strong zhí guān sì strong
职官四
shàng shū shàng
尚书上
shàng shū shěng bìng zǒng lùn shàng shū
尚书省(并总论尚书)
xī yáo shì shùn yú dà lù, lǐng lù tiān xià shì, shì qí rèn yě. zhōu zhī sī huì, yòu qí zhí yān. zhèng xuán zhù zhōu lǐ yún:" sī huì, ruò jīn shàng shū." qín shí, shào fǔ qiǎn lì sì rén zài diàn zhōng, zhǔ fā shū, wèi zhī shàng shū. shàng yóu zhǔ yě. hàn chéng qín zhì. jí wǔ dì yóu yàn hòu tíng, shǐ yòng huàn zhě zhǔ zhōng shū, yǐ sī mǎ qiān wèi zhī. zhōng jiān suì bà qí guān yǐ wéi zhōng shū zhī zhí. zhì chéng dì jiàn shǐ sì nián, bà zhōng shū huàn zhě, yòu zhì shàng shū wǔ rén, yī rén wéi pú yè, sì rén fēn wéi sì cáo, tōng zhǎng tú shū mì jì zhāng zòu zhī shì jí fēng zòu, xuān shì nèi wài ér yǐ, qí rèn yóu qīng. zhì hòu hàn zé wèi yōu zhòng, chū nà wáng mìng, fū zòu wàn jī, gài zhèng lìng zhī suǒ yóu xuān, xuǎn jǔ zhī suǒ yóu dìng, zuì shǎng zhī suǒ yóu zhèng. sī nǎi wén chāng tiān fǔ, zhòng wù yuān sǒu, nèi wài suǒ shé zhōng, yuǎn jìn suǒ bǐng yǎng. gù lǐ gù yún:" bì xià zhī yǒu shàng shū, yóu tiān zhī yǒu běi dǒu. dòu wèi tiān hóu shé, shàng shū yì wèi bì xià hóu shé. dòu zhēn zhuó yuán qì, yùn píng sì shí shàng shū chū nà wáng mìng, fù zhèng sì hǎi." fù, bù yě. lìng jí zuǒ chéng, zǒng lǐng gāng jì, wú suǒ bù tǒng. pú yè jí yòu chéng, fēn zhǎng lǐn jiǎ qián gǔ. suí zhì yuē:" lìng zǒng tǒng zhī, pú yè fù lìng, yòu yǔ shàng shū fēn lǐng zhū cáo." hàn chū, shàng shū suī yǒu cáo míng, bù yǐ wéi hào. jí líng dì yǐ shì zhōng liáng gǔ wèi xuǎn bù shàng shū, yú shì shǐ jiàn cáo míng, zǒng wèi zhī shàng shū tái, yì wèi zhī zhōng tái. wú zhū gě kè jì dìng shān yuè, sūn quán shǐ shàng shū pú yè xuē zōng láo jūn, yuē:" gù qiǎn zhōng tái jìn guān, yíng zhì kào cì zhī." dà shì bā zuò lián míng, ér yǒu bù hé, dé jiàn yì yì. zì shùn dì yǒng jiàn yuán nián, chū lìng sān gōng shàng shū rù zòu shì. qí bā zuò, jù lì dài shàng shū zhōng. èr hàn jiē shǔ shào fǔ. cài zhì hàn yí yuē:" fán sān gōng liè qīng jiāng dài fū wǔ yíng xiào wèi xíng fù dào zhōng, yù shàng shū lìng pú yè zuǒ yòu chéng láng yù shǐ zhōng chéng shì yù shǐ, jiē pì chē xiān xiāng huí bì. wèi shì chuán bù dé wù tái guān, tái guān guò, nǎi dé qù." zhì jìn sòng yǐ lái, shàng shū guān shàng cháo jí xià, jìn duàn xíng rén, yóu qí zhì yě. wèi zhì zhōng shū shěng, yǒu jiān lìng, suì zhǎng jī héng zhī rèn, ér shàng shū zhī quán jiàn jiǎn yǐ. jìn yǐ hòu, suǒ zhǎng lüè tóng, bā zuò chéng láng chū bài, bìng jí dōu shěng jiāo lǐ, qiān zhí yòu jiě jiāo, běn hàn zhì yě. zhì yú jìn sòng, wéi bā zuò jiě jiāo, chéng láng bù fù jiě jiāo yě. liáng lù gǎo qiān shàng shū diàn zhōng cáo láng, bài rì, bā zuò chéng láng bìng dào shàng shěng jiāo lǐ. ér gǎo zhì wǎn, bù jí shí kè, zuò miǎn guān. sòng yuē shàng shū sì, jū jiàn lǐ mén nèi, yì yuē shàng shū shěng, lìng ruò quē, zé zuǒ pú yè wèi shěng zhǔ. yì wèi zhī nèi tái. měi bā zuò yǐ xià rù sì, mén shēng suí rù zhě gè yǒu chà, bù dé zá yǐ rén shì. fán shàng shū guān, dà zuì zé miǎn, xiǎo zuì qiǎn chū. qiǎn chū zhě bǎi rì wú dài rén, tīng huán běn zhí. sòng gù chēn wèi kù bù láng, yǐ gù shuò tóu jì shàng shū zhāng mào dù mén míng, ér shuò tóu yǔ tóng xí zuò, chēn zuò cǐ qiǎn chū. yòu sòng zhì yuē:" jīn zhāo shì yì sān gōng, shàng shū chéng láng yì lìng, pú yè, shàng shū chéng láng bìng mén wài xià chē lǚ, dù mén yù, nǎi nà lǚ yě." qí lìng jí èr pú yè chū xíng fēn dào zhī zhì, yǔ zhōng chéng tóng. lìng pū gè gěi wēi yí shí bā rén. shuō zài yù shǐ dài fū piān. zì jìn yǐ hòu, bā zuò jí láng zhōng duō bù zòu shì. liáng tiān jiàn yuán nián, zhào yuē:" zì lǐ wéi líng tì, lì zī yǒng jiǔ, láng shǔ bèi yuán, wú qǔ zhí shì. kāng bǐ wén àn, guì shàng xū xián. kōng yǒu qū chí zhī míng, liǎo wú wò lán zhī shí. cáo láng kě yī xī zòu shì." zì shì shǐ zòu shì yǐ. yòu zhào:" shàng shū zhōng yǒu yí shì, xiān yú cháo táng cān yì, rán hòu qǐ wén." jiù shàng shū guān bù yǐ wéi zèng, wéi zhū yì zú, tè zèng yòu pú yè, wǔ dì chǒng zhī gù yě. gù zhōu shě wèn liú yǎo:" shàng shū guān zhe zǐ hé tuó, xiāng chuán yún' qiè náng', jìng hé suǒ chū?" dá yuē:" zhāng ān shì chuán yún:' chí tuó zān bǐ, shì wǔ dì shù shí nián.' zhù yún:' tuó, náng yě. jìn chén zān bǐ, yǐ dài gù wèn.'" zì wèi jìn zhòng zhōng shū zhī guān, jū hóu shé zhī rèn, zé shàng shū zhī zhí, shāo yǐ shū yuǎn. zhì liáng chén, jǔ guó jī yào, xī zài zhōng shū, xiàn nà zhī rèn, yòu guī mén xià, ér shàng shū dàn tīng mìng shòu shì ér yǐ. hòu wèi tiān xìng yuán nián, zhì bā bù dài fū yú huáng chéng sì fāng sì wéi, miàn zhì yī rén, yǐ nǐ bā zuò, wèi zhī bā guó cháng shì, gè yǒu shǔ guān. fēn shàng shū sān shí liù cáo jí zhū wài shǔ, lìng dài fū zhǔ zhī. cuī xuán bó tōng shǔ sān shí liù cáo, rú lìng pū tǒng shì. sì nián, yòu fù shàng shū sān shí liù cáo. tiān cì yuán nián, fù bà shàng shū sān shí liù cáo, bié zhì wǔ guī xiū qín èr zhí, fēn zhǔ shěng wù. wǔ guī bǐ láng zhōng, xiū qín bǐ lìng shǐ. zhì shén yuán nián, shǐ zhì pú yè zuǒ yòu chéng jí zhū cáo shàng shū shí yú rén, gè jū bié sì. jiù lì, shàng shū bù, zhū cáo xū, jí chū jiè. rèn chéng wáng chéng wèi shàng shū shí, gōng chē shǔ yǐ lǐ yuān shì zhòng, zòu qǐng zhēn àn. chéng zhí zòu, yǐ wéi" shàng shū zhèng běn, tè yí yuǎn shèn, gù fán suǒ zòu shì, gé dào tōng zhī, gài yǐ mì yào zhī qiè, fáng qí xuān lù. níng yǒu gǔ zhì suǒ zhòng, jīn fǎn qīng zhī? yí jǐn xiě qí shì yì, yǐ fù gōng chē." zhào cóng zhī. běi qí shàng shū shěng yì yǒu lù lìng pú yè, zǒng lǐ liù shàng shū shì, wèi zhī dōu shěng, yì wèi zhī běi shěng. hòu jǐ nán wáng yǐ tài zǐ jiān guó, lì dà dū dū fǔ, yǔ shàng shū shěng fēn lǐ zhòng shì, réng kāi fǔ zhì zuǒ. xiǎn zǔ tè chóng cǐ guān, yǐ zhào jùn wáng shǒu shì zhōng, shè dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. hòu zhōu wú shàng shū. suí jí dà táng jiē yǒu, qí zhì lüè tóng, fán shàng shū shěng shì wú bù zǒng. lóng shuò èr nián, gǎi shàng shū shěng wèi zhōng tái, xián hēng chū fù jiù. guāng zhái yuán nián, gǎi wéi wén chāng tái. chuí gǒng yuán nián, yòu gǎi wéi dōu tái, cháng ān sān nián yòu gǎi wéi zhōng tái, shén lóng chū fù wèi shàng shū shěng. yì wèi zhī nán shěng. dōu táng jū zhōng, zuǒ yòu fēn sī. jiù shàng shū lìng yǒu dà tīng, dāng shěng zhī zhōng, jīn wèi zhī dōu táng. dōu táng zhī dōng, yǒu lì bù hù bù lǐ bù sān xíng, měi xíng sì sī, zuǒ sī tǒng zhī. dōu táng zhī xī, yǒu bīng bù xíng bù gōng bù sān xíng, měi xíng sì sī, yòu sī tǒng zhī. fán èr shí sì sī, fēn cáo gòng lǐ, ér tiān xià zhī shì jǐn yǐ. gù shì, shū fù xiōng dì bù xǔ tóng shěng wèi láng guān, gé lìng bù zài, yì wú zhèng chì. zhēn guān èr nián shí yī yuè, wéi shū qiān chú xíng bù yuán wài láng sān nián sì yuè, wéi jì wǔ chú zhǔ jué láng zhōng qí nián qī yuè, wéi shū xié chú kù bù láng zhōng. tài zōng wèi yuē:" zhī qīng xiōng dì bìng zài shàng shū shěng, gù shòu qīng cǐ guān, yù chéng yī jiā zhī měi. wú cí, shāo qū jiē zī." qí hòu tóng shěng zhě shén duō. jìn rì fēi tè ēn chú bài, jí xū xiāng huí bì, dāng yǐ zhǔn lìng tóng sī cáo pàn jí gōu jiǎn zhī guān, bù de yòng dà gōng yǐ shàng qīn. ruò zhì chì shòu zhě, jí shēn suǒ sī, cóng zǎo gǎi nǐ, suì tóng bié shěng yì bà yě. zuǒ yòu pú yè gè yī rén, zǒng tǒng shěng shì. zuǒ chéng yī rén, zhǎng xiá lì bù hù bù lǐ bù shí èr sī shì. yòu chéng yī rén, zhǎng xiá bīng bù xíng bù gōng bù shí èr sī shì. zuǒ yòu sī láng zhōng gè yī rén, yuán wài láng gè yī rén, gè zhǎng fù zuǒ yòu chéng suǒ guǎn zhū sī shì. shàng shū liù rén, lì hù lǐ bīng xíng gōng liù bù gè yī rén. shì láng jiǔ rén, lì bù hù bù bīng bù gè èr rén, yú gè yī rén. láng zhōng èr shí bā rén, lì bù hù bù bīng bù xíng bù gè èr rén, yú gè yī rén, bìng zuǒ yòu sī, zé sān shí rén. yuán wài láng èr shí jiǔ rén, lì hù bīng xíng sì bù jí sī xūn gè èr rén, yú sī gè yī rén, bìng zuǒ yòu sī, gòng sān shí yī rén. dōu shì liù rén. yǐ xià gè yǒu chà.
