strong xíng fǎ sān strong
刑法三

xíng zhì xià dà táng
刑制下（大唐）

dà táng gāo zǔ qǐ yì zhì jīng shī, yuē fǎ shí èr tiáo, wéi zhì shā rén jié dào bèi jūn pàn nì zhě sǐ, yú bìng juān chú zhī. jí shòu chán, yòu zhì wǔ shí sān tiáo gé, rù yú xīn lǜ, wǔ dé qī nián bān xíng zhī.
大唐高祖起義至京師，約法十二條，唯制殺人、劫盜、背軍、叛逆者死，餘並蠲除之。及受禪，又制五十三條格，入於新律，武德七年頒行之。

zhì tài zōng jí wèi, zhì jiǎo xíng zhī shǔ wǔ shí tiáo, miǎn sǐ, duàn yòu zhǐ. qí hòu, shǔ wáng fǔ fǎ cáo cān jūn péi hóng xiàn yòu bó lǜ lìng bù biàn zhě sì shí yú shì, tài zōng suì lìng shān gǎi zhī. chú duàn zhǐ fǎ, gǎi wèi jiā yì liú sān qiān lǐ, jū zuò èr nián. bǐ gǔ sǐ xíng, dài chú qí bàn. jù yǒu sī dìng lǜ wǔ bǎi tiáo, fēn wèi shí èr juǎn, yú suí dài jiù lǜ, jiǎn dà pì rù liú jiǔ shí èr tiáo, jiǎn rù tú zhě qī shí yī tiáo. jù kuān shù piān. yòu dìng lìng qiān wǔ bǎi jiǔ shí tiáo, wèi sān shí juǎn. zhēn guān shí yī nián zhēng yuè, bān xíng zhī. yòu shān wǔ dé zhēn guān yǐ lái chì gé sān qiān yú jiàn, dìng liú qī bǎi tiáo, yǐ wèi gé shí bā juǎn. guó jiā chéng shì suī zé jù cún, jīn suǒ zuǎn lù bù kě xī zài, qǔ qí zhāo xī yào qiē, jiǎn yì jīng xiáng, zé lín shì bù huò ěr. tā jiē lèi cǐ. qī nián shí èr yuè, zhào: sān pǐn yǐ shàng fàn gōng zuì liú sī zuì tú, sòng wèn rì bù xū zhuī shēn.
至太宗即位，制絞刑之屬五十條，免死，斷右趾。其後，蜀王府法曹參軍裴弘獻又駮律令不便者四十餘事，太宗遂令刪改之。除斷趾法，改為加役流三千里，居作二年。比古死刑，殆除其半。據有司定律五百條，分為十二卷，於隋代舊律，減大辟入流九十二條，減入徒者七十一條。（具寬恕篇。）又定令千五百九十條，為三十卷。貞觀十一年正月，頒行之。又刪武德、貞觀以來飭格三千餘件，定留七百條，以為格十八卷。（國家程式雖則具存，今所纂錄不可悉載，取其朝夕要切，簡易精詳，則臨事不惑耳。他皆類此。）七年十二月，詔：「三品以上犯公罪流、私罪徒，送問日不須追身。」

gāo zōng yǒng huī chū, yòu lìng zhǎng sūn wú jì děng zhuàn dìng gé shì, jiù zhì bù biàn zhě, jiē suí yǒu wú shān gǎi. suì fēn gé wèi liǎng bù: cáo sī cháng wù wèi liú sī gé, tiān xià suǒ gòng zhě wèi sàn bān gé. sì nián, yǒu sī yòu zhuàn lǜ shū sān shí juǎn, bān tiān xià. lín dé èr nián, zhòng dìng gé shì xíng zhī. yí fèng èr nián, yòu shān jī gé shì xíng zhī. jí wén míng yuán nián sì yuè, chì: lǜ lìng gé shì, nèi wài guān rén tuì shí zhī xiá, gè yí xún lǎn. réng yǐ dāng sī gé lìng, shū yú tīng shì zhī bì, fǔ yǎng guān zhān, shǐ miǎn yí wàng. zhēn guān èr nián qī yuè, xíng bù shì láng hán huí zòu: xíng bù zhǎng lǜ lìng, dìng xíng míng, àn fù dà lǐ jí zhū zhōu yīng zòu zhī shì, bìng wú wèi zhū sī xún jiǎn gé shì wén. bǐ nián zhū sī měi yǒu yǔ duó, xī chū jiǎn tóu, xià lì dé yǐ shēng jiān, fǎ zhí yīn zhī qīng zhòng. yòu xiān yǒu chì: dāng sī gé lìng bìng shū yú tīng shì zhī bì. cǐ zé bǎi sī jiē hé zì yǒu chéng shì, bù wéi xíng bù dú yǒu diǎn zhāng. é bì rì shēn, shì xū gǎi zhèng. chì zhǐ: yí wěi zhū cáo, gè yǐ běn sī zá qián, zhì suǒ yào lǜ lìng gé shì. qí zhōng yào jié, réng zhǔn jiù lì, lù láng guān tīng bì. zuǒ yòu chéng gōu dāng shì bì, rì zòu qí suǒ qǐng, zhū sī yú xíng bù jiǎn shì, dài běn sī xiě gé lìng děng le rì tíng.
高宗永徽初，又令長孫無忌等撰定格式，舊制不便者，皆隨有無刪改。遂分格為兩部：曹司常務為留司格，天下所共者為散頒格。四年，有司又撰律疏三十卷，頒天下。麟德二年，重定格式行之。儀鳳二年，又刪緝格式行之。及文明元年四月，飭：「律令格式，內外官人退食之暇，各宜尋覽。仍以當司格令，書於廳事之壁，俯仰觀瞻，使免遺忘。」（貞觀二年七月，刑部侍郎韓回奏：「刑部掌律令，定刑名，按覆大理及諸州應奏之事，並無為諸司尋檢格式文。比年諸司每有予奪，悉出檢頭，下吏得以生奸，法直因之輕重。又先有飭：當司格令並書於廳事之壁。此則百司皆合自有程式，不惟刑部獨有典章。訛弊日深，事須改正。」飭旨：「宜委諸曹，各以本司雜錢，置所要律令格式。其中要節，仍准舊例，錄郎官廳壁。左右丞勾當事畢，日奏其所請，諸司於刑部檢事，待本司寫格令等了日停。」）

wǔ tài hòu lín cháo, yòu lìng yǒu sī shān dìng gé shì, jiā jì zhàng jí gōu zhàng shì, tōng jiù shì chéng èr shí juǎn. yòu yǐ wǔ dé yǐ lái chuí gǒng yǐ qián zhào chì biàn yú shí zhě, biān wèi xīn gé èr juǎn, tài hòu zì zhì xù. qí èr juǎn zhī wài, bié biān liù juǎn, kān wèi dāng sī xíng yòng, wèi chuí gǒng liú sī gé. shí wéi fāng zhì xiáng liàn fǎ lǐ, yòu wěi qí shì xián yáng wèi wáng shǒu shèn, yòu yǒu jīng zhì zhī cái, gù chuí gǒng gé shì, shí zhě chēng wèi xiáng mì. qí lǜ wéi gǎi èr shí sì tiáo.
武太后臨朝，又令有司刪定格式，加計帳及勾帳式，通舊式成二十卷。又以武德以來、垂拱以前詔飭便於時者，編為新格二卷，太后自製序。其二卷之外，別編六卷，堪為當司行用，為垂拱留司格。時韋方質詳練法理，又委其事咸陽尉王守慎，又有經治之才，故垂拱格、式，識者稱為詳密。其律唯改二十四條。

shén lóng zhōng, yòu shān dìng chuí gǒng gé jí shén lóng yuán nián yǐ lái zhì chì, wèi sàn bān gé qī juǎn. yòu shān bǔ jiù shì wèi èr shí juǎn, bān yú tiān xià. jǐng lóng sān nián bā yuè chì: yīng chóu gōng shǎng, xū yī gé shì, gé shì wú wén, rán shǐ bǐ lì. qí zhì chì bù yán zì jīn yǐ hòu jí yǒng wèi cháng shì zhě, bù dé jǔ yǐn wèi lì.
神龍中，又刪定垂拱格及神龍元年以來制飭，為散頒格七卷。又刪補舊式為二十卷，頒於天下。（景龍三年八月飭：「應酬功賞，須依格式，格式無文，然始比例。其制飭不言自今以後及永為常式者，不得舉引為例。」）

jǐng yún chū, yòu chì shān dìng gé shì lìng. tài jí yuán nián èr yuè zòu shàng, míng tài jí gé.
景雲初，又飭刪定格式令。太極元年二月奏上，名太極格。

kāi yuán chū, xuán zōng yòu lìng shān dìng gé shì lìng, míng wèi kāi yuán gé. liù nián, yòu lìng shān dìng lǜ lìng gé shì, míng wèi kāi yuán hòu gé. zhì èr shí wǔ nián, yòu lìng shān jī jiù gé shì lǜ lìng jí chì, zǒng qī qiān sì bǎi bā shí tiáo. qí qiān sān bǎi sì tiáo yú shì fēi yào, bìng shān chú zhī. èr qiān yī bǎi wǔ shí tiáo suí wén sǔn yì, sān qiān wǔ bǎi jiǔ shí sì tiáo réng jiù bù gǎi, zǒng chéng lǜ shí èr juǎn, shū sān shí juǎn, lìng sān shí juǎn, shì èr shí juǎn, kāi yuán xīn gé shí juǎn. yòu zhuàn gé shì lǜ lìng shì lèi sì shí juǎn, yǐ lèi xiāng cóng, biàn yú shěng lǎn. èr shí wǔ nián jiǔ yuè zòu shàng zhī, chì yú shàng shū dōu shěng xiě wǔ shí běn, fā shǐ sàn yú tiān xià. lüè jiàn wén yào jié rú hòu: kāi yuán shí sì nián jiǔ yuè chì: rú wén yòng lì pò chì jí lìng shì, shēn fēi dào lǐ. zì jīn yǐ hòu, bù dé gèng rán. èr shí wǔ nián jiǔ yuè, bīng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn lǐ lín fǔ zòu: jīn nián wǔ yuè sān shí rì yǐ qián zhì chì, bù rù xīn gé shì zhě, wàng bìng bù zài háng yòng.
開元初，玄宗又令刪定格式令，名為開元格。六年，又令刪定律令格式，名為開元後格。至二十五年，又令刪緝舊格式律令及飭，總七千四百八十條。其千三百四條於事非要，並刪除之。二千一百五十條隨文損益，三千五百九十四條仍舊不改，總成律十二卷，疏三十卷，令三十卷，式二十卷，開元新格十卷。又撰格式律令事類四十卷，以類相從，便於省覽。二十五年九月奏上之，飭於尚書都省寫五十本，發使散於天下。略件文要節如後：（開元十四年九月飭：「如聞用例破飭及令式，深非道理。自今以後，不得更然。」二十五年九月，兵部尚書同中書門下三品李林甫奏：「今年五月三十日以前制飭，不入新格式者，望並不在行用。」）

míng lì lǜ yuē: chī xíng wǔ. zì shí zhì wǔ shí. shú tóng cóng yī jīn zhì wǔ jīn. zhàng xíng wǔ. zì liù shí zhì bǎi. qí shú tóng cóng liù jīn zhì shí jīn. tú xíng wǔ. zì yī nián zhì sān nián. qí shú cóng èr shí jīn zhì liù shí jīn. liú xíng sān. zì èr qiān lǐ zhì sān qiān lǐ. qí shú cóng bā shí jīn zhì bǎi jīn.
名例律曰：笞刑五。（自十至五十。贖銅從一斤至五斤。）杖刑五。（自六十至百。其贖銅從六斤至十斤。）徒刑五。（自一年至三年。其贖從二十斤至六十斤。）流刑三。（自二千里至三千里。其贖從八十斤至百斤。）

