strong lǐ èr shí bā yán gé èr shí bā jiā lǐ shí sān strong
禮二十八 沿革二十八 嘉禮十三
tiān zǐ zhū hóu dài fū shì yǎng zi yí jūn hōng hòu sì zǐ shēng fù
天子諸侯大夫士養子儀（君薨後嗣子生附）
zhōu zhì, qī jiāng shēng zǐ jí yuè chén, zé jū cè shì, cè shì, wèi jiā zhī shì, cì yàn qǐn yě. fū shǐ rén rì zài wèn zhī, zuò ér zì wèn zhī, qī bù gǎn jiàn, shǐ mǔ yī fú ér duì. zhì yú zi shēng, fū fù shǐ rén rì zài wèn zhī. zuò, yǒu gǎn dòng. zi shēng, nán zǐ shè hú yú mén zuǒ, nǚ zǐ shè shuì yú mén yòu. biǎo nán nǚ yě. hú zhě, shì yǒu shì yú wǔ yě. shuì, shì rén zhī pèi jīn.
周制，妻將生子及月辰，則居側室，（側室，謂夾之室，次燕寢也。）夫使人日再問之，作而自問之，妻不敢見，使姆衣服而對。至於子生，夫復使人日再問之。（作，有感動。）子生，男子設弧於門左，女子設帨於門右。（表男女也。弧者，示有事於武也。帨，事人之佩巾。）
sān rì, shǐ fù zi, nán shè nǚ fǒu. shǐ yǒu shì yě. fù zhī wèi bào zhī ér shǐ xiàng qián yě. guó jūn shì zǐ shēng, gào yú jūn, jiē yǐ tài láo, zǎi zhǎng jù. jiē dú wèi jié, jié, shèng yě. wèi shí qí mǔ, shǐ bǔ xū qiáng qì yě. sān rì, bo shì fù zhī, jí zhě sù zhāi, cháo fú qǐn mén wài, shī fù zhī. shè rén yǐ sāng hú péng shǐ liù, shè tiān dì sì fāng. shī zhī yán chéng yě, jí běn bo jí zhě. sāng hú péng shǐ, běn tài gǔ yě. tiān dì sì fāng, nán zǐ suǒ yǒu shì yě. bǎo shòu nǎi fù zhī. dài shì yě. bǎo, bǎo mǔ. zǎi lǐ fù zi, cì zhī shù bó. lǐ dāng wèi lǐ, zì zhī wù yě. lǐ yǐ yī xiàn zhī lǐ, chóu zhī yǐ bì yě. bo shì zhī qī, dài fū zhī qiè, shǐ shí zi. shí zi bù shǐ jūn qiè, dí qiè yǒu dí yì, bù xiāng xiè yǐ láo rǔ zhī shì. shì qī dài fū zhī qiè, wèi shí zì yǒu zi zhě. fán jiē zi zé rì. suī sān rì zhī nèi, zūn bēi bì jiē xuǎn qí jí yān. zhǒng zi zé tài láo, zhǒng, dà yě. zhǒng zi yóu yán zhǎng zi, tōng yú xià yě. shù rén tè tún, shì tè shǐ, dài fū shǎo láo, guó jūn shì zǐ tài láo. jiē wèi zhǎng zi. qí fēi zhǒng zi, zé jiē jiàng yī děng. wèi zhǒng zi zhī dì, jí zhòng qiè zhī zǐ shēng yě. tiān zǐ zhū hóu shǎo láo, dài fū tè shǐ, shì shù rén tè tún ěr. yì wèi rú zǐ shì yú gōng zhōng, bié sǎo yī chù yǐ jū. zé yú zhū mǔ yǔ kě zhě, bì qiú qí kuān yù cí huì wēn liáng gōng jìng shèn ér guǎ yán zhě, shǐ wèi zi shī, qí cì wèi cí mǔ, qí cì wèi bǎo mǔ, jiē jū zi shì, cǐ rén jūn yǎng zi zhī lǐ yě. zhū mǔ, zhòng qiè yě. kě zhě, fù yù zhī shǔ yě. zi shī, jiào shì yǐ shàn dào zhě. cí mǔ, zhī qí shì yù zhě. bǎo mǔ, ān qí jū chù zhě. shì qī shí rǔ zhī ér yǐ. tā rén wú shì bù wǎng. wèi ér jīng qì wēi ruò, jiāng jīng dòng yě.
三日，始負子，男射女否。（始有事也。負之謂抱之而使向前也。）國君世子生，告於君，接以太牢，宰掌具。（接讀為捷，捷，勝也。謂食其母，使補虛強氣也。）三日，卜士負之，吉者宿齋，朝服寢門外，詩負之。射人以桑弧蓬矢六，射天地四方。（詩之言承也，即本卜吉者。桑弧蓬矢，本太古也。天地四方，男子所有事也。）保受乃負之。（代士也。保，保母。）宰醴負子，賜之束帛。（醴當為禮，字之誤也。禮以一獻之禮，酬之以幣也。）卜士之妻，大夫之妾，使食子。（食子不使君妾，嫡妾有敵義，不相褻以勞辱之事。士妻、大夫之妾，謂時自有子者。）凡接子擇日。（雖三日之內，尊卑必皆選其吉焉。）冢子則太牢，（冢，大也。冢子猶言長子，通於下也。）庶人特豚，士特豕，大夫少牢，國君世子太牢。（皆謂長子。）其非冢子，則皆降一等。（謂冢子之弟，及眾妾之子生也。天子諸侯少牢，大夫特豕，士、庶人特豚耳。）異為孺子室於宮中，（別掃一處以居。）擇於諸母與可者，必求其寬裕、慈惠、溫良、恭敬、慎而寡言者，使為子師，其次為慈母，其次為保母，皆居子室，（此人君養子之禮也。諸母，眾妾也。可者，傅御之屬也。子師，教示以善道者。慈母，知其嗜欲者。保母，安其居處者。士妻食乳之而已。）他人無事不往。（為兒精氣微弱，將驚動也。）
sān yuè zhī mò, zé rì, jiǎn fā wèi tuǒ, nán jiǎo nǚ jī, fǒu zé nán zuǒ nǚ yòu. tuǒ, suǒ yí fā yě. jiā xìn yuē jiǎo, wǔ dá yuē jī. shì rì yě, qī yǐ zi jiàn yú fù. guì rén zé wèi yī fú, yóu mìng shì yǐ xià jiē shù huàn. guì rén, dài fū yǐ shàng yě. yóu, zì yě. nán nǚ sù xìng, mù yù yī fú. jù shì shuò shí. shuò shí, tiān zǐ tài láo, zhū hóu shǎo láo, dài fū tè shǐ, shì tè tún. nán nǚ wèi suǒ shēng zǐ zhī fù mǔ. fū rù mén, shēng zì zuò jiē, lì yú zuò, xī xiàng. qī bào zi chū zì fáng, dāng méi lì, dōng miàn. rù mén zhě, rù cè shì zhī mén yě. dài fū yǐ xià, jiàn zi jiù cè shì, jiàn qiè zi yú nèi qǐn, pì rén jūn yě. mǔ xiān xiāng yuē:" mǔ mǒu gǎn yòng shí rì, zhī jiàn rú zǐ." mǒu, qī xìng, ruò yán jiāng shì yě. zhī, jìng yě. fū duì yuē:" qīn yǒu shuài." fù zhí zi zhī yòu shǒu, hāi ér míng zhī. qīn, jìng. shuài, xún yě. yán jiào zhī jìng, shǐ yǒu xún yě. zhí yòu shǒu, míng jiāng shòu yǐ shì yě. qī duì yuē:" jì yǒu chéng." suì zuǒ hái shòu shī. jì yóu shí yě, shí fū zhī yán shǐ yǒu chéng yě. shī, zi shī yě. zi shī biàn gào zhū fù zhū mǔ míng. hòu gào zhū mǔ, ruò míng chéng yú zūn. qī suì shì qǐn. fù fū zhī yàn qǐn. fū gào zǎi míng, zǎi biàn gào zhū nán míng, shū yuē" mǒu nián yuè rì mǒu shēng" ér cáng zhī. zǎi wèi shǔ lì yě. chūn qiū shū huán liù nián jiǔ yuè dīng mǎo, zi tóng shēng. zǎi gào lǘ shǐ, lǘ shǐ shū wèi èr, qí yī cáng zhū lǘ fǔ, qí yī xiàn zhū zhōu shǐ, zhōu shǐ xiàn zhū zhōu bó, zhōu bó mìng cáng zhū zhōu fǔ. sì lǘ wèi zú, zú, bǎi jiā yě. lǘ xū, zhōng shì yī rén. wǔ dǎng wèi zhōu, zhōu, èr qiān wǔ bǎi jiā yě. zhōu zhǎng, zhōng dài fū yī rén yě. jiē yǒu shǔ lì. xiàn yóu yán yě.