昔尧试舜於大麓,领录天下事,似其任也。周之司会,又其职焉。(郑玄注周礼云:“司会,若今尚书。”)秦时,少府遣吏四人在殿中,主发书,谓之尚书。尚犹主也。汉承秦置。及武帝游宴后庭,始用宦者主中书,以司马迁为之。中间遂罢其官以为中书之职。至成帝建始四年,罢中书宦者,又置尚书五人,一人为仆射,四人分为四曹,通掌图书、秘记、章奏之事及封奏,宣示内外而已,其任犹轻。至后汉则为优重,出纳王命,敷奏万机,盖政令之所由宣,选举之所由定,罪赏之所由正。斯乃文昌天府,众务渊薮,内外所折衷,远近所禀仰。故李固云:“陛下之有尚书,犹天之有北斗。斗为天喉舌,尚书亦为陛下喉舌。斗斟酌元气,运平四时;尚书出纳王命,赋政四海。”(赋,布也。)令及左丞,总领纲纪,无所不统。仆射及右丞,分掌廪假钱穀。(隋志曰:“令总统之,仆射副令,又与尚书分领诸曹。”)汉初,尚书虽有曹名,不以为号。及灵帝以侍中梁鹄为选部尚书,於是始见曹名,总谓之尚书台,亦谓之中台。(吴诸葛恪既定山越,孙权使尚书仆射薛综劳军,曰:“故遣中台近官,迎致犒赐之。”)大事八座连名,而有不合,得建异议。(自顺帝永建元年,初令三公、尚书入奏事。其八座,具历代尚书中。)二汉皆属少府。(蔡质汉仪曰:“凡三公、列卿、将、大夫、五营校尉行複道中,遇尚书令、仆射、左右丞郎、御史中丞、侍御史,皆辟车先相回避。卫士传不得迕台官,台官过,乃得去。”至晋宋以来,尚书官上朝及下,禁断行人,犹其制也。)魏置中书省,有监、令,遂掌机衡之任,而尚书之权渐减矣。晋以后,所掌略同,八座丞郎初拜,并集都省交礼,迁职又解交,本汉制也。至於晋、宋,唯八座解交,丞郎不复解交也。(梁陆杲迁尚书殿中曹郎,拜日,八座丞郎并到上省交礼。而杲至晚,不及时刻,坐免官。)宋曰尚书寺,居建礼门内,亦曰尚书省,(令若阙,则左仆射为省主。)亦谓之内台。每八座以下入寺,门生随入者各有差,不得杂以人士。凡尚书官,大罪则免,小罪遣出。遣出者百日无代人,听还本职。(宋顾琛为库部郎,以顾硕头寄尚书张茂度门名,而硕头与同席坐,琛坐此遣出。又宋志曰:“今朝士诣三公,尚书丞郎诣令,仆射,尚书丞郎并门外下车履,度门阈,乃纳履也。”)其令及二仆射出行分道之制,与中丞同。令、仆各给威仪十八人。(说在御史大夫篇。)自晋以后,八座及郎中多不奏事。梁天监元年,诏曰:“自礼闱陵替,历兹永久,郎署备员,无取职事。糠粃文案,贵尚虚闲。空有趋墀之名,了无握兰之实。曹郎可依昔奏事。”自是始奏事矣。又诏:“尚书中有疑事,先於朝堂参议,然后启闻。”旧尚书官不以为赠,唯朱异卒,特赠右仆射,武帝宠之故也。(故周舍问刘杳:”尚书官著紫荷橐,相传云'挈囊',竟何所出?”答曰:“张安世传云:'持橐簪笔,事武帝数十年。'注云:'橐,囊也。近臣簪笔,以待顾问。'”)自魏晋重中书之官,居喉舌之任,则尚书之职,稍以疏远。至梁陈,举国机要,悉在中书,献纳之任,又归门下,而尚书但听命受事而已。后魏天兴元年,置八部大夫於皇城四方四维,面置一人,以拟八座,谓之八国常侍,各有属官。分尚书三十六曹及诸外署,令大夫主之。(崔玄伯通署三十六曹,如令仆统事。)四年,又复尚书三十六曹。天赐元年,复罢尚书三十六曹,别置武归、脩勤二职,分主省务。(武归比郎中,脩勤比令史。)至神元年,始置仆射、左右丞及诸曹尚书十馀人,各居别寺。(旧例,尚书簿,诸曹须,即出借。任城王澄为尚书时,公车署以理冤事重,奏请真案。澄执奏,以为”尚书政本,特宜远慎,故凡所奏事,阁道通之,盖以秘要之切,防其宣露。宁有古制所重,今反轻之?宜尽写其事意,以付公车。”诏从之。)北齐尚书省亦有录、令、仆射,总理六尚书事,谓之都省,亦谓之北省。后济南王以太子监国,立大都督府,与尚书省分理众事,仍开府置佐。(显祖特崇此官,以赵郡王守侍中,摄大都督府长史。)后周无尚书。隋及大唐皆有,其制略同,凡尚书省事无不总。龙朔二年,改尚书省为中台,咸亨初复旧。光宅元年,改为文昌台。垂拱元年,又改为都台,长安三年又改为中台,神龙初复为尚书省。(亦谓之南省。)都堂居中,左右分司。(旧尚书令有大厅,当省之中,今谓之都堂。)都堂之东,有吏部、户部、礼部三行,每行四司,左司统之。都堂之西,有兵部、刑部、工部三行,每行四司,右司统之。凡二十四司,分曹共理,而天下之事尽矣。(故事,叔父兄弟不许同省为郎官,格令不载,亦无正饬。贞观二年十一月,韦叔谦除刑部员外郎;三年四月,韦季武除主爵郎中;其年七月,韦叔谐除库部郎中。太宗谓曰:”知卿兄弟并在尚书省,故授卿此官,欲成一家之美。无辞,稍屈阶资。”其后同省者甚多。近日非特恩除拜,即须相回避,当以准令同司曹叛及勾检之官,不得用大功以上亲。若制饬授者,即申所司,从早改拟,遂同别省亦罢也。)左右仆射各一人,(总统省事。)左丞一人,(掌辖吏部、户部、礼部十二司事。)右丞一人,(掌辖兵部、刑部、工部十二司事。)左右司郎中各一人,员外郎各一人,(各掌付左右丞所管诸司事。)尚书六人,(吏、户、礼、兵、刑、工六部各一人。)侍郎九人,(吏部、户部、兵部各二人,馀各一人。)郎中二十八人,(吏部、户部、兵部、刑部各二人,馀各一人,并左右司,则三十人。)员外郎二十九人,(吏、户、兵、刑四部及司勋各二人,馀司各一人,并左右司,共三十一人。)都事六人。(以下各有差。)
lù shàng shū
录尚书
hàn wǔ dì shí, zuǒ yòu cáo zhū lì fēn píng shàng shū zòu shì, zhī shū yào zhě shǐ lǐng shàng shū shì. zhāng ān shì yǐ chē qí jiāng jūn huò guāng yǐ dà jiàng jūn wáng fèng yǐ dà sī mǎ shī dān yǐ zuǒ jiāng jūn, bìng lǐng shàng shū shì. zhāng ān shì lǐng shàng shū shì, zhí diǎn shū jī, yǐ jǐn shèn zhōu mì zì zhe. měi yán dà zhèng, yǐ jué, zhé yí bìng chū. wén yǒu zhào lìng, nǎi jīng, shǐ lì zhī chéng xiàng fǔ wèn yān. zì cháo tíng dà chén, mò zhī yǔ yì yě. yòu, kǒng guāng zì zi xià, lǐng shàng shū shì, fán diǎn shū jī shí yú nián, shǒu fǎ dù, xiū gù shì, bù xī zhǐ gǒu hé. wèn" wēn shì shěng zhōng shù jiē hé mù yě"? guāng dá yǐ tā yǔ, qí jǐn mì rú cǐ. hòu hàn zhāng dì yǐ tài fù zhào xī tài wèi móu róng bìng lù shàng shū shì. shàng shū yǒu lù míng, gài zì xī róng shǐ, yì xī jīng lǐng shàng shū zhī rèn, yóu táng yú dà lù zhī zhí yě. hé dì shí, tài wèi dèng biāo wèi tài fù, lù shàng shū shì, wèi zài sān gōng shàng, hàn zhì suì yǐ wéi cháng. měi shǎo dì lì, zé zhì tài fù lù shàng shū shì, yóu gǔ zhǒng zǎi zǒng jǐ zhī yì, hōng zhé bà zhī. dèng biāo lù shàng shū shì, hòu yǐ lǎo bìng, shàng hái shū jī zhí. yòu, lǐ gù zhāng yǔ zhāng fáng bìng lù shàng shū shì. zì wèi jìn yǐ hòu, yì gōng qīng quán zhòng zhě wèi zhī, zhí wú bù zǒng. shǔ jiǎng wǎn zì gōng yǎn, wèi lù shàng shū shì. shí xīn sàng zhū gě liàng, yuǎn jìn sǒng jù. wǎn chū lèi bá cuì, chù qún liáo zhī yòu, jì wú qī róng, yòu wú xǐ sè, shén shǒu jǔ zhǐ, yǒu rú píng rì, yóu shì zhòng qíng jiàn fú. jìn zōng shì kuài jī wáng dào zǐ jí shì zǐ yuán xiǎn, bìng lù shàng shū shì, shí dào zǐ wèi" dōng lù", yuán xiǎn wèi" xī lù". jìn kāng dì shí, hé chōng ràng lù biǎo yuē:" xián kāng zhōng fēn zhì sān lù, wáng dǎo lù qí yī, xún sōng lù yè gè lù yī tiáo shì." jìn jiāng yòu yǒu sì lù, zé sì rén shēn lù yě. jiāng yòu zhāng huà, jiāng zuǒ yǔ liàng, bìng jīng quē shàng shū qī tiáo. fán zhòng hào jiāng jūn cì shǐ, jiē dé mìng cáo shòu yòng, wéi bù dé shī chén jí jiā jié. sòng xiào wǔ xiào jiàn zhōng, bù yù wēi quán wài jiǎ, shěng lù. dà míng mò fù zhì, cǐ hòu huò zhì huò shěng. qí shì lù shàng shū jí shàng shū lìng, bìng zǒng lǐng shàng shū tái èr shí cáo, wèi nèi tái zhǔ, xíng yù zhū wáng yǐ xià jiē jìn zhù, hào wèi" lù gōng". qí míng dì wèi xuān chéng wáng, lù shàng shū. fèi dì zhāo yè sī zhēng yú, tài guān yǐ wú" lù gōng" mìng, bù yǔ. gāo dì bēng, yí zhào yǐ chǔ yàn huí lù shàng shū shì. jiāng zuǒ yǐ lái, wú dān wèi lù zhě, yǒu sī nǐ lì yōu cè, wáng jiǎn yì yí yǒu cè shū, nǎi cóng zhī. wáng jiǎn yì yǐ wéi:" jiàn jū běn guān, bié bài lù, tuī lǐ yīng yǒu cè shū, ér jiù shì bù zài. zhōng cháo yǐ lái, sān gōng wáng hóu, zé yōu cè bìng shè, guān pǐn dì èr, cè ér bù yōu. yōu zhě bāo měi, cè zhě jiān míng wěi jì. shàng shū zhí jū tiān guān, zhèng huà zhī běn. gù shàng shū lìng pǐn suī dì sān, bài bì yǒu cè. lù shàng shū pǐn zhì bú jiàn, ér zǒng rèn mí zhòng, qián dài duō yǔ běn guān tóng bài, gù bù bié yǒu cè. jí shì yuán qíng, bù róng jūn zhī fán liáo. yí yǒu cè shū, yòng shēn zhòng jì, jì yì wáng hóu, bù jiǎ yōu wén." cóng zhī. běi qí lù shàng shū yī rén, wèi zài lìng shàng, zhǎng yǔ lìng tóng, jù bù jiū chá. zì suí ér wú.
汉武帝时,左右曹诸吏分平尚书奏事,知枢要者始领尚书事。张安世以车骑将军、霍光以大将军、王凤以大司马、师丹以左将军,并领尚书事。(张安世领尚书事,职典枢机,以谨慎周密自著。每言大政,已决,辄移病出。闻有诏令,乃惊,使吏之丞相府问焉。自朝廷大臣,莫知与议也。又,孔光字子夏,领尚书事,凡典枢机十馀年,守法度,修故事,不希指苟合。问“温室省中树皆何木也”?光答以他语,其谨密如此。)后汉章帝以太傅赵熹、太尉牟融并录尚书事。尚书有录名,盖自熹、融始,亦西京领尚书之任,犹唐虞大麓之职也。和帝时,太尉邓彪为太傅,录尚书事,位在三公上,汉制遂以为常。每少帝立,则置太傅录尚书事,犹古冢宰总己之义,薨辄罢之。(邓彪录尚书事,后以老病,上还枢机职。又,李固、张禹、张防并录尚书事。)自魏晋以后,亦公卿权重者为之,职无不总。(蜀蒋琬字公琰,为录尚书事。时新丧诸葛亮,远近悚惧。琬出类拔萃,处群寮之右,既无戚容,又无喜色,神守举止,有如平日,由是众情渐服。晋宗室会稽王道子及世子元显,并录尚书事,时道子为”东录”,元显为“西录”。晋康帝时,何充让录表曰:“咸康中分置三录,王导录其一,荀崧、陆晔各录一条事。”晋江右有四录,则四人参录也。江右张华,江左庾亮,并经阙上书七条。)凡重号将军刺史,皆得命曹授用,唯不得施陈及加节。宋孝武孝建中,不欲威权外假,省录。大明末复置,此后或置或省。齐世录尚书及尚书令,并总领尚书台二十曹,为内台主,行遇诸王以下皆禁驻,号为“录公”。(齐明帝为宣成王,录尚书。废帝昭业思蒸鱼,太官以无“录公”命,不与。)高帝崩,遗诏以褚彦回录尚书事。江左以来,无单为录者,有司拟立优策,王俭议宜有策书,乃从之。(王俭议以为:“见居本官,别拜录,推理应有策书,而旧事不载。中朝以来,三公王侯,则优策并设,官品第二,策而不优。优者褒美,策者兼明委寄。尚书职居天官,政化之本。故尚书令品虽第三,拜必有策。录尚书品秩不见,而总任弥重,前代多与本官同拜,故不别有策。即事缘情,不容均之凡僚。宜有策书,用申重寄,既异王侯,不假优文。”从之。)北齐录尚书一人,位在令上,掌与令同,俱不纠察。自隋而无。
shàng shū lìng
尚书令
yīn tāng zhì guān yǒu zhǒng zǎi, yī yǐn zhì guān, yǐ sān gōng shè zhǒng zǎi. jūn hōng, zé bǎi guān zǒng jǐ yǐ tīng yú zhǒng zǎi. zhōu zhī zhǒng zǎi wèi tiān guān, zhǎng bāng zhī lǐ, liù qīng zhī zhí zǒng shǔ yān, yú bǎi guān wú suǒ bù zhǔ. zhì qín, zhì shàng shū lìng. shàng, zhǔ yě. hàn yīn zhī, tóng yìn qīng shòu. wǔ dì yòng huàn zhě, gèng wéi zhōng shū yè zhě lìng. chéng dì qù zhōng shū yè zhě lìng guān, gèng yǐ shì rén wéi shàng shū lìng. shí hóng gōng shí xiǎn xiāng jì wèi zhōng shū lìng, zhuān quán xié pì. qián jiāng jūn xiāo wàng zhī lǐng shàng shū shì, jiàn yán yǐ wéi" shàng shū bǎi guān zhī běn, guó jiā shū jī, yí yǐ tōng míng gōng zhèng chǔ zhī. wǔ dì yóu yàn hòu tíng, gù yòng huàn zhě, fēi gǔ zhì yě. yí bà zhōng shū huàn guān." hòu hàn zhòng wù, xī guī shàng shū, sān gōng dàn shòu chéng shì ér yǐ. shàng shū lìng zhǔ zàn zòu shì, zǒng lǐng jì gāng, wú suǒ bù tǒng. yǔ sī lì xiào wèi yù shǐ zhōng chéng cháo huì jiē zhuān xí ér zuò, jīng shī hào yuē" sān dú zuò". gù gōng wèi lìng pú yè zhě, cháo huì bù bì zòu shì. tiān zǐ fēng shàn, zé shàng shū lìng fèng yù dié jiǎn jiān cáng fēng zhī lǐ. hòu hàn guāng wǔ yǐ hóu bà wèi shàng shū lìng, měi chūn cháng xià kuān dà zhī zhào, fèng sì shí zhī mìng, jiē bà suǒ jiàn yě. guō jí qiān shàng shū lìng, chù zhí jī mì, shù nà zhōng jiàn. chén zhōng wèi shàng shū lìng, qián hòu suǒ zòu, xī tiáo yú nán gōng gé shàng, yǐ wéi gù shì. zhèng hóng wèi shàng shū lìng, yì zhe yú nán gōng, yǐ wéi gù shì. guō hè zì qiáo qīng, wèi shàng shū lìng, bǎi xìng gē zhī yuē:" jué dé rén míng guō qiáo qīng, zhōng zhèng cháo tíng shàng xià píng." yòu, zuǒ xióng zì bó háo, wèi shàng shū lìng. zì xióng zài shàng shū, tiān xià bù gǎn miù xuǎn, shí yú nián jiān, chēng wéi dé rén. zì xióng zhǎng nà yán, duō suǒ zhèng sù. shěn xūn zì yì zhēng, yì nán gōng, cì jiǔ, bài shàng shū lìng, chí jié lín bì yōng, míng guān bǎi liáo. xún yù zì wén ruò, wèi shàng shū lìng, jū zhōng chí zhòng, fén huǐ gù àn, qí cè mì móu, bù dé jǐn wén. yòu jǔ xún yōu kě yǐ dài jǐ. hòu yōu wèi shàng shū lìng, yì tuī xián jìn shì. wèi wǔ dì yuē:" èr xún lìng zhī lùn rén, jiǔ ér yì xìn, mò shì bù wàng." wèi jìn yìn shòu yǔ hàn tóng, guān jìn xián liǎng liáng, nà yán zé, wǔ shí cháo fú, pèi shuǐ cāng yù. shòu bài zé cè mìng zhī, yǐ zài duān yòu gù yě. hōng, yú cháo táng fā āi. chén jiǎo zì jì bì, wèi shàng shū lìng. wèi míng dì zú zhì shàng shū mén, jiǎo guì wèn yuē:" bì xià yù hé zhī?" dì yuē:" yù àn xíng wén shū ěr." jiǎo yuē:" cǐ chén zhí fèn, fēi bì xià suǒ yí lín yě. ruò chén bù chèn zhí, zé qǐng jiù chù." dì cán, huí chē. jìn lè guǎng wéi shàng shū lìng, wú dāng shí chēng, wèi hòu rén suǒ sī. yòu tài xī yuán nián, zhào yuē:" fū zǒng bǎi kuí zhī dé shī, guǎn wáng zhèng zhī kāi sāi zhě, duān yòu zhī zhí yě. shì yǐ zì hàn dài yǐ lái, shèn xuǎn qí rén. yì láng wáng róng kě wèi shàng shū lìng." yòu, wèi guàn zì bó yù, bài shàng shū lìng, xìng yán dàn, yǐ fǎ yù xià, shì shàng shū ruò cān zuǒ, shàng shū láng ruò yuàn shǔ. yòu xióng yuǎn qǐ yuē:" fú jiàn lì bù yǐ tài wèi xún zǔ wèi shàng shū lìng, fù lǐng jīng zhōu mù. zì sān dài yǐ lái, wèi wén yǐ nà yán zhī guān ér chū lǐng mù bó zhě." wáng biāo zhī zì shū hǔ, wèi shàng shū lìng, yǔ xiè ān gòng zhǎng cháo zhèng. ān měi chēng yuē:" cháo zhī dà shì, zhòng bù néng jué zhě, zī zhī wáng gōng, wú bù dé pàn zhī." wèi jìn yǐ xià, rèn zǒng jī héng, shì wú dà xiǎo, xián guī lìng pū. sòng xiào jiàn yuán nián, zhào yuē:" shàng shū, bǎi guān zhī yuán běn, shù jī zhī shū jī. chéng láng liè cáo, jú sī yǒu rèn. zì qǐng shì wú jù xì, xī guī lìng pū, fēi suǒ yǐ qún néng jì yè yě. kě gèng míng tǐ zhì, zé jué chéng yě." qí liáng jiù yòng zuǒ pú yè, měi qiān sī kōng. xiè fěi zì jìng chōng, zhēng wèi sī tú shàng shū lìng. fěi cí jiǎo jí, bù kān cháo yè, nǎi jiǎo jīn jiān yú, yì yún lóng mén xiè. jì jiàn, chéng xiǎo chē jiù xí. liáng chén bìng yǒu zhī. hòu wèi běi qí zhǎng tán jīu jiàn shì, yǔ yù shǐ zhōng chéng gèng xiāng lián chá. suí yì zǒng lǐng zhòng wù. dà táng shàng shū lìng cháo fú bì miǎn, bā liú qī zhāng, sān liáng guān. wǔ dé chū, tài zōng wèi qín wáng shí, cháng jū zhī, qí hòu rén chén mò gǎn dāng. gù zì lóng shuò sān nián, zhì fèi shàng shū lìng. zhì guǎng dé zhōng, guō zi yí xūn yè jì shèng, nǎi tè bài yān. zi yí yǐ wén huáng dì gù, ràng bù gǎn shòu.