shí è: yī yuē móu fǎn. wèi móu wēi shè jì. èr yuē móu dà nì. wèi móu huǐ zōng miào shān líng jí gōng què. sān yuē móu pàn. wèi móu bèi guó cóng wěi. sì yuē è nì. wèi ōu jí móu shā zǔ fù mǔ fù mǔ, shā bó shū fù mǔ gū xiōng zǐ wài zǔ fù mǔ fú fū zhī zǔ fù mǔ fù mǔ. wǔ yuē bù dào. wèi shā yī jiā fēi sǐ zuì sān rén, jí zhī jiě rén, zào chù gǔ dú yàn mèi. liù yuē dà bù jìng. wèi dào dà sì shén yù zhī wù chéng yú fú yù wù dào jí wěi zào yù bǎo hé hé yù yào, wù bù rú běn fāng jí fēng tí wù ruò zào yù shàn, wù fàn shí jìn yù xìng zhōu chuán, wù bù láo gù zhǐ chì chéng yú, qíng lǐ qiè hài, jí duì hàn zhì shǐ, ér wú rén chén zhī lǐ. qī yuē bù xiào. wèi gào yán zǔ lì zǔ fù mǔ fù mǔ jí zǔ fù mǔ fù zài, bié jí yì cái, ruò gōng yǎng yǒu quē jū fù mǔ sàng, shēn zì jià qǔ, ruò zuò lè, shì fú cóng jí wén zǔ fù mǔ fù mǔ sàng, nì bù jǔ āi zhà chēng zǔ fù mǔ fù mǔ sǐ. bā yuē bù mù. wèi móu shā jí mài sī má yǐ shàng qīn, ōu gào fū jí dà gōng yǐ shàng zūn zhǎng xiǎo gōng zūn shǔ. jiǔ yuē bù yì. wèi shā běn shǔ fǔ zhǔ cì shǐ xiàn lìng jiàn shòu yè shī lì zú shā běn bù wǔ pǐn yǐ shàng guān zhǎng jí wén fū sàng, nì bù jǔ āi, ruò zuò lè, shì fú cóng jí jí gǎi jià. shí yuē nèi luàn. wèi jiān xiǎo gōng yǐ shàng qīn fù zǔ qiè, jí yǔ hé zhě.
十惡：一曰謀反。（謂謀危社稷。）二曰謀大逆。（謂謀毀宗廟、山陵及宮闕。）三曰謀叛。（謂謀背國從偽。）四曰惡逆。（謂毆及謀殺祖父母、父母，殺伯叔父母、姑、兄、姊、外祖父母、夫、夫之祖父母、父母。）五曰不道。（謂殺一家非死罪三人，及支解人，造畜蠱毒、厭魅。）六曰大不敬。（謂盜大祀神御之物、乘輿服御物；盜及偽造御寶；合和御藥，誤不如本方及封題誤；若造御膳，誤犯食禁；御幸舟船，誤不牢固；指斥乘輿，情理切害，及對捍制使，而無人臣之禮。）七曰不孝。（謂告言詛詈祖父母、父母；及祖父母、父在，別籍異財，若供養有缺；居父母喪，身自嫁娶，若作樂，釋服從吉；聞祖父母、父母喪，匿不舉哀；詐稱祖父母、父母死。）八曰不睦。（謂謀殺及賣緦麻以上親，毆告夫及大功以上尊長、小功尊屬。）九曰不義。（謂殺本屬府主、刺史、縣令、見受業師；吏卒殺本部五品以上官長；及聞夫喪，匿不舉哀，若作樂，釋服從吉及改嫁。）十曰內亂。（謂奸小功以上親、父祖妾，及與和者。）

bā yì: yī yuē yì qīn. wèi huáng dì tǎn miǎn yǐ shàng qīn, jí tài huáng tài hòu huáng tài hòu sī má yǐ shàng qīn, huáng hòu xiǎo gōng yǐ shàng qīn. èr yuē yì gù. wèi gù jiù. sān yuē yì xián. wèi yǒu dà dé xíng. sì yuē yì néng. wèi yǒu dà cái yì. wǔ yuē yì gōng. wèi yǒu dà gōng xūn. liù yuē yì guì. wèi zhí shì guān sān pǐn yǐ shàng sàn guān èr pǐn yǐ shàng, jí jué yī pǐn zhě. qī yuē yì qín. wèi yǒu dà qín láo. bā yuē yì bīn. wèi chéng xiān dài zhī hòu wèi guó bīn zhě.
八議：一曰議親。（謂皇帝袒免以上親，及太皇太后、皇太后緦麻以上親，皇后小功以上親。）二曰議故。（謂故舊。）三曰議賢。（謂有大德行。）四曰議能。（謂有大才藝。）五曰議功。（謂有大功勳。）六曰議貴。（謂職事官三品以上、散官二品以上，及爵一品者。）七曰議勤。（謂有大勤勞。）八曰議賓。（謂承先代之後為國賓者。）

zhū bā yì zhě, fàn sǐ zuì, jiē tiáo suǒ zuò jí yīng yì zhī zhuàng, xiān zòu qǐng yì, yì dìng, zòu cái. yì zhě, yuán qíng yì zuì, chēng dìng xíng zhī lǜ, ér bù zhèng jué zhī. liú zuì yǐ xià, jiǎn yī děng. qí fàn shí è zhě, bù yòng cǐ lǜ.
諸八議者，犯死罪，皆條所坐及應議之狀，先奏請議，議定，奏裁。（議者，原情議罪，稱定刑之律，而不正決之。）流罪以下，減一等。其犯十惡者，不用此律。

zhū móu fǎn jí dà nì zhě, jiē zhǎn, fù zǐ nián shí liù yǐ shàng, jiē jiǎo. shí wǔ yǐ xià jí mǔ nǚ qī qiè zi qī qiè yì tóng. zǔ sūn xiōng dì zǐ mèi ruò bù qǔ zī cái tián zhái, bìng méi guān. nán fū nián bā shí jí dǔ jí, fù rén nián liù shí jí fèi jí zhě, bìng miǎn. yú tiáo fù rén yīng yuán zuò zhě, zhǔn cǐ. bó shū fù xiōng dì zhī zǐ, jiē liú sān qiān lǐ, bù xiàn jí zhī tóng yì. jí suī móu fǎn, cí lǐ bù néng dòng zhòng, wēi lì bù zú lǜ rén zhě, yì jiē zhǎn. wèi jié móu zhēn shí ér bù néng wèi hài zhě. ruò zì shù xiū zhēng, jiǎ tuō líng yì, miù chēng bīng mǎ, xū shuō fǎn yóu, chuán huò zhòng rén, ér wú zhēn zhuàng kě yàn zhě, zì cóng yāo fǎ. fù zǐ mǔ nǚ qī qiè liú sān qiān lǐ. zī cái bù zài méi xiàn. qí móu dà nì zhě, jiǎo.
諸謀反及大逆者，皆斬，父子年十六以上，皆絞。十五以下及母女、妻妾、（子妻妾亦同。）祖孫、兄弟姊妹若部曲、資財、田宅，並沒官。男夫年八十及篤疾，婦人年六十及廢疾者，並免。（餘條婦人應緣坐者，准此。）伯叔父、兄弟之子，皆流三千里，不限籍之同異。即雖謀反，辭理不能動眾，威力不足率人者，亦皆斬。（謂結謀真實而不能為害者。若自述休徵，假託靈異，謬稱兵馬，虛說反由，傳惑眾人，而無真狀可驗者，自從妖法。）父子、母女、妻妾流三千里。資財不在沒限。其謀大逆者，絞。

zhū kǒu chén yù fǎn zhī yán, xīn wú zhēn shí zhī jì, ér wú zhuàng kě xún zhě, liú èr qiān lǐ.
諸口陳欲反之言，心無真實之計，而無狀可尋者，流二千里。

zhū móu pàn zhě, jiǎo. yǐ shàng dào zhě, jiē zhǎn. wèi xié tóng móu jì nǎi zuò, bèi qū lǜ zhě, fēi. yú tiáo bèi qū lǜ, zhǔn cǐ. qī zǐ liú èr qiān lǐ. ruò lǜ bù zhòng bǎi rén yǐ shàng, fù mǔ qī zǐ liú sān qiān lǐ. suǒ lǜ suī bù mǎn bǎi rén, yǐ gù wèi hài zhě, yǐ bǎi rén yǐ shàng lùn. hài, wèi yǒu suǒ gōng jī lǔ lüè zhī zhě. jí wáng mìng shān zé, bù cóng zhuī huàn zhě, yǐ móu pàn lùn. qí kàng jù jiāng lì zhě, yǐ yǐ shàng dào lùn.
諸謀叛者，絞。已上道者，皆斬。（謂協同謀計乃坐，被驅率者，非。餘條被驅率，准此。）妻子流二千里。若率部眾百人以上，父母、妻子流三千里。所率雖不滿百人，以故為害者，以百人以上論。（害，為有所攻擊、擄掠之者。）即亡命山澤，不從追喚者，以謀叛論。其抗拒將吏者，以已上道論。

zhū móu shā zhōu qīn zūn zhǎng wài zǔ fù mǔ fú fū zhī zǔ fù mǔ zhě, jiē zhǎn. fàn jiān ér jiān rén shā qí fū, suǒ jiān qī qiè suī bù zhī qíng, yǔ tóng zuì. móu shā sī má yǐ shàng zūn zhǎng zhě, liú èr qiān lǐ. yǐ shāng zhě, jiǎo. yǐ shā zhě, jiē zhǎn. jí zūn zhǎng móu shā bēi yòu zhě, gè yī gù shā zuì jiǎn èr děng. yǐ shāng zhě, jiǎn yī děng. yǐ shā zhě, yī gù shā fǎ.
諸謀殺周親尊長、外祖父母、夫、夫之祖父母者，皆斬。（犯奸而奸人殺其夫，所奸妻妾雖不知情，與同罪。）謀殺緦麻以上尊長者，流二千里。已傷者，絞。已殺者，皆斬。即尊長謀殺卑幼者，各依故殺罪減二等。已傷者，減一等。已殺者，依故殺法。

zhū bù qǔ nú bì móu shā zhǔ zhě, jiē zhǎn. móu shā zhǔ zhī zhōu qīn jí wài zǔ fù mǔ zhě, jiǎo. yǐ shāng zhě, jiē zhǎn.
諸部曲、奴婢謀殺主者，皆斬。謀殺主之周親及外祖父母者，絞。已傷者，皆斬。

zhū qī qiè móu shā gù fū zhī zǔ fù mǔ fù mǔ zhě, liú èr qiān lǐ. yǐ shāng zhě, jiǎo. yǐ shā zhě, jiē zhǎn. bù qǔ nú bì móu shā jiù zhǔ zhě, zuì yì tóng. gù fū, wèi fū wáng gǎi jià. jiù zhǔ, wèi zhǔ fàng wèi liáng zhě. yú tiáo gù fū jiù zhǔ zhǔn cǐ.
諸妻妾謀殺故夫之祖父母、父母者，流二千里。已傷者，絞。已殺者，皆斬。部曲、奴婢謀殺舊主者，罪亦同。（故夫，謂夫亡改嫁。舊主，謂主放為良者。餘條故夫、舊主准此。」）

zhū gào zǔ fù mǔ fù mǔ zhě, jiǎo. wèi fēi yuán zuò zhī zuì jí móu pàn yǐ shàng ér gù gào zhě. xià tiáo zhǔn cǐ. jí dí jì cí mǔ shā qí fù, jí suǒ yǎng zhě shā qí běn shēng, bìng tīng gào.
諸告祖父母、父母者，絞。（謂非緣坐之罪及謀叛以上而故告者。下條准此。）即嫡、繼、慈母殺其父，及所養者殺其本生，並聽告。

