strong xíng fǎ bā strong
刑法八
kuān shù yīn hàn hòu hàn sòng dà táng
寬恕(殷 漢 後漢 宋 大唐)
tāng chū yě, jiàn zhāng wǎng sì miàn zhě, tāng yuē: xī! jǐn zhī yǐ. nǎi qù qí sān miàn, zhù yuē: yù zuǒ, zuǒ yù yòu, yòu. bù yòng mìng, rù wú wǎng. zhū hóu wén zhī yuē: tāng dé zhì yǐ! jí qín shòu. nǎi pàn jié ér guī tāng.
湯出野,見張網四面者,湯曰:「嘻!盡之矣。」乃去其三面,祝曰:「欲左,左;欲右,右。不用命,入吾網。」諸侯聞之曰:「湯德至矣!及禽獸。」乃叛桀而歸湯。
hàn wén dì èr nián, zhì yuē: jīn fǎ yǒu fěi bàng yāo yán zhī zuì, shì shǐ zhòng chén bù gǎn jǐn qíng, ér shàng wú yóu wén guò shī yě. jiāng hé yǐ lái yuǎn fāng zhī xián liáng? qí chú zhī! rén huò zhòu zǔ shàng, yǐ xiāng yuē ér hòu xiāng mán, mán, qī yě. chū wèi yào yuē, gòng xíng zhòu zǔ, hòu xiāng qī kuáng, zhōng dào ér zhǐ, wú shí shì. lì yǐ wèi dà nì, qí yǒu tā yán, lì yòu yǐ wèi fěi bàng. cǐ xì rén zhī yú, wú zhī dǐ sǐ. zì jīn yǒu fàn cǐ zhě, wù tīng zhì. shí jiāng xiāng jiē jiù gōng chén, shǎo wén duō zhì, chéng qín è zhèng, wù zài kuān hòu, chǐ yán rén guò. huà xíng tiān xià, gào jié zhī sú yì. jié, miàn xiāng chì zuì yě. lì ān qí guān, rén lè qí yè, fēng liú dǔ hòu, jìn wǎng shū kuò. wén dì xuǎn zhāng shì zhī wèi tíng wèi, zuì yí zhě yǔ mín, cóng qīng duàn zhī. shì yǐ xíng fá dà shěng, zhì yú duàn yù sì bǎi, wèi pǔ tiān zhī xià zhòng zuì zhě. yǒu xíng cuò zhī fēng. gǎn qí nǚ zǐ chún yú tí yíng yán, chú ròu xíng. jù ròu xíng yì.
漢文帝二年,制曰:「今法有誹謗訞言之罪,是使眾臣不敢盡情,而上無由聞過失也。將何以來遠方之賢良?其除之!人或咒詛上,以相約而後相謾,(謾,欺也。初為要約,共行咒詛,後相欺誑,中道而止,無實事。)吏以為大逆,其有他言,吏又以為誹謗。此細人之愚,無知抵死。自今有犯此者,勿聽治。」時將相皆舊功臣,少文多質,懲秦惡政,務在寬厚,恥言人過。化行天下,告訐之俗易。(訐,面相斥罪也。)吏安其官,人樂其業,風流篤厚,禁網疏闊。文帝選張釋之為廷尉,罪疑者予民,(從輕斷之。)是以刑罰大省,至於斷獄四百,(謂普天之下重罪者。)有刑措之風。感齊女子淳于緹縈言,除肉刑。(具肉刑議。)
jǐng dì zhī chū, zhì yuē: xiào wén huáng dì chú fěi bàng, qù ròu xíng gōng xíng, zuì rén bù nú, dé móu tiān dì. rán jiā chī yǔ zhòng zuì wú yì, zhòng zuì, wèi sǐ xíng. xìng ér bù sǐ, bù kě wèi rén. wèi bù néng zì qǐ jū. qí dìng lǜ: chī wǔ bǎi yuē sān bǎi, chī sān bǎi yuē èr bǎi. yóu shàng bù quán. zì jīn lì jí zhū yǒu zhì, shòu qí guān shǔ suǒ jiān suǒ xíng suǒ jiāng, xíng wèi àn chá yě, yīn xià gèng fǎn. qí yǔ yǐn shí jì cháng fèi, wù lùn. jì suǒ fèi ér cháng qí zhí, wù lùn zuì. bà zhé yuē qì shì. xiān shì, zhū sǐ xíng jiē zhé zhī yú shì, jīn bà zhī, ruò yāo nì zé zhé zhī, zhé, wèi zhāng qí shī yě. qí xíng jù xíng zhì shàng piān.
景帝之初,制曰:「孝文皇帝除誹謗,去肉刑宮刑,罪人不孥,德侔天地。然加笞與重罪無異,(重罪,謂死刑。)幸而不死,不可為人。(謂不能自起居。)其定律:笞五百曰三百,笞三百曰二百。」猶尚不全。」自今吏及諸有秩,受其官屬所監、所行、所將,(行謂按察也,音下更反。)其與飲食計償費,勿論」。(計所費而償其直,勿論罪。)罷磔曰棄市。(先是,諸死刑皆磔之於市,今罷之,若妖逆則磔之,磔,謂張其屍也。其刑具刑制上篇。)
xuān dì zhì yuē: zì jīn zi shǒu nì fù mǔ, qī nì fū, sūn nì dà fù mǔ, jiē wù lùn. fán shǒu nì zhě, yán wèi móu shǒu ér cáng zuì rén. qí fù mǔ nì zi, fū nì qī, dà fù nì sūn, zuì shū sǐ, jiē shàng qǐng tíng wèi yǐ wén.
宣帝制曰:「自今子首匿父母,妻匿夫,孫匿大父母,皆勿論。(凡首匿者,言為謀首而藏罪人。)其父母匿子,夫匿妻,大父匿孫,罪殊死,皆上請廷尉以聞。」
yuán dì róu rén hǎo rú, jiàn xuān dì duō yòng wén fǎ lì, yǐ xíng míng shéng xià, liú xiàng bié lù yún, shēn zi xué hào xíng míng. xíng míng zhě, yǐ míng zé shí, zūn jūn bēi chén, chóng shàng yì xià. xuān dì hǎo guān qí jūn chén piān. shéng wèi dàn zhì. dà chén yáng yùn gài kuān ráo děng zuò cì jī yǔ ér zhū. cháng shì yàn cóng róng yán: bì xià chí xíng tài shēn, yí yòng rú shēng. xuān dì zuò sè yuē: hàn jiā zì yǒu zhì dù, běn yǐ bà wáng dào zá zhī. nài hé chún rèn dé jiào, yòng zhōu zhèng hū! jī zhōu zhī zhèng. qiě sú rú bù dá shí yí, hǎo shì gǔ fēi jīn, shǐ rén xuàn yú míng shí, xuàn, luàn shì. bù zhī suǒ shǒu, hé zú wěi rèn. nǎi tàn yuē: luàn wǒ jiā zhě, tài zǐ yě! jí jí wèi, xià zhào yuē: fǎ lìng zhě, yù qí nán fàn ér yì bì yě. jīn lǜ lìng fán duō, zì diǎn wén zhě bù néng fēn míng, ér yù luó yuán yuán zhī bù dǎi, qǐ xíng zhōng zhī yì zāi! qí yì lǜ lìng kě juān chú qīng jiǎn.
元帝柔仁好儒,見宣帝多用文法吏,以刑名繩下,(劉向別錄雲,申子學號刑名。刑名者,以名責實,尊君卑臣,崇上抑下。宣帝好觀其君臣篇。繩謂彈治。)大臣楊惲、蓋寬饒等坐刺譏語而誅。嘗侍燕從容言:」陛下持刑太深,宜用儒生。」宣帝作色曰:「漢家自有制度,本以霸王道雜之。奈何純任德教,用周政乎!(姬周之政。)且俗儒不達時宜,好是古非今,使人眩於名實,(眩,亂視。)不知所守,何足委任。」乃嘆曰:「亂我家者,太子也!」及即位,下詔曰:「法令者,欲其難犯而易避也。今律令煩多,自典文者不能分明,而欲羅元元之不逮,豈刑中之意哉!其議律令可蠲除輕減。」
chéng dì hé píng zhōng, zhào yuē: fǔ xíng yún:' wǔ xíng zhī shǔ sān qiān, dà pì zhī fá qí shǔ èr bǎi.' fǔ xíng, jí zhōu shū lǚ xíng yě. chū wèi lǚ hóu, hào yuē lǚ xíng, hòu gǎi wèi fǔ hóu, gù yòu chēng fǔ xíng. jīn dà pì zhī xíng qiān yǒu yú tiáo, lǜ lìng fán duō, bǎi yǒu yú wàn yán, qí qǐng tā bǐ, rì yǐ yì zī. qí qǐng, wèi cháng wén zhī wài, zhǔ zhě bié yǒu suǒ qǐng yǐ dìng zuì yě. tā bǐ, wèi yǐn tā lèi yǐ bǐ fù zhī, shāo zēng lǜ tiáo yě. qí, jū yí fǎn. qí yǔ zhōng èr qiān dàn èr qiān dàn bó shì jí míng xí lǜ lìng zhě, yì jiǎn sǐ xíng jí kě juān chú yuē shěng zhě, lìng jiào rán yì zhī, tiáo zòu. yǒu sī wú zhòng shān fǔ jiāng míng zhī cái, zì yǒu sī yǐ xià, shǐ jiā zhī yán. shī dà yá zhī yán, wáng yǒu gào mìng, jí zhòng shān fǔ jiāng zhī guó yǒu bù shàn shì, zé zhòng shān fǔ míng zhī yě. jiāng, xíng yě. bù néng yīn shí guǎng xuān zhǔ ēn, jiàn lì míng zhì, dàn gōu zhí wēi xì, máo jǔ shù shì, yǐ sāi zhào ér yǐ. máo jǔ, yán jǔ háo máo zhī shì. sāi, dāng yě. shì yǐ dà yì bù lì. yì zhě huò yuē, fǎ nán shù biàn, cǐ yōng rén bù dá, yí sāi lǐ dào zhě yě. sāi, wèi bù tōng.
成帝河平中,詔曰:「甫刑云:'五刑之屬三千,大辟之罰其屬二百。'(甫刑,即周書呂刑也。初為呂侯,號曰呂刑,後改為甫侯,故又稱甫刑。)今大辟之刑千有餘條,律令煩多,百有餘萬言,奇請他比,日以益滋。(奇請,謂常文之外,主者別有所請以定罪也。他比,謂引他類以比附之,稍增律條也。奇,居宜反。)其與中二千石、二千石、博士及明習律令者,議減死刑及可蠲除約省者,令較然易知,條奏。」有司無仲山甫將明之材,(自有司以下,史家之言。詩大雅之言,王有誥命,即仲山甫將之;國有不善事,則仲山甫明之也。將,行也。)不能因時廣宣主恩,建立明制,但鈎摭微細,毛舉數事,以塞詔而已。(毛舉,言舉毫毛之事。塞,當也。)是以大議不立。議者或曰,法難數變,此庸人不達,疑塞理道者也。(塞,謂不通。)
bān gù yuē: zì jiàn wǔ yǒng píng, rén yì xīn miǎn bīng gé zhī huò, yǒu lè shēng zhī lǜ, yǔ gāo huì zhī jiān tóng, ér zhèng zài yì qiáng fú ruò, cháo wú wēi fú zhī chén, yì wú háo jié zhī xiá. yǐ kǒu lǜ jì, duàn yù shǎo yú chéng āi zhī jiān shén bā, kě wèi qīng yǐ. shí shǎo qí bā. rán ér wèi néng chēng yì bǐ chóng yú gǔ zhě, yǐ qí jí wèi jǐn chú, ér xíng běn bù zhèng yě.
班固曰:「自建武、永平,人亦新免兵革之禍,有樂生之慮,與高、惠之間同,而政在抑強扶弱,朝無威福之臣,邑無豪桀之俠。以口率計,斷獄少於成、哀之間什八,可謂清矣。(十少其八。)然而未能稱意比崇於古者,以其疾未盡除,而刑本不正也。」
hòu hàn zhāng dì chū, shàng shū chén chǒng shàng shū yuē: jīn duàn yù zhě jí yú péng gé kù liè zhī tòng, zhí xiàn zhě fán yú dǐ qī fàng làn zhī wén, huò yīn gōng xíng sī, yǐ chěng wēi fú. dì nà chǒng yán, měi shì wù yú kuān hòu. qí hòu suì zhào yǒu sī, jué zuān zuān zhū cǎn kù zhī kē, shuō wén yuē: zuān, tiě zuì yě. qí yán fǎn. zuì yīn zhì yè fǎn. zuān, bìn xíng, wèi zuān qù bìn gǔ yě. jiě yāo è zhī jìn, chú wén zhì zhī qǐng yàn wǔ shí yú shì. wén zhì, wèi qián rén wú zuì, wén shì zhì yú fǎ zhōng. shì hòu rén sú hé píng, lǚ yǒu jiā ruì. chū, chǒng zēng zǔ fù xián, chéng āi xián yǐ lǜ lìng wèi shàng shū, píng dì shí, wáng mǎng cuàn wèi, fù zǐ xiāng yǔ guī xiāng lǐ, bì mén bù chū rù, nǎi shōu cáng qí jiā lǜ lìng shū wén, jiē bì cáng zhī. xián xìng rén shù, cháng jiè zǐ sūn yuē: wèi rén yì fǎ, dāng yī yú qīng, suī yǒu bǎi jīn zhī lì, shèn wú yǔ rén zhòng bǐ. gù shì wèi chén shì chí fǎ kuān píng yě. yuán hé sān nián, tíng wèi guō gōng jiā shì zhǎng fǎ, wù zài kuān píng, jué yù duàn xíng duō yī jīn měi fù jīng diǎn, shì cóng qīng shù, huó zhě shén zhòng. chǒng fù gōu xiào lǜ lìng tiáo fǎ, yì yú fǔ xíng zhě chú zhī, gōu, yóu dòng yě, yīn gōng hóu fǎn. yì, chū yě. yuē: chén wén lǐ jīng sān bǎi, wēi yí sān qiān, lǐ jì yuē: lǐ jīng sān bǎi, qū lǐ sān qiān. zhèng xuán zhù yuē: lǐ piān duō wáng, běn shù wèi wén. gù fǔ xíng dà pì èr bǎi, wǔ xíng zhī shǔ sān qiān. lǐ zhī suǒ qù, xíng zhī suǒ qǔ, qù lǐ zhī rén, xíng yǐ jiā zhī, gù yuē qǔ yě. shī lǐ zé rù xíng, xiāng wèi biǎo lǐ zhě yě. jīn lǜ lìng, sǐ xíng liù bǎi yī shí, nài zuì qiān liù bǎi jiǔ shí bā, nài zhě, qīng xíng zhī míng. shú zuì yǐ xià èr qiān liù bǎi bā shí yī, yì yú fǔ xíng zhě qiān jiǔ bǎi bā shí jiǔ, qí sì bǎi yī shí dà pì, qiān wǔ bǎi nài zuì, qī shí jiǔ shú zuì. hàn xìng yǐ lái, sān bǎi èr nián, xiàn lìng shāo zēng, kē tiáo wú xiàn. yòu lǜ yǒu sān jiā, qí shuō gè yì. yí lìng sān gōng tíng wèi píng dìng lǜ lìng, yīng jīng hé yì zhě, kě shǐ dà pì èr bǎi, nài zuì shú zuì èr qiān bā bǎi, bìng hé wèi sān qiān, xī shān chú qí yú, lìng yǔ lǐ xiāng yīng, yǐ yì wàn rén shì tīng, yǐ zhì xíng cuò zhī měi, chuán zhī wú qióng. huì chǒng dé zuì, suì bà.