三月之末，擇日，翦發為鬌，男角女羈，否則男左女右。（鬌，所遺發也。夾囟曰角，午達曰羈。）是日也，妻以子見於父。貴人則為衣服，由命士以下皆漱澣。（貴人，大夫以上也。由，自也。）男女夙興，沐浴衣服。具視朔食。（朔食，天子太牢，諸侯少牢，大夫特豕，士特豚。男女謂所生子之父母。）夫入門，升自阼階，立於阼，西向。妻抱子出自房，當楣立，東面。（入門者，入側室之門也。大夫以下，見子就側室，見妾子於內寢，辟人君也。）姆先相曰："母某敢用時日，祗見孺子。"（某，妻姓，若言姜氏也。祗，敬也。）夫對曰："欽有帥。"父執子之右手，咳而名之。（欽，敬。帥，循也。言教之敬，使有循也。執右手，明將授以事也。）妻對曰："記有成。"遂左還授師。（記猶識也，識夫之言使有成也。師，子師也。）子師遍告諸婦諸母名。（後告諸母，若名成於尊。）妻遂適寢。（復夫之燕寢。）夫告宰名，宰遍告諸男名，書曰"某年月日某生"而藏之。（宰謂屬吏也。春秋書桓六年九月丁卯，子同生。）宰告閭史，閭史書為二，其一藏諸閭府，其一獻諸州史，州史獻諸州伯，州伯命藏諸州府。（四閭為族，族，百家也。閭胥，中士一人。五黨為州，州，二千五百家也。州長，中大夫一人也。皆有屬吏。獻猶言也。）
shì zǐ shēng, zé jūn mù yù cháo fú, fū rén yì rú zhī, jiē lì yú zuò jiē, xī xiāng. shì fù bào zi, shēng zì xī jiē. jūn míng zhī, nǎi jiàng. zi shēng zì xī jiē, zé rén jūn jiàn shì zǐ yú lù qǐn yě. jiàn qiè zi jiù cè shì. fán zǐ shēng jiē jiù cè shì. zhū hóu fū rén cháo yú jūn, cì ér tuàn yī yě. fán míng zǐ, bù yǐ rì yuè, bù yǐ guó, zhōng shǐ yì huì. bù yǐ yǐn jí. wèi yī zhōng zhī jí, nán wèi yī yě. dài fū shì zhī zǐ, bù gǎn yǔ shì zǐ tóng míng. zūn shì zǐ yě. qí xiān shì zǐ shēng, yì wù wèi gǎi. gōng shù zǐ shēng, yǒu cì, jūn míng zhī, zhòng zi zé shǐ yǒu sī míng zhī. yǒu cì yú jūn, yǒu ēn huì yě. yǒu sī, chén yǒu shì zhě yě. lǔ huán gōng míng zǐ, wèn yú shēn xū. shù rén wú cè shì zhě, jí yuè chén, fū chū jū qún shì. fán fù zài, sūn jiàn yú zǔ, zǔ yì míng zhī, lǐ rú zi jiàn fù, wú cí. jiàn zi yú zǔ, jiā tǒng yú zūn yě. fù zài zé wú cí, yǒu dí zǐ zhě wú dí sūn, yǔ jiàn shù zǐ tóng yě. fù zú ér yǒu dí sūn zé yǒu cí, yǔ jiàn zhǒng zi tóng. fù suī zú, ér shù sūn yóu wú cí yě. dài fū zhī zǐ yǒu shí mǔ, xuǎn yú fù yù zhī zhōng, sàng fú suǒ wèi rǔ mǔ yě. shì zhī qī zì yǎng qí zi. jiàn, bù gǎn shǐ rén.
世子生，則君沐浴朝服，夫人亦如之，皆立於阼階，西鄉。世婦抱子，升自西階。君名之，乃降。（子升自西階，則人君見世子於路寢也。見妾子就側室。凡子生皆就側室。諸侯夫人朝於君，次而褖衣也。）凡名子，不以日月，不以國，（終使易諱。）不以隱疾。（謂衣中之疾，難為醫也。）大夫士之子，不敢與世子同名。（尊世子也。其先世子生，亦勿為改。）公庶子生，有賜，君名之，眾子則使有司名之。（有賜於君，有恩惠也。有司，臣有事者也。魯桓公名子，問於申繻。）庶人無側室者，及月辰，夫出居群室。凡父在，孫見於祖，祖亦名之，禮如子見父，無辭。（見子於祖，家統於尊也。父在則無辭，有嫡子者無嫡孫，與見庶子同也。父卒而有嫡孫則有辭，與見冢子同。父雖卒，而庶孫猶無辭也。）大夫之子有食母，（選於傅御之中，喪服所謂乳母也。）士之妻自養其子。（賤，不敢使人。）
zēng zǐ wèn yuē:" jūn hōng ér shì zǐ shēng, rú zhī hé?" kǒng zǐ yuē:" qīng dài fū shì cóng shè zhǔ, běi miàn yú xī jiē nán. biàn yú zhāo xī kū wèi yě. shè zhǔ, shàng qīng dài jūn tīng zhèng yě. dà zhù bì miǎn zhí shù bó, shēng zì xī jiē, jǐn děng bù shēng táng, mìng wú kū. jiāng yǒu shì, yí qīng jìng yě. bì miǎn zhě, jiē shén zé jì fú yě. zhū hóu zhī qīng dài fū suǒ fú bì miǎn, chī miǎn yě, xuán miǎn yě. shì fú jué biàn fú. qí dà zhù bì miǎn, zé dài fū yě. zhù shēng sān, gào yuē:' mǒu zhī zǐ shēng, gǎn gào.' shēng, yī xīn jǐng shén yě. mǒu, fū rén zhī shì. shēng, diàn bì yú bìn dōng jǐ shàng, kū jiàng. jǐ yú bìn dōng, míng jì tǐ yě. zhòng zhǔ rén qīng dài fū shì fáng zhōng, jiē kū, bù yǒng. zhòng zhǔ rén, jūn zhī qīn yě. fáng zhōng, fù rén yě. jǐn yī āi, fǎn wèi, suì cháo diàn. fǎn zhāo xī kū wèi. xiǎo zǎi shēng, jǔ bì. suǒ zhǔ yě, jǔ ér xià, mái zhī jiē xián. sān rì, zhòng zhǔ rén qīng dài fū shì, rú chū wèi, běi miàn. sān rì, fù zi rì yě. chū, gào shēng shí. dà zǎi dà zōng dà zhù, jiē bì miǎn. shǎo shī fèng zi yǐ cuī, zhù xiān, zi cóng, zǎi zōng rén cóng. rù mén, kū zhě zhǐ. zǎi zōng rén, zhào zàn jūn shì zhě. zi shēng zì xī jiē, bìn qián běi miàn. zhù lì yú bìn dōng nán yú, zhù shēng sān, yuē:' mǒu zhī zǐ mǒu, cóng zhí shì gǎn jiàn.' zi bài, jī sǎng kū. fèng zi zhě bài kū yě. zhù zǎi zōng rén zhòng zhǔ rén qīng dài fū shì, kū yǒng, sān zhě sān, fán yǒng, sān tiào wèi yī jié, sān jié wèi yī yǒng, wèi zhī chéng yǒng, gù yún sān zhě sān. jiàng dōng fǎn wèi, jiē tǎn. zi yǒng, fáng zhōng yì yǒng, sān zhě sān, xí cuī, zhàng. yǒng xí cuī zhàng, chéng zi lǐ yě. diàn chū. yì wèi cháo diàn. dà zǎi mìng zhù shǐ, yǐ míng biàn gào yú wǔ sì shān chuān. yīn fù míng zhī, yú sàng, lǐ lüè. rú yǐ zàng ér shì zǐ shēng, dà zǎi dà zōng cóng dà zhù ér gào yú mí. gào shēng. sān yuè, nǎi míng yú mí, yǐ míng biàn gào jí shè jì zōng miào shān chuān yě."
曾子問曰："君薨而世子生，如之何？"孔子曰："卿大夫士從攝主，北面於西階南。（變於朝夕哭位也。攝主，上卿代君聽政也。）大祝裨冕執束帛，升自西階，盡等不升堂，命無哭。（將有事，宜清靜也。裨冕者，接神則祭服也。諸侯之卿大夫所服裨冕，絺冕也，玄冕也。士服爵弁服。其大祝裨冕，則大夫也。）祝聲三，告曰：'某之子生，敢告。'（聲，噫歆警神也。某，夫人之氏。）升，奠幣於殯東几上，哭降。（幾於殯東，明繼體也。）眾主人、卿、大夫、士、房中，皆哭，不踴。（眾主人，君之親也。房中，婦人也。）盡一哀，反位，遂朝奠。（反朝夕哭位。）小宰升，舉幣。（所主也，舉而下，埋之階閒。）三日，眾主人、卿、大夫、士，如初位，北面。（三日，負子日也。初，告生時。）大宰、大宗、大祝，皆裨冕。少師奉子以縗，祝先，子從，宰宗人從。入門，哭者止。（宰宗人，詔贊君事者。）子升自西階，殯前北面。祝立於殯東南隅，祝聲三，曰：'某之子某，從執事敢見。'子拜，稽顙哭。（奉子者拜哭也。）祝、宰宗人、眾主人、卿、大夫、士，哭踴，三者三，（凡踴，三跳為一節，三節為一踴，謂之成踴，故云三者三。）降東反位，皆袒。子踴，房中亦踴，三者三，襲縗，杖。（踴、襲縗、杖，成子禮也。）奠出。（亦謂朝奠。）大宰命祝史，以名遍告於五祀、山川。（因負名之，於喪，禮略。）如已葬而世子生，大宰、大宗從大祝而告於禰。（告生。）三月，乃名於禰，以名遍告及社稷、宗廟、山川也。"
tiān zǐ zhū hóu dài fū shì zhī zǐ shì qīn yí fù shì jiù gū fù
天子諸侯大夫士之子事親儀（婦事舅姑附）
zhōu wén wáng zhī wèi tài zǐ, cháo yú wáng jì rì sān. jī chū míng ér yī fú, zhì yú qǐn mén wài, wèn nèi shù yuē:" jīn rì ān fǒu hé rú?" nèi shù, xiǎo chén zhī shǔ, zhǎng wài nèi zhī tōng mìng zhě. qí yǒu bù ān jié, zé nèi shù yǐ gào wén wáng. wén wáng sè yōu, xíng bù néng zhèng lǚ. jié wèi jū chù gù shì yě. lǚ, dǎo dì yě. wáng jì fù shàn, yǐn shí ān yě. rán hòu yì fù chū. yōu jiě. shí shàng, bì zài shì hán nuǎn zhī jié. zài, chá yě. shí xià, wèn suǒ shàn. wèn suǒ shí zhě. ruò nèi shù yán jí, zé qīn zhāi xuán ér yǎng, qīn yóu zì yě. yǎng jí zhě zhāi xuán, xuán guān xuán duān. zhuàn bì jìng shì, jí zhě zhī shí, qí hé suǒ yù huò yì. yào bì qīn cháng. shì dú wèi yě.
