士人為尚書令。(時弘恭、石顯相繼為中書令,專權邪僻。前將軍蕭望之領尚書事,建言以為「尚書百官之本,國家樞機,宜以通明公正處之。武帝游宴後庭,故用宦者,非古制也。宜罷中書宦官。」)後漢眾務,悉歸尚書,三公但受成事而已。尚書令主贊奏事,總領紀綱,無所不統。與司隸校尉、御史中丞朝會皆專席而坐,京師號曰」三獨坐」。故公為令、僕射者,朝會不陛奏事。天子封禪,則尚書令奉玉牒檢兼藏封之禮。(後漢光武以侯霸為尚書令,每春常下寬大之詔,奉四時之命,皆霸所建也。郭伋遷尚書令,處職機密,數納忠諫。陳忠為尚書令,前後所奏,悉條於南宮閣上,以為故事。鄭弘為尚書令,亦著於南宮,以為故事。郭賀字喬卿,為尚書令,百姓歌之曰:「厥德仁明郭喬卿,忠正朝廷上下平。」又,左雄字伯豪,為尚書令。自雄在尚書,天下不敢謬選,十餘年間,稱為得人。自雄掌納言,多所正肅。沈勛字異徵,詣南宮,賜酒,拜尚書令,持節臨辟雍,名冠百僚。荀彧字文若,為尚書令,居中持重,焚毀故案,奇策密謀,不得盡聞。又舉荀攸可以代己。後攸為尚書令,亦推賢進士。魏武帝曰:「二荀令之論人,久而益信,沒世不忘。」)魏晉印綬與漢同,冠進賢兩梁,納言幘,五時朝服,佩水蒼玉。受拜則策命之,以在端右故也。薨,於朝堂發哀。(陳矯字季弼,為尚書令。魏明帝卒至尚書門,矯跪問曰:「陛下欲何之?」帝曰:「欲案行文書耳。」矯曰:「此臣職分,非陛下所宜臨也。若臣不稱職,則請就黜。」帝慚,回車。晉樂廣為尚書令,無當時稱,為後人所思。又太熙元年,詔曰:「夫總百揆之得失,管王政之開塞者,端右之職也。是以自漢代以來,慎選其人。議郎王戎可為尚書令。」又,衛瓘字伯玉,拜尚書令,性嚴憚,以法御下,視尚書若參佐,尚書郎若掾屬。又熊遠啟曰:」伏見吏部以太尉荀組為尚書令,復領荊州牧。自三代以來,未聞以納言之官而出領牧伯者。」王彪之字叔虎,為尚書令,與謝安共掌朝政。安每稱曰:「朝之大事,眾不能決者,諮之王公,無不得判之。」)魏晉以下,任總機衡,事無大小,咸歸令仆。(宋孝建元年,詔曰:「尚書,百官之元本,庶績之樞機。丞郎、列曹,局司有任。自頃事無巨細,悉歸令仆,非所以群能濟業也。可更明體制,責厥成也。」)齊梁舊用左僕射,美遷司空。(謝朏字敬沖,徵為司徒、尚書令。朏辭腳疾,不堪朝謁,乃角巾肩輿,詣雲龍門謝。既見,乘小車就席。)梁陳並有之。後魏、北齊掌彈糾見事,與御史中丞更相廉察。隋亦總領眾務。大唐尚書令朝服鷩冕,八旒七章,三梁冠。武德初,太宗為秦王時,嘗居之,其後人臣莫敢當。故自龍朔三年,制廢尚書令。(至廣德中,郭子儀勳業既盛,乃特拜焉。子儀以文皇帝故,讓不敢受。)
pú shè zuǒ yòu chéng zuǒ yòu sī láng zhōng yuán wài láng fù
僕射(左右丞 左右司郎中 員外郎附)
pú shè: qín guān. hàn yīn zhī, zì shì zhōng shàng shū bó shì láng jiē yǒu zhī. gǔ zhě zhòng wǔ guān, yǒu zhǔ shè yǐ dū kè. gǔ zhě zhòng wǔ guān, yǐ shàn shè zhě zhǎng shì, gù yuē pú shè. pú shè zhě, pú yì yú shè yě. yī yún, pū, zhǔ yě. jūn tún lì zōu zǎi yǒng xiàng gōng rén jiē yǒu, qǔ qí lǐng shì zhī hào. fán cǐ zhū guān, jiē yǒu pú shè, suí suǒ lǐng zhī shì yǐ wèi hào yě. ruò jūn tún lì zé yuē jūn tún pú shè, yǒng xiàng zé yuē yǒng xiàng pú shè. chéng dì jiàn shǐ yuán nián, chū zhì shàng shū wǔ rén, yǐ yī rén wèi pú shè, zhǔ fēng mén, zhǎng shòu lǐn jiǎ qián gǔ. zhèng chóng zì zi yóu, wèi shàng shū pú shè, shù zhí jiàn zhèng. měi jiàn, yè gé lǚ, shàng xiào yuē: wǒ shí zhèng shàng shū lǚ shēng. hòu wèi rén suǒ zèn, shàng zé chóng yuē: jūn mén rú shì, hé yù jìn qiè zhǔ shàng? chóng yuē: chén mén rú shì, chén xīn rú shuǐ. shàng nù, xià yù qióng zhì, sǐ yù zhōng. hòu hàn shàng shū pú shè yī rén, shǔ shàng shū shì. lìng bù zài, zé zòu xià zhòng shì, yìn shòu yǔ lìng tóng. zì hàn yǐ xià, zhāng fú bìng yǔ lìng tóng. xiàn dì jiàn ān sì nián, yǐ zhí jīn wú róng shào wèi zuǒ pú shè, wèi zhēn wèi yòu pú shè. pú shè fēn zhì zuǒ yòu, gài zì cǐ shǐ. zhōng lí yì zì zi yóu, bài shàng shū pú shè. cháng cì hú shì zi, dāng wǔ shí pǐ, shàng shū láng shòu zhào, wù yǐ sān shí pǐ. shàng nù, zhào láng, yù biān zhī. yì rù yuē: chén wèi dà zuì zhòng, láng wèi xiǎo zuì qīng, chén dāng xiān zuò, rán hòu jí láng. suì jiě yī dāng biān. shàng shì zhī yuē: fēi zhōng lí shàng shū, jǐ wù jiàng wēi yú cǐ láng. yòu míng dì zuò běi gōng, yì jiàn zhǐ zhī, chū wèi lǔ xiāng. jí dé yáng diàn chéng, bǎi guān dà huì. shàng xiào yuē: zhōng lí shàng shū zài, zhèn bù dé chéng cǐ diàn. bào yǒng zì jūn zhǎng, bài pú shè, jiāng bīng àn hé dōng. yǒng hǎo wén dé, suī xíng dà jiāng jūn shì, cháng bái chān, lù chēng bái yī shàng shū. jīng wèi zhì jìn, qì yú jiāng zuǒ, shěng zhì wú héng. wèi xú xuān zì bǎo jiān, wèi zuǒ pú shè, jiā shì zhōng. chē jià xìng xǔ chāng, xuān tǒng liú shì. dì hái, zhǔ zhě zòu chéng wén shū. zhào yuē: wú shěng yǔ pú shè hé yì? jìng bù shì. yòu, shí yù yǐ jiǎ xǔ wèi pú shè, xǔ cí yuē: shàng shū pú shè, guān zhī shī zhǎng, tiān xià suǒ shǔ, qí nài yú guó cháo hé? zhì èr, zé wèi zuǒ yòu pú shè huò bù liǎng zhì, dàn yuē shàng shū pú shè. xún yǐ zì jǐng qiàn, qí wài shēng chén tài, qǐ yǐ dài jǐ. tài hōng, dài tài wèi pú shè, lǐng lì bù, sì cí ér shòu. yǐ chéng tài hòu, jiā zhī shū shèn, zōng hé míng shí, fēng sú chéng yī. yòu wǔ dì zhào yuē: zhōng jūn jiāng jūn yáng hù, bǐng dé qīng shào, jīng wěi wén wǔ, suī chù fù xīn zhī rèn, bù chù shū jī zhī zhòng, fēi chuí gǒng wú wèi zhī yì yě. qí yǐ hù wèi shàng shū zuǒ pú shè. yòu sī mǎ guī wèi shàng shū yòu pú shè, shí nián sì shí jiǔ, zhòng yǐ wèi měi. yòu zhōu yǐ wèi zuǒ pú shè, fēng dé suī zhòng, guò jiāng jī nián, héng yǐn jiǔ, sān rì xǐng, shí rén wèi wèi sān rì pú shè. xiè ān yì wèi pú shè. lìng què, zé zuǒ wèi shěng zhǔ. ruò zuǒ yòu bìng què, zé zhì shàng shū pú shè yǐ zhǔ zuǒ shì, zhì cí bù shàng shū yǐ zhǎng yòu shì, zé shàng shū pú shè cí bù shàng shū bù héng zhì yǐ. ruò wú lìng, zé zuǒ pú shè wèi shěng zhǔ, yǔ lìng tóng. ruò zuǒ yòu bìng què, zé zhí zhì pú shè, zài qí zhōng xián, zǒng zuǒ yòu shì. sòng shàng shū pú shè shèng yòu jiǎn zuǒ, yòu jū èr zhě zhī jiān. pú shè zhí wèi zhí fǎ, zhì èr zé wèi zuǒ yòu zhí fǎ. wáng jìng hóng wèi pú shè, guān shǔ wén àn. chū bù xǐng dú, cháng péi tīng sòng, wén dì wèn yǐ yí yù, jìng hóng bù duì. dì biàn sè, wèn zuǒ yòu: hé gù bù yǐ xùn dié fù pú shè? jìng hóng yuē: chén nǎi dé xùn dié, zhèng zì bù jiě. dì bù yuè, hòu qiān shàng shū lìng. yòu yǔ shàng shū fēn lǐng zhū cáo, jiān zhǎng dàn jǔ. wáng hóng wèi pú shè, zòu dàn kāng lè xiàn gōng xiè líng yùn: lì rén guì xìng yín qí bì qiè, shā xìng jiāng sì, qǐng miǎn guān xuē jué, fù dà lǐ. nèi tái jiù tǐ, bù de yòng fēng shēng jǔ dàn. cǐ shì zhāng hè, bào zhī cháo yě, bù gǎn gǒng mò. wǔ dì lìng miǎn guān ér yǐ. qí zuǒ yòu pú shè xíng zé fēn dào, zuǒ pú shè lǐng diàn zhōng zhǔ kè èr cáo, zhǎng zhū cáo jiāo miào yuán líng chē jià xíng xìng cháo yí tái nèi fēi wéi wén guān jǔ bǔ mǎn xù jí jiǎ shì. qí zhū jí qìng ruì yīng zhòng hè zāi yì zéi fā zhòng biàn lín xuān cè mìng, gǎi hào gé zhì, lì guān quán xuǎn, fán zhū chú shǔ gōng lùn fēng jué biǎn chù bā yì yí yàn tōng guān àn, zé zuǒ pú shè zhǔ, yòu pú shè cì jīng zhī. yòu pú shè lǐng cí bù yí cáo. zhǎng zhū cáo kù cáng gǔ bó, wén wǔ lǐn gěi, zhū jūn zī chà liàng rén yì bǎi gōng, sǐ bìng wáng pàn tǎo bǔ, kǎo tī fēi wéi, zū bù shuì diào, lǐ chuán chē bīng qì. qí cí bù jiāo miào sàng zèng, yí cáo yí diǎn lǐ xué, wǔ guān chú shǔ, yí jǐng chéng yì, rén hù fù chú, jiā zhái tián dì xìng gōng chuàng jià yùn xiě, jū lǜ xíng yù tīng sòng, bǎi gōng miǎn qiǎn, tōng guān jí àn zòu shì, zé yòu pú shè zhǔ, zuǒ pú shè cì jīng zhī. huáng àn, zuǒ pú shè shàng shǔ, yòu pú shè cì shǔ. fán pú shè zhǎng cháo guǐ, shàng shū zhǎng yàn zòu, dōu chéng rèn zài dàn wéi. zhū xiáng yàn shì, yīng xū mìng yì xiāng zhí zhě, jiē láng xiān lì yì, yīng zòu huáng àn jí guān shì, yǐ lì yì guān wèi yì zhǔ. fán cí sù yǒu màn mìng zhě, cáo yuàn zī rú jiù. ruò mìng yǒu zī, zé yǐ lì yì zhě wèi yì zhǔ. qí liáng jiù zhì, yòu pú shè qiān zuǒ pú shè, zuǒ pú shè měi qiān lìng, qí pú shè chù yú zhōng. chén yì rán. hòu wèi èr pú shè, zuǒ jū shàng, yòu jū xià. lìng pū zhōng chéng zōu chàng ér rù gōng mén, zhì yú mǎ dào. jí guō zuò wèi pú shè, yǐ wèi fēi jǐn jìng zhī yí, nǎi zòu qǐng: yù zài tài jí, zōu chàng zhì zhǐ chē mén yù zài cháo táng, zhǐ sī mǎ mén. zōu chàng bù rù gōng, zì cǐ shǐ yě. yòu ěr zhū zhòng yuǎn wèi xíng tái pú shè, qǐng zhǔn cháo shì, zài jūn míng zōu, fèi dì xiào ér xǔ zhī, qí sì qíng ruò cǐ. běi qí pú shè, zhí wèi zhí fǎ, zhì èr zé wèi zuǒ yòu pú shè, jiē yǔ lìng tóng, zuǒ jiū dàn ér yòu bù jiū dàn. suí wén dì kāi huáng sān nián, zhào zuǒ yòu pú shè cóng èr pǐn, zuǒ zhǎng pàn lì bù lǐ bù bīng bù sān shàng shū, yù shǐ jiū bù dāng zhě, jiān jiū dàn zhī. yòu zhǎng pàn dōu guān dù zhī gōng bù sān shàng shū, yòu zhī yòng dù. yú bìng yī jiù. yáng sù wèi yòu pú shè, yǔ gāo jiǒng zhuān zhǎng cháo zhèng. hòu wén dì jiàn shū jì sù, zhào yuē: pú shè, guó zhī zǎi fǔ, bù kě gōng qīn xì wù, dàn sān wǔ rì yí dù xiàng shěng, píng lùn dà shì. wài shì chóng zhòng, shí duó qí quán yě. zhōng rén shòu zhī mò, bù fù tōng pàn shěng shì. dà táng zuǒ yòu èr pú shè yīn qián dài, běn fù shàng shū lìng. zì shàng shū lìng fèi què, èr pú shè zé wèi zǎi xiàng. gù tài zōng wèi fáng xuán líng dù rú huì yuē:
僕射:秦官。漢因之,自侍中、尚書、博士、郎皆有之。古者重武官,有主射以督課。(古者重武官,以善射者掌事,故曰僕射。僕射者,僕役於射也。一雲,仆,主也。)軍屯吏、騶、宰、永巷宮人皆有,取其領事之號。(凡此諸官,皆有僕射,隨所領之事以為號也。若軍屯吏則曰軍屯僕射,永巷則曰永巷僕射。)成帝建始元年,初置尚書五人,以一人為僕射,主封門,掌授廩假錢穀。(鄭崇字子游,為尚書僕射,數直諫諍。每見,曳革履,上笑曰:「我識鄭尚書履聲。」後為人所譖,上責崇曰:「君門如市,何欲禁切主上?」崇曰:「臣門如市,臣心如水。」上怒,下獄窮治,死獄中。)後漢尚書僕射一人,署尚書事。令不在,則奏下眾事,印綬與令同。(自漢以下,章服並與令同。)獻帝建安四年,以執金吾榮邵為左僕射,衛臻為右僕射。僕射分置左右,蓋自此始。(鍾離意字子游,拜尚書僕射。嘗賜胡侍子,當五十疋,尚書郎受詔,誤以三十疋。上怒,召郎,欲鞭之。意入曰:「臣位大罪重,郎位小罪輕,臣當先坐,然後及郎。」遂解衣當鞭。上釋之曰:「非鍾離尚書,幾誤降威於此郎。」又明帝作北宮,意諫止之,出為魯相。及德陽殿成,百官大會。上笑曰:「鍾離尚書在,朕不得成此殿。」鮑永字君長,拜僕射,將兵案河東。永好文德,雖行大將軍事,常白襜,路稱」白衣尚書」。)經魏至晉,迄於江左,省置無恆。(魏徐宣字寶堅,為左僕射,加侍中。車駕幸許昌,宣統留事。帝還,主者奏呈文書。詔曰:「吾省與僕射何異?」竟不視。又,時欲以賈詡為僕射,詡辭曰:「尚書僕射,官之師長,天下所屬,其柰於國朝何?」)置二,則為左右僕射;或不兩置,但曰尚書僕射。(荀顗字景倩,其外生陳泰,啟顗代己。泰薨,代泰為僕射,領吏部,四辭而受。顗承泰後,加之淑慎,綜覈名實,風俗澄一。又武帝詔曰:」中軍將軍羊祜,秉德清劭,經緯文武,雖處腹心之任,不處樞機之重,非垂拱無為之意也。其以祜為尚書左僕射。」又司馬珪為尚書右僕射,時年四十九,眾以為美。又周顗為左僕射,風德雖重,過江積年,恆飲酒,三日醒,時人謂為「三日僕射」。謝安亦為僕射。)令闕,則左為省主。若左右並闕,則置尚書僕射以主左事,置祠部尚書以掌右事,則尚書僕射、祠部尚書不恆置矣。(若無令,則左僕射為省主,與令同。若左右並闕,則直置僕射,在其中閒,總左右事。)宋尚書僕射勝右減左,右居二者之間。僕射職為執法,置二則為左右執法。(王敬弘為僕射,關署文案。初不省讀,嘗陪聽訟,文帝問以疑獄,敬弘不對。帝變色,問左右:「何故不以訊牒副僕射?」敬弘曰:「臣乃得訊牒,正自不解。」帝不悅,後遷尚書令。)又與尚書分領諸曹,兼掌彈舉。(王弘為僕射,奏彈康樂縣公謝靈運:」力人桂興淫其嬖妾,殺興江涘,請免官削爵,付大理。內台舊體,不得用風聲舉彈。此事彰赫,暴之朝野,不敢拱默。」武帝令免官而已。)齊左右僕射行則分道,左僕射領殿中、主客二曹,(掌諸曹郊廟園陵、車駕行幸、朝儀台內非違、文官舉補滿敘疾假事。其諸吉慶、瑞應、眾賀、災異、賊發、眾變、臨軒策命,改號格制,蒞官銓選,凡諸除署、功論、封爵、貶黜、八議、疑讞通關案,則左僕射主,右僕射次經之。)右僕射領祠部、儀曹。(掌諸曹庫藏穀帛,文武廩給,諸軍資差量人役百工,死病亡叛討捕,考剔非違,租布稅調,理船車兵器。其祠部郊廟喪贈,儀曹儀典禮學,武官除署,移井城邑,人戶復除,家宅田地興工創架運寫,拘慮刑獄聽訟,百工免遣,通關及案奏事,則右僕射主,左僕射次經之。)黃案,左僕射上署,右僕射次署。凡僕射掌朝軌,尚書掌讞奏,都丞任在彈違。(諸詳讞事,應須命議相值者,皆郎先立意,應奏黃案及關事,以立意官為議主。凡辭訴有慢命者,曹掾咨如舊。若命有咨,則以立意者為議主。)齊梁舊制,右僕射遷左僕射,左僕射美遷令,其僕射處於中。陳亦然。後魏二僕射,左居上,右居下。(令、仆、中丞騶唱而入宮門,至於馬道。及郭祚為僕射,以為非盡敬之宜,乃奏請:御在太極,騶唱至止車門;御在朝堂,止司馬門。騶唱不入宮,自此始也。又爾朱仲遠為行台僕射,請准朝式,在軍鳴騶,廢帝笑而許之,其肆情若此。)北齊僕射,職為執法,置二則為左右僕射,皆與令同,左糾彈而右不糾彈。隋文帝開皇三年,詔左右僕射從二品,左掌判吏部、禮部、兵部三尚書,御史糾不當者,兼糾彈之。右掌判都官、度支、工部三尚書,又知用度。餘並依舊。(楊素為右僕射,與高熲專掌朝政。後文帝漸疏忌素,詔曰:「僕射,國之宰輔,不可躬親細務,但三五日一度向省,評論大事。」外示崇重,實奪其權也。終仁壽之末,不復通判省事。)大唐左右二僕射因前代,本副尚書令。自尚書令廢闕,二僕射則為宰相。故太宗謂房玄齡、杜如晦曰:
gōng wèi pú shè, dāng dòng kāi ěr mù, fǎng qiú cái xián, shì wèi zǎi xiàng hóng yì zhī dào. jīn yǐ jué cí tīng sòng bù xiá, qǐ zhù zhèn qiú xián zhī yì? nǎi lìng shàng shū xì wù xī wěi yú liǎng chéng. qí yuān làn dà gù, dāng zòu wén zhě, zé guān yú pú shè. jí zhēn guān mò, chú bài pú shè, bì jiā tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì jí cān zhī jī wù děng míng, fāng wèi zǎi xiàng, bù rán zé fǒu. rán wèi pú shè zhě, yì wú bù jiā yān. zhì kāi yuán yǐ lái, zé hǎn yǒu jiā zhě. zì kāi yuán yǐ lái, shǐ yǒu dān wèi pú shè, bù jiān zǎi xiàng zhě. chū, lóng shuò èr nián, gǎi zuǒ yòu pú shè wèi zuǒ yòu kuāng zhèng, xián hēng yuán nián fù jiù, guān pǐn dì sì. shàng yuán sān nián rùn wǔ yuè, zhì shàng shū shěng bān xià zhū zhōu fǔ, bìng yí yòng huáng zhǐ. wǔ tài hòu gǎi èr pú shè wèi wén chāng zuǒ yòu xiāng, jìn jiē wèi cóng sān pǐn, xún fù běn jiē. shén lóng chū, fù wèi zuǒ yòu pú shè. èr nián jiǔ yuè, chì mén xià jí dōu shěng, yí rì bié lù zhì chì, měi sān yuè yī jìn. kāi yuán yuán nián, gǎi wèi zuǒ yòu chéng xiàng, cóng èr pǐn, tǒng lǐ zhòng wù, jǔ chí gāng mù, zǒng pàn shěng shì. èr nián sì yuè, chì zài jīng yǒu sù yuān zhě, bìng yú shàng shū shěng chén dié, suǒ sī wèi lǐ. ruò jī yán zhì yǒu qū zhì zhě, wěi zuǒ yòu chéng jí yù shǐ tái fǎng chá wén zòu. rú wèi jīng shàng shū shěng, bù dé zhé yú sān sī yuè sù. yù shǐ jiū bù dāng zhě, jiān dé dàn zhī. zhì tiān bǎo yuán nián fù jiù.
「公為僕射,當洞開耳目,訪求才賢,是為宰相弘益之道。今以決辭聽訟不暇,豈助朕求賢之意?」乃令尚書細務悉委於兩丞。其冤濫大故,當奏聞者,則關於僕射。及貞觀末,除拜僕射,必加」同中書門下平章事」及」參知機務」等名,方為宰相,不然則否。然為僕射者,亦無不加焉。至開元以來,則罕有加者。(自開元以來,始有單為僕射,不兼宰相者。)初,龍朔二年,改左、右僕射為左、右匡政,咸亨元年復舊,官品第四。(上元三年閏五月,制尚書省頒下諸州府,並宜用黃紙。)武太后改二僕射為文昌左右相,進階為從三品,尋複本階。神龍初,復為左右僕射。(二年九月,飭門下及都省,宜日別錄製飭,每三月一進。)開元元年,改為左右丞相,從二品,統理眾務,舉持綱目,總判省事。(二年四月,飭在京有訴冤者,並於尚書省陳牒,所司為理。若稽延致有屈滯者,委左右丞及御史台訪察聞奏。如未經尚書省,不得輒於三司越訴。)御史糾不當者,兼得彈之。至天寶元年復舊。
yì yuē: àn pú shè qín guān, qí míng zé wēi, qí zhí shén xì. dōng hàn yǐ hòu, suī wěi rèn jiàn zhòng, zhí sī huì fǔ, ér fēi bǎi liáo shī zhǎng zhī zhí yě. yòu àn, chéng xiàng yì qín guān, qín shì měi qún chén shàng biǎo, jiē yún chéng xiàng chén mǒu wèi shǒu. hàn zhī zōng chén xiāo hé wèi chéng xiàng. hàn yí: chéng xiàng jìn, tiān zǐ yù zuò wèi qǐ, zài yú wèi xià yǒu jí, fǎ jià zhì dì wèn. dé lù èr qiān dàn, shēn tú jiā yù zhǎn nèi shǐ cháo cuò shì yě. huò guāng shòu gù tuō zhī zhòng, dāng yī zhōu zhī dì, fèi chāng yì wáng, shàng biǎo tài hòu: chéng xiàng chén chǎng wèi shǒu, dà sī mǎ dà jiāng jūn chén guāng cì zhī, qí zūn chóng rú cǐ. zhōng xián cháng zhì zuǒ yòu chéng xiàng, yì cháng gǎi wèi xiāng guó, yì wèi dà sī tú. dà dǐ hàn zhī chéng xiàng, shì wèi sān gōng, yú tiān xià wú suǒ bù tǒng. hòu hàn yì yǐ sān gōng wèi zǎi xiàng, zé sī tú běn xī hàn chéng xiàng yě. hòu huò wèi chéng xiàng, huò wèi xiāng guó, huò wèi dà chéng xiàng, suī hù wèi zhī míng, qí shí yī yě. cáo gōng sī mǎ shī zhāo zhào wáng lún wáng dūn wáng dǎo liú yì xuān qí gāo dì liáng wǔ dì ěr zhū róng hóu jǐng chén wǔ dì qí xiàn wǔ suí wén dì jiē wèi zhī. lì dài duō fēi xún cháng rén chén zhī zhí, yì duō wèi zèng guān. rán zì qín yǐ jiàng, shí jū bǎi liáo zhī zhǎng. jīn shàng shū lìng zǒng lǐng zhòng wù, jǔ chí gāng mù, pú shè èr zhī, chéng wèi chóng zhòng, qiě fēi tǒng guó zhèng, zǎi tiān xià zhī rèn, yí shì zhōng zhōng shū lìng, rú zhí yǐ zūn chóng zé tài shī, bù rán shàng gōng tài wèi shǐ kě shī zhǎng mìng bǎi liáo yě. lóng shuò zhōng, tiān bǎo chū, cháng gǎi shì zhōng zhōng shū lìng wèi zuǒ yòu xiāng, yuǎn xié yī yǐn zhòng huī wèi zuǒ yòu xiāng, zhōu gōng zhào gōng xiāng chéng wáng wèi zuǒ yòu zhī yì, sī chéng yǔn dāng. huò wèi shàng shū lìng pú shè lù shàng shū zhī zhí, shì guān zhī shī zhǎng. àn qián dài lù shàng shū huò guāng zhāng ān shì wáng fèng zhào xī móu róng dèng biāo zhāng yǔ lǐ gù wáng dǎo chǔ yàn huí qí míng dì zhī tú, huò shì chéng xiàng, huò shì sān gōng, huò shì dà jiāng jūn dà sī mǎ jiān zhī, jiē bǐng cháo zhèng, yóu gǔ zhǒng zǎi, bǎi guān zǒng jǐ, shí zǎi fǔ yě, qí shí bié zì yǒu lìng pū. jīn pú shè suī cháng gǎi wèi chéng xiàng, míng tóng ér zhí yì, pǐn zhì yòu wèi chóng jí, shàng yǒu sān shī sān gōng shàng shū lìng qī rén, qǐ dé bǐ qián dài chéng xiàng shòu rèn yě? qí xí jiù míng wú shí zhě, ruò jīn cì shǐ jiē yún shǐ chí jié, àn qián dài shǐ chí jié, dé lù èr qiān dàn qí wáng gōng yǐ xià fēng guó, jiē nán miàn chén rén, fēn máo jiàn shè qí kāi fǔ yí tóng sān sī, zé lǐ shù bān zhì jiē rú sān gōng, zhì fǔ pì lì: jīn bìng qǐ yǒu qí shí hū? cǐ lì shén zhòng, bù néng biàn jǔ. ān yǒu pú shè yīn gǎi chéng xiàng zhī míng, dōu wú chéng xiàng zhī shí, ér wèi bǎi liáo shī zhǎng yě? yòu yǔ chéng láng jué lǐ, ruò bù gé pǐn zhì jìng, zé zhū sī zhǎng guān yǔ gé pǐn liáo shǔ, qí kě jué lǐ hū? sī bù rán yǐ.