後漢章帝初,尚書陳寵上疏曰:「今斷獄者急於篣格酷烈之痛,執憲者繁於詆欺放濫之文,或因公行私,以逞威福。」帝納寵言,每事務於寬厚。其後遂詔有司,絕鑽鑽諸慘酷之科,(說文曰:「鑽,鐵鋷也。」其炎反。鋷音陟葉反。鑽,臏刑,謂鑽去臏骨也。)解妖惡之禁,除文致之請讞五十餘事。(文致,謂前人無罪,文飾致於法中。)是後人俗和平,屢有嘉瑞。初,寵曾祖父咸,成、哀閒以律令為尚書,平帝時,王莽篡位,父子相與歸鄉里,閉門不出入,乃收藏其家律令書文,皆壁藏之。咸性仁恕,常戒子孫曰:」為人議法,當依於輕,雖有百金之利,慎無與人重比。」故世謂陳氏持法寬平也。元和三年,廷尉郭躬家世掌法,務在寬平,決獄斷刑多依矜每附經典,事從輕恕,活者甚眾。寵復鈎校律令條法,溢於甫刑者除之,(鈎,猶動也,音工侯反。溢,出也。)曰:「臣聞禮經三百,威儀三千,(禮記曰:「禮經三百,曲禮三千。」鄭玄注曰:」禮篇多亡,本數未聞。」)故甫刑大辟二百,五刑之屬三千。禮之所去,刑之所取,(去禮之人,刑以加之,故曰取也。)失禮則入刑,相為表里者也。今律令,死刑六百一十,耐罪千六百九十八,(耐者,輕刑之名。)贖罪以下二千六百八十一,溢於甫刑者千九百八十九,其四百一十大辟,千五百耐罪,七十九贖罪。漢興以來,三百二年,憲令稍增,科條無限。又律有三家,其說各異。宜令三公、廷尉平定律令,應經合義者,可使大辟二百,耐罪、贖罪二千八百,併合為三千,悉刪除其餘,令與禮相應,以易萬人視聽,以致刑措之美,傳之無窮。」會寵得罪,遂罷。
sòng wén dì yuán jiā zhōng, wáng hóng wèi wèi jiāng jūn, fǔ zhèng, shàng shū yuē: tóng wǔ fàn fǎ, wú shì rén bù zuì zhī kē, rán měi zhì jié zhé, zhé yǒu qǐng sù. ruò cháng chuí ēn yòu, jí fǎ fèi bù xíng yī shì jiū zé, zé wù yǐ wèi kǔ. wèi yí gèng qí zhì, shǐ de yōu kǔ zhī zhōng. yòu zhǔ shǒu tōu wǔ pǐ, cháng tōu sì shí pǐ, bìng jiā dà pì, yì zhě xián yǐ wèi zhòng. yí jìn zhǔ shǒu tōu shí pǐ, cháng tōu wǔ shí pǐ sǐ, sì shí pǐ jiàng yǐ bǔ bīng. jì dé xiǎo kuān rén mìng, yì zú yǐ wèi chéng jiè. cóng zhī.
宋文帝元嘉中,王弘為衛將軍,輔政,上疏曰:「同伍犯法,無士人不罪之科,然每至詰謫,輒有請訴。若常垂恩宥,即法廢不行;依事糾責,則物以為苦。謂宜更其制,使得優苦之衷。又主守偷五匹,常偷四十匹,並加大辟,議者咸以為重。宜進主守偷十匹,常偷五十匹死,四十匹降以補兵。既得小寬人命,亦足以為懲戒。」從之。
dà táng gāo zǔ chū zhì jīng shī, gé suí jùn fǎ, yuē wèi shí èr tiáo, shā rén jié dào bèi jūn pàn nì zhě sǐ, yú bìng juān chú zhī. jí shòu chán, zhào zǎi xiàng liú wén jìng yīn kāi huáng lǜ lìng ér sǔn yì zhī, jǐn shān dà yè kē cǎn zhī fǎ, zhì wǔ shí sān tiáo, wù cún kuān jiǎn, yǐ biàn yú shí.
大唐高祖初至京師,革隋峻法,約為十二條,殺人、劫盜、背軍、叛逆者死,餘並蠲除之。及受禪,詔宰相劉文靜因開皇律令而損益之,盡刪大業苛慘之法,制五十三條,務存寬簡,以便於時。
jí tài zōng chū, lìng gōng qīng gèng yì jiǎo xíng zhī shǔ wǔ shí tiáo, miǎn sǐ, wéi duàn qí yòu zhǐ, yīng sǐ zhě duō méng quán huó. tài zōng xún yòu jīn qí shòu xíng zhī kǔ, wèi xiāo yǔ yuē: qián dài bù xíng ròu xíng jiǔ yǐ, jīn duàn rén yòu zhǐ, niàn qí shòu tòng, yì shén bù rěn. yǔ yuē: gǔ zhī ròu xíng, nǎi sǐ xíng zhī wài. bì xià yú sǐ xíng zhī nèi, jiàng cóng duàn zhǐ, biàn shì yǐ shēng yì sǐ, zú wèi kuān fǎ. shàng yuē: zhèn yì yǐ wèi rú cǐ, gù yù xíng zhī. yòu yǒu shàng shū yán cǐ fēi biàn, gōng kě gèng sī zhī. qí hòu, shǔ wáng fǔ fǎ cáo cān jūn péi hóng xiàn shàng shū bó lǜ, suì lìng cān zhǎng shān gǎi zhī. yú shì yǔ fáng xuán líng děng jiàn yì, yǐ wèi gǔ ròu xíng jì fèi, zhì wèi sǐ liú tú zhàng chī fán wǔ děng, yǐ bèi wǔ xíng, jīn fù shè yuè zú, shì wèi liù xíng. jiǎn sǐ yì zài yú kuān, jiā xíng yòu rú fán jùn. yǔ bā zuò dìng yì zòu wén. yú shì yòu chú duàn zhǐ fǎ, gǎi wèi jiā yì liú sān qiān lǐ, jū zuò èr nián. diàn zhōng jiān lú kuān chí sī yào rù shàng shí chú, suǒ sī yì dāng zhòng xíng. shàng yuē: zhǐ shì cuò wù bù jiě. suì shè zhī. èr nián sān yuè, dà lǐ shǎo qīng hú yǎn jìn měi yuè qiú zhàng, shàng lǎn yān. wèn yuē: qí xián zuì yì yǒu qíng kě jīn, hé róng jiē yǐ lǜ duàn? duì yuē: yuán qíng yòu zuì, fēi chén xià suǒ gǎn. shàng wèi shì chén yuē: gǔ rén yún:' yù guān zhī jiā, yù suì zhī yì.' fěi yù hài yú rén, lì yú guān shòu gù ěr. jīn fǎ sī fù lǐ yī yù, bì qiú shēn kè, yù chéng qí kǎo. jīn zuò hé fǎ, de shǐ píng yǔn? wáng guī zòu yuē: dàn xuǎn liáng shàn píng shù rén, duàn yù yǔn dāng zhě, shǎng zhī, jí jiān wěi zì xī. shàng yuē: gǔ zhě duàn yù, bì xùn yú sān huái jiǔ jí zhī guān. jīn sān gōng jiǔ qīng, jí qí zhí yě. zì jīn dà pì zuì, jiē lìng zhōng shū mén xià sì pǐn yǐ shàng jí shàng shū yì zhī. hòu dà lǐ yǐn qiú guò, cì dào qí zhōu cì shǐ zhèng shàn guǒ. shàng wèi yǎn yuē: rú zhèng shàn guǒ děng, guān wèi bù bēi, zòng lìng fàn zuì, bù kě yǔ zhū qiú tóng lì. zì jīn sān pǐn yǐ shàng fàn zuì, bù xū jiāng shēn guò cháo táng tīng jìn zhǐ. yòu jiù tiáo, xiōng dì fēn hòu, yīn bù xiāng jí, lián zuò jù sǐ, zǔ sūn pèi méi. huì yǒu tóng zhōu rén fáng qiáng, dì rèn tǒng jūn yú mín zhōu, yǐ móu fǎn fú zhū, qiáng dāng cóng zuò. tài zōng cháng lù qiú tú, mǐn qí jiāng sǐ, wèi zhī dòng róng, gù wèi shì chén yuē: xíng diǎn réng yòng, gài fēng huà wèi qià zhī jiù. yú rén hé zuì, ér sì zhòng xíng hū? yòng xíng zhī dào, dāng shěn shì lǐ zhī qīng zhòng, rán hòu jiā zhī yǐ xíng fá. hé yǒu bù chá qí běn ér yī gài jiā zhū, fēi suǒ yǐ xù xíng zhòng rén mìng yě. rán fǎn nì yǒu èr: yī wèi xìng shī dòng zhòng, èr wèi è yán fàn fǎ. qīng zhòng yǒu chà, ér lián zuò jiē sǐ, qǐ zhèn qíng zhī suǒ ān zāi! gèng lìng bǎi liáo xiáng yì. yú shì xuán líng děng fù dìng yì yuē: àn lǐ, sūn wèi wáng fù shī àn lìng, zǔ yǒu yīn sūn zhī yì. rán zé zǔ sūn qīn zhòng, xiōng dì shǔ qīng. yīng zhòng fǎn liú, hé qīng fān sǐ, jù lǐ lùn qíng, shēn wèi wèi qiè. jīn dìng lǜ: zǔ sūn yǔ xiōng dì yuán zuò, jù pèi méi. qí yǐ è yán fàn fǎ bù néng wèi hài zhě, qíng zhuàng shāo qīng, xiōng dì miǎn sǐ, pèi liú wèi yǔn. cóng zhī. zì shì bǐ gǔ sǐ xíng, dài chú qí bàn. jù suí dài jiù lǜ, jiǎn dà pì rù liú zhě jiǔ shí èr tiáo, jiǎn liú rù tú zhě qī shí yī tiáo. qí dāng tú zhī fǎ, wéi duó yī guān. chú míng zhī rén, réng tóng shì wǔ. fán xuē kē qù cǎn biàn zhòng wèi qīng zhě, bù kě shèng jì. yòu zhì: zài jīng jiàn jìn qiú, xíng bù měi yuè yī zòu. cóng lì chūn zhì qiū fēn, bù dé zòu jué sǐ xíng. qí dà jì sì jí zhì zhāi rì shuò wàng shàng xià xián èr shí sì qì yǔ wèi qíng yè wèi míng duàn tú rì yuè jí jià rì, bìng bù dé zòu jué sǐ xíng. yīn dà lǐ chéng zhāng yùn gǔ jiāo zhōu dū du lú zǔ shàng bìng yǐ wǔ zhǐ zhū zhǎn, dì xún zhuī huǐ, suì xià zhì, fán jué sǐ xíng, suī lìng jí shā, èr rì zhōng wǔ fù zòu, xià zhū zhōu sān fù zòu. chū, hé nèi rén lǐ hǎo dé fēng jí mào luàn, yǒu yāo wàng zhī yán, zhào dà lǐ chéng zhāng yùn gǔ àn qí shì. yùn gǔ zòu hǎo dé diān bìng yǒu zhēng, fǎ bù dāng zuò. lǐ shū shì yù shǐ quán wàn jì hé yùn gǔ guàn shǔ xiāng zhōu, hǎo dé xiōng hòu dé wèi qí cì shǐ, qíng zài ā zòng. yòu, lú zǔ shàng gù cí jiāo zhōu. bìng chù zhǎn. jì ér huǐ zhī, suì yǒu cǐ zhì. shàng yòu yuē: gǔ zhī xíng xíng, jūn wèi chè lè jiǎn shàn. zhèn tíng wú héng shè zhī lè, mò zhī hé chè, rán duì shí jí bù dàn jiǔ ròu. zì jīn yǐ hòu, lìng shàng shí xiāng zhī, xíng rén rì wù jìn jiǔ ròu. nèi jiào fāng jí tài cháng, bìng yí tíng jiào. cáo sī duàn yù, duō jù lǜ lìng, suī qíng zài kě jīn, ér bù gǎn wéi fǎ, shǒu wén dìng zuì, huò kǒng yǒu yuān. zì jīn mén xià fù lǐ, yǒu jù fǎ hé sǐ ér qíng zài kě yòu zhě, yí lù zhuàng zòu. zì shì quán huó zhě shén zhòng. qí wǔ fù zòu, jué yǐ qián yī rì yī fù zòu, jué rì yòu sān fù zòu. wéi fàn è nì zhě, yī fù ér yǐ. zhe zhī yú lìng. sì nián shí yī yuè, zhì: jué zuì rén bù dé biān bèi. tài zōng yǐ xiá rì kāi míng táng tú, jiàn wǔ cáng zhī xì, xián fù bèi jǐ, nǎi tàn yuē: fū chuí zhě, xíng zhī zuì qīng zhě yě. sǐ zhě, shēng zhī zhì zhòng zhě yě. qǐ róng fàn zuì qīng zhī xíng ér huò zhì sǐ? zì gǔ dì wáng bù wù, bù yì bēi fū! jí rì suì yǒu cǐ zhì. liù nián shí èr yuè, shàng qīn lù qiú tú, fàng sǐ zuì sān bǎi jiǔ shí rén guī yú jiā, lìng míng nián qiū lái jiù xíng. qí hòu, yīng qī bì zhì, zhào xī yuán zhī.
