strong xíng fǎ wǔ strong
刑法五
zá yì xià sòng liáng hòu wèi dà táng
雜議下(宋 梁 後魏 大唐)
sòng qián fèi dì jǐng píng zhōng, dà sī mǎ fǔ jūn rén zhū xìng qī zhōu, shēng xī nán dào fú, nián sān suì, xiān dé xián bìng, zhōu yīn qí bìng fā, jué dì mái zhī, wèi dào fú gū shuāng nǚ suǒ gào, zhèng zhōu qì shì xíng. sī kōng xú xiàn zhī yì yuē: zì rán zhī ài, hǔ láng yóu rén, zhōu zhī xiōng rěn, yí jiā míng lù. chén yǐ wèi fǎ lǜ zhī wài, gù shàng hóng wù zhī lǐ. mǔ zhī jí xíng, yóu zǐ míng fǎ, wèi zi zhī dào, yān yǒu zì róng zhī dì. suī fú fǎ zhě dāng zuì, ér zài yòu zhě fěi róng. yú wèi kě tè shēn zhī xiá yì. zhào cóng zhī.
宋前廢帝景平中,大司馬府軍人朱興妻周,生息男道扶,年三歲,先得癇病,周因其病發,掘地埋之,為道扶姑雙女所告,正周棄市刑。司空徐羨之議曰:「自然之愛,虎狼猶仁,周之凶忍,宜加明戮。臣以為法律之外,故尚弘物之理。母之即刑,由子明法,為子之道,焉有自容之地。雖伏法者當罪,而在宥者匪容。愚謂可特申之遐裔。」詔從之。
wén dì yuán jiā qī nián, tán xiàn rén huáng chū qī zhào dǎ xī zài qī wáng sǐ, hòu yù shè, wáng yǒu fù mǔ jí xī nán chēng, yī fǎ xǐ zhào èr qiān lǐ wài. sī tú zuǒ zhǎng shǐ fù lóng yì yuē: lǐ lǜ zhī xìng, gài běn zì rán. qiú zhī qíng lǐ, fēi cóng tiān duò, fēi cóng dì chū. fù zǐ zhì qīn, fēn xíng tóng qì, chēng zhī yú zài, jí zài zhī yú zhào, suī yún sān dài, hé zhī yī tǐ, wèi yǒu néng fēn zhī zhě yě. chēng suī chuàng jù tòng shēn, gù wú chóu zǔ zhī yì, gù gǔ rén bù yǐ fù mìng cí wáng fù mìng yě. ruò yún chēng kě shā zhào, zhào dāng hé yǐ chù zài? ruò fù zǐ sūn zǔ, hù xiāng cán lù, jù fēi xiān wáng míng fá gāo yáo lì fǎ zhī běn zhǐ yě. xiàng shǐ shí hòu zhī zǐ, rì dī zhī sūn, dǐ fēng tǐng è, bù yǔ èr zǔ tóng dài tiān rì, zé shí què dù hóu kě dé chún chén yú guó, xiào yì yú jiā yǐ. jiù lìng yún:' shā rén fù mǔ, xǐ èr qiān lǐ wài.' bù shī fù zǐ sūn zǔ míng yǐ. zhào dāng bì wáng zhōu gōng qiān lǐ wài ěr. lìng yún:' fán liú xǐ zhě, tóng jí qīn jìn yù xiāng suí, tīng zhī.' cǐ yòu dà tōng qíng tǐ, yīn qīn yǐ jiào ài zhě yě. zhào jì liú yí, zài wèi rén zǐ, hé dé bù cóng? zài cóng ér chēng bù xíng, qǐ míng jiào suǒ xǔ? zhào suī nèi kuì zhōng shēn, chēng dāng shěn tòng méi chǐ, sūn zǔ zhī yì, zì bù dé jué, shì lǐ gù rán yě.
文帝元嘉七年,郯縣人黃初妻趙打息載妻王死,後遇赦,王有父母及息男稱,依法徙趙二千里外。司徒左長史傅隆議曰:「禮律之興,蓋本自然。求之情理,非從天墮,非從地出。父子至親,分形同氣,稱之於載,即載之於趙,雖雲三代,合之一體,未有能分之者也。稱雖創巨痛深,固無讎祖之義,故古人不以父命辭王父命也。若雲稱可殺趙,趙當何以處載?若父子孫祖,互相殘戮,懼非先王明罰、皋陶立法之本旨也。向使石厚之子,日磾之孫,砥鋒挺鍔,不與二祖同戴天日,則石碏、秺侯可得純臣於國,孝義於家矣。舊令云:'殺人父母,徙二千里外。'不施父子孫祖明矣。趙當避王周功千里外耳。令云:'凡流徙者,同籍親近欲相隨,聽之。'此又大通情體,因親以教愛者也。趙既流移,載為人子,何得不從?載從而稱不行,豈名教所許?趙雖內愧終身,稱當沈痛沒齒,孫祖之義,自不得絕,事理固然也。」
xiào wǔ yú yuán jiā zhōng, chū zhèn lì yáng, shěn liàng xíng cān zhēng lǔ jiāng jūn shì. rén yǒu dào fā zhǒng zhě, zuì suǒ jìn cūn rén, yǔ fú wǔ zāo jié bù fù jiù tóng zuò. liàng yì yuē: xún fā zhǒng zhī qíng, shì zhǐ qiè dào, tú yǐ qīn wáng fàn sǐ, gù tóng zhī yán kē. fū chuān jué zhī lǚ, bì xián méi yǐ huì qí jī jié lüè zhī dǎng, bì huān hū yǐ wēi qí shì. gù fù xiōng hè zhě yì, yīng qián mì zhě nán. qiě shān yuán wèi wú rén zhī xiāng, qiū lǒng fēi cháng tú suǒ jiàn, zhì yú fáng jiù, bù dé bǐ zhī cūn xiāng. dū shí hé míng, lǐ yǔ jié yì, zé fú wǔ zhī zuò, jū yí jiàng yǐ. yòu jié fá zhī kē, suī yǒu tóng fú zhī xiàn, ér wú yuǎn jìn zhī duàn. fū zhǒng wú cūn jiè, dāng yǐ bǐ jìn zuò zhī, ruò bù yù zhī yǐ jiè, zé shù bù zhī nèi, yǔ shí lǐ zhī wài, biàn yīng tóng lí qí zé. fáng rén zhī jìn, bù kě bù shèn. fū zhǐ fēi zhī xiàn, yí dāng qí lǜ. yú wèi xiāng qù bǎi bù nèi fù gào bù shí zhě, yī suì xíng. zì cǐ yǐ wài, chà bù jí jiù.