議曰:按僕射秦官,其名則微,其職甚細。東漢以後,雖委任漸重,職司會府,而非百寮師長之職也。又按,丞相亦秦官,秦氏每群臣上表,皆雲」丞相臣某」為首。漢之宗臣蕭何為丞相。漢儀:丞相進,天子御座為起,在輿為下;有疾,法駕至第問。得戮二千石,申屠嘉欲斬內史晁錯是也。霍光受顧託之重,當伊周之地,廢昌邑王,上表太后:」丞相臣敞」為首,」大司馬、大將軍臣光」次之,其尊崇如此。中閒嘗置左右丞相,亦嘗改為相國,亦為大司徒。大抵漢之丞相,是為三公,於天下無所不統。後漢亦以三公為宰相,則司徒本西漢丞相也。後或為丞相,或為相國,或為大丞相,雖互為之名,其實一也。曹公、司馬師、昭、趙王倫、王敦、王導、劉義宣、齊高帝、梁武帝、爾朱榮、侯景、陳武帝、齊獻武、隋文帝皆為之。歷代多非尋常人臣之職,亦多為贈官。然自秦以降,實居百寮之長。今尚書令總領眾務,舉持綱目,僕射貳之,誠為崇重,且非統國政,宰天下之任,宜侍中、中書令,如直以尊崇則太師,不然上公、太尉始可師長命百寮也。龍朔中,天寶初,嘗改侍中、中書令為左右相,遠協伊尹、仲虺為左右相,周公、召公相成王為左右之義,斯誠允當。或謂尚書令、僕射、錄尚書之職,是官之師長。按前代錄尚書霍光、張安世、王鳳、趙熹、牟融、鄧彪、張禹、李固、王導、褚彥回、齊明帝之徒,或是丞相,或是三公,或是大將軍、大司馬兼之,皆秉朝政,猶古冢宰,百官總己,實宰輔也,其時別自有令仆。今僕射雖嘗改為丞相,名同而職異,品秩又未崇極,上有三師、三公、尚書令七人,豈得比前代丞相受任也?其襲舊名無實者,若今刺史皆雲使持節,按前代使持節,得戮二千石;其王公以下封國,皆南面臣人,分茅建社;其開府儀同三司,則禮數班秩皆如三公,置府辟吏:今並豈有其實乎?此例甚眾,不能遍舉。安有僕射因改丞相之名,都無丞相之實,而為百寮師長也?又與丞郎絕禮,若不隔品致敬,則諸司長官與隔品寮屬,其可絕禮乎?斯不然矣。
zuǒ yòu chéng: qín zhì shàng shū chéng èr rén, shǔ shào fǔ. hàn yīn zhī. zhì chéng dì jiàn shǐ sì nián, zhì chéng sì rén. jí hòu hàn guāng wǔ, shǐ jiǎn qí èr, wéi zhì zuǒ yòu chéng, zuǒ lìng pū zhī shì, tái zhōng jì gāng, wú suǒ bù zǒng. zuǒ chéng zhǔ lì mín zhāng bào jí zōu bó shǐ, huáng xiāng zì wén jiàng, bài zuǒ chéng, gōng mǎn dāng qiān, hé dì liú, zēng zhì. hòu bài shàng shū, qiān pú shè. yòu chéng yǔ pú shè jiē zhǎng shòu lǐn jiǎ qián gǔ, yòu jiǎ shǔ yìn shòu jí zhǐ bǐ mò zhū cái yòng kù cáng. yáng qiáo wèi yòu chéng, xíng zhí tài cháng xīn róu, róu bù bì chē, qiáo zòu róu bù jìng, xià tíng wèi. zuǒ yòu chéng què, yǐ cì xī láng bǔ zhī, sān suì wèi cì shǐ. hàn yù shǐ zhōng chéng shì yù shǐ xíng fù dào zhōng, yù shàng shū jí chéng láng, bì chē zhí bǎn yī, chéng láng zuò chē, jǔ shǒu lǐ zhī, chē guò yuǎn, nǎi qù. shàng shū yán zuǒ yòu chéng, gǎn gào zhī rú zhào shū lǜ lìng. láng jiàn zuǒ yòu chéng, duì yī wú jìng, chēng yuē zuǒ yòu jūn. chéng láng jiàn shàng shū, zhí bǎn yī, chēng yuē míng shí. láng jiàn lìng pū, zhí bǎn bài, cháo hè duì yī. wèi jìn zuǒ yòu chéng tóng yìn, qīng hēi shòu, jìn xián yī liáng guān, jiè zé, jiàng cháo fú. zuǒ chéng zhǔ tái nèi jìn lìng, qǐn miào cí sì, cháo yí lǐ zhì, xuǎn yòng shǔ lì, jí jiǎ jiān jiū dàn zhī shì fù xián dá xīn kuàng shī xù yuē: shàng shū zuǒ chéng, dàn bā zuò yǐ xià, jū wàn jī zhī huì, nǎi huáng cháo zhī sī zhí, tiān tāi zhī guǎn xiá. yòu xì shēn wèi zuǒ chéng, zòu tuī lì bù shàng shū cuī hóng. hóng yuē: wǒ jǔ xì chéng, ér hái zòu wǒ, cǐ wǎn gōng zì shè zhī wèi yě. yòu chéng zhǎng tái nèi kù cáng lú shě, fán zhū qì yòng zhī wù jí xíng yù bīng qì, dū lù yuǎn dào wén shū zhāng biǎo zòu shì. sòng yīn zhī, ér yòu chéng yì zhǔ qián gǔ. yú wán zhī zì mào yáo, sòng yuán huī zhōng wèi yòu chéng. qí gāo dì cān zhèng, yǔ wán zhī shū yuē: jīn cáo cáng yǒu què, wú xián jū yòu chéng, yǐ jué jīn sù kě jī yǐ. jiē tóng yìn huáng shòu. qí zuǒ chéng zhǎng qǐn miào jiāo cí jí qìng ruì yīng zāi yì lì zuò gé zhì zhū àn dàn xuǎn yòng chú zhì lì bǔ mǎn chú qiǎn zhù zhí. rèn xiá wèi zuǒ chéng, zòu yù shǐ zhōng chéng lù chéng bù jiū shì, qǐng miǎn chéng guān. yòu jiàn kāng lìng yǔ mò líng lìng tóng chéng xíng chē, qián dǎo sì zú. zuǒ chéng shěn zhāo lüè zòu, fán yǒu lǔ bù guān gòng chéng, bù de jiān liè zōu dào, qǐng miǎn qí guān. shì zhōng shū láng qiān huáng mén láng. yòu chéng zhǎng bīng shì bǎi gōng bǔ yì sǐ pàn kǎo dài nián lǎo jí bìng jiě qiǎn, qí nèi wài zhū kù cáng gǔ bó, xíng zuì chuàng yè zhèng sòng, tián dì chuán chéng, bǐng jū bīng gōng sǐ pàn, kǎo tī tǎo bǔ, chà fēn bǎi yì, bīng qì zhū yíng shǔ rén lǐng, zhōu jùn zū bù, mín hù yí xǐ, zhōu jùn xiàn bìng tiē, chéng yì rén hù gē shǔ, cì shǐ èr qiān dàn lìng zhǎng chéng wèi bèi shōu jí miǎn zèng, wén wǔ zhū fàn xuē guān shì. bái àn zé yòu chéng shàng shǔ, zuǒ chéng cì shǔ. huáng àn zé zuǒ chéng shàng shǔ, yòu chéng cì shǔ. zhū lì gé zhì jí xiáng yàn dà shì, jiāo miào cháo tíng yí tǐ, yì zuǒ chéng shàng shǔ, yòu chéng cì shǔ. liáng jiē tóng yìn huáng shòu, yī liáng guān. zuǒ chéng zhǎng tái nèi fēn zhí yí jìn lìng bào rén zhāng, dū lù jìn dào wén shū zhāng biǎo zòu shì, jiū zhū bù fǎ. fán zhū shàng shū wén shū yì zhōng shū shěng zhě, mì shì jiē yǐ qì dāo náng shèng zhī, fēng yǐ chéng xiàng yìn. liú qià zì yì guàn, wèi zuǒ chéng, zhǔn shéng bù bì guì qī, shàng shū shěng huì lù mò gǎn tōng. yòu chéng zhǎng tái nèi cáng jí lú shě, fán zhū qì yòng zhī wù, dū lù yuǎn dào wén shū zhāng biǎo zhī shì. chén yīn zhī. hòu wèi běi qí zuǒ chéng wèi shàng jiē, yòu chéng wèi xià jiē. běi qí zuǒ chéng zhǎng lì bù děng shí qī cáo, lì bù kǎo gōng zhǔ jué diàn zhōng yí cáo sān gōng cí bù zhǔ kè zuǒ yòu zhōng bīng zuǒ yòu wài bīng dōu guān èr qiān dàn dù zhī zuǒ yòu hù. bìng jiū dàn jiàn shì, yòu zhǔ guǎn xiá tái zhōng wéi shī, bìng jiū bó zhī. cuī áng chú zuǒ chéng, jiān dù zhī shàng shū. zuǒ chéng jiān shàng shū, jìn dài wèi yǒu, wéi áng wèi guān shǒu, cháo yě róng zhī. yòu kù lì sòng yóu dào wèi zuǒ chéng, shǐ yī gù shì, yú shàng shū shěng lì mén míng, yǐ jì chū rù zǎo wǎn, lìng pū yǐ xià jiē cè mù. yòu chéng zhǎng jià bù děng shí yī cáo, jià bù yú cáo tún tián qǐ bù bīng bù bǐ bù shuǐ bù shàn bù cāng bù jīn bù kù bù. yì guǎn xiá tái zhōng, wéi bù dàn jiū, yú xī yǔ zuǒ tóng. suí zuǒ yòu chéng zhǎng fēn shàng shū zhū sī jiū bó. yuán shòu zì zhǎng shòu, wèi shàng shū zuǒ chéng. xiāo mó hē qī huàn jiāng sǐ, zòu lìng qí zi xiàng jiāng nán shōu jiā chǎn. shòu zòu hé zhī yuē: mó hē yuǎn niàn zī cái, jìn wàng pǐ hǎo, lìng qí zi shě wēi chuò zhī mǔ, wèi jù liǎn zhī xíng. yù shǐ hán wēi zhī děng jiàn ér bù dàn, qǐng fù dà lǐ. chén tiǎn jū zuǒ xiá, wú róng qǐn mò. dà táng yīn suí zhì. lóng shuò èr nián, gǎi wèi zuǒ yòu sù jī, qí nián yǒu yǔ wén huà jí zi sūn lùn zī yīn, suǒ sī lǐ zhī, zhì yú gōu dāng, yòu sù jī yáng fǎng wèi xiáng àn zhuàng, sù zhě zì yǐ dào lǐ yǐ chéng, wú fù yí zhì, bèi zhǐ ér bī fǎng. fǎng wèi yuē: shì tuì cháo, wèi shí, shí bì xiáng zhī. sù zhě yuē: gōng yún wèi shí, yì zhī tiān xià yǒu lěi nián jī lǚ zhě hū? fǎng jù mìng àn, lì pàn zhī yuē: fù shì suí zhǔ, zi sù suí zī, shēng zhě yóu pèi yuǎn fāng, sǐ zhě wú yí gèng xù. xián hēng yuán nián fù jiù. yí fèng sì nián, wéi rén yuē chú shàng shū zuǒ chéng. yuē zòu yuē: bì xià wèi guān zé rén, wú qí rén zé què. jīn bù xī měi jǐn, lìng chén zhì zhī, cǐ bì xià zhī zhī shēn yǐ, wēi chén jǐn mìng zhī rì yǐ. rén yuē suì zhèn jǔ gāng mù, lüè wú liú shì, qún cáo sù rán. zuǒ chéng zhǎng guǎn xiá zhū sī, jiū zhèng shěng nèi, gōu lì bù hù bù lǐ bù děng shí èr sī, tōng pàn dōu shěng shì. yòu chéng zhǎng guǎn bīng bù xíng bù gōng bù děng shí èr sī, yú yǔ zuǒ chéng tóng.
