strong lǐ èr shí èr yán gé èr shí èr jiā lǐ qī strong
禮二十二 沿革二十二 嘉禮七
hòu fēi mìng fù shǒu shì zhì dù
后妃命婦首飾制度
zhōu hàn wèi jìn sòng qí chén hòu wèi běi qí hòu zhōu suí dà táng
(周 漢 魏 晉 宋 齊 陳 後魏 北齊 後周 隋 大唐)
zhōu zhì, zhuī shī zhǎng wáng hòu zhī shǒu fú, wèi fù biān cì, zhuī héng jī, wèi jiǔ pín jí wài nèi mìng fù zhī shǒu fú, yǐ dài jì sì bīn kè. zhuī shī, zhǎng guān miǎn zhī guān, gù bìng zhǔ wáng hòu zhī shǒu fú. zhèng xuán wèi:" fù zhī yán fù, suǒ yǐ fù shǒu wèi zhī shì, qí yí xiàng ruò jīn bù yáo yǐ, fú zhī yǐ cóng wáng jì sì. biān, biān liè fā wèi zhī, qí yí xiàng ruò jīn jiǎ jì yǐ, fú zhī yǐ sāng yě. cì, cì dì fà zhǎng duǎn wèi zhī, suǒ wèi bì dí yě, fú zhī yǐ jiàn wáng. wáng hòu zhī yàn jū, yì lí jī zǒng ér yǐ. zhuī yóu zhì yě, shī yún' zhuī zuó qí zhāng'. wáng hòu zhī héng jī, jiē yǐ yù wèi zhī, wéi jì fú yǒu héng, chuí yú fù zhī liǎng páng, dāng ěr, qí xià yǐ dǎn xuán zhèn. shī yún' cǐ xī cǐ xī, qí zhī dí yě. zhěn fà rú yún, bù xiè dí yě. yù zhī zhèn yě' shì yě. jī, juǎn fà zhě. wài nèi mìng fù yī jū yī tǎn yī zhě fú biān, yī tuàn yī zhě fú cì." zhuī yīn duī. dí, tú jì fǎn. bì, pí jì fǎn. tǎn, zhī shàn fǎn. tuàn yīn tuàn.
周制,追師掌王后之首服,為副、編、次,追衡、笄,為九嬪及外內命婦之首服,以待祭祀、賓客。(追師,掌冠冕之官,故並主王后之首服。鄭玄謂:"副之言覆,所以覆首為之飾,其遺象若今步搖矣,服之以從王祭祀。編,編列發為之,其遺象若今假紒矣,服之以桑也。次,次第髮長短為之,所謂髲髢也,服之以見王。王后之燕居,亦纚笄總而已。追猶治也,詩云'追琢其璋'。王后之衡笄,皆以玉為之,惟祭服有衡,垂於副之兩旁,當耳,其下以紞懸瑱。詩云'玼兮玼兮,其之翟也。鬒髮如雲,不屑髢也。玉之瑱也'是也。笄,捲髮者。外內命婦衣鞠衣襢衣者服編,衣褖衣者服次。"追音堆。髢,徒計反。髲,皮寄反。襢,知善反。褖音彖。)
hàn zhì, tài huáng tài hòu huáng tài hòu rù miào, guó zān ěr. ěr, ěr dāng chuí zhū yě. shì míng yún:" zān, dá yě, suǒ yǐ dá guān yú hòu yě. yī yuē jī. jī, xì yě, suǒ yǐ jū guān shǐ bù zhuì yě." zān yǐ dài mào wèi tī, zhǎng yī chǐ, duān wèi huá shèng, shàng wèi fèng huáng jué, yǐ fěi cuì wèi máo yǔ, xià yǒu bái zhū, chuí huáng jīn niè. zuǒ yòu yī héng zān zhī, yǐ ān guó. zhū zān ěr jiē tóng zhì, qí tī yǒu děng jí yān. huáng hòu yè miào, jiǎ jié, bù yáo, zān ěr. bù yáo yǐ huáng jīn wèi shān tí, guàn bái zhū wèi guì zhī xiāng móu, yī jué jiǔ huá, xióng wǔ chì pí tiān lù bì xié nán shān fēng dà tè liù shòu, shī suǒ wèi" fù jī liù jiā" zhě. shī chuán yuē:" fù zhě, hòu fū rén zhī shǒu shì, biān fā wèi zhī. jī, héng jī yě. jiā, jī shì zhī zuì shèng zhě, suǒ yǐ bié zūn bēi yě." zhèng xuán yuē:" jiā zhī yán jiā yě. fù, jì jī ér jiā shì, rú jīn bù yáo shàng shì, gǔ zhì wèi wén." qí nán shān fēng dà tè, àn shǐ jì:" qín wén gōng èr shí qī nián, fá nán shān dà zǐ, fēng dà tè." xú guǎng zhù yún:" jīn wǔ dū gù dào yǒu nù tè cí, tú dà niú, shàng shēng shù běn, yǒu niú cóng mù zhōng chū, hòu jiàn yú fēng shuǐ zhōng." zhū jué shòu jiē yǐ fěi cuì wèi máo yǔ, jīn tí, bái zhū dāng rào, yǐ fěi cuì wèi huá yún. guì rén zhù cán zhì, dà shǒu jié, mò dài mào, yòu jiā zān ěr. zhǎng gōng zhǔ jiā bù yáo, gōng zhǔ dà shǒu jié, jiē yǒu zān ěr. gōng qīng liè hóu zhōng èr qiān dàn èr qiān dàn fū rén, gàn zēng guó, huáng jīn lóng shǒu xián bái zhū, yú xū tī, zhǎng yī chǐ, wèi zān ěr.