孝武於元嘉中,出鎮歷陽,沈亮行參征虜將軍事。人有盜發冢者,罪所近村人,與符伍遭劫不赴救同坐。亮議曰:「尋發冢之情,事止竊盜,徒以侵亡犯死,故同之嚴科。夫穿掘之侶,必銜枚以晦其跡;劫掠之黨,必讙呼以威其事。故赴凶赫者易,應潛密者難。且山原為無人之鄉,丘壟非常途所踐,至於防救,不得比之村鄉。督實劾名,理與劫異,則符伍之坐,居宜降矣。又結罰之科,雖有同符之限,而無遠近之斷。夫冢無村界,當以比近坐之,若不域之以界,則數步之內,與十里之外,便應同罹其責。防人之禁,不可不慎。夫止非之憲,宜當其律。愚謂相去百步內赴告不時者,一歲刑。自此以外,差不及咎。」
kǒng yuān zhī dà míng zhōng wèi shàng shū bǐ bù láng. shí ān lù yīng chéng xiàn rén zhāng jiāng líng yǔ qī wú gòng mà mǔ huáng, huáng fèn hèn zì yì sǐ, yù shè. lǜ wén: zi shā shāng ōu fù mǔ, xiāo shǒu mà lì, qì shì. fù móu shā fū zhī fù mǔ, yì qì shì. yù shè, miǎn xíng, bǔ yě. jiāng líng mà mǔ, mǔ yǐ zhī zì cái, zhòng yú shāng ōu, ruò tóng shā kē, zé yí zhòng tóng shāng ōu jí mà kē, zé yí qīng. zhǔn zhì: wéi yǒu dǎ mǔ yù shè yóu xiāo shǒu, wú mà mǔ zhì sǐ yù shè zhī kē. yuān zhī yì yuē: fū tí lǐ nì xīn, rén zhě bù rù, míng qiě è zhī, kuàng nǎi rén shì. gù ōu shāng zhòu zǔ, fǎ suǒ bù yuán, lì zhī zhì jǐn, zé lǐ wú kě yòu. fá yǒu cóng qīng, gài yí shī shàn, qiú zhī wén zhǐ, fēi cǐ zhī wèi. jiāng líng suī yù shè ēn, gù hé xiāo shǒu. fù běn yǐ yì, ài fēi tiān shǔ, huáng zhī suǒ hèn, qíng bù zài wú, yuán sǐ bǔ yě, yǒu yǔn zhèng fǎ. zhào rú yuān zhī yì.
孔淵之大明中為尚書比部郎。時安陸應城縣人張江陵與妻吳共罵母黃,黃忿恨自縊死,遇赦。律文:「子殺傷毆父母,梟首;罵詈,棄市。婦謀殺夫之父母,亦棄市。遇赦,免刑,補冶。」江陵罵母,母以之自裁,重於傷毆,若同殺科,則疑重;同傷毆及罵科,則疑輕。准制:唯有打母遇赦猶梟首,無罵母致死遇赦之科。淵之議曰:「夫題里逆心,仁者不入,名且惡之,況乃人事。故毆傷咒詛,法所不原,詈之致盡,則理無可宥。罰有從輕,蓋疑失善,求之文旨,非此之謂。江陵雖遇赦恩,故合梟首。婦本以義,愛非天屬,黃之所恨,情不在吳,原死補冶,有允正法。」詔如淵之義。
wú xìng yú háng rén báo dào jǔ wèi jié, zhì tóng jí zhōu qīn bǔ bīng. dào jǔ cóng dì dài gōng dào shēng děng bìng wèi dà gōng qīn, fēi yīng zài bǔ zhé zhī lì. fǎ yǐ dài gōng děng mǔ cún wèi zhōu qīn, zé zi yí suí mǔ bǔ bīng. hé chéng tiān yì yuē: xún jié zhì, tóng jí zhōu qīn bǔ bīng, dà gōng bù zài cǐ lì. fù rén sān cóng, jì jià cóng fū, fū sǐ cóng zi. jīn dào jǔ wèi jié, ruò qí shū shàng zài, zhì yīng bǔ zhé, qī zǐ yíng jū, gù qí yí yě. dàn wèi jié zhī shí, shū fù yǐ mò, dài gōng dào shēng bìng shì cóng dì, dà gōng zhī qīn, bù hé bǔ zhé. lìng ruò yǐ shū mǔ wèi zhōu qīn, lìng dài gōng suí mǔ bǔ bīng, jì wéi dà gōng bù zhé zhī zhì, yòu shī fù rén sān cóng zhī dào. yóu yú zhǔ zhě shǒu zhōu qīn zhī wén, bù biàn nán nǚ zhī yì, yuǎn xián wèi fù, yǐ shēng cǐ yí, jù fēi shèng cháo xù xíng zhī zhǐ. wèi dài gōng děng mǔ zǐ bìng yí jiàn yuán.