左右丞:秦置尚書丞二人,屬少府。漢因之。至成帝建始四年,置丞四人。及後漢光武,始減其二,唯置左、右丞,佐令、仆之事,台中紀綱,無所不總。左丞主吏民章報及騶伯史,(黃香字文彊,拜左丞,功滿當遷,和帝留,增秩。後拜尚書,遷僕射。)右丞與僕射皆掌授廩假錢穀,又假署印綬及紙筆墨諸財用庫藏。(楊喬為右丞,行值太常辛柔,柔不避車,喬奏柔不敬,下廷尉。)左、右丞闕,以次夕郎補之,三歲為刺史。漢御史中丞、侍御史行複道中,遇尚書及丞、郎,避車執版揖,丞、郎坐車,舉手禮之,車過遠,乃去。尚書言左、右丞,敢告知如詔書律令。郎見左、右丞,對揖無敬,稱曰左、右君。丞、郎見尚書,執版揖,稱曰「明時」。郎見令、仆,執版拜,朝賀對揖。魏晉左、右丞銅印,青黑綬,進賢一梁冠,介幘,絳朝服。左丞主台內禁令,寢廟祠祀,朝儀禮制,選用署吏,急假兼糾彈之事;(傅咸答辛曠詩序曰:「尚書左丞,彈八座以下,居萬機之會,乃皇朝之司直,天台之管轄。」又郤詵為左丞,奏推吏部尚書崔洪。洪曰:「我舉郤丞,而還奏我,此挽弓自射之謂也。」)右丞掌台內庫藏廬舍,凡諸器用之物及刑獄兵器,督錄遠道文書章表奏事。宋因之,而右丞亦主錢穀。(虞玩之字茂瑤,宋元徽中為右丞。齊高帝參政,與玩之書曰:」今漕藏有闕,吾賢居右丞,已覺金粟可積矣。」)皆銅印黃綬。齊左丞掌寢廟郊祠、吉慶瑞應、災異、立作格制、諸案彈、選用除置、吏補滿除遣注職。(任遐為左丞,奏御史中丞陸澄不糾事,請免澄官。又建康令與秣陵令同乘行車,前導四卒。左丞沈昭略奏,凡有鹵簿官共乘,不得兼列騶道,請免其官。)視中書郎遷黃門郎。右丞掌兵士百工補役死叛考代、年老疾病解遣,其內外諸庫藏穀帛,刑罪創業諍訟,田地船乘,稟拘兵工死叛,考剔討捕,差分百役,兵器諸營署人領,州郡租布,民戶移徙,州郡縣並帖,城邑人戶割屬,刺史二千石令長丞尉被收及免贈,文武諸犯削官事。白案則右丞上署,左丞次署。黃案則左丞上署,右丞次署。諸立格制及詳讞大事,郊廟朝廷儀體,亦左丞上署,右丞次署。梁皆銅印黃綬,一梁冠。左丞掌台內分職儀、禁令、報人章,督錄近道文書章表奏事,糾諸不法。凡諸尚書文書詣中書省者,密事皆以契刀囊盛之,封以丞相印。(劉洽字義瓘,為左丞,準繩不避貴戚,尚書省賄賂莫敢通。)右丞掌台內藏及廬舍,凡諸器用之物,督錄遠道文書章表之事。陳因之。後魏、北齊左丞為上階,右丞為下階。北齊左丞掌吏部等十七曹,(吏部、考功、主爵、殿中、儀曹、三公、祠部、主客、左右中兵、左右外兵、都官、二千石、度支、左右戶。)並糾彈見事,又主管轄台中違失,並糾駁之。(崔昂除左丞,兼度支尚書。左丞兼尚書,近代未有,唯昂為冠首,朝野榮之。又酷吏宋游道為左丞,始依故事,於尚書省立門名,以記出入早晚,令仆以下皆側目。)右丞掌駕部等十一曹,(駕部、虞曹、屯田、起部、兵部、比部、水部、膳部、倉部、金部、庫部。)亦管轄台中,唯不彈糾,餘悉與左同。隋左右丞掌分尚書諸司糾駁。(元壽字長壽,為尚書左丞。蕭摩訶妻患將死,奏令其子向江南收家產。壽奏劾之曰:「摩訶遠念資財,近忘匹好,令其子舍危惙之母,為聚斂之行。御史韓微之等見而不彈,請付大理。臣忝居左轄,無容寢默。」)大唐因隋制。龍朔二年,改為左、右肅機,(其年有宇文化及子孫論資蔭,所司理之,至於勾當,右肅機楊昉未詳案狀,訴者自以道理已成,無復疑滯,〈孛夂〉而逼昉。昉謂曰:「適退朝,未食,食畢詳之。」訴者曰:」公雲未食,亦知天下有累年羈旅者乎?」昉遽命案,立判之曰:」父弒隋主,子訴隋資,生者猶配遠方,死者無宜更敘。」)咸亨元年復舊。(儀鳳四年,韋仁約除尚書左丞。約奏曰:「陛下為官擇人,無其人則闕。今不惜美錦,令臣制之,此陛下知之深矣,微臣盡命之日矣。」仁約遂振舉綱目,略無留事,群曹肅然。)左丞掌管轄諸司,糾正省內,勾吏部、戶部、禮部等十二司,通判都省事。右丞掌管兵部、刑部、工部等十二司,餘與左丞同。
zuǒ yòu sī láng zhōng: suí yáng dì sān nián, yú shàng shū dōu shěng chū zhì zuǒ yòu sī láng èr rén, pǐn tóng zhū cáo láng, cóng wǔ pǐn, zhǎng dōu shěng zhī zhí. dà táng zhēn guān èr nián, gǎi wèi láng zhōng. lóng shuò èr nián gǎi wèi zuǒ yòu chéng wù, xián hēng yuán nián fù jiù. lìng zhǎng fù zuǒ yòu chéng suǒ guǎn zhū sī shì, shěng shǔ chāo mù, kān jī shī, zhī shěng nèi sù zhí, pàn dōu shěng shì. ruò yòu sī bù zài, zé zuǒ bìng xíng zhī zuǒ sī bù zài, yòu yì rú zhī.
左、右司郎中:隋煬帝三年,於尚書都省初置左、右司郎二人,品同諸曹郎,從五品,掌都省之職。大唐貞觀二年,改為郎中。龍朔二年改為左、右丞務,咸亨元年復舊。令掌副左右丞所管諸司事,省署鈔目,勘稽失,知省內宿直,判都省事。若右司不在,則左並行之;左司不在,右亦如之。
yuán wài láng: wǔ tài hòu yǒng chāng yuán nián zhì, yǔ láng zhōng fēn zhǎng cáo wù. shén lóng yuán nián shěng, èr nián fù zhì.
員外郎:武太后永昌元年置,與郎中分掌曹務。神龍元年省,二年復置。
lì dài shàng shū bā zuò fù
歷代尚書(八座附)
qín shàng shū sì rén. bù fēn cáo míng. hàn chéng dì chū zhì shàng shū wǔ rén, qí yī rén wèi pú shè, sì rén fēn wèi sì cáo: shàng shū cáo míng, zì cǐ ér yǒu. cháng shì cáo, zhǔ gōng qīng. èr qiān dàn cáo, zhǔ jùn guó èr qiān dàn. mín cáo, zhǔ fán lì mín shàng shū. yǐ rén zì gǎi yān. zì hòu lì dài cáo bù jiē tóng. kè cáo. zhǔ wài guó yí dí. hòu yòu zhì sān gōng cáo, zhǔ duàn yù. shì wèi wǔ cáo. hòu hàn shàng shū wǔ cáo, liù rén, qí sān gōng cáo shàng shū èr rén. zhǎng tiān xià suì jǐn jí kè zhōu jùn. lì cáo zhǎng xuǎn jǔ qí cí. hòu hàn zhì wèi zhī cháng shì cáo, yì wèi zhī xuǎn bù. èr qiān dàn cáo zhǎng zhōng dōu guān shuǐ huǒ dào zéi cí sòng zuì fǎ, yì wèi zhī zéi cáo. mín cáo zhǎng shàn lǐ gōng zuò yán chí yuàn yòu. kè cáo, zhǎng qiāng hú cháo hè. fǎ jià chū, zé hù jià. hòu hàn guāng wǔ fēn èr qiān dàn cáo jí kè cáo wèi nán zhǔ kè běi zhǔ kè èr cáo. liǎng liáng guān, nà yán zé. huò shuō yǒu liù cáo. àn hòu zhì yún fēn kè cáo wèi èr, shì liù tiān cáo yě. yòu jìn zhì yún: yǐ qián hàn wǔ cáo, gèng jiā zhōng dōu guān cáo, wèi liù cáo yě. àn yīng shào hàn guān yún: èr qiān dàn cáo, zhǔ zhōng dōu guān shì. zé bù yīng gèng yǒu zhōng dōu guān cáo yě. jīn yī shào shuō, wèi wǔ cáo, liù rén. wèi lǎng zì shǎo yīng, rù wèi shàng shū, zài shēng zǐ wēi, jiǎn è jìn shěng, wèi bǎi liáo suǒ fú. yòu zhāng líng zì chù chōng, wèi shàng shū. suì cháo, liáng jì dài jiàn rù shěng, líng chì lìng duó jiàn, hé jì, zhào yǐ suì fèng shú zuì. yòu zhèng jūn zì zhòng yú, wèi shàng shū, dàn bó wú wèi, yǐ bìng bà hái dì, cì shàng shū lù, hào wèi bái yī shàng shū. wèi yǒu lì bù zuǒ mín kè cáo wǔ bīng dù zhī, fán wǔ shàng shū. jìn chū yǒu lì bù sān gōng kè cáo jià bù tún tián dù zhī liù cáo. wú wǔ bīng. tài kāng yǒu lì bù diàn zhōng wǔ bīng tián cáo dù zhī zuǒ mín, wèi liù cáo shàng shū. wú jià bù sān gōng kè cáo. jí dù jiāng, yǒu lì bù cí bù wǔ bīng zuǒ mín dù zhī wǔ shàng shū. jiē tóng yìn mò shòu, jìn xián liǎng liáng guān, nà yán zé, jiàng cháo fú, pèi shuǐ cāng yù. chéng yáo chē, zào lún, zhí hù fù hé. jiā shì guān zhě, wǔ guān zuǒ diāo jīn chán. sòng yǒu lì bù cí bù dù zhī zuǒ mín zuǒ mín shàng shū tǒng zuǒ mín jí jià bù èr cáo. dōu guān wǔ bīng liù shàng shū. shàng shū nà yán zé, jìn xián liǎng liáng guān, pèi shuǐ cāng yù. qí liáng yǔ sòng tóng, hóu jǐng gǎi liáng wǔ bīng wèi qī bīng shàng shū. yòu zhí guān lù yuē: qí shàng shū pǐn fú xī yǔ lìng tóng. yì bié yǒu qǐ bù, ér bù cháng zhì yě. liáng hé yìn zì zi jì, wèi zuǒ mín shàng shū. hòu cí guān, yǐn yú ruò yé shān yún mén sì, chì gěi bái yī shàng shū lù, yìn gù cí. yòu dào qià wèi yù shǐ zhōng chéng, xiōng gài wèi zuǒ mín shàng shū. jiù zhōng chéng bù dé rù shàng shū xià shě. qià yǐn fú qīn bù yīng yǒu ài, cì shěng xiáng jué. nǎi xǔ rù gài shěng, yì yǐ qí xiōng dì sù dǔ, bù néng xiāng bié. chén yǔ liáng tóng. hòu wèi chū yǒu diàn zhōng zhǎng diàn nèi bīng mǎ cāng kù. lè bù zhǎng jì lè jí jiǎo shǐ wǔ bó. jià bù zhǎng niú mǎ lǘ luó. nán bù zhǎng nán biān zhōu jùn. běi bù zhǎng běi biān zhōu jùn. wǔ shàng shū. qí hòu yì yǒu lì bù chū yuē xuǎn bù. bīng bù dōu guān dù zhī qī bīng cí bù mín cáo děng shàng shū. yòu yǒu jīn bù kù bù yú cáo yí cáo yòu mín zǎi guān yuán zhī wèi zǎi guān shàng shū. dōu mù yuán zhēn wèi dōu mù shàng shū. mù cáo yòu cáo tài cāng tài guān qí cáo shén dōu yí tóng cáo děng shàng shū. zì jīn bù yǐ xià, dàn yǒu shàng shū zhī míng, ér bù xiáng zhí shì. běi qí yǒu lì bù diàn zhōng diàn zhōng tǒng diàn zhōng cáo, zhǔ jià xíng bǎi guān liú shǒu míng zhàng gōng diàn jìn wèi, jí yí cáo sān gōng jià bù sì cáo. cí bù wǔ bīng dōu guān dù zhī liù shàng shū. hòu zhōu wú shàng shū. suí yǒu lì lǐ bīng xíng hù gōng liù bù shàng shū. dà táng shàng shū yǔ suí tóng. lóng shuò èr nián, gǎi shàng shū wèi tài cháng bó. xián hēng chū fù jiù. lì dài lì bù shàng shū jí shì láng, pǐn zhì xī gāo yú zhū cáo.
