strong zhōu jùn sān strong
州郡三
gǔ yōng zhōu shàng jīn zhì jùn fǔ èr shí sì xiàn bǎi sān shí yī
古雍州上(今置郡府二十四 縣百三十一)
jīng zhào yōng èr shí sān xiàn wàn nián zhǎng ān hù lán tián xián yáng lǐ quán sān yuán yún yáng jīng yáng lì yáng gāo líng wèi yáng zhāo yīng jīn chéng fù píng wǔ gōng yí shòu hǎo zhì měi yuán tóng guān fèng tiān huá yuán fèng xiān
京兆(雍)二十三縣(萬年 長安 鄠 藍田 咸陽 醴泉 三原 雲陽 涇陽 櫟陽 高陵 渭陽 昭應 金城 富平 武功 宜壽 好畤 美原 同官 奉天 華原 奉先)
huá yīn huá sān xiàn zhèng huá yīn xià guī
華陰(華)三縣(鄭 華陰 下邽)
féng yì tóng qī xiàn féng yì cháo yì bái shuǐ chéng chéng hán chéng hé yáng hé xī
馮翊(同)七縣(馮翊 朝邑 白水 澄城 韓城 郃陽 河西)
fú fēng qí jiǔ xiàn yōng fú fēng méi qí shān chén cāng lín yóu qí yáng guó pǔ rùn
扶風(岐)九縣(雍 扶風 郿 岐山 陳倉 麟遊 岐陽 虢 普潤)
qiān yáng lǒng wǔ xiàn qiān yuán qiān yáng wú shān huá tíng nán tián
汧陽(隴)五縣(汧源 汧陽 吳山 華亭 南田)
xīn píng bīn sì xiàn xīn píng sān shuǐ yǒng shòu yí lù
新平(邠)四縣(新平 三水 永壽 宜祿)
ān dìng jīng wǔ xiàn ān dìng yīn pán lín jīng liáng yuán líng tái
安定(涇)五縣(安定 陰盤 臨涇 良原 靈台)
péng yuán níng liù xiàn dìng ān luó chuān péng yuán xiāng lè dìng píng fēng yì
彭原(寧)六縣(定安 羅川 彭原 襄樂 定平 豐義)
ān huà qìng shí xiàn ān huà lè pán hé shuǐ mǎ lǐng fāng qú tóng chuān luò yuán yán qìng huá chí huái ān
安化(慶)十縣(安化 樂蟠 合水 馬嶺 方渠 同川 洛源 延慶 華池 懷安)
píng liáng yuán wǔ xiàn píng gāo píng liáng xiāo guān bǎi quán tā lóu
平涼(原)五縣(平高 平涼 蕭關 百泉 他樓)
líng wǔ líng liù xiàn huí lè líng wǔ huái yuǎn wēn chí ān jìng míng shā
靈武(靈)六縣(回樂 靈武 懷遠 溫池 安靜 鳴沙)
wǔ yuán yán èr xiàn wǔ yuán bái chí
五原(鹽)二縣(五原 白池)
níng shuò yòu sān xiàn yán ēn guī rén huái dé
寧朔(宥)三縣(延恩 歸仁 懷德)
luò jiāo fū wǔ xiàn luò jiāo luò chuān sān chuān zhí luó gān quán
洛交(鄜)五縣(洛交 洛川 三川 直羅 甘泉)
zhōng bù fāng sān xiàn zhōng bù fū chéng yí jūn
中部(坊)三縣(中部 鄜城 宜君)
yán ān yán jiǔ xiàn fū shī yán ān yán chuān yán shuǐ yán chāng fū zhèng lín zhēn jīn míng fēng lín
延安(延)九縣(膚施 延安 延川 延水 延昌 敷政 臨真 金明 豐林)
xián níng dān wǔ xiàn yì chuān yún yán mén shān fén chuān xián níng
咸寧(丹)五縣(義川 雲岩 門山 汾川 咸寧)
shàng jùn suī wǔ xiàn lóng quán chéng píng suī dé yán fú dà bīn
上郡(綏)五縣(龍泉 城平 綏德 延福 大斌)
yín chuān yín sì xiàn yú lín fǔ níng zhēn xiāng kāi guāng
銀川(銀)四縣(榆林 撫寧 真鄉 開光)
xīn qín lín sān xiàn xīn qín lián gǔ yín chéng
新秦(麟)三縣(新秦 連谷 銀城)
shuò fāng xià sì xiàn shuò fāng níng shuò zhǎng zé dé jìng
朔方(夏)四縣(朔方 寧朔 長澤 德靜)
jiǔ yuán fēng sān xiàn jiǔ yuán yǒng fēng fēng ān
九原(豐)三縣(九原 永豐 豐安)
yú lín shèng èr xiàn yú lín hé bīn
榆林(勝)二縣(榆林 河濱)
ān běi fǔ
安北府
gǔ yōng zhōu
古雍州
yǔ gòng yuē:" hēi shuǐ xī hé wéi yōng zhōu. xī jù hēi shuǐ