漢制,太皇太后、皇太后入廟,蔮簪珥。(珥,耳璫垂珠也。釋名云:"簪,達也,所以達冠於後也。一曰笄。笄,系也,所以拘冠使不墜也。")簪以瑇瑁為擿,長一尺,端為華勝,上為鳳凰爵,以翡翠為毛羽,下有白珠,垂黃金鑷。左右一橫簪之,以安蔮。諸簪珥皆同制,其擿有等級焉。皇后謁廟,假結,步搖,簪珥。步搖以黃金為山題,貫白珠為桂枝相繆,一爵九華,熊、武、赤羆、天鹿、辟邪、南山豐大特六獸,詩所謂"副笄六珈"者。(詩傳曰:"副者,後夫人之首飾,編發為之。笄,衡笄也。珈,笄飾之最盛者,所以別尊卑也。"鄭玄曰:"珈之言加也。副,既笄而加飾,如今步搖上飾,古制未聞。"其南山豐大特,按史記:"秦文公二十七年,伐南山大梓,豐大特。"徐廣注云:"今武都故道有怒特祠,圖大牛,上生樹本,有牛從木中出,後見於豐水中。")諸爵獸皆以翡翠為毛羽,金題,白珠璫繞,以翡翠為華雲。貴人助蠶制,大手結,墨玳瑁,又加簪珥。長公主加步搖,公主大手結,皆有簪珥。公、卿、列侯、中二千石、二千石夫人,紺繒蔮,黃金龍首銜白珠,魚須擿,長一尺,為簪珥。
wèi zhì, guì rén fū rén yǐ xià zhù cán, jiē dà shǒu jì, qī jīn diàn yīn diàn bì jì, hēi dài mào, yòu jiā zān ěr. jiǔ pín yǐ xià wǔ jīn diàn, shì fù sān jīn diàn. zhū wáng fēi zhǎng gōng zhǔ, dà shǒu jì, qī jīn diàn bì jì. qí zhǎng gōng zhǔ dé yǒu bù yáo, jiē yǒu zān ěr. gōng tè jìn liè hóu qīng xiào dài fù zhōng èr qiān dàn yǐ xià fū rén, gàn zēng guó, huáng jīn lóng shǒu xián bái zhū, yú xū tī, zhǎng yī chǐ, wèi zān ěr.
魏制,貴人、夫人以下助蠶,皆大手髻,七釒奠(音奠)蔽髻,黑玳瑁,又加簪珥。九嬪以下五釒奠,世婦三釒奠。諸王妃、長公主,大手髻,七釒奠蔽髻。其長公主得有步搖,皆有簪珥。公特進列侯卿校代婦、中二千石以下夫人,紺繒蔮,黃金龍首銜白珠,魚須擿,長一尺,為簪珥。
jìn yī qián dài, huáng hòu shǒu shì: jiǎ jì, bù yáo, zān ěr. bù yáo yǐ huáng jīn wèi shān tí, guàn bái zhū wèi zhī xiāng móu, bā jué jiǔ huá, xióng wǔ chì pí tiān lù bì xié nán shān fēng dà tè liù shòu. zhū jué shòu jiē yǐ fěi cuì wèi máo yǔ, jīn tí, bái zhū dāng rào, yǐ fěi cuì wèi huā. yuán kāng liù nián zhào gǎi.
晉依前代,皇后首飾:假髻,步搖,簪珥。步搖以黃金為山題,貫白珠為枝相繆,八爵九華,熊、武、赤羆、天鹿、辟邪、南山豐大特六獸。諸爵獸皆以翡翠為毛羽,金題,白珠璫繞,以翡翠為花。元康六年詔改。
sòng yī hàn zhì, tài hòu rù miào jì sì, shǒu shì jiǎn máo guó. huáng hòu qīn cán, shǒu shì jiǎ jì, bù yáo, bā què jiǔ huá, jiā yǐ fěi cuì. fù yī jìn fǎ, huáng hòu shí èr jīn diàn, bù yáo, dà shǒu jì. gōng zhǔ sān fū rén dà shǒu jì, qī jīn diàn bì jì. gōng fū rén, wǔ jīn diàn. dài fù sān jīn diàn. qí zhǎng gōng zhǔ dé yǒu bù yáo. gōng tè jìn liè hóu fū rén èr qiān dàn mìng fù nián zhǎng zhě, gàn zēng guó.
宋依漢制,太后入廟祭祀,首飾翦氂幗。皇后親蠶,首飾假髻,步搖,八雀九華,加以翡翠。復依晉法,皇后十二釒奠,步搖,大手髻。公主、三夫人大手髻,七釒奠蔽髻。公夫人,五釒奠。代婦三釒奠。其長公主得有步搖。公特進列侯夫人、二千石命婦年長者,紺繒幗。
qí yīn zhī. gōng zhǔ huì jiàn dà shǒu jì, bù yì jiù fǎ.
齊因之。公主會見大手髻,不易舊法。
chén yī qián zhì, huáng hòu yè miào, shǒu shì jiǎ jì, bù yáo, zān ěr. bù yáo yǐ huáng jīn wèi shān tí, guàn bái zhū, wèi zhī xiāng móu, bā jué jiǔ huá, xióng hǔ chì pí tiān lù bì xié nán shān fēng dà tè liù shòu. zhū jué shòu jiē yǐ fěi cuì wèi máo yǔ, jīn tí, bái zhū dāng rào, yǐ fěi cuì wèi huá. kāi guó gōng hóu tài fū rén, dà shǒu jì, qī jīn diàn bì jì. jiǔ pín jí gōng fū rén, wǔ jīn diàn. shì fù sān jīn diàn. qí zhǎng gōng zhǔ dé yǒu bù yáo. gōng tè jìn liè hóu qīng xiào zhōng èr qiān dàn fū rén, gàn zēng guó, huáng jīn lóng shǒu xián bái zhū, yú xū tī, zhǎng yī chǐ, wèi zān ěr.
陳依前制,皇后謁廟,首飾假髻,步搖,簪珥。步搖以黃金為山題,貫白珠,為枝相繆,八爵九華,熊、虎、赤羆、天鹿、辟邪、南山豐大特六獸。諸爵獸皆以翡翠為毛羽,金題,白珠璫繞,以翡翠為華。開國公侯太夫人,大手髻,七釒奠蔽髻。九嬪及公夫人,五釒奠。世婦三釒奠。其長公主得有步搖。公、特進、列侯、卿、校、中二千石夫人,紺繒幗,黃金龍首銜白珠,魚須擿,長一尺,為簪珥。
hòu wèi tiān xìng liù nián, zhào yǒu sī shǐ zhì guān miǎn, gè yī pǐn zhì, yǐ shì děng chà, rán wèi néng jiē dé jiù fǎ.