吳興餘杭人薄道舉為劫,制同籍周親補兵。道舉從弟代公、道生等並為大功親,非應在補謫之例。法以代公等母存為周親,則子宜隨母補兵。何承天議曰:「尋劫制,同籍周親補兵,大功不在此例。婦人三從,既嫁從夫,夫死從子。今道舉為劫,若其叔尚在,制應補謫,妻子營居,固其宜也。但為劫之時,叔父已歿,代公、道生並是從弟,大功之親,不合補謫。令若以叔母為周親,令代公隨母補兵,既違大功不謫之制,又失婦人三從之道。由於主者守周親之文,不辨男女之異,遠嫌畏負,以生此疑,懼非聖朝恤刑之旨。謂代公等母子並宜見原。」
wú xìng wǔ kāng xiàn rén wáng yán zǔ wèi jié, fù mù yǐ gào guān. xīn zhì: fán jié, shēn zhǎn xíng, jiā rén qì shì. mù jì zì gào, yú fǎ yǒu yí. shí shàng shū hé shū dù yì yuē: shè fǎ zhǐ jiān, běn yú qíng lǐ, fēi wèi yī rén wèi jié, hé mén yīng xíng. suǒ yǐ zuì jí tóng chǎn, yù kāi qí xiāng gào, yǐ chū zào è zhī shēn. mù fù zǐ zhī zhì, róng kě xī gòng táo wáng, ér gē qí tiān shǔ, hái xiāng fù sòng, shì dú zài shǒu, jiě wàn qiú quán, yú qíng kě mǐn, lǐ yì yí yòu. shǐ xiōng rén bù róng yú jiā, táo xíng wú suǒ, nǎi dà jué gēn yuán yě. mù jì jiū sòng, zé yú rén wú yīng fù gào, bìng hé shè zhī.
吳興武康縣人王延祖為劫,父睦以告官。新制:「凡劫,身斬刑,家人棄市。」睦既自告,於法有疑。時尚書何叔度議曰:「設法止奸,本於情理,非謂一人為劫,闔門應刑。所以罪及同產,欲開其相告,以出造惡之身。睦父子之至,容可悉共逃亡,而割其天屬,還相縛送,螫毒在手,解腕求全,於情可愍,理亦宜宥。使凶人不容於家,逃刑無所,乃大絕根源也。睦既糾送,則餘人無應復告,併合赦之。」
pèi jùn xiāng xiàn táng cì wǎng bǐ cūn zhū qǐ mǔ péng jiā yǐn jiǔ hái, dé bìng, tǔ gǔ chóng shí yú méi. lín sǐ, yǔ qī zhāng, sǐ hòu kū fù chū bìng. sǐ hòu, zhāng shǒu zì pò shì, wǔ zàng xī mí suì. jùn xiàn yǐ zhāng rěn xíng kū pōu, cì zi fù yòu bù jīn zhù, shì qǐ shè qián, fǎ bù néng jué. àn lǜ, shāng sǐ rén sì suì xíng, qī shāng fū wǔ suì xíng, zi bù xiào fù mǔ qì shì, bìng fēi kē lì. sān gōng láng liú xié yì: qī tòng zūn wǎng yán, ér shí bù jí lǐ, kǎo shì yuán xīn, fēi cún rěn hài, wèi yí āi jīn. lì bù shàng shū gù jì zhī yì yuē: fǎ yí lù shī, yóu wèi bù dào, kuàng zài qī zǐ, ér rěn xíng fán rén suǒ bù xíng. bù yí qū tōng xiǎo qíng, dāng yǐ dà lǐ wèi duàn. wèi fù bù xiào, zhāng tóng bù dào. zhào rú jì zhī yì yě.
沛郡相縣唐賜往比村朱起母彭家飲酒還,得病,吐蠱蟲十餘枚。臨死,語妻張,死後刳腹出病。死後,張手自破視,五臟悉爢碎。郡縣以張忍行刳剖,賜子副又不禁駐,事起赦前,法不能決。按律,傷死人四歲刑,妻傷夫五歲刑,子不孝父母棄市,並非科例。三公郎劉勰議:「妻痛遵往言,兒識不及理,考事原心,非存忍害,謂宜哀矜。」吏部尚書顧覬之議曰:「法移路屍,猶為不道,況在妻子,而忍行凡人所不行。不宜曲通小情,當以大理為斷。謂副不孝,張同不道。」詔如覬之議也。
liáng wǔ dì tiān jiān sān nián, jiàn kāng nǚ zǐ rèn tí nǚ zuò yòu kǒu dāng sǐ. qí zi jǐng cí duì jū cí yún, mǔ shí xíng cǐ. shì shí fǎ guān yú sēng qiú qǐ: àn zi zhī shì qīn, yǒu yǐn wú fàn, zhí gōng zhèng fù, zhòng ní wèi fēi. jǐng cí sù wú fáng xián zhī dào, sǐ yǒu míng mù zhī jù, xiàn qīn jí xíng, shāng hé sǔn sú. fán qǐ jū bù shěn, jiàng zuì yī děng. qǐ dé bì wǔ suì zhī xíng, hū sǐ mǔ zhī mìng. jǐng cí yí jiā zuì pì. zhào liú yú jiāo zhōu.