及太宗初,令公卿更議絞刑之屬五十條,免死,唯斷其右趾,應死者多蒙全活。太宗尋又矜其受刑之苦,謂蕭瑀曰:「前代不行肉刑久矣,今斷人右趾,念其受痛,意甚不忍。」瑀曰:「古之肉刑,乃死刑之外。陛下於死刑之內,降從斷趾,便是以生易死,足為寬法。」上曰:「朕意以為如此,故欲行之。又有上書言此非便,公可更思之。」其後,蜀王府法曹參軍裴弘獻上疏駁律,遂令參掌刪改之。於是與房玄齡等建議,以為古肉刑既廢,制為死、流、徒、杖、笞凡五等,以備五刑,今復設刖足,是為六刑。減死意在於寬,加刑又如煩峻。與八座定議奏聞。於是又除斷趾法,改為加役流三千里,居作二年。殿中監盧寬持私藥入尚食廚,所司議當重刑。上曰:「衹是錯誤不解。」遂赦之。二年三月,大理少卿胡演進每月囚帳,上覽焉。問曰:「其閒罪亦有情可矜,何容皆以律斷?」對曰:「原情宥罪,非臣下所敢。」上謂侍臣曰:「古人云:'鬻棺之家,欲歲之疫。'匪欲害於人,利於棺售故耳。今法司覆理一獄,必求深刻,欲成其考。今作何法,得使平允?」王珪奏曰:「但選良善平恕人,斷獄允當者,賞之,即奸偽自息。」上曰:「古者斷獄,必訊於三槐九棘之官。今三公九卿,即其職也。自今大辟罪,皆令中書、門下四品以上及尚書議之。」後大理引囚過,次到岐州刺史鄭善果。上謂演曰:「如鄭善果等,官位不卑,縱令犯罪,不可與諸囚同例。自今三品以上犯罪,不須將身過朝堂聽進止。」又舊條,兄弟分後,蔭不相及,連坐俱死,祖孫配沒。會有同州人房強,弟任統軍於岷州,以謀反伏誅,強當從坐。太宗嘗錄囚徒,憫其將死,為之動容,顧謂侍臣曰:」刑典仍用,蓋風化未洽之咎。愚人何罪,而肆重刑乎?用刑之道,當審事理之輕重,然後加之以刑罰。何有不察其本而一概加誅,非所以恤刑重人命也。然反逆有二:一為興師動眾,二為惡言犯法。輕重有差,而連坐皆死,豈朕情之所安哉!」更令百僚詳議。於是玄齡等復定議曰:「按禮,孫為王父屍;按令,祖有蔭孫之義。然則祖孫親重,兄弟屬輕。應重反流,合輕翻死,據禮論情,深為未愜。今定律:祖孫與兄弟緣坐,俱配沒。其以惡言犯法不能為害者,情狀稍輕,兄弟免死,配流為允。」從之。自是比古死刑,殆除其半。據隋代舊律,減大辟入流者九十二條,減流入徒者七十一條。其當徒之法,唯奪一官。除名之人,仍同士伍。凡削苛去慘、變重為輕者,不可勝紀。又制:「在京見禁囚,刑部每月一奏。從立春至秋分,不得奏決死刑。其大祭祀及致齋日、朔望、上下弦、二十四氣、雨未晴、夜未明、斷屠日月及假日,並不得奏決死刑。」因大理丞張蘊古、交州都督盧祖尚並以忤旨誅斬,帝尋追悔,遂下制,凡決死刑,雖令即殺,二日中五覆奏,下諸州三覆奏。(初,河內人李好德風疾瞀亂,有妖妄之言,詔大理丞張蘊古按其事。蘊古奏好德顛病有徵,法不當坐。理書侍御史權萬紀劾蘊古貫屬相州,好德兄厚德為其刺史,情在阿縱。又,盧祖尚固辭交州。並處斬。既而悔之,遂有此制。)上又曰:」古之行刑,君為徹樂減膳。朕廷無恆設之樂,莫知何徹,然對食即不啖酒肉。自今以後,令尚食相知,刑人日勿進酒肉。內教坊及太常,並宜停教。曹司斷獄,多據律令,雖情在可矜,而不敢違法,守文定罪,或恐有冤。自今門下覆理,有據法合死而情在可宥者,宜錄狀奏。」自是全活者甚眾。其五覆奏,決以前一日一覆奏,決日又三覆奏。唯犯惡逆者,一覆而已。著之於令。四年十一月,制:「決罪人不得鞭背。」(太宗以暇日開明堂圖,見五藏之系,咸附背脊,乃嘆曰:」夫箠者,刑之最輕者也。死者,生之至重者也。豈容犯最輕之刑而或致死?自古帝王不悟,不亦悲夫!」即日遂有此制。)六年十二月,上親錄囚徒,放死罪三百九十人歸於家,令明年秋來就刑。其後,應期畢至,詔悉原之。
gāo zōng jí wèi, zūn zhēn guān gù shì, wù zài xù xíng. cháng wèn dà lǐ qīng táng lín zài yù xì qiú zhī shù, lín duì yuē: jiàn qiú wǔ shí yú rén, wéi èr rén hé sǐ. shàng yǐ qiú shù quán shǎo, shén xǐ yě. zǒng zhāng èr nián wǔ yuè, shàng yǐ cháng fǎ wài xiān jué zhàng yī bǎi zhě, duō zhì yǔn bì, nǎi xià zhào yuē: bié lìng yú lǜ wài jué zhàng yī bǎi zhě, qián hòu zǒng wǔ shí jiǔ tiáo, nèi yǒu dào qiè jí dù hài yóu shèn zhě. jīn liàng liú shí èr tiáo, zì yú sì shí qī tiáo, bìng yí tíng fèi.
高宗即位,遵貞觀故事,務在恤刑。嘗問大理卿唐臨在獄繫囚之數,臨對曰:「見囚五十餘人,唯二人合死。」上以囚數全少,甚喜也。總章二年五月,上以常法外先決杖一百者,多致殞斃,乃下詔曰:「別令於律外決杖一百者,前後總五十九條,內有盜竊及蠹害尤甚者。今量留十二條,自餘四十七條,並宜停廢。」
wǔ tài hòu zhǎng shòu sān nián wǔ yuè chì: biǎn jiàng guān bìng lìng yú cháo táng xiè zhī, réng róng sān wǔ rì zhuāng shù. zhì rèn rì, bù dé bié shè yú zhōu xiàn guān, yì bù dé tōng jì qián hòu láo kǎo.
武太后長壽三年五月敕:「貶降官並令於朝堂謝之,仍容三五日裝束。至任日,不得別攝餘州縣官,亦不得通計前後勞考。」
kāi yuán shí nián liù yuè chì: zì jīn yǐ hòu, zhǔn gé chì yīng hé jué zhàng rén, ruò yǒu biàn liú yí zuǒ biǎn zhī sè, zhàng qì, xǔ yī yuè nèi jiāng xī, rán hòu fā qiǎn. qí yuán è nì zhǐ chì chéng yú zhě, lín shí fā qiǎn. èr shí wǔ nián, xíng bù duàn yù, tiān xià sǐ zuì wéi yǒu wǔ shí bā rén. dà lǐ shǎo qīng xú jiào shàng yán: dà lǐ yù yuàn, yóu lái xiāng chuán shā qì tài shèng, niǎo què bù qī, zhì shì yǒu què cháo qí shù. yú shì bǎi liáo shàng biǎo hè, yǐ wèi jǐ zhì xíng cuò. tiān bǎo yuán nián èr yuè chì: guān lì zhǔn lǜ yīng fàn wǎng fǎ zāng shí wǔ pǐ hé jiǎo zhě, zì jīn yǐ hòu, tè jiā zhì èr shí pǐ. réng jí biān zhū gé lǜ, zhe zì bù kān. liù zài zhēng yuè chì: zì jīn yǐ hòu, suǒ duàn jiǎo zhǎn xíng zhě, yí xuē chú cǐ tiáo, réng lìng fǎ guān yuē jìn lì, xiáng dìng chù fēn.
開元十年六月敕:「自今以後,准格敕應合決杖人,若有便流移左貶之色,杖訖,許一月內將息,然後發遣。其緣惡逆、指斥乘輿者,臨時發遣。」二十五年,刑部斷獄,天下死罪唯有五十八人。大理少卿徐嶠上言:「大理獄院,由來相傳殺氣太盛,鳥雀不棲,至是有鵲巢其樹。」於是百僚上表賀,以為幾至刑措。天寶元年二月敕:「官吏准律應犯枉法贓十五匹合絞者,自今以後,特加至二十匹。仍即編諸格律,著自不刊。」六載正月敕:「自今以後,所斷絞、斬刑者,宜削除此條,仍令法官約近例,詳定處分。」
lùn yuē: shèng táng xíng míng, jí yú qīng jiǎn. tài zōng wén huáng dì jiàng suí shì dà pì xíng bǎi liù shí sān tiáo rù liú rù tú miǎn sǐ, qí xià dì jiǎn wéi qīng. kāi pì yǐ lái, wèi yǒu sī bǐ. rú zuì è jì zhe, zhì mìng yǐ xíng, ài xī rén mìng, wù zài āi jīn, lín yú jiǎo jué, réng lìng shù fù. huò zuì zì rán yǐn fēn, wàn xìng yóu shì guī rén, gǎn zī xù yù, cáng yú gǔ tǐ. suī wǔ tài hòu gé mìng èr jì, ān lù shān qīng xiàn liǎng jīng, xī róng qīn yì, zéi cǐ qiè fā, huáng yú xún shòu, yǔ nèi yōu yú, yì zhào tóng xīn, yāo fēn xuán kuò, xíng qīng gù yě. guó jiā rén shēn dé hòu, gù kě móu yú yáo shùn, xià yīn yǐ jiàng, wú zú zhēng yǐ.
論曰:聖唐刑名,極於輕簡。太宗文皇帝降隋氏大辟刑百六十三條入流、入徒免死,其下遞減唯輕。開闢以來,未有斯比。如罪惡既著,制命已行,愛惜人命,務在哀矜,臨於剿絕,仍令數覆。獲罪自然引分,萬姓由是歸仁,感茲煦嫗,藏於骨體。雖武太后革命二紀,安祿山傾陷兩京,西戎侵軼,賊泚竊發,皇輿巡狩,宇內憂虞,億兆同心,妖氛旋廓,刑輕故也。國家仁深德厚,固可侔於堯舜,夏殷以降,無足徵矣。
qiú xì xià yīn zhōu
囚系(夏 殷 周)
zhōu yì lǚ guà yuē: shān shàng yǒu huǒ, lǚ. jūn zǐ yǐ míng shèn yòng xíng, ér bù liú yù. yuè lìng yuē: mìng yǒu sī xiū fǎ zhì, shàn líng yǔ, qù zhì gù.
周易旅卦曰:「山上有火,旅。君子以明慎用刑,而不留獄。」月令曰:「命有司修法制,繕囹圄,去桎梏。」
xià jié bù xún zǔ fǎ ér wèi nüè zhèng, zhào tāng, qiú zhī xià tái.
夏桀不循祖法而為虐政,召湯,囚之夏台。
yīn zhòu lì, wú dào, qiú wén wáng yú yǒu lǐ.
殷紂立,無道,囚文王於羑里。
zhōu guān sī kòu: fán hài rén zhě, zhì zhī huán tǔ, fú shǐ guān shì, ér jiā míng xíng yān. rèn zhī yǐ shì, ér shōu jiào zhī. néng gǎi zhě, shàng zuì sān nián ér shě, zhōng zuì èr nián ér shě, xià zuì yī nián ér shě. qí bù néng gǎi ér chū huán tǔ zhě, shā. suī chū, sān nián bù chǐ. hài rén, wèi bǎi xìng hài zhě. zhì, zhì yě. fú shǐ guān shì zhě, zhe hēi méng, ruò gǔ zhī xiàng xíng. míng xíng zhě, shū qí zuì yú dà fāng bǎn, zhe qí bèi. rèn zhī yǐ shì, ruò jīn fá zuò yě. shě, shì yě. chū, wèi táo wáng yě. fǎn yú zhōng guó zhě, shě zhī hái xiāng lǐ yě. fán qiú zhě, shàng zuì gù gǒng ér zhì, zhōng zuì zhì gù, xià zuì gù. wáng zhī tóng zú gǒng, yǒu jué zhě zhì, yǐ dài bì zuì. fán qiú zhě, wèi fēi dào zéi, zì yǐ tā zuì jū zhě. gǒng zhě, liǎng shǒu gòng yī mù. zhì gù zhě, liǎng shǒu gè yī mù, zài shǒu yuē gù, zài zú yuē zhì. zhōng zuì bù gǒng, shǒu zú gè yī mù xià zuì yòu qù zhì. wáng tóng zú jí mìng shì yǐ shàng, suī yǒu shàng zuì, huò gǒng huò zhì ér yǐ. bì, duàn yě. gǒng yīn jū yǒng fǎn. bì yīn bì shì fǎn.
周官司寇:「凡害人者,寘之圜土,弗使冠飾,而加明刑焉。任之以事,而收教之。能改者,上罪三年而舍,中罪二年而舍,下罪一年而舍。其不能改而出圜土者,殺。雖出,三年不齒。(害人,為百姓害者。寘,置也。弗使冠飾者,著黑幪,若古之象刑。明刑者,書其罪於大方版,著其背。任之以事,若今罰作也。舍,釋也。出,謂逃亡也。反於中國者,舍之還鄉里也。)凡囚者,上罪梏拲而桎,中罪桎梏,下罪梏。王之同族拲,有爵者桎,以待弊罪。」(凡囚者,謂非盜賊,自以他罪拘者。拲者,兩手共一木。桎梏者,兩手各一木,在手曰梏,在足曰桎。中罪不拲,手足各一木;下罪又去桎。王同族及命士以上,雖有上罪,或拲或桎而已。弊,斷也。拲音居勇反。弊音必勢反。)
wǔ wěn hàn liáng běi qí
舞紊(漢 梁 北齊)
hàn wǔ dì yǐ zhāng tāng wèi tíng wèi, suǒ zhì jí shàng yì suǒ yù zuì, yǔ jiān lì shēn kè zhě jí shàng yì suǒ yù shì, yǔ jiān lì qīng píng zhě. suǒ zhì jí háo, bì wǔ wén qiǎo dǐ dǐ, wū yě. jí xià hù léi ruò, shí kǒu yán suī wén zhì fǎ, shàng cái chá. yú shì wǎng wǎng shì tāng suǒ yán. xià hù léi ruò, tāng yù zuǒ zhù, suī jù wén zòu zhī, ér yòu kǒu zòu, yán suī lǜ lìng zhī wén hé zhì cǐ zuì, tīng shàng cái chá, gài wèi cǐ rén xī ēn yòu yě. yú shì shàng dé tāng cǐ yán, wǎng wǎng shì qí rén zuì, fēi wèi zòu zhī qián kǒu yù yán zhī yě. qiān yù shǐ dài fū. shí dà xìng bīng fá xiōng nú, xiàn guān kōng xū. tāng pái fù shāng dà jiǎ, chū gào mín lìng, chú háo qiáng bìng jiān zhī jiā, wǔ wén qiǎo dǐ yǐ fǔ fǎ. fǔ, zhù yě. yǐ qiǎo dǐ zhù fǎ, yán bù gōng píng. wén shū yíng yú jǐ gé, diǎn zhě bù shèng biàn dǔ, shì yǐ jùn guó chéng yòng zhě bó, bù xiǎo qí zhǐ, yòng yì bù tóng. huò zuì tóng ér lùn yì, jiān lì yīn yuán wèi shì, nòng fǎ ér shòu cái, ruò shì mǎi zhī jiāo yì. suǒ yù huó zé fù shēng, suǒ yù xiàn zé yǔ sǐ bǐ, fù dú yuē fù. yì zhě xián yuān shāng zhī. dù zhōu wèi tíng wèi, qí zhì dà dǐ fǎng zhāng tāng, fǎng, yī. ér shàn hòu cì. shàng suǒ yù jǐ zhě, yīn ér xiàn zhī shàng suǒ yù shì, jiǔ xì dài wèn ér wēi jiàn yuān zhuàng. kè yǒu wèi zhōu yuē: jūn wèi tiān xià jué píng, bù xún sān chǐ fǎ, zhuān yǐ rén zhǔ yì zhǐ wèi yù, yù zhě gù rú shì hū? zhōu yuē: sān chǐ ān chū zāi? qián zhǔ suǒ shì zhe wèi lǜ, hòu zhǔ suǒ shì shū wèi lìng dāng shí wèi shì, hé gǔ zhī fǎ hū!