殷、汤制官有冢宰,(伊尹制官,以三公摄冢宰。)君薨,则百官总己以听於冢宰。周之冢宰为天官,掌邦之理,六卿之职总属焉,於百官无所不主。至秦,置尚书令。尚,主也。汉因之,铜印青绶。武帝用宦者,更为中书谒者令。成帝去中书谒者令官,更以士人为尚书令。(时弘恭、石显相继为中书令,专权邪僻。前将军萧望之领尚书事,建言以为“尚书百官之本,国家枢机,宜以通明公正处之。武帝游宴后庭,故用宦者,非古制也。宜罢中书宦官。”)后汉众务,悉归尚书,三公但受成事而已。尚书令主赞奏事,总领纪纲,无所不统。与司隶校尉、御史中丞朝会皆专席而坐,京师号曰”三独坐”。故公为令、仆射者,朝会不陛奏事。天子封禅,则尚书令奉玉牒检兼藏封之礼。(后汉光武以侯霸为尚书令,每春常下宽大之诏,奉四时之命,皆霸所建也。郭伋迁尚书令,处职机密,数纳忠谏。陈忠为尚书令,前后所奏,悉条於南宫阁上,以为故事。郑弘为尚书令,亦著於南宫,以为故事。郭贺字乔卿,为尚书令,百姓歌之曰:“厥德仁明郭乔卿,忠正朝廷上下平。”又,左雄字伯豪,为尚书令。自雄在尚书,天下不敢谬选,十馀年间,称为得人。自雄掌纳言,多所正肃。沈勋字异徵,诣南宫,赐酒,拜尚书令,持节临辟雍,名冠百僚。荀彧字文若,为尚书令,居中持重,焚毁故案,奇策密谋,不得尽闻。又举荀攸可以代己。后攸为尚书令,亦推贤进士。魏武帝曰:“二荀令之论人,久而益信,没世不忘。”)魏晋印绶与汉同,冠进贤两梁,纳言帻,五时朝服,佩水苍玉。受拜则策命之,以在端右故也。薨,於朝堂发哀。(陈矫字季弼,为尚书令。魏明帝卒至尚书门,矫跪问曰:“陛下欲何之?”帝曰:“欲案行文书耳。”矫曰:“此臣职分,非陛下所宜临也。若臣不称职,则请就黜。”帝惭,回车。晋乐广为尚书令,无当时称,为后人所思。又太熙元年,诏曰:“夫总百揆之得失,管王政之开塞者,端右之职也。是以自汉代以来,慎选其人。议郎王戎可为尚书令。”又,卫瓘字伯玉,拜尚书令,性严惮,以法御下,视尚书若参佐,尚书郎若掾属。又熊远启曰:”伏见吏部以太尉荀组为尚书令,复领荆州牧。自三代以来,未闻以纳言之官而出领牧伯者。”王彪之字叔虎,为尚书令,与谢安共掌朝政。安每称曰:“朝之大事,众不能决者,谘之王公,无不得判之。”)魏晋以下,任总机衡,事无大小,咸归令仆。(宋孝建元年,诏曰:“尚书,百官之元本,庶绩之枢机。丞郎、列曹,局司有任。自顷事无巨细,悉归令仆,非所以群能济业也。可更明体制,责厥成也。”)齐梁旧用左仆射,美迁司空。(谢朏字敬冲,徵为司徒、尚书令。朏辞脚疾,不堪朝谒,乃角巾肩舆,诣云龙门谢。既见,乘小车就席。)梁陈并有之。后魏、北齐掌弹纠见事,与御史中丞更相廉察。隋亦总领众务。大唐尚书令朝服鷩冕,八旒七章,三梁冠。武德初,太宗为秦王时,尝居之,其后人臣莫敢当。故自龙朔三年,制废尚书令。(至广德中,郭子仪勋业既盛,乃特拜焉。子仪以文皇帝故,让不敢受。)
pú yè zuǒ yòu chéng zuǒ yòu sī láng zhōng yuán wài láng fù
仆射(左右丞 左右司郎中 员外郎附)
pú yè: qín guān. hàn yīn zhī, zì shì zhōng shàng shū bó shì láng jiē yǒu zhī. gǔ zhě zhòng wǔ guān, yǒu zhǔ shè yǐ dū kè. gǔ zhě zhòng wǔ guān, yǐ shàn shè zhě zhǎng shì, gù yuē pú yè. pú yè zhě, pú yì yú shè yě. yī yún, pū, zhǔ yě. jūn tún lì zōu zǎi yǒng xiàng gōng rén jiē yǒu, qǔ qí lǐng shì zhī hào. fán cǐ zhū guān, jiē yǒu pú yè, suí suǒ lǐng zhī shì yǐ wéi hào yě. ruò jūn tún lì zé yuē jūn tún pú yè, yǒng xiàng zé yuē yǒng xiàng pú yè. chéng dì jiàn shǐ yuán nián, chū zhì shàng shū wǔ rén, yǐ yī rén wéi pú yè, zhǔ fēng mén, zhǎng shòu lǐn jiǎ qián gǔ. zhèng chóng zì zi yóu, wèi shàng shū pú yè, shù zhí jiàn zhēng. měi jiàn, yè gé lǚ, shàng xiào yuē:" wǒ shí zhèng shàng shū lǚ shēng." hòu wéi rén suǒ zèn, shàng zé chóng yuē:" jūn mén rú shì, hé yù jìn qiè zhǔ shàng?" chóng yuē:" chén mén rú shì, chén xīn rú shuǐ." shàng nù, xià yù qióng zhì, sǐ yù zhōng. hòu hàn shàng shū pú yè yī rén, shǔ shàng shū shì. lìng bù zài, zé zòu xià zhòng shì, yìn shòu yǔ lìng tóng. zì hàn yǐ xià, zhāng fú bìng yǔ lìng tóng. xiàn dì jiàn ān sì nián, yǐ zhí jīn wú róng shào wèi zuǒ pú yè, wèi zhēn wèi yòu pú yè. pú yè fēn zhì zuǒ yòu, gài zì cǐ shǐ. zhōng lí yì zì zi yóu, bài shàng shū pú yè. cháng cì hú shì zi, dāng wǔ shí pǐ, shàng shū láng shòu zhào, wù yǐ sān shí pǐ. shàng nù, zhào láng, yù biān zhī. yì rù yuē:" chén wèi dà zuì zhòng, láng wèi xiǎo zuì qīng, chén dāng xiān zuò, rán hòu jí láng." suì jiě yī dāng biān. shàng shì zhī yuē:" fēi zhōng lí shàng shū, jǐ wù jiàng wēi yú cǐ láng." yòu míng dì zuò běi gōng, yì jiàn zhǐ zhī, chū wèi lǔ xiāng. jí dé yáng diàn chéng, bǎi guān dà huì. shàng xiào yuē:" zhōng lí shàng shū zài, zhèn bù dé chéng cǐ diàn." bào yǒng zì jūn zhǎng, bài pú yè, jiāng bīng àn hé dōng. yǒng hǎo wén dé, suī xíng dà jiàng jūn shì, cháng bái chān, lù chēng" bái yī shàng shū". jīng wèi zhì jìn, qì yú jiāng zuǒ, shěng zhì wú héng. wèi xú xuān zì bǎo jiān, wèi zuǒ pú yè, jiā shì zhōng. chē jià xìng xǔ chāng, xuān tǒng liú shì. dì hái, zhǔ zhě zòu chéng wén shū. zhào yuē:" wú shěng yǔ pú yè hé yì?" jìng bù shì. yòu, shí yù yǐ jiǎ xǔ wèi pú yè, xǔ cí yuē:" shàng shū pú yè, guān zhī shī zhǎng, tiān xià suǒ shǔ, qí nài yú guó cháo hé?" zhì èr, zé wèi zuǒ yòu pú yè huò bù liǎng zhì, dàn yuē shàng shū pú yè. xún yǐ zì jǐng qiàn, qí wài shēng chén tài, qǐ yǐ dài jǐ. tài hōng, dài tài wèi pú yè, lǐng lì bù, sì cí ér shòu. yǐ chéng tài hòu, jiā zhī shū shèn, zōng hé míng shí, fēng sú chéng yī. yòu wǔ dì zhào yuē:" zhōng jūn jiāng jūn yáng hù, bǐng dé qīng shào, jīng wěi wén wǔ, suī chù fù xīn zhī rèn, bù chǔ shū jī zhī zhòng, fēi chuí gǒng wú wéi zhī yì yě. qí yǐ hù wèi shàng shū zuǒ pú yè." yòu sī mǎ guī wèi shàng shū yòu pú yè, shí nián sì shí jiǔ, zhòng yǐ wéi měi. yòu zhōu yǐ wèi zuǒ pú yè, fēng dé suī zhòng, guò jiāng jī nián, héng yǐn jiǔ, sān rì xǐng, shí rén wèi wèi" sān rì pú yè". xiè ān yì wèi pú yè. lìng quē, zé zuǒ wèi shěng zhǔ. ruò zuǒ yòu bìng quē, zé zhì shàng shū pú yè yǐ zhǔ zuǒ shì, zhì cí bù shàng shū yǐ zhǎng yòu shì, zé shàng shū pú yè cí bù shàng shū bù héng zhì yǐ. ruò wú lìng, zé zuǒ pú yè wèi shěng zhǔ, yǔ lìng tóng. ruò zuǒ yòu bìng quē, zé zhí zhì pú yè, zài qí zhōng xián, zǒng zuǒ yòu shì. sòng shàng shū pú yè shèng yòu jiǎn zuǒ, yòu jū èr zhě zhī jiān. pú yè zhí wèi zhí fǎ, zhì èr zé wèi zuǒ yòu zhí fǎ. wáng jìng hóng wèi pú yè, guān shǔ wén àn. chū bù xǐng dú, cháng péi tīng sòng, wén dì wèn yǐ yí yù, jìng hóng bú duì. dì biàn sè, wèn zuǒ yòu:" hé gù bù yǐ xùn dié fù pú yè?" jìng hóng yuē:" chén nǎi dé xùn dié, zhèng zì bù jiě." dì bù yuè, hòu qiān shàng shū lìng. yòu yǔ shàng shū fēn lǐng zhū cáo, jiān zhǎng dàn jǔ. wáng hóng wèi pú yè, zòu dàn kāng lè xiàn gōng xiè líng yùn:" lì rén guì xìng yín qí bì qiè, shā xìng jiāng sì, qǐng miǎn guān xuē jué, fù dà lǐ. nèi tái jiù tǐ, bù de yòng fēng shēng jǔ dàn. cǐ shì zhāng hè, bào zhī cháo yě, bù gǎn gǒng mò." wǔ dì lìng miǎn guān ér yǐ. qí zuǒ yòu pú yè xíng zé fēn dào, zuǒ pú yè lǐng diàn zhōng zhǔ kè èr cáo, zhǎng zhū cáo jiāo miào yuán líng chē jià xíng xìng cháo yí tái nèi fēi wéi wén guān jǔ bǔ mǎn xù jí jiǎ shì. qí zhū jí qìng ruì yīng zhòng hè zāi yì zéi fā zhòng biàn lín xuān cè mìng, gǎi hào gé zhì, lì guān quán xuǎn, fán zhū chú shǔ gōng lùn fēng jué biǎn chù bā yì yí yàn tōng guān àn, zé zuǒ pú yè zhǔ, yòu pú yè cì jīng zhī. yòu pú yè lǐng cí bù yí cáo. zhǎng zhū cáo kù cáng gǔ bó, wén wǔ lǐn gěi, zhū jūn zī chà liàng rén yì bǎi gōng, sǐ bìng wáng pàn tǎo bǔ, kǎo tī fēi wéi, zū bù shuì diào, lǐ chuán chē bīng qì. qí cí bù jiāo miào sàng zèng, yí cáo yí diǎn lǐ xué, wǔ guān chú shǔ, yí jǐng chéng yì, rén hù fù chú, jiā zhái tián dì xīng gōng chuàng jià yùn xiě, jū lǜ xíng yù tīng sòng, bǎi gōng miǎn qiǎn, tōng guān jí àn zòu shì, zé yòu pú yè zhǔ, zuǒ pú yè cì jīng zhī. huáng àn, zuǒ pú yè shàng shǔ, yòu pú yè cì shǔ. fán pú yè zhǎng cháo guǐ, shàng shū zhǎng yàn zòu, dōu chéng rèn zài dàn wéi. zhū xiáng yàn shì, yīng xū mìng yì xiāng zhí zhě, jiē láng xiān lì yì, yīng zòu huáng àn jí guān shì, yǐ lì yì guān wèi yì zhǔ. fán cí sù yǒu màn mìng zhě, cáo yuàn zī rú jiù. ruò mìng yǒu zī, zé yǐ lì yì zhě wèi yì zhǔ. qí liáng jiù zhì, yòu pú yè qiān zuǒ pú yè, zuǒ pú yè měi qiān lìng, qí pú yè chù yú zhōng. chén yì rán. hòu wèi èr pú yè, zuǒ jū shàng, yòu jū xià. lìng pū zhōng chéng zōu chàng ér rù gōng mén, zhì yú mǎ dào. jí guō zuò wèi pú yè, yǐ wéi fēi jǐn jìng zhī yí, nǎi zòu qǐng: yù zài tài jí, zōu chàng zhì zhǐ chē mén yù zài cháo táng, zhǐ sī mǎ mén. zōu chàng bù rù gōng, zì cǐ shǐ yě. yòu ěr zhū zhòng yuǎn wèi xíng tái pú yè, qǐng zhǔn cháo shì, zài jūn míng zōu, fèi dì xiào ér xǔ zhī, qí sì qíng ruò cǐ. běi qí pú yè, zhí wèi zhí fǎ, zhì èr zé wèi zuǒ yòu pú yè, jiē yǔ lìng tóng, zuǒ jiū dàn ér yòu bù jiū dàn. suí wén dì kāi huáng sān nián, zhào zuǒ yòu pú yè cóng èr pǐn, zuǒ zhǎng pàn lì bù lǐ bù bīng bù sān shàng shū, yù shǐ jiū bù dàng zhě, jiān jiū dàn zhī. yòu zhǎng pàn dōu guān dù zhī gōng bù sān shàng shū, yòu zhī yòng dù. yú bìng yī jiù. yáng sù wèi yòu pú yè, yǔ gāo jiǒng zhuān zhǎng cháo zhèng. hòu wén dì jiàn shū jì sù, zhào yuē:" pú yè, guó zhī zǎi fǔ, bù kě gōng qīn xì wù, dàn sān wǔ rì yí dù xiàng shěng, píng lùn dà shì." wài shì chóng zhòng, shí duó qí quán yě. zhōng rén shòu zhī mò, bù fù tōng pàn shěng shì. dà táng zuǒ yòu èr pú yè yīn qián dài, běn fù shàng shū lìng. zì shàng shū lìng fèi quē, èr pú yè zé wèi zǎi xiàng. gù tài zōng wèi fáng xuán líng dù rú huì yuē:
仆射:秦官。汉因之,自侍中、尚书、博士、郎皆有之。古者重武官,有主射以督课。(古者重武官,以善射者掌事,故曰仆射。仆射者,仆役於射也。一云,仆,主也。)军屯吏、驺、宰、永巷宫人皆有,取其领事之号。(凡此诸官,皆有仆射,随所领之事以为号也。若军屯吏则曰军屯仆射,永巷则曰永巷仆射。)成帝建始元年,初置尚书五人,以一人为仆射,主封门,掌授廪假钱穀。(郑崇字子游,为尚书仆射,数直谏诤。每见,曳革履,上笑曰:“我识郑尚书履声。”后为人所谮,上责崇曰:“君门如市,何欲禁切主上?”崇曰:“臣门如市,臣心如水。”上怒,下狱穷治,死狱中。)后汉尚书仆射一人,署尚书事。令不在,则奏下众事,印绶与令同。(自汉以下,章服并与令同。)献帝建安四年,以执金吾荣邵为左仆射,卫臻为右仆射。仆射分置左右,盖自此始。(锺离意字子游,拜尚书仆射。尝赐胡侍子,当五十疋,尚书郎受诏,误以三十疋。上怒,召郎,欲鞭之。意入曰:“臣位大罪重,郎位小罪轻,臣当先坐,然后及郎。”遂解衣当鞭。上释之曰:“非锺离尚书,几误降威於此郎。”又明帝作北宫,意谏止之,出为鲁相。及德阳殿成,百官大会。上笑曰:“锺离尚书在,朕不得成此殿。”鲍永字君长,拜仆射,将兵案河东。永好文德,虽行大将军事,常白襜,路称”白衣尚书”。)经魏至晋,迄於江左,省置无恒。(魏徐宣字宝坚,为左仆射,加侍中。车驾幸许昌,宣统留事。帝还,主者奏呈文书。诏曰:“吾省与仆射何异?”竟不视。又,时欲以贾诩为仆射,诩辞曰:“尚书仆射,官之师长,天下所属,其柰於国朝何?”)置二,则为左右仆射;或不两置,但曰尚书仆射。(荀顗字景倩,其外生陈泰,启顗代己。泰薨,代泰为仆射,领吏部,四辞而受。顗承泰后,加之淑慎,综覈名实,风俗澄一。又武帝诏曰:”中军将军羊祜,秉德清劭,经纬文武,虽处腹心之任,不处枢机之重,非垂拱无为之意也。其以祜为尚书左仆射。”又司马珪为尚书右仆射,时年四十九,众以为美。又周顗为左仆射,风德虽重,过江积年,恒饮酒,三日醒,时人谓为“三日仆射”。谢安亦为仆射。)令阙,则左为省主。若左右并阙,则置尚书仆射以主左事,置祠部尚书以掌右事,则尚书仆射、祠部尚书不恒置矣。(若无令,则左仆射为省主,与令同。若左右并阙,则直置仆射,在其中閒,总左右事。)宋尚书仆射胜右减左,右居二者之间。仆射职为执法,置二则为左右执法。(王敬弘为仆射,关署文案。初不省读,尝陪听讼,文帝问以疑狱,敬弘不对。帝变色,问左右:“何故不以讯牒副仆射?”敬弘曰:“臣乃得讯牒,正自不解。”帝不悦,后迁尚书令。)又与尚书分领诸曹,兼掌弹举。(王弘为仆射,奏弹康乐县公谢灵运:”力人桂兴淫其嬖妾,杀兴江涘,请免官削爵,付大理。内台旧体,不得用风声举弹。此事彰赫,暴之朝野,不敢拱默。”武帝令免官而已。)齐左右仆射行则分道,左仆射领殿中、主客二曹,(掌诸曹郊庙园陵、车驾行幸、朝仪台内非违、文官举补满叙疾假事。其诸吉庆、瑞应、众贺、灾异、贼发、众变、临轩策命,改号格制,莅官铨选,凡诸除署、功论、封爵、贬黜、八议、疑谳通关案,则左仆射主,右仆射次经之。)右仆射领祠部、仪曹。(掌诸曹库藏穀帛,文武廪给,诸军资差量人役百工,死病亡叛讨捕,考剔非违,租布税调,理船车兵器。其祠部郊庙丧赠,仪曹仪典礼学,武官除署,移井城邑,人户复除,家宅田地兴工创架运写,拘虑刑狱听讼,百工免遣,通关及案奏事,则右仆射主,左仆射次经之。)黄案,左仆射上署,右仆射次署。凡仆射掌朝轨,尚书掌谳奏,都丞任在弹违。(诸详谳事,应须命议相值者,皆郎先立意,应奏黄案及关事,以立意官为议主。凡辞诉有慢命者,曹掾咨如旧。若命有咨,则以立意者为议主。)齐梁旧制,右仆射迁左仆射,左仆射美迁令,其仆射处於中。陈亦然。后魏二仆射,左居上,右居下。(令、仆、中丞驺唱而入宫门,至於马道。及郭祚为仆射,以为非尽敬之宜,乃奏请:御在太极,驺唱至止车门;御在朝堂,止司马门。驺唱不入宫,自此始也。又尔朱仲远为行台仆射,请准朝式,在军鸣驺,废帝笑而许之,其肆情若此。)北齐仆射,职为执法,置二则为左右仆射,皆与令同,左纠弹而右不纠弹。隋文帝开皇三年,诏左右仆射从二品,左掌判吏部、礼部、兵部三尚书,御史纠不当者,兼纠弹之。右掌判都官、度支、工部三尚书,又知用度。馀并依旧。(杨素为右仆射,与高颎专掌朝政。后文帝渐疏忌素,诏曰:“仆射,国之宰辅,不可躬亲细务,但三五日一度向省,评论大事。”外示崇重,实夺其权也。终仁寿之末,不复通判省事。)大唐左右二仆射因前代,本副尚书令。自尚书令废阙,二仆射则为宰相。故太宗谓房玄龄、杜如晦曰:
" gōng wèi pú yè, dāng dòng kāi ěr mù, fǎng qiú cái xián, shì wèi zǎi xiàng hóng yì zhī dào. jīn yǐ jué cí tīng sòng bù xiá, qǐ zhù zhèn qiú xián zhī yì?" nǎi lìng shàng shū xì wù xī wěi yú liǎng chéng. qí yuān làn dà gù, dāng zòu wén zhě, zé guān yú pú yè. jí zhēn guān mò, chú bài pú yè, bì jiā" tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì" jí" cān zhī jī wù" děng míng, fāng wèi zǎi xiàng, bù rán zé fǒu. rán wèi pú yè zhě, yì wú bù jiā yān. zhì kāi yuán yǐ lái, zé hǎn yǒu jiā zhě. zì kāi yuán yǐ lái, shǐ yǒu dān wèi pú yè, bù jiān zǎi xiàng zhě. chū, lóng shuò èr nián, gǎi zuǒ yòu pú yè wèi zuǒ yòu kuāng zhèng, xián hēng yuán nián fù jiù, guān pǐn dì sì. shàng yuán sān nián rùn wǔ yuè, zhì shàng shū shěng bān xià zhū zhōu fǔ, bìng yí yòng huáng zhǐ. wǔ tài hòu gǎi èr pú yè wéi wén chāng zuǒ yòu xiāng, jìn jiē wèi cóng sān pǐn, xún fù běn jiē. shén lóng chū, fù wèi zuǒ yòu pú yè. èr nián jiǔ yuè, chì mén xià jí dōu shěng, yí rì bié lù zhì chì, měi sān yuè yī jìn. kāi yuán yuán nián, gǎi wéi zuǒ yòu chéng xiàng, cóng èr pǐn, tǒng lǐ zhòng wù, jǔ chí gāng mù, zǒng pàn shěng shì. èr nián sì yuè, chì zài jīng yǒu sù yuān zhě, bìng yú shàng shū shěng chén dié, suǒ sī wèi lǐ. ruò jī yán zhì yǒu qū zhì zhě, wěi zuǒ yòu chéng jí yù shǐ tái fǎng chá wén zòu. rú wèi jīng shàng shū shěng, bù dé zhé yú sān sī yuè sù. yù shǐ jiū bù dàng zhě, jiān dé dàn zhī. zhì tiān bǎo yuán nián fù jiù.