周文王之為太子，朝於王季日三。雞初鳴而衣服，至於寢門外，問內豎曰："今日安否何如？"（內豎，小臣之屬，掌外內之通命者。）其有不安節，則內豎以告文王。文王色憂，行不能正履。（節謂居處故事也。履，蹈地也。）王季復膳，（飲食安也。）然後亦復初。（憂解。）食上，必在視寒暖之節。（在，察也。）食下，問所膳。（問所食者。）若內豎言疾，則親齋玄而養，（親猶自也。養疾者齋玄，玄冠玄端。）饌必敬視，（疾者之食，齊和所欲或異。）藥必親嘗。（試毒味也。）
zi shì fù mǔ, jī chū míng, xián guàn shù, zhì, xǐ, jī, zǒng, fú máo, guān, ruí, yīng, duān, bì, shēn, jìn hù. xián, jiē yě. xǐ, tāo fā zhě yě. zǒng, shù fà yě, chuí hòu wèi shì. fú máo, zhèn qù chén zhe zhī, máo yòng fā wèi zhī, xiàng yòu shí tuǒ, qí zhì wèi wén yě. ruí, yīng zhī shì yě. duān, xuán duān, shì fú yě. shù rén shēn yī. shēn, dà dài, suǒ yǐ zì shēn yuē yě. jìn yóu chā yě, chā hù yú shēn, hù suǒ yǐ jì shì yě. zuǒ pèi fēn shuì, dāo, lì, xiǎo xī, jīn suì, fēn shuì, shì wù zhī jīn yě, jīn qí rén yǒu yán fēn zhě. dāo lì, xiǎo dāo jí lì lóng yě. xiǎo xī, jiě xiǎo jié yě, xī mào rú zhuī, yǐ xiàng gǔ wèi zhī. jīn suì kě qǔ huǒ yú rì. yòu pèi jué, hàn, guǎn, dì, shí zhì fǎn. dà xī, mù suì, hàn wèi shí yě, yán kě yǐ hàn xián yě. guǎn, bǐ kōu yě. dì, dāo bǐng yě. mù suì, zuān huǒ yě. jué yīn jué. bǐng, bì lǐng fǎn. bī, xíng téng yě. yīn bī. jù, zhe qí. qí, jù xì yě. yīn jì.
子事父母，雞初鳴，咸盥漱，櫛，縰，笄，總，拂髦，冠，緌，纓，端，韠，紳，搢笏。（咸，皆也。縰，韜發者也。總，束髮也，垂後為飾。拂髦，振去塵著之，髦用發為之，象幼時鬌，其制未聞也。緌，纓之飾也。端，玄端，士服也。庶人深衣。紳，大帶，所以自紳約也。縉猶插也，插笏於紳，笏所以記事也。）左佩紛帨，刀，礪，小觿，金燧，（紛帨，拭物之巾也，今齊人有言紛者。刀礪，小刀及礪礱也。小觿，解小結也，觿貌如錐，以象骨為之。金燧可取火於日。）右佩玦，捍，管，遰，（時制反。）大觿，木燧，（捍謂拾也，言可以捍弦也。管，筆彄也。遰，刀鞞也。木燧，鑽火也。玦音決。鞞，必領反。）偪，（行縢也。音逼。）屨，著綦。（綦，屨系也。音忌。）
fù shì jiù gū, rú shì fù mǔ, jī chū míng, xián guàn shù, zhì, xǐ, jī, zǒng, yī shēn, jī, jīn zhī zān yě. yī shēn, yī ér zhe shēn. zuǒ pèi fēn shuì, dāo, lì, xiǎo xī, jīn suì, yòu pèi zhēn, guǎn, xiàn, kuàng, shī pán zhì, dà xī, mù suì, pán, xiǎo náng yě. pán zhì yán shī, míng wèi zhēn guǎn xiàn kuàng yǒu zhī. jīn yīng, qí jù, jīn yóu jié yě. fù rén yǒu yīng, shì xì shǔ yě. yǐ shì fù mǔ jiù gū zhī suǒ. shì, zhī. jí suǒ, xià qì yí shēng, wèn yī yù hán, jí tòng kē yǎng, ér jìng yì sāo zhī. yí, yuè yě. kē, jiè yě. yì, àn. sāo, mó yě. chū rù zé huò xiān huò hòu, ér jìng fú chí zhī. xiān hòu zhī, suí shí biàn yě. jìn guàn, shǎo zhě fèng pán, zhǎng zhě fèng shuǐ, qǐng wò guàn, guàn zú, shòu jīn. pán, chéng guàn shuǐ zhě yě. jīn yǐ shuì shǒu. wèn suǒ yù ér jìng jìn zhī, róu sè yǐ wēn yú yùn fǎn zhī. wēn, jí yě, chéng zūn zhě bì hé yán sè.
婦事舅姑，如事父母，雞初鳴，咸盥漱，櫛，縰，笄，總，衣紳，（笄，今之簪也。衣紳，衣而著紳。）左佩紛帨，刀，礪，小觿，金燧，右佩箴，管，線，纊，施縏袠，大觿，木燧，（縏，小囊也。縏袠言施，明為箴管線纊有之。）紟纓，綦屨，（紟猶結也。婦人有纓，示系屬也。）以適父母舅姑之所。（適，之。）及所，下氣怡聲，問衣燠寒，疾痛疴癢，而敬抑搔之。（怡，悅也。疴，疥也。抑，按。搔，摩也。）出入則或先或後，而敬扶持之。（先後之，隨時便也。）進盥，少者奉槃，長者奉水，請沃盥，盥卒，授巾。（槃，承盥水者也。巾以帨手。）問所欲而敬進之，柔色以溫（於運反）之。（溫，藉也，承尊者必和顏色。）
nán nǚ wèi guān jī zhě, jī chū míng, xián guàn shù, zhì, xǐ, fú máo, zǒng jiǎo, jīn yīng, jiē pèi róng chòu. zǒng jiǎo, shōu fà jié zhī. róng chòu, xiāng wù yě, yǐ yīng pèi zhī, wèi jìn zūn zhě, gěi xiǎo shǐ yě. mèi shuǎng ér cháo, hòu chéng rén yě. wèn hé shí yǐn yǐ. ruò yǐ shí, zé tuì ruò wèi shí, zé zuǒ zhǎng zhě shì jù. jù, zhuàn yě. rú zǐ zǎo qǐn yàn qǐ, wéi suǒ yù, shí wú shí. yòu hòu wèi chéng rén zhě. rú zǐ, xiǎo zi yě.
男女未冠笄者，雞初鳴，咸盥漱，櫛，縰，拂髦，總角，紟纓，皆佩容臭。（總角，收髮結之。容臭，香物也，以纓佩之，為近尊者，給小使也。）昧爽而朝，（後成人也。）問何食飲矣。若已食，則退；若未食，則佐長者視具。（具，饌也。）孺子蚤寢宴起，惟所欲，食無時。（又後未成人者。孺子，小子也。）
fù mǔ jiù gū zhī yī qīn diàn xí zhěn jǐ, bù chuán chuán, yí yě. zhàng jù, zhī jìng zhī, wù gǎn jìn. fù mò mǔ cún, zhǒng zi yù shí, qún zǐ fù zuǒ jùn rú chū. yù, shì yě, wèi zhǎng zi shì mǔ shí yě. shì shí zhě bù jùn, qí fù yóu jiē jùn yě. zhǐ gān róu huá, rú zǐ jùn zhī. zài fù mǔ jiù gū zhī suǒ, bù gǎn huì yī tì yīn dì hāi qiàn shēn bǒ yǐ dì qīng shì shì, bù gǎn tuò tì, hán bù gǎn xí, yǎng bù gǎn sāo. xí wèi zhòng yī.
父母舅姑之衣、衾、簟、席、枕、幾，不傳；（傳，移也。）杖、屨，祗敬之，勿敢近。父歿母存，冢子御食，群子婦左餕如初。（御，侍也，謂長子侍母食也。侍食者不餕，其婦猶皆餕也。）旨甘柔滑，孺子餕之。在父母舅姑之所，不敢噦噫、嚏（音帝）咳、欠伸、跛倚、睇（傾視）視，不敢唾洟，寒不敢襲，癢不敢搔。（襲謂重衣。）
nán bù yán nèi, nǚ bù yán wài. wèi shì yè zhī cì xù. fēi jì fēi sàng, bù xiāng shòu qì. jì yán sàng jù bù xián yě. qí xiāng shòu, zé nǚ shòu yǐ fěi qí wú fěi, zé jiē zuò diàn zhī, ér hòu qǔ zhī. diàn, tíng dì yě. nán zǐ rù nèi, bù xiào bù zhǐ, yè xíng yǐ zhú, wú zhú zé zhǐ. xiào dú wèi chì, xián yǒu yǐn shǐ. nǚ zǐ chū mén, bì yōng bì qí miàn, yè xíng yǐ zhú, wú zhú zé zhǐ. yōng yóu zhàng yě. dào lù, nán zǐ yóu yòu, nǚ zǐ yóu zuǒ. dì dào zūn yòu.
男不言內，女不言外。（謂事業之次序。）非祭非喪，不相授器。（祭嚴喪遽不嫌也。）其相授，則女受以篚；其無篚，則皆坐奠之，而後取之。（奠，停地也。）男子入內，不嘯不指，夜行以燭，無燭則止。（嘯讀為叱，嫌有隱使。）女子出門，必擁蔽其面，夜行以燭，無燭則止。（擁猶障也。）道路，男子由右，女子由左。（地道尊右。）
ruò yǐn shí zhī, suī bù shì, bì cháng ér dài. dài hòu mìng ér qù yě. jiā zhī yī fú, suī bù yù, bì fú ér dài. dài hòu mìng shì cáng yě. zi fù wèi xiào wèi jìng, wù yōng jí yuàn, yōng zhī yán yòng. gū jiào zhī ruò bù kě jiào, ér hòu nù zhī nù, qiǎn zé yě. bù kě nù, zi fàng fù chū, ér bù biǎo lǐ yān. biǎo yóu míng yě, yóu wèi zhī yǐn, bù míng qí fàn lǐ zhī guò yě.