梁武帝天監三年,建康女子任提女坐誘口當死。其子景慈對鞫辭雲,母實行此。是時法官虞僧虬啟:「按子之事親,有隱無犯,直躬證父,仲尼為非。景慈素無防閒之道,死有明目之據,陷親極刑,傷和損俗。凡乞鞫不審,降罪一等。豈得避五歲之刑,忽死母之命。景慈宜加罪辟。」詔流於交州。
hòu wèi xuān wǔ dì jǐng míng zhōng, jì zhōu rén fèi yáng pí mǔ wáng, jiā pín wú yǐ zàng, mài qī suì nǚ zǐ yǔ zhāng huí wèi bì, huí zhuǎn mài yǔ liáng dìng zhī ér bù yán zhuàng. àn lǜ: lüè rén hé mài wèi nú bì zhě, sǐ. huí gù mǎi yáng pí nǚ, móu yǐ zhuǎn mài, yī lǜ chù jiǎo xíng. zhào yuē: lǜ chēng hé mài rén zhě sǐ, wèi liǎng rén zhà qǔ tā cái. yáng pí mài nǚ, gào huí chēng liáng, zhāng huí lì jiàn, zhī liáng gōng mǎi, chéng yú lǜ jù guāi, ér gè fēi zhà. rán huí zhuǎn mài zhī rì, yīng yǒu chí yí. ér jué cóng zhēn mài, yú qíng gù kě chù jiǎo xíng. sān gōng láng zhōng cuī hóng yì yuē: àn lǜ, mài zi yī suì xíng, wǔ fú nèi qīn shǔ zài zūn zhǎng zhě sǐ, mài zhōu qīn jí qiè yǔ zi fù zhě liú. gài yǐ tiān xìng nán duó, zhī shǔ yì yí, yòu zūn bēi bù tóng, gù shū yǐ sǐ xíng. qiě mǎi zhě yú bǐ wú tiān xìng zhī shǔ, zuì yīng yī lì. míng zhī shì liáng, jué biàn zhēn mài, yīn cǐ liú piào, jiā rén bù zhī, zhuī shú wú zōng, yǒng shěn jiàn lì. àn qí zuì zhuàng, yǔ lüè wú yì. tài bǎo gāo yáng wáng yōng yì yuē: jiǎn huí suǒ mǎi, bǎo zhèng míng rán, chù yǐ hé lüè, shí wèi guāi dāng. lǜ yún:' móu shā rén ér fā jué zhě liú, cóng zhě wǔ suì xíng. yǐ shāng jí shā ér hái sū zhě sǐ, cóng zhě liú. yǐ shā zhě zhǎn, cóng ér jiā gōng zhě sǐ, bù jiā zhě liú.' xiáng shěn jiàn zhī yǔ shēn sǐ, liú piào zhī yǔ fǔ gǔ, yī cún yī wáng, wèi hài shú shén? rán zéi lǜ shā rén yǒu shǒu cóng zhī kē, dào rén mài mǎi wú chàng hè chà děng. móu shā zhī yǔ hé lüè, tóng shì liáng rén, yīng wèi zhǔn lì. suǒ yǐ bù yǐn shā rén jiǎn zhī, jiàng cóng qiáng dào zhī yī kē. zòng lìng móu shā zhī yǔ qiáng dào, jù dé wèi lì, ér yǐ cóng qīng. qí yì ān zài? yòu yún:' zhī rén lüè dào zhī wù, ér gù mǎi zhě, yǐ suí cóng lùn.' cǐ míng jìn bào lüè zhī yuán, è jiān dào zhī běn, fēi wèi mǎi zhī yú qīn zūn zhī shǒu, ér tóng zhī yú dào lüè zhī qiān. qiè wèi wǔ fú xiāng mài, jù shì liáng rén, suǒ yǐ róng yǒu chà děng zhī zuì zhě, míng qù lüè dào lǐ yuǎn, gù cóng qīn shū wèi chà jí, zūn bēi wèi qīng zhòng. yī lǜ:' zhū gòng fàn zuì zhě, jiē yǐ fā yì wèi shǒu.' míng mài mǎi zhī yuán yǒu yóu, kuí mò zhī zuò yí dìng. ruò yáng pí bù yún mài, zé huí wú mǎi xīn, zé yáng pí wèi shǒu, huí wèi cóng kě yě. qiě jì yī wèi bì, mài yǔ bù mài, jù fēi liáng rén, hé bì yǐ bù mài wèi kě yuán, zhuǎn yù wèi nán shù? zhāng huí zhī qiān, yí biān yī bǎi. mài zi zàng qīn, xiào chéng kě měi, ér biǎo shǎng zhī yì wèi jiā, xíng fá zhī kē yǐ jí, kǒng fēi dūn fēng huà zhī wèi. zhào yuē: yáng pí mài nǚ zàng mǔ, xiào chéng kě jiā, biàn kě tè yuán. zhāng huí suī mǎi zhī yú fù, bù yīng zhuǎn mài, kě xíng wǔ suì.