“公为仆射,当洞开耳目,访求才贤,是为宰相弘益之道。今以决辞听讼不暇,岂助朕求贤之意?”乃令尚书细务悉委於两丞。其冤滥大故,当奏闻者,则关於仆射。及贞观末,除拜仆射,必加”同中书门下平章事”及”参知机务”等名,方为宰相,不然则否。然为仆射者,亦无不加焉。至开元以来,则罕有加者。(自开元以来,始有单为仆射,不兼宰相者。)初,龙朔二年,改左、右仆射为左、右匡政,咸亨元年复旧,官品第四。(上元三年闰五月,制尚书省颁下诸州府,并宜用黄纸。)武太后改二仆射为文昌左右相,进阶为从三品,寻复本阶。神龙初,复为左右仆射。(二年九月,饬门下及都省,宜日别录制饬,每三月一进。)开元元年,改为左右丞相,从二品,统理众务,举持纲目,总判省事。(二年四月,饬在京有诉冤者,并於尚书省陈牒,所司为理。若稽延致有屈滞者,委左右丞及御史台访察闻奏。如未经尚书省,不得辄於三司越诉。)御史纠不当者,兼得弹之。至天宝元年复旧。
yì yuē: àn pú yè qín guān, qí míng zé wēi, qí zhí shén xì. dōng hàn yǐ hòu, suī wěi rèn jiàn zhòng, zhí sī huì fǔ, ér fēi bǎi liáo shī zhǎng zhī zhí yě. yòu àn, chéng xiàng yì qín guān, qín shì měi qún chén shàng biǎo, jiē yún" chéng xiàng chén mǒu" wéi shǒu. hàn zhī zōng chén xiāo hé wéi chéng xiàng. hàn yí: chéng xiàng jìn, tiān zǐ yù zuò wèi qǐ, zài yú wéi xià yǒu jí, fǎ jià zhì dì wèn. dé lù èr qiān dàn, shēn tú jiā yù zhǎn nèi shǐ cháo cuò shì yě. huò guāng shòu gù tuō zhī zhòng, dāng yī zhōu zhī dì, fèi chāng yì wáng, shàng biǎo tài hòu:" chéng xiàng chén chǎng" wéi shǒu," dà sī mǎ dà jiàng jūn chén guāng" cì zhī, qí zūn chóng rú cǐ. zhōng xián cháng zhì zuǒ yòu chéng xiàng, yì cháng gǎi wéi xiàng guó, yì wèi dà sī tú. dà dǐ hàn zhī chéng xiàng, shì wèi sān gōng, yú tiān xià wú suǒ bù tǒng. hòu hàn yì yǐ sān gōng wèi zǎi xiàng, zé sī tú běn xī hàn chéng xiàng yě. hòu huò wèi chéng xiàng, huò wèi xiàng guó, huò wèi dà chéng xiàng, suī hù wèi zhī míng, qí shí yī yě. cáo gōng sī mǎ shī zhāo zhào wáng lún wáng dūn wáng dǎo liú yì xuān qí gāo dì liáng wǔ dì ěr zhū róng hóu jǐng chén wǔ dì qí xiàn wǔ suí wén dì jiē wèi zhī. lì dài duō fēi xún cháng rén chén zhī zhí, yì duō wèi zèng guān. rán zì qín yǐ jiàng, shí jū bǎi liáo zhī zhǎng. jīn shàng shū lìng zǒng lǐng zhòng wù, jǔ chí gāng mù, pú yè èr zhī, chéng wèi chóng zhòng, qiě fēi tǒng guó zhèng, zǎi tiān xià zhī rèn, yí shì zhōng zhōng shū lìng, rú zhí yǐ zūn chóng zé tài shī, bù rán shàng gōng tài wèi shǐ kě shī cháng mìng bǎi liáo yě. lóng shuò zhōng, tiān bǎo chū, cháng gǎi shì zhōng zhōng shū lìng wèi zuǒ yòu xiāng, yuǎn xié yī yǐn zhòng huī wèi zuǒ yòu xiāng, zhōu gōng zhào gōng xiāng chéng wáng wèi zuǒ yòu zhī yì, sī chéng yǔn dàng. huò wèi shàng shū lìng pú yè lù shàng shū zhī zhí, shì guān zhī shī zhǎng. àn qián dài lù shàng shū huò guāng zhāng ān shì wáng fèng zhào xī móu róng dèng biāo zhāng yǔ lǐ gù wáng dǎo chǔ yàn huí qí míng dì zhī tú, huò shì chéng xiàng, huò shì sān gōng, huò shì dà jiàng jūn dà sī mǎ jiān zhī, jiē bǐng cháo zhèng, yóu gǔ zhǒng zǎi, bǎi guān zǒng jǐ, shí zǎi fǔ yě, qí shí bié zì yǒu lìng pū. jīn pú yè suī cháng gǎi wéi chéng xiàng, míng tóng ér zhí yì, pǐn zhì yòu wèi chóng jí, shàng yǒu sān shī sān gōng shàng shū lìng qī rén, qǐ dé bǐ qián dài chéng xiàng shòu rèn yě? qí xí jiù míng wú shí zhě, ruò jīn cì shǐ jiē yún shǐ chí jié, àn qián dài shǐ chí jié, dé lù èr qiān dàn qí wáng gōng yǐ xià fēng guó, jiē nán miàn chén rén, fēn máo jiàn shè qí kāi fǔ yí tóng sān sī, zé lǐ shù bān zhì jiē rú sān gōng, zhì fǔ pì lì: jīn bìng qǐ yǒu qí shí hū? cǐ lì shén zhòng, bù néng biàn jǔ. ān yǒu pú yè yīn gǎi chéng xiàng zhī míng, dōu wú chéng xiàng zhī shí, ér wèi bǎi liáo shī zhǎng yě? yòu yǔ chéng láng jué lǐ, ruò bù gé pǐn zhì jìng, zé zhū sī zhǎng guān yǔ gé pǐn liáo shǔ, qí kě jué lǐ hū? sī bù rán yǐ.
议曰:按仆射秦官,其名则微,其职甚细。东汉以后,虽委任渐重,职司会府,而非百寮师长之职也。又按,丞相亦秦官,秦氏每群臣上表,皆云”丞相臣某”为首。汉之宗臣萧何为丞相。汉仪:丞相进,天子御座为起,在舆为下;有疾,法驾至第问。得戮二千石,申屠嘉欲斩内史晁错是也。霍光受顾讬之重,当伊周之地,废昌邑王,上表太后:”丞相臣敞”为首,”大司马、大将军臣光”次之,其尊崇如此。中閒尝置左右丞相,亦尝改为相国,亦为大司徒。大抵汉之丞相,是为三公,於天下无所不统。后汉亦以三公为宰相,则司徒本西汉丞相也。后或为丞相,或为相国,或为大丞相,虽互为之名,其实一也。曹公、司马师、昭、赵王伦、王敦、王导、刘义宣、齐高帝、梁武帝、尔朱荣、侯景、陈武帝、齐献武、隋文帝皆为之。历代多非寻常人臣之职,亦多为赠官。然自秦以降,实居百寮之长。今尚书令总领众务,举持纲目,仆射贰之,诚为崇重,且非统国政,宰天下之任,宜侍中、中书令,如直以尊崇则太师,不然上公、太尉始可师长命百寮也。龙朔中,天宝初,尝改侍中、中书令为左右相,远协伊尹、仲虺为左右相,周公、召公相成王为左右之义,斯诚允当。或谓尚书令、仆射、录尚书之职,是官之师长。按前代录尚书霍光、张安世、王凤、赵熹、牟融、邓彪、张禹、李固、王导、褚彦回、齐明帝之徒,或是丞相,或是三公,或是大将军、大司马兼之,皆秉朝政,犹古冢宰,百官总己,实宰辅也,其时别自有令仆。今仆射虽尝改为丞相,名同而职异,品秩又未崇极,上有三师、三公、尚书令七人,岂得比前代丞相受任也?其袭旧名无实者,若今刺史皆云使持节,按前代使持节,得戮二千石;其王公以下封国,皆南面臣人,分茅建社;其开府仪同三司,则礼数班秩皆如三公,置府辟吏:今并岂有其实乎?此例甚众,不能遍举。安有仆射因改丞相之名,都无丞相之实,而为百寮师长也?又与丞郎绝礼,若不隔品致敬,则诸司长官与隔品寮属,其可绝礼乎?斯不然矣。
zuǒ yòu chéng: qín zhì shàng shū chéng èr rén, shǔ shào fǔ. hàn yīn zhī. zhì chéng dì jiàn shǐ sì nián, zhì chéng sì rén. jí hòu hàn guāng wǔ, shǐ jiǎn qí èr, wéi zhì zuǒ yòu chéng, zuǒ lìng pū zhī shì, tái zhōng jì gāng, wú suǒ bù zǒng. zuǒ chéng zhǔ lì mín zhāng bào jí zōu bó shǐ, huáng xiāng zì wén jiàng, bài zuǒ chéng, gōng mǎn dāng qiān, hé dì liú, zēng zhì. hòu bài shàng shū, qiān pú yè. yòu chéng yǔ pú yè jiē zhǎng shòu lǐn jiǎ qián gǔ, yòu jiǎ shǔ yìn shòu jí zhǐ bǐ mò zhū cái yòng kù cáng. yáng qiáo wèi yòu chéng, xíng zhí tài cháng xīn róu, róu bù bì chē, qiáo zòu róu bù jìng, xià tíng wèi. zuǒ yòu chéng quē, yǐ cì xī láng bǔ zhī, sān suì wèi cì shǐ. hàn yù shǐ zhōng chéng shì yù shǐ xíng fù dào zhōng, yù shàng shū jí chéng láng, bì chē zhí bǎn yī, chéng láng zuò chē, jǔ shǒu lǐ zhī, chē guò yuǎn, nǎi qù. shàng shū yán zuǒ yòu chéng, gǎn gào zhī rú zhào shū lǜ lìng. láng jiàn zuǒ yòu chéng, duì yī wú jìng, chēng yuē zuǒ yòu jūn. chéng láng jiàn shàng shū, zhí bǎn yī, chēng yuē" míng shí". láng jiàn lìng pū, zhí bǎn bài, cháo hè duì yī. wèi jìn zuǒ yòu chéng tóng yìn, qīng hēi shòu, jìn xián yī liáng guān, jiè zé, jiàng cháo fú. zuǒ chéng zhǔ tái nèi jìn lìng, qǐn miào cí sì, cháo yí lǐ zhì, xuǎn yòng shǔ lì, jí jiǎ jiān jiū dàn zhī shì fù xián dá xīn kuàng shī xù yuē:" shàng shū zuǒ chéng, dàn bā zuò yǐ xià, jū wàn jī zhī huì, nǎi huáng cháo zhī sī zhí, tiān tāi zhī guǎn xiá." yòu xì shēn wèi zuǒ chéng, zòu tuī lì bù shàng shū cuī hóng. hóng yuē:" wǒ jǔ xì chéng, ér hái zòu wǒ, cǐ wǎn gōng zì shè zhī wèi yě." yòu chéng zhǎng tái nèi kù cáng lú shè, fán zhū qì yòng zhī wù jí xíng yù bīng qì, dū lù yuǎn dào wén shū zhāng biǎo zòu shì. sòng yīn zhī, ér yòu chéng yì zhǔ qián gǔ. yú wán zhī zì mào yáo, sòng yuán huī zhōng wèi yòu chéng. qí gāo dì cān zhèng, yǔ wán zhī shū yuē:" jīn cáo cáng yǒu quē, wú xián jū yòu chéng, yǐ jué jīn sù kě jī yǐ." jiē tóng yìn huáng shòu. qí zuǒ chéng zhǎng qǐn miào jiāo cí jí qìng ruì yīng zāi yì lì zuò gé zhì zhū àn dàn xuǎn yòng chú zhì lì bǔ mǎn chú qiǎn zhù zhí. rèn xiá wèi zuǒ chéng, zòu yù shǐ zhōng chéng lù chéng bù jiū shì, qǐng miǎn chéng guān. yòu jiàn kāng lìng yǔ mò líng lìng tóng chéng xíng chē, qián dǎo sì zú. zuǒ chéng shěn zhāo lüè zòu, fán yǒu lǔ bù guān gòng chéng, bù de jiān liè zōu dào, qǐng miǎn qí guān. shì zhōng shū láng qiān huáng mén láng. yòu chéng zhǎng bīng shì bǎi gōng bǔ yì sǐ pàn kǎo dài nián lǎo jí bìng jiě qiǎn, qí nèi wài zhū kù cáng gǔ bó, xíng zuì chuàng yè zhēng sòng, tián dì chuán chéng, bǐng jū bīng gōng sǐ pàn, kǎo tī tǎo bǔ, chà fēn bǎi yì, bīng qì zhū yíng shǔ rén lǐng, zhōu jùn zū bù, mín hù yí xǐ, zhōu jùn xiàn bìng tiē, chéng yì rén hù gē shǔ, cì shǐ èr qiān dàn lìng zhǎng chéng wèi bèi shōu jí miǎn zèng, wén wǔ zhū fàn xuē guān shì. bái àn zé yòu chéng shàng shǔ, zuǒ chéng cì shǔ. huáng àn zé zuǒ chéng shàng shǔ, yòu chéng cì shǔ. zhū lì gé zhì jí xiáng yàn dà shì, jiāo miào cháo tíng yí tǐ, yì zuǒ chéng shàng shǔ, yòu chéng cì shǔ. liáng jiē tóng yìn huáng shòu, yī liáng guān. zuǒ chéng zhǎng tái nèi fēn zhí yí jìn lìng bào rén zhāng, dū lù jìn dào wén shū zhāng biǎo zòu shì, jiū zhū bù fǎ. fán zhū shàng shū wén shū yì zhōng shū shěng zhě, mì shì jiē yǐ qì dāo náng shèng zhī, fēng yǐ chéng xiàng yìn. liú qià zì yì guàn, wèi zuǒ chéng, zhǔn shéng bù bì guì qī, shàng shū shěng huì lù mò gǎn tōng. yòu chéng zhǎng tái nèi cáng jí lú shè, fán zhū qì yòng zhī wù, dū lù yuǎn dào wén shū zhāng biǎo zhī shì. chén yīn zhī. hòu wèi běi qí zuǒ chéng wèi shàng jiē, yòu chéng wéi xià jiē. běi qí zuǒ chéng zhǎng lì bù děng shí qī cáo, lì bù kǎo gōng zhǔ jué diàn zhōng yí cáo sān gōng cí bù zhǔ kè zuǒ yòu zhōng bīng zuǒ yòu wài bīng dōu guān èr qiān dàn dù zhī zuǒ yòu hù. bìng jiū dàn jiàn shì, yòu zhǔ guǎn xiá tái zhōng wéi shī, bìng jiū bó zhī. cuī áng chú zuǒ chéng, jiān dù zhī shàng shū. zuǒ chéng jiān shàng shū, jìn dài wèi yǒu, wéi áng wèi guān shǒu, cháo yě róng zhī. yòu kù lì sòng yóu dào wèi zuǒ chéng, shǐ yī gù shì, yú shàng shū shěng lì mén míng, yǐ jì chū rù zǎo wǎn, lìng pū yǐ xià jiē cè mù. yòu chéng zhǎng jià bù děng shí yī cáo, jià bù yú cáo tún tián qǐ bù bīng bù bǐ bù shuǐ bù shàn bù cāng bù jīn bù kù bù. yì guǎn xiá tái zhōng, wéi bù tán jīu, yú xī yǔ zuǒ tóng. suí zuǒ yòu chéng zhǎng fēn shàng shū zhū sī jiū bó. yuán shòu zì cháng shòu, wèi shàng shū zuǒ chéng. xiāo mó hē qī huàn jiāng sǐ, zòu lìng qí zi xiàng jiāng nán shōu jiā chǎn. shòu zòu hé zhī yuē:" mó hē yuǎn niàn zī cái, jìn wàng pǐ hǎo, lìng qí zi shě wēi chuò zhī mǔ, wèi jù liǎn zhī xíng. yù shǐ hán wēi zhī děng jiàn ér bù dàn, qǐng fù dà lǐ. chén tiǎn jū zuǒ xiá, wú róng qǐn mò." dà táng yīn suí zhì. lóng shuò èr nián, gǎi wéi zuǒ yòu sù jī, qí nián yǒu yǔ wén huà jí zǐ sūn lùn zī yīn, suǒ sī lǐ zhī, zhì yú gòu dàng, yòu sù jī yáng fǎng wèi xiáng àn zhuàng, sù zhě zì yǐ dào lǐ yǐ chéng, wú fù yí zhì, bèi zhǐ ér bī fǎng. fǎng wèi yuē:" shì tuì cháo, wèi shí, shí bì xiáng zhī." sù zhě yuē:" gōng yún wèi shí, yì zhī tiān xià yǒu lěi nián jī lǚ zhě hū?" fǎng jù mìng àn, lì pàn zhī yuē:" fù shì suí zhǔ, zi sù suí zī, shēng zhě yóu pèi yuǎn fāng, sǐ zhě wú yí gèng xù." xián hēng yuán nián fù jiù. yí fèng sì nián, wéi rén yuē chú shàng shū zuǒ chéng. yuē zòu yuē:" bì xià wèi guān zé rén, wú qí rén zé quē. jīn bù xī měi jǐn, lìng chén zhì zhī, cǐ bì xià zhī zhī shēn yǐ, wēi chén jǐn mìng zhī rì yǐ." rén yuē suì zhèn jǔ gāng mù, lüè wú liú shì, qún cáo sù rán. zuǒ chéng zhǎng guǎn xiá zhū sī, jiū zhèng shěng nèi, gōu lì bù hù bù lǐ bù děng shí èr sī, tōng pàn dōu shěng shì. yòu chéng zhǎng guǎn bīng bù xíng bù gōng bù děng shí èr sī, yú yǔ zuǒ chéng tóng.