漢武帝以張湯為廷尉,所治即上意所欲罪,予監吏深刻者;即上意所欲釋,予監吏輕平者。所治即豪,必舞文巧詆;(詆,誣也。)即下戶羸弱,時口言」雖文致法,上裁察」。於是往往釋湯所言。(下戶羸弱,湯欲佐助,雖具文奏之,而又口奏,言雖律令之文合致此罪,聽上裁察,蓋為此人希恩宥也。於是上得湯此言,往往釋其人罪,非未奏之前口豫言之也。)遷御史大夫。時大興兵伐匈奴,縣官空虛。湯排富商大賈,出告緡令,鉏豪強併兼之家,舞文巧詆以輔法。(輔,助也。以巧詆助法,言不公平。)文書盈於幾閣,典者不勝遍睹,是以郡國承用者駮,(不曉其指,用意不同。)或罪同而論異,奸吏因緣為市,(弄法而受財,若市買之交易。)所欲活則傅生,所欲陷則予死比,(傅讀曰附。)議者咸冤傷之。杜周為廷尉,其治大抵仿張湯,(仿,依。)而善候伺。上所欲擠者,因而陷之;上所欲釋,久系待問而微見冤狀。客有謂周曰:」君為天下決平,不循三尺法,專以人主意指為獄,獄者固如是乎?」周曰:」三尺安出哉?前主所是著為律,後主所是疏為令;當時為是,何古之法乎!」
liáng wǔ dì dūn mù jiǔ zú, yōu jiè cháo shì, yǒu fàn zuì zhě, jiē fěng chén xià qū fǎ shēn zhī. bǎi xìng yǒu zuì, jí àn yǐ fǎ. qí yuán zuò lǎo yòu bù miǎn, yī rén wáng táo, zé jǔ jiā zhì zuò. rén jì qióng jí, jiān guǐ yì shēn. hòu dì qīn nán jiāo, mò líng lǎo rén zhē dì yuē: bì xià wèi fǎ, jí yú lí shù, huǎn yú quán guì, fēi jiǔ zhǎng zhī shù. chéng néng fǎn shì, tiān xià xìng shèn. dì ruì yì rú yǎ, shū jiǎn xíng fǎ, zì gōng qīng dà chén, xián bù yǐ jū yù wèi yì. jiān lì zhāo quán, qiǎo wén nòng fǎ, huò huì chéng shì, duō zhì wǎng làn. dà shuài èr suì xíng yǐ shàng, suì zhì wǔ qiān rén. shì shí tú jū zuò zhě jù wǔ rèn, qí wú rèn zhě zhe dòu xiè. rèn, jí bǎo. ruò jí bìng, quán jiě zhī. shì hòu qiú tú huò yǒu yōu jù. dà tóng zhōng, huáng tài zǐ zài chūn gōng shì shì, jiàn ér mǐn zhī, nǎi shàng shū yuē: chén fèng chì quán shì jīng shī zá shì, qiè jiàn nán běi jiāo tán cái guān chē fǔ tài guān xià shěng zuǒ zhuāng děng chù, bìng qǐ qǐng sì wǔ suì yǐ xià qīng qiú, zhù chōng shǐ yì. zì yǒu xíng jūn zuì děng, qiān mù bù yì, ér jiǎ fù qián shǔ, yǐ pèi jiāo tán. qián shǔ sān suǒ, yú shì wèi jù jiāo tán liù chù, zài yì zé yōu. jīn tīng yù guān xiáng qí kě fǒu, wǔ wén zhī lù, zì cǐ ér shēng. gōng píng nán yù qí rén, liú quán yì qǐ qí chǐ, jiāng kǒng yù kē zhòng qīng, quán guān mò shòu jīn shū qù qǔ, gèng yóu dān bǐ. yú wèi yí xiáng lì tiáo zhì, yǐ wèi yǒng zhǔn.
梁武帝敦睦九族,優借朝士,有犯罪者,皆諷臣下屈法申之。百姓有罪,即按以法。其緣坐老幼不免,一人亡逃,則舉家質作。人既窮急,奸宄益深。後帝親南郊,秣陵老人遮帝曰:「陛下為法,急於黎庶,緩於權貴,非久長之術。誠能反是,天下幸甚。」帝銳意儒雅,疏簡刑法,自公卿大臣,咸不以鞫獄為意。奸吏招權,巧文弄法,貨賄成市,多致枉濫。大率二歲刑以上,歲至五千人。是時徒居作者具五任,其無任者著斗械。(任,即保。)若疾病,權解之。是後囚徒或有優劇。大同中,皇太子在春宮視事,見而愍之,乃上疏曰:」臣奉敕權視京師雜事,竊見南北郊壇、材官、車府、太官下省、左裝等處,並啟請四五歲以下輕囚,助充使役。自有刑均罪等,愆目不異,而甲付錢署,乙配郊壇。錢署三所,於事為劇;郊壇六處,在役則優。今聽獄官詳其可否,舞文之路,自此而生。公平難遇其人,流泉易啟其齒,將恐玉科重輕,全關墨綬;金書去取,更由丹筆。愚謂宜詳立條制,以為永准。」
běi qí wǔ chéng dì hé qīng zhōng, yǒu sī zòu shàng qí lǜ. qí bù kě wèi dìng fǎ zhě, bié zhì quán lìng èr juǎn, yǔ zhī bìng xíng. hòu píng qín wáng gāo guī yàn móu fǎn, xū yǒu yuē zuì, lǜ wú zhèng tiáo, yú shì suì yǒu bié tiáo quán gé, yǔ lǜ bìng xíng. dà lǐ míng fǎ, shàng xià bǐ fù, yù chū zé fù yī qīng yì, yù rù zé fù cóng zhòng fǎ, jiān lì yīn zhī, wǔ wén chū méi. zhì yú hòu zhǔ, quán xìng yòng shì, yǒu bù fù zhī zhě, yīn zhōng yǐ fǎ. gāng jì wěn luàn, zú zhì yú wáng.
北齊武成帝河清中,有司奏上齊律。其不可為定法者,別制權令二卷,與之並行。後平秦王高歸彥謀反,須有約罪,律無正條,於是遂有別條權格,與律並行。大理明法,上下比附,欲出則附依輕議,欲入則附從重法,奸吏因之,舞文出沒。至於後主,權幸用事,有不附之者,陰中以法。綱紀紊亂,卒至於亡。
jùn kù yīn qín hàn liáng hòu wèi běi qí hòu zhōu suí dà táng
峻酷(殷 秦 漢 梁 後魏 北齊 後周 隋 大唐)
sān miáo zuò wǔ nüè zhī xíng, shā lù wú gū, yuán shǐ yín wèi yì èr zhuó qíng. shǐ wèi jié rén ěr bí, zhuó yīn qíng miàn, yǐ jiā wú gū, gù yuē wǔ nüè.
三苗作五虐之刑,殺戮無辜,爰始淫為劓、刵、椓、黥。(始為截人耳鼻,椓陰黥面,以加無辜,故曰五虐。)
yīn zhòu wèi páo gé zhī xíng, gāo tóng zhù, xià jiā zhī yǐ tàn, lìng yǒu zuì zhě xíng yān, míng yuē páo gé zhī xíng. yòu hǎi jiǔ hóu, pú è hóu. zhōu xī bó xiàn luò xī zhī dì, yǐ qǐng chú páo gé zhī xíng, zhòu xǔ zhī. hòu yín luàn bù zhǐ, bǐ gān sǐ zhēng, zhòu yuē: wú wén shèng rén zhī xīn yǒu qī qiào. pōu ér guān zhī. zhū hóu jiē pàn.
殷紂為炮格之刑,(膏銅柱,下加之以炭,令有罪者行焉,名曰炮格之刑。)又醢九侯,脯鄂侯。周西伯獻洛西之地,以請除炮格之刑,紂許之。後淫亂不止,比乾死爭,紂曰:「吾聞聖人之心有七竅。」剖而觀之。諸侯皆叛。
qín xiào gōng nà wèi yāng shuō, biàn fǎ lìng, shè rén wú yàn zhě zuò zhī, qì huī yú lù zhě xíng, bù guò liù chǐ zhě fá. chū, lìng zhī zuò yě, yī rì lín wèi jué qiú qī bǎi yú rén, wèi shuǐ jǐn chì. jù xíng zhì shàng.
秦孝公納衛鞅說,變法令,舍人無驗者坐之,棄灰於路者刑,步過六尺者罰。初,令之作也,一日臨渭決囚七百餘人,渭水盡赤。(具刑制上。)
shǐ huáng zhuān rèn yù lì, yàn rén lú shēng qiè tàn yuē: dì qīn xìng yù lì, lè yǐ xíng shā wèi wēi, tiān xià wèi zuì chí lù, mò gǎn jǐn zhōng. shàng bù wén guò ér rì jiāo, xià shè fú mán qī yǐ qǔ róng. shǐ huáng wén zhī, nù yuē: zhū shēng zài xián yáng zhě, wú shǐ lián wèn, huò wèi yāo yán yǐ luàn qián shǒu. yú shì shǐ yù shǐ xī àn wèn zhū shēng. zhū shēng chuán xiāng gào yǐn, nǎi zì wū, fàn jìn zhě sì bǎi liù shí yú rén, jiē kēng zhī. sān shí liù nián, yǒu zhuì xīng xià dōng jùn, zhì dì wèi shí. huò kè qí shí yuē: shǐ huáng sǐ ér dì fēn. dì wén zhī, qiǎn yù shǐ zhú wèn, mò fú, jǐn qǔ shí páng shě zhě zhū zhī, yīn fán qí shí.
始皇專任獄吏,燕人盧生竊嘆曰:「帝親幸獄吏,樂以行殺為威,天下畏罪持祿,莫敢盡忠。上不聞過而日驕,下懾伏謾欺以取容。」始皇聞之,怒曰:「諸生在咸陽者,吾使廉問,或為妖言以亂黔首。」於是使御史悉按問諸生。諸生傳相告引,乃自誣,犯禁者四百六十餘人,皆坑之。三十六年,有墜星下東郡,至地為石。或刻其石曰:「始皇死而地分。」帝聞之,遣御史逐問,莫服,盡取石旁舍者誅之,因燔其石。
hú hài yǐ zhào gāo wèi láng zhōng lìng, gèng fǎ lǜ lìng, yǒu zuì zhě xiāng zuò shōu zú, hú hài cóng zhī. qún chén zhū gōng zǐ yǒu zuì, lìng gāo zhì zhī. shā dà chén méng yì děng, gōng zǐ shí èr rén lù sǐ shī yú shì, shí gōng zhǔ zhé sǐ yú dù, cái wù méi rù xiàn guān, yú xiāng lián zuò zhě bù kě shèng shù. shí shān dōng qún dào dà qǐ, bù néng jìn. hú hài zé lǐ sī, sī jù, nǎi ā yì, yǐ shū duì yuē: fū xián zhǔ bì néng xíng dū zé zhī shù, zé rén bù fàn. gù hán zǐ yuē:' cí fù yǒu bài zi, ér yán jiā wú gé lǔ.' hú hài yuè, xíng dū zé yì yán, xíng zhě xiāng bàn, sǐ rén chéng jī yú shì. yǐ shā rén duō zhě wèi zhōng chén. chéng xiàng qù jí jí lǐ sī, yǔ jiāng jūn féng jié jiàn hú hài, yǐ kòu dào bìng qǐ, jiē kǔ yú zhuǎn shù, qiě zhǐ ē páng zuò zhě. hú hài yuē: jūn bù néng jìn dào, yòu yù bà xiān dì suǒ wèi, hé yǐ zài wèi? suì xià zhī lì. qù jí jié yuē: jiāng xiāng bù rǔ. jiē zì shā. gāo yīn zèn lǐ sī zi yóu wèi sān chuān shǒu, yǔ dào tōng. lìng gāo àn wèn sī. gāo zhà wèi yù shǐ shí bèi, wǎng xùn sī, sī yǐ shí duì, zhé lìng bǎng lüè. sī jí, shàng shū, gāo lìng qì zhī bù zòu. hòu hú hài shǐ rén yàn sī, sī jù rú qián shǐ zhě, nǎi wū fú. suì jù sī wǔ xíng, yāo zhǎn xián yáng shì, yí sān zú.
胡亥以趙高為郎中令,更法律令,有罪者相坐收族,胡亥從之。群臣諸公子有罪,令高治之。殺大臣蒙毅等,公子十二人戮死屍於市,十公主磔死於杜,財物沒入縣官,餘相連坐者不可勝數。時山東群盜大起,不能禁。胡亥責李斯,斯懼,乃阿意,以書對曰:「夫賢主必能行督責之術,則人不犯。故韓子曰:'慈父有敗子,而嚴家無格虜。'」胡亥悅,行督責益嚴,刑者相半,死人成積於市。以殺人多者為忠臣。丞相去疾及李斯,與將軍馮劫諫胡亥,以寇盜並起,皆苦於轉戍,且止阿房作者。胡亥曰:「君不能禁盜,又欲罷先帝所為,何以在位?」遂下之吏。去疾、劫曰:「將相不辱。」皆自殺。高因譖李斯子由為三川守,與盜通。令高按問斯。高詐為御史十輩,往訊斯,斯以實對,輒令榜掠。斯急,上書,高令棄之不奏。後胡亥使人驗斯,斯懼如前使者,乃誣伏。遂具斯五刑,腰斬咸陽市,夷三族。
hàn yì zòng, hé dōng rén yě. yǐ yīng jī máo zhì wèi zhì, yán rú yīng sǔn zhī jī, fèn máo yǔ zhí qǔ fēi niǎo yě. wèi dìng xiāng tài shǒu. zòng zhì, yǎn dìng xiāng yù zhōng zhòng zuì èr bǎi yú rén, jí bīn kè kūn dì sī rù xiàng shì zhě yì èr bǎi yú rén. zòng yī qiè bǔ jū, yuē wèi sǐ zuì jiě tuō. yī qiè jiē bǔ zhī yě. jí wèi jiě tuō sǐ zuì, jǐn shā zhī. shì rì, jiē bào shā sì bǎi yú rén. zòu qǐng dé bào ér lùn shā. jùn zhōng bù hán ér lì. jìng zuò shì zhū.