後魏天興六年,詔有司始制冠冕,各依品秩,以示等差,然未能皆得舊法。
běi qí yī qián zhì, huáng hòu shǒu shì jiǎ jì, bù yáo, shí èr jīn diàn, bā què jiǔ huá. nèi mìng fù yǐ shàng, bì jì, wéi yǐ jīn diàn shù huā chāi duō shǎo wèi pǐn zhì. èr pǐn yǐ shàng jīn yù shì, sān pǐn yǐ xià jīn shì. nèi mìng fù zuǒ yòu zhāo yí sān fū rén shì yī pǐn, jiǎ jì, jiǔ jīn diàn sān pǐn wǔ jīn diàn bì jì sì pǐn sān jīn diàn wǔ pǐn yī jīn diàn. yòu yǒu gōng rén nǚ guān: dì èr pǐn qī jīn diàn bì jì, sān pǐn wǔ jīn diàn, sì pǐn sān jīn diàn, wǔ pǐn yī jīn diàn, liù pǐn qī pǐn dà shǒu jì, bā pǐn jiǔ pǐn piān shāo suǒ jiāo fǎn jì. huáng tài zǐ fēi, jiǎ jì, bù yáo, jiǔ jīn diàn. jùn zhǎng jūn qī jīn diàn bì jì. tài zǐ liáng dì shì jiǔ pín nǚ shì zhōng, wǔ jīn diàn. nèi wài mìng fù gōng rén nǚ guān cóng cán, zé gè yī pǐn cì, hái zhe bì jì.
北齊依前制,皇后首飾假髻,步搖,十二釒奠,八雀九華。內命婦以上,蔽髻,唯以釒奠數花釵多少為品秩。二品以上金玉飾,三品以下金飾。內命婦、左右昭儀、三夫人視一品,假髻,九釒奠;三品五釒奠蔽髻;四品三釒奠;五品一釒奠。又有宮人女官:第二品七釒奠蔽髻,三品五釒奠,四品三釒奠,五品一釒奠,六品、七品大手髻,八品、九品偏髾(所交反)髻。皇太子妃,假髻,步搖,九釒奠。郡長君七釒奠蔽髻。太子良娣視九嬪、女侍中,五釒奠。內外命婦、宮人女官從蠶,則各依品次,還著蔽髻。
hòu zhōu zhì, huáng hòu shǒu shì, huā chāi shí yǒu èr shù. zhū hóu zhī fū rén, yì jiē yǐ mìng shù wèi zhī jié. sān fēi sān gōng fū rén yǐ xià, yòu gè yī qí mìng. yī mìng zài mìng zhě, yòu jù yǐ sān wèi jié.
後周制,皇后首飾,花釵十有二樹。諸侯之夫人,亦皆以命數為之節。三妃、三公夫人以下,又各依其命。一命再命者,又俱以三為節。
suí yīn zhī. huáng hòu shǒu shì, huā shí èr shù huáng tài zǐ fēi gōng zhǔ wáng fēi sān shī sān gōng jí gōng fū rén yī pǐn mìng fù, bìng jiǔ shù hóu fū rén èr pǐn mìng fù, bìng bā shù bó fū rén sān pǐn mìng fù, bìng qī shù zi fū rén dài fù jí huáng tài zǐ zhāo xùn sì pǐn yǐ shàng guān mìng fù, bìng liù shù nán fū rén wǔ pǐn mìng fù, bìng wǔ shù nǚ yù jí huáng tài zǐ liáng dì, sān shù. zì huáng hòu yǐ xià, xiǎo huā bìng rú dà huā zhī xíng.
隋因之。皇后首飾,花十二樹;皇太子妃、公主、王妃、三師三公及公夫人、一品命婦,並九樹;侯夫人、二品命婦,並八樹;伯夫人、三品命婦,並七樹;子夫人、代婦及皇太子昭訓、四品以上官命婦,並六樹;男夫人、五品命婦,並五樹;女御及皇太子良娣,三樹。(自皇后以下,小花並如大花之形。)
dà táng wǔ dé zhōng zhì lìng, huáng hòu huī yī, shǒu shì huā chāi shí èr shù, yú gè yǒu chà. kāi yuán zhōng, yòu dìng pǐn mìng. qí zhì dù, bìng jiàn kāi yuán lǐ xù lì.