若飲食之，雖不嗜，必嘗而待。（待後命而去也。）加之衣服，雖不欲，必服而待。（待後命釋藏也。）子婦未孝未敬，勿庸疾怨，（庸之言用。）姑教之；若不可教，而後怒之；（怒，譴責也。）不可怒，子放婦出，而不表禮焉。（表猶明也，猶為之隱，不明其犯禮之過也。）
fù mǔ yǒu guò, xià qì yí sè, róu shēng yǐ jiàn, jiàn ruò bù rù, qǐ jìng qǐ xiào, shuō zé fù jiàn. zi shì fù mǔ, yǒu yǐn wú fàn. qǐ yóu gèng yě. bù shuō, yǔ qí dé zuì yú xiāng dǎng zhōu lǘ, níng shú jiàn. zi cóng fù zhī lìng, bù kě wèi xiào yě. zhōu lǐ yuē:" èr shí wǔ jiā wèi lǘ, sì lǘ wèi zú, wǔ zú wèi dǎng, wǔ dǎng wèi zhōu, wǔ zhōu wèi xiāng yě." sān jiàn ér bù tīng, zé hào qì ér suí zhī. zhì qīn wú qù, zhì zài gǎn dòng. fù mǔ nù, bù shuō, ér tà zhī liú xiě, bù gǎn jí yuàn, qǐ jìng qǐ xiào. fù mǔ yǒu bì zǐ, ruò shù zǐ shù sūn, shén ài zhī, suī fù mǔ méi, méi shēn jìng zhī bù shuāi. bì zǐ, suǒ tōng jiàn rén zhī zǐ.
父母有過，下氣怡色，柔聲以諫，諫若不入，起敬起孝，說則復諫。（子事父母，有隱無犯。起猶更也。）不說，與其得罪於鄉黨州閭，寧孰諫。（子從父之令，不可謂孝也。周禮曰："二十五家為閭，四閭為族，五族為黨，五黨為州，五州為鄉也。"）三諫而不聽，則號泣而隨之。（至親無去，志在感動。）父母怒，不說，而撻之流血，不敢疾怨，起敬起孝。父母有婢子，若庶子庶孫，甚愛之，雖父母沒，沒身敬之不衰。（婢子，所通賤人之子。）
jiù méi zé gū lǎo, wèi chuán jiā shì yú zhǎng fù. zhǒng fù suǒ jì sì bīn kè, měi shì bì qǐng yú gū. fù suī shòu chuán, yóu bù gǎn zhuān xíng yě. fán fù bù mìng shì sī shì, bù gǎn tuì. fù shì jiù gū zhě yě. fù jiāng yǒu shì, dà xiǎo bì qǐng yú jiù gū. bù gǎn zhuān xíng. zi fù wú sī huò, wú sī chù, wú sī qì, bù gǎn sī jiǎ, bù gǎn sī yǔ. jiā shì tǒng yú zūn yě. fù huò cì zhī yǐn shí yī fú bù bó pèi shuì chǎi lán, zé shòu ér xiàn zhū jiù gū. jiù gū shòu zhī, zé xǐ, rú xīn shòu cì. huò cì zhī, wèi sī qīn xiōng dì. ruò fǎn cì zhī, zé cí bù dé mìng, rú gèng shòu cì, cáng yǐ dài fá. dài jiù gū zhī fá yě. bù dé mìng zhě, bù jiàn xǔ yě. fù ruò yǒu sī qīn xiōng dì, jiāng yǔ zhī, zé bì fù qǐng qí gù cì, ér hòu yǔ zhī.
舅沒則姑老，（謂傳家事於長婦。）冢婦所祭祀、賓客，每事必請於姑。（婦雖受傳，猶不敢專行也。）凡婦不命適私室，不敢退。（婦侍舅姑者也。）婦將有事，大小必請於舅姑。（不敢專行。）子婦無私貨，無私畜，無私器，不敢私假，不敢私與。（家事統於尊也。）婦或賜之飲食、衣服、布帛、佩帨、茝蘭，則受而獻諸舅姑。舅姑受之，則喜，如新受賜。（或賜之，謂私親兄弟。）若反賜之，則辭；不得命，如更受賜，藏以待乏。（待舅姑之乏也。不得命者，不見許也。）婦若有私親兄弟，將與之，則必復請其故賜，而後與之。
fán wèi rén zǐ zhī lǐ, dōng wēn ér xià qīng, hūn dìng ér chén shěng, dìng, ān qí chuáng rèn yě. shěng wèn qí ān fǒu hé rú. chū bì gào, fǎn bì miàn. gào miàn tóng ěr, fǎn yán miàn zhě, cóng wài lái, yí zhī qīn zhī yán sè ān fǒu. suǒ yóu bì yǒu cháng, suǒ xí bì yǒu yè. yuán qīn zhī yì yù zhī. héng yán bù chēng lǎo. guǎng jìng. jū bù zhǔ ào, zuò bù zhōng xí, xíng bù zhōng dào, lì bù zhōng mén. wèi yǔ fù tóng gōng zhě yě. bù gǎn dāng qí zūn chù. shì zhōng xī nán yú wèi zhī ào. dào yǒu zuǒ yòu. zhōng mén, wèi chéng niè zhī zhōng yāng. nèi zé yuē:" yóu mìng shì yǐ shàng, fù zǐ jiē yì gōng." tīng yú wú shēng, shì yú wú xíng. cháng ruò qīn zhī jiāng yǒu jiào shǐ. bù dēng gāo, bù lín shēn, bù gǒu zī, bù gǒu xiào, wèi qí jìn wēi rǔ yě. rén zhī xìng, bù yù jiàn huǐ zī, bù yù jiàn xiào, jūn zǐ lè rán hòu xiào. bù fú àn, bù dēng wēi, jù rǔ qīn yě. fú, shì yě. àn, míng yě. bù yú àn míng zhī zhōng cóng shì, wèi zú yǒu fēi cháng, qiě xián shī lǐ yě. nán nǚ yè xíng yǐ zhú. fù mìng hū, wéi ér bù nuò, shǒu zhí yè zé tóu zhī, shí zài kǒu zé tǔ zhī, zǒu ér bù qū. zhì jìng. qīn lǎo, chū bù yì fāng, fù bù guò shí. bù kě yǐ yōu fù mǔ yě. yì fāng, wèi qí bù xìn jǐ suǒ chù yě. fù, fǎn yě. bù yǒu sī cái. wèi rén zǐ zhě, fù mǔ cún, guān yī bù chún sù wèi qí yǒu sàng xiàng yě. shēn yī yuē:" jù fù mǔ, yī chún yǐ qīng." gū zǐ dāng shì, guān yī bù chún cǎi. zǎo sàng qīn, suī chú sàng, bù wàng āi yě. wèi nián wèi sān shí zhě, sān shí zhuàng yǒu shì, yǒu dài qīn zhī duān, bù wèi gū yě. dāng shì, dí zǐ yě. shēn yī yuē:" gū zǐ yī chún yǐ sù." fù mǔ yǒu jí, guān zhě bù zhì, xíng bù xiáng, yōu bù wèi róng. yán bù duò, yōu bù zài sī hǎo. qín sè bù yù, yōu bù zài lè. shí ròu bù zhì biàn wèi, yǐn jiǔ bù zhì biàn mào, yōu bù zài wèi. xiào bù zhì shěn, nù bù zhì lì. yōu zài xīn, nán biàn yě. chǐ běn yuē shěn, dà xiào zé jiàn. jí zhǐ fù gù. zì ruò cháng yě. gù zhōu lǘ xiāng dǎng chēng qí xiào, xiōng dì qīn qī chēng qí cí, liáo yǒu chēng qí dì, zhí yǒu chēng qí rén, jiāo yóu chēng qí xìn, cǐ xiào zǐ zhī xíng yě.