漢義縱,河東人也。以鷹擊毛鷙為治,(言如鷹隼之擊,奮毛羽執取飛鳥也。)為定襄太守。縱至,掩定襄獄中重罪二百餘人,及賓客昆弟私入相視者亦二百餘人。縱壹切捕鞫,曰」為死罪解脫」。(壹切皆捕之也。及為解脫死罪,盡殺之。)是日,皆報殺四百餘人。(奏請得報而論殺。)郡中不寒而慄。竟坐事誅。
yán yán nián wèi hé nán tài shǒu, qí zhì wù zài cuī shé háo qiáng, fú zhù pín ruò. pín ruò suī xiàn fǎ, qū wén yǐ chū zhī qí háo jié qīn xiǎo mín zhě, yǐ wén nèi zhī. shì wén ér rù zhī wèi zuì. zhòng rén suǒ wèi dāng sǐ zhě, yī zhāo chū zhī suǒ wèi dāng shēng zhě, guǐ shā zhī. guǐ wéi zhèng lǐ ér shā zhī. lì mín mò néng cè qí yì shēn qiǎn, zhàn lì bù gǎn fàn jìn. àn qí yù, jiē wén zhì bù kě dé fǎn. zhì, zhì mì yě. yán qí wén àn zhěng mì yě. fǎn yīn fān. lì zhōng jǐn jié zhě, hòu yù zhī rú gǔ ròu, jiē qīn xiāng zhī, chū shēn bù gù, yǐ shì zhì xià wú yǐn qíng. rán jí è tài shèn, zhōng shāng zhě duō, yóu qiǎo wèi yù wén, shàn shǐ shū, suǒ yù zhū shā, zòu chéng yú shǒu, zhōng zhǔ bù qīn jìn shǐ bù dé wén zhī. zòu kě lùn sǐ, yǎn hū rú shén. dōng yuè, chuán shǔ xiàn qiú, huì lùn fǔ shàng, zǒng jí jùn fǔ ér lùn shā. liú xiě shù lǐ, hé nán hào yuē tú bó. jìng yǐ zhèng zhì bù dào, qì shì. chū, yán nián mǔ cóng dōng hǎi lái, dào luò yáng, shì jiàn bào qiú. zòu bào xíng jué yě. mǔ dà jīng, biàn zhǐ dōu tíng, bù kěn rù fǔ. yán nián chū zhì dōu tíng yè mǔ, mǔ bì gé bù jiàn. yán nián miǎn guān dùn shǒu gé xià, liáng jiǔ, mǔ nǎi jiàn zhī, yīn shù zé yán nián: xìng de bèi jùn shǒu, zhuān zhì qiān lǐ, bù wén rén ài jiào huà, yǒu yǐ quán ān yú mín, gù chéng xíng fá duō xíng shā rén, gù, fǎn yě. chéng, yīn yě. yù yǐ lì wēi, qǐ wèi mín fù mǔ yì zāi! tiān dào shén míng, rén bù kě dú shā. yán duō shā rén zhě, jǐ yì dāng sǐ. wǒ bù yì dāng lǎo jiàn zhuàng zi bèi xíng lù yě. yán sù yì bù zì wèi rú cǐ. xíng yǐ! qù nǚ dōng guī, sǎo chú mù dì ěr. yán dài qí sàng zhì yě. suì qù. guī jùn, jiàn kūn dì zōng rén, fù wèi yán zhī. hòu suì yú, guǒ bài. dōng hǎi mò bù xián zhì qí mǔ.
嚴延年為河南太守,其治務在摧折豪強,扶助貧弱。貧弱雖陷法,曲文以出之;其豪桀侵小民者,以文內之。(飾文而入之為罪。)眾人所謂當死者,一朝出之;所謂當生者,詭殺之。(詭違正理而殺之。)吏民莫能測其意深淺,戰慄不敢犯禁。按其獄,皆文致不可得反。(致,至密也。言其文案整密也。反音幡。)吏忠盡節者,厚遇之如骨肉,皆親鄉之,出身不顧,以是治下無隱情。然疾惡太甚,中傷者多,尤巧為獄文,善史書,所欲誅殺,奏成於手,中主簿親近史不得聞知。奏可論死,奄忽如神。冬月,傳屬縣囚,會論府上,(總集郡府而論殺。)流血數里,河南號曰」屠伯」。竟以政治不道,棄市。初,延年母從東海來,到雒陽,適見報囚。(奏報行決也。)母大驚,便止都亭,不肯入府。延年出至都亭謁母,母閉閤不見。延年免冠頓首閤下,良久,母乃見之,因數責延年:「幸得備郡守,專治千里,不聞仁愛教化,有以全安愚民,顧乘刑罰多刑殺人,(顧,反也。乘,因也。)欲以立威,豈為民父母意哉!天道神明,人不可獨殺。(言多殺人者,己亦當死。)我不意當老見壯子被刑戮也。(言素意不自謂如此。)行矣!去女東歸,掃除墓地耳。」(言待其喪至也。)遂去。歸郡,見昆弟宗人,復為言之。後歲餘,果敗。東海莫不賢智其母。
wáng wēn shū wèi hé nèi tài shǒu. xiān wèi guǎng píng dū wèi shí, jiē zhī hé nèi háo jiān zhī jiā. jí wǎng, yǐ jiǔ yuè zhì, lìng jùn jù sī mǎ wǔ shí pǐ, wèi yì zì hé nèi zhì zhǎng ān. shè fāng lüè, bǔ jùn zhōng háo huá, xiāng lián zuò qiān yú jiā. shàng shū qǐng dà zhě zhì zú, xiǎo zhě nǎi sǐ, jiā jǐn méi rù cháng zāng. zòu xíng bù guò èr rì, dé kě, shì lùn bào, zhì liú xiě shí yú lǐ. hé nèi jiē guài qí zòu, yǐ wèi shén sù. jǐn shí èr yuè, jùn zhōng wú quǎn fèi zhī dào. wēn shū jìng zuò zhū.
王溫舒為河內太守。先為廣平都尉時,皆知河內豪奸之家。及往,以九月至,令郡具私馬五十匹,為驛自河內至長安。設方略,捕郡中豪猾,相連坐千餘家。上書請大者至族,小者乃死,家盡沒入償贓。奏行不過二日,得可,事論報,至流血十餘里。河內皆怪其奏,以為神速。盡十二月,郡中無犬吠之盜。溫舒竟坐誅。
yǐn shǎng wèi zhǎng ān lìng. zhǎng ān zhōng jiān huá jìn duō, lǘ lǐ shào nián qún bèi shā lì, shòu qiú bào chóu, xiāng yǔ tàn wán wèi dàn, wèi dàn wán, zuò chì bái hēi sān sè, ér gòng tàn qǔ zhī. dé chì wán zhě zhuó wǔ lì, dé hēi zhě zhuó wén lì, bái zhě zhǔ zhì sàng qí dǎng yǔ yǒu wèi lì jí tā rén suǒ shā zhě, zé zhǔ qí sàng shì. chéng zhōng bó mù chén qǐ, piāo jié xíng zhě, sǐ shāng héng dào, bāo gǔ bù jué. bāo, jī gǔ chuí yě, yīn fú. shǎng yǐ sān fǔ gāo dì xuǎn shǒu zhǎng ān lìng, dé yī qiè pián yí cóng shì. shǎng zhì, xiū zhì zhǎng ān yù, chuān dì shēn fāng gè shù zhàng, zhì lìng pì wèi guō, zhì, wèi jī lèi yě. lìng pì, lù wǎ zhuān yě. guō, wèi sì zhōu zhī nèi yě. zhì, dú rú běn zì, yòu yīn zhuì. lìng yīn líng. pì yīn bì lì fǎn. yǐ dà shí fù qí kǒu, míng wèi hǔ xué. nǎi bù hù cáo yuàn shǐ, yǔ xiāng lì tíng zhǎng lǐ zhèng fù lǎo wǔ rén, wǔ jiā wèi wǔ. wǔ rén zhě, gè qí tóng wǔ zhī rén yě. zá jǔ zhǎng ān zhōng qīng báo shào nián è zi, è zi, bù chéng fù mǔ jiào mìng zhě. wú shì jí shāng fàn zuò wù, ér xiān yī xiōng fú bèi kǎi gǎn chí dāo bīng zhě, xī jí jì zhī, xiōng fú, wēi xiǎn zhī fú yě. kǎi, jiǎ yě. gǎn, bì yī yě. jí jì, wèi míng jí yǐ jì zhī. dé shù bǎi rén. shǎng yī zhāo huì zhǎng ān lì, chē shù bǎi liǎng, fēn háng shōu bǔ, jiē hé yǐ wèi tōng xíng yǐn shí shàng yīn, xià sì. qún dào. shǎng qīn yuè, jiàn shí zhì yī, zhì, fàng yě. qí yú jǐn yǐ cì nèi hǔ xué zhōng, bǎi rén wèi bèi, fù yǐ dà shí. shù rì yī fā shì, jiē xiāng zhěn jiè sǐ, biàn yú chū, yì sì mén huán dōng, yì, mái yě. jiù tíng chuán yú sì jiǎo miàn bǎi bù zhú tǔ sì fāng, shàng yǒu wū, wū shàng yǒu zhù chū, gāo zhàng yú, yǒu dà bǎn guàn zhù sì chū, míng yuē huán biǎo. xiàn suǒ zhì jiā liǎng biān gè yī huán. chén sòng zhī sú yán huán shēng rú hé, jīn yóu wèi zhī hé biǎo. jí huá biǎo. jié zhe qí xìng míng, jié, yì yě. zhuó yì yú yì chù ér shū sǐ zhě míng yě. jié yīn jié, yì yīn yì, zì bìng cóng mù. bǎi rì hòu, nǎi lìng sǐ zhě jiā gè fā qǔ qí shī.
尹賞為長安令。長安中奸猾浸多,閭里少年群輩殺吏,受賕報仇,相與探丸為彈,(為彈丸,作赤、白、黑三色,而共探取之。)得赤丸者斫武吏,得黑者斫文吏,白者主治喪;(其黨與有為吏及他人所殺者,則主其喪事。)城中薄暮塵起,剽劫行者,死傷橫道,枹鼓不絕。(枹,擊鼓椎也,音孚。)賞以三輔高第選守長安令,得一切便宜從事。賞至,修治長安獄,穿地深方各數丈,致令闢為郭,(致,謂積累也。令辟,〈鹿瓦〉磚也。郭,謂四周之內也。致,讀如本字,又音綴。令音零。辟音避歷反。)以大石覆其口,名為」虎穴」。乃部戶曹掾史,與鄉吏、亭長、里正、父老、伍人,(五家為伍。伍人者,各其同伍之人也。)雜舉長安中輕薄少年惡子,(惡子,不承父母教命者。)無市籍商販作務,而鮮衣凶服被鎧扞持刀兵者,悉籍記之,(凶服,危險之服也。鎧,甲也。扞,臂衣也。籍記,為名籍以記之。)得數百人。賞一朝會長安吏,車數百兩,分行收捕,皆劾以為通行飲食(上蔭,下嗣。)群盜。賞親閱,見十置一,(置,放也。)其餘盡以次內虎穴中,百人為輩,覆以大石。數日一發視,皆相枕藉死,便輿出,瘞寺門桓東,(瘞,埋也。舊亭傳於四角面百步築土四方,上有屋,屋上有柱出,高丈餘,有大板貫柱四出,名曰桓表。縣所治夾兩邊各一桓。陳、宋之俗言桓聲如和,今猶謂之和表。即華表。)楬著其姓名,(楬,杙也。椓杙於瘞處而書死者名也。楬音竭,杙音弋,字並從木。)百日後,乃令死者家各發取其屍。
wáng mǎng jū shè, dí yì liú xìn qǐ bīng, mǎng tǎo bài zhī, yí sān zú, zhū jí zhǒng sì, zhì jiē tóng kēng, yǐ jí wǔ dú bìng zàng zhī. qí hòu chén liáng zhōng dài pàn rù xiōng nú, mǎng qiú dé, xíng fén rú zhī xíng, shāo shā zhī. jí tiān xià bīng qǐ, dǒng zhōng fǎn, mǎng bài zhī. mǎng lìng cuò zhōng, shōu qí jiā zú, yǐ chún xī dú yào chǐ bái rèn cóng jí mái zhī.
王莽居攝,翟義、劉信起兵,莽討敗之,夷三族,誅及種嗣,至皆同坑,以棘五毒並葬之。其後陳良、終帶叛入匈奴,莽求得,行焚如之刑,燒殺之。及天下兵起,董忠反,莽敗之。莽令剉忠,收其家族,以醇醯毒藥、尺白刃、叢棘埋之。
liáng yuán dì jí wèi yú jiāng líng. dì sù kē kè, jí zhōu shī zhì, yù zhōng sǐ qiú qiě shù qiān rén, yǒu sī qǐng jiē shì zhī, yǐ chōng zhàn shì. dì bù xǔ, bìng lìng bàng shā zhī. shì wèi xíng, ér chéng xiàn.
梁元帝即位於江陵。帝素苛刻,及周師至,獄中死囚且數千人,有司請皆釋之,以充戰士。帝不許,並令棒殺之。事未行,而城陷。
hòu wèi tài wǔ dì tài píng zhēn jūn shí yī nián liù yuè, zhū sī tú cuī hào. qīng hé cuī shì wú yuǎn jìn, jí fàn yáng lú shì tài yuán guō shì hé dōng liǔ shì, jiē hào zhī yīn qīn, jǐn yí qí zú. chū, cuī hào xiū guó shǐ, biāo lì shí míng, kān guó jì. hào běn shū shì bèi ér bù diǎn, jì kān zài qú lù, wǎng lái xíng zhě yǐ wèi yán, shì suì wén fā. hào jí mì shū láng lì yǐ xià shù bǎi rén jǐn sǐ. hào zhī jiāng zhū yě, yōu zhí, zhì zhī kǎn nèi, sòng yú píng chéng nán, shǐ wèi shì shù shí rén sōu shū yǒu fǎn qí shàng, hū shēng áo áo, wén yú xíng lù. zì zǎi sī zhī bèi hài, wèi yǒu rú hào zhī shén.
後魏太武帝太平真君十一年六月,誅司徒崔浩。清河崔氏無遠近,及范陽盧氏、太原郭氏、河東柳氏,皆浩之姻親,盡夷其族。初,崔浩修國史,標立石銘,刊國記。浩本書事備而不典,既刊在衢路,往來行者以為言,事遂聞發。浩及秘書郎吏以下數百人盡死。浩之將誅也,幽縶,置之檻內,送於平城南,使衛士數十人溲(疏有反)其上,呼聲嗷嗷,聞於行路。自宰司之被害,未有如浩之甚。
wén chéng dì tài ān sì nián, shǐ shè jiǔ jìn. shì shí, nián gǔ lǚ dēng, shì rén duō yīn jiǔ zhì xù sòng, huò yì wáng zhèng, gù yī qiè jìn zhī, niàng gū yǐn zhǎn, jí xiōng bīn qīn, zé kāi jìn yǒu rì chéng. zēng zhì nèi wài hòu guān, cì chá zhū cáo wài bù zhōu zhèn, zhì yǒu wēi fú zá luàn yú fǔ sì xián, yǐ qiú bǎi guān cī shī. qí suǒ qióng lǐ, yǒu sī kǔ jiā xùn cè, ér duō xiāng wū dǎi, zhé hé yǐ bù jìng. zhū sī guān zāng èr zhàng, jiē zhǎn. yòu zēng lǜ qī shí jiǔ zhāng, mén fáng zhī zhū shí yǒu sān, dà pì sān shí wǔ, xíng liù shí èr.
文成帝太安四年,始設酒禁。是時,年穀屢登,士人多因酒致酗訟,或議王政,故一切禁之,釀、酤、飲斬,吉凶賓親,則開禁有日程。增置內外候官,伺察諸曹、外部州鎮,至有微服雜亂於府寺閒,以求百官疵失。其所窮理,有司苦加訊測,而多相誣逮,輒劾以不敬。諸司官贓二丈,皆斬。又增律七十九章,門房之誅十有三,大辟三十五,刑六十二。
qín zhōu cì shǐ yú luò hóu wèi zhèng, tān kù ān rěn. bù rén dāng chì duó rén lǚ shèng jìng chán yī jù, luò hóu zhé biān dāng chì yī bǎi, jié qí yòu wàn. yòu wáng lǒng kè cì shā wáng qiāng nú wáng yù èr rén, yī lǜ zuì sǐ ér yǐ. luò hóu shēng bá lǒng kè shé, cì qí běn, bìng cì xiōng fù èr shí yú chuāng. lǒng kè bù kān kǔ tòng, suí dāo zhàn dòng, nǎi lì sì zhù, zhé qí shǒu zú, mìng jiāng jué, shǐ zhǎn qí shǒu, zhī jiě sì tǐ, fēn xuán dào lù. jiàn zhī zhě wú bù shāng chǔ tàn è, hé zhōu jīng zhèn, rén huái yuàn fèn. yòu wáng yuán shòu děng yī shí fǎn pàn. yǒu sī jiū hé. xiào wén dì zhào shǐ zhě yú zhōu cháng xíng rén chù xuān gào bīng rén, rán hòu zhǎn luò hóu yǐ xiè bǎi xìng.