大唐武德中制令,皇后褘衣,首飾花釵十二樹,餘各有差。開元中,又定品命。其制度,並見開元禮序例。
hòu fēi mìng fù fú zhāng zhì dù
后妃命婦服章制度
zhōu hàn wèi jìn sòng qí chén běi qí hòu zhōu suí dà táng
(周 漢 魏 晉 宋 齊 陳 北齊 後周 隋 大唐)
zhōu zhì, nèi sī fú zhǎng wáng hòu zhī liù fú: huī yī, yú dí, què dí, jū yī, zhǎn yī, tuàn yī. sù shā. wáng hòu zhī fú, kè zēng wèi zhī xíng ér cǎi huà zhī, zhuì yú yī yǐ wèi wén zhāng. huī yī, huà huī zhě. yú huī, huà yáo zhě. què dí, kè ér bù huà. cǐ sān zhě jiē jì fú. cóng wáng jì xiān wáng zé fú huī yī, jì xiān gōng zé fú yú dí, jì qún xiǎo sì zé fú què dí. jīn shì yǒu guī yī zhě, gài sān dí zhī yí sú. jū yī, huáng sāng fú yě, sè rú qū chén, xiàng sāng yè shǐ shēng. yuè lìng:" sān yuè, jiàn jū yī yú xiān dì", gào sāng shì. zhǎn dāng wèi tǎn. tǎn yī, yǐ lǐ jiàn wáng jí bīn kè zhī fú, qí sè bái. tuàn yī, yù yú wáng zhī fú, yì yǐ yàn jū, qí sè hēi. liù fú bèi yú cǐ yǐ. yǐ xià tuī cì qí sè, zé què dí chì, yú dí qīng, huī yī xuán. cǐ zhèng xuán jù wǔ háng xiāng shēng wèi shuō yě. fù rén shàng zhuān yī, dé wú suǒ jiān, lián yī shang bù yì qí sè. sù shā zhě, jīn zhī bái juàn yě. liù fú jiē páo zhì, yǐ bái juàn wèi lǐ, shǐ zhī zhāng xiǎn. jīn shì yǒu shā hú zhě, míng chū yú cǐ. qí dí duō shǎo, gè yī mìng shù. yú yīn yáo. juàn yīn juàn. biàn nèi wài mìng fù zhī fú: jū yī, zhǎn yī, tuàn yī. sù shā. nèi mìng fù zhī fú: jū yī, jiǔ pín yě zhǎn yī, shì fù yě tuàn yī, nǚ yù yě. wài mìng fù zhě, qí fū gū yě, zé fú jū yī qí fū qīng dài fū yě, zé fú zhǎn yī qí fū shì yě, zé fú tuàn yī. sān fū rén jí gōng zhī qī, qí què dí yǐ xià hū? hóu bó zhī fū rén yú dí, zǐ nán zhī fū rén yì què dí, wéi èr wáng hòu huī yī yě.
周制,內司服掌王后之六服:褘衣,揄翟,闕翟,鞠衣,展衣,褖衣。素沙。(王后之服,刻繒為之形而采畫之,綴於衣以為文章。褘衣,畫翬者。揄翬,畫搖者。闕翟,刻而不畫。此三者皆祭服。從王祭先王則服褘衣,祭先公則服揄翟,祭群小祀則服闕翟。今世有圭衣者,蓋三翟之遺俗。鞠衣,黃桑服也,色如麴塵,象桑葉始生。)(月令:"三月,薦鞠衣於先帝",告桑事。展當為襢。襢衣,以禮見王及賓客之服,其色白。褖衣,御於王之服,亦以燕居,其色黑。六服備於此矣。以下推次其色,則闕翟赤,揄翟青,褘衣玄。此鄭玄據五行相生為說也。婦人尚專一,德無所兼,連衣裳不異其色。素沙者,今之白縳也。六服皆袍制,以白縳為里,使之張顯。今世有沙縠者,名出於此。其翟多少,各依命數。揄音搖。縳音絹。)辨內外命婦之服:鞠衣,展衣,褖衣。素沙。(內命婦之服:鞠衣,九嬪也;展衣,世婦也;褖衣,女御也。外命婦者,其夫孤也,則服鞠衣;其夫卿大夫也,則服展衣;其夫士也,則服褖衣。三夫人及公之妻,其闕翟以下乎?侯伯之夫人揄翟,子男之夫人亦闕翟,唯二王后褘衣也。)
hàn zhì, tài huáng tài hòu huáng tài hòu huáng hòu rù miào fú, gàn shàng zào xià cán fú, qīng shàng piǎo xià: jiē shēn yī zhì, xú guǎng yuē:" jí dān yī yě." piǎo yīn pǐ rào fǎn. yǐn lǐng xiù yuán. guì rén zhù cán fú, chún piǎo shàng xià. zhǎng gōng zhǔ jiàn huì. zì gōng zhǔ fēng jūn yǐ shàng jiē dài shòu, yǐ cǎi zǔ wèi gǔn dài, gè rú qí shòu sè huáng jīn bì xié shǒu wèi dài jué, shì yǐ bái zhū. gōng qīng liè hóu zhōng èr qiān dàn fū rén rù miào zuǒ jì zhě, fú zào juàn shàng xià zhù cán zhě, piǎo juàn shàng xià. zì èr qiān dàn fū rén yǐ shàng zhì huáng hòu, jiē yǐ cán yī wèi cháo fú. gōng zhǔ guì rén fēi yǐ shàng, jià qǔ dé fú jǐn qǐ luó hú zēng, cǎi shí èr sè, zhòng yuán páo. tè jìn liè hóu yǐ shàng jǐn zēng, cǎi shí èr sè. liù bǎi shí yǐ shàng zhòng liàn, cǎi jiǔ sè, jìn dān zǐ gàn. sān bǎi shí yǐ shàng wǔ cǎi, qīng jiàng huáng hóng lǜ. èr bǎi shí yǐ shàng sì cǎi, qīng huáng hóng lǜ. jiǎ rén, xiāng piǎo ér yǐ. xiāng, chì huáng sè.
漢制,太皇太后、皇太后、皇后入廟服,紺上皂下;蠶服,青上縹下:皆深衣制,(徐廣曰:"即單衣也。"縹音疋繞反。)隱領袖緣。貴人助蠶服,純縹上下。長公主見會。自公主封君以上皆帶綬,以采組為緄帶,各如其綬色;黃金辟邪首為帶鐍,飾以白珠。公卿列侯、中二千石夫人入廟佐祭者,服皂絹上下;助蠶者,縹絹上下。自二千石夫人以上至皇后,皆以蠶衣為朝服。公主、貴人、妃以上,嫁娶得服錦綺羅縠繒,采十二色,重緣袍。特進列侯以上錦繒,采十二色。六百石以上重練,采九色,禁丹紫紺。三百石以上五采,青絳黃紅綠。二百石以上四采,青黃紅綠。賈人,緗縹而已。(緗,赤黃色。)
wèi zhī fú zhì, bù yī gǔ fǎ, duō yǐ wén xiù.