zhū gào zhōu qīn zūn zhǎng wài zǔ fù mǔ fú fū zhī zǔ fù mǔ, suī dé shí, tú èr nián. qí gào shì zhòng zhě, jiǎn suǒ gào zuì yī děng. suǒ fàn suī bù hé lùn, gào zhī zhě yóu zuò. jí wū gào zhòng zhě, jiā suǒ wū zuì sān děng. gào dà gōng zūn zhǎng, gào jiǎn yī děng xiǎo gōng sī má, jiǎn èr děng. wū gào zhòng zhě, gè jiā suǒ wū zuì yī děng. jí fēi xiāng róng yǐn, bèi gào zhě lùn rú lǜ. ruò gào móu fǎn nì pàn zhě, gè bù zuò. qí xiāng qīn fàn, zì lǐ sù zhě, tīng. xià tiáo zhǔn cǐ.
諸告周親尊長、外祖父母、夫、夫之祖父母，雖得實，徒二年。其告事重者，減所告罪一等。（所犯雖不合論，告之者猶坐。）即誣告重者，加所誣罪三等。告大功尊長，告減一等；小功、緦麻，減二等。誣告重者，各加所誣罪一等。即非相容隱，被告者論如律。若告謀反、逆、叛者，各不坐。其相侵犯，自理訴者，聽。（下條准此。）

zhū gào sī má xiǎo gōng bēi yòu, suī dé shí, zhàng bā shí dà gōng yǐ shàng, dì jiǎn yī děng. wū gào zhòng zhě, zhōu qīn jiǎn suǒ wū zuì èr děng, dà gōng jiǎn yī děng, xiǎo gōng yǐ xià yǐ fán rén lùn. jí wū gào zi sūn wài sūn zi sūn zhī fù qiè jí jǐ zhī qiè zhě, gè wù lùn.
諸告緦麻、小功卑幼，雖得實，杖八十；大功以上，遞減一等。誣告重者，周親減所誣罪二等，大功減一等，小功以下以凡人論。即誣告子孫、外孫、子孫之婦妾及己之妾者，各勿論。

zhū zi sūn wéi fàn jiào lìng, jí gōng yǎng yǒu quē zhě, tú èr nián. wèi kě cóng ér wéi, kān gōng ér quē zhě. xū zǔ fù mǔ fù mǔ gào, nǎi zuò.
諸子孫違犯教令，及供養有缺者，徒二年。（謂可從而違，堪供而缺者。須祖父母、父母告，乃坐。）

zhū bù qǔ nú bì gào zhǔ, fēi móu fǎn nì pàn zhě, jiē jiǎo. bèi gào zhě, tóng shǒu fǎ. gào zhǔ zhī zhōu qīn jí wài zǔ fù mǔ zhě, liú dà gōng yǐ xià qīn, tú yī nián. wū gào zhòng zhě, sī má jiā fán rén yī děng xiǎo gōng dà gōng, dì jiā yī děng. jí nú bì sù liáng, wàng chēng zhǔ yā zhě, tú sān nián. bù qǔ, jiǎn yī děng.
諸部曲、奴婢告主，非謀反、逆、叛者，皆絞。（被告者，同首法。）告主之周親及外祖父母者，流；大功以下親，徒一年。誣告重者，緦麻加凡人一等；小功、大功，遞加一等。即奴婢訴良，妄稱主壓者，徒三年。部曲，減一等。

zhū tóng jū, ruò dà gōng yǐ shàng qīn jí wài zǔ fù mǔ wài sūn, ruò sūn zhī fù fū zhī xiōng dì jí xiōng dì qī, yǒu zuì xiāng wèi yǐn bù qǔ nú bì wèi zhǔ yǐn: jiē wù lùn. jí lòu lù qí shì jí zhāi yǔ xiāo xī, yì bù zuò. qí xiǎo gōng yǐ xià xiāng yǐn, jiǎn fán rén sān děng. ruò fàn móu pàn yǐ shàng, bù yòng cǐ lǜ.
諸同居，若大功以上親及外祖父母、外孫，若孫之婦、夫之兄弟及兄弟妻，有罪相為隱；部曲、奴婢為主隱：皆勿論。即漏露其事及摘語消息，亦不坐。其小功以下相隱，減凡人三等。若犯謀叛以上，不用此律。

zhū jū fù mǔ sàng, shēng zǐ jí xiōng dì bié jí yì cái zhě, tú yī nián.
諸居父母喪，生子及兄弟別籍、異財者，徒一年。

zhū fàng bù qǔ wèi liáng, yǐ gěi fàng shū ér yā wèi jiàn zhě, tú èr nián. ruò yā wèi bù qǔ jí fàng nú bì wèi liáng ér yā wèi jiàn zhě, gè jiǎn yī děng. gè hái zhèng zhī.
諸放部曲為良，已給放書而壓為賤者，徒二年。若壓為部曲及放奴婢為良而壓為賤者，各減一等。各還正之。

zhū tóng jū bēi yòu, sī zhé yòng cái zhě, shí pǐ chī shí, shí pǐ jiā yī děng, zuì zhǐ zhàng yī bǎi. jí tóng jū yīng fēn, bù jūn píng zhě, jì suǒ qīn, zuò zāng lùn jiǎn sān děng.
諸同居卑幼，私輒用財者，十疋笞十，十疋加一等，罪止杖一百。即同居應分，不均平者，計所侵，坐贓論減三等。

zhū jū fù mǔ jí fū sàng ér jià qǔ zhě, tú sān nián. qiè, jiǎn sān děng. gè lí zhī. zhī ér gòng wèi hūn yīn zhě, gè jiǎn wǔ děng. bù zhī zhě, bù zuò. ruò jū zhōu sàng ér jià qǔ zhě, zhàng yī bǎi. bēi yòu, jiǎn èr děng. qiè, bù zuò.
諸居父母及夫喪而嫁娶者，徒三年。妾，減三等。各離之。知而共為婚姻者，各減五等。不知者，不坐。若居周喪而嫁娶者，杖一百。卑幼，減二等。妾，不坐。

zhū jū fù mǔ sàng, yǔ yīng jià qǔ rén zhǔ hūn zhě, zhàng yī bǎi.
諸居父母喪，與應嫁娶人主婚者，杖一百。

zhū móu shā rén zhě, tú sān nián. yǐ shāng zhě, jiǎo. yǐ shā zhě, zhǎn. cóng ér jiā gōng zhě, jiǎo bù jiā gōng zhě, liú sān qiān lǐ. zào yì zhě suī bù xíng, réng wèi shǒu. gù rén shā zhě, yì tóng. jí cóng zhě bù xíng, jiǎn xíng zhě yī děng. yú tiáo bù xíng, jiē zhǔn cǐ.
諸謀殺人者，徒三年。已傷者，絞。已殺者，斬。從而加功者，絞；不加功者，流三千里。造意者雖不行，仍為首。（僱人殺者，亦同。）即從者不行，減行者一等。（餘條不行，皆準此。）

zhū yǐ dú yào yào rén jí mài zhě, jiǎo. wèi kān yǐ shā rén zhě. suī dú yào kě yǐ liáo bìng, mǎi zhě jiāng yǔ dú rén. mài zhě bù zhī qíng, bù zuò. jí mài mǎi ér wèi yòng zhě, liú èr qiān lǐ. pú ròu yǒu dú, céng jīng bìng rén, yǒu yú zhě sù fén zhī, wéi zhě zhàng jiǔ shí. ruò gù yǔ rén shí bìng chū mài lìng rén bìng zhě, tú yī nián. yǐ gù zhì sǐ zhě, jiǎo. jí rén zì shí zhì sǐ zhě, cóng guò shī shā rén fǎ. dào ér shí zhě, bù zuò.
諸以毒藥藥人及賣者，絞。（謂堪以殺人者。雖毒藥可以療病，買者將與毒人。賣者不知情，不坐。）即賣買而未用者，流二千里。脯肉有毒，曾經病人，有餘者速焚之，違者杖九十。若故與人食並出賣令人病者，徒一年。以故致死者，絞。即人自食致死者，從過失殺人法。（盜而食者，不坐。）

zhū yǒu suǒ zēng è, ér zào yàn mèi jí zào fú shū zhòu zǔ, yù yǐ shā rén zhě, gè yǐ móu shā lùn jiǎn èr děng. yú zhōu qīn zūn zhǎng jí wài zǔ fù mǔ fú fū zhī zǔ fù mǔ fù mǔ, gè bù jiǎn. yǐ gù zhì sǐ zhě, gè yī běn shā fǎ. yù jí kǔ rén zhě, yòu jiǎn èr děng. jí zi sūn yú zǔ fù mǔ fù mǔ, bù qǔ nú bì yú zhǔ zhě, gè bù jiǎn. jí yú zǔ fù mǔ fù mǔ jí zhǔ, zhí qiú ài mèi ér yàn zhù zhě, liú èr qiān lǐ. ruò shè chéng yú zhě, jiē zhǎn.
諸有所憎惡，而造厭魅及造符書咒詛，欲以殺人者，各以謀殺論減二等。（於周親尊長及外祖父母、夫、夫之祖父母、父母，各不減。）以故致死者，各依本殺法。欲疾苦人者，又減二等。（即子孫於祖父母、父母，部曲、奴婢於主者，各不減。）即於祖父母、父母及主，直求愛媚而厭祝者，流二千里。若涉乘輿者，皆斬。

zhū cán hài sǐ shī wèi fén shāo zhī jiě zhī lèi. jí qì shī shuǐ zhōng zhě, gè jiǎn dòu shā zuì yī děng. sī má yǐ shàng zūn zhǎng, bù jiǎn. qì ér bù shī jí kūn fà ruò shāng zhě, gè yòu jiǎn yī děng. jí zi sūn yú zǔ fù mǔ fù mǔ, bù qǔ nú bì yú zhǔ zhě, gè bù jiǎn. jiē wèi yì zài yú è zhě.
諸殘害死屍（謂焚燒、支解之類。）及棄屍水中者，各減斗殺罪一等。（緦麻以上尊長，不減。）棄而不失及髡髮若傷者，各又減一等。即子孫於祖父母、父母，部曲、奴婢於主者，各不減。（皆謂意在於惡者。）

zhū chuān dì de sǐ rén bù gēng mái, jí yú zhǒng mù xūn hú lí ér shāo guān guǒ zhě, tú èr nián. shāo shī zhě, tú sān nián. sī má yǐ shàng zūn zhǎng, gè dì jiā yī děng. bēi yòu, gè yī fán rén dì jiǎn yī děng. ruò zi sūn yú zǔ fù mǔ fù mǔ, bù qǔ nú bì yú zhǔ zhǒng mù xūn hú lí zhě, tú èr nián. shāo guān guǒ zhě, liú sān qiān lǐ. shāo shī zhě, jiǎo.
諸穿地得死人不更埋，及於冢墓燻狐狸而燒棺槨者，徒二年。燒屍者，徒三年。緦麻以上尊長，各遞加一等。卑幼，各依凡人遞減一等。若子孫於祖父母、父母，部曲、奴婢於主冢墓燻狐狸者，徒二年。燒棺槨者，流三千里。燒屍者，絞。