秦州刺史於洛侯為政,貪酷安忍。部人當熾奪人呂勝脛纏一具,洛侯輒鞭當熾一百,截其右腕。又王隴客刺殺王羌奴、王愈二人,依律罪死而已。洛侯生拔隴客舌,刺其本,並刺胸腹二十餘瘡。隴客不堪苦痛,隨刀戰動,乃立四柱,磔其手足,命將絕,始斬其首,支解四體,分懸道路。見之者無不傷楚嘆愕,合州驚震,人懷怨憤。又王元壽等一時反叛。有司糾劾。孝文帝詔使者於州常刑人處宣告兵人,然後斬洛侯以謝百姓。
běi qí wén xuān dì zì liù nián zhī hòu, suì yǐ gōng yè zì jīn, kù bào hūn kuáng, rèn qíng xǐ nù. wèi dà huò zhǎng jù cuò duì zhī shǔ, bìng chén yú tíng, yì yǒu bù kuài, zé shǒu zì tú liè, huò mìng zuǒ yòu luán dàn, yǐ chěng qí yì. shí yáng zūn yàn bǐng zhèng, nǎi mìng xiàn sī xiān dìng sǐ zuì qiú, zhì yú zhàng wèi zhī zhōng, dì yù shā rén, zé zhí yǐ yīng mìng, wèi zhī gōng yù qiú. jīng sān yuè bù shā zhě, zé miǎn qí sǐ. dì cháng xìng jīn fèng tái, shòu fú jiè, duō zhào sǐ qiú, biān qú chú wèi chì, lìng zhī fēi xià, wèi zhī fàng shēng, zhuì jiē zhì sǐ, dì yǐ wèi huān. shí yǒu sī zhé yù, yòu jiē kù fǎ, xùn qiú zé yòng chē fú gǒng zhàng, jiā zhǐ yā huái, yòu lì zhī shāo lí ěr shàng, huò shǐ yǐ bì guàn shāo chē gāng, jì bù shèng qí kǔ, jiē zhì wū fú.
北齊文宣帝自六年之後,遂以功業自矜,酷暴昏狂,任情喜怒。為大鑊、長鋸、剉、碓之屬,並陳於庭,意有不快,則手自屠裂,或命左右臠啖,以逞其意。時楊遵彥秉政,乃命憲司先定死罪囚,置於仗衛之中,帝欲殺人,則執以應命,謂之供御囚。經三月不殺者,則免其死。帝嘗幸金鳳台,受佛戒,多召死囚,編籧篨為翅,令之飛下,謂之放生,墜皆致死,帝以為歡。時有司折獄,又皆酷法,訊囚則用車輻拱杖,夾指壓踝,又立之燒犁耳上,或使以臂貫燒車釭,既不勝其苦,皆致誣伏。
hòu zhōu xuān dì xìng cán rěn bào nüè, zì zài chǔ èr, è qí shū fù qí wáng xiàn jí wáng guǐ yǔ wén xiào bó děng. jí jí wèi, bìng xiān zhū lù. yóu shì nèi wài bù ān, jù huái wēi jù. qí hòu, huāng yín rì shén, è wén qí guò, zhū shā wú dù, shū chì dà chén. yòu shù xíng sì shè, wèi jiān zhě jiē qīng fàn xíng fǎ, zhèng lìng fǒu sāi, xià wú shì cóng. yú shì yòu guǎng xíng shū yào zhì, ér gèng jùn qí fǎ, wèi zhī xíng jīng shèng zhì. sù wèi zhī guān, yī rì bù zhí, zuì zhì xuē chú. táo wáng zhě jiē sǐ, ér jiā kǒu jí méi. shàng shū zì wù zhě, kē qí zuì. yòu zuò pī lì chē, yǐ wēi fù rén. qí jué rén zuì, yún yǔ zhàng zhě, jí bǎi èr shí yún duō dǎ zhě, jí èr bǎi sì shí, míng yuē tiān zhàng. dì jì hān yǐn guò dù, yǒu xià shì yáng wén yòu yīn gē yuē: cháo yì zuì, mù yì zuì. rì rì héng cháng zuì, zhèng shì rì wú cì. zhèng yì zòu zhī, dì nù, mìng cì zhàng èr bǎi sì shí ér zhì sǐ. hòu gèng mìng zhòng shì huáng fǔ měng gē, měng yòu fěng jiàn, zhèng yì yòu zòu zhī, yòu cì měng zhàng bǎi èr shí. shì shí xià zì gōng qīng, nèi jí fēi hòu, xián jiā chuí chǔ, shàng xià chóu kǒng yān.
後周宣帝性殘忍暴虐,自在儲貳,惡其叔父齊王憲及王軌、宇文孝伯等。及即位,並先誅戮。由是內外不安,俱懷危懼。其後,荒淫日甚,惡聞其過,誅殺無度,疏斥大臣。又數行肆赦,為奸者皆輕犯刑法,政令否塞,下無適從。於是又廣刑書要制,而更峻其法,謂之刑經聖制。宿衛之官,一日不直,罪至削除。逃亡者皆死,而家口籍沒。上書字誤者,科其罪。又作礔礰車,以威婦人。其決人罪,雲與杖者,即百二十;雲多打者,即二百四十,名曰」天杖」。帝既酣飲過度,有下士楊文祐因歌曰:」朝亦醉,暮亦醉。日日恆常醉,政事日無次。」鄭譯奏之,帝怒,命賜杖二百四十而致死。後更命中士皇甫猛歌,猛又諷諫,鄭譯又奏之,又賜猛杖百二十。是時下自公卿,內及妃後,咸加捶楚,上下愁恐焉。
suí wén dì xìng cāi jì, sù bù yuè xué, jì rèn zhì ér huò dà wèi, yīn yǐ wén fǎ zì jīn, míng chá lín xià. héng lìng zuǒ yòu chān nèi wài, xiǎo yǒu guò shī, zé jiā yǐ zhòng zuì. yòu huàn lìng shǐ zāng wū, yīn sī shǐ rén yǐ qián bó yí zhī, dé fàn lì zhǎn. měi yú diàn tíng dǎ rén, yī rì zhī zhōng, huò zhì shù sì. cháng nù wèn shì huī chǔ bù shèn, jí lìng zhǎn zhī. shí nián, shàng shū zuǒ pú shè gāo jiǒng lǐ shū shì yù shǐ liǔ yù děng jiàn, yǐ wèi cháo táng fēi shā rén zhī chù, diàn tíng fēi jué fá zhī dì. dì bù nà. jiǒng děng nǎi jǐn yì cháo táng qǐng zuì, yuē: bì xià zǐ yù qún shēng, wù zài qù bì, ér bǎi xìng wú zhī, fàn zhě bù xī, zhì bì xià jué fá guò yán. jiē chén děng bù néng yǒu suǒ bì yì, qǐng zì tuì píng, yǐ bì xián lù. dì yú shì gù wèi lǐng zuǒ yòu dū du tián yuán yuē: wú zhàng zhòng hū? yuán yuē: zhòng. wèn qí zhuàng, yuán jǔ shǒu yuē: bì xià zhàng dà rú zhǐ, chuí chǔ rén sān shí zhě, bǐ cháng zhàng shù bǎi, gù duō zhì sǐ. dì bù yì, nǎi lìng diàn nèi qù zhàng, yù yǒu jué fá, gè wěi suǒ yóu. hòu chǔ zhōu xíng cān jūn lǐ jūn cái shàng yán, dì chǒng gāo jiǒng guò shén, shàng dà nù, mìng zhàng zhī, ér diàn nèi wú zhàng, suì yǐ mǎ biān chī shā zhī. zì shì diàn nèi fù zhì zhàng. wèi jǐ nù shén, yòu yú diàn tíng shā rén, bīng bù shì láng féng jī gù jiàn, dì bù cóng, jìng yú diàn tíng xíng jué. dì yì xún huǐ, xuān wèi féng jī, ér nù qún liáo zhī bù jiàn zhě. kāi huáng shí liù nián, yǒu sī zòu hé chuān cāng sù shǎo qī qiān dàn, mìng hú lǜ xiào qīng jū wèn qí shì, yǐ wèi zhǔ diǎn suǒ qiè. fù lìng xiào qīng chí yì zhǎn zhī, méi qí jiā wèi nú bì, yù sù yǐ tián zhī. shì hòu dào biān liáng zhě, yī dòu yǐ shàng jiē sǐ, jiā kǒu méi guān. shí qī nián, zhào yòu yǐ suǒ zài guān rén, bù xiāng jìng dàn, duō zì kuān zòng, shì nán kè jǔ. zhū yǒu diàn shī, suī bèi kē tiáo, huò jù lǜ nǎi qīng, lùn qíng zé zhòng, bù jí jué zuì, wú yǐ chéng sù. qí zhū sī shǔ guān, ruò yǒu qiān fàn, tīng yú lǜ wài zhēn zhuó jué zhàng. yú shì shàng xià xiāng qū, dié xíng chuí chǔ, yǐ cán bào wèi gàn néng, yǐ shǒu fǎ wèi nuò ruò. shì shí, dì yì měi shàng cǎn jí, ér jiān huí bù zhǐ. yòu dìng dào yī qián qì shì fǎ, wén jiàn bù gào zhě zuò zhì sǐ. zì cǐ sì rén gòng dào yī cuī jué, sān rén tóng qiè yī guā, shì fā jí shí xíng jué. yǒu shù rén jié zhí shì ér wèi zhī yuē: wú qǐ qiú cái zhě xié? dàn wèi wǎng rén lái ěr. ér wèi wǒ zòu zhì zūn, zì gǔ yǐ lái, tǐ guó lì fǎ, wèi yǒu dào yī qián ér sǐ yě. ér bù wèi wǒ yǐ wén, wú gèng lái, ér shǔ wú lèi yǐ. dì wén zhī, wèi tíng dào qǔ yī qián qì shì zhī fǎ. dì cháng fā nù, liù yuè bàng shā rén. dà lǐ shǎo qīng zhào chuò gù zhēng yuē: jì xià zhī yuè, tiān dì chéng zhǎng shù lèi, bù kě yǐ cǐ shí zhū shā. dì bào yuē: liù yuè suī yuē shēng zhǎng, cǐ shí bì yǒu léi tíng. tiān dào jì yú yán yáng zhī shí zhèn qí wēi nù, zé tiān ér xíng, yǒu hé bù kě? suì shā zhī. dì cāi jì yì shén, chén liáo yòng fǎ yóu jùn. yù shǐ yǐ yuán zhèng rì bù hé wǔ chén yī jiàn zhī bù qí zhě, huò yǐ bái dì, dì wèi zhī yuē: ěr wèi yù shǐ, hé zòng shě zì yóu? mìng shā zhī. jiàn yì dài fū máo sī zǔ jiàn, yòu shā zhī. zuǒ lǐng jūn fǔ zhǎng shǐ kǎo xiào bù píng, jiāng zuò sì chéng yǐ kè mài mài yuàn chí wǎn, wǔ kù lìng yǐ shǔ tíng huāng wú, dú gū shī yǐ sī shòu fān kè yīng wǔ, dì chá zhī, bìng qīn lín zhǎn jué. rén shòu zhōng, yòng fǎ yì jùn, dì jì xǐ nù bù cháng, bù fù yī zhǔn kē tiáo. shí yáng sù zhèng bèi wěi rèn, sù yòu bǐng xìng gāo xià, gōng qīng gǔ lì, bù gǎn cuò yán. sù yú hóng lú shǎo qīng chén yán bù píng, fān kè guǎn tíng zhōng yǒu mǎ shǐ, yòu shù pū zhān shàng chū pú, xuán yǐ bái dì, jiē yú xī shì bàng shā, ér bàng chuí chén yán, dài zhì yú bì. dà lǐ sì chéng yáng yuǎn liú zi tōng děng, xìng ài shēn wén, měi suí yá zòu yù, néng shùn dì zhǐ. dì dà yuè, bìng qiǎn yú diàn tíng sān pǐn xíng zhōng gòng fèng. měi yǒu zhào yù, zhuān shǐ zhǔ zhī, hòu dì suǒ bù kuài, zé àn yǐ zhòng dǐ, wú shū zuì ér sǐ zhě bù kě shèng yuán. yuǎn yòu néng fù yáng sù, měi yú tú zhōng jiē hòu, ér yǐ qiú míng mù bái zhī, jiē suí sù suǒ wèi qīng zhòng. qí lín zhōng fù shì zhě, mò bù tú zhōng hū wǎng, yǎng tiān ér kū.