魏之服制,不依古法,多以文繡。
jìn yī qián hàn zhì, huáng hòu yè miào, fú zào shàng zào xià cán, qīng shàng piǎo xià. yǐn lǐng xiù yuán. yuán kāng liù nián, zhào yǐ chún qīng fú. guì rén fū rén guì pín, shì wèi sān fū rén, jiē jīn zhāng zǐ shòu. jiǔ pín yín yìn qīng shòu, pèi cǎi dú yīn dú yù. zhù cán zhī fú, chún piǎo wèi shàng xià. huáng tài zǐ fēi, jīn xǐ guī niǔ, xūn zhū shòu, pèi yú yù. zhū wáng tài fēi fēi zhū zhǎng gōng zhǔ gōng zhǔ fēng jūn, jīn yìn zǐ shòu, pèi shān xuán yù. zì gōng zhǔ fēng jūn yǐ shàng, jiē dài shòu, yǐ cǎi zǔ wèi gǔn dài, gè rú qí shòu sè, jīn bì xié shǒu wèi dài jué. jùn xiàn gōng hóu tài fū rén fū rén, yín yìn qīng shòu, shuǐ cāng yù. gōng tè jìn liè qīng dài fù zhōng èr qiān dàn fū rén rù miào zhù jì zhě, zào juàn shàng xià zhù cán zhě, piǎo juàn shàng xià. zì èr qiān dàn fū rén yǐ shàng zhì huáng hòu, jiē yǐ cán yī wèi cháo fú.
晉依前漢制,皇后謁廟,服皂上皂下;蠶,青上縹下。隱領袖緣。元康六年,詔以純青服。貴人、夫人、貴嬪,是為三夫人,皆金章紫綬。九嬪銀印青綬,佩采瓄(音獨)玉。助蠶之服,純縹為上下。皇太子妃,金璽龜鈕,纁朱綬,佩瑜玉。諸王太妃、妃、諸長公主、公主、封君,金印紫綬,佩山玄玉。自公主、封君以上,皆帶綬,以采組為緄帶,各如其綬色,金辟邪首為帶玦。郡縣公侯太夫人、夫人,銀印青綬,水蒼玉。公特進列卿代婦、中二千石夫人入廟助祭者,皂絹上下;助蠶者,縹絹上下。自二千石夫人以上至皇后,皆以蠶衣為朝服。
sòng zhì, tài hòu huáng hòu rù miào, fú guà yī shǔ shàng guī, xià shǔ. dà yī, wèi zhī huī yī. gōng zhǔ fēng jūn yǐ shàng jiē dài shòu, yǐ cǎi zǔ wèi gǔn dài, gè rú shòu sè. gōng tè jìn liè hóu fū rén qīng xiào dài fù èr qiān dàn mìng fù nián zhǎng zhě, rù miào zuǒ jì, zào juàn shàng xià zhù cán zé qīng juàn shàng xià. zì huáng hòu zhì èr qiān dàn mìng fù, jiē yǐ cán yī wèi cháo fú. àn hàn liú xiàng yuē:" gǔ zhě tiān zǐ zhì yú shì, wáng hòu zhì yú mìng fù, bì pèi yù, zūn bēi gè yǒu qí zhì." wáng hòu zhì mìng fù suǒ pèi yù, gǔ zhì bù cún, jīn yǔ wài tóng zhì.
宋制,太后、皇后入廟,服褂衤屬(上圭,下屬。)大衣,謂之褘衣。公主、封君以上皆帶綬,以采組為緄帶,各如綬色。公特進列侯夫人、卿校代婦、二千石命婦年長者,入廟佐祭,皂絹上下;助蠶則青絹上下。自皇后至二千石命婦,皆以蠶衣為朝服。(按漢劉向曰:"古者天子至於士,王后至於命婦,必佩玉,尊卑各有其制。"王后至命婦所佩玉,古制不存,今與外同制。)
qí yīn zhī. guà yī shǔ yòng xiù wèi yī shang, huáng shòu. guì pín fū rén guì rén wáng tài fēi zhǎng gōng zhǔ fēng jūn, jiē zǐ shòu. liù gōng jùn gōng hóu fū rén, qīng shòu.
齊因之。褂衤屬用繡為衣裳,黃綬。貴嬪、夫人、貴人、王太妃、長公主、封君,皆紫綬。六宮、郡公、侯夫人,青綬。
chén yī qián zhì, huáng hòu yè miào, guà yī shǔ dà yī, zào shàng zào xià, qīn cán zé qīng shàng piǎo xià, yǐn lǐng xiù yuán. guì fēi pín, jīn zhāng guī niǔ, zǐ shòu, pèi yú tián yù, shòu tóu pán. jiǔ pín, jīn zhāng guī niǔ, qīng shòu, shòu tóu pán, pèi cǎi dú yù. jié yú yǐ xià, yín yìn guī niǔ, ài shòu, shòu tóu pán. měi rén děng, tóng yìn huán niǔ, mò shòu, shòu tóu pán.
陳依前制,皇后謁廟,褂衤屬大衣,皂上皂下,親蠶則青上縹下,隱領袖緣。貴妃、嬪,金章龜鈕,紫授,佩于闐玉,獸頭鞶。九嬪,金章龜鈕,青綬,獸頭鞶,佩采瓄玉。婕妤以下,銀印珪鈕,艾綬,獸頭鞶。美人等,銅印環鈕,墨綬,獸頭鞶。
huáng tài zǐ fēi, jīn xǐ guī niǔ, xūn zhū shòu, pèi yú yù. liáng dì, yín yìn guī niǔ, pèi cǎi dú yù, qīng shòu, shòu zhǎo pán. bǎo lín, pèi shuǐ cāng yù, yú tóng. kāi guó gōng hóu tài fū rén, shòu tóu pán, yú tóng. zhǎng gōng zhǔ gōng zhǔ fēng jūn, jīn yìn guī niǔ, zǐ shòu, pèi shān xuán yù, shòu tóu pán. gōng zhǔ fēng jūn yǐ shàng jiē dài shòu, yǐ cǎi zǔ wèi gǔn dài, gè yǐ qí shòu sè, jīn bì xié shǒu wèi dài jué. zì èr qiān dàn yǐ shàng zhì huáng hòu, jiē yǐ cán yī wèi cháo fú.