左右丞:秦置尚书丞二人,属少府。汉因之。至成帝建始四年,置丞四人。及后汉光武,始减其二,唯置左、右丞,佐令、仆之事,台中纪纲,无所不总。左丞主吏民章报及驺伯史,(黄香字文彊,拜左丞,功满当迁,和帝留,增秩。后拜尚书,迁仆射。)右丞与仆射皆掌授廪假钱穀,又假署印绶及纸笔墨诸财用库藏。(杨乔为右丞,行值太常辛柔,柔不避车,乔奏柔不敬,下廷尉。)左、右丞阙,以次夕郎补之,三岁为刺史。汉御史中丞、侍御史行複道中,遇尚书及丞、郎,避车执版揖,丞、郎坐车,举手礼之,车过远,乃去。尚书言左、右丞,敢告知如诏书律令。郎见左、右丞,对揖无敬,称曰左、右君。丞、郎见尚书,执版揖,称曰“明时”。郎见令、仆,执版拜,朝贺对揖。魏晋左、右丞铜印,青黑绶,进贤一梁冠,介帻,绛朝服。左丞主台内禁令,寝庙祠祀,朝仪礼制,选用署吏,急假兼纠弹之事;(傅咸答辛旷诗序曰:“尚书左丞,弹八座以下,居万机之会,乃皇朝之司直,天台之管辖。”又郤诜为左丞,奏推吏部尚书崔洪。洪曰:“我举郤丞,而还奏我,此挽弓自射之谓也。”)右丞掌台内库藏庐舍,凡诸器用之物及刑狱兵器,督录远道文书章表奏事。宋因之,而右丞亦主钱穀。(虞玩之字茂瑶,宋元徽中为右丞。齐高帝参政,与玩之书曰:”今漕藏有阙,吾贤居右丞,已觉金粟可积矣。”)皆铜印黄绶。齐左丞掌寝庙郊祠、吉庆瑞应、灾异、立作格制、诸案弹、选用除置、吏补满除遣注职。(任遐为左丞,奏御史中丞陆澄不纠事,请免澄官。又建康令与秣陵令同乘行车,前导四卒。左丞沈昭略奏,凡有卤簿官共乘,不得兼列驺道,请免其官。)视中书郎迁黄门郎。右丞掌兵士百工补役死叛考代、年老疾病解遣,其内外诸库藏穀帛,刑罪创业诤讼,田地船乘,禀拘兵工死叛,考剔讨捕,差分百役,兵器诸营署人领,州郡租布,民户移徙,州郡县并帖,城邑人户割属,刺史二千石令长丞尉被收及免赠,文武诸犯削官事。白案则右丞上署,左丞次署。黄案则左丞上署,右丞次署。诸立格制及详谳大事,郊庙朝廷仪体,亦左丞上署,右丞次署。梁皆铜印黄绶,一梁冠。左丞掌台内分职仪、禁令、报人章,督录近道文书章表奏事,纠诸不法。凡诸尚书文书诣中书省者,密事皆以契刀囊盛之,封以丞相印。(刘洽字义瓘,为左丞,准绳不避贵戚,尚书省贿赂莫敢通。)右丞掌台内藏及庐舍,凡诸器用之物,督录远道文书章表之事。陈因之。后魏、北齐左丞为上阶,右丞为下阶。北齐左丞掌吏部等十七曹,(吏部、考功、主爵、殿中、仪曹、三公、祠部、主客、左右中兵、左右外兵、都官、二千石、度支、左右户。)并纠弹见事,又主管辖台中违失,并纠驳之。(崔昂除左丞,兼度支尚书。左丞兼尚书,近代未有,唯昂为冠首,朝野荣之。又酷吏宋游道为左丞,始依故事,於尚书省立门名,以记出入早晚,令仆以下皆侧目。)右丞掌驾部等十一曹,(驾部、虞曹、屯田、起部、兵部、比部、水部、膳部、仓部、金部、库部。)亦管辖台中,唯不弹纠,馀悉与左同。隋左右丞掌分尚书诸司纠驳。(元寿字长寿,为尚书左丞。萧摩诃妻患将死,奏令其子向江南收家产。寿奏劾之曰:“摩诃远念资财,近忘匹好,令其子舍危惙之母,为聚敛之行。御史韩微之等见而不弹,请付大理。臣忝居左辖,无容寝默。”)大唐因隋制。龙朔二年,改为左、右肃机,(其年有宇文化及子孙论资荫,所司理之,至於勾当,右肃机杨昉未详案状,诉者自以道理已成,无复疑滞,〈孛夂〉而逼昉。昉谓曰:“適退朝,未食,食毕详之。”诉者曰:”公云未食,亦知天下有累年羁旅者乎?”昉遽命案,立判之曰:”父弑隋主,子诉隋资,生者犹配远方,死者无宜更叙。”)咸亨元年复旧。(仪凤四年,韦仁约除尚书左丞。约奏曰:“陛下为官择人,无其人则阙。今不惜美锦,令臣制之,此陛下知之深矣,微臣尽命之日矣。”仁约遂振举纲目,略无留事,群曹肃然。)左丞掌管辖诸司,纠正省内,勾吏部、户部、礼部等十二司,通判都省事。右丞掌管兵部、刑部、工部等十二司,馀与左丞同。
zuǒ yòu sī láng zhōng: suí yáng dì sān nián, yú shàng shū dōu shěng chū zhì zuǒ yòu sī láng èr rén, pǐn tóng zhū cáo láng, cóng wǔ pǐn, zhǎng dōu shěng zhī zhí. dà táng zhēn guān èr nián, gǎi wéi láng zhōng. lóng shuò èr nián gǎi wéi zuǒ yòu chéng wù, xián hēng yuán nián fù jiù. lìng zhǎng fù zuǒ yòu chéng suǒ guǎn zhū sī shì, shěng shǔ chāo mù, kān jī shī, zhī shěng nèi sù zhí, pàn dōu shěng shì. ruò yòu sī bù zài, zé zuǒ bìng xíng zhī zuǒ sī bù zài, yòu yì rú zhī.
左、右司郎中:隋炀帝三年,於尚书都省初置左、右司郎二人,品同诸曹郎,从五品,掌都省之职。大唐贞观二年,改为郎中。龙朔二年改为左、右丞务,咸亨元年复旧。令掌副左右丞所管诸司事,省署钞目,勘稽失,知省内宿直,判都省事。若右司不在,则左并行之;左司不在,右亦如之。
yuán wài láng: wǔ tài hòu yǒng chāng yuán nián zhì, yǔ láng zhōng fēn zhǎng cáo wù. shén lóng yuán nián shěng, èr nián fù zhì.
员外郎:武太后永昌元年置,与郎中分掌曹务。神龙元年省,二年复置。
lì dài shàng shū bā zuò fù
历代尚书(八座附)
qín shàng shū sì rén. bù fēn cáo míng. hàn chéng dì chū zhì shàng shū wǔ rén, qí yī rén wéi pú yè, sì rén fēn wéi sì cáo: shàng shū cáo míng, zì cǐ ér yǒu. cháng shì cáo, zhǔ gōng qīng. èr qiān dàn cáo, zhǔ jùn guó èr qiān dàn. mín cáo, zhǔ fán lì mín shàng shū. yǐ rén zì gǎi yān. zì hòu lì dài cáo bù jiē tóng. kè cáo. zhǔ wài guó yí dí. hòu yòu zhì sān gōng cáo, zhǔ duàn yù. shì wèi wǔ cáo. hòu hàn shàng shū wǔ cáo, liù rén, qí sān gōng cáo shàng shū èr rén. zhǎng tiān xià suì jǐn jí kè zhōu jùn. lì cáo zhǎng xuǎn jǔ qí cí. hòu hàn zhì wèi zhī cháng shì cáo, yì wèi zhī xuǎn bù. èr qiān dàn cáo zhǎng zhōng dōu guān shuǐ huǒ dào zéi cí sòng zuì fǎ, yì wèi zhī zéi cáo. mín cáo zhǎng shàn lǐ gōng zuò yán chí yuàn yòu. kè cáo, zhǎng qiāng hú cháo hè. fǎ jià chū, zé hù jià. hòu hàn guāng wǔ fēn èr qiān dàn cáo jí kè cáo wèi nán zhǔ kè běi zhǔ kè èr cáo. liǎng liáng guān, nà yán zé. huò shuō yǒu liù cáo. àn hòu zhì yún" fēn kè cáo wèi èr", shì liù tiān cáo yě. yòu jìn zhì yún:" yǐ qián hàn wǔ cáo, gèng jiā zhōng dōu guān cáo, wèi liù cáo yě." àn yīng shào hàn guān yún:" èr qiān dàn cáo, zhǔ zhōng dōu guān shì." zé bù yīng gèng yǒu zhōng dōu guān cáo yě. jīn yī shào shuō, wèi wǔ cáo, liù rén. wèi lǎng zì shǎo yīng, rù wèi shàng shū, zài shēng zǐ wēi, jiǎn è jìn shěng, wèi bǎi liáo suǒ fú. yòu zhāng líng zì chù chōng, wèi shàng shū. suì cháo, liáng jì dài jiàn rù shěng, líng chì lìng duó jiàn, hé jì, zhào yǐ suì fèng shú zuì. yòu zhèng jūn zì zhòng yú, wèi shàng shū, dàn bó wú wéi, yǐ bìng bà hái dì, cì shàng shū lù, hào wèi" bái yī shàng shū". wèi yǒu lì bù zuǒ mín kè cáo wǔ bīng dù zhī, fán wǔ shàng shū. jìn chū yǒu lì bù sān gōng kè cáo jià bù tún tián dù zhī liù cáo. wú wǔ bīng. tài kāng yǒu lì bù diàn zhōng wǔ bīng tián cáo dù zhī zuǒ mín, wèi liù cáo shàng shū. wú jià bù sān gōng kè cáo. jí dù jiāng, yǒu lì bù cí bù wǔ bīng zuǒ mín dù zhī wǔ shàng shū. jiē tóng yìn mò shòu, jìn xián liǎng liáng guān, nà yán zé, jiàng cháo fú, pèi shuǐ cāng yù. chéng yáo chē, zào lún, zhí hù fù hè. jiā shì guān zhě, wǔ guān zuǒ diāo jīn chán. sòng yǒu lì bù cí bù dù zhī zuǒ mín zuǒ mín shàng shū tǒng zuǒ mín jí jià bù èr cáo. dōu guān wǔ bīng liù shàng shū. shàng shū nà yán zé, jìn xián liǎng liáng guān, pèi shuǐ cāng yù. qí liáng yǔ sòng tóng, hóu jǐng gǎi liáng wǔ bīng wèi qī bīng shàng shū. yòu zhí guān lù yuē:" qí shàng shū pǐn fú xī yǔ lìng tóng." yì bié yǒu qǐ bù, ér bù cháng zhì yě. liáng hé yìn zì zi jì, wèi zuǒ mín shàng shū. hòu cí guān, yǐn yú ruò yé shān yún mén sì, chì gěi bái yī shàng shū lù, yìn gù cí. yòu dào qià wèi yù shǐ zhōng chéng, xiōng gài wèi zuǒ mín shàng shū. jiù zhōng chéng bù dé rù shàng shū xià shě. qià yǐn fú qīn bù yīng yǒu ài, cì shěng xiáng jué. nǎi xǔ rù gài shěng, yì yǐ qí xiōng dì sù dǔ, bù néng xiāng bié. chén yǔ liáng tóng. hòu wèi chū yǒu diàn zhōng zhǎng diàn nèi bīng mǎ cāng kù. lè bù zhǎng jì lè jí jiǎo shǐ wǔ bó. jià bù zhǎng niú mǎ lǘ luó. nán bù zhǎng nán biān zhōu jùn. běi bù zhǎng běi biān zhōu jùn. wǔ shàng shū. qí hòu yì yǒu lì bù chū yuē xuǎn bù. bīng bù dōu guān dù zhī qī bīng cí bù mín cáo děng shàng shū. yòu yǒu jīn bù kù bù yú cáo yí cáo yòu mín zǎi guān yuán zhī wèi zǎi guān shàng shū. dōu mù yuán zhēn wèi dōu mù shàng shū. mù cáo yòu cáo tài cāng tài guān qí cáo shén dōu yí tóng cáo děng shàng shū. zì jīn bù yǐ xià, dàn yǒu shàng shū zhī míng, ér bù xiáng zhí shì. běi qí yǒu lì bù diàn zhōng diàn zhōng tǒng diàn zhōng cáo, zhǔ jià xíng bǎi guān liú shǒu míng zhàng gōng diàn jìn wèi, jí yí cáo sān gōng jià bù sì cáo. cí bù wǔ bīng dōu guān dù zhī liù shàng shū. hòu zhōu wú shàng shū. suí yǒu lì lǐ bīng xíng hù gōng liù bù shàng shū. dà táng shàng shū yǔ suí tóng. lóng shuò èr nián, gǎi shàng shū wèi tài cháng bó. xián hēng chū fù jiù. lì dài lì bù shàng shū jí shì láng, pǐn zhì xī gāo yú zhū cáo.