後魏宣武帝景明中,冀州人費羊皮母亡,家貧無以葬,賣七歲女子與張回為婢,迴轉賣與梁定之而不言狀。按律:「掠人和賣為奴婢者,死。」回故買羊皮女,謀以轉賣,依律處絞刑。詔曰:「律稱和賣人者死,謂兩人詐取他財。羊皮賣女,告回稱良,張回利賤,知良公買,誠於律俱乖,而各非詐。然迴轉賣之日,應有遲疑。而決從真賣,於情固可處絞刑。」三公郎中崔鴻議曰:「按律,賣子一歲刑,五服內親屬在尊長者死,賣周親及妾與子婦者流。蓋以天性難奪,支屬易遺,又尊卑不同,故殊以死刑。且買者於彼無天性支屬,罪應一例。明知是良,決便真賣,因此流漂,家人不知,追贖無蹤,永沈賤隸。按其罪狀,與掠無異。」太保、高陽王雍議曰:」檢回所買,保證明然,處以和掠,實為乖當。律云:'謀殺人而發覺者流,從者五歲刑。已傷及殺而還蘇者死,從者流。已殺者斬,從而加功者死,不加者流。'詳沈賤之與身死,流漂之與腐骨,一存一亡,為害孰甚?然賊律殺人有首從之科,盜人、賣買無唱和差等。謀殺之與和掠,同是良人,應為準例。所以不引殺人減之,降從強盜之一科。縱令謀殺之與強盜,俱得為例,而以從輕。其義安在?又云:'知人掠盜之物,而故買者,以隨從論。'此明禁暴掠之源,遏奸盜之本,非謂買之於親尊之手,而同之於盜掠之愆。竊謂五服相賣,俱是良人,所以容有差等之罪者,明去掠盜理遠,故從親疏為差級,尊卑為輕重。依律:'諸共犯罪者,皆以發意為首。'明賣買之元有由,魁末之坐宜定。若羊皮不雲賣,則回無買心,則羊皮為首,回為從可也。且既一為婢,賣與不賣,俱非良人,何必以不賣為可原,轉鬻為難恕?張回之愆,宜鞭一百。賣子葬親,孝誠可美,而表賞之議未加,刑罰之科已及,恐非敦風化之謂。」詔曰:」羊皮賣女葬母,孝誠可嘉,便可特原。張回雖買之於父,不應轉賣,可刑五歲。」
xiān shì, huáng zú yǒu qiǎn, jiē bù chí xùn. shí yǒu zōng shì yuán xiǎn fù fàn zuì xū jū, zōng zhèng yuē yǐ jiù zhì. shàng shū lǐ píng zòu: yǐ dì zōng pán shí, zhōu bù tiān xià, qí shǔ jí shū yuǎn, yīn guān bēi mò, wú liáng fàn xiàn, lǐ xū tuī jiū. qǐng lì xiàn duàn, yǐ wèi dìng shì. zhào yuē: yún lái mián yuǎn, fán yǎn dài zī, zhí jí zōng shì, ér wèi bù shàn zhě, liàng yì duō yǐ. xiān cháo jì wú bù xùn zhī gé, ér kōng xiāng jiǎo shì, yǐ zhǎng wéi bào. zhū zài yì qǐng zhī wài, kě xī yī cháng fǎ.
先是,皇族有譴,皆不持訊。時有宗士元顯富犯罪須鞫,宗正約以舊制。尚書李平奏:「以帝宗磐石,周布天下,其屬籍疏遠,蔭官卑末,無良犯憲,理須推究。請立限斷,以為定式。」詔曰:「雲來綿遠,繁衍代滋,植籍宗氏,而為不善者,量亦多矣。先朝既無不訊之格,而空相矯恃,以長違暴。諸在議請之外,可悉依常法。」
hé dōng jùn rén lǐ lián zuò xíng dú yào, àn yǐ sǐ zuò. qí mǔ sù chēng: yī shēn nián lǎo, gèng wú zhōu qīn, lì hé shàng qǐng. jiǎn jí bù miù, wèi jí shàng shēn. lián mǔ shēn wáng, zhōu duàn sān nián fú zhōng hòu nǎi xíng jué. zhǔ bù lǐ chàng bó yuē: àn fǎ lì lǜ:' zhū fàn sǐ zuì, ruò zǔ fù mǔ fù mǔ nián qī shí yǐ shàng, wú chéng rén zǐ sūn, páng wú zhōu qīn zhě, jù zhuàng shàng qǐng. liú zhě biān chī, liú yǎng qí qīn, zhōng zé cóng liú, bù zài yuán shè zhī lì.' qiě lián jì huái zhèn dú zhī xīn, mǔ zài yóu yí hé mén tóu bì, kuàng jīn yǐ sǐ, gěi jiǎ bìn zàng, zú shì rén kuān, bù hé gèng yán. kě yī lǜ chù zhǎn, liú qí qī zǐ. zhào cóng zhī.