皇太子妃,金璽龜鈕,纁朱綬,佩瑜玉。良娣,銀印珪鈕,佩采瓄玉,青綬,獸爪鞶。寶林,佩水蒼玉,餘同。開國公侯太夫人,獸頭鞶,餘同。長公主、公主、封君,金印龜鈕,紫綬,佩山玄玉,獸頭鞶。公主封君以上皆帶綬,以采組為緄帶,各以其綬色,金辟邪首為帶玦。自二千石以上至皇后,皆以蠶衣為朝服。
běi qí huáng hòu zhù jì cháo huì yǐ huī yī cí jiāo méi yǐ yú dí, xiǎo yàn yǐ què dí, qīn cán yǐ jū yī, lǐ jiàn huáng dì yǐ zhǎn yī, yàn jū yǐ tuàn yī. liù fú jù yǒu bì xī zhī chéng gǔn dài.
北齊皇后助祭、朝會以褘衣、祠郊禖以揄翟,小宴以闕翟,親蠶以鞠衣,禮見皇帝以展衣,宴居以褖衣。六服俱有蔽膝、織成緄帶。
nèi wài mìng fù cóng èr pǐn yǐ shàng, jīn zhāng, zǐ shòu, fú yú dí, shuāng pèi shān xuán yù. jiǔ pín shì sān pǐn, yín zhāng, qīng shòu, jū yī, pèi shuǐ cāng yù. shì fù shì sì pǐn, yín yìn, qīng shòu, zhǎn yī. bā shí yī yù nǚ shì wǔ pǐn, tóng yìn, mò shòu, tuàn yī.
內外命婦從二品以上,金章,紫綬,服揄翟,雙佩山玄玉。九嬪視三品,銀章,青綬,鞠衣,佩水蒼玉。世婦視四品,銀印,青綬,展衣。八十一御女視五品,銅印,墨綬,褖衣。
yòu yǒu gōng rén nǚ guān fú: èr pǐn què dí sān pǐn jū yī sì pǐn zhǎn yī wǔ pǐn liù pǐn tuàn yī qī pǐn bā pǐn jiǔ pǐn, jù qīng shā gōng fú.
又有宮人女官服:二品闕翟;三品鞠衣;四品展衣;五品、六品褖衣;七品、八品、九品,俱青紗公服。
huáng tài zǐ fēi, xǐ shòu pèi tóng huáng tài zǐ, fú yú dí, cóng cán zé qīng shā gōng fú. jùn zhǎng gōng zhǔ gōng zhǔ wáng guó tài fēi fēi, xūn zhū shòu, zhāng fú pèi tóng nèi mìng fù yī pǐn. jùn zhǎng jūn, xuán zhū shòu, què dí, zhāng pèi yǔ gōng zhǔ tóng. jùn jūn xiàn zhǔ, pèi shuǐ cāng yù, yú yǔ jùn zhǎng jūn tóng. tài zǐ liáng dì shì jiǔ pín fú. xiàn zhǔ qīng zhū shòu, yú yǔ liáng dì tóng. nǚ shì zhōng, jiǎ jīn yìn zǐ shòu, fú jū yī, pèi shuǐ cāng yù. xiàn jūn yín zhāng, qīng zhū shòu, chú yǔ nǚ shì zhōng tóng. tài zǐ rú zǐ tóng shì fù. tài zǐ jiā rén zǐ tóng yù nǚ. xiāng zhǔ xiāng jūn, sù zhū shòu, pèi shuǐ cāng yù, yú yǔ yù nǚ tóng.
皇太子妃,璽綬佩同皇太子,服揄翟,從蠶則青紗公服。郡長公主、公主、王國太妃、妃,纁朱綬,章服佩同內命婦一品。郡長君,玄朱綬,闕翟,章佩與公主同。郡君、縣主,佩水蒼玉,餘與郡長君同。太子良娣視九嬪服。縣主青朱綬,餘與良娣同。女侍中,假金印紫綬,服鞠衣,佩水蒼玉。縣君銀章,青朱綬,除與女侍中同。太子孺子同世婦。太子家人子同御女。鄉主、鄉君,素朱綬,佩水蒼玉,餘與御女同。
wài mìng fù jiē rú qí fū ruò fú jiǎ zhāng yìn shòu pèi, qī zé bù jiǎ. yī pǐn èr pǐn fú què dí, sān pǐn fú jū yī, sì pǐn zhǎn yī, wǔ pǐn tuàn yī.
外命婦皆如其夫;若夫假章印綬佩,妻則不假。一品、二品服闕翟,三品服鞠衣,四品展衣,五品褖衣。
nèi wài mìng fù gōng rén cóng cán, zé gè yī pǐn cì, jiē fú qīng shā gōng fú. qí wài mìng fù, shòu dài pán náng, jiē zhǔn qí fū gōng fú zhī lì. bǎi guān zhī mǔ zhào jiā tài fū rén zhě, cháo fú gōng fú, gè yǔ qí mìng fù fú tóng.
內外命婦、宮人從蠶,則各依品次,皆服青紗公服。其外命婦,綬帶鞶囊,皆準其夫公服之例。百官之母詔加太夫人者,朝服公服,各與其命婦服同。
hòu zhōu zhì, huáng hòu zhī fú, shí yǒu èr děng. qí dí yī liù: cóng huáng dì sì jiāo méi, xiǎng xiān huáng, cháo huáng tài hòu, zé fú huī yī jì yīn shè, cháo mìng fù, zé fú yú yī jì qún xiǎo sì, shòu xiàn jiǎn, zé fú bì yī cǎi sāng zé fú bú yī huáng sè. yīn bo. cóng huáng dì jiàn bīn kè, tīng nǚ jiào, zé fú zhuó yī bái sè. yīn zhào. shí mìng fù, guī níng, zé fú shī yǔ yī. xuán sè. yīn zhì. jù shí yǒu èr děng, yǐ huī dí wèi lǐng biǎo, gè shí yǒu èr. lín fù xué jí fǎ dào mén, yàn mìng fù, yǒu shí jiàn mìng fù, zé cāng yī chūn qí jí jì hái, zé qīng yī xià qí jí jì hái, zé zhū yī cǎi sāng qí jí cǎi sāng hái, zé huáng yī qiū qí jí jì hái, zé sù yī dōng qí jí jì hái, zé xuán yī. zì qīng yī ér xià, qí lǐng biǎo yǐ xiāng shēng zhī sè.