隋文帝性猜忌,素不悅學,既任智而獲大位,因以文法自矜,明察臨下。恆令左右覘內外,小有過失,則加以重罪。又患令史贓污,因私使人以錢帛遺之,得犯立斬。每於殿廷打人,一日之中,或至數四。嘗怒問事揮楚不甚,即令斬之。十年,尚書左僕射高熲、理書侍御史柳彧等諫,以為朝堂非殺人之處,殿廷非決罰之地。帝不納。熲等乃盡詣朝堂請罪,曰:「陛下子育群生,務在去弊,而百姓無知,犯者不息,致陛下決罰過嚴。皆臣等不能有所裨益,請自退屏,以避賢路。」帝於是顧謂領左右都督田元曰:」吾杖重乎?」元曰:「重。」問其狀,元舉手曰:「陛下杖大如指,捶楚人三十者,比常杖數百,故多致死。」帝不懌,乃令殿內去杖,欲有決罰,各委所由。後楚州行參軍李君才上言,帝寵高熲過甚,上大怒,命杖之,而殿內無杖,遂以馬鞭笞殺之。自是殿內復置杖。未幾怒甚,又於殿廷殺人,兵部侍郎馮基固諫,帝不從,竟於殿廷行決。帝亦尋悔,宣慰馮基,而怒群僚之不諫者。開皇十六年,有司奏合川倉粟少七千石,命斛律孝卿鞫問其事,以為主典所竊。復令孝卿馳驛斬之,沒其家為奴婢,鬻粟以填之。是後盜邊糧者,一斗以上皆死,家口沒官。十七年,詔又以所在官人,不相敬憚,多自寬縱,事難克舉。諸有殿失,雖備科條,或據律乃輕,論情則重,不即決罪,無以懲肅。其諸司屬官,若有愆犯,聽於律外斟酌決杖。於是上下相驅,迭行捶楚,以殘暴為幹能,以守法為懦弱。是時,帝意每尚慘急,而奸回不止。又定盜一錢棄市法,聞見不告者坐至死。自此四人共盜一榱桷,三人同竊一瓜,事發即時行決。有數人劫執事而謂之曰:「吾豈求財者邪?但為枉人來耳。而為我奏至尊,自古以來,體國立法,未有盜一錢而死也。而不為我以聞,吾更來,而屬無類矣。」帝聞之,為停盜取一錢棄市之法。帝嘗發怒,六月棒殺人。大理少卿趙綽固爭曰:「季夏之月,天地成長庶類,不可以此時誅殺。」帝報曰:「六月雖曰生長,此時必有雷霆。天道既於炎陽之時震其威怒,則天而行,有何不可?」遂殺之。帝猜忌益甚,臣僚用法尤峻。御史以元正日不劾武臣衣劍之不齊者,或以白帝,帝謂之曰:「爾為御史,何縱舍自由?」命殺之。諫議大夫毛思祖諫,又殺之。左領軍府長史考校不平,將作寺丞以課麥〈麥肙〉遲晚,武庫令以署庭荒蕪,獨孤師以私受蕃客鸚鵡,帝察知,並親臨斬決。仁壽中,用法益峻,帝既喜怒不常,不復依准科條。時楊素正被委任,素又稟性高下,公卿股慄,不敢措言。素於鴻臚少卿陳延不平,蕃客館庭中有馬屎,又庶仆氈上樗蒲,旋以白帝,皆於西市棒殺,而搒捶陳延,殆至於斃。大理寺丞楊遠、劉子通等,性愛深文,每隨衙奏獄,能順帝旨。帝大悅,並遣於殿庭三品行中供奉。每有詔獄,專使主之,候帝所不快,則按以重抵,無殊罪而死者不可勝原。遠又能附楊素,每於塗中接候,而以囚名目白之,皆隨素所為輕重。其臨終赴市者,莫不塗中呼枉,仰天而哭。
yáng dì dà yè zhōng, wài zhēng sì yí, nèi qióng shì yù, bīng gé suì dòng, fù liǎn zī fán. qióng rén wú gào, jù wèi dào zéi. dì nǎi gèng lì yán xíng, chì tiān xià qiè dào yǐ shàng, zuì wú qīng zhòng, bù dài wén zòu, jiē zhǎn. bǎi xìng zhuǎn xiāng qún jù, gōng piāo chéng yì, zhū fá bù néng jìn. dì yǐ dào bù xī, nǎi yì sì yín xíng. jiǔ nián, yòu zhào wèi dào zhě jí méi qí jiā. zì shì qún zéi dà qǐ, jùn xiàn guān rén yòu gè shàn wēi fú, shēng shā rèn qíng yǐ. jí yáng xuán gǎn fǎn, dì zhū zhī, zuì jí jiǔ zú. qí yóu zhòng zhě, xíng huàn liè xiāo shǒu zhī xíng, huò zhé ér shè zhī, mìng gōng qīng yǐ xià luán dàn qí ròu. bǎi xìng yuàn jiē, tiān xià dà kuì.
煬帝大業中,外征四夷,內窮嗜欲,兵革歲動,賦斂滋繁。窮人無告,聚為盜賊。帝乃更立嚴刑,敕天下竊盜以上,罪無輕重,不待聞奏,皆斬。百姓轉相群聚,攻剽城邑,誅罰不能禁。帝以盜不息,乃益肆淫刑。九年,又詔為盜者籍沒其家。自是群賊大起,郡縣官人又各擅威福,生殺任情矣。及楊玄感反,帝誅之,罪及九族。其尤重者,行轘裂梟首之刑,或磔而射之,命公卿以下臠啖其肉。百姓怨嗟,天下大潰。
bèi zhōu cì shǐ shè dí shì wén zhì zhōu, fā tī jiān yǐn, zhǎng lì chǐ bù dǒu sù zhī zāng, wú suǒ kuān dài. dé qiān yú rén ér zòu zhī, xī pèi fáng lǐng nán, qīn qī xiāng sòng, kū qì zhī shēng biàn yú zhōu jìng. zhì lǐng nán, yù zhàng lì sǐ zhě shí bā jiǔ, yú shì fù mǔ qī zǐ wéi kū shì wén. shì wén wén zhī, lìng rén bǔ zhuō, chuí wō yíng qián, ér kū zhě mí shén. yǒu jīng zhào wéi kūn wèi bèi zhōu sī mǎ, hé dōng zhào dá wèi qīng hé lìng, èr rén bìng kē kè, wéi zhǎng shǐ yǒu huì zhèng. shí rén wèi zhī yǔ yuē: cì shǐ luó shā bào, sī mǎ fù shé chēn, zhǎng shǐ hán xiào pàn, qīng hé shēng chī rén. shì wén jìng zuò miǎn.
貝州刺史厙狄士文至州,發擿奸隱,長吏尺布斗粟之贓,無所寬貸。得千餘人而奏之,悉配防嶺南,親戚相送,哭泣之聲遍於州境。至嶺南,遇瘴癘死者十八九,於是父母妻子唯哭士文。士文聞之,令人捕捉,捶撾盈前,而哭者彌甚。有京兆韋焜為貝州司馬,河東趙達為清河令,二人並苛刻,唯長史有惠政。時人為之語曰:「刺史羅剎暴,司馬蝮蛇瞋,長史含笑判,清河生吃人。」士文竟坐免。
tián shì wèi xiāng zhōu zǒng guǎn, zhuān yǐ lì wēi wèi wù, měi shì shì yú wài, bì shèng qì yǐ dài qí xià, guān shǔ gǔ lì, wú gǎn yǎng shì. yǒu fàn jìn zhě, suī zhì qīn nì, wú suǒ róng dài. qí nǚ xù jīng zhào dù níng, zì zhǎng ān shěng zhī, shì jiè níng wú chū wài. níng jiǔ zhī bù dé hái, qiè shàng lóu zhān tiào, yǐ chàng yù sī. shì zhī zhī, chī níng wǔ shí. qí suǒ shǐ nú, cháng yì shì bái shì, yǒu chóng shàng qí yī jīn, huī xiù fú qù zhī. shì yǐ wèi màn jǐ, lì jí bàng shā zhī. huò liáo lì jiān zāng, bù nèi jié dào zhě, wú wèn qīng zhòng, xī jìn dì láo zhōng, qǐn chù fèn huì, lìng qí kǔ dú, zì fēi shēn sǐ, zhōng bù dé chū. měi shè shū dào zhōu, shì wèi xiá shěng dú, xiān zhào yù zú, shā zhòng qiú, rán hòu xuān shì bǎi xìng. qí kè bào rú cǐ, yóu shì chú míng wèi bǎi xìng.
田式為襄州總管,專以立威為務,每視事於外,必盛氣以待其下,官屬股慄,無敢仰視。有犯禁者,雖至親昵,無所容貸。其女婿京兆杜寧,自長安省之,式誡寧無出外。寧久之不得還,竊上樓瞻眺,以暢郁思。式知之,笞寧五十。其所使奴,嘗詣式白事,有蟲上其衣衿,揮袖拂去之。式以為慢己,立即棒殺之。或僚吏奸贓,部內劫盜者,無問輕重,悉禁地牢中,寢處糞穢,令其苦毒,自非身死,終不得出。每赦書到州,式未暇省讀,先召獄卒,殺重囚,然後宣示百姓。其刻暴如此,由是除名為百姓。
wáng wén tóng wèi héng shān jùn shǒu. yǒu yī rén háo huá, měi chí zhǎng lì zhǎng duǎn, qián hòu shǒu lìng xián dàn zhī. wén tóng xià chē, wén qí míng, zhào ér shù zhī. lìng zuǒ yòu kū mù wèi dà jué, mái zhī yú tíng, chū chǐ yú, sì jiǎo gè mái xiǎo jué. lìng qí rén bó xīn yú mù jué shàng, fù sì zhī yú xiǎo jué, yǐ bàng ōu qí bèi, yīng shí kuì làn. jùn zhōng dà hài, lì rén xiāng shì shè qì. jí yáng dì zhēng liáo dōng, lìng wén tóng xún chá hé běi zhū jùn. wén tóng jiàn yǒu shā mén zhāi jiè cài shí zhě, yǐ wèi yāo wàng, jiē shōu xì yù. zhì hé xián, zhào zhū jùn guān rén, xiǎo yǒu chí wéi zhě, zhé fù miàn yú dì, chuí shā zhī. yǒu shā mén xiāng jù jiǎng lùn, jí zhǎng lǎo gòng wèi fú huì zhě shù bǎi rén, wén tóng yǐ wèi jié jù huò zhòng, zhǎn zhī. yòu xī luǒ sēng ní, yàn yǒu yín zhuàng fēi tóng nán nǚ zhě shù qiān rén, fù jiāng shā zhī. bǎi xìng hào kū yú lù, zhū jùn jīng hài, gè zòu qí shì. dì wén ér dà nù, qiǎn shǐ zhě dá xī shàn yì chí suǒ zhī, zhǎn yú hé xián, yǐ xiè bǎi xìng. chóu rén pōu qí guān, luán qí ròu ér dàn zhī, sī xū xián jǐn.
王文同為恆山郡守。有一人豪猾,每持長吏長短,前後守令咸憚之。文同下車,聞其名,召而數之。令左右刳木為大橛,埋之於庭,出尺餘,四角各埋小橛。令其人踣心於木橛上,縛四支於小橛,以棒毆其背,應時潰爛。郡中大駭,吏人相視懾氣。及煬帝征遼東,令文同巡察河北諸郡。文同見有沙門齋戒菜食者,以為妖妄,皆收系獄。至河閒,召諸郡官人,小有遲違者,輒覆面於地,箠殺之。有沙門相聚講論,及長老共為佛會者數百人,文同以為結聚惑眾,斬之。又悉裸僧尼,驗有淫狀非童男女者數千人,復將殺之。百姓號哭於路,諸郡驚駭,各奏其事。帝聞而大怒,遣使者達奚善意馳鎖之,斬於河閒,以謝百姓。讎人剖其棺,臠其肉而啖之,斯須咸盡。
dà táng wǔ tài hòu lín cháo, shǔ xú jìng yè yuè wáng zhēn děng qǐ bīng, suì lì wēi xíng, yǐ fú tiān xià, jiāng yí shén qì, jiàn yǐn kù lì, wù lìng shēn wén. zhǎng shòu nián, yǒu shàng shū rén yán lǐng biǎo liú rén yǒu yīn móu nì zhě, nǎi qiǎn sī xíng píng shì wàn guó jùn jiù àn zhī, ruò dé fǎn zhuàng, biàn xíng zhǎn jué. guó jùn zhì guǎng zhōu, biàn zhào liú rén, yōng zhī shuǐ qū, yǐ cì jiā lù, sān bǎi yú rén yī shí bìng mìng. rán hòu duàn liàn, qū chéng fǎn zhuàng. réng gèng wū zòu yún: zhū dào liú rén, xián yǒu yuàn hèn. ruò bù tuī jiū, wèi biàn fēi yáo. tài hòu yòu mìng shè jiān chá yù shǐ liú guāng yè wáng dé shòu bào sī gōng wáng chù zhēn qū zhēn yún děng, fēn wǎng jiàn nán qián zhōng ān nán lǐng nán děng liù dào àn jū liú rén. guāng yè zhū jiǔ bǎi yú rén, dé shòu zhū qī bǎi rén, qí yú shǎo zhě bù jiǎn shù bǎi rén, yì yǒu zá fàn jí yuǎn nián liú rén wǎng jí huò yān.
大唐武太后臨朝,屬徐敬業、越王貞等起兵,遂立威刑,以服天下,將移神器,漸引酷吏,務令深文。長壽年,有上書人言嶺表流人有陰謀逆者,乃遣司刑評事萬國俊就按之,若得反狀,便行斬決。國俊至廣州,遍召流人,擁之水曲,以次加戮,三百餘人一時並命。然後鍛煉,曲成反狀。仍更誣奏云:「諸道流人,咸有怨恨。若不推究,為變非遙。」太后又命攝監察御史劉光業、王德壽、鮑思恭、王處貞、屈貞筠等,分往劍南、黔中、安南、嶺南等六道按鞫流人。光業誅九百餘人,德壽誅七百人,其餘少者不減數百人,亦有雜犯及遠年流人枉及禍焉。
shí zhōu xìng lái jùn chén děng, xiāng cì tuī jiū dà yù. nǎi yú dū chéng lì jǐng mén nèi, xīn zhì tuī shì shǐ yuàn, shí rén wèi zhī xīn kāi yù. jùn chén yòu yǔ shì yù shǐ hóu sī zhǐ wáng hóng yì guō bà lǐ jìng rén, píng shì kāng wěi wèi suì zhōng děng, zhāo jí gào shì zhě shù bǎi rén, gòng wèi luó zhī, yǐ xiàn liáng shàn. qián hòu wǎng zāo shā hài zhě, bù kě shèng shù. yòu zào gào mì luó zhī jīng yī juàn, qí yì zhǐ jiē wǎng luó qián rén, zhī chéng fǎn zhuàng. jùn chén měi jū qiú, wú wèn qīng zhòng, duō yǐ cù guàn bí. jìn dì láo zhōng, huò shèng zhī yú wèng, yǐ huǒ huán rào zhì zhī, jiān jué qí liáng xiǎng, zhì yǒu chōu yī xù yǐ dàn zhī zhě. yòu zuò dà jiā, fán yǒu shí hào: yī yuē dìng bǎi mài, èr yuē chuǎn bù dé, sān yuē tū dì hǒu, sì yuē zhe jí chéng, wǔ yuē shī hún dǎn, liù yuē shí tóng fǎn, qī yuē fǎn shì shí, bā yuē sǐ zhū chóu, jiǔ yuē qiú jí sǐ, shí yuē qiú pò jiā. yòu lìng qǐn chù fèn huì, bèi zhū kǔ dú. yǒu zhì shū kuān qiú tú, jùn chén bì xiān qiǎn yù zú jǐn shā zhòng qiú, rán hòu xuān shì. zì shì hǎi nèi xiōng jù, dào lù cè mù.