zhū qiáng dào, wèi yǐ wēi ruò lì ér qǔ qí cái. xiān qiáng hòu dào, xiān dào hòu qiáng děng. ruò yǔ rén yào jiǔ jí shí, shǐ kuáng luàn qǔ cái, yì shì. jí dé lán yí zhī wù, ōu jī cái zhǔ ér bù hái, jí qiè dào fā jué, qì cái táo zǒu, cái zhǔ zhuī bǔ, yīn xiāng jù hàn, rú cǐ zhī lèi, shì yǒu yīn yuán zhě, fēi qiáng dào. bù dé cái, tú èr nián. yī pǐ tú sān nián, èr pǐ jiā yī děng, shí pǐ jí shāng rén zhě jiǎo, shā rén zhě zhǎn. shā shāng nú bì yì tóng. suī fēi cái zhǔ, dàn yīn dào shā shāng zhě, jiē shì. qí chí zhàng zhě, suī bù dé cái, liú sān qiān lǐ. wǔ pǐ zhě, jiǎo. shāng rén zhě, zhǎn.
諸強盜，（謂以威若力而取其財。先強後盜，先盜後強等。若與人藥酒及食，使狂亂取財，亦是。即得闌遺之物，毆擊財主而不還，及竊盜發覺，棄財逃走，財主追捕，因相拒捍，如此之類，事有因緣者，非強盜。）不得財，徒二年。一疋徒三年，二疋加一等，十疋及傷人者絞，殺人者斬。（殺傷奴婢亦同。雖非財主，但因盜殺傷者，皆是。）其持杖者，雖不得財，流三千里。五疋者，絞。傷人者，斬。

zhū qiè dào, bù dé cái, chī wǔ shí. yī chǐ zhàng liù shí, yī pǐ jiā yī děng, wǔ pǐ tú yī nián, wǔ pǐ jiā yī děng, wǔ shí pǐ jiā yì liú. zhū jiān lín zhǔ shǒu zì dào jí dào suǒ jiān lín cái wù zhě, ruò qīn wáng cái wù ér jiān shǒu zì dào, yì tóng. jiā fán dào èr děng, sān shí pǐ jiǎo. běn tiáo yǐ yǒu jiā zhě, lěi jiā zhī.
諸竊盜，不得財，笞五十。一尺杖六十，一疋加一等，五疋徒一年，五疋加一等，五十疋加役流。諸監臨主守自盜及盜所監臨財物者，（若親王財物而監守自盜，亦同。）加凡盜二等，三十疋絞。（本條已有加者，累加之。）

zhū dào jīng duàn hòu, réng gēng xíng dào, qián hòu sān fàn tú zhě, liú èr qiān lǐ sān fàn liú zhě, jiǎo. sān dào, zhǐ shù shè hòu wèi zuò. qí yú qīn shǔ xiāng dào zhě, bù yòng cǐ lǜ.
諸盜經斷後，仍更行盜，前後三犯徒者，流二千里；三犯流者，絞。（三盜，止數赦後為坐。）其於親屬相盜者，不用此律。

zhū yǒu shì yǐ cái xíng qiú, dé wǎng fǎ zhě, zuò zāng lùn bù wǎng fǎ zhě, jiǎn èr děng. jí tóng shì gòng yǔ zhě, shǒu zé bìng zāng lùn, cóng zhě yī yǐ fēn fǎ.
諸有事以財行求，得枉法者，坐贓論；不枉法者，減二等。即同事共與者，首則並贓論，從者依已分法。

zhū jiān lín zhǔ sī shòu cái ér wǎng fǎ zhě, yī chǐ zhàng yī bǎi, yī pǐ jiā yī děng, shí wǔ pǐ jiǎo. bù wǎng fǎ zhě, yī chǐ zhàng jiǔ shí, yī pǐ jiā yī děng, sān shí pǐ jiā yì liú. wú lù zhě, gè jiǎn yī děng. wǎng fǎ zhě, èr shí pǐ jiǎo bù wǎng fǎ zhě, sì shí pǐ jiā yì liú.
諸監臨主司受財而枉法者，一尺杖一百，一疋加一等，十五疋絞。不枉法者，一尺杖九十，一疋加一等，三十疋加役流。無祿者，各減一等。枉法者，二十疋絞；不枉法者，四十疋加役流。

zhū jiān lín zhī guān, shòu suǒ jiān lín cái wù zhě, yī chǐ chī sì shí, yī pǐ jiā yī děng bā pǐ tú yī nián, bā pǐ jiā yī děng wǔ shí pǐ liú èr qiān lǐ. yǔ zhě, jiǎn wǔ děng, zuì zhǐ zhàng yī bǎi. qǐ qǔ zhě, jiā yī děng. qiáng qǐ qǔ zhě, zhǔn wǎng fǎ lùn.
諸監臨之官，受所監臨財物者，一尺笞四十，一疋加一等；八疋徒一年，八疋加一等；五十疋流二千里。與者，減五等，罪止杖一百。乞取者，加一等。強乞取者，准枉法論。

zhū guān rén yīn shǐ, yú shǐ suǒ shòu sòng yí jí qǐ qǔ zhě, yǔ jiān lín tóng. jīng guò chù qǔ zhě, jiǎn yī děng. jiū dàn zhī guān bù jiǎn. jí qiáng qǐ qǔ zhě, gè yǔ jiān lín zuì tóng.
諸官人因使，於使所受送遺及乞取者，與監臨同。經過處取者，減一等。（糾彈之官不減。）即強乞取者，各與監臨罪同。

zhū dài suǒ jiān lín cái wù zhě, zuò zāng lùn. shòu qì wèi shàng, yì tóng. yú tiáo qǔ shòu jí xiāng fàn zhě, zhǔn cǐ. ruò bǎi rì bù hái, yǐ shòu suǒ jiān lín cái wù lùn. qiáng zhě, gè jiā èr děng. yú tiáo qiáng zhě, zhǔn cǐ. ruò mài mǎi yǒu shèng lì zhě, jì lì yǐ qǐ qǔ jiān lín cái wù lùn. qiáng shì zhě, chī wǔ shí yǒu shèng lì zhě, jì lì zhǔn wǎng fǎ lùn. jí duàn qì yǒu shù, wéi fù bù hái guò wǔ shí rì zhě, yǐ shòu suǒ jiān lín cái wù lùn. jí jiè yī fú qì wán zhī shǔ, jīng sān shí rì bù hái zhě, zuò zāng lùn, zuì zhǐ tú yī nián.
諸貸所監臨財物者，坐贓論。（授訖未上，亦同。餘條取受及相犯者，准此。）若百日不還，以受所監臨財物論。強者，各加二等。（餘條強者，准此。）若賣買有賸利者，計利以乞取監臨財物論。強市者，笞五十；有賸利者，計利准枉法論。即斷契有數，違負不還過五十日者，以受所監臨財物論。即借衣服、器玩之屬，經三十日不還者，坐贓論，罪止徒一年。

zhū jiān lín zhī guān, sī yì suǒ jiān lín jí jiè nú bì niú mǎ tuó luó lǘ chē chuán niǎn wéi dǐ diàn zhī lèi, gè jì yōng lìn, yǐ shòu suǒ jiān lín cái wù lùn. jí yì shǐ fēi gōng jǐ zhě, fēi gōng jǐ, wèi liú wài guān jí zá rèn yīng gōng guān shì zhě. jì yōng zuò zāng lùn, zuì zhǐ zhàng yī bǎi. qí yīng gōng jǐ qū shǐ ér shōu yōng zhí zhě, zuì yì rú zhī. gōng jǐ qiú shū yōng zhí zhě, bù zuò. ruò yǒu jí xiōng, jiè shǐ suǒ jiān lín zhě, bù dé guò èr shí rén, bù dé guò wǔ rì. qí yú qīn shǔ, suī guò xiàn jí shòu kuì qǐ dài, jiē wù lùn. qīn shǔ, wèi sī má yǐ shàng jí dà gōng yǐ shàng hūn yīn zhī jiā. yú tiáo qīn shǔ, zhǔn cǐ. yíng gōng xiè jiè shǐ zhě, jì yōng lìn, zuò zāng lùn jiǎn èr děng. jí yīn shì yì shèng lì jí xuán qiàn zhě, yì rú zhī.
諸監臨之官，私役所監臨及借奴婢、牛馬駝騾驢、車船、碾磑、邸店之類，各計庸賃，以受所監臨財物論。即役使非供己者，（非供己，謂流外官及雜任應供官事者。）計庸坐贓論，罪止杖一百。其應供己驅使而收庸直者，罪亦如之。（供己求輸庸直者，不坐。）若有吉凶，借使所監臨者，不得過二十人，不得過五日。其於親屬，雖過限及受饋、乞貸，皆勿論。（親屬，謂緦麻以上及大功以上婚姻之家。餘條親屬，准此。）營公廨借使者，計庸賃，坐贓論減二等。即因市易賸利及懸欠者，亦如之。

zhū jiān lín zhī guān, shòu zhū yáng gōng kuì, wèi fēi shēng zhě. zuò zāng lùn. qiáng zhě, yī qiáng qǔ jiān lín cái wù fǎ.
諸監臨之官，受豬羊供饋，（謂非生者。）坐贓論。強者，依強取監臨財物法。

zhū lǜ liǎn suǒ jiān lín cái wù, kuì yí rén, suī bù rù jǐ, yǐ shòu suǒ jiān lín cái wù lùn.
諸率斂所監臨財物，饋遺人，雖不入己，以受所監臨財物論。

zhū jiān lín zhī guān jiā rén, yú suǒ bù yǒu shòu qǐ jiè dài yì shǐ mài mǎi yǒu shèng lì zhī shǔ, gè jiǎn guān rén zuì èr děng. guān rén zhī qíng, yǔ tóng zuì bù zhī qíng zhě, gè jiǎn jiā rén zuì wǔ děng. qí zài guān fēi jiān lín jí jiā rén yǒu fàn zhě, gè jiǎn jiān lín jí jiān lín jiā rén yī děng.
諸監臨之官家人，於所部有受乞、借貸、役使、賣買有賸利之屬，各減官人罪二等。官人知情，與同罪；不知情者，各減家人罪五等。其在官非監臨及家人有犯者，各減監臨及監臨家人一等。

zhū qù guān ér shòu jiù guān shǔ shì shù kuì yǔ, ruò qǐ qǔ jiè dài zhī shǔ, gè jiǎn zài guān shí sān děng. wèi jiā kǒu wèi lí běn rèn suǒ zhě.
諸去官而受舊官屬、士庶饋與，若乞取、借貸之屬，各減在官時三等。（謂家口未離本任所者。）

zhū yīn guān xié shì jí háo qiáng zhī rén qǐ suǒ zhě, zuò zāng lùn jiǎn yī děng. jiāng sòng zhě wèi cóng. qīn gù xiāng yǔ, wù lùn.
諸因官挾勢及豪強之人乞索者，坐贓論減一等。將送者為從。（親故相與，勿論。）

zhū jiān lín zhǔ shǒu, yǐ guān wù sī zì dài ruò dài rén jí dài zhī zhě, wú wén jì, yǐ dào lùn. yǒu wén jì, zhǔn dào lùn. wén jì, wèi qǔ chāo shǔ zhī lèi. lì pàn àn, jiǎn èr děng. jí chōng gōng xiè jí yòng gōng xiè wù, ruò chū fù shì yì ér sī yòng zhě, jiǎn yī děng zuò zhī. suī dài yì tóng. yú tiáo gōng xiè, zhǔn cǐ. jí zhǔ shǒu sī dài, wú wén jì zhě, yī dào fǎ. suǒ dài zhī rén, bù néng bèi cháng zhě, zhēng pàn shǔ zhī guān. xià tiáo sī jiè, yì zhǔn cǐ.
諸監臨主守，以官物私自貸若貸人及貸之者，無文記，以盜論。有文記，准盜論。（文記，謂取抄署之類。）立判案，減二等。即充公廨及用公廨物，若出付市易而私用者，減一等坐之。（雖貸亦同。餘條公廨，准此。即主守私貸，無文記者，依盜法。）所貸之人，不能備償者，徵判署之官。（下條私借，亦准此。）