河東郡人李憐坐行毒藥,按以死坐。其母訴稱:「一身年老,更無周親,例合上請。」檢籍不謬,未及上申。憐母身亡,州斷三年服終後乃行決。主簿李瑒駮曰:「按法例律:'諸犯死罪,若祖父母、父母年七十以上,無成人子孫,旁無周親者,具狀上請。流者鞭笞,留養其親,終則從流,不在原赦之例。'且憐既懷酖毒之心,母在猶宜闔門投畀,況今已死,給假殯葬,足示仁寬,不合更延。可依律處斬,流其妻子。」詔從之。
shén guī zhōng, lán líng gōng zhǔ fù mǎ dū wèi liú huī, zuò yǔ hé yīn xiàn rén zhāng zhì shòu mèi róng fēi chén qìng hé mèi huì měng jiān luàn, ōu zhǔ shāng tāi, suì táo. mén xià chù zòu: róng fēi huì měng gè rù sǐ xíng zhì shòu qìng hé bìng yǐ zhī qíng bù jiā fáng xiàn, chù yǐ liú zuò. zhào yuē: róng fēi huì měng shù sǐ, kūn biān fù gōng. yú rú zòu. cuī zuǎn zhí yuē: fú jiàn zhǐ mù ruò huò huī zhě, zhí rén shǎng èr jiē, bái rén tīng chū shēn jìn yī jiē, zhǒng yì miǎn yì, nú bì wèi liáng. àn huī wú pàn nì zhī zuì, wèi kě mù tóng fǎn zhě. fū wáng zhě lǐ tiān xià, bù wèi xǐ nù zēng jiǎn, bù yóu qīn shū gǎi yì. àn dòu lǜ:' zǔ fù mǔ fù mǔ fèn nù, yǐ bīng rèn shā zi sūn zhě, wǔ suì xíng ōu shā zhě sì suì xíng. ruò xīn yǒu ài zēng ér gù shā zhě, gè jiā yī děng.' suī wáng jī xià jiàng, guì shū cháng qī, rán rén fù zhī yùn, bù dé fēi zi. yòu yī yǒng píng sì nián xiān cháo jiù gé, zhū xíng liú jí sǐ zuì zhě, jiē shǒu pàn dìng, rán jué cóng zhě. qiě shì bì yīn běn, ruò yǐ huī táo bì, biàn yīng xuán chù, wèi yǒu shě qí shǒu zuì, ér chéng qí mò qiān. àn róng fēi děng zuì zhǐ jiān sī, lǜ chù bù yuè xíng zuò, hé dé tóng gōng yē zhī zuì, qí xī guān zhī yì? àn zhì shòu kǒu sù, mèi yǐ shì rén, yǐ shēng èr nǚ, shì tā jiā zhī mǔ, tā rén zhī qī. xī wèi jìn wèi chú wǔ zú zhī xíng, yǒu miǎn zi lù mǔ zhī zuò, hé céng zhèng zhī, wèi:' zài shì zhī nǚ, cóng fù mǔ zhī xíng yǐ jiào zhī fù, cóng fū jiā zhī lù.' lǜ xǔ zhōu qīn xiāng yǐn, kuàng jiān sī zhī chǒu, qǐ de shǐ tóng qì zhèng zhī. àn lǜ, jiān zuì wú xiāng yuán zhī zuò. bù kě jiè huī zhī fèn, jiā xiōng dì zhī xíng. fū xíng rén yú shì, yǔ zhòng qì zhī jué rén yú cháo, yǔ zhòng gòng zhī. míng bù sī yú tiān xià yě. yòu pú shè yóu zhào yòu zòu rú zuǎn yán. zhào yuē: huī bèi fǎ luàn lǐ, zuì bù kě zòng. hòu shǎng xuán mù, bì jì qín huò. róng fēi huì měng yǔ huī sī luàn, yīn cǐ dān huò, zhǔ zhì fēi cháng. cǐ ér bù zhū, jiāng hé chéng sù! zhì shòu qìng hé chū bù fáng jìn, zhāo yǐn liú huī, gòng chéng yín chǒu, bài fēng huì huà, qǐ dé tóng yú cháng rén. qiě gǔ yǒu zhào yù, níng fù yī guī dà lǐ. ér shàng shū lǐ běn, nà yán suǒ shǔ, fú jiū bèi fǎ zhī qiǎn shēn, bù xiáng sǔn huà zhī duō shǎo, yǒu gū zhí xiàn, shū guāi rèn jì! cuī zuǎn kě miǎn láng, dōu zuò shàng shū xī duó lù yī shí.
神龜中,蘭陵公主駙馬都尉劉輝,坐與河陰縣人張智壽妹容妃、陳慶和妹惠猛奸亂,毆主傷胎,遂逃。門下處奏:容妃、惠猛各入死刑;智壽、慶和並以知情不加防限,處以流坐。詔曰:「容妃、惠猛恕死,髡鞭付宮。餘如奏。」崔纂執曰:」伏見旨募若獲輝者,職人賞二階,白人聽出身進一階,冢役免役,奴婢為良。按輝無叛逆之罪,未可募同反者。夫王者理天下,不為喜怒增減,不由親疏改易。按斗律:'祖父母、父母忿怒,以兵刃殺子孫者,五歲刑;毆殺者四歲刑。若心有愛憎而故殺者,各加一等。'雖王姬下降,貴殊常妻,然人婦之孕,不得非子。又依永平四年先朝舊格,諸刑流及死罪者,皆首判定,然決從者。且事必因本,若以輝逃避,便應懸處,未有舍其首罪,而成其末愆。按容妃等罪止奸私,律處不越刑坐,何得同宮掖之罪,齊奚官之役?按智壽口訴,妹已適人,已生二女,是他家之母,他人之妻。昔魏晉未除五族之刑,有免子戮母之坐,何曾諍之,謂:'在室之女,從父母之刑;已醮之婦,從夫家之戮。'律許周親相隱,況奸私之丑,豈得使同氣證之。按律,奸罪無相緣之坐。不可借輝之忿,加兄弟之刑。夫刑人於市,與眾棄之;爵人於朝,與眾共之。明不私於天下也。」右僕射游肇又奏如纂言。詔曰:「輝悖法亂理,罪不可縱。厚賞懸募,必冀擒獲。容妃、惠猛與輝私亂,因此耽惑,主致非常。此而不誅,將何懲肅!智壽、慶和初不防禁,招引劉輝,共成淫丑,敗風穢化,豈得同於常人。且古有詔獄,寧復一歸大理。而尚書理本,納言所屬,弗究悖法之淺深,不詳損化之多少,有孤執憲,殊乖任寄!崔纂可免郎,都坐尚書悉奪祿一時。」
dà táng lǜ yuē bā yì, jù xíng zhì xià piān. zhū yí yù, fǎ guān zhí jiàn bù tóng zhě, dé wèi yì yì. yì bù dé guò sān.