凡為人子之禮，冬溫而夏清，昏定而晨省，（定，安其床衽也。省問其安否何如。）出必告，反必面。（告面同耳，反言面者，從外來，宜知親之顏色安否。）所游必有常，所習必有業。（緣親之意欲知。）恆言不稱老。（廣敬。）居不主奧，坐不中席，行不中道，立不中門。（謂與父同宮者也。不敢當其尊處。室中西南隅謂之奧。道有左右。中門，謂棖闑之中央。內則曰："由命士以上，父子皆異宮。"）聽於無聲，視於無形。（常若親之將有教使。）不登高，不臨深，不苟訾，不苟笑，（為其近危辱也。人之性，不欲見毀訾，不欲見笑，君子樂然後笑。）不服闇，不登危，懼辱親也。（服，事也。闇，冥也。不於闇冥之中從事，為卒有非常，且嫌失禮也。男女夜行以燭。）父命呼，唯而不諾，手執業則投之，食在口則吐之，走而不趨。（至敬。）親老，出不易方，復不過時。（不可以憂父母也。易方，為其不信己所處也。復，返也。）不有私財。為人子者，父母存，冠衣不純素；（為其有喪象也。深衣曰："具父母，衣純以青。"）孤子當室，冠衣不純采。（早喪親，雖除喪，不忘哀也。謂年未三十者，三十壯有室，有代親之端，不為孤也。當室，嫡子也。深衣曰："孤子衣純以素。"）父母有疾，冠者不櫛，行不翔，（憂不為容。）言不惰，（憂不在私好。）琴瑟不御，（憂不在樂。）食肉不至變味，飲酒不至變貌，（憂不在味。）笑不至矧，怒不至詈。（憂在心，難變也。齒本曰矧，大笑則見。）疾止復故。（自若常也。）故州閭鄉黨稱其孝，兄弟親戚稱其慈，僚友稱其弟，執友稱其仁，交遊稱其信，此孝子之行也。
shì xiān shēng zhǎng zhě zá yí
事先生長者雜儀
zhōu zhì, qū lǐ yuē:" lì bì zhèng fāng, bù qīng tīng. xí qí zì duān zhèng yě. cóng yú xiān shēng, bù yuè lù ér yǔ rén yán. zūn bù èr yě. xiān shēng, lǎo rén jiào xué zhě. zāo xiān shēng yú dào, qū ér jìn, zhèng lì gǒng shǒu, wèi yǒu jiào shǐ. xiān shēng yǔ zhī yán zé duì, bù yǔ zhī yán zé qū ér tuì. wèi qí bù yù yǔ jǐ bìng xíng. jiàn fù zhī zhí, bù wèi zhī jìn, bù gǎn jìn bù wèi zhī tuì, bù gǎn tuì bù wèn, bù gǎn duì. jìng fù tóng zhì, rú shì fù. cóng zhǎng zhě ér shàng qiū líng, zé bì xiàng zhǎng zhě suǒ shì. wèi yuǎn shì bù chá, yǒu suǒ wèn. wú jiàn jù, wú jí xí, kōu yī qū yú, bì shèn wéi nuò. qū yú, shēng xí bì yóu xià yě. shèn wéi nuò zhě, bù xiān jǔ, jiàn wèn nǎi yīng. zuò bì ān, zhí ěr yán, zhí yóu shǒu yě. zhǎng zhě bù jí, wú fǔ yán, fǔ yóu zàn yě, fēi lèi zá. zhèng ěr róng, tīng bì gōng. tīng xiān shēng zhī yán, jì shuō yòu jìng. shì zuò yú xiān shēng, xiān shēng wèn yān, zhōng zé duì. bù gǎn cuò luàn zūn zhě zhī yán. qǐng yè zé qǐ, qǐng yì zé qǐ. zūn shī zhòng dào yě. qǐ, ruò jīn kōu yī qián qǐng yě. yè wèi piān juǎn yě. yì wèi shòu shuō bù liǎo, yù shī gèng míng shuō zhī. jiàn tóng děng bù qǐ, bù wèi sī jìng. shàng kè qǐ. jìng zūn zhě. zūn kè zhī qián bù chì gǒu. xián ruò fěng qù zhī. shì zuò yú jūn zǐ, jūn zǐ qiàn shēn, zhuàn zhàng jù, shì rì zǎo mù, shì zuò zhě qǐng chū yǐ. yǐ jūn zǐ yǒu juàn yì yě. zhuàn, chí yě. jūn zǐ wèn gèng duān, zé qǐ ér duì. lí xí duì, jìng yì shì yě. shì zuò yú jūn zǐ, ruò yǒu gào zhě yuē:' shǎo xián, yuàn yǒu fù yě.' zé zuǒ yòu píng ér dài. fù, bái yě. yán yù xū shǎo kōng xián yǒu suǒ bái yě. píng yóu tuì yǐn. lí zuò lí lì, wú wǎng cān yān, lí lì zhě bù chū zhōng xián. shì shí yú zhǎng zhě, wú liú chuò, dà chuò, xián yù jí. wú zhā shí, xián báo. wú niè gǔ, wèi yǒu shēng, bù jìng. wú fǎn yú ròu, wèi yǐ lì kǒu, rén suǒ è yě. wú tóu yǔ gǒu gǔ, wèi qí jiàn yǐn shí zhī wù. wú cì chǐ. wèi qí lòng kǒu yě. cì guǒ yú jūn qián, qí yǒu hé zhě huái qí hé. xián qì zūn zhě zhī wù yě. zhǎng zhě cì, shǎo zhě jiàn zhě bù gǎn cí." bù gǎn kàng lǐ yě. jiàn zhě, tóng pú zhī shǔ.
周制，曲禮曰："立必正方，不傾聽。（習其自端正也。）從於先生，不越路而與人言。（尊不二也。先生，老人教學者。）遭先生於道，趨而進，正立拱手，（為有教使。）先生與之言則對，不與之言則趨而退。（為其不欲與己並行。）見父之執，不謂之進，不敢進；不謂之退，不敢退；不問，不敢對。（敬父同志，如事父。）從長者而上丘陵，則必向長者所視。（為遠視不察，有所問。）無踐屨，無踖席，摳衣趨隅，必慎唯諾。（趨隅，升席必由下也。慎唯諾者，不先舉，見問乃應。）坐必安，執爾顏，（執猶守也。）長者不及，無俯言，（俯猶暫也，非類雜。）正爾容，聽必恭。（聽先生之言，既說又敬。）侍坐於先生，先生問焉，終則對。（不敢錯亂尊者之言。）請業則起，請益則起。（尊師重道也。起，若今摳衣前請也。業謂篇卷也。益謂受說不了，欲師更明說之。）見同等不起，（不為私敬。）上客起。（敬尊者。）尊客之前不叱狗。（嫌若諷去之。）侍坐於君子，君子欠伸，撰杖屨，視日蚤暮，侍坐者請出矣。（以君子有倦意也。撰，持也。）君子問更端，則起而對。（離席對，敬異事也。）侍坐於君子，若有告者曰：'少閒，願有復也。'則左右屏而待。（復，白也。言欲須少空閒有所白也。屏猶退隱。）離坐離立，無往參焉，離立者不出中閒。侍食於長者，無流歠，（大歠，嫌欲疾。）無吒食，（嫌薄。）無齧骨，（為有聲，不敬。）無反魚肉，（為已歷口，人所惡也。）無投與狗骨，（為其賤飲食之物。）無刺齒。（為其弄口也。）賜果於君前，其有核者懷其核。（嫌棄尊者之物也。）長者賜，少者賤者不敢辭。"（不敢抗禮也。賤者，童僕之屬。）
jū guān guī yǎng fù mǔ jìn
居官歸養父母（晉）
jìn wǔ dì tài shǐ zhōng, hé nán yǐn yǔ chún zì hé zòu:" yǔ sī kōng jiǎ chōng gòng zhēng, jiǔ zuì, chōng suì hē chén' qīng fù zài lǎo, bù guī gōng yǎng, wèi wú tiān dì'. chén bù fú zuì zì yǐn, ér gèng fèn nù lì shēng. àn lǐ' bā shí yuè zhì', chéng yǐ shuāi lǎo zhī nián, biàn nán wú cháng, ér chén bù wéi shēng yù zhī ēn, shū qíng zì guī, qiú yǎng lǎo fù, ér huái lù tān róng, jiǔ fèi dìng shěng. chōng wèi wèi wáng gōng, lùn dào xìng huà, yǐ jiào yǎng zé chén shì yě. ér chén wén yì bù fú, dú màn tái sī, wéi fàn xiàn dù, bù kě yǐ xùn. chén jǐn zì hé, qǐng tái miǎn guān, tíng wèi lǐ zuì, dà hóng lú xuē jué tǔ. jǐn qiǎn chéng chén hán wēi shàng suǒ pèi hé nán yǐn zhāng shòu guān nèi hóu yìn shòu, fú qǐng zuì zhū." hé nán yǐn gōng cáo shǐ páng zhá yán:" chén jǐn àn sān wáng yǎng lǎo, wáng zhì' bā shí, yī zi bù cóng zhèng jiǔ shí, qí jiā bù cóng zhèng', shǐ fū rén zǐ wú què xiào yǎng zhī dào, wèi chén bù kuī zài gōng zhī jié yě. chén wén xiān wáng zhì lǐ, chuí xùn jiāng lái, shǐ néng zhě fǔ jiù, bù néng zhě qǐ jí. jī gōng liú zhōu, bó qín zhī lǔ, xiào zǐ bù guì, diǎn lǐ wú qiān. jīn gōng fǔ yì' qī shí shí zhì, bā shí yuè zhì', yù yǐ bó duó, shì wèi gōng cháo lì fǎ, hái zì yuè zhī." sī tú yòu xī cáo yuàn liú bīn yì:" lǐ' bā shí, yī zi bù cóng zhèng', chún yǒu yī xiōng èr dì zài jiā, bù wèi wéi lǐ. yòu lìng' jiǔ shí nǎi xī guī', chún fù wèi jiǔ shí, bù wèi wéi lìng." zhào chún miǎn guān ér yǐ, chōng fù wèi. sūn shèng jìn yáng qiū lùn yún:" ruò nǎi zhǒng zǎi dà chén, bù yǐ jiā shì cí wáng shì, yì xiǎo quán dà, zì fēi cǐ zú, gù yí jǐn zhì hù zhī ēn. rú pǐ fū zhī zhì, huò bù kě duó, zòng jiàn cái yì zhě, xiào zǐ zhī xīn, hé dé rěn ér bù yán? chún wèi cháng gào chéng, fēi yě."