zhū zuò zāng zhì zuì zhě, yī chǐ chī èr shí, yī pǐ jiā yī děng, shí pǐ tú yī nián, zuì zhǐ tú sān nián. wèi fēi jiān lín zhǔ sī ér yīn shì shòu cái zhě. yǔ zhě, jiǎn wǔ děng.
諸坐贓致罪者，一尺笞二十，一疋加一等，十疋徒一年，罪止徒三年。（謂非監臨主司而因事受財者。）與者，減五等。

zhū yú tā rén dì nèi dé sù cáng wù, yǐn ér bù sòng zhě, jì hé hái zhǔ zhī fēn, zuò zāng lùn jiǎn sān děng. ruò dé gǔ qì, xíng zhì yì ér bù sòng guān zhě, zuì yì rú zhī.
諸於他人地內得宿藏物，隱而不送者，計合還主之分，坐贓論減三等。（若得古器，形制異而不送官者，罪亦如之。）

zhū dòu ōu rén zhě, chī sì shí. wèi yǐ shǒu zú jī rén zhě. shāng jí yǐ tā wù ōu rén zhě, zhàng liù shí. jiàn xuè wèi shāng. fēi shǒu zú zhě, qí yú jiē wèi tā wù, jí bīng bù yòng rèn yì shì. shāng jí bá fà fāng cùn yǐ shàng, zhàng bā shí. ruò xuè cóng ěr mù chū jí nèi sǔn tù xiě zhě, gè jiā èr děng.
諸鬥毆人者，笞四十。（謂以手足擊人者。）傷及以他物毆人者，杖六十。（見血為傷。非手足者，其餘皆為他物，即兵不用刃亦是。）傷及拔髮方寸以上，杖八十。若血從耳目出及內損吐血者，各加二等。

zhū dòu ōu rén, zhé chǐ huǐ quē ěr bí, miǎo yī mù jí zhé shǒu zú zhǐ, miǎo, wèi kuī sǔn qí míng, ér yóu jiàn wù. ruò pò gǔ jí tāng huǒ shāng rén zhě, tú yī nián. zhé èr chǐ èr zhǐ, yǐ shàng jí kūn fà zhě, tú yī nián bàn.
諸鬥毆人，折齒、毀缺耳鼻，眇一目及折手足指，（眇，謂虧損其明，而猶見物。）若破骨及湯火傷人者，徒一年。折二齒二指，以上及髡髮者，徒一年半。

zhū dòu yǐ bīng rèn, zhuó shè rén bù zhù zhě, zhàng yī bǎi. bīng rèn, wèi gōng jiàn dāo shuò máo máo zàn zhī shǔ. jí ōu zuì zhòng zhě, cóng ōu fǎ. ruò rèn shāng, rèn wèi jīn tiě, wú dà xiǎo zhī xiàn, kān yǐ shā rén zhě. jí zhé rén lē, miǎo qí liǎng mù, duò rén tāi, tú èr nián. duò tāi zhě, wèi gū nèi zi sǐ nǎi zuò. zhū dòu ōu, zhé diē rén zhī tǐ jí xiā qí yī mù zhě, tú sān nián. zhé zhī zhě, zhé gǔ diē tǐ zhě, gǔ cuō diē, shī qí cháng chù. gū nèi píng fù zhě, gè jiǎn èr děng. yú tiáo zhé diē píng fù, zhǔn cǐ. jí sǔn èr shì yǐ shàng jí yīn jiù huàn lìng zhì dǔ jí, ruò duàn shé jí huǐ bài rén yīn yáng zhě, liú sān qiān lǐ.
諸斗以兵刃，斫射人不著者，杖一百。（兵刃，謂弓箭、刀槊、矛〈矛贊〉之屬。即毆罪重者，從毆法。）若刃傷，（刃謂金鐵，無大小之限，堪以殺人者。）及折人肋，眇其兩目，墮人胎，徒二年。（墮胎者，謂辜內子死乃坐。）諸鬥毆，折跌人支體及瞎其一目者，徒三年。（折支者，折骨跌體者，骨蹉跌，失其常處。）辜內平復者，各減二等。（餘條折跌平復，准此。）即損二事以上及因舊患令至篤疾，若斷舌及毀敗人陰陽者，流三千里。

zhū dòu ōu shā rén zhě, jiǎo. yǐ rèn jí gù shā rén zhě, zhǎn. suī yīn dòu ér yòng bīng rèn shā rén zhě, yǔ gù shā tóng. wèi rén yǐ bīng rèn bī jǐ, yīn yòng bīng rèn jù ér shāng shā zhě, yī dòu fǎ. yú tiáo yòng bīng rèn, zhǔn cǐ. bù yīn dòu, gù ōu shāng rén zhě, jiā dòu ōu shāng zuì yī děng. suī yīn dòu, dàn jué shí ér shā shāng zhě, cóng gù shā shāng fǎ. wèi fèn jìng zhī hòu, gè yǐ fēn sǎn, shēng bù xiāng jiē, qù ér fù lái, shì míng jué shí.
諸鬥毆殺人者，絞。以刃及故殺人者，斬。雖因斗而用兵刃殺人者，與故殺同。（謂人以兵刃逼己，因用兵刃拒而傷殺者，依鬥法。餘條用兵刃，准此。）不因斗，故毆傷人者，加鬥毆傷罪一等。雖因斗，但絕時而殺傷者，從故殺傷法。（謂忿競之後，各已分散，聲不相接，去而復來，是名絕時。）

zhū bǎo gū zhě, shǒu zú ōu shāng rén xiàn shí rì, yǐ tā wù ōu shāng rén zhě èr shí rì, yǐ rèn jí tāng huǒ shāng rén zhě sān shí rì, zhé diē zhī tǐ jí pò gǔ zhě wǔ shí rì. ōu shāng bù xiāng xū. yú ōu shāng jí shā shāng, gè zhǔn cǐ. xiàn nèi sǐ zhě, gè yī shā rén lùn. qí zài xiàn wài jí suī zài xiàn nèi yǐ tā gù sǐ zhě, gè yī běn ōu shāng fǎ. tā gù, wèi bié zēng yú huàn ér sǐ zhě.
諸保辜者，手足毆傷人限十日，以他物毆傷人者二十日，以刃及湯火傷人者三十日，折跌支體及破骨者五十日。（毆、傷不相須。餘毆傷及殺傷，各准此。）限內死者，各依殺人論。其在限外及雖在限內以他故死者，各依本毆傷法。（他故，謂別增餘患而死者。）

zhū tóng móu gòng ōu shāng rén zhě, gè yǐ xià shǒu zhòng zhě wèi zhòng zuì, yuán móu jiǎn yī děng, cóng zhě yòu jiǎn yī děng. ruò yuán móu xià shǒu zhòng zhě, yú gè jiǎn èr děng. zhì sǐ zhě, suí suǒ yīn wèi zhòng zuì. qí bù tóng móu zhě, gè yī suǒ ōu shāng shā lùn. qí shì bù kě fēn zhě, yǐ hòu xià shǒu wèi zhòng zuì. ruò luàn huǐ shāng, bù zhī xiān hòu qīng zhòng zhě, yǐ móu shǒu jí chū dòu zhě wèi zhòng zuì, yú gè jiǎn èr děng.
諸同謀共毆傷人者，各以下手重者為重罪，元謀減一等，從者又減一等。若元謀下手重者，餘各減二等。至死者，隨所因為重罪。其不同謀者，各依所毆傷殺論。其事不可分者，以後下手為重罪。若亂毀傷，不知先後輕重者，以謀首及初斗者為重罪，餘各減二等。

zhū ōu zhì shǐ ruò běn shǔ fǔ zhǔ cì shǐ xiàn lìng, jí lì zú ōu běn bù wǔ pǐn yǐ shàng guān zhǎng, tú sān nián. shāng zhě, liú èr qiān lǐ. zhé shāng zhě, jiǎo. zhé shāng, wèi zhé chǐ yǐ shàng. ruò ōu liù pǐn yǐ xià guān zhǎng, gè jiǎn sān děng jiǎn zuì qīng zhě, jiā fán dòu yī děng. sǐ zhě, zhǎn. lì zhě, gè jiǎn ōu zuì sān děng. xū qīn zì wén zhī, nǎi chéng lì. jí ōu zuǒ zhí zhě, tú yī nián. shāng zhòng zhě, jiā fán dòu shāng yī děng. sǐ zhě, zhǎn.
諸毆制使若本屬府主、刺史、縣令，及吏卒毆本部五品以上官長，徒三年。傷者，流二千里。折傷者，絞。（折傷，謂折齒以上。）若毆六品以下官長，各減三等；減罪輕者，加凡斗一等。死者，斬。詈者，各減毆罪三等。（須親自聞之，乃成詈。）即毆佐職者，徒一年。傷重者，加凡斗傷一等。死者，斬。

zhū zào yāo shū jí yāo yán zhě, jiǎo. zào, wèi zì zào xiū jiù jí guǐ shén zhī yán, wàng shuō jí xiōng, shè yú bù shùn. chuán yòng yǐ huò zhòng zhě, yì rú zhī. chuán, wèi chuán yán. yòng, wèi yòng shū. qí bù mǎn zhòng zhě, liú sān qiān lǐ. yán lǐ wú hài zhě, zhàng yī bǎi. jí sī yǒu yāo shū, suī bù xíng yòng, tú èr nián. yán lǐ wú hài zhě, zhàng liù shí.
諸造妖書及妖言者，絞。（造，謂自造休咎及鬼神之言，妄說吉凶，涉於不順。）傳用以惑眾者，亦如之。（傳，謂傳言。用，謂用書。）其不滿眾者，流三千里。言理無害者，杖一百。即私有妖書，雖不行用，徒二年。言理無害者，杖六十。

zhū yè wú gù rù rén jiā zhě, chī sì shí. zhǔ rén dēng shí gé shā zhě, wù lùn. ruò zhī fēi qīn fàn ér shā shāng zhě, jiǎn dòu shā shāng èr děng. qí jiù jū zhí ér shā shāng zhě, gè yǐ dòu shā shāng lùn, zhì sǐ zhě jiā yì liú.
諸夜無故入人家者，笞四十。主人登時格殺者，勿論。若知非侵犯而殺傷者，減斗殺傷二等。其就拘執而殺傷者，各以斗殺傷論，至死者加役流。

zhū dào guān wén shū yìn zhě, tú èr nián yú yìn, zhàng yī bǎi. wèi tān lì zhī ér fēi xíng yòng zhě. yú yìn, wèi yìn wù jí chù chǎn zhě.
諸盜官文書印者，徒二年；餘印，杖一百。（謂貪利之而非行用者。餘印，謂印物及畜產者。）

zhū wú guān fàn zuì, yǒu guān shì fā, liú zuì yǐ xià, yǐ shú lùn. wèi cóng liú wài jí shù rén ér rèn liú nèi zhě, bù yǐ guān dāng chú miǎn. fàn shí è jí wǔ liú zhě, bù yòng cǐ lǜ. bēi guān fàn zuì, qiān guān shì fā zài guān fàn zuì, qù guān shì fā huò shì fā qù guān fàn gōng zuì liú yǐ xià, gè wù lùn. yú zuì, lùn rú lǜ. yǒu guān fàn zuì, wú guān shì fā yǒu yīn fàn zuì, wú yīn shì fā wú yīn fàn zuì, yǒu yīn shì fā: bìng cóng guān yīn zhī fǎ.
諸無官犯罪，有官事發，流罪以下，以贖論。（謂從流外及庶人而任流內者，不以官當、除免。犯十惡及五流者，不用此律。）卑官犯罪，遷官事發；在官犯罪，去官事發；或事發去官；犯公罪流以下，各勿論。餘罪，論如律。有官犯罪，無官事發；有蔭犯罪，無蔭事發；無蔭犯罪，有蔭事發：並從官、蔭之法。