後周制,皇后之服,十有二等。其翟衣六:從皇帝祀郊禖,享先皇,朝皇太后,則服翬衣;祭陰社,朝命婦,則服揄衣;祭群小祀,受獻繭,則服鷩衣;採桑則服鳪衣;(黃色。音卜。)從皇帝見賓客,聽女教,則服鵫衣;(白色。音罩。)食命婦,歸寧,則服〈失羽〉衣。(玄色。音秩。)俱十有二等,以翬翟為領褾,各十有二。臨婦學及法道門,燕命婦,有時見命婦,則蒼衣;春齊及祭還,則青衣;夏齊及祭還,則朱衣;採桑齊及採桑還,則黃衣;秋齊及祭還,則素衣;冬齊及祭還,則玄衣。自青衣而下,其領褾以相生之色。
zhū gōng fū rén jiǔ fú, qí dí yī dí jiē jiǔ děng, jù yǐ yú dí wèi lǐng biǎo, gè jiǔ. zì yú yī yǐ xià, bì bú zhuó shī yǔ zhū huáng sù xuán děng yī jiǔ yě. zì zhū yī ér xià, qí lǐng biǎo yì yòng xiāng shēng zhī sè. zhū hóu fū rén, zì bì yī ér xià bā qí dí yī dí jiē bā děng, jù yǐ bì dí wèi lǐng biǎo wú yú yī. zhū bó fū rén, zì bú yī ér xià qī qí dí yī dí jiē qī děng, jù yǐ bú dí wèi lǐng biǎo yòu wú bì yī. zhū zi fū rén, zì zhuó yī ér xià liù qí dí yī dí jiē liù děng, jù yǐ zhuó dí wèi lǐng biǎo yòu wú bú yī. zhū nán fū rén, zì tiě yī ér xià wǔ qí dí yī dí jiē wǔ děng, jù yǐ tiě dí wèi lǐng biǎo yòu wú zhuó yī.
諸公夫人九服,其翟衣翟皆九等,俱以揄翟為領褾,各九。自揄衣以下,鷩、鳪、鵫、〈失羽〉、朱、黃、素、玄等衣九也。自朱衣而下,其領褾亦用相生之色。 諸侯夫人,自鷩衣而下八;其翟衣翟皆八等,俱以鷩翟為領褾;無揄衣。 諸伯夫人,自鳪衣而下七;其翟衣翟皆七等,俱以鳪翟為領褾;又無鷩衣。 諸子夫人,自鵫衣而下六;其翟衣翟皆六等,俱以鵫翟為領褾;又無鳪衣。 諸男夫人,自鴩衣而下五;其翟衣翟皆五等,俱以鴩翟為領褾;又無鵫衣。
sān fēi sān gōng fū rén zhī fú jiǔ: bú yī, zhuó yī, tiě yī, qīng yī, zhū yī, huáng yī, sù yī, xuán yī, xiāo yī. qí dí yì jiǔ děng, yǐ bú dí wèi lǐng biǎo, gè jiǔ. sān nǚ yì sān gū zhī nèi zi, zì zhuó yī ér xià bā. dí jiē bā děng, yǐ zhuó dí wèi lǐng biǎo, gè bā. liù pín liù qīng zhī nèi zi, zì tiě yī ér xià qī. dí jiē qī děng, yǐ tiě dí wèi lǐng biǎo, gè qī. shàng yuàn shàng dài fū zhī rú rén, zì qīng yī ér xià liù. zhōng yuàn zhōng dài fū zhī rú rén, zì zhū yī ér xià wǔ. xià yuàn xià dài fū zhī rú rén, zì huáng yī ér xià sì. yù wǎn shì zhī fù, zì sù yī ér xià sān. zhōng gōng liù shàng, zōu zi hóu fǎn yī. zhū mìng zhì zhī fú yuē gōng fú, qí yú cháng fú yuē sī yī.
三妃、三公夫人之服九:鳪衣,鵫衣,鴩衣,青衣,朱衣,黃衣,素衣,玄衣,綃衣。其翟亦九等,以鳪翟為領褾,各九。 三〈女弋〉、三孤之內子,自鵫衣而下八。翟皆八等,以鵫翟為領褾,各八。 六嬪、六卿之內子,自鴩衣而下七。翟皆七等,以鴩翟為領褾,各七。上媛、上大夫之孺人,自青衣而下六。 中媛、中大夫之孺人,自朱衣而下五。 下媛、下大夫之孺人,自黃衣而下四。 御婉、士之婦,自素衣而下三。 中宮六尚,緅(子侯反)衣。諸命秩之服曰公服,其餘常服曰私衣。
suí zhì, huáng hòu huī yī jū yī qīng yī zhū yī sì děng. huī yī, shēn qīng zhì, zhī chéng lǐng xiù, wén yǐ huī dí, wǔ cǎi chóng xíng, shí èr děng. sù shā nèi dān, fǔ lǐng, luó hú biǎo niǎn, sè jiē yǐ zhū. bì xī suí shang sè, yǐ zōu wèi yuán, yòng dí sān zhāng. dà dài suí yī shang, shì yǐ zhū lǜ zhī jǐn, qīng yuán. gé dài, qīng wà xì, xì yǐ jīn shì. bái yù pèi, xuán zǔ shòu, zhāng cǎi chǐ cùn tóng yú chéng yú. jì jí cháo huì dà shì fú zhī. jū yī, huáng luó wèi zhì, zhī chéng lǐng xiù. bì xī, gé dài jí xì, suí yī sè. yú zhǔn huī yī, qīn cán fú yě. qīng fú, qù huā dà dài jí pèi shòu, jīn shì lǚ, lǐ jiàn tiān zǐ zé fú zhī. zhū fú, rú qīng fú. yǒu jīn xǐ, pán chī niǔ, wén yuē" huáng hòu zhī xǐ". dōng zhèng dà cháo, zé bìng huáng cóng, gè yǐ sì zhù, jìn yú zuò yú. huáng tài hòu tóng yú hòu fú, ér guì rén yǐ xià bìng yì gěi yìn.