晉武帝泰始中，河南尹庾純自劾奏："與司空賈充共爭，酒醉，充遂訶臣'卿父在老，不歸供養，為無天地'。臣不服罪自引，而更忿怒厲聲。按禮'八十月制'，誠以衰老之年，變難無常，而臣不惟生育之恩，輸情自歸，求養老父，而懷祿貪榮，久廢定省。充位為王公，論道興化，以教養責臣是也。而臣聞義不服，黷慢台司，違犯憲度，不可以訓。臣謹自劾，請台免官，廷尉理罪，大鴻臚削爵土。謹遣丞臣韓微上所佩河南尹章綬、關內侯印綬，伏請罪誅。"河南尹功曹史龐札言："臣謹按三王養老，王制'八十，一子不從政；九十，其家不從政'，使夫人子無闕孝養之道，為臣不虧在公之節也。臣聞先王制禮，垂訓將來，使能者俯就，不能者企及。姬公留周，伯禽之魯，孝子不匱，典禮無愆。今公府議'七十時制，八十月制'，欲以駁奪，是為公朝立法，還自越之。"司徒右西曹掾劉斌議："禮'八十，一子不從政'，純有一兄二弟在家，不為違禮。又令'九十乃悉歸'，純父未九十，不為違令。"詔純免官而已，充復位。（孫盛晉陽秋論云："若乃冢宰大臣，不以家事辭王事，抑小全大，自非此族，固宜盡陟岵之恩。如匹夫之志，或不可奪，縱見裁抑者，孝子之心，何得忍而不言？純未嘗告誠，非也。"）
qiáo jū rén sāng zǐ jìng
僑居人桑梓敬
jìn shèng yàn tōng sāng zǐ jìng yì yuē:" qiè jiàn jīn biān hù zhī rén, běn huò qiáo yù, zé bù wèi suǒ jū zhī guó, xiū bài yī zhī jìng, xiān rén jiù rǎng, zhuī wèi jǐn lǐ. yú huái qiǎn duǎn, liáng yǒu yí yān. fū rén dào fán yǎn, zōng liú xiá dà, gēn shēng yī zhòu, zhī bō wàn xù. gù fán kuàng zhī zhī yì tǒng, zé shèng rén jiǎn zhī yǐ lǐ xiàn wàn tiáo zhī liú nán jì, gù wáng zhě zhì zhī yǐ jìng yù. shì yǐ gǔ rén dāng qí lǐ yě, zé jū yǒu cháng yì, shì yǒu dìng bāng. yuán jì liù guó, zhì yú mò dài, quán gù zhī yè qīng, guā fēn zhī wù qǐ, nóng fū bù dé ān qí pàn, jué shì bù dé bào qí lù. kǒng zǐ chēng' wēi bāng bù rù, luàn bāng bù jū', shì wèi lí jiù shì xīn zhī zhì, bèi fǒu xiàng tài zhī wén, yú sī shàng yǐ. gài lí jiù yǐ qí wú dào, shì xīn yǐ qí yí zōng, bèi fǒu yǐ qí duō nán, xiàng tài yǐ qí kě ān. kě ān zé bō zhí yú qí yě, yí zōng zé zhèn yīng yú qí cháo, zài jiā zé rén lǐ zú, zài guān zé chén dào bèi. rén chén zhī yì tóng, ér bǐ cǐ zhī jìng yì, yú qiè huò zhī. xī kǒng zǐ, sòng rén yě, shàng zì kǒng fù, dǎi yú fú fù hé, bìng fú shi sòng, shì yǒu dài lù. zhì yú zhòng ní, dào chóng què lǐ, nǎi wèi lǔ rén yǐ, ér chūn qiū zhī zuò, nèi lǔ wài sòng, huì wǒ guò, zhāng bǐ è, yǐ cǐ zhēng zhī, duàn kě shí yǐ. ér guān jīn rì qiáo jū zhī zú, qí xiān rén shǐ zǔ bù chū shì guó, zhī yè bō yuè, jū zhī shù dài, gōng shí biān hù ér sī chēng yù kè, yíng jiā zé hào wèi jiè rǎng, jìn guān zé míng yuē jì tōng, gāo róng yǎ bù, bù wèi yǒu jiàng, yī shēn jū zhī, shàng zài nán ān, huò fù xiōng xiāng chéng, zūn zhǎng xiāng xí, jìn jīng shù dài, yuǎn huò lèi yè, xué dào jiǎng yì, xí rén zhī lǐ, xiāng jǔ lǐ xuǎn, jiǎ rén zhī píng, jū rén zhī jìng yǐ fán wǒ tiáo, chéng rén zhī dài yǐ jì wǒ shēng, yóu rén zhī wèi yǐ guāng wǒ shǔ, shì rén zhī chǒng yǐ huī wǒ yè, cháo tíng zé zǔ kǎo zhī suǒ jiē, shān líng zé shén líng zhī suǒ píng. xī rén sī zhào bó zhī ài, shàng jìng gān táng zhī mù, kuàng fù mǔ zhī suǒ shǐ zú, ér bù zhī jiā zūn, tuī zhī yú xīn, qǐ dào xùn zhī wèi zāi! yòu jīn rén suǒ zhuī zūn jiù rǎng, suī yuǎn ér wèi zhī jìng zhě hé yě? yóu yǐ yǒu xiān yè fén bǎi zhī gù yíng, nǎng dài sāng zǐ zhī jiù yè ěr. gài zōng miào dié huǐ, lǐ yǒu jiàng shā, zūn qīn zhī zhì, fù zǔ ér yǐ, zì cǐ yǐ shàng, qíng qīng fú jiǎn, gù dài fū jí shì, jì jí sān dài, míng ēn yóu jìn shǐ, lǐ yǐ yuǎn jiàng yě. jīn yuǎn mí zhī huī guǎn, hé ruò jìn zǔ zhī jiàn lú? dié huǐ zhī fén bǎi, hé ruò jì sì zhī fēng tǔ suì? nǎng dài zhī guān fǔ, hé ruò fù xiōng zhī cháo tíng? xiān yè zhī pǔ yuàn, hé ruò jīn rì zhī qiū yuán? suī gǔ rén yǒu' wéi sāng yǔ zǐ, bì gōng jìng zhǐ' zhī wén, suǒ wèi sāng zǐ, yí yǐ fù zǔ wèi duàn, jiù rǎng bù fù xiāng yóu. rén wú èr zhǔ, guān wú liǎng tǒng. yú wèi yí wèi suǒ yù zhī zhǔ yǐ chóng gōng jìng, wèi xiān rén běn bāng xiū sī jìng ér yǐ, sàn shǒu ér guì, pěng xiù ér yī, yǐ shì cún jiù guò hòu zhī yì yě."
晉盛彥通桑梓敬議曰："竊見今編戶之人，本或僑寓，則不為所居之國，修拜揖之敬，先人舊壤，追為盡禮。愚懷淺短，良有疑焉。夫人道繁衍，宗流遐大，根生一胄，枝播萬緒。故繁曠之枝異統，則聖人檢之以禮憲；萬條之流難紀，故王者制之以境域。是以古人當其理也，則居有常邑，仕有定邦。爰暨六國，至於末代，全固之業傾，瓜分之務起，農夫不得安其畔，爵士不得報其祿。孔子稱'危邦不入，亂邦不居'，是為離舊適新之制，背否向泰之文，於斯尚矣。蓋離舊以其無道，適新以其宜宗，背否以其多難，向泰以其可安。可安則播殖於其野，宜宗則振纓於其朝，在家則人理足，在官則臣道備。人臣之義同，而彼此之敬異，余竊惑之。昔孔子，宋人也，上自孔父，逮於弗父何，並服事宋，仕有代祿。至於仲尼，道崇闕里，乃為魯人矣，而春秋之作，內魯外宋，諱我過，彰彼惡，以此徵之，斷可識矣。而觀今日僑居之族，其先人始祖不出是國，枝葉播越，居之數代，公實編戶而私稱寓客，營家則號為借壤，進官則名曰寄通，高容雅步，不為有降，一身居之，尚在難安，或父兄相承，尊長相襲，近經數代，遠或累葉，學道講義，習人之禮，鄉舉里選，假人之評，居人之境以繁我條，乘人之貸以濟我生，由人之位以光我屬，恃人之寵以輝我業，朝廷則祖考之所階，山陵則神靈之所憑。昔人思召伯之愛，尚敬甘棠之木，況父母之所始卒，而不知加尊，推之於心，豈道訓之謂哉！又今人所追尊舊壤，雖遠而為之敬者何也？猶以有先業墳柏之故塋，曩代桑梓之舊業耳。蓋宗廟迭毀，禮有降殺，尊親之至，父祖而已，自此以上，情輕服簡，故大夫及士，祭極三代，明恩由近始，禮以遠降也。今遠禰之隳館，何若近祖之見廬？迭毀之墳柏，何若祭祀之封〈土遂〉？曩代之官府，何若父兄之朝廷？先業之圃苑，何若今日之丘園？雖古人有'維桑與梓，必恭敬止'之文，所謂桑梓，宜以父祖為斷，舊壤不復相由。人無二主，官無兩統。愚謂宜為所寓之主以崇公敬，為先人本邦修私敬而已，散手而跪，捧袖而揖，以示存舊過厚之義也。"
fū rén bù dá qiè bài jìn
夫人不答妾拜（晉）
jìn zhì yú yì yuē:" hàn wèi gù shì, wáng gōng qún qiè jiàn yú fū rén, fū rén bù dá bài. xīn lǐ yǐ wèi lǐ wú bù dá. chén yú jǐn àn, lǐ, qiè shì nǚ jūn rú fù zhī shì gū, ér qiè fú nǚ jūn tóng, nǚ jūn bù bào, zé jìng yǔ fù tóng ér yòu jiā jiàn yě. míng wèi bù tóng, běn wú chóu dá, lǐ wú bù dá, yì bù wèi cǐ. xiān shèng shū dí shù zhī bié, yǐ jué líng tì zhī jiàn, jùn míng qí fáng, yóu yǒu tiě wéi. yí rú qí jiù."
晉摯虞議曰："漢魏故事，王公群妾見於夫人，夫人不答拜。新禮以為禮無不答。臣虞謹按，禮，妾事女君如婦之事姑，而妾服女君同，女君不報，則敬與婦同而又加賤也。名位不同，本無酬答，禮無不答，義不謂此。先聖殊嫡庶之別，以絕陵替之漸，峻明其防，猶有僣違。宜如其舊。"
sēng ní bù shòu fù mǔ bài jí lì wèi dà táng
僧尼不受父母拜及立位（大唐）
dà táng zhēn guān shí yī nián zhēng yuè, zhào dào shì nǚ guān, yí zài sēng ní zhī qián.
大唐貞觀十一年正月，詔道士、女冠，宜在僧尼之前。
xiǎn qìng èr nián bā yuè, zhào yuē:" shì diǎn chōng xū, yǒu wú jiān xiè, zhèng jué níng jì, bǐ wǒ jù wàng, qǐ zì zūn chóng, rán hòu wèi fǎ? shèng rén zhī xīn, zhǔ yú cí xiào, fù zǐ jūn chén zhī jì, zhǎng yòu rén yì zhī xù, yǔ fū zhōu gōng kǒng zǐ zhī jiào, yì zhěn tóng guī. qì lǐ bèi dé, shēn suǒ bù qǔ. sēng ní zhī tú, zì yún lí sú, xiān zì guì gāo, fù mǔ zhī qīn, rén lún yǐ jí, zhěng róng duān zuò, shòu qí lǐ bài, zì yú zūn shǔ, mò bù jiē rán, yǒu shāng míng jiào, shí yì yí diǎn. zì jīn yǐ hòu, sēng ní bù dé shòu fù mǔ jí zūn zhě lǐ bài."