zhū fàn sī zuì, yǐ guān dāng tú zhě, sī zuì, wèi sī zì fàn jí duì zhì zhà bù yǐ shí, shòu qǐng wǎng fǎ zhī lèi. wǔ pǐn yǐ shàng, yī guān dāng tú èr nián jiǔ pǐn yǐ shàng, yī guān dāng tú yī nián. ruò fàn gōng zuì, gōng zuì, wèi yuán gōng shì zhì zuì ér wú sī qū zhě. gè jiā yī nián dāng. yǐ guān dāng liú zhě, sān liú tóng bǐ tú sì nián. qí yǒu èr guān, wèi zhí shì guān sàn guān wèi guān tóng wèi yī guān, xūn guān wèi yī guān. xiān yǐ gāo zhě dāng, ruò qù guān wèi xù, yì zhǔn cǐ. cì yǐ xūn guān dāng. xíng shǒu zhě, gè yǐ běn pǐn dāng, réng gè jiě jiàn rèn. ruò yǒu yú zuì jí gèng fàn zhě, tīng yǐ lì rèn zhī guān dāng. lì rèn, wèi jiàng suǒ bù zhì zhě. qí liú nèi guān ér rèn liú wài zhí fàn zuì, yǐ liú nèi guān dāng jí shú tú yī nián zhě, gè jiě liú wài rèn.
諸犯私罪，以官當徒者，（私罪，謂私自犯及對制詐不以實，受請枉法之類。）五品以上，一官當徒二年；九品以上，一官當徒一年。若犯公罪，（公罪，謂緣公事致罪而無私曲者。）各加一年當。以官當流者，三流同比徒四年。其有二官，（謂職事官、散官、衛官同為一官，勛官為一官。）先以高者當，（若去官未敘，亦准此。）次以勛官當。行守者，各以本品當，仍各解見任。若有餘罪及更犯者，聽以歷任之官當。（歷任，謂降所不至者。）其流內官而任流外職犯罪，以流內官當及贖徒一年者，各解流外任。

zhū liú pèi rén, zài dào huì shè, jì xíng chéng guò xiàn zhě, bù dé yǐ shè yuán. wèi cóng shàng dào rì zǒng jì, xíng chéng yǒu wéi zhě. yǒu gù zhě, bù yòng cǐ lǜ. ruò chéng nèi táo wáng, yì bù zài miǎn xiàn. jí táo zhě shēn sǐ, suǒ suí jiā kǒu réng zhǔn shàng fǎ tīng hái.
諸流配人，在道會赦，計行程過限者，不得以赦原。（謂從上道日總計，行程有違者。）有故者，不用此律。若程內逃亡，亦不在免限。即逃者身死，所隨家口仍准上法聽還。

zhū nián qī shí yǐ shàng, shí wǔ yǐ xià jí fèi jí, fàn liú zuì yǐ xià, shōu shú. fàn jiā yì liú fǎn nì yuán zuò liú jí huì shè yóu liú zhě, bù yòng cǐ lǜ. zhì pèi suǒ, miǎn jū zuò. bā shí yǐ shàng, shí suì yǐ xià jí dǔ jí, fàn fǎn nì shā rén yīng sǐ zhě, shàng qǐng dào jí shāng rén zhě, yì shōu shú yǒu guān jué zhě, gè cóng guān dāng chú miǎn fǎ. yú jiē wù lùn. jiǔ shí yǐ shàng, qī suì yǐ xià, suī yǒu sǐ zuì, bù jiā xíng. yuán zuò yīng pèi méi zhě, bù yòng cǐ lǜ. jí yǒu rén jiào lìng, zuì qí jiào lìng zhě. ruò yǒu zāng yīng bèi, shòu zāng zhě bèi zhī.
諸年七十以上，十五以下及廢疾，犯流罪以下，收贖。（犯加役流、反逆緣坐流及會赦猶流者，不用此律。至配所，免居作。）八十以上，十歲以下及篤疾，犯反逆、殺人應死者，上請；盜及傷人者，亦收贖；（有官爵者，各從官當、除免法。）餘皆勿論。九十以上，七歲以下，雖有死罪，不加刑。（緣坐應配沒者，不用此律。）即有人教令，罪其教令者。若有贓應備，受贓者備之。

zhū fàn zuì shí suī wèi lǎo jí, ér shì fā shí lǎo jí zhě, yī lǎo jí lùn. ruò zài tú nián xiàn nèi lǎo jí zhě, yì rú zhī. fàn zuì shí yòu xiǎo, shì fā shí zhǎng dà, yī yòu xiǎo lùn.
諸犯罪時雖未老疾，而事發時老疾者，依老疾論。若在徒年限內老疾者，亦如之。犯罪時幼小，事發時長大，依幼小論。

zhū yǐ zāng rù zuì, zhèng zāng jiàn zài zhě, hái guān zhǔ. zhuǎn yì dé tā wù jí shēng chǎn fān yù, jiē wèi jiàn zài. yǐ fèi yòng zhě, sǐ jí pèi liú wù zhēng, bié fàn liú jí shēn sǐ zhě, yì tóng. yú jiē zhēng zhī. dào zhě bèi bèi. ruò jì yōng lìn wèi zāng zhě, yì wù zhēng. zhū píng zāng zhě, jiē jù fàn chù dāng shí wù jià jí shàng juàn gū. píng gōng yōng zhě, jì rén rì wèi juàn sān chǐ. niú mǎ tuó luó lǘ chē yì tóng. qí chuán jí niǎn wéi dǐ diàn zhī lèi, yì yī fàn shí jià zhí. yōng lìn suī duō, gè bù dé guò qí běn jià.
諸以贓入罪，正贓見在者，還官主。（轉易得他物及生產蕃育，皆為見在。）已費用者，死及配流勿徵，（別犯流及身死者，亦同。）餘皆徵之。（盜者倍備。）若計庸賃為贓者，亦勿徵。諸平贓者，皆據犯處當時物價及上絹估。平功庸者，計人日為絹三尺。牛、馬、駝、騾、驢、車亦同。其船及碾磑、邸店之類，亦依犯時價值。庸賃雖多，各不得過其本價。

zhū fàn zuì wèi fā ér zì shǒu zhě, yuán qí zuì. zhèng zāng yóu zhēng rú fǎ. qí qīng zuì suī fā, yīn shǒu zhòng zuì zhě, miǎn qí zhòng zuì. jí yīn wèn suǒ hé zhī shì, ér bié yán yú zuì zhě, yì rú zhī. jí qiǎn rén dài shǒu, ruò yú fǎ dé xiāng róng yǐn zhě wèi shǒu jí xiāng gào yán zhě, gè tīng rú zuì rén shēn zì shǒu fǎ. yuán zuò zhī zuì jí móu pàn yǐ shàng, běn fú zhōu qīn suī bǔ gào, jù tóng zì shǒu lì. qí wén shǒu gào, bèi zhuī bù fù zhě, bù dé yuán zuì. wèi zhǐ zuò bù fù zhě shēn. jí zì shǒu bù shí jí bù jǐn zhě, yǐ bù shí bù jǐn zhī zuì zuì zhī, zhì sǐ zhě tīng jiǎn yī děng. zì shǒu zāng shù bù jǐn zhě, zhǐ jì bù jǐn zhī shù kē zhī. qí zhī rén yù gào jí wáng pàn ér zì shǒu zhě, jiǎn zuì èr děng zuò zhī. jí wáng pàn zhě suī bù zì shǒu, néng hái guī běn suǒ zhě, yì tóng. qí yú rén sǔn shāng, yīn fàn shā shāng ér zì shǒu zhě, dé miǎn suǒ yīn zhī zuì, réng cóng gù shā shāng fǎ. běn yīng guò shī zhě, tīng cóng běn. yú wù bù kě bèi cháng, běn wù jiàn zài, shǒu zhě tīng tóng miǎn fǎ. jí shì fā táo wáng, suī bù dé shǒu suǒ fàn zhī zuì, dé jiǎn táo wáng zhī zuò. ruò yuè dù guān jí jiān, sī dù yì tóng. jiān, wèi fàn liáng rén. bìng sī xí tiān wén zhě, bìng bù zài zì shǒu zhī lì.
諸犯罪未發而自首者，原其罪。（正贓猶徵如法。）其輕罪雖發，因首重罪者，免其重罪。即因問所劾之事，而別言餘罪者，亦如之。即遣人代首，若於法得相容隱者為首及相告言者，各聽如罪人身自首法。（緣坐之罪及謀叛以上，本服周親雖捕告，俱同自首例。）其聞首、告，被追不赴者，不得原罪。（謂止坐不赴者身。）即自首不實及不盡者，以不實、不盡之罪罪之，至死者聽減一等。（自首贓數不盡者，止計不盡之數科之。）其知人慾告及亡叛而自首者，減罪二等坐之。即亡叛者雖不自首，能還歸本所者，亦同。其於人損傷，（因犯殺傷而自首者，得免所因之罪，仍從故殺傷法。本應過失者，聽從本。）於物不可備償，（本物見在，首者聽同免法。）即事發逃亡，（雖不得首所犯之罪，得減逃亡之坐。）若越度關及奸，（私度亦同。奸，謂犯良人。）並私習天文者，並不在自首之例。

zhū gòng fàn zuì zhě, yǐ zào yì wèi shǒu, suí cóng zhě jiǎn yī děng. ruò jiā rén gòng fàn, zhǐ zuò zūn zhǎng. yú fǎ bù zuò zhě, guī zuì yú qí cì zūn zhǎng. zūn zhǎng, wèi nán fū. qīn sǔn yú rén zhě, yǐ fán rén shǒu cóng lùn. jí gòng jiān lín zhǔ shǒu wèi fàn, suī zào yì, réng yǐ jiān zhǔ wèi shǒu, fán rén yǐ cháng cóng lùn.
諸共犯罪者，以造意為首，隨從者減一等。若家人共犯，止坐尊長。（於法不坐者，歸罪於其次尊長。尊長，謂男夫。）侵損於人者，以凡人首從論。即共監臨主守為犯，雖造意，仍以監主為首，凡人以常從論。