秦尚书四人。(不分曹名。)汉成帝初置尚书五人,其一人为仆射,四人分为四曹:(尚书曹名,自此而有。)常侍曹,(主公卿。)二千石曹,(主郡国二千石。)民曹,(主凡吏民上书。以人字改焉。自后历代曹部皆同。)客曹。(主外国夷狄。)后又置三公曹,(主断狱。)是为五曹。后汉尚书五曹,六人,其三公曹尚书二人。(掌天下岁尽集课州郡。)吏曹、(掌选举、齐祠。后汉志谓之常侍曹,亦谓之选部。)二千石曹、(掌中都官、水火、盗贼、辞讼、罪法,亦谓之贼曹。)民曹、(掌缮理、功作、盐池、苑囿。)客曹,(掌羌胡朝贺。法驾出,则护驾。后汉光武分二千石曹及客曹为南主客、北主客二曹。)两梁冠,纳言帻。或说有六曹。(按后志云”分客曹为二”,是六天曹也。又晋志云:“以前汉五曹,更加中都官曹,为六曹也。”按应劭汉官云:”二千石曹,主中都官事。”则不应更有中都官曹也。今依劭说,为五曹,六人。魏朗字少英,入为尚书,再升紫微,謇谔禁省,为百僚所服。又张陵字处冲,为尚书。岁朝,梁冀带剑入省,陵叱令夺剑,劾冀,诏以岁俸赎罪。又郑均字仲虞,为尚书,淡泊无为,以病罢还第,赐尚书禄,号为”白衣尚书”。)魏有吏部、左民、客曹、五兵、度支,凡五尚书。晋初有吏部、三公、客曹、驾部、屯田、度支六曹。(无五兵。)太康有吏部、殿中、五兵、田曹、度支、左民,为六曹尚书。(无驾部、三公、客曹。)及渡江,有吏部、祠部、五兵、左民、度支五尚书。(皆铜印墨绶,进贤两梁冠,纳言帻,绛朝服,佩水苍玉。乘轺车,皂轮,执笏负荷。加侍官者,武官左貂金蝉。)宋有吏部、祠部、度支、左民、(左民尚书统左民及驾部二曹。)都官、五兵六尚书。(尚书纳言帻,进贤两梁冠,佩水苍玉。)齐梁与宋同,(侯景改梁五兵为七兵尚书。又职官录曰:“齐尚书品服悉与令同。”)亦别有起部,而不常置也。(梁何胤字子季,为左民尚书。后辞官,隐於若耶山云门寺,饬给白衣尚书禄,胤固辞。又到洽为御史中丞,兄溉为左民尚书。旧中丞不得入尚书下舍。洽引服亲不应有碍,刺省详决。乃许入溉省,亦以其兄弟素笃,不能相别。)陈与梁同。后魏初有殿中、(掌殿内兵马仓库。)乐部、(掌伎乐及角使伍伯。)驾部、(掌牛马驴骡。)南部、(掌南边州郡。)北部(掌北边州郡。)五尚书。其后亦有吏部、(初曰选部。)兵部、都官、度支、七兵、祠部、民曹等尚书。又有金部、库部、虞曹、仪曹、右民、宰官、(元禔为宰官尚书。)都牧、(元祯为都牧尚书。)牧曹、右曹、太仓、太官、祈曹、神都、仪同曹等尚书。(自金部以下,但有尚书之名,而不详职事。)北齐有吏部、殿中、(殿中统殿中曹,主驾行百官留守名帐、宫殿禁卫,及仪曹、三公、驾部四曹。)祠部、五兵、都官、度支六尚书。后周无尚书。隋有吏、礼、兵、刑、户、工六部尚书。大唐尚书与隋同。(龙朔二年,改尚书为太常伯。咸亨初复旧。)历代吏部尚书及侍郎,品秩悉高於诸曹。
bā zuò: hòu hàn yǐ liù cáo shàng shū bìng lìng pū èr rén, wèi zhī bā zuò. wèi yǐ wǔ cáo shàng shū èr pú yè yī lìng wèi bā zuò, sòng qí bā zuò yǔ wèi tóng. jìn liáng chén bù yán bā zuò zhī shù. suí yǐ liù shàng shū zuǒ yòu pú yè jí lìng wèi bā zuò, dà táng yǔ suí tóng. fán lì dài shàng shū, yǒu wǔ cáo zé jiān yǐ èr pú yè yī lìng wèi bā zuò yǒu liù cáo zé yǐ zuǒ yòu pú yè wèi yī zuò, jiān lìng gòng wèi bā zuò ruò yǒu liù cáo ér zuǒ yòu pú yè bìng quē, zé yǐ shàng shū pú yè jí lìng wèi bā zuò ruò shàng shū wéi yǒu wǔ cáo, yòu wú zuǒ yòu pú yè, zé bù bèi yǐ.
八座:后汉以六曹尚书并令、仆二人,谓之八座。魏以五曹尚书、二仆射、一令为八座,宋齐八座与魏同。(晋梁陈不言八座之数。)隋以六尚书、左右仆射及令为八座,大唐与隋同。(凡历代尚书,有五曹则兼以二仆射、一令为八座;有六曹则以左右仆射为一座,兼令共为八座;若有六曹而左右仆射并阙,则以尚书仆射及令为八座;若尚书唯有五曹,又无左右仆射,则不备矣。)
lì dài láng guān
历代郎官
shàng shū láng, hàn zhì sì rén, fēn zhǎng shàng shū shì, yī rén zhǔ xiōng nú chán yú yíng bù, yī rén zhǔ qiāng yí lì mín, yī rén zhǔ hù kǒu kěn tián, yī rén zhǔ cái bó wěi shū. hòu hàn shàng shū shì láng sān shí liù rén, hòu hàn zhì yuē:" shàng shū liù cáo, shì láng sān shí liù rén, yī cáo liù rén yě." yòu, hàn guān yí" shàng shū shì láng sān shí wǔ rén". yòu jìn zhì yuē:" guāng wǔ fēn shàng shū wèi liù cáo zhī hòu, hé zhì sān shí sì rén." bìng wèi xiáng shú shì. zhǔ zuò wén shū qǐ cǎo, qǔ xiào lián nián wèi wǔ shí, xiān shì jiān zòu, xuǎn yǒu lì néng zhě wèi zhī. gèng zhí wǔ rì yú jiàn lǐ mén nèi. shàng shū láng chū cóng sān shǔ yì tái shì, chū shàng tái chēng shǒu shàng shū láng zhōng, suì mǎn chēng shàng shū láng, sān suì chēng shì láng, wǔ suì qiān dà xiàn. qí qiān wèi xiàn lìng, xiàn lìng zhì mǎn zì zhàn xiàn, zhào shū cì qián sān wàn, yǔ sān tái zū qián, yú guān zé fǒu. lì bù diǎn jù, duō chāo qiān zhě. zhèng hóng wèi pú yè, zòu yǐ tái zhí rèn zūn ér shǎng báo, rén wú lè zhě, qǐng shǐ láng bǔ èr qiān dàn, zì cǐ shǐ yě. bā zuò shòu chéng shì, jué yú láng, xià bǐ wèi zhào cè, chū yán wèi zhào mìng. hòu hàn shàng shū chén zhōng shàng shū yuē:" shàng shū chū nà dì mìng, wèi wáng hóu shé zhī guān. chén děng jì yú àn, zhū láng duō wén sú lì, xiān yǒu yǎ cái, měi wèi zhào wén, xuān shì nèi wài, zhuǎn xiāng qiú qǐng." qí rù zhí, guān gōng qīng jiān bái líng bèi, huò yǐ jǐn xiè wèi zhī. xiè, sī liè fǎn. xiè, xì yě. gěi zhàng wéi yīn rù tōng zhōng zhěn. tài guān gōng shí wù, tāng guān gōng bǐng ěr jí wǔ shú guǒ shí zhī shǔ, wǔ rì yī měi shí, xià tiān zǐ yī děng. gěi shàng shū láng bó shǐ yī rén, nǚ shì shǐ èr rén, jiē xuǎn duān zhèng yāo lì, zhí xiāng lú, hù yī fú. zòu shì míng guāng diàn, yīn dé shì shěng zhōng, shěng zhōng jiē yǐ hú fěn tú bì, huà gǔ xián liè shì. yǐ dān zhū qī dì, gù wèi zhī dan chi. shàng shū láng kǒu hán jī shé xiāng, yǐ qí zòu shì dá duì, yù shǐ qì xī fēn fāng yě. zòu shì zé yǔ huáng mén shì láng duì yī. huáng mén shì láng chēng yǐ wén, nǎi chū. chéng láng yuè cì chì guǎn dà bǐ yī shuāng, shù mí mò yī wán. hòu hàn wáng yì wèi shàng shū shì láng, tái gé yì zòu, cháng yī yì jù fǎ, wèi sān tái zhī biǎo. yòu féng bào zì zhòng wén, wèi shàng shū láng. měi zòu shì wèi bào, cháng fǔ fú shěng gé xià, huò cóng hūn zhì míng. tiān zǐ mò shǐ chí bèi fù zhī, bù jīng yě. rì mù, zhū láng xià, bào měi dú zài hòu, dì jiā zhī. yòu sān fǔ jué lù yuē:" chén zhòng yǔ qí yǒu léi yì jù bài shàng shū láng, yì yǐ zuǒ chù, zhòng jiàn yì qù guān, yì yǐ bìng miǎn. yòu xú fáng wèi shàng shū láng, zhí diǎn shū jī, zhōu mì wèi shèn. shù mí, jīn qiān yáng xiàn, chū mò. wèi zì huáng chū, gǎi mì shū wèi zhōng shū, zhì tōng shì láng, zhǎng zhào cǎo. jí jīn zhōng shū shè rén zhī rèn. ér shàng shū láng yǒu èr shí sān rén, yǒu diàn zhōng lì bù jià bù jīn bù yú cáo bǐ bù nán zhǔ kè cí bù dù zhī kù bù nóng bù shuǐ bù yí cáo sān gōng cāng bù mín cáo èr qiān dàn zhōng bīng wài bīng dōu bīng bié bīng kǎo gōng dìng kè. fēi fù hàn shí zhí rèn. qīng lóng èr nián, shàng shū lìng chén jiǎo zòu zhì dōu guān qí bīng, hé fán èr shí wǔ láng. měi yī láng quē, bái shì zhū xiào lián néng jié wén àn zhě wǔ rén, jǐn fēng zòu qí xìng míng yǐ bǔ zhī. wèi hán xuān wèi shàng shū láng, cháng yǐ zhí shì dāng shòu fá, yǐ fù, shù zhàng wèi xíng, wén dì niǎn guò, wén ér jiě zhī. jìn shàng shū láng xuǎn jí qīng měi, hào wèi dà chén zhī fù. wǔ dì shí, yǒu sān shí sì cáo. jiā wèi zhí shì tún tián qǐ bù zuǒ shì yòu shì. qí mín cáo zhōng bīng wài bīng fēn wéi zuǒ yòu, zhǔ kè yòu fēn wéi zuǒ yòu nán běi. wú nóng bù dìng kè kǎo gōng. fán sān shí sì cáo. hòu yòu zhì yùn cáo, wèi sān shí wǔ cáo. zhì láng zhōng èr shí sān rén, gèng xiāng tǒng shè. jìn wèi shū zì yáng yuán, wèi shàng shū láng. shí yù shā tài láng guān, fēi qí cái zhě bà zhī. shū yuē:" wú jí qí rén yě." fú bèi ér chū, tóng liáo wú qīng lùn zhě, xián yǒu kuì sè. yòu jiě cān xiōng dì shǎo lián shū lián zhì lián, jù lì tài zǐ xiǎn mǎ shè rén shàng shū láng, zhōu lǐ róng zhī. yòu jiǎ chōng gǎi dìng lǜ lìng, yǐ péi kǎi wèi dìng kē láng. huò wèi sān shí liù cáo. jìn péi xiù yǐ shàng shū sān shí liù cáo tǒng shì, zhǔn lì bù míng, yí shǐ zhū qīng rèn zhí, wèi jí zòu ér hōng. dāng wǔ wáng zhī nán, qí dōu guān zhōng qí sān cáo láng zhòu chū dū zhàn, yè hái lǐ shì. jī hán yán yú cháng shā wáng yì yuē:" xī wèi wǔ měi yǒu jūn shì, zēng zhì yuàn shǔ. shàng shū lìng chén jiǎo yǐ yǒu jūn shì, yì zòu zēng láng. kuàng jīn dōu guān zhōng qí sān cáo, zhòu chū dū zhàn, yè hái lǐ shì, yī rén liǎng yì, nèi wài fèi fá. hán wèi gè yǒu zhǔ shuài, wěi zhī dà jiàng jūn, bù yí fù lìng tái liáo zá yǔ qí xián." yì cóng zhī, nǎi zēng láng jí lìng shǐ. dōng jìn yǒu shí wǔ cáo, diàn zhōng cí bù lì bù yí cáo sān gōng bǐ bù jīn bù dù zhī dōu guān zuǒ mín qǐ bù cāng bù kù bù zhōng bīng wài bīng. zì guò jiāng zhī hòu, guān zī xiǎo jiǎn. wáng tǎn zhī zì wén dù, xuǎn cáo jiāng nǐ wèi shàng shū láng, tǎn zhī wén yuē:" zì guò jiāng, shàng shū láng zhèng yòng dì èr rén, hé dé yǐ cǐ jiàn nǐ?" qí zi guó bǎo hǎo qīng cè, fù fù xiè ān è zhī, chú shàng shū láng. guó bǎo yǐ wéi zhōng xīng gāo yú zhī zú, wéi zuò lì bù, bù zuò yú cáo láng, yuàn zhī, cí bù bài. yòu sòng jiāng zhì yuān gǎi shàng shū kù bù láng. shí gāo liú guān xù, bù wéi tái láng, zhì yuān mén gū yuán guǎ, dú yǒu cǐ xuǎn, yì shén bù yuè, gù cí bù bài. liáng wáng yún chú shàng shū diàn zhōng láng. wáng shì guò jiāng yǐ lái, wèi yǒu jū láng shǔ zhě. huò quàn bù jiù, yún yuē:" lù píng yuán dōng nán zhī xiù, wáng wén dù dú bù jiāng dōng, wú dé bǐ zōng xī rén, hé suǒ duō hèn." nǎi xīn rán jiù zhí. huán xuán tiě wèi, gǎi dōu guān láng wèi zéi cáo. sòng gāo zǔ shí, yǒu shí jiǔ cáo. yuán jiā yǐ hòu, yǒu èr shí cáo láng. sān gōng bǐ bù zhǔ fǎ zhì, dù zhī zhǔ suàn, dōu guān zhǔ jūn shì xíng yù. qí yú cáo suǒ zhǎng gè rú qí míng. sòng wǔ dì chū, jiā zhì qí bīng zhǔ kè qǐ bù shuǐ bù sì cáo, bìng dōng jìn jiù shí wǔ cáo, hé wéi shí jiǔ cáo. yuán jiā shí bā nián, zēng shān dìng cáo láng, jí wèi shì zhī dìng kē láng yě. sān shí nián, yòu zhì gōng lùn láng, hòu yòu shěng qí bīng, gù wèi èr shí cáo. qí yī yuán jiā zhì, qí bài lì bù láng, yì yǒu biǎo ràng zhī lǐ. qí xiè tiǎo qiān shàng shū lì bù láng, shàng biǎo sān ràng. zhōng shū yí tiǎo guān wèi jí ràng, yǐ wèn shěn yuē. yuē yuē:" sòng yuán jiā zhōng, fàn yè ràng lì bù, zhū xún zhī ràng huáng mén, cài xìng zōng ràng zhōng shū, bìng sān biǎo zhào dá, qí shì wǎn rán. jìn dài xiǎo guān bù ràng, suì chéng cháng sú, kǒng cǐ yǒu guāi ràng yì. wáng lán tián liú ān xī bìng guì zhòng, chū zì bù ràng, jīn qǐ kě mù cǐ bù ràng yé? sūn xìng gōng kǒng yǐ bìng ràng jì shì, jīn qǐ kě sān shǔ jiē ràng yé? xiè lì bù jīn shòu chāo jiē, ràng bié yǒu yì, qǐ guān guān zhī dà xiǎo?" liáng jiā sān cáo, wèi èr shí sān cáo. jiā diàn zhōng yú cáo tún tián. qí láng zhōng jiù yòng yuán wài láng zhèng zhǔ bù zhèng zuǒ yǒu cái dì zhě wèi zhī, qiān tōng zhí láng. tiān jiàn sān nián, fù zhì shì láng, shì tōng zhí láng, láng zhōng qiān wèi zhī. liáng dào qià wèi shàng shū diàn zhōng láng. qià xiōng dì qún cóng, dì jū cǐ zhí, shí rén róng zhī. yòu diàn zhōng láng quē, wǔ dì yuē:" cǐ cáo jiù yòng wén xué, qiě jū yàn háng zhī shǒu, yí xiáng zé qí rén." nǎi yǐ zhāng miǎn wèi zhī. chén yǒu èr shí yī cáo. shěng liáng èr cáo, bù zhī hé cáo. hòu wèi sān shí liù cáo. shǐ quē qí wén. zhì xī wèi shí èr nián, gǎi wéi shí èr bù. hòu zhōu jì gǎi wéi bù, suì yǐ liǔ qìng wèi jì bù láng zhōng. yòu liǔ jìng wèi shàng shū dù zhī láng, qiān zhèng yuán láng. jīn rén huò wèi qián dài zhèng yuán láng jí jīn shàng shū láng zhōng. àn lì dài suǒ chēng zhèng yuán láng zhě, jí sàn qí shì láng ěr, wèi fēi yuán wài tōng zhí zhě, gù wèi zhī zhèng yuán láng, zé fēi shàng shū zhī zhí. zì wèi jìn yǐ hòu, shàng shū shěng zì yǒu láng zhōng guān, bù yīng gèng zhì zhèng yuán láng. běi qí yǒu èr shí bā cáo. lì bù kǎo gōng zhǔ jué diàn zhōng yí cáo sān gōng jià bù cí bù zhǔ kè yú cáo tún tián qǐ bù zuǒ zhōng bīng yòu zhōng bīng zuǒ wài bīng yòu wài bīng dōu bīng dōu guān èr qiān dàn bǐ bù shuǐ bù shàn bù dù zhī cāng bù zuǒ mín yòu mín jīn bù kù bù. qí lì bù sān gōng gè èr rén, yú bìng yī rén, fán sān shí láng zhōng. hòu wèi běi qí wéi zhì láng zhōng. suí chū shàng shū yǒu liù cáo èr shí sì sī, fán lǐng sān shí liù shì láng, lì bù sī xūn zhǔ kè shàn bù bīng bù zhí fāng dōu guān sī mén dù zhī hù bù bǐ bù xíng bù děng shì láng gè èr rén, zhǔ jué kǎo gōng lǐ bù cí bù jià bù kù bù jīn bù cāng bù gōng bù tún tián yú bù shuǐ bù shì láng gè yī rén. fēn sī guān cáo wù, zhí jìn shěng, rú hàn zhī zhì. zhì kāi huáng liù nián, èr shí sì sī yòu gè zhì yuán wài láng yī rén, yǐ sī qí cáo zhī jí zhàng, shì láng quē, zé lí qí cáo shì. jīn shàng shū yuán wài láng, qí zhì zì cǐ shǐ. yǐ qián lì dài jiē wèi zhī shàng shū láng, gè yǐ cáo míng wéi chēng shǒu, huò wèi zhī shì láng, jiē wú yuán wài zhī hào. qián dài shǐ chuán jí zhí guān yào lù huò yǒu yán yuán wài láng zhě, gài wèi yuán wài sàn qí shì láng ěr, fēi shàng shū zhī zhí, shuō zài sàn qí piān. qián dài suǒ yán láng guān, shàng yīng liè sù, gài wèi sān shǔ láng, fēi wèi jīn shàng shū láng zhōng yě, jù sān shǔ láng xù piān zhōng. yáng dì jí wèi, yǐ shàng shū liù cáo gè zhì shì láng yī rén, yǐ èr shàng shū zhī zhí. jīn zhī shì láng, qí zhì zì cǐ shǐ yě. huò yǒu cáo jiā èr rén zhě. fū shì láng zhī míng jiù yǐ. hàn fán zhū láng jiē zhǎng gèng zhí, zhí jǐ sù wèi zhū diàn mén, yǐ shì wèi zhī gù, tōng wèi zhī shì láng. gù wǔ dì shí bài dōng fāng shuò wèi láng, dāng shí wèi zhī" guān bù guò shì láng, wèi bù guò zhí jǐ" shì yě. lì dài shàng shū, yì yǒu shì láng. suí chū, shàng shū zhū cáo èr shí sì sī, zhū láng jiē wèi zhī shì láng, tōng ruò jīn zhī láng guān ěr, fēi jīn liù bù shì láng zhī rèn. zì hàn yǐ lái, shàng shū shì láng xī rán. gǎi zhū sī shì láng dàn yuē láng, zé jīn láng zhōng zhī zhí. yòu gǎi lì bù wèi xuǎn bù láng, lǐ bù wèi yí cáo láng, bīng bù wèi bīng cáo láng, xíng bù wèi xiàn cáo láng, gōng bù wèi qǐ cáo láng, yǐ yì liù shì láng zhī míng. fèi zhū sī yuán wài láng, ér měi sī zēng zhì yī cáo láng, gè wèi èr yuán. dū sī zhì zuǒ yòu sī láng zhōng gè yī rén, pǐn tóng zhū cáo láng, zhǎng dōu shěng zhī zhí. xún yòu měi jiǎn yī láng, zhì chéng wù láng yī rén, tóng kāi huáng yuán wài láng zhī zhí. dà táng gǎi suí zhū sī láng wèi láng zhōng, měi cáo yòu fù zhì yuán wài láng. wǔ dé liù nián, fèi liù sī shì láng, zhēn guān èr nián fù jiù. jīn shàng shū shěng yǒu zuǒ yòu sī láng zhōng gè yī rén, yuán wài láng gè yī rén, fēn guǎn shàng shū liù cáo shì. qí zhū cáo zhū sī láng zhōng zǒng sān shí rén, yuán wài láng zǒng sān shí yī rén, tōng wèi zhī láng guān, yóu zhòng qí xuǎn. fán láng zhōng zhāng fú, jiē xuán miǎn wǔ liú, yī wú zhāng, shang cì fú yī zhāng, liǎng liáng guān fán yuán wài láng zhāng fú, bìng jué biàn xuán yīng zān, zūn zhě yī xūn shang, yī liáng guān. qí zhí rèn míng shù, gè liè zài liù cáo zhī hòu.