時周興、來俊臣等,相次推究大獄。乃於都城麗景門內,新置推事使院,時人謂之「新開獄」。俊臣又與侍御史侯思止、王弘義、郭霸、李敬仁,評事康暐、衛遂忠等,招集告事者數百人,共為羅織,以陷良善。前後枉遭殺害者,不可勝數。又造告密羅織經一卷,其意旨皆網羅前人,織成反狀。俊臣每鞫囚,無問輕重,多以醋灌鼻。禁地牢中,或盛之於瓮,以火圜繞炙之,兼絕其糧餉,至有抽衣絮以啖之者。又作大枷,凡有十號:一曰定百脈,二曰喘不得,三曰突地吼,四曰著即承,五曰失魂膽,六曰實同反,七曰反是實,八曰死豬愁,九曰求即死,十曰求破家。又令寢處糞穢,備諸苦毒。有制書寬囚徒,俊臣必先遣獄卒盡殺重囚,然後宣示。自是海內凶懼,道路側目。
tiān shòu èr nián zhēng yuè, yù shǐ zhōng chéng zhī dài fū shì lǐ sì zhēn yǐ lái jùn chén děng yòng fǎ yán kù, shàng shū yuē: chén wén chén píng shì hàn zǔ, móu shū chǔ jūn chén, nǎi yòng huáng jīn wǔ wàn jīn, xíng fǎn xián zhī shù. xiàng wáng guǒ yí chén xià, chén píng fǎn xián suì xíng. jīn gào shì fēn yún, xū duō shí shǎo, dāng yǒu xiōng tè. yān zhī bì wú chén píng, xiān móu shū bì xià jūn chén, hòu móu liáng shàn? bì xià zuó yǔ chén yún:' wǒ bǐ lái yǐ zuò cǐ yì.' biàn shì yú chén guǎn cè, xiān tiān ér tiān bù wéi. zhì rú luó zhī zhī tú, jí shū xián zhī jiàn. chén píng fǎn xián, qí yuǎn hū zāi? wáng zhì yuē:' fán zhì xíng jué yù, yǐ chéng gào yú zhèng, zhèng tīng zhī, yǐ yù chéng gào yú dà sī kòu, dà sī kòu tīng zhī jí mù zhī xià, yǔ gū qīng dài fū gōng hóu bó zǐ nán yǐ yù chéng gào yú wáng, wáng mìng sān gōng cān tīng zhī, sān gōng yǐ yù chéng yòu gào yú wáng, wáng sān yòu zhī, rán hòu zhì xíng.' chén qiè jiàn bǐ rì yù guān yī dān chē shǐ tuī qì, wàn shì jí dìng, fǎ jiā suí duàn, qīng zhòng bù tuī, huò yǒu lín shí biàn jué, bù dài wén zòu. cǐ quán yóu chén xià, fēi shěn shèn zhī fǎ, tǎng yǒu yuān làn, hé yóu kě zhī? kuàng hū jiǔ pǐn zhī guān, zhuān mìng tuī fù, cāo shā shēng zhī bǐng, qiè rén zhǔ zhī wēi, àn fù jì bù zài qiū guān, shěng shěn fù bù yóu mén xià, shì fēi kě jiǔ, wù qíng hài jù. lǎo zi yún:' guó zhī lì qì, bù kě yǐ shì rén.' jīn ruò jiǎ cǐ wēi quán, biàn shì kuī guó jiā lì qì yě, bù kě bù shèn. lín tái zhèng zì chén zi áng shàng shū yuē: chén wén zhī, shèng rén chū, bì yǒu qū chú, gài tiān rén zhī fú, yīng xiū mìng yě. rì zhě dōng nán wēi niè, gǎn móu luàn cháng, bì xià shùn tiān xíng zhū, zuì è xián fú, qǐ fēi shàng tiān yì yù zhāng bì xià shén wǔ zhī gōng zāi! ér zhí shì zhě bù chá tiān xīn, yǐ wèi rén yì, è qí shǒu luàn chàng huò, fǎ hé zhū tú, jiāng xī jiān yuán, qióng qí dǎng yǔ, suì shǐ bì xià dà kāi zhào yù, zhòng shè yán xíng, jì yǐ chéng chuàng, quàn yú tiān xià, dà huò liú xiě, xiǎo yù chī mèi. jīn zhāo tíng huáng huáng, mò néng zì gù, hǎi nèi qīng tīng, yǐ xiāng jīng kǒng. yú chén mèi yān, qiè kǒng fēi wǔ dì sān wáng fá zuì diào rén zhī yì yě. qǐng nián yǐ lái, fú jiàn zhū fāng gào mì, qiú lèi bǎi qiān bèi. dà dǐ suǒ gào, yǐ yáng zhōu wèi míng, jí qí qióng jìng, bǎi wú yī shí. suì shǐ jiān chén zhī dǎng, kuài yì xiāng chóu, yá zì zhī xián, zé chēng yǒu mì, yī rén bèi sòng, bǎi rén mǎn yù, shǐ zhě tuī bǔ, guān gài rú shì. xián wèi bì xià ài yī rén ér hài bǎi rén, tiān xià yóng yóng, mò zhī níng suǒ. fú yuàn niàn zhī, jí tiān xià xìng shèn. jīng zhào fǔ wàn nián xiàn zhǔ bù xú jiān shàng shū yuē: chén wén shū yǒu wǔ tīng zhī dào, lǜ shī shí qíng yě lìng zhe sān fù zhī zòu, kǒng zhì xū wǎng yě. bǐ jiàn yǒu chì, kān dāng fǎn nì, mìng shǐ zhě dé shí biàn jué shā. rén mìng zhì zhòng, bù kě zài shēng, tǎng wàn fēn zhī zhōng yǒu yī bù shí, yù sù wú lù, huái wǎng shuí míng, yǐn hèn tūn shēng, chì zú cóng lù, qǐ bù tòng zāi! cǐ bù zú sù jiān nì ér míng xíng diǎn, shì suǒ yǐ zhǎng wēi fú ér shēng yí jù. chén yuàn jué cǐ chù fēn, yī fǎ fù zòu, zé sǐ zhě gān fú, zhī qì gū zhī ēn shēng rén huān yuè, jiàn xiáng xíng zhī yì.
天授二年正月,御史中丞知大夫事李嗣貞以來俊臣等用法嚴酷,上疏曰:」臣聞陳平事漢祖,謀疏楚君臣,乃用黃金五萬斤,行反閒之術。項王果疑臣下,陳平反閒遂行。今告事紛紜,虛多實少,當有凶慝。焉知必無陳平,先謀疏陛下君臣,後謀良善?陛下昨語臣云:'我比來已作此意。'便是愚臣管測,先天而天不違。至如羅織之徒,即疏閒之漸。陳平反閒,其遠乎哉?王制曰:'凡制刑決獄,以成告於正,正聽之,以獄成告於大司寇,大司寇聽之棘木之下,與孤卿大夫、公、侯、伯、子、男以獄成告於王,王命三公參聽之,三公以獄成又告於王,王三宥之,然後制刑。'臣竊見比日獄官一單車使推訖,萬事即定,法家隨斷,輕重不推,或有臨時便決,不待聞奏。此權由臣下,非審慎之法,儻有冤濫,何由可知?況乎九品之官,專命推覆,操殺生之柄,竊人主之威,按覆既不在秋官,省審復不由門下,事非可久,物情駭懼。老子云:'國之利器,不可以示人。'今若假此威權,便是窺國家利器也,不可不慎。」麟台正字陳子昂上書曰:」臣聞之,聖人出,必有驅除,蓋天人之符,應休命也。日者東南微孽,敢謀亂常,陛下順天行誅,罪惡咸服,豈非上天意欲彰陛下神武之功哉!而執事者不察天心,以為人意,惡其首亂倡禍,法合誅屠,將息奸原,窮其黨與,遂使陛下大開詔獄,重設嚴刑,冀以懲創,勸於天下,大或流血,小御魑魅。今朝廷惶惶,莫能自固,海內傾聽,以相驚恐。愚臣昧焉,竊恐非五帝、三王伐罪吊人之意也。頃年以來,伏見諸方告密,囚累百千輩。大抵所告,以揚州為名,及其窮竟,百無一實。遂使奸臣之黨,快意相讎,睚眥之嫌,則稱有密,一人被訟,百人滿獄,使者推捕,冠蓋如市。咸謂陛下愛一人而害百人,天下喁喁,莫知寧所。伏願念之,即天下幸甚。」京兆府萬年縣主簿徐堅上疏曰:」臣聞書有五聽之道,慮失實情也;令著三覆之奏,恐致虛枉也。比見有敕,勘當反逆,命使者得實便決殺。人命至重,不可再生,倘萬分之中有一不實,欲訴無路,懷枉誰明,飲恨吞聲,赤族從戮,豈不痛哉!此不足肅奸逆而明刑典,適所以長威福而生疑懼。臣願絕此處分,依法覆奏,則死者甘伏,知泣辜之恩;生人歡悅,見詳刑之意。」
shèng lì yuán nián, wǔ tài hòu wèi shì chén yuē: wǎng zhě lái jùn chén děng tuī àn xíng yù, cháo chén dì xiāng qiān yǐn, xián chéng fǎn nì. zhōng xián yí yǒu wǎng làn, gèng qiǎn jìn chén jiù yù qīn wèn, jiē dé shǒu zhuàng, chéng yǐn bù xū. jìn rì jùn chén sǐ hòu, gèng wú wén yǒu fǎn zhě, rán zé yǐ qián jiù lù zhě, bù yǒu yuān làn zhě xié? xià guān shì láng yáo yuán chóng duì yuē: bǐ pò jiā zhě, jiē shì wǎng cuò zì wū, gào zhě chí yǐ wèi gōng, tiān xià hào wèi luó zhī, shén yú hàn zhī dǎng gù. bì xià lìng jìn chén jiù yù wèn zhě, jìn chén yì bù zì bǎo, hé gǎn dòng yáo? jīn rì yǐ hòu, chén yǐ wēi qū jí yī mén bǎi kǒu bǎo jiàn zài nèi wài guān gèng wú fǎn zhě. qǐ bì xià de gào zhuàng shōu zhǎng, bù xū tuī wèn. tài hòu dà yuè yuē: yǐ qián zǎi xiàng jiē shùn chéng qí shì, xiàn zhèn wèi yín xíng zhī zhǔ. tài hòu pō wù. yú shì jiān chá yù shǐ wèi jìng shàng shū yuē: lái jùn chén shēn chù jí fǎ, yǐ qí luó zhī liáng shàn. chén wén guō bà zì cì ér chàng kuài, wàn guó jùn bèi zhē ér jù wáng. huò xiàn kě lín zhōng, xī quán yú dǐng lǐ jìng rén jiāng sǐ, shé zhì yú qí. jiē zhòng guǐ mǎn tíng, qún yāo héng dào, wéi zhēng jí yīng, ruò xiǎng suí shēng. bèi zài rén chuán, bù wèi xū shuō. bó yǒu zhòu jiàn, dài wú yǐ guò. cǐ yì luó zhī zhī yī jù yě. tǎng shǐ píng fǎn zhě shù rén, zhòng gòng xiáng fù lái jùn chén děng suǒ tuī dà yù, shù dèng ài huò shēn yú jīn rì, xiào fù bù làn yú xī shí, ēn huàn yī liú, tiān xià xìng shèn. yú shì zhì yuán lái jùn chén qiū shén jī děng suǒ tuī jū rén shēn sǐ jí méi zhě, lìng sān sī zhòng jiǎn kān, yǒu yuān làn zhě, bìng jiē xuě miǎn yǐ.
聖曆元年,武太后謂侍臣曰:」往者來俊臣等推按刑獄,朝臣遞相牽引,咸承反逆。中閒疑有枉濫,更遣近臣就獄親問,皆得手狀,承引不虛。近日俊臣死後,更無聞有反者,然則以前就戮者,不有冤濫者邪?」夏官侍郎姚元崇對曰:」比破家者,皆是枉錯自誣,告者持以為功,天下號為羅織,甚於漢之黨錮。陛下令近臣就獄問者,近臣亦不自保,何敢動搖?今日以後,臣以微軀及一門百口保見在內外官更無反者。乞陛下得告狀收掌,不須推問。」太后大悅曰:」以前宰相皆順成其事,陷朕為淫刑之主。」太后頗悟。於是監察御史魏靖上疏曰:」來俊臣身處極法,以其羅織良善。臣聞郭霸自刺而唱快,萬國俊被遮而遽亡。霍獻可臨終,膝拳於頂;李敬仁將死,舌至於臍。皆眾鬼滿庭,群妖橫道,唯徵集應,若響隨聲。備在人傳,不為虛說。伯有晝見,殆無以過。此亦羅織之一據也。倘使平反者數人,眾共詳覆來俊臣等所推大獄,庶鄧艾獲申於今日,孝婦不濫於昔時,恩渙一流,天下幸甚。」於是制緣來俊臣、丘神勣等所推鞫人身死籍沒者,令三司重檢勘,有冤濫者,並皆雪免矣。
zhōng zōng shén lóng yuán nián zhì: yǐ qiū shén jī lái zi xún zhōu xìng wàn guó jùn lái jùn chén yú chéng yè wáng jǐng zhāo suǒ yuán lǐ fù yóu yì wáng hóng yì zhāng zhī mò péi jí jiāo rén dǎn hóu sī zhǐ guō bà lǐ jìng rén huáng fǔ wén bèi chén jiā yán liú guāng yè wáng dé shòu wáng chù zhēn qū zhēn yún bào sī gōng děng, zì chuí gǒng yǐ lái, duō wǎng làn shā rén zhě, suǒ yǒu guān jué, bìng lìng zhuī duó. yú shì tiān xià chēng qìng.
中宗神龍元年制:」以丘神勣、來子珣、周興、萬國俊、來俊臣、魚承曄、王景昭、索元禮、傅遊藝、王弘義、張知默、裴籍、焦仁亶、侯思止、郭霸、李敬仁、皇甫文備、陳嘉言、劉光業、王德壽、王處貞、屈貞筠、鮑思恭等,自垂拱以來,多枉濫殺人者,所有官爵,並令追奪。」於是天下稱慶。
kāi yuán gé
開元格
zhōu cháo kù lì lái zi xún jīng zhào fǔ wàn nián xiàn. wàn guó jùn jīng zhōu jiāng líng xiàn. wáng hóng yì jì zhōu. hóu sī zhǐ jīng zhào fǔ. guō bà shū zhōu tóng ān xiàn. jiāo rén dǎn pú zhōu hé dōng xiàn. zhāng zhī mò hé nán fǔ gōu shì xiàn. lǐ jìng rén hé nán fǔ hé nán xiàn. táng fèng yī qí zhōu jīn jié xiàn. lái jùn chén zhōu xìng qiū shén jī suǒ yuán lǐ cáo rén zhé wáng jǐng zhāo péi jí lǐ qín shòu liú guāng yè wáng dé shòu qū zhēn yún bào sī gōng liú jǐng yáng wáng chù zhēn. yǐ shàng jiǎn zhōu guàn wèi huò jí.
周朝酷吏來子珣、(京兆府萬年縣。)萬國俊、(荊州江陵縣。)王弘義、(冀州。)侯思止、(京兆府。)郭霸、(舒州同安縣。)焦仁亶、(蒲州河東縣。)張知默、(河南府緱氏縣。)李敬仁、(河南府河南縣。)唐奉一、(齊州金節縣。)來俊臣、周興、丘神勣、索元禮、曹仁悊、王景昭、裴籍、李秦授、劉光業、王德壽、屈貞筠、鮑思恭、劉景陽、王處貞。(以上檢州貫未獲及。)
yòu èr shí sān rén, cán hài zōng zhī, dú xiàn liáng shàn, qíng zhuàng yóu zhòng, shēn zài zhě yí zhǎng liú lǐng nán yuǎn chù. zòng shēn méi, zi sūn yì bù xǔ shì huàn.
右二十三人,殘害宗支,毒陷良善,情狀尤重,身在者宜長流嶺南遠處。縱身沒,子孫亦不許仕宦。
chén jiā yán hé nán fǔ hé nán xiàn. yú chéng yè jīng zhào fǔ lì yáng xiàn. huáng fǔ wén bèi hé nán fǔ gōu shì xiàn. fù yóu yì.
陳嘉言、(河南府河南縣。)魚承曄、(京兆府櫟陽縣。)皇甫文備、(河南府緱氏縣。)傅遊藝。
yòu sì rén, cán hài zōng zhī, dú xiàn liáng shàn, qíng zhuàng shāo qīng, shēn zài zhě yí pèi lǐng nán. zòng shēn méi, zi sūn yì bù xǔ jìn rèn.
右四人,殘害宗支,毒陷良善,情狀稍輕,身在者宜配嶺南。縱身沒,子孫亦不許近任。
chì yī qián jiàn
敕依前件
kāi yuán shí sān nián sān yuè shí èr rì
開元十三年三月十二日