zhū èr zuì yǐ shàng jù fā, yǐ zhòng zhě lùn. wèi fēi yīng lèi zhě, wéi jù tiáo qí zhuàng, bù lèi qīng yǐ jiā zhòng. ruò zhòng zuì yīng shú, qīng zuì yīng jū zuò guān dāng zhě, yǐ jū zuò guān dāng wèi zhòng. děng zhě cóng yī. ruò yī zuì xiān fā, yǐ jīng lùn jué, yú zuì hòu fā, qí qīng ruò děng, wù lùn zhòng zhě, gèng lùn zhī, tōng jì qián zuì, yǐ chōng hòu shù. jí yǐ zāng zhì zuì, pín fàn zhě bìng lèi kē. ruò zuì fǎ bù děng zhě, yǐ zhòng zāng bìng mǎn qīng zāng. gè bèi lùn. lèi, wèi zhǐ lèi jiàn fā zhī zāng. bèi, wèi èr chǐ wèi yī chǐ. bù děng, wèi yǐ qiáng dào wǎng fǎ děng zāng, bìng cóng qiè dào shòu suǒ jiān lín zhī lèi. jí jiān lín zhǔ sī, yīn shì shòu cái, ér tóng shì gòng yǔ, ruò yī shì pín shòu jí yú suǒ jiān shǒu pín dào zhě, lèi ér bù bèi. qí yī shì fēn wèi èr zuì, zuì fǎ ruò děng, zé lèi lùn zuì fǎ bù děng, zé yǐ zhòng fǎ bìng mǎn qīng fǎ. zuì fǎ děng zhě, wèi ruò mào yì guān wù, jì qí děng zhǔn dào lùn, jì qí lì yǐ dào lùn zhī lèi. zuì fǎ bù děng zhě, wèi ruò qǐng guān qì zhàng, yǐ wáng shī bìng cóng huǐ shāng, yǐ kǎo xiào bù shí bìng cóng shī bù shí, zhī lèi. lèi bìng bù jiā zhòng zhě, zhǐ cóng zhòng lùn. qí yīng chú miǎn bèi méi bèi cháng zuì zhǐ zhě, gè jǐn běn fǎ.
諸二罪以上俱發，以重者論。（謂非應累者，唯具條其狀，不累輕以加重。若重罪應贖，輕罪應居作、官當者，以居作、官當為重。）等者從一。若一罪先發，已經論決，餘罪後發，其輕若等，勿論；重者，更論之，通計前罪，以充後數。即以贓致罪，頻犯者並累科。若罪法不等者，以重贓並滿輕贓。各倍論。（累，謂止累見發之贓。倍，謂二尺為一尺。不等，謂以強盜、枉法等贓，並從竊盜、受所監臨之類。即監臨主司，因事受財，而同事共與，若一事頻受及於所監守頻盜者，累而不倍。）其一事分為二罪，罪法若等，則累論；罪法不等，則以重法並滿輕法。（罪法等者，謂若貿易官物，計其等准盜論，計其利以盜論之類。罪法不等者，謂若請官器仗，以亡失並從毀傷，以考校不實並從失不實，之類。）累並不加重者，止從重論。其應除免、倍、沒、備償、罪止者，各盡本法。

zhū tuō hù zhě, jiā zhǎng tú sān nián. wú kè yì zhě, jiǎn èr děng. nǚ hù, yòu jiǎn sān děng. wèi yī hù jù bù fù guàn. ruò bù yóu jiā zhǎng, zuì qí suǒ yóu. jí jiàn zài shǐ rèn zhě, suī tuō hù jí jì kǒu duō zhě, gè cóng lòu kǒu fǎ. tuō kǒu jí zēng jiǎn nián zhuàng, wèi jí lǎo zhōng xiǎo zhī lèi. yǐ miǎn kè yì, yī kǒu tú yī nián, èr kǒu jiā yī děng, zuì zhǐ tú sān nián. qí zēng jiǎn fēi miǎn kè yì jí lòu wú kè yì kǒu zhě, sì kǒu wèi yī kǒu, zuì zhǐ tú yī nián bàn. jí bù mǎn sì kǒu, zhàng liù shí. bù qǔ nú bì yì tóng.
諸脫戶者，家長徒三年。無課役者，減二等。女戶，又減三等。（謂一戶俱不附貫。若不由家長，罪其所由。即見在使任者，雖脫戶及計口多者，各從漏口法。）脫口及增減年狀，（謂疾、老、中、小之類。）以免課役，一口徒一年，二口加一等，罪止徒三年。其增減非免課役及漏無課役口者，四口為一口，罪止徒一年半。即不滿四口，杖六十。（部曲、奴婢亦同。）

zhū zǔ fù mǔ fù mǔ zài, ér zi sūn bié jí yì cái zhě, tú sān nián. bié jí yì cái bù xiāng xū. xià tiáo zhǔn cǐ. ruò zǔ fù mǔ fù mǔ lìng bié jí jí yǐ zi sūn wàng jì rén hòu zhě, tú èr nián, zi sūn bù zuò.
諸祖父母、父母在，而子孫別籍、異財者，徒三年。（別籍、異財不相須。下條准此。）若祖父母、父母令別籍及以子孫妄繼人後者，徒二年，子孫不坐。

zhū shàn fā bīng, shí rén yǐ shàng tú yī nián, bǎi rén tú yī nián bàn, èr bǎi rén jiā yī děng, qiān rén jiǎo. wèi wú jǐng jí, yòu bù xiān yán shàng ér zhé fā bīng zhě. suī jí yán shàng, ér bù dài bào, yóu wèi shàn. shī wén shū wèi xíng, jí bù zuò. gěi yǔ zhě, suí suǒ gěi rén shù, jiǎn shàn fā yī děng. yì wèi bù xiān yán shàng dài bào zhě. gào lìng fā qiǎn jí zuò. qí kòu zéi zú lái, yù yǒu gōng xí, jí chéng tún fǎn pàn, ruò zéi yǒu nèi yīng, jí xū bīng zhě, dé biàn diào fā. suī fēi suǒ shǔ, bǐ bù guān sī yì dé diào fā gěi yǔ, bìng jí yán shàng. gè wèi jí xū bīng, bù róng dé xiān yán shàng zhě. ruò bù jí diào fā jí bù jí gěi yǔ zhě, zhǔn suǒ xū rén shù, bìng yǔ shàn fā zuì tóng. qí bù jí yán shàng zhě, yì zhǔn suǒ fā rén shù, jiǎn zuì yī děng. ruò yǒu táo wáng dào zéi, quán chāi rén fū, zú yǐ zhuī bǔ zhě, bù yòng cǐ lǜ.
諸擅發兵，十人以上徒一年，百人徒一年半，二百人加一等，千人絞。（謂無警急，又不先言上而輒發兵者。雖即言上，而不待報，猶為擅。施文書未行，即不坐。）給與者，隨所給人數，減擅發一等。（亦謂不先言上待報者。告令發遣即坐。）其寇賊卒來，欲有攻襲，即城屯反叛，若賊有內應，急須兵者，得便調發。雖非所屬，比部官司亦得調發給與，並即言上。（各謂急須兵，不容得先言上者。）若不即調發及不即給與者，准所須人數，並與擅發罪同。其不即言上者，亦准所發人數，減罪一等。若有逃亡、盜賊，權差人夫，足以追捕者，不用此律。

zhū zhǔ jiāng shǒu chéng, wèi zéi suǒ gōng, bù gù shǒu ér qì qù, jí shǒu bèi bù shè, wèi zéi suǒ yǎn fù zhě, zhǎn. ruò lián jiē kòu zéi, bèi qiǎn chì hòu bù jué zéi lái zhě, tú sān nián. yǐ gù zhì yǒu fù bài zhě, yì zhǎn.
諸主將守城，為賊所攻，不固守而棄去，及守備不設，為賊所掩覆者，斬。若連接寇賊，被遣斥候不覺賊來者，徒三年。以故致有覆敗者，亦斬。

zhū zhǔ jiāng yǐ xià, lín zhèn xiān tuì, ruò kòu zéi duì zhèn, shě zhàng tóu jūn, jí qì zéi lái jiàng ér zhé shā zhě, zhǎn. jí wéi fàn jūn lìng, jūn hái yǐ hòu, zài lǜ yǒu tiáo zhě, yī lǜ duàn wú tiáo zhě, wù lùn.
諸主將以下，臨陣先退，若寇賊對陣，舍仗投軍，及棄賊來降而輒殺者，斬。即違犯軍令，軍還以後，在律有條者，依律斷；無條者，勿論。

zhū sī yǒu jìn bīng qì zhě, tú yī nián bàn. wèi fēi gōng jiàn dāo dùn duǎn máo zhě. nǔ yī zhāng, jiā èr děng. jiǎ yī lǐng jí nǔ sān zhāng, liú èr qiān lǐ. jiǎ sān lǐng jí nǔ wǔ zhāng, jiǎo. sī zào zhě, gè jiā yī děng. jiǎ, wèi pí tiě děng. jù zhuāng yǔ jiǎ tóng. jí dé lán yí, guò sān shí rì bù sòng guān zhě, tóng sī yǒu fǎ. zào wèi chéng zhě, jiǎn èr děng. jí sī yǒu jiǎ nǔ, fēi quán chéng zhě, zhàng yī bǎi. yú fēi quán chéng zhě, wù lùn.
諸私有禁兵器者，徒一年半。（謂非弓、箭、刀、楯、短矛者。）弩一張，加二等。甲一領及弩三張，流二千里。甲三領及弩五張，絞。私造者，各加一等。（甲，謂皮、鐵等。具裝與甲同。即得闌遺，過三十日不送官者，同私有法。）造未成者，減二等。即私有甲、弩，非全成者，杖一百。餘非全成者，勿論。

zhū yán gào rén zuì, fēi pàn yǐ shàng zhě, jiē lìng sān shěn. yīng shòu cí dié, guān sī bìng jù xiǎo shì, bìng dé pàn zuò zhī qíng. měi shěn jiē bié rì shòu cí, ruò shǐ rén zài lù, bù dé liú dài bié rì shòu cí zhě, tīng dāng rì sān shěn. guān rén yú shěn hòu pàn jì shěn qì, rán hòu fù sī. ruò shì yǒu qiè hài zhě, bù zài cǐ lì. qiè hài, wèi shā rén zéi dào táo wáng ruò qiáng jiān liáng rén, bìng jí gèng yǒu jí sù zhī lèi. bù jiě shū zhě, diǎn wèi shū zhī. qián rén hé jìn, gào rén yì jìn, biàn dìng fàng zhī. jí lín wǔ gào zhě yǒu sǐ zuì, liú gào rén sàn jìn liú yǐ xià, zé bǎo cān duì. wū gào rén zhě, gè fǎn zuò. jí jiū dàn zhī guān xié sī dàn shì bù shí zhě, yì rú zhī. fǎn zuò zhì zuì, zhǔn qián rén rù zuì fǎ. zhì sǐ ér qián rén wèi jué zhě, tīng jiǎn yī děng. qí běn yīng jiā zhàng jí shú zhě, zhǐ yī zhàng shú fǎ. jí wū guān rén jí yǒu yīn zhě, yī cháng lǜ. ruò gào èr zuì yǐ shàng, zhòng shì shí, jí shù shì děng, dàn yī shì shí, chú qí zuì. zhòng shì xū, fǎn qí suǒ shèng. jí zuì zhì suǒ zhǐ zhě, suǒ wū suī duō, bù fǎn zuò. qí gào èr rén yǐ shàng, suī shí zhě duō, yóu yǐ xū zhě fǎn zuò. wèi gào èr rén yǐ shàng, dàn yī rén bù shí, zuì suī qīng yóu, fǎn qí zuò. ruò shàng biǎo gào rén, yǐ jīng wén zòu, shì yǒu bù shí, fǎn zuò zuì qīng zhě, cóng shàng shū zhà bù shí lùn.
諸言告人罪，非叛以上者，皆令三審。應受辭牒，官司並具曉示，並得叛坐之情。每審皆別日受辭，（若使人在路，不得留待別日受辭者，聽當日三審。）官人於審後判記審訖，然後付司。若事有切害者，不在此例。（切害，謂殺人、賊盜、逃亡若強姦良人，並及更有急速之類。）不解書者，典為書之。前人合禁，告人亦禁，辨定放之。即鄰伍告者有死罪，留告人散禁；流以下，責保參對。誣告人者，各反坐。即糾彈之官挾私彈事不實者，亦如之。（反坐致罪，准前人入罪法。至死而前人未決者，聽減一等。其本應加杖及贖者，止依杖贖法。即誣官人及有蔭者，依常律。）若告二罪以上，重事實，及數事等，但一事實，除其罪。重事虛，反其所剩。即罪至所止者，所誣雖多，不反坐。其告二人以上，雖實者多，猶以虛者反坐。（謂告二人以上，但一人不實，罪雖輕猶，反其坐。）若上表告人，已經聞奏，事有不實，反坐罪輕者，從上書詐不實論。

zhū wū gào běn shǔ fǔ zhǔ cì shǐ xiàn lìng zhě, jiā suǒ wū zuì èr děng.
諸誣告本屬府主、刺史、縣令者，加所誣罪二等。