大唐律曰「八議」,(具刑制下篇。)「諸疑獄,法官執見不同者,得為異議。議不得過三」。
zhēn guān shí sì nián, shàng shū zuǒ chéng wéi cóng jù sī nóng mù tóng qī shí jià, bǎi xìng zhě sì shí jià, zòu qí gān méi. shàng lìng dà lǐ qīng sūn fú jiā jí shū sī nóng zuì, fú jiā yuē: sī nóng wú zuì. shàng jīng wèn zhī, fú jiā yuē: zhǐ wèi guān mù tóng guì, suǒ yǐ bǎi xìng zhě jiàn. xiàng shǐ guān mù tóng jiàn, bǎi xìng zhě wú yóu jiàn yǐ. dàn jiàn sī nóng shí dà tǐ, ér bù zhī qí guò. shàng nǎi wù, gù wèi wéi cóng yuē: qīng shí yòng bù dǎi fú jiā yuǎn yǐ. suì bà sī nóng zuì.
貞觀十四年,尚書左丞韋悰句司農木橦七十價,百姓者四十價,奏其乾沒。上令大理卿孫伏伽亟書司農罪,伏伽曰:「司農無罪。」上驚問之,伏伽曰:「只為官木橦貴,所以百姓者賤。向使官木橦賤,百姓者無由賤矣。但見司農識大體,而不知其過。」上乃悟,顧謂韋悰曰:「卿識用不逮伏伽遠矣。」遂罷司農罪。
èr shí yī nián, xíng bù zòu yán: zhǔn lǜ:' móu fǎn dà nì, fù zǐ jiē sǐ, xiōng dì chù liú.' cǐ zé qīng ér bù chéng, wàng qǐng gǎi zhòng fǎ. zhì qiǎn bǎi liáo xiáng yì. sī yì láng jìng bō yì yuē: kūn dì kǒng huái, rén lún suī zhòng, bǐ yú fù zǐ, qíng lǐ yǒu shū. shēng yǒu yì shì zhī wén, sǐ yǒu bié zōng zhī yì. jīn yǒu gāo guān zhòng jué, běn yīn wéi dǎi zi sūn zuò tǔ xī guī, yú guāng bù jí kūn jì. qǐ yǒu bù zhān qí yīn, zhé shòu qí gū, bèi lǐ wéi qíng, kǒng wèi tài shèn. bì qí fǎn zī chūn lìng, zhǒng bǐ qiū tú, chuàng cì gǔ yú dào dé zhī chén, jiàn shēn wén yú xíng cuò zhī rì, chén jiāng bù kě, wù lùn shuí yí! zhào cóng zhī.
二十一年,刑部奏言:「准律:'謀反大逆,父子皆死,兄弟處流。'此則輕而不懲,望請改重法。」制遣百僚詳議。司議郎敬播議曰:「昆弟孔懷,人倫雖重,比於父子,情理有殊。生有異室之文,死有別宗之義。今有高官重爵,本蔭唯逮子孫;胙土析珪,餘光不及昆季。豈有不霑其蔭,輒受其辜,背理違情,恐為太甚。必其反茲春令,踵彼秋荼,創次骨於道德之辰,建深文於刑措之日,臣將不可,物論誰宜!」詔從之。
yǒng huī èr nián qī yuè, huá zhōu cì shǐ xiāo líng zhī, qián rèn guǎng zhōu dū du, shòu zuǒ zhì yuǎn jí féng àng qī děng jīn yín nú bì, zhào fù qún chén yì zòu, shàng nù, lìng yú cháo táng chù jǐn. yù shǐ dài fū táng lín zòu yuē: chén wén guó jiā dà diǎn, zài yú xíng shǎng, gǔ xiān shèng wáng, wéi xíng shì xù. jīn tiān xià tài píng, hé yòng yáo shùn zhī diǎn, bǐ lái yǒu sī duō xíng zhòng fǎ, xù xūn bì xū kè xuē, lùn zuì wù cóng zhòng kē, fēi shì zēng è qián rén, zhǐ yù zì wèi shēn jì. jīn yì líng zhī shì, yǒu qīng yǒu zhòng, zhòng zhě zhì liú sǐ, qīng zhě qǐng chú míng. yǐ líng zhī shòu wěi dà fān, zāng fá láng jí, yuán qíng qǔ shì, sǐ yǒu yú gū. rán jì qiǎn xiáng yì, zhōng xū jìn fǎ. chén qiè yǐ lǜ yǒu bā yì, bìng yī zhōu lǐ jiù wén, jīn qí yì yú zhòng chén, suǒ yǐ tè zhì yì fǎ. lǐ' wáng zú xíng yú pì chù', suǒ yǐ yì qīn' xíng bù shàng dài fū', suǒ yǐ yì guì. míng zhī zhòng qí qīn guì, yì yù huǎn xíng fēi wèi jí qí xián néng, móu zhì shēn fǎ. jīn yì guān bì yú cháng fǎ zhī wài, yì lìng rù zhòng, zhèng yǔ yáo shùn xiāng fǎn, bù kě wèi wàn dài fǎ. chén jì chù fǎ guān, gǎn bù yǐ wén. zhào suì pèi liú lǐng nán.