顯慶二年八月，詔曰："釋典沖虛，有無兼謝，正覺凝寂，彼我俱忘，豈自尊崇，然後為法？聖人之心，主於慈孝，父子君臣之際，長幼仁義之序，與夫周公、孔子之教，異軫同歸。棄禮悖德，深所不取。僧尼之徒，自雲離俗，先自貴高，父母之親，人倫以極，整容端坐，受其禮拜，自餘尊屬，莫不皆然，有傷名教，實斁彝典。自今以後，僧尼不得受父母及尊者禮拜。"
shàng yuán yuán nián bā yuè zhào:" gōng sī zhāi huì jí cān jí zhī chù, dào shì nǚ guān zài dōng, sēng ní zài xī, bù xū gèng wèi xiān hòu." wǔ tài hòu tiān shòu èr nián sì yuè chì:" shì jiào yí zài dào jiào zhī shàng, sēng ní chù dào shì zhī qián." jǐng yún èr nián sì yuè zhào:" zì jīn yǐ hòu, sēng ní dào shì nǚ guān, bìng yí qí xíng bìng jí." kāi yuán èr nián rùn èr yuè chì:" rú wén dào shì nǚ guān sēng ní děng, yǒu bù bài fù mǔ zhī lǐ, shēn yòng zhěn sī, máng rán wǎng shí. qiě wèi zi ér wàng qí shēng, ào qīn ér xùn yú mò, shì bèi lǐ ér qiáng míng yú jiào. shāng yú jiào zé bù kě xíng, xíng yú jiào ér bù fèi yú lǐ, hé yú lǐ zé wú bù suí. èr qīn zhī yǔ èr jiào, fù hé yì yān. zì jīn yǐ hòu, dào shì nǚ guān sēng ní děng, bìng lìng bài fù mǔ. qí yǒu sàng jì qīng zhòng jí zūn shǔ lǐ shù, yī zhǔn cháng yí." shàng yuán èr nián jiǔ yuè chì:" zì jīn yǐ hòu, sēng ní děng cháo huì, bìng bù xū chēng chén jí lǐ bài." dà lì bā nián shí èr yuè zhì:" yuán rì dōng zhì cháo hè, qí sēng ní dào shì nǚ dào shì, bìng bù péi wèi." chū, wǔ dé qī nián qī yuè, tài shǐ lìng fù yì shàng shū, qǐng qù shì jiào. gāo zǔ fù qún chén xiáng yì. tài pú qīng zhāng dào yuán chēng yì suǒ zòu hé lǐ. shàng shū yòu pú shè xiāo yǔ yǔ zhī zhēng lùn yuē:" fú, shèng rén yě. yì wèi cǐ yì, fēi shèng rén zhě wú fǎ, qǐng zhì yán xíng." yì yuē:" lǐ běn shì qīn, zhōng yú fèng shàng. ér fú yú chéng chū jiā, táo bèi yú fù, yǐ pǐ fū ér kàng tiān zǐ, yǐ jì tǐ ér bèi suǒ qīn. xiāo yǔ fēi chū kōng sāng, nǎi zūn wú fù zhī jiào." yǔ bù néng dá, dàn hé zhǎng yún:" dì yù suǒ shè, zhèng wèi shì rén." qí hòu shàng lín cháo wèi yì yuē:" fú dào xuán miào, shèng jī kě shī, qīng dú bù wù, hé yě?" yì duì yuē:" fú shì hú zhōng jié xiá, qī kuáng yí dí, zūn shàng qí dào, jiē shì xié pì xiǎo rén, mó xiě zhuāng lǎo xuán yán, wén shì yāo huàn zhī jiào ěr. yú bǎi xìng wú bǔ, yú guó jiā yǒu hài." shàng rán zhī. zhì jiǔ nián èr yuè, yǐ shā mén dào shì, kuī wéi jiào jī, jīng shī liú sì sān suǒ, guān sān suǒ, xuǎn qí nián gāo xíng yǐ shí zhī, yú jiē bà fèi. zhì liù yuè zhì, sēng ní dào shì nǚ guān, yí yī jiù dìng. zhēn guān bā nián, tài zōng wèi zhǎng sūn wú jì yuē:" zài wài bǎi xìng, tài shì xìn fó. shàng fēng rén yù lìng wǒ měi rì jiāng shí gè dà dé, gòng dá guān tóng rù, lìng wǒ lǐ bài. guān cǐ nǎi shì dào rén jiào shàng qí shì." shì zhōng wèi zhēng duì yuē:" fó fǎ běn guì qīng jìng, yǐ tuì fú jìng. xī shì dào ān rú cǐ míng dé, fú yǒng gù yǔ zhī tóng yú, quán yì yǐ wèi bù kě. shì huì lín fēi wú cái jùn, sòng wén dì yǐn zhī shēng diàn, yán yán zhī yuē:' sān tái zhī wèi, qǐ kě shǐ xíng yú zhī rén jū zhī.' jīn bì xià zòng yù chóng xìn fó jiào, yì bù xū dào rén rì dào cān yì yě."
上元元年八月詔："公私齋會及參集之處，道士女冠在東，僧尼在西，不須更為先後。"武太后天授二年四月飭："釋教宜在道教之上，僧尼處道士之前。"景雲二年四月詔："自今以後，僧尼、道士、女冠，並宜齊行並集。"開元二年閏二月飭："如聞道士、女冠、僧尼等，有不拜父母之禮，深用軫思，茫然罔識。且為子而忘其生，傲親而徇於末，是背禮而強名於教。傷於教則不可行，行於教而不廢於禮，合於禮則無不遂。二親之與二教，復何異焉。自今以後，道士、女冠、僧尼等，並令拜父母。其有喪紀輕重及尊屬禮數，一準常儀。"上元二年九月飭："自今以後，僧尼等朝會，並不須稱臣及禮拜。"大曆八年十二月制："元日、冬至、朝賀，其僧尼、道士、女道士，並不陪位。"（初，武德七年七月，太史令傅奕上疏，請去釋教。高祖付群臣詳議。太僕卿張道源稱奕所奏合理。尚書右僕射蕭瑀與之爭論曰："佛，聖人也。奕為此議，非聖人者無法，請寘嚴刑。"奕曰："禮本事親，終於奉上。而佛逾城出家，逃背於父，以匹夫而抗天子，以繼體而悖所親。蕭瑀非出空桑，乃遵無父之教。"瑀不能答，但合掌云："地獄所設，正為是人。"其後上臨朝謂奕曰："佛道玄妙，聖跡可師，卿獨不悟，何也？"奕對曰："佛是胡中桀黠，欺誑夷狄，遵尚其道，皆是邪僻小人，模寫莊老玄言，文飾妖幻之教耳。於百姓無補，於國家有害。"上然之。至九年二月，以沙門道士，虧違教跡，京師留寺三所，觀三所，選耆年高行以實之，餘皆罷廢。至六月制，僧尼、道士、女冠，宜依舊定。貞觀八年，太宗謂長孫無忌曰："在外百姓，太似信佛。上封人慾令我每日將十個大德，共達官同入，令我禮拜。觀此乃是道人教上其事。"侍中魏徵對曰："佛法本貴清淨，以退浮競。昔釋道安如此名德，符永固與之同輿，權翼以為不可。釋慧琳非無才俊，宋文帝引之升殿，顏延之曰：'三台之位，豈可使刑餘之人居之。'今陛下縱慾崇信佛教，亦不須道人日到參議也。"）
bèi zhào wèi yè chēng gù lì yì hòu hàn
被召未謁稱故吏議（後漢）
hòu hàn kǒng róng shàng sān fǔ suǒ pì chēng gù lì shì yuē:" sān fǔ suǒ pì, zhōu jùn suǒ pì, qí bù yè shǔ, bù dé chēng gù lì. chén wéi gǔ diǎn, chūn qiū:' nǚ zài qí guó chēng nǚ, zài tú chēng fù.' rán zé zài tú zhī chén, yīng yǔ wèi bǐ. gǔ liáng chuán yuē:' tiān zǐ zhī zǎi, tōng yú sì hǎi.' sān gōng zhī lì, bù dé yǐ wèi zhì wèi chà. hú tū yuē:' cè míng wěi zhì, èr nǎi pì yě.' fèng mìng chéng jiào, cè míng yě. xī gōng sūn yīng qí zú yú lí shèn, shí wèi rù guó, lǔ jūn yǐ dài fū zhī lǐ jiā yān. chuán yuē:' wú gù xǔ zhī, fǎn wèi dài fū.' yán líng jì zǐ jiě jiàn dài xú jūn zhī mù, yǐ míng xīn xǔ zhī xìn, kuàng shòu sān gōng zhī zhāo, xiū bài rǔ zhī cí, yǒu zī fù shì jūn zhī zhì yé! chén yú yǐ wèi lǐ yí cóng zhòng, sān gōng suǒ zhào, suī wèi zhí zhí, biàn wèi gù lì."