秦尚書四人。(不分曹名。)漢成帝初置尚書五人,其一人為僕射,四人分為四曹:(尚書曹名,自此而有。)常侍曹,(主公卿。)二千石曹,(主郡國二千石。)民曹,(主凡吏民上書。以人字改焉。自後歷代曹部皆同。)客曹。(主外國夷狄。)後又置三公曹,(主斷獄。)是為五曹。後漢尚書五曹,六人,其三公曹尚書二人。(掌天下歲盡集課州郡。)吏曹、(掌選舉、齊祠。後漢志謂之常侍曹,亦謂之選部。)二千石曹、(掌中都官、水火、盜賊、辭訟、罪法,亦謂之賊曹。)民曹、(掌繕理、功作、鹽池、苑囿。)客曹,(掌羌胡朝賀。法駕出,則護駕。後漢光武分二千石曹及客曹為南主客、北主客二曹。)兩梁冠,納言幘。或說有六曹。(按後志雲」分客曹為二」,是六天曹也。又晉志云:「以前漢五曹,更加中都官曹,為六曹也。」按應劭漢官云:」二千石曹,主中都官事。」則不應更有中都官曹也。今依劭說,為五曹,六人。魏朗字少英,入為尚書,再升紫微,謇諤禁省,為百僚所服。又張陵字處沖,為尚書。歲朝,梁冀帶劍入省,陵叱令奪劍,劾冀,詔以歲俸贖罪。又鄭均字仲虞,為尚書,淡泊無為,以病罷還第,賜尚書祿,號為」白衣尚書」。)魏有吏部、左民、客曹、五兵、度支,凡五尚書。晉初有吏部、三公、客曹、駕部、屯田、度支六曹。(無五兵。)太康有吏部、殿中、五兵、田曹、度支、左民,為六曹尚書。(無駕部、三公、客曹。)及渡江,有吏部、祠部、五兵、左民、度支五尚書。(皆銅印墨綬,進賢兩梁冠,納言幘,絳朝服,佩水蒼玉。乘軺車,皂輪,執笏負荷。加侍官者,武官左貂金蟬。)宋有吏部、祠部、度支、左民、(左民尚書統左民及駕部二曹。)都官、五兵六尚書。(尚書納言幘,進賢兩梁冠,佩水蒼玉。)齊梁與宋同,(侯景改梁五兵為七兵尚書。又職官錄曰:「齊尚書品服悉與令同。」)亦別有起部,而不常置也。(梁何胤字子季,為左民尚書。後辭官,隱於若耶山雲門寺,飭給白衣尚書祿,胤固辭。又到洽為御史中丞,兄溉為左民尚書。舊中丞不得入尚書下舍。洽引服親不應有礙,刺省詳決。乃許入溉省,亦以其兄弟素篤,不能相別。)陳與梁同。後魏初有殿中、(掌殿內兵馬倉庫。)樂部、(掌伎樂及角使伍伯。)駕部、(掌牛馬驢騾。)南部、(掌南邊州郡。)北部(掌北邊州郡。)五尚書。其後亦有吏部、(初曰選部。)兵部、都官、度支、七兵、祠部、民曹等尚書。又有金部、庫部、虞曹、儀曹、右民、宰官、(元禔為宰官尚書。)都牧、(元禎為都牧尚書。)牧曹、右曹、太倉、太官、祈曹、神都、儀同曹等尚書。(自金部以下,但有尚書之名,而不詳職事。)北齊有吏部、殿中、(殿中統殿中曹,主駕行百官留守名帳、宮殿禁衛,及儀曹、三公、駕部四曹。)祠部、五兵、都官、度支六尚書。後周無尚書。隋有吏、禮、兵、刑、戶、工六部尚書。大唐尚書與隋同。(龍朔二年,改尚書為太常伯。咸亨初復舊。)歷代吏部尚書及侍郎,品秩悉高於諸曹。
bā zuò: hòu hàn yǐ liù cáo shàng shū bìng lìng pū èr rén, wèi zhī bā zuò. wèi yǐ wǔ cáo shàng shū èr pú shè yī lìng wèi bā zuò, sòng qí bā zuò yǔ wèi tóng. jìn liáng chén bù yán bā zuò zhī shù. suí yǐ liù shàng shū zuǒ yòu pú shè jí lìng wèi bā zuò, dà táng yǔ suí tóng. fán lì dài shàng shū, yǒu wǔ cáo zé jiān yǐ èr pú shè yī lìng wèi bā zuò yǒu liù cáo zé yǐ zuǒ yòu pú shè wèi yī zuò, jiān lìng gòng wèi bā zuò ruò yǒu liù cáo ér zuǒ yòu pú shè bìng què, zé yǐ shàng shū pú shè jí lìng wèi bā zuò ruò shàng shū wéi yǒu wǔ cáo, yòu wú zuǒ yòu pú shè, zé bù bèi yǐ.
八座:後漢以六曹尚書並令、仆二人,謂之八座。魏以五曹尚書、二僕射、一令為八座,宋齊八座與魏同。(晉梁陳不言八座之數。)隋以六尚書、左右僕射及令為八座,大唐與隋同。(凡歷代尚書,有五曹則兼以二僕射、一令為八座;有六曹則以左右僕射為一座,兼令共為八座;若有六曹而左右僕射並闕,則以尚書僕射及令為八座;若尚書唯有五曹,又無左右僕射,則不備矣。)
lì dài láng guān
歷代郎官
shàng shū láng, hàn zhì sì rén, fēn zhǎng shàng shū shì, yī rén zhǔ xiōng nú dān yú yíng bù, yī rén zhǔ qiāng yí lì mín, yī rén zhǔ hù kǒu kěn tián, yī rén zhǔ cái bó wěi shū. hòu hàn shàng shū shì láng sān shí liù rén, hòu hàn zhì yuē: shàng shū liù cáo, shì láng sān shí liù rén, yī cáo liù rén yě. yòu, hàn guān yí shàng shū shì láng sān shí wǔ rén. yòu jìn zhì yuē: guāng wǔ fēn shàng shū wèi liù cáo zhī hòu, hé zhì sān shí sì rén. bìng wèi xiáng shú shì. zhǔ zuò wén shū qǐ cǎo, qǔ xiào lián nián wèi wǔ shí, xiān shì jiān zòu, xuǎn yǒu lì néng zhě wèi zhī. gèng zhí wǔ rì yú jiàn lǐ mén nèi. shàng shū láng chū cóng sān shǔ yì tái shì, chū shàng tái chēng shǒu shàng shū láng zhōng, suì mǎn chēng shàng shū láng, sān suì chēng shì láng, wǔ suì qiān dà xiàn. qí qiān wèi xiàn lìng, xiàn lìng zhì mǎn zì zhàn xiàn, zhào shū cì qián sān wàn, yǔ sān tái zū qián, yú guān zé fǒu. lì bù diǎn jù, duō chāo qiān zhě. zhèng hóng wèi pú shè, zòu yǐ tái zhí rèn zūn ér shǎng báo, rén wú lè zhě, qǐng shǐ láng bǔ èr qiān dàn, zì cǐ shǐ yě. bā zuò shòu chéng shì, jué yú láng, xià bǐ wèi zhào cè, chū yán wèi zhào mìng. hòu hàn shàng shū chén zhōng shàng shū yuē: shàng shū chū nà dì mìng, wèi wáng hóu shé zhī guān. chén děng jì yú àn, zhū láng duō wén sú lì, xiān yǒu yǎ cái, měi wèi zhào wén, xuān shì nèi wài, zhuǎn xiāng qiú qǐng. qí rù zhí, guān gōng qīng jiān bái líng bèi, huò yǐ jǐn xiè wèi zhī. xiè, sī liè fǎn. xiè, xì yě. gěi zhàng wéi yīn rù tōng zhōng zhěn. tài guān gōng shí wù, tāng guān gōng bǐng ěr jí wǔ shú guǒ shí zhī shǔ, wǔ rì yī měi shí, xià tiān zǐ yī děng. gěi shàng shū láng bó shǐ yī rén, nǚ shì shǐ èr rén, jiē xuǎn duān zhèng yāo lì, zhí xiāng lú, hù yī fú. zòu shì míng guāng diàn, yīn dé shì shěng zhōng, shěng zhōng jiē yǐ hú fěn tú bì, huà gǔ xián liè shì. yǐ dān zhū qī dì, gù wèi zhī dan chi. shàng shū láng kǒu hán jī shé xiāng, yǐ qí zòu shì dá duì, yù shǐ qì xī fēn fāng yě. zòu shì zé yǔ huáng mén shì láng duì yī. huáng mén shì láng chēng yǐ wén, nǎi chū. chéng láng yuè cì chì guǎn dà bǐ yī shuāng, shù mí mò yī wán. hòu hàn wáng yì wèi shàng shū shì láng, tái gé yì zòu, cháng yī yì jù fǎ, wèi sān tái zhī biǎo. yòu féng bào zì zhòng wén, wèi shàng shū láng. měi zòu shì wèi bào, cháng fǔ fú shěng gé xià, huò cóng hūn zhì míng. tiān zǐ mò shǐ chí bèi fù zhī, bù jīng yě. rì mù, zhū láng xià, bào měi dú zài hòu, dì jiā zhī. yòu sān fǔ jué lù yuē: chén zhòng yǔ qí yǒu léi yì jù bài shàng shū láng, yì yǐ zuǒ chù, zhòng jiàn yì qù guān, yì yǐ bìng miǎn. yòu xú fáng wèi shàng shū láng, zhí diǎn shū jī, zhōu mì wèi shèn. shù mí, jīn qiān yáng xiàn, chū mò. wèi zì huáng chū, gǎi mì shū wèi zhōng shū, zhì tōng shì láng, zhǎng zhào cǎo. jí jīn zhōng shū shè rén zhī rèn. ér shàng shū láng yǒu èr shí sān rén, yǒu diàn zhōng lì bù jià bù jīn bù yú cáo bǐ bù nán zhǔ kè cí bù dù zhī kù bù nóng bù shuǐ bù yí cáo sān gōng cāng bù mín cáo èr qiān dàn zhōng bīng wài bīng dōu bīng bié bīng kǎo gōng dìng kè. fēi fù hàn shí zhí rèn. qīng lóng èr nián, shàng shū lìng chén jiǎo zòu zhì dōu guān qí bīng, hé fán èr shí wǔ láng. měi yī láng quē, bái shì zhū xiào lián néng jié wén àn zhě wǔ rén, jǐn fēng zòu qí xìng míng yǐ bǔ zhī. wèi hán xuān wèi shàng shū láng, cháng yǐ zhí shì dāng shòu fá, yǐ fù, shù zhàng wèi xíng, wén dì niǎn guò, wén ér jiě zhī. jìn shàng shū láng xuǎn jí qīng měi, hào wèi dà chén zhī fù. wǔ dì shí, yǒu sān shí sì cáo. jiā wèi zhí shì tún tián qǐ bù zuǒ shì yòu shì. qí mín cáo zhōng bīng wài bīng fēn wèi zuǒ yòu, zhǔ kè yòu fēn wèi zuǒ yòu nán běi. wú nóng bù dìng kè kǎo gōng. fán sān shí sì cáo. hòu yòu zhì yùn cáo, wèi sān shí wǔ cáo. zhì láng zhōng èr shí sān rén, gèng xiāng tǒng shè. jìn wèi shū zì yáng yuán, wèi shàng shū láng. shí yù shā tài láng guān, fēi qí cái zhě bà zhī. shū yuē: wú jí qí rén yě. fú bèi ér chū, tóng liáo wú qīng lùn zhě, xián yǒu kuì sè. yòu jiě cān xiōng dì shǎo lián shū lián zhì lián, jù lì tài zǐ xǐ mǎ shè rén shàng shū láng, zhōu lǐ róng zhī. yòu jiǎ chōng gǎi dìng lǜ lìng, yǐ péi kǎi wèi dìng kē láng. huò wèi sān shí liù cáo. jìn péi xiù yǐ shàng shū sān shí liù cáo tǒng shì, zhǔn lì bù míng, yí shǐ zhū qīng rèn zhí, wèi jí zòu ér hōng. dāng wǔ wáng zhī nán, qí dōu guān zhōng qí sān cáo láng zhòu chū dū zhàn, yè hái lǐ shì. jī hán yán yú zhǎng shā wáng yì yuē: xī wèi wǔ měi yǒu jūn shì, zēng zhì yuàn shǔ. shàng shū lìng chén jiǎo yǐ yǒu jūn shì, yì zòu zēng láng. kuàng jīn dōu guān zhōng qí sān cáo, zhòu chū dū zhàn, yè hái lǐ shì, yī rén liǎng yì, nèi wài fèi fá. hán wèi gè yǒu zhǔ shuài, wěi zhī dà jiāng jūn, bù yí fù lìng tái liáo zá yǔ qí xián. yì cóng zhī, nǎi zēng láng jí lìng shǐ. dōng jìn yǒu shí wǔ cáo, diàn zhōng cí bù lì bù yí cáo sān gōng bǐ bù jīn bù dù zhī dōu