永徽二年七月,華州刺史蕭齡之,前任廣州都督,受左智遠及馮盎妻等金銀奴婢,詔付群臣議奏,上怒,令於朝堂處盡。御史大夫唐臨奏曰:」臣聞國家大典,在於刑賞,古先聖王,惟刑是恤。今天下太平,合用堯、舜之典,比來有司多行重法,敘勛必須刻削,論罪務從重科,非是憎惡前人,止欲自為身計。今議齡之事,有輕有重,重者至流、死,輕者請除名。以齡之受委大藩,贓罰狼藉,原情取事,死有餘辜。然既遣詳議,終須近法。臣竊以律有八議,並依周禮舊文,矜其異於眾臣,所以特製議法。禮'王族刑於僻處',所以議親;'刑不上大夫',所以議貴。明知重其親貴,議欲緩刑;非為嫉其賢能,謀致深法。今議官必於常法之外,議令入重,正與堯舜相反,不可為萬代法。臣既處法官,敢不以聞。」詔遂配流嶺南。
shén lóng yuán nián zhēng yuè, zhào dōng xī shàng shū yuē: chén wén fū jīn zhī lǜ zhě, xī nǎi yǒu qiān yú tiáo. jìn yǒu suí zhī jiān chén, jiāng nòng qí fǎ, gù zhe lǜ yuē:' fàn zuì ér lǜ wú zhèng tiáo zhě, yīng chū zuì zé jǔ zhòng yǐ míng qīng, yīng rù zuì zé jǔ qīng yǐ míng zhòng.' lì fū yī yán, ér fèi qí shù bǎi tiáo. zì shì qì jīn, jìng wú kān gé, suì shǐ sǐ shēng wǎng yóu hū fǎ lǜ, qīng zhòng bì yīn hū ài zēng, shǎng fá zhě bù zhī qí rán, jǔ shì zhě bù zhī qí fàn. chén kǒng jiǎ yì jiàn zhī, bì wèi tòng kū yǐ! fū lì fǎ zhě, guì hū xià rén jǐn zhī, zé tiān xià bù gǎn fàn ěr, hé bì shì qí wén yì jiǎn qí kē tiáo zāi? fū tiáo kē shěng zé xià rén nán zhī, wén yì shēn zé fǎ lì dé biàn. xià rén nán zhī, zé àn xiàn jī jǐng yǐ, ān dé wú fàn fǎ zhī rén zāi! fǎ lì dé biàn, zé bǐ fù ér yòng zhī yǐ, ān dé wú nòng fǎ zhī chén zāi! chén qǐng lǜ lìng gé shì, fù gèng kān dìng, qí kē tiáo yán zuì, zhí shū qí shì, wú jiǎ shì wén qí yǐ zhǔn jiā jiǎn bǐ fù yuán qíng jí jǔ qīng yǐ míng zhòng, bù yīng wèi ér wèi zhī lèi, jiē wù yòng zhī. shǐ yú fū yú fù wén zhī bì wù, zé xiāng shuài ér yuǎn zhī yǐ, yì ān kěn zhī ér gù fàn zāi! gǒu yǒu fàn zhě, suī guì bì zuò, zé yǔ zhòu zhī nèi, sù rán xián fú yǐ. gù yuē:' fǎ míng zé rén xìn, fǎ yī zé zhǔ zūn.' shū yuē:' xíng qī yú wú xíng.' chéng zāi shì yán.
神龍元年正月,趙冬曦上書曰:「臣聞夫今之律者,昔乃有千餘條。近有隋之奸臣,將弄其法,故著律曰:'犯罪而律無正條者,應出罪則舉重以明輕,應入罪則舉輕以明重。'立夫一言,而廢其數百條。自是迄今,竟無刊革,遂使死生罔由乎法律,輕重必因乎愛憎,賞罰者不知其然,舉事者不知其犯。臣恐賈誼見之,必為慟哭矣!夫立法者,貴乎下人盡知,則天下不敢犯耳,何必飾其文義、簡其科條哉?夫條科省則下人難知,文義深則法吏得便。下人難知,則暗陷機阱矣,安得無犯法之人哉!法吏得便,則比附而用之矣,安得無弄法之臣哉!臣請律令格式,復更刊定,其科條言罪,直書其事,無假飾文;其以准、加減、比附、原情及舉輕以明重,不應為而為之類,皆勿用之。使愚夫愚婦聞之必悟,則相率而遠之矣,亦安肯知而故犯哉!苟有犯者,雖貴必坐,則宇宙之內,肅然咸服矣。故曰:'法明則人信,法一則主尊。'書曰:'刑期於無刑。'誠哉是言。」
kāi yuán shí nián shí yī yuè, qián guǎng zhōu dū du péi zhòu xiān xià yù, zhōng shū lìng zhāng jiā zhēn zòu qǐng jué zhàng. bīng bù shàng shū zhāng shuō jìn yuē: chén wén xíng bù shàng dài fū, yǐ qí jìn yú jūn yě, gù yuē:' shì kě shā, bù kě rǔ'. chén jīn qiū xún biān, zhōng tú wén jiāng jiǎo cháo táng jué zhàng liú. jiǎo shì sān pǐn, yì yǒu wēi gōng, bù yí jué zhàng tíng rǔ, yǐ zú wǔ dài zhī. qiě lǜ yǒu bā yì, xūn guì zài yān. jīn zhòu xiān bù kě qīng xíng jué fá. shàng rán qí yán. jiā zhēn bù yuè, tuì ér wèi shuō yuē: hé yán shì zhī shēn yě? shuō yuē: zǎi xiàng zhě, shí lái zé wèi, qǐ néng zhǎng jù? ruò guì chén jǐn dāng kě zhàng, dàn kǒng wú děng xíng dāng jí zhī. cǐ yán fēi wèi zhòu xiān, nǎi wèi tiān xià shì jūn zǐ yě.
開元十年十一月,前廣州都督裴伷先下獄,中書令張嘉貞奏請決杖。兵部尚書張說進曰:「臣聞刑不上大夫,以其近於君也,故曰:'士可殺,不可辱'。臣今秋巡邊,中途聞姜皎朝堂決杖流。皎是三品,亦有微功,不宜決杖廷辱,以卒伍待之。且律有八議,勛貴在焉。今伷先不可輕行決罰。」上然其言。(嘉貞不悅,退而謂說曰:「何言事之深也?」說曰:「宰相者,時來則為,豈能長據?若貴臣盡當可杖,但恐吾等行當及之。此言非為伷先,乃為天下士君子也。」)