後漢孔融上三府所辟稱故吏事曰："三府所辟，州郡所辟，其不謁署，不得稱故吏。臣惟古典，春秋：'女在其國稱女，在途稱婦。'然則在途之臣，應與為比。穀梁傳曰：'天子之宰，通於四海。'三公之吏，不得以未至為差。狐突曰：'策名委質，貳乃辟也。'奉命承教，策名也。昔公孫嬰齊卒於狸蜃，時未入國，魯君以大夫之禮加焉。傳曰：'吾固許之，返為大夫。'延陵季子解劍帶徐君之墓，以明心許之信，況受三公之招，修拜辱之辭，有資父事君之志耶！臣愚以為禮宜從重，三公所召，雖未執職，便為故吏。"
èr dí qī yì wèi
二嫡妻議（魏）
wèi zhēng dōng zhǎng shǐ wú gāng wáng rù wú, qī zǐ liú zài zhōng guó, yú wú gèng qǔ. wú wáng, gāng yǔ hòu qī bìng zi jù hái, èr fù bìng cún. shí rén yǐ wèi, yī diǎn lǐ bù yí yǒu èr dí qī. yuán zhǔn zhèng lùn yǐ wèi:" bìng hòu pǐ dí, lǐ zhī dà jì. rán cǐ wèi qíng ài suǒ piān, wú gù ér lì zhī zhě ěr. gāng fū qī zhī jué, fēi fàn yí chū zhī zuì, lái hái zé fù chū, yān dé ér fèi zhī? zài yì yù zé shì shì jué, kě yǐ qǔ qī, hòu qī bù hài, yān dé ér qiǎn zhī? àn bìng hòu pǐ dí, shì bù liǎng lì, qián dí chéng tǒng, hòu dí bù chuán zhòng kě yě. èr mǔ zhī fú, zé wú yí yú liǎng sān nián yǐ." yú xǐ yì yuē:" fǎ yǒu dà fáng, lǐ wú èr dí. zhào jī yǐ jūn nǚ zhī zūn, jiàng shēn dí fù, zhe zài chūn qiū, cǐ wú shì hòu qī suǒ yí guǐ zé." yǔ wèi zhī wèi yuán zhǔn zhì zhī, dé qí zhōng yǐ.
魏徵東長史吳綱亡入吳，妻子留在中國，於吳更娶。吳亡，綱與後妻並子俱還，二婦並存。時人以為，依典禮不宜有二嫡妻。袁准正論以為："並後匹嫡，禮之大忌。然此為情愛所偏，無故而立之者耳。綱夫妻之絕，非犯宜出之罪，來還則復初，焉得而廢之？在異域則事勢絕，可以娶妻，後妻不害，焉得而遣之？按並後匹嫡，事不兩立，前嫡承統，後嫡不傳重可也。二母之服，則無疑於兩三年矣。"虞喜議曰："法有大防，禮無二嫡。趙姬以君女之尊，降身翟婦，著在春秋，此吳氏後妻所宜軌則。"庾蔚之謂袁准制之，得其衷矣。
shēng zhí míng bù kě shī bó shū cóng mǔ yì
甥侄名不可施伯叔從母議
sòng dài huò wèn yán yán zhī yuē:" shēng zhí yì kě shī yú bó shū cóng mǔ xié?" yán dá yuē:" bó shū yǒu fù míng, zé xiōng dì zhī zǐ bù dé chēng zhí, cóng mǔ yǒu mǔ míng, zé zǐ mèi zhī zǐ bù kě yán shēng. qiě shēng zhí wéi shī zhī yú jiù gū ěr, hé zhě? zhí zhī yán shí yě, shēng zhī yán shēng yě. nǚ zǐ suī chū, qíng bù zì jué, gù yú xiōng dì zhī zǐ, chēng qí qíng shí nán zǐ jū nèi, jù zì wǒ chū, gù yú zǐ mèi zhī zǐ, yán qí chū shēng. bó shū běn nèi, bù dé yán shí cóng mǔ jù chū, bù dé yán shēng. rán wèi wú bó shū zhě, wú wèi zhī xiōng dì zhī zǐ wèi wú cóng mǔ zhě, wú wèi zhī zǐ mèi zhī zǐ."
宋代或問顏延之曰："甥侄亦可施於伯叔從母邪？"顏答曰："伯叔有父名，則兄弟之子不得稱侄，從母有母名，則姊妹之子不可言甥。且甥侄唯施之於舅姑耳，何者？侄之言實也，甥之言生也。女子雖出，情不自絕，故於兄弟之子，稱其情實；男子居內，據自我出，故於姊妹之子，言其出生。伯叔本內，不得言實；從母俱出，不得言生。然謂吾伯叔者，吾謂之兄弟之子；謂吾從母者，吾謂之姊妹之子。"
léi cì zōng yuē:" fū wèi wú gū zhě, wú wèi zhī zhí, cǐ míng dú cóng gū fā. gū yǔ bó shū yú kūn dì zhī zǐ, qí míng yí tóng. gū yǐ nǚ zǐ yǒu xíng, shì shū bó shū, gù dú zhì zhí míng, ér zì piān cóng nǚ. rú jiù yǔ cóng mǔ, wèi qīn bù yì, ér yán wèi wú jiù zhě, wú wèi zhī shēng, yì yóu zì jiù ér zhì yě. míng fā yú jiù, zì yì cóng nán. gù zhí zì yǒu nǚ, míng bù jí bó shū shēng zì yǒu nán, jiàn bù jí cóng mǔ, shì yǐ zhōu fú piān wú zhí zì, xiǎo gōng piān wú shēng míng yě."
雷次宗曰："夫謂吾姑者，吾謂之侄，此名獨從姑發。姑與伯叔於昆弟之子，其名宜同。姑以女子有行，事殊伯叔，故獨制侄名，而字偏從女。如舅與從母，為親不異，而言謂吾舅者，吾謂之甥，亦猶自舅而制也。名發於舅，字亦從男。故侄字有女，明不及伯叔；甥字有男，見不及從母，是以周服篇無侄字，小功篇無甥名也。"
èr rén gè shì nèi wài xiōng dì xiāng chēng yì
二人各是內外兄弟相稱議
huò wèn féng huái yuē:" jiǎ zhī mǔ, yǐ zhī gū yǐ zhī mǔ, jiǎ zhī gū yě. dài chēng gū zǐ wèi wài xiōng dì, jiù zǐ wèi nèi xiōng dì, cǐ yì zhèng jūn suǒ yán. rán jiǎ yǐ zhī mǔ jù gū yě, fù jù jiù yě, nèi wài jì tóng, qīn shū wú yì. ruò jiǎ yǐ gū zǐ chēng yǐ, yǐ yǐ jiù zǐ chēng jiǎ, zé shì tóng míng yì, yú lǐ bù tōng. ruò xiāng chēng zhī cí tóng, zé míng lì wèi guāi." huái duì yuē:" lǐ, gōng zǐ zhī wài xiōng dì zhě, wài zǔ fù mǔ yě. zuǒ shì chuán yuē:' shēng bó yǐ qí wài dì wèi dài fū.' suǒ wèi wài dì, gài guǎn yú xī zhī zǐ, shēng bó tóng mǔ yì fù zhī dì yě. shēng bó wèi zhī wài dì, fù wèi shēng bó wèi wài xiōng. rán zé yì xìng zhī qīn, tōng wèi zhī wài, bù bì wèi wú wài zhě, wú wèi zhī nèi yě. jīn chēng jiù zǐ wèi nèi xiōng dì, mò sú suǒ yún, fēi diǎn yán yě. zhèng xuán hái jǔ sú yán yǐ yù sú rén, gù chēng yān, yì fēi zhèng míng yǐ. yī lǐ jù chuán, jiǎ yǐ xiāng chēng, yí tóng yuē wài."
或問馮懷曰："甲之母，乙之姑；乙之母，甲之姑也。代稱姑子為外兄弟，舅子為內兄弟，此亦鄭君所言。然甲乙之母俱姑也，父俱舅也，內外既同，親疏無異。若甲以姑子稱乙，乙以舅子稱甲，則事同名異，於理不通。若相稱之辭同，則名例為乖。"懷對曰："禮，公子之外兄弟者，外祖父母也。左氏傳曰：'聲伯以其外弟為大夫。'所謂外弟，蓋管於奚之子，聲伯同母異父之弟也。聲伯謂之外弟，復謂聲伯為外兄。然則異姓之親，通謂之外，不必謂吾外者，吾謂之內也。今稱舅子為內兄弟，末俗所云，非典言也。鄭玄還舉俗言以喻俗人，故稱焉，亦非正名矣。依禮據傳，甲乙相稱，宜同曰外。"
cóng jiù shì zú wài dì xiāng chēng yì
從舅是族外弟相稱議
huò wèn féng huái yuē:" jǐng zhī mǔ, dīng zhī cóng zǔ zǐ yě dīng zhī mǔ, jǐng zhī zú gū yě. bǐng nián zhǎng yú dīng. ruò cóng fù zú wèi qīn, zé jǐng yǐ dīng wèi zú wài dì, ér dīng yǐ jǐng wèi cóng shēng ruò cóng mǔ zú, zé jǐng yǐ dīng wèi cóng jiù, ér dīng yǐ jǐng wèi zú nèi xiōng: míng tǐ guāi miù, zūn bēi wú xù. ruò jǐng yǐ fù zú chēng dīng, dīng yǐ mǔ zú chēng jǐng, zé lì bù tōng. jiāng ruò zhī hé?" huái dá yuē:" wén zhū qián xùn, míng zhě rén zhī gāng, gù' fū shǔ yú fù dào, qí qī wèi mǔ fū shǔ yú zǐ dào, qí qī wèi fù'. jīn zé jiù shì mǔ bān, ér xiōng dì shì jǐ liè, gù bù gǎn yǐ jǐ zhī liè, fèi mǔ zhī bān yǐ. wèi jǐng yí zhí cóng jiù zhī lǐ."
或問馮懷曰："景之母，丁之從祖姊也；丁之母，景之族姑也。丙年長於丁。若從父族為親，則景以丁為族外弟，而丁以景為從甥；若從母族，則景以丁為從舅，而丁以景為族內兄：名體乖謬，尊卑無序。若景以父族稱丁，丁以母族稱景，則例不通。將若之何？"懷答曰："聞諸前訓，名者人之綱，故'夫屬於父道，其妻為母；夫屬於子道，其妻為婦'。今則舅是母班，而兄弟是己列，故不敢以己之列，廢母之班矣。謂景宜執從舅之禮。"