guān zuǒ mín qǐ bù cāng bù kù bù zhōng bīng wài bīng. zì guò jiāng zhī hòu, guān zī xiǎo jiǎn. wáng tǎn zhī zì wén dù, xuǎn cáo jiāng nǐ wèi shàng shū láng, tǎn zhī wén yuē: zì guò jiāng, shàng shū láng zhèng yòng dì èr rén, hé dé yǐ cǐ jiàn nǐ? qí zi guó bǎo hǎo qīng cè, fù fù xiè ān è zhī, chú shàng shū láng. guó bǎo yǐ wèi zhōng xìng gāo yú zhī zú, wéi zuò lì bù, bù zuò yú cáo láng, yuàn zhī, cí bù bài. yòu sòng jiāng zhì yuān gǎi shàng shū kù bù láng. shí gāo liú guān xù, bù wèi tái láng, zhì yuān mén gū yuán guǎ, dú yǒu cǐ xuǎn, yì shén bù yuè, gù cí bù bài. liáng wáng yún chú shàng shū diàn zhōng láng. wáng shì guò jiāng yǐ lái, wèi yǒu jū láng shǔ zhě. huò quàn bù jiù, yún yuē: lù píng yuán dōng nán zhī xiù, wáng wén dù dú bù jiāng dōng, wú dé bǐ zōng xī rén, hé suǒ duō hèn. nǎi xīn rán jiù zhí. huán xuán tiě wèi, gǎi dōu guān láng wèi zéi cáo. sòng gāo zǔ shí, yǒu shí jiǔ cáo. yuán jiā yǐ hòu, yǒu èr shí cáo láng. sān gōng bǐ bù zhǔ fǎ zhì, dù zhī zhǔ suàn, dōu guān zhǔ jūn shì xíng yù. qí yú cáo suǒ zhǎng gè rú qí míng. sòng wǔ dì chū, jiā zhì qí bīng zhǔ kè qǐ bù shuǐ bù sì cáo, bìng dōng jìn jiù shí wǔ cáo, hé wèi shí jiǔ cáo. yuán jiā shí bā nián, zēng shān dìng cáo láng, jí wèi shì zhī dìng kē láng yě. sān shí nián, yòu zhì gōng lùn láng, hòu yòu shěng qí bīng, gù wèi èr shí cáo. qí yī yuán jiā zhì, qí bài lì bù láng, yì yǒu biǎo ràng zhī lǐ. qí xiè tiǎo qiān shàng shū lì bù láng, shàng biǎo sān ràng. zhōng shū yí tiǎo guān wèi jí ràng, yǐ wèn shěn yuē. yuē yuē: sòng yuán jiā zhōng, fàn yè ràng lì bù, zhū xún zhī ràng huáng mén, cài xìng zōng ràng zhōng shū, bìng sān biǎo zhào dá, qí shì wǎn rán. jìn dài xiǎo guān bù ràng, suì chéng cháng sú, kǒng cǐ yǒu guāi ràng yì. wáng lán tián liú ān xī bìng guì zhòng, chū zì bù ràng, jīn qǐ kě mù cǐ bù ràng yé? sūn xìng gōng kǒng yǐ bìng ràng jì shì, jīn qǐ kě sān shǔ jiē ràng yé? xiè lì bù jīn shòu chāo jiē, ràng bié yǒu yì, qǐ guān guān zhī dà xiǎo? liáng jiā sān cáo, wèi èr shí sān cáo. jiā diàn zhōng yú cáo tún tián. qí láng zhōng jiù yòng yuán wài láng zhèng zhǔ bù zhèng zuǒ yǒu cái dì zhě wèi zhī, qiān tōng zhí láng. tiān jiān sān nián, fù zhì shì láng, shì tōng zhí láng, láng zhōng qiān wèi zhī. liáng dào qià wèi shàng shū diàn zhōng láng. qià xiōng dì qún cóng, dì jū cǐ zhí, shí rén róng zhī. yòu diàn zhōng láng què, wǔ dì yuē: cǐ cáo jiù yòng wén xué, qiě jū yàn háng zhī shǒu, yí xiáng zé qí rén. nǎi yǐ zhāng miǎn wèi zhī. chén yǒu èr shí yī cáo. shěng liáng èr cáo, bù zhī hé cáo. hòu wèi sān shí liù cáo. shǐ què qí wén. zhì xī wèi shí èr nián, gǎi wèi shí èr bù. hòu zhōu jì gǎi wèi bù, suì yǐ liǔ qìng wèi jì bù láng zhōng. yòu liǔ jìng wèi shàng shū dù zhī láng, qiān zhèng yuán láng. jīn rén huò wèi qián dài zhèng yuán láng jí jīn shàng shū láng zhōng. àn lì dài suǒ chēng zhèng yuán láng zhě, jí sàn qí shì láng ěr, wèi fēi yuán wài tōng zhí zhě, gù wèi zhī zhèng yuán láng, zé fēi shàng shū zhī zhí. zì wèi jìn yǐ hòu, shàng shū shěng zì yǒu láng zhōng guān, bù yīng gèng zhì zhèng yuán láng. běi qí yǒu èr shí bā cáo. lì bù kǎo gōng zhǔ jué diàn zhōng yí cáo sān gōng jià bù cí bù zhǔ kè yú cáo tún tián qǐ bù zuǒ zhōng bīng yòu zhōng bīng zuǒ wài bīng yòu wài bīng dōu bīng dōu guān èr qiān dàn bǐ bù shuǐ bù shàn bù dù zhī cāng bù zuǒ mín yòu mín jīn bù kù bù. qí lì bù sān gōng gè èr rén, yú bìng yī rén, fán sān shí láng zhōng. hòu wèi běi qí wéi zhì láng zhōng. suí chū shàng shū yǒu liù cáo èr shí sì sī, fán lǐng sān shí liù shì láng, lì bù sī xūn zhǔ kè shàn bù bīng bù zhí fāng dōu guān sī mén dù zhī hù bù bǐ bù xíng bù děng shì láng gè èr rén, zhǔ jué kǎo gōng lǐ bù cí bù jià bù kù bù jīn bù cāng bù gōng bù tún tián yú bù shuǐ bù shì láng gè yī rén. fēn sī guān cáo wù, zhí jìn shěng, rú hàn zhī zhì. zhì kāi huáng liù nián, èr shí sì sī yòu gè zhì yuán wài láng yī rén, yǐ sī qí cáo zhī jí zhàng, shì láng què, zé lí qí cáo shì. jīn shàng shū yuán wài láng, qí zhì zì cǐ shǐ. yǐ qián lì dài jiē wèi zhī shàng shū láng, gè yǐ cáo míng wèi chēng shǒu, huò wèi zhī shì láng, jiē wú yuán wài zhī hào. qián dài shǐ chuán jí zhí guān yào lù huò yǒu yán yuán wài láng zhě, gài wèi yuán wài sàn qí shì láng ěr, fēi shàng shū zhī zhí, shuō zài sàn qí piān. qián dài suǒ yán láng guān, shàng yīng liè sù, gài wèi sān shǔ láng, fēi wèi jīn shàng shū láng zhōng yě, jù sān shǔ láng xù piān zhōng. yáng dì jí wèi, yǐ shàng shū liù cáo gè zhì shì láng yī rén, yǐ èr shàng shū zhī zhí. jīn zhī shì láng, qí zhì zì cǐ shǐ yě. huò yǒu cáo jiā èr rén zhě. fū shì láng zhī míng jiù yǐ. hàn fán zhū láng jiē zhǎng gèng zhí, zhí jǐ sù wèi zhū diàn mén, yǐ shì wèi zhī gù, tōng wèi zhī shì láng. gù wǔ dì shí bài dōng fāng shuò wèi láng, dāng shí wèi zhī guān bù guò shì láng, wèi bù guò zhí jǐ shì yě. lì dài shàng shū, yì yǒu shì láng. suí chū, shàng shū zhū cáo èr shí sì sī, zhū láng jiē wèi zhī shì láng, tōng ruò jīn zhī láng guān ěr, fēi jīn liù bù shì láng zhī rèn. zì hàn yǐ lái, shàng shū shì láng xī rán. gǎi zhū sī shì láng dàn yuē láng, zé jīn láng zhōng zhī zhí. yòu gǎi lì bù wèi xuǎn bù láng, lǐ bù wèi yí cáo láng, bīng bù wèi bīng cáo láng, xíng bù wèi xiàn cáo láng, gōng bù wèi qǐ cáo láng, yǐ yì liù shì láng zhī míng. fèi zhū sī yuán wài láng, ér měi sī zēng zhì yī cáo láng, gè wèi èr yuán. dū sī zhì zuǒ yòu sī láng zhōng gè yī rén, pǐn tóng zhū cáo láng, zhǎng dōu shěng zhī zhí. xún yòu měi jiǎn yī láng, zhì chéng wù láng yī rén, tóng kāi huáng yuán wài láng zhī zhí. dà táng gǎi suí zhū sī láng wèi láng zhōng, měi cáo yòu fù zhì yuán wài láng. wǔ dé liù nián, fèi liù sī shì láng, zhēn guān èr nián fù jiù. jīn shàng shū shěng yǒu zuǒ yòu sī láng zhōng gè yī rén, yuán wài láng gè yī rén, fēn guǎn shàng shū liù cáo shì. qí zhū cáo zhū sī láng zhōng zǒng sān shí rén, yuán wài láng zǒng sān shí yī rén, tōng wèi zhī láng guān, yóu zhòng qí xuǎn. fán láng zhōng zhāng fú, jiē xuán miǎn wǔ liú, yī wú zhāng, shang cì fú yī zhāng, liǎng liáng guān fán yuán wài láng zhāng fú, bìng jué biàn xuán yīng zān, zūn zhě yī xūn shang, yī liáng guān. qí zhí rèn míng shù, gè liè zài liù cáo zhī hòu.