尚书郎,汉置四人,分掌尚书事,一人主匈奴单于营部,一人主羌夷吏民,一人主户口垦田,一人主财帛委输。后汉尚书侍郎三十六人,(后汉志曰:“尚书六曹,侍郎三十六人,一曹六人也。“又,汉官仪”尚书侍郎三十五人”。又晋志曰:“光武分尚书为六曹之后,合置三十四人。”并未详孰是。)主作文书起草,取孝廉年未五十,先试笺奏,选有吏能者为之。更直五日於建礼门内。尚书郎初从三署诣台试,初上台称守尚书郎中,岁满称尚书郎,三岁称侍郎,五岁迁大县。其迁为县令,县令秩满自占县,诏书赐钱三万,与三台租钱,馀官则否。吏部典剧,多超迁者。郑弘为仆射,奏以台职任尊而赏薄,人无乐者,请使郎补二千石,自此始也。八座受成事,决於郎,下笔为诏策,出言为诏命。(后汉尚书陈忠上疏曰:“尚书出纳帝命,为王喉舌之官。臣等既愚闇,诸郎多文俗吏,鲜有雅才,每为诏文,宣示内外,转相求请。”)其入直,官供青缣白绫被,或以锦緤为之。(緤,私列反。緤,系也。)给帐帷、茵褥、通中枕。太官供食物,汤官供饼饵及五熟果实之属,五日一美食,下天子一等。给尚书郎伯史一人,女侍史二人,皆选端正妖丽,执香炉,护衣服。奏事明光殿,因得侍省中,省中皆以胡粉涂壁,画古贤烈士。以丹朱漆地,故谓之丹墀。尚书郎口含鸡舌香,以其奏事答对,欲使气息芬芳也。奏事则与黄门侍郎对揖。黄门侍郎称已闻,乃出。丞、郎月赐赤管大笔一双,隃麋墨一丸。(后汉王译为尚书侍郎,台阁议奏,常依义据法,为三台之表。又冯豹字仲文,为尚书郎。每奏事未报,常俯伏省阁下,或从昏至明。天子默使持被覆之,不惊也。日暮,诸郎下,豹每独在后,帝嘉之。又三辅决录曰:”陈重与其友雷义俱拜尚书郎,义以左黜,重见义去官,亦以病免。又徐防为尚书郎,职典枢机,周密畏慎。隃麋,今汧阳县,出墨。)魏自黄初,改秘书为中书,置通事郎,掌诏草。(即今中书舍人之任。)而尚书郎有二十三人,(有殿中、吏部、驾部、金部、虞曹、比部、南主客、祠部、度支、库部、农部、水部、仪曹、三公、仓部、民曹、二千石、中兵、外兵、都兵、别兵、考功、定课。)非复汉时职任。青龙二年,尚书令陈矫奏置都官、骑兵,合凡二十五郎。每一郎缺,白试诸孝廉能结文案者五人,谨封奏其姓名以补之。(魏韩宣为尚书郎,尝以职事当受罚,已缚,束杖未行,文帝辇过,闻而解之。)晋尚书郎选极清美,号为大臣之副。武帝时,有三十四曹。(加魏直事、屯田、起部、左士、右士。其民曹、中兵、外兵分为左右,主客又分为左右南北。无农部、定课、考功。凡三十四曹。)后又置运曹,为三十五曹。置郎中二十三人,更相统摄。(晋魏舒字阳元,为尚书郎。时欲沙汰郎官,非其才者罢之。舒曰:”吾即其人也。”襆被而出,同寮无清论者,咸有媿色。又解参兄弟少连、叔连、稚连,俱历太子洗马、舍人、尚书郎,州里荣之。又贾充改定律令,以裴楷为定科郎。)或为三十六曹。(晋裴秀以尚书三十六曹统事,准例不明,宜使诸卿任职,未及奏而薨。)当五王之难,其都官、中骑、三曹郎昼出督战,夜还理事。(嵇含言於长沙王乂曰:”昔魏武每有军事,增置掾属。尚书令陈矫以有军事,亦奏增郎。况今都官、中骑、三曹,昼出督战,夜还理事,一人两役,内外废乏。含谓各有主帅,委之大将军,不宜复令台寮杂与其閒。”乂从之,乃增郎及令史。)东晋有十五曹,(殿中、祠部、吏部、仪曹、三公、比部、金部、度支、都官、左民、起部、仓部、库部、中兵、外兵。)自过江之后,官资小减。(王坦之字文度,选曹将拟为尚书郎,坦之闻曰:”自过江,尚书郎正用第二人,何得以此见拟?”其子国宝好倾侧,妇父谢安恶之,除尚书郎。国宝以为中兴膏腴之族,唯作吏部,不作馀曹郎,怨之,辞不拜。又宋江智渊改尚书库部郎。时高流官序,不为台郎,智渊门孤援寡,独有此选,意甚不悦,固辞不拜。梁王筠除尚书殿中郎。王氏过江以来,未有居郎署者。或劝不就,筠曰:”陆平原东南之秀,王文度独步江东,吾得比踪昔人,何所多恨。”乃忻然就职。)桓玄僣位,改都官郎为贼曹。宋高祖时,有十九曹。元嘉以后,有二十曹郎。三公、比部主法制,度支主算,都官主军事、刑狱。其馀曹所掌各如其名。(宋武帝初,加置骑兵、主客、起部、水部四曹,并东晋旧十五曹,合为十九曹。元嘉十八年,增删定曹郎,即魏世之定科郎也。三十年,又置功论郎,后又省骑兵,故为二十曹。)齐依元嘉制,其拜吏部郎,亦有表让之礼。(齐谢朓迁尚书吏部郎,上表三让。中书疑朓官未及让,以问沈约。约曰:”宋元嘉中,范晔让吏部,朱循之让黄门,蔡兴宗让中书,并三表诏答,其事宛然。近代小官不让,遂成常俗,恐此有乖让意。王蓝田、刘安西并贵重,初自不让,今岂可慕此不让耶?孙兴公、孔顗并让记室,今岂可三署皆让耶?谢吏部今授超阶,让别有意,岂关官之大小?”)梁加三曹,为二十三曹。(加殿中、虞曹、屯田。)其郎中旧用员外郎、正主簿、正佐有才地者为之,迁通直郎。天监三年,复置侍郎,视通直郎,郎中迁为之。(梁到洽为尚书殿中郎。洽兄弟群从,递居此职,时人荣之。又殿中郎阙,武帝曰:”此曹旧用文学,且居雁行之首,宜详择其人。”乃以张缅为之。)陈有二十一曹。(省梁二曹,不知何曹。)后魏三十六曹。(史阙其文。)至西魏十二年,改为十二部。(后周既改为部,遂以柳庆为计部郎中。又柳靖为尚书度支郎,迁正员郎。今人或谓前代正员郎即今尚书郎中。按历代所称正员郎者,即散骑侍郎耳,谓非员外通直者,故谓之正员郎,则非尚书之职。自魏晋以后,尚书省自有郎中官,不应更置正员郎。)北齐有二十八曹。(吏部、考功、主爵、殿中、仪曹、三公、驾部、祠部、主客、虞曹、屯田、起部、左中兵、右中兵、左外兵、右外兵、都兵、都官、二千石、比部、水部、膳部、度支、仓部、左民、右民、金部、库部。)其吏部、三公各二人,馀并一人,凡三十郎中。(后魏、北齐唯置郎中。)隋初尚书有六曹、二十四司,凡领三十六侍郎,(吏部、司勋、主客、膳部、兵部、职方、都官、司门、度支、户部、比部、刑部等侍郎各二人,主爵、考功、礼部、祠部、驾部、库部、金部、仓部、工部、屯田、虞部、水部侍郎各一人。)分司官曹务,直禁省,如汉之制。至开皇六年,二十四司又各置员外郎一人,以司其曹之籍帐,侍郎阙,则釐其曹事。(今尚书员外郎,其置自此始。以前历代皆谓之尚书郎,各以曹名为称首,或谓之侍郎,皆无员外之号。前代史传及职官要录或有言员外郎者,盖谓员外散骑侍郎耳,非尚书之职,说在散骑篇。前代所言郎官,上应列宿,盖谓三署郎,非谓今尚书郎中也,具三署郎叙篇中。)炀帝即位,以尚书六曹各置侍郎一人,以贰尚书之职。(今之侍郎,其置自此始也。或有曹加二人者。夫侍郎之名旧矣。汉凡诸郎皆掌更直,执戟宿卫诸殿门,以侍卫之故,通谓之侍郎。故武帝时拜东方朔为郎,当时谓之”官不过侍郎,位不过执戟”是也。历代尚书,亦有侍郎。隋初,尚书诸曹二十四司,诸郎皆谓之侍郎,通若今之郎官耳,非今六部侍郎之任。自汉以来,尚书侍郎悉然。)改诸司侍郎但曰郎,(则今郎中之职。)又改吏部为选部郎,礼部为仪曹郎,兵部为兵曹郎,刑部为宪曹郎,工部为起曹郎,以异六侍郎之名。废诸司员外郎,而每司增置一曹郎,各为二员。都司置左右司郎中各一人,品同诸曹郎,掌都省之职。寻又每减一郎,置承务郎一人,同开皇员外郎之职。大唐改隋诸司郎为郎中,每曹又复置员外郎。武德六年,废六司侍郎,贞观二年复旧。今尚书省有左右司郎中各一人,员外郎各一人,分管尚书六曹事。其诸曹诸司郎中总三十人,员外郎总三十一人,通谓之郎官,尤重其选。(凡郎中章服,皆玄冕五旒,衣无章,裳刺黻一章,两梁冠;凡员外郎章服,并爵弁玄缨簪,尊者衣纁裳,一梁冠。)其职任名数,各列在六曹之后。
lì dài dōu shì zhǔ shì lìng shǐ
历代都事主事令史
dōu shì: jìn yǒu shàng shū dōu lìng shǐ bā rén, zhì èr bǎi shí, yǔ zuǒ yòu chéng zǒng zhī dōu tái shì. sòng qí bā rén, liáng wǔ rén, wèi zhī wǔ dōu lìng shǐ, zhí yǔ jìn tóng. jiù yòng rén cháng qīng, wǔ dì zhào yuē:" shàng shū wǔ dōu, zhí cān zhèng yào, fēi dàn zǒng lǐng zhòng jú, yì nǎi fāng guǐ èr chéng. qǐng suī qiú cái, wèi zhēn miào jiǎn. kě gé yòng shì liú, yǐ jǐn shí yàn." nǎi yǐ dōu lìng shǐ shì fèng cháo qǐng. qí shí, yǐ tài xué bó shì liú nè jiān diàn zhōng dōu, sī kōng fǎ cáo cān jūn liú xiǎn jiān lì bù dōu, tài xué bó shì kǒng qián sūn jiān jīn bù dōu, sī kōng fǎ cáo cān jūn xiāo guǐ jiān zuǒ mín dōu, xuān yì mò cáo cān jūn wáng yóng jiān zhōng bīng dōu. wǔ rén bìng yǐ cái dì jiān měi, lì zī xuǎn yǐ. suí kāi huáng chū, gǎi dōu lìng shǐ wèi dōu shì, zhì bā rén. yáng dì fēn lì liù shàng shū, zhì liù rén, lǐng liù cáo shì. dà táng yīn zhī.
都事:晋有尚书都令史八人,秩二百石,与左右丞总知都台事。宋、齐八人,梁五人,谓之五都令史,职与晋同。旧用人常轻,武帝诏曰:”尚书五都,职参政要,非但总领众局,亦乃方轨二丞。顷虽求才,未臻妙简。可革用士流,以尽时彦。”乃以都令史视奉朝请。(其时,以太学博士刘讷兼殿中都,司空法曹参军刘显兼吏部都,太学博士孔虔孙兼金部都,司空法曹参军萧轨兼左民都,宣毅墨曹参军王颙兼中兵都。五人并以才地兼美,历兹选矣。)隋开皇初,改都令史为都事,置八人。炀帝分隶六尚书,置六人,领六曹事。大唐因之。
zhǔ shì: èr hàn yǒu zhī. hàn guāng lù xūn yǒu nán běi tíng zhǔ shì sān shǔ zhǔ shì, yú zhū láng zhī zhōng chá mào cái gāo dì zhě wèi zhī. hòu hàn fàn pāng zì mèng bó, zì guāng lù sì háng qiān guāng lù zhǔ shì. shí chén fān wèi guāng lù xūn, pāng zhí gōng yí yì fān, fān yì bù zhǐ, pāng huái hèn, tóu bǎn qì guān ér qù. guō tài wén zhī yuē:" ruò fàn mèng bó zhě, qǐ yí yǐ gōng lǐ gé zhī." fān nǎi xiè. yòu hú bó fān gōng shā mù bìng wèi zhī. hòu wèi yú shàng shū zhū sī zhì zhǔ shì lìng shǐ. suí yú zhū shěng yòu gè zhì zhǔ shì lìng shǐ yuán. yáng dì sān nián, bìng qù lìng shǐ zhī míng, dàn yuē zhǔ shì, suí cáo xián jù, ér měi shí lìng shǐ zhì yī zhǔ shì, bù mǎn shí zhě yì yī rén, zá yòng shì rén. yán mǐn chǔ zhě, wén xué míng liú, wèi nèi shǐ zhǔ shì. dà táng bìng yòng liú wài.