隋制,皇后褘衣、鞠衣、青衣、朱衣四等。 褘衣,深青質,織成領袖,文以翬翟,五采重行,十二等。素沙內單,黼領,羅縠褾、撚,色皆以朱。蔽膝隨裳色,以緅為緣,用翟三章。大帶隨衣裳,飾以朱綠之錦,青緣。革帶,青襪、舄,舄以金飾。白玉佩,玄組、綬,章采尺寸同於乘輿。祭及朝會大事服之。 鞠衣,黃羅為質,織成領袖。蔽膝,革帶及舄,隨衣色。餘准褘衣,親蠶服也。 青服,去花、大帶及佩綬,金飾履,禮見天子則服之。 朱服,如青服。 有金璽,盤螭鈕,文曰"皇后之璽"。冬正大朝,則並璜琮,各以笥貯,進於座隅。皇太后同於後服,而貴人以下並亦給印。
sān fēi, fú yú dí, jīn zhāng guī niǔ, wén cóng qí zhí. zǐ shòu, jīn lǚ zhī chéng shòu tóu pán náng, pèi yú tián yù. jiǔ pín, fú què dí, jīn zhāng guī niǔ, wén cóng qí zhí. jīn lǚ zhī chéng shòu tóu pán náng, pèi cǎi dú yù. jié yú, yín lǚ zhī chéng shòu tóu pán náng, tā rú pín fú. měi rén cái rén, jū yī, yín yìn guī niǔ, shòu zhǎo pán náng, pèi shuǐ cāng yù. yú tóng. bǎo lín, fú zhǎn yī, ài shòu. pán náng pèi yù, tóng jié yú. chéng yī dāo rén cǎi nǚ, jiē tuàn yī, wú yìn shòu.
三妃,服揄翟,金章龜鈕,文從其職。紫綬,金縷織成獸頭鞶囊,佩于闐玉。 九嬪,服闕翟,金章龜鈕,文從其職。金縷織成獸頭鞶囊,佩采瓄玉。 婕妤,銀縷織成獸頭鞶囊,他如嬪服。 美人、才人,鞠衣,銀印珪鈕,獸爪鞶囊,佩水蒼玉。餘同。寶林,服展衣,艾綬。鞶囊、佩玉,同婕妤。 承衣刀人、采女,皆褖衣,無印綬。
huáng tài zǐ fēi, fú yú dí yī, jiǔ zhāng. jīn xǐ guī niǔ. sù shā nèi dān, fǔ lǐng, luó biǎo niǎn, sè jiē yòng zhū, bì xī èr zhāng. dà dài, tóng huī yī, qīng lǜ gé dài, zhū wà, qīng xì, xì jiā jīn shì. pèi yú yù, xūn zhū shòu, shòu tóu pán náng. fán dà lǐ jiàn jiē fú zhī. wéi shì qīn sāng, zé yòng jū yī, pèi shòu yǔ yú yī tóng. liáng dì, jū yī, yín yìn, qīng shòu, shòu zhǎo pán náng. yú tóng shì fù. bǎo lín bā zǐ, zhǎn yī, tóng yìn, pèi shuǐ cāng yù, ài shòu.
皇太子妃,服揄翟衣,九章。金璽龜鈕。素紗內單,黼領,羅褾、撚,色皆用朱,蔽膝二章。大帶,同褘衣,青綠革帶,朱襪,青舄,舄加金飾。佩瑜玉,纁朱綬,獸頭鞶囊。凡大禮見皆服之。唯侍親桑,則用鞠衣,佩綬與揄衣同。 良娣,鞠衣,銀印,青綬,獸爪鞶囊。餘同世婦。 寶林、八子,展衣,銅印,佩水蒼玉,艾綬。
zhū hóu wáng tài fēi fēi zhǎng gōng zhǔ gōng zhǔ sān gōng fū rén yī pǐn mìng fù, yú dí, xiù wèi jiǔ zhāng. pèi shān xuán yù, shòu tóu pán náng, shòu tóng fū sè. gōng fū rén xiàn zhǔ èr pǐn mìng fù, yì yú dí, xiù bā zhāng. cóng qīn sāng, tóng jū yī. zì cǐ yǐ xià, pèi jiē shuǐ cāng yù. hóu bó fū rén sān pǐn mìng fù, yì fú yú dí, xiù wèi qī zhāng. zi fū rén sì pǐn mìng fù, fú què dí, kè chì zēng wèi dí, zhuì yī shàng, wèi liù zhāng. nán fū rén wǔ pǐn mìng fù, què dí, wǔ zhāng. ruò cóng qīn cán, jiē tóng jū yī.
諸侯王太妃、妃、長公主、公主、三公夫人、一品命婦,揄翟,繡為九章。佩山玄玉,獸頭鞶囊,綬同夫色。 公夫人、縣主、二品命婦,亦揄翟,繡八章。從親桑,同鞠衣。自此以下,佩皆水蒼玉。 侯伯夫人、三品命婦,亦服揄翟,繡為七章。 子夫人、四品命婦,服闕翟,刻赤繒為翟,綴衣上,為六章。 男夫人、五品命婦,闕翟,五章。若從親蠶,皆同鞠衣。
dà táng zhì, wǔ dé lìng, huáng hòu fú yǒu huī yī jū yī tián chāi lǐ yī sān děng. huáng tài zǐ fēi yú dí jū yī. zì huáng hòu zhì nèi wài mìng fù yī fú zhì dù, bìng jù kāi yuán lǐ xù lì.
大唐制,武德令,皇后服有褘衣、鞠衣、鈿釵禮衣三等。皇太子妃揄翟鞠衣。自皇后至內外命婦衣服制度,並具開元禮序例。