zhū tóu nì míng shū gào rén zuì zhě, liú èr qiān lǐ. wèi jué nì xìng míng jí jiǎ rén xìng míng, yǐ bì jǐ gào zhě. qì zhì xuán zhī, jù shì. dé shū zhě, jiē jí fén zhī. ruò jiāng sòng guān sī zhě, tú yī nián. guān sī shòu ér wèi lǐ zhě, jiā èr děng. bèi gào zhě, bù zuò. zhé shàng wén zhě, tú sān nián.
諸投匿名書告人罪者，流二千里。（謂絕匿姓名及假人姓名，以避己告者。棄置、懸之，俱是。）得書者，皆即焚之。若將送官司者，徒一年。官司受而為理者，加二等。被告者，不坐。輒上聞者，徒三年。

zhū yǐ shè qián shì xiāng gào yán zhě, yǐ qí zuì zuì zhī. guān sī shòu ér wèi lǐ zhě, yǐ gù rù rén zuì lùn. zhì sǐ zhě, gè jiā yì liú. ruò shì xū zhuī jiū zhě, bù yòng cǐ lǜ. zhuī jiū, wèi hūn yīn liáng jiàn shè xiàn wài bì nì yīng gǎi zhèng zhēng shōu jí zhuī jiàn zāng zhī lèi.
諸以赦前事相告言者，以其罪罪之。官司受而為理者，以故入人罪論。至死者，各加役流。若事須追究者，不用此律。（追究，謂婚姻、良賤、赦限外蔽匿、應改正、徵收及追見贓之類。）

zhū bèi qiú jìn, bù dé gào jǔ tā shì. qí wèi yù guān kù jǐ zhě, tīng zhī. jí nián bā shí yǐ shàng shí suì yǐ xià jí dǔ jí zhě, tīng gào móu fǎn nì pàn zi sūn bù xiào jí tóng jū zhī nèi wèi rén qīn fàn zhě. yú bìng bù dé gào. guān sī shòu ér wèi lǐ zhě, gè jiǎn suǒ lǐ zuì sān děng.
諸被囚禁，不得告舉他事。其為獄官酷己者，聽之。即年八十以上、十歲以下及篤疾者，聽告謀反、逆、叛、子孫不孝及同居之內為人侵犯者。餘並不得告。官司受而為理者，各減所理罪三等。

shàng yuán yuán nián shí èr yuè, xíng bù zòu: zhǔn míng lì lǜ zhù yún:' yù chéng, wèi zāng zhuàng lù yàn jí shàng shū shěng duàn qì wèi zòu.' shū yún:' zāng, wèi suǒ fàn zhī zāng, jiàn huò běn wù zhuàng, wèi shā rén zhī lèi, dé zhuàng wèi yàn. suī zài zhōu xiàn, bìng wèi yù chéng. shàng shū shěng duàn qì wèi zòu zhě, wèi xíng bù fù qì wèi zòu, yì wèi yù chéng.' jīn fǎ guān shāng liáng, ruò kuǎn zì chéng fú, yǐ jīng wén zòu, jí yǒu chì fù fǎ, xíng míng gèng wú kě yí zhě, wèi tóng yù chéng. chén jīn yǔ fǎ guān shěn jiā xiáng yì, réng yǒng wèi héng shì. chì zhǐ yī. èr nián liù yuè, xíng bù zòu: jǐn àn wǔ xíng, chī zhàng tú liú sǐ shì yě. jīn zhǔn chì chú xuē jiǎo sǐ zuì, wéi yǒu sì xíng. měi yǒu sī lǜ, xū jiàng sǐ xíng, bù miǎn hái xǔ zhǎn jiǎo. chì lǜ hù yòng, fǎ lǐ nán míng. yòu yīng jué zhòng zhàng zhī rén, lìng shì xiān wú fēn xī, jīng chéng zhī shì dù hài, jué shā zhě duō sǐ wài zhōu jiàn liú lǐng nán, jué bù zhì sǐ. jué yǒu liǎng zhǒng, fǎ kāi èr mén. chì zhǐ: zhǎn jiǎo xíng yí yī gé lǜ chù fēn.
上元元年十二月，刑部奏：「准名例律注云：'獄成，謂贓狀露驗及尚書省斷訖未奏。'疏云：'贓，謂所犯之贓，見獲本物；狀，謂殺人之類，得狀為驗。雖在州縣，並為獄成。尚書省斷訖未奏者，謂刑部覆訖未奏，亦為獄成。'今法官商量，若款自承伏，已經聞奏，及有飭付法，刑名更無可移者，謂同獄成。臣今與法官審加詳議，仍永為恆式。」飭旨依。二年六月，刑部奏：「謹按五刑，笞、杖、徒、流、死是也。今准飭除削絞死罪，唯有四刑。每有思慮，須降死刑，不免還許斬絞。飭律互用，法理難明。又應決重杖之人，令式先無分析，京城知是蠹害，決殺者多死；外州見流嶺南，決不至死。決有兩種，法開二門。」飭旨：」斬、絞刑宜依格律處分。」

bǎo yīng yuán nián jiǔ yuè, xíng bù dà lǐ zòu: zhǔn shì, zhì chì chù fēn yǔ yī dùn zhàng zhě, jué sì shí zhì dào yǔ yī dùn jí zhòng zhàng yī dùn, bìng jué liù shí. wú wén zhì sǐ zhě, wèi zhǔn shì chù fēn. yòu zhì chì huò yǒu lìng jué tòng zhàng yī dùn zhě, shì wén jì bù zài zhàng shù, qǐng zhǔn zhì dào yǔ yī dùn jué liù shí, bìng bù zhì sǐ. chì zhǐ yī.
寶應元年九月，刑部、大理奏：「準式，制飭處分與一頓杖者，決四十；至到與一頓及重杖一頓，並決六十。無文至死者，謂準式處分。又制飭或有令決痛杖一頓者，式文既不載杖數，請准至到與一頓決六十，並不至死。」飭旨依。

jiàn zhōng sān nián bā yuè, xíng bù shì láng bān hóng zòu: qí shí è zhōng, è nì yǐ shàng sì děng zuì, qǐng zhǔn lǜ yòng xíng qí yú jí fàn bié zuì, yīng hé chù zhǎn xíng, zì jīn yǐ hòu, bìng qǐng jué zhòng zhàng yī dùn chù sǐ, yǐ dài jí fǎ. zhòng zhàng jì shì sǐ xíng, zhū sī shǐ bù zài zòu qǐng jué zhòng zhàng xiàn. chì zhǐ yī.
建中三年八月，刑部侍郎班宏奏：「其十惡中，惡逆以上四等罪，請准律用刑；其餘及犯別罪，應合處斬刑，自今以後，並請決重杖一頓處死，以代極法。重杖既是死刑，諸司使不在奏請決重杖限。」飭旨依。

yuán fū xiān wáng zhī zhì xíng yě, běn yú ài rén qiú lǐ, fēi tú hài rén zuò wēi. wǎng gǔ pǔ chún, shì jiǎn xíng shěng. táng yú jí yú sān dài xíng zhì, qí lüè kě zhī. lìng wáng zé qīng, nüè hòu suì zhòng. yú shàn yě, zé yún fá bù jí sì qí bù shàn yě, nǎi yún zuì rén yǐ zú. sī zé qián xián zāng pǐ zhī biàn yú? qín fǎ kē jùn, tiān xià kuì pàn. hàn zǔ juān chú, yuē dìng sān zhāng, dà pì zhī zuì yóu zhū sān zú. xiào wén suī bà ròu xíng, xīn yuán yì lí sī kù. qí hòu yán yì xiàn fǎn chún qì shì, yáng yùn zuò fěng yì yāo zhǎn. jì hū cáo mǎ jīng lún zhī jì, wǔ zhě sān zú jiē yí. hòu wèi yǒu mén fáng zhī zhū. lì dài gài zhì shí shǎo, hǎn yù qīng xíng luàn shí jiǔ, duō zāo xíng zhòng. guó jiā zǐ yù wàn xìng, qīng jiǎn xíng zhāng, zhēng zhī qián dài, wèi yǒu qí bǐ. suǒ yǐ yōu líng zhī dào xī yì, quǎn róng zhī kòu dōng qīn, jīng shī qīng xiàn, huáng yú xún shòu, yì zhào lù lì, dà duì xuán jiān. zì hǎi nèi xìng róng, jīn yǐ lèi jì, zhēng shàn wèi jiǎn, zhù zhóu lǚ kōng, zhēng shù wú lí yuàn xīn zhě, shí yóu xíng qīng zhī gù. huò yuē: xún qīng yǒu yán, dài zhì zé xíng zhòng, dài luàn zé xíng qīng. suǒ yǐ zhì zhě, nǎi xíng zhòng. suǒ yǐ luàn zhě, nǎi xíng qīng. yù qiú yú zhì, bì yòng zhòng diǎn. sī nǎi yī duān piān jiàn, liàng fēi shì shí tōng lùn yě. fū xíng zhī qīng zhòng lì hài, yǐ cū yán zhī yǐ. fū xíng zhě, chéng yě. yī chéng ér bù kě biàn, gù jūn zǐ jǐn xīn yān. wèi zhī jūn zǐ, zé yuē xián rén yù qiú xián rén, gù bù yì dé. shěn tiān xià shù bǎi qiān jùn xiàn, qǐ dé zhòng duō jūn zǐ hū? yòu yǐ wèi tiáo zhāng yán fán, suī jué duàn bì zhōng, shì bù jí tiáo zhāng qīng jiǎn, ér jué duàn shí lòu. gù lǎo shì yún: qí zhèng mèn mèn, qí rén chún chún zhèng jiào kuān dà mèn mèi, shì ruò bù míng, zé rén chún chún rán ér zhì pǔ. qí zhèng chá chá, qí rén quē quē. zhèng jiào kē chá, rén zé yīng zhī quē quē rán ér diāo bì. yòu yǔ yuē: níng shī bù jīng. rén cè zhī zhǐ yě.
原夫先王之制刑也，本於愛人求理，非徒害人作威。往古樸淳，事簡刑省。唐、虞及於三代刑制，其略可知。令王則輕，虐後遂重。於善也，則雲」罰不及嗣」；其不善也，乃雲「罪人以族」。斯則前賢臧否之辨歟？秦法苛峻，天下潰叛。漢祖蠲除，約定三章，大辟之罪猶誅三族。孝文雖罷肉刑，新垣亦罹斯酷。其後顏異陷反唇棄市，楊惲坐諷議腰斬。洎乎曹、馬經綸之際，忤者三族皆夷。後魏有門房之誅。歷代蓋治時少，罕遇輕刑；亂時久，多遭刑重。國家子育萬姓，輕簡刑章，徵之前代，未有其比。所以幽陵之盜西軼，犬戎之寇東侵，京師傾陷，皇輿巡狩，億兆戮力，大憝旋殲。自海內興戎，今以累紀，征繕未減，杼軸屢空，蒸庶無離怨心者，寔由刑輕之故。或曰：「荀卿有言，代治則刑重，代亂則刑輕。（所以治者，乃刑重。所以亂者，乃刑輕。）欲求於治，必用重典。」斯乃一端偏見，諒非適時通論也。夫刑之輕重利害，已粗言之矣。夫」刑者，成也。一成而不可變，故君子盡心焉」。謂之「君子」，則曰賢人；欲求賢人，固不易得。矧天下數百千郡縣，豈得眾多君子乎？佑以為條章嚴繁，雖決斷必中，似不及條章輕簡，而決斷時漏。故老氏云：「其政悶悶，其人淳淳；（政教寬大悶昧，似若不明，則人淳淳然而質樸。）其政察察，其人缺缺。」（政教苛察，人則應之缺缺然而凋弊。」）又語曰：「寧失不經。」仁惻之旨也。