主事:二汉有之。(汉光禄勋有南北庭主事、三署主事,於诸郎之中察茂才高第者为之。后汉范滂字孟博,自光禄四行迁光禄主事。时陈蕃为光禄勋,滂执公仪诣蕃,蕃亦不止,滂怀恨,投板弃官而去。郭泰闻之曰:”若范孟博者,岂宜以公礼格之。”蕃乃谢。又胡伯蕃、公沙穆并为之。)后魏於尚书诸司置主事令史。隋於诸省又各置主事令史员。炀帝三年,并去令史之名,但曰主事,随曹闲剧,而每十令史置一主事,不满十者亦一人,杂用士人。(颜慜楚者,文学名流,为内史主事。)大唐并用流外。
lìng shǐ: hàn guān yě. hòu hàn shàng shū lìng shǐ shí bā rén, cáo yǒu sān rén zhǔ shū, hòu zēng jù cáo sān rén, hé èr shí yī rén, jiē xuǎn yú lán tái fú jié jiǎn liàn yǒu lì néng zhě wèi zhī. hàn guān yí yún:" néng tōng cāng jié shǐ zhòu piān, bǔ lán tái lìng shǐ, mǎn suì, bǔ shàng shū lìng shǐ mǎn suì, wèi shàng shū láng." hòu hàn wéi biāo zì mèng dá, shàng shū yuē:" wǎng shí chǔ yù dà qǐ, gù zhì lìng shǐ yǐ zhù láng zhí, ér lèi duō xiǎo rén, hǎo míng jiān lì. jīn zhě wù jiǎn, kě jiē tíng shěng." qí shàng shū láng chū yǔ lìng shǐ jiē zhǔ wén bù, qí zhí yī yě. láng quē, yǐ lìng shǐ jiǔ cì zhě bǔ zhī. guāng wǔ shǐ gé yòng xiào lián, xiào lián chǐ yān. shí gù shì, shàng shū láng quē, yǐ lìng shǐ jiǔ cì bǔ zhī. guāng wǔ shǐ gǎi yòng xiào lián wèi láng, ér xiào lián dīng hán chēng bìng bù jiù. zhào wèn:" shí bìng, xiū wèi láng hū?" duì yuē:" chén shí bù bìng, chǐ yǐ xiào lián wèi lìng shǐ zhí ěr." dì nù, zhàng zhī shù shí. zhào wèn:" yù wèi láng fǒu?" hán yuē:" néng shā chén zhě bì xià, bù néng wéi láng zhě chén yě." zhōng zhào qiǎn chū, jìng bù néng wéi láng. yòu láng zhōng yuán zhe yì quē shàng shū, sòng liáng jì jiāo bào, jì yīn shā zhī. xué shēng liú cháng, dāng dài míng rú, sù shàn yú zhe, jì zhào cháng bǔ lìng shǐ, yǐ cǐ rǔ zhī. jiù zhì, shàng shū láng xiàn mǎn bǔ xiàn zhǎng, lìng shǐ bǔ chéng wèi. shàng shū lìng zhèng hóng zòu yuē:" zhí zūn shǎng báo, duō wú lè zhě, qǐng láng bǔ qiān dàn, lìng shǐ wèi zhǎng." dì cóng zhī. shǔ zhì: dǒng jué wèi fǔ lìng shǐ, zhū gě liàng chēng zhī yuē:" dǒng lìng shǐ, liáng shì yě." hòu qiān zhì shàng shū lìng, píng tái shì. xī jìn lìng shǐ cháo bū yì dōu zuò cháo, jiāng zuǒ wéi zǎo cháo ér yǐ. yòu jiǎ chōng wèi shàng shū lìng, yǐ mù jí, biǎo zhì shěng shì lì sì rén. shàng shū zhì shěng shì, zì cǐ shǐ yě. qí pǐn zhí yǔ zhū cáo lìng shǐ tóng. yáo cháng wéi fú jiān, qiǎn pú yè yǐn wěi yì jiān wèn shì. jiān jiàn qí guī jié, wèn yuē:" qīng yú zhèn dài wéi hé guān?" wěi dá yuē:" shàng shū lìng shǐ." jiān yuē:" qīng zǎi xiàng cái, wáng jǐng lüè zhī chóu yě, ér zhèn shī zhī. jīn rì zhī wáng, bù yì yí hū!" jìn sòng lán tái sì zhèng shū lìng shǐ suī xíng wén shū, jiē yǒu pǐn zhì, zhū yī zhí bǎn, gěi shū tóng. kǒng yǐ wèi yù shǐ zhōng chéng, zuò biān lìng shǐ, wèi yǒu sī suǒ jiū. kǒng yǐ xìng sù jiǎn, lán tái lìng shǐ jiē sān wú fù rén, qīng yǐ gù yě. liáng chén yǔ jìn sòng tóng. hòu wèi lìng shǐ yì zhū yī zhí hù, rán wèi zhī liú wài xūn pǐn. běi qí shàng shū láng pàn shì, zhèng lìng shǐ cè zuò, shū lìng shǐ guò shì, lìng shǐ jiē píng yī láng, wú bài. zì suí yǐ lái, lìng shǐ zhī rèn, wén àn fán xiè, jiàn wèi bēi rǒng, bù cān guān pǐn. kāi huáng shí wǔ nián zhào:" zhōu xiàn zuǒ shǐ, sān nián yī dài, bù dé zhòng rèn." yáng dì yǐ sì shěng sān tái jiē yuē lìng shǐ, jiǔ sì wǔ jiān zhū wèi fǔ zé jiē yuē fǔ shǐ, yú shí lìng shǐ dé guān zhě shén shǎo, nián xiàn yì shē. suí niú hóng cháng wèn yú qí wèi liú xuàn yuē:" àn zhōu lǐ shì duō ér fǔ shǐ shǎo. jīn lìng shǐ bǎi bèi yú qián, zhì guān jiǎn zé bù jì, qí gù hé yě?" xuàn yuē:" gǔ rén wěi rèn zé chéng, suì zhōng kǎo qí diàn zuì, àn bù zhòng xiào, wén bù fán xī, fǔ shǐ zhī rèn, zhǎng yào mù ér yǐ. jīn zhī wén bù, héng lǜ fù lǐ, xiá liàn kǔ xīn shén mì, wàn lǐ zhuī zhèng bǎi nián jiù àn. gù yàn yuē' lǎo lì bào àn sǐ'. jīn gǔ bù tóng, ruò cǐ zhī xiāng xuán yě." hóng yòu yuē:" hòu wèi běi qí zhī shí, lìng shǐ cóng róng ér yǐ, jīn zé bù huáng níng shě, qí shì hé yě?" xuàn yuē:" qí shì lì zhōu bù guò shù shí, sān fǔ xíng tái, dì xiāng tǒng lǐng, wén shū xíng xià, bù guò shí tiáo. jīn zhōu èr bǎi, qí fán yī yě. wǎng zhě zhōu wéi zhì gāng jì, jùn zhì shǒu chéng, xiàn wéi lìng ér yǐ. qí suǒ jù liáo, zé zhǎng guān zì pì. shòu zhào fù rèn, měi zhōu bù guò shù shí. jīn zé bù rán, dà xiǎo zhī guān, xī yóu lì bù, xiān jiè zhī jī, jiē shǔ kǎo gōng, qí fán èr yě. shěng guān bù rú shěng shì, shěng shì bù rú qīng xīn. guān shì bù xǐng ér yù cóng róng, qí kě dé hū!" hóng shén shàn qí yán ér bù néng yòng. dà táng wǔ dé zhōng, tiān xià chū dìng, jīng shī gǔ dí guì, yuǎn rén bù xiāng yuàn shì liú wài, shǐ yú zhū zhōu diào zuǒ shǐ jí cháo jí diǎn chōng xuǎn, bù huò yǐ ér wèi zhī, suì cù nián xiàn, yōu yǐ xù cì, liù qī nián yǒu zhì běn sī zhǔ shì jí shàng xiàn wèi zhě. zì cǐ zhī hòu, suì wèi guān tú. zǒng zhāng zhōng, zhào zhū sī lìng shǐ kǎo mǎn hé xuǎn zhě, xiàn shì yī jīng, shí rén jiē yì, zhe yú yáo sòng. shí yán lì běn wèi yòu xiāng, jiāng kè wèi zuǒ xiāng. lì běn wú tā cái shí, shí yǐ shàn huà chēng zhī. kè cháng lèi wèi jiāng jūn, lì gōng sài wài. shì suì jīng shī jī hàn, hóng wén chóng xián sī chéng sān guǎn xué shēng bìng fàng guī běn guàn. dāng shí wéi zhī yǔ yuē:" zuǒ xiāng xuān wēi shā mò, yòu xiāng chí yù dān qīng. sān guǎn xué shēng fàng sàn, wǔ tái lìng shǐ míng jīng."
令史:汉官也。后汉尚书令史十八人,曹有三人主书,后增剧曹三人,合二十一人,皆选於兰台符节简练有吏能者为之。(汉官仪云:”能通苍颉史籀篇,补兰台令史,满岁,补尚书令史;满岁,为尚书郎。”后汉韦彪字孟达,上疏曰:”往时楚狱大起,故置令史以助郎职,而类多小人,好名奸利。今者务简,可皆停省。”)其尚书郎初与令史皆主文簿,其职一也。郎缺,以令史久次者补之。光武始革用孝廉,孝廉耻焉。(时故事,尚书郎缺,以令史久次补之。光武始改用孝廉为郎,而孝廉丁邯称病不就。诏问:”实病,羞为郎乎?”对曰:”臣实不病,耻以孝廉为令史职耳。”帝怒,杖之数十。诏问:”欲为郎否?”邯曰:”能杀臣者陛下,不能为郎者臣也。”中诏遣出,竟不能为郎。又郎中袁著诣阙上书,讼梁冀骄暴,冀阴杀之。学生刘常,当代名儒,素善於著,冀召常补令史,以此辱之。)旧制,尚书郎限满补县长,令史补丞尉。尚书令郑弘奏曰:”职尊赏薄,多无乐者,请郎补千石,令史为长。”帝从之。(蜀志:董厥为府令史,诸葛亮称之曰:”董令史,良士也。”后迁至尚书令,平台事。)西晋令史朝晡诣都座朝,江左唯早朝而已。又贾充为尚书令,以目疾,表置省事吏四人。尚书置省事,自此始也。其品职与诸曹令史同。(姚苌围苻坚,遣仆射尹纬诣坚问事。坚见其瑰杰,问曰:”卿於朕代为何官?”纬答曰:”尚书令史。”坚曰:”卿宰相才,王景略之俦也,而朕失之。今日之亡,不亦宜乎!”)晋、宋兰台寺正书令史虽行文书,皆有品秩,朱衣执板,给书僮。孔顗为御史中丞,坐鞭令史,为有司所纠。(孔顗性素俭,兰台令史皆三吴富人,轻顗故也。)梁、陈与晋、宋同。后魏令史亦朱衣执笏,然谓之流外勋品。北齐尚书郎判事,正令史侧坐,书令史过事,令史皆平揖郎,无拜。自隋以来,令史之任,文案烦屑,渐为卑冗,不参官品。(开皇十五年诏:”州县佐史,三年一代,不得重任。”)炀帝以四省、三台皆曰令史,九寺、五监、诸卫府则皆曰府史,於时令史得官者甚少,年限亦赊。(隋牛弘尝问於骑尉刘炫曰:”按周礼士多而府史少。今令史百倍於前,制官减则不济,其故何也?”炫曰:”古人委任责成,岁终考其殿最,案不重校,文不繁悉,府史之任,掌要目而已。今之文簿,恒虑覆理,鍜炼苦辛甚密,万里追证百年旧案。故谚曰'老吏抱案死'。今古不同,若此之相悬也。”弘又曰:”后魏、北齐之时,令史从容而已,今则不遑宁舍,其事何也?”炫曰:”齐氏立州不过数十,三府行台,递相统领,文书行下,不过十条。今州二百,其繁一也。往者州唯置纲纪,郡置守丞,县唯令而已。其所具寮,则长官自辟。受诏赴任,每州不过数十。今则不然,大小之官,悉由吏部,纤介之迹,皆属考功,其繁二也。省官不如省事,省事不如清心。官事不省而欲从容,其可得乎!”弘甚善其言而不能用。)大唐武德中,天下初定,京师穀籴贵,远人不相愿仕流外,始於诸州调佐史及朝集典充选,不获已而为之,遂促年限,优以叙次,六七年有至本司主事及上县尉者。自此之后,遂为官途。总章中,诏诸司令史考满合选者,限试一经,时人嗟异,著於谣颂。(时阎立本为右相,姜恪为左相。立本无他才识,时以善画称之。恪尝累为将军,立功塞外。是岁京师饥旱,弘文、崇贤、司成三馆学生并放归本贯。当时为之语曰:”左相宣威沙漠,右相驰誉丹青。三馆学生放散,五台令史明经。”)
xíng tái shěng
行台省
xíng tái shěng, wèi jìn yǒu zhī. xī wèi mò jìn wén dì tǎo zhū gě dàn, sàn qí cháng shì péi xiù shàng shū pú yè chén tài huáng mén shì láng zhōng huì děng yǐ xíng tái cóng. zhì jìn yǒng jiā sì nián, dōng hǎi wáng yuè shuài zhòng xǔ chāng, yǐ xíng tái zì suí, shì yě. yuè qǐng tǎo shí lè, biǎo yǐ xíng tái suí jūn. jí hòu wèi, wèi zhī shàng shū dà xíng tái, bié zhì guān shǔ. hòu wèi dào wǔ dì zhì zhōng shān xíng tái, yǐ qín wáng yí wèi shàng shū lìng yǐ zhèn zhī. xiào wǔ yǒng xī sān nián, yǐ yǔ wén tài wèi dà xíng tái, yǐ sū chuò wèi xíng tái dù zhī shàng shū. běi qí xíng tái jiān tǒng mín shì, zì xīn shù shǐ yān. wǔ dìng bā nián, xīn shù wèi dōng nán dào héng tái. dōng xú zhōu cì shǐ guō zhì shā jùn shǒu. wén xuān wén zhī, chì shù yuē:" jiāng huái chū fù, bǎi xìng nán xiàng jīng shī, liú qīng wèi xíng tái, yì yù lǐ biān mín yuān wǎng, jiān lǐ mù shǒu. zì jīn yǐ hòu, suǒ tǒng shí yú zhōu dì zhū yǒu fàn fǎ zhě, cì shǐ xiān qǐ tīng bào, yǐ xià xiān lǐ hòu biǎo." qí dài xíng tái jiān zǒng mín shì, zì shù shǐ yě. qí guān zhì lìng pú yè, qí shàng shū chéng láng jiē suí shí quán zhì. jiāng zuǒ wú xíng tái, wéi liáng mò yǐ hóu jǐng wèi hé nán wáng dà xíng tái, chéng zhì rú dèng yǔ gù shì. suí wèi zhī xíng tái shěng, yǒu shàng shū lìng pú yè zuǒ yòu rèn zhì gè yī rén, zhǔ shì sì rén. yǒu kǎo gōng jiān lì bù zhǔ jué sī xūn. lǐ bù jiān cí bù zhǔ kè. shàn bù bīng bù jiān zhí fāng. jià bù kù bù xíng bù jiān dōu guān sī mén. dù zhī jiān cāng bù. jīn bù gōng bù tún tián jiān shuǐ bù yú bù. shì láng gè yī rén. měi xíng tái zhì shí huò nóng pǔ wǔ qì bǎi gōng jiān fù jiān, gè zhì chéng shí huò sì rén, nóng pǔ yī rén, wǔ qì èr rén, bǎi gōng sì rén. lù shì děng yuán. shí huò nóng pǔ bǎi gōng gè èr rén, wǔ qì yī rén. gài suí qí suǒ guǎn zhī dào, zhì yú wài zhōu, yǐ xíng shàng shū shì. dà táng chū, yì zhì xíng tái, zhēn guān yǐ hòu fèi. qí hòu zhū dào gè zhì cǎi fǎng děng shǐ, měi shǐ yǒu pàn guān èr rén, jiān pàn shàng shū liù háng shì, yì xíng tái zhī yí zhì.
行台省,魏晋有之。昔魏末晋文帝讨诸葛诞,散骑常侍裴秀、尚书仆射陈泰、黄门侍郎锺会等以行台从。至晋永嘉四年,东海王越帅众许昌,以行台自随,是也。(越请讨石勒,表以行台随军。)及后魏,谓之尚书大行台,别置官属。(后魏道武帝置中山行台,以秦王仪为尚书令以镇之。孝武永熙三年,以宇文泰为大行台,以苏绰为行台度支尚书。)北齐行台兼统民事,自辛术始焉。(武定八年,辛术为东南道行台。东徐州刺史郭志杀郡守。文宣闻之,饬术曰:”江淮初附,百姓难向京师,留卿为行台,亦欲理边民冤枉,监理牧守。自今以后,所统十馀州地诸有犯法者,刺史先启听报,以下先理后表。”齐代行台兼总民事,自术始也。)其官置令、仆射,其尚书丞郎皆随时权制。(江左无行台,唯梁末以侯景为河南王大行台,承制如邓禹故事。)隋谓之行台省,有尚书令、仆射(左右任置)各一人,主事四人。有考功、(兼吏部、主爵、司勋。)礼部、(兼祠部、主客。)膳部、兵部、(兼职方。)驾部、库部、刑部、(兼都官、司门。)度支、(兼仓部。)金部、工部、屯田(兼水部、虞部。)侍郎各一人。每行台置食货、农圃、武器、百工监、副监,各置丞、(食货四人,农圃一人,武器二人,百工四人。)录事等员。(食货、农圃、百工各二人,武器一人。)盖随其所管之道,置於外州,以行尚书事。大唐初,亦置行台,贞观以后废。其后诸道各置采访等使,每使有判官二人,兼判尚书六行事,亦行台之遗制。