尚書郎,漢置四人,分掌尚書事,一人主匈奴單于營部,一人主羌夷吏民,一人主戶口墾田,一人主財帛委輸。後漢尚書侍郎三十六人,(後漢志曰:「尚書六曹,侍郎三十六人,一曹六人也。「又,漢官儀」尚書侍郎三十五人」。又晉志曰:「光武分尚書為六曹之後,合置三十四人。」並未詳孰是。)主作文書起草,取孝廉年未五十,先試箋奏,選有吏能者為之。更直五日於建禮門內。尚書郎初從三署詣台試,初上台稱守尚書郎中,歲滿稱尚書郎,三歲稱侍郎,五歲遷大縣。其遷為縣令,縣令秩滿自占縣,詔書賜錢三萬,與三台租錢,餘官則否。吏部典劇,多超遷者。鄭弘為僕射,奏以台職任尊而賞薄,人無樂者,請使郎補二千石,自此始也。八座受成事,決於郎,下筆為詔策,出言為詔命。(後漢尚書陳忠上疏曰:「尚書出納帝命,為王喉舌之官。臣等既愚闇,諸郎多文俗吏,鮮有雅才,每為詔文,宣示內外,轉相求請。」)其入直,官供青縑白綾被,或以錦緤為之。(緤,私列反。緤,系也。)給帳帷、茵褥、通中枕。太官供食物,湯官供餅餌及五熟果實之屬,五日一美食,下天子一等。給尚書郎伯史一人,女侍史二人,皆選端正妖麗,執香爐,護衣服。奏事明光殿,因得侍省中,省中皆以胡粉塗壁,畫古賢烈士。以丹朱漆地,故謂之丹墀。尚書郎口含雞舌香,以其奏事答對,欲使氣息芬芳也。奏事則與黃門侍郎對揖。黃門侍郎稱已聞,乃出。丞、郎月賜赤管大筆一雙,隃麋墨一丸。(後漢王譯為尚書侍郎,台閣議奏,常依義據法,為三台之表。又馮豹字仲文,為尚書郎。每奏事未報,常俯伏省閣下,或從昏至明。天子默使持被覆之,不驚也。日暮,諸郎下,豹每獨在後,帝嘉之。又三輔決錄曰:」陳重與其友雷義俱拜尚書郎,義以左黜,重見義去官,亦以病免。又徐防為尚書郎,職典樞機,周密畏慎。隃麋,今汧陽縣,出墨。)魏自黃初,改秘書為中書,置通事郎,掌詔草。(即今中書舍人之任。)而尚書郎有二十三人,(有殿中、吏部、駕部、金部、虞曹、比部、南主客、祠部、度支、庫部、農部、水部、儀曹、三公、倉部、民曹、二千石、中兵、外兵、都兵、別兵、考功、定課。)非復漢時職任。青龍二年,尚書令陳矯奏置都官、騎兵,合凡二十五郎。每一郎缺,白試諸孝廉能結文案者五人,謹封奏其姓名以補之。(魏韓宣為尚書郎,嘗以職事當受罰,已縛,束杖未行,文帝輦過,聞而解之。)晉尚書郎選極清美,號為大臣之副。武帝時,有三十四曹。(加魏直事、屯田、起部、左士、右士。其民曹、中兵、外兵分為左右,主客又分為左右南北。無農部、定課、考功。凡三十四曹。)後又置運曹,為三十五曹。置郎中二十三人,更相統攝。(晉魏舒字陽元,為尚書郎。時欲沙汰郎官,非其才者罷之。舒曰:」吾即其人也。」襆被而出,同寮無清論者,咸有媿色。又解參兄弟少連、叔連、稚連,俱歷太子洗馬、舍人、尚書郎,州里榮之。又賈充改定律令,以裴楷為定科郎。)或為三十六曹。(晉裴秀以尚書三十六曹統事,準例不明,宜使諸卿任職,未及奏而薨。)當五王之難,其都官、中騎、三曹郎晝出督戰,夜還理事。(嵇含言於長沙王乂曰:」昔魏武每有軍事,增置掾屬。尚書令陳矯以有軍事,亦奏增郎。況今都官、中騎、三曹,晝出督戰,夜還理事,一人兩役,內外廢乏。含謂各有主帥,委之大將軍,不宜復令台寮雜與其閒。」乂從之,乃增郎及令史。)東晉有十五曹,(殿中、祠部、吏部、儀曹、三公、比部、金部、度支、都官、左民、起部、倉部、庫部、中兵、外兵。)自過江之後,官資小減。(王坦之字文度,選曹將擬為尚書郎,坦之聞曰:」自過江,尚書郎正用第二人,何得以此見擬?」其子國寶好傾側,婦父謝安惡之,除尚書郎。國寶以為中興膏腴之族,唯作吏部,不作餘曹郎,怨之,辭不拜。又宋江智淵改尚書庫部郎。時高流官序,不為台郎,智淵門孤援寡,獨有此選,意甚不悅,固辭不拜。梁王筠除尚書殿中郎。王氏過江以來,未有居郎署者。或勸不就,筠曰:」陸平原東南之秀,王文度獨步江東,吾得比蹤昔人,何所多恨。」乃忻然就職。)桓玄僣位,改都官郎為賊曹。宋高祖時,有十九曹。元嘉以後,有二十曹郎。三公、比部主法制,度支主算,都官主軍事、刑獄。其餘曹所掌各如其名。(宋武帝初,加置騎兵、主客、起部、水部四曹,並東晉舊十五曹,合為十九曹。元嘉十八年,增刪定曹郎,即魏世之定科郎也。三十年,又置功論郎,後又省騎兵,故為二十曹。)齊依元嘉制,其拜吏部郎,亦有表讓之禮。(齊謝朓遷尚書吏部郎,上表三讓。中書疑朓官未及讓,以問沈約。約曰:」宋元嘉中,范曄讓吏部,朱循之讓黃門,蔡興宗讓中書,並三表詔答,其事宛然。近代小官不讓,遂成常俗,恐此有乖讓意。王藍田、劉安西並貴重,初自不讓,今豈可慕此不讓耶?孫興公、孔顗並讓記室,今豈可三署皆讓耶?謝吏部今授超階,讓別有意,豈關官之大小?」)梁加三曹,為二十三曹。(加殿中、虞曹、屯田。)其郎中舊用員外郎、正主簿、正佐有才地者為之,遷通直郎。天監三年,復置侍郎,視通直郎,郎中遷為之。(梁到洽為尚書殿中郎。洽兄弟群從,遞居此職,時人榮之。又殿中郎闕,武帝曰:」此曹舊用文學,且居雁行之首,宜詳擇其人。」乃以張緬為之。)陳有二十一曹。(省梁二曹,不知何曹。)後魏三十六曹。(史闕其文。)至西魏十二年,改為十二部。(後周既改為部,遂以柳慶為計部郎中。又柳靖為尚書度支郎,遷正員郎。今人或謂前代正員郎即今尚書郎中。按歷代所稱正員郎者,即散騎侍郎耳,謂非員外通直者,故謂之正員郎,則非尚書之職。自魏晉以後,尚書省自有郎中官,不應更置正員郎。)北齊有二十八曹。(吏部、考功、主爵、殿中、儀曹、三公、駕部、祠部、主客、虞曹、屯田、起部、左中兵、右中兵、左外兵、右外兵、都兵、都官、二千石、比部、水部、膳部、度支、倉部、左民、右民、金部、庫部。)其吏部、三公各二人,餘並一人,凡三十郎中。(後魏、北齊唯置郎中。)隋初尚書有六曹、二十四司,凡領三十六侍郎,(吏部、司勛、主客、膳部、兵部、職方、都官、司門、度支、戶部、比部、刑部等侍郎各二人,主爵、考功、禮部、祠部、駕部、庫部、金部、倉部、工部、屯田、虞部、水部侍郎各一人。)分司官曹務,直禁省,如漢之制。至開皇六年,二十四司又各置員外郎一人,以司其曹之籍帳,侍郎闕,則釐其曹事。(今尚書員外郎,其置自此始。以前歷代皆謂之尚書郎,各以曹名為稱首,或謂之侍郎,皆無員外之號。前代史傳及職官要錄或有言員外郎者,蓋謂員外散騎侍郎耳,非尚書之職,說在散騎篇。前代所言郎官,上應列宿,蓋謂三署郎,非謂今尚書郎中也,具三署郎敘篇中。)煬帝即位,以尚書六曹各置侍郎一人,以貳尚書之職。(今之侍郎,其置自此始也。或有曹加二人者。夫侍郎之名舊矣。漢凡諸郎皆掌更直,執戟宿衛諸殿門,以侍衛之故,通謂之侍郎。故武帝時拜東方朔為郎,當時謂之」官不過侍郎,位不過執戟」是也。歷代尚書,亦有侍郎。隋初,尚書諸曹二十四司,諸郎皆謂之侍郎,通若今之郎官耳,非今六部侍郎之任。自漢以來,尚書侍郎悉然。)改諸司侍郎但曰郎,(則今郎中之職。)又改吏部為選部郎,禮部為儀曹郎,兵部為兵曹郎,刑部為憲曹郎,工部為起曹郎,以異六侍郎之名。廢諸司員外郎,而每司增置一曹郎,各為二員。都司置左右司郎中各一人,品同諸曹郎,掌都省之職。尋又每減一郎,置承務郎一人,同開皇員外郎之職。大唐改隋諸司郎為郎中,每曹又復置員外郎。武德六年,廢六司侍郎,貞觀二年復舊。今尚書省有左右司郎中各一人,員外郎各一人,分管尚書六曹事。其諸曹諸司郎中總三十人,員外郎總三十一人,通謂之郎官,尤重其選。(凡郎中章服,皆玄冕五旒,衣無章,裳刺黻一章,兩梁冠;凡員外郎章服,並爵弁玄纓簪,尊者衣纁裳,一梁冠。)其職任名數,各列在六曹之後。
lì dài dōu shì zhǔ shì lìng shǐ
歷代都事主事令史
dōu shì: jìn yǒu shàng shū dōu lìng shǐ bā rén, zhì èr bǎi shí, yǔ zuǒ yòu chéng zǒng zhī dōu tái shì. sòng qí bā rén, liáng wǔ rén, wèi zhī wǔ dōu lìng shǐ, zhí yǔ jìn tóng. jiù yòng rén cháng qīng, wǔ dì zhào yuē: shàng shū wǔ dōu, zhí cān zhèng yào, fēi dàn zǒng lǐng zhòng jú, yì nǎi fāng guǐ èr chéng. qǐng suī qiú cái, wèi zhēn miào jiǎn. kě gé yòng shì liú, yǐ jǐn shí yàn. nǎi yǐ dōu lìng shǐ shì fèng cháo qǐng. qí shí, yǐ tài xué bó shì liú nè jiān diàn zhōng dōu, sī kōng fǎ cáo cān jūn liú xiǎn jiān lì bù dōu, tài xué bó shì kǒng qián sūn jiān jīn bù dōu, sī kōng fǎ cáo cān jūn xiāo guǐ jiān zuǒ mín dōu, xuān yì mò cáo cān jūn wáng yóng jiān zhōng bīng dōu. wǔ rén bìng yǐ cái dì jiān měi, lì zī xuǎn yǐ. suí kāi huáng chū, gǎi dōu lìng shǐ wèi dōu shì, zhì bā rén. yáng dì fēn lì liù shàng shū, zhì liù rén, lǐng liù cáo shì. dà táng yīn zhī.
都事:晉有尚書都令史八人,秩二百石,與左右丞總知都台事。宋、齊八人,梁五人,謂之五都令史,職與晉同。舊用人常輕,武帝詔曰:」尚書五都,職參政要,非但總領眾局,亦乃方軌二丞。頃雖求才,未臻妙簡。可革用士流,以盡時彥。」乃以都令史視奉朝請。(其時,以太學博士劉訥兼殿中都,司空法曹參軍劉顯兼吏部都,太學博士孔虔孫兼金部都,司空法曹參軍蕭軌兼左民都,宣毅墨曹參軍王顒兼中兵都。五人並以才地兼美,歷茲選矣。)隋開皇初,改都令史為都事,置八人。煬帝分隸六尚書,置六人,領六曹事。大唐因之。
zhǔ shì: èr hàn yǒu zhī. hàn guāng lù xūn yǒu nán běi tíng zhǔ shì sān shǔ zhǔ shì, yú zhū láng zhī zhōng chá mào cái gāo dì zhě wèi zhī. hòu hàn fàn pāng zì mèng bó, zì guāng lù sì háng qiān guāng lù zhǔ shì. shí chén fān wèi guāng lù xūn, pāng zhí gōng yí yì fān, fān yì bù zhǐ, pāng huái hèn, tóu bǎn qì guān ér qù. guō tài wén zhī yuē: ruò fàn mèng bó zhě, qǐ yí yǐ gōng lǐ gé zhī. fān nǎi xiè. yòu hú bó fān gōng shā mù bìng wèi zhī. hòu wèi yú shàng shū zhū sī zhì zhǔ shì lìng shǐ. suí yú zhū shěng yòu gè zhì zhǔ shì lìng shǐ yuán. yáng dì sān nián, bìng qù lìng shǐ zhī míng, dàn yuē zhǔ shì, suí cáo xián jù, ér měi shí lìng shǐ zhì yī zhǔ shì, bù mǎn shí zhě yì yī rén, zá yòng shì rén. yán mǐn chǔ zhě, wén xué míng liú, wèi nèi shǐ zhǔ shì. dà táng bìng yòng liú wài.
主事:二漢有之。(漢光祿勛有南北庭主事、三署主事,於諸郎之中察茂才高第者為之。後漢范滂字孟博,自光祿四行遷光祿主事。時陳蕃為光祿勛,滂執公儀詣蕃,蕃亦不止,滂懷恨,投板棄官而去。郭泰聞之曰:」若范孟博者,豈宜以公禮格之。」蕃乃謝。又胡伯蕃、公沙穆並為之。)後魏於尚書諸司置主事令史。隋於諸省又各置主事令史員。煬帝三年,並去令史之名,但曰主事,隨曹閒劇,而每十令史置一主事,不滿十者亦一人,雜用士人。(顏慜楚者,文學名流,為內史主事。)大唐並用流外。
lìng shǐ: hàn guān yě. hòu hàn shàng shū lìng shǐ shí bā rén, cáo yǒu sān rén zhǔ shū, hòu zēng jù cáo sān rén, hé èr shí yī rén, jiē xuǎn yú lán tái fú jié jiǎn liàn yǒu lì néng zhě wèi zhī. hàn guān yí yún: néng tōng cāng xié shǐ zhòu piān, bǔ lán tái lìng shǐ, mǎn suì, bǔ shàng shū lìng shǐ mǎn suì, wèi shàng shū láng. hòu hàn wéi biāo zì mèng dá, shàng shū yuē: wǎng shí chǔ yù dà qǐ, gù zhì lìng shǐ yǐ zhù láng zhí, ér lèi duō xiǎo rén, hǎo míng jiān lì. jīn zhě wù jiǎn, kě jiē tíng shěng. qí shàng shū láng chū yǔ lìng shǐ jiē zhǔ wén bù, qí zhí yī yě. láng quē, yǐ lìng shǐ jiǔ cì zhě bǔ zhī. guāng wǔ shǐ gé yòng xiào lián, xiào lián chǐ yān. shí gù shì, shàng shū láng quē, yǐ lìng shǐ jiǔ cì bǔ zhī. guāng wǔ shǐ gǎi yòng xiào lián wèi láng, ér xiào lián dīng hán chēng bìng bù jiù. zhào wèn: shí bìng, xiū wèi láng hū? duì yuē: chén shí bù bìng, chǐ yǐ xiào lián wèi lìng shǐ zhí ěr. dì nù, zhàng zhī shù shí. zhào wèn: yù wèi láng fǒu? hán yuē: néng shā chén zhě bì xià, bù néng wèi láng zhě chén yě. zhōng zhào qiǎn chū, jìng bù néng wèi láng. yòu láng zhōng yuán zhe yì què shàng shū, sòng liáng jì jiāo bào, jì yīn shā zhī. xué shēng liú cháng, dāng dài míng rú, sù shàn yú zhe, jì zhào cháng bǔ lìng shǐ, yǐ cǐ rǔ zhī. jiù zhì, shàng shū láng xiàn mǎn bǔ xiàn zhǎng, lìng shǐ bǔ chéng wèi. shàng shū lìng zhèng hóng zòu yuē: zhí zūn shǎng báo, duō wú lè zhě, qǐng láng bǔ qiān dàn, lìng shǐ wèi zhǎng. dì cóng zhī. shǔ zhì: dǒng jué wèi fǔ lìng shǐ, zhū gé liàng chēng zhī yuē: dǒng lìng shǐ, liáng shì yě. hòu qiān zhì shàng shū lìng, píng tái shì. xī jìn lìng shǐ cháo bū yì dōu zuò cháo, jiāng zuǒ wéi zǎo cháo ér yǐ. yòu jiǎ chōng wèi shàng shū lìng, yǐ mù jí, biǎo zhì shěng shì lì sì rén. shàng shū zhì shěng shì, zì cǐ shǐ yě. qí pǐn zhí yǔ zhū cáo lìng shǐ tóng. yáo cháng wéi fú jiān, qiǎn pú shè yǐn wěi yì jiān wèn shì. jiān jiàn qí guī jié, wèn yuē: qīng yú zhèn dài wèi hé guān? wěi dá yuē: shàng shū lìng shǐ. jiān yuē: qīng zǎi xiàng cái, wáng jǐng lüè zhī chóu yě, ér zhèn shī zhī. jīn rì zhī wáng, bù yì yí hū! jìn sòng lán tái sì zhèng shū lìng shǐ suī xíng wén shū, jiē yǒu pǐn zhì, zhū yī zhí bǎn, gěi shū tóng. kǒng yǐ wèi yù shǐ zhōng chéng, zuò biān lìng shǐ, wèi yǒu sī suǒ jiū. kǒng yǐ xìng sù jiǎn, lán tái lìng shǐ jiē sān wú fù rén, qīng yǐ gù yě. liáng chén yǔ jìn sòng tóng. hòu wèi lìng shǐ yì zhū yī zhí hù, rán wèi zhī liú wài xūn pǐn. běi qí shàng shū láng pàn shì, zhèng lìng shǐ cè zuò, shū lìng shǐ guò shì, lìng shǐ jiē píng yī láng, wú bài. zì suí yǐ lái, lìng shǐ zhī rèn, wén àn fán xiè, jiàn wèi bēi rǒng, bù cān guān pǐn. kāi huáng shí wǔ nián zhào: zhōu xiàn zuǒ shǐ, sān nián yī dài, bù dé zhòng rèn. yáng dì yǐ sì shěng sān tái jiē yuē lìng shǐ, jiǔ sì wǔ jiān zhū wèi fǔ zé jiē yuē fǔ shǐ, yú shí lìng shǐ dé guān zhě shén shǎo, nián xiàn yì shē. suí niú hóng cháng wèn yú qí wèi liú xuàn yuē: àn zhōu lǐ shì duō ér fǔ shǐ shǎo. jīn lìng shǐ bǎi bèi yú qián, zhì guān jiǎn zé bù jì, qí gù hé yě? xuàn yuē: gǔ rén wěi rèn zé chéng, suì zhōng kǎo qí diàn zuì, àn bù zhòng xiào, wén bù fán xī, fǔ shǐ zhī rèn, zhǎng yào mù ér yǐ. jīn zhī wén bù, héng lǜ fù lǐ, xiá liàn kǔ xīn shén mì, wàn lǐ zhuī zhèng bǎi nián jiù àn. gù yàn yuē' lǎo lì bào àn sǐ'. jīn gǔ bù tóng, ruò cǐ zhī xiāng xuán yě. hóng yòu yuē: hòu wèi běi qí zhī shí, lìng shǐ cóng róng ér yǐ, jīn zé bù huáng níng shě, qí shì hé yě? xuàn yuē: qí shì lì zhōu bù guò shù shí, sān fǔ xíng tái, dì xiāng tǒng lǐng, wén shū xíng xià, bù guò shí tiáo. jīn zhōu èr bǎi, qí fán yī yě. wǎng zhě zhōu wéi zhì gāng jì, jùn zhì shǒu chéng, xiàn wéi lìng ér yǐ. qí suǒ jù liáo, zé zhǎng guān zì pì. shòu zhào fù rèn, měi zhōu bù guò shù shí. jīn zé bù rán, dà xiǎo zhī guān, xī yóu lì bù, xiān jiè zhī jī, jiē shǔ kǎo gōng, qí fán èr yě. shěng guān bù rú shěng shì, shěng shì bù rú qīng xīn. guān shì bù xǐng ér yù cóng róng, qí kě dé hū! hóng shén shàn qí yán ér bù néng yòng. dà táng wǔ dé zhōng, tiān xià chū dìng, jīng shī gǔ dí guì, yuǎn rén bù xiāng yuàn shì liú wài, shǐ yú zhū zhōu diào zuǒ shǐ jí cháo jí diǎn chōng xuǎn, bù huò yǐ ér wèi zhī, suì cù nián xiàn, yōu yǐ xù cì, liù qī nián yǒu zhì běn sī zhǔ shì jí shàng xiàn wèi zhě. zì cǐ zhī hòu, suì wèi guān tú. zǒng zhāng zhōng, zhào zhū sī lìng shǐ kǎo mǎn hé xuǎn zhě, xiàn shì yī jīng, shí rén jiē yì, zhe yú yáo sòng. shí yán lì běn wèi yòu xiāng, jiāng kè wèi zuǒ xiāng. lì běn wú tā cái shí, shí yǐ shàn huà chēng zhī. kè cháng lèi wèi jiāng jūn, lì gōng sài wài. shì suì jīng shī jī hàn, hóng wén chóng xián sī chéng sān guǎn xué shēng bìng fàng guī běn guàn. dāng shí wèi zhī yǔ yuē: zuǒ xiāng xuān wēi shā mò, yòu xiāng chí yù dān qīng. sān guǎn xué shēng fàng sàn, wǔ tái lìng shǐ míng jīng.
令史:漢官也。後漢尚書令史十八人,曹有三人主書,後增劇曹三人,合二十一人,皆選於蘭台符節簡練有吏能者為之。(漢官儀云:」能通蒼頡史籀篇,補蘭台令史,滿歲,補尚書令史;滿歲,為尚書郎。」後漢韋彪字孟達,上疏曰:」往時楚獄大起,故置令史以助郎職,而類多小人,好名奸利。今者務簡,可皆停省。」)其尚書郎初與令史皆主文簿,其職一也。郎缺,以令史久次者補之。光武始革用孝廉,孝廉恥焉。(時故事,尚書郎缺,以令史久次補之。光武始改用孝廉為郎,而孝廉丁邯稱病不就。詔問:」實病,羞為郎乎?」對曰:」臣實不病,恥以孝廉為令史職耳。」帝怒,杖之數十。詔問:」欲為郎否?」邯曰:」能殺臣者陛下,不能為郎者臣也。」中詔遣出,竟不能為郎。又郎中袁著詣闕上書,訟梁冀驕暴,冀陰殺之。學生劉常,當代名儒,素善於著,冀召常補令史,以此辱之。)舊制,尚書郎限滿補縣長,令史補丞尉。尚書令鄭弘奏曰:」職尊賞薄,多無樂者,請郎補千石,令史為長。」帝從之。(蜀志:董厥為府令史,諸葛亮稱之曰:」董令史,良士也。」後遷至尚書令,平台事。)西晉令史朝晡詣都座朝,江左唯早朝而已。又賈充為尚書令,以目疾,表置省事吏四人。尚書置省事,自此始也。其品職與諸曹令史同。(姚萇圍苻堅,遣僕射尹緯詣堅問事。堅見其瑰傑,問曰:」卿於朕代為何官?」緯答曰:」尚書令史。」堅曰:」卿宰相才,王景略之儔也,而朕失之。今日之亡,不亦宜乎!」)晉、宋蘭台寺正書令史雖行文書,皆有品秩,朱衣執板,給書僮。孔顗為御史中丞,坐鞭令史,為有司所糾。(孔顗性素儉,蘭台令史皆三吳富人,輕顗故也。)梁、陳與晉、宋同。後魏令史亦朱衣執笏,然謂之流外勛品。北齊尚書郎判事,正令史側坐,書令史過事,令史皆平揖郎,無拜。自隋以來,令史之任,文案煩屑,漸為卑冗,不參官品。(開皇十五年詔:」州縣佐史,三年一代,不得重任。」)煬帝以四省、三台皆曰令史,九寺、五監、諸衛府則皆曰府史,於時令史得官者甚少,年限亦賒。(隋牛弘嘗問於騎尉劉炫曰:」按周禮士多而府史少。今令史百倍於前,制官減則不濟,其故何也?」炫曰:」古人委任責成,歲終考其殿最,案不重校,文不繁悉,府史之任,掌要目而已。今之文簿,恆慮覆理,鍜煉苦辛甚密,萬里追證百年舊案。故諺曰'老吏抱案死'。今古不同,若此之相懸也。」弘又曰:」後魏、北齊之時,令史從容而已,今則不遑寧舍,其事何也?」炫曰:」齊氏立州不過數十,三府行台,遞相統領,文書行下,不過十條。今州二百,其繁一也。往者州唯置綱紀,郡置守丞,縣唯令而已。其所具寮,則長官自辟。受詔赴任,每州不過數十。今則不然,大小之官,悉由吏部,纖介之跡,皆屬考功,其繁二也。省官不如省事,省事不如清心。官事不省而欲從容,其可得乎!」弘甚善其言而不能用。)大唐武德中,天下初定,京師穀糴貴,遠人不相願仕流外,始於諸州調佐史及朝集典充選,不獲已而為之,遂促年限,優以敘次,六七年有至本司主事及上縣尉者。自此之後,遂為官途。總章中,詔諸司令史考滿合選者,限試一經,時人嗟異,著於謠頌。(時閻立本為右相,姜恪為左相。立本無他才識,時以善畫稱之。恪嘗累為將軍,立功塞外。是歲京師飢旱,弘文、崇賢、司成三館學生並放歸本貫。當時為之語曰:」左相宣威沙漠,右相馳譽丹青。三館學生放散,五台令史明經。」)
xíng tái shěng
行台省
xíng tái shěng, wèi jìn yǒu zhī. xī wèi mò jìn wén dì tǎo zhū gé dàn, sàn qí cháng shì péi xiù shàng shū pú shè chén tài huáng mén shì láng zhōng huì děng yǐ xíng tái cóng. zhì jìn yǒng jiā sì nián, dōng hǎi wáng yuè shuài zhòng xǔ chāng, yǐ xíng tái zì suí, shì yě. yuè qǐng tǎo shí lè, biǎo yǐ xíng tái suí jūn. jí hòu wèi, wèi zhī shàng shū dà xíng tái, bié zhì guān shǔ. hòu wèi dào wǔ dì zhì zhōng shān xíng tái, yǐ qín wáng yí wèi shàng shū lìng yǐ zhèn zhī. xiào wǔ yǒng xī sān nián, yǐ yǔ wén tài wèi dà xíng tái, yǐ sū chuò wèi xíng tái dù zhī shàng shū. běi qí xíng tái jiān tǒng mín shì, zì xīn shù shǐ yān. wǔ dìng bā nián, xīn shù wèi dōng nán dào héng tái. dōng xú zhōu cì shǐ guō zhì shā jùn shǒu. wén xuān wén zhī, chì shù yuē: jiāng huái chū fù, bǎi xìng nán xiàng jīng shī, liú qīng wèi xíng tái, yì yù lǐ biān mín yuān wǎng, jiān lǐ mù shǒu. zì jīn yǐ hòu, suǒ tǒng shí yú zhōu dì zhū yǒu fàn fǎ zhě, cì shǐ xiān qǐ tīng bào, yǐ xià xiān lǐ hòu biǎo. qí dài xíng tái jiān zǒng mín shì, zì shù shǐ yě. qí guān zhì lìng pú shè, qí shàng shū chéng láng jiē suí shí quán zhì. jiāng zuǒ wú xíng tái, wéi liáng mò yǐ hóu jǐng wèi hé nán wáng dà xíng tái, chéng zhì rú dèng yǔ gù shì. suí wèi zhī xíng tái shěng, yǒu shàng shū lìng pú shè zuǒ yòu rèn zhì gè yī rén, zhǔ shì sì rén. yǒu kǎo gōng jiān lì bù zhǔ jué sī xūn. lǐ bù jiān cí bù zhǔ kè. shàn bù bīng bù jiān zhí fāng. jià bù kù bù xíng bù jiān dōu guān sī mén. dù zhī jiān cāng bù. jīn bù gōng bù tún tián jiān shuǐ bù yú bù. shì láng gè yī rén. měi xíng tái zhì shí huò nóng pǔ wǔ qì bǎi gōng jiān fù jiān, gè zhì chéng shí huò sì rén, nóng pǔ yī rén, wǔ qì èr rén, bǎi gōng sì rén. lù shì děng yuán. shí huò nóng pǔ bǎi gōng gè èr rén, wǔ qì yī rén. gài suí qí suǒ guǎn zhī dào, zhì yú wài zhōu, yǐ xíng shàng shū shì. dà táng chū, yì zhì xíng tái, zhēn guān yǐ hòu fèi. qí hòu zhū dào gè zhì cǎi fǎng děng shǐ, měi shǐ yǒu pàn guān èr rén, jiān pàn shàng shū liù háng shì, yì xíng tái zhī yí zhì.
行台省,魏晉有之。昔魏末晉文帝討諸葛誕,散騎常侍裴秀、尚書僕射陳泰、黃門侍郎鍾會等以行台從。至晉永嘉四年,東海王越帥眾許昌,以行台自隨,是也。(越請討石勒,表以行台隨軍。)及後魏,謂之尚書大行台,別置官屬。(後魏道武帝置中山行台,以秦王儀為尚書令以鎮之。孝武永熙三年,以宇文泰為大行台,以蘇綽為行台度支尚書。)北齊行台兼統民事,自辛術始焉。(武定八年,辛術為東南道行台。東徐州刺史郭志殺郡守。文宣聞之,飭術曰:」江淮初附,百姓難向京師,留卿為行台,亦欲理邊民冤枉,監理牧守。自今以後,所統十餘州地諸有犯法者,刺史先啟聽報,以下先理後表。」齊代行台兼總民事,自術始也。)其官置令、僕射,其尚書丞郎皆隨時權制。(江左無行台,唯梁末以侯景為河南王大行台,承制如鄧禹故事。)隋謂之行台省,有尚書令、僕射(左右任置)各一人,主事四人。有考功、(兼吏部、主爵、司勛。)禮部、(兼祠部、主客。)膳部、兵部、(兼職方。)駕部、庫部、刑部、(兼都官、司門。)度支、(兼倉部。)金部、工部、屯田(兼水部、虞部。)侍郎各一人。每行台置食貨、農圃、武器、百工監、副監,各置丞、(食貨四人,農圃一人,武器二人,百工四人。)錄事等員。(食貨、農圃、百工各二人,武器一人。)蓋隨其所管之道,置於外州,以行尚書事。大唐初,亦置行台,貞觀以後廢。其後諸道各置採訪等使,每使有判官二人,兼判尚書六行事,亦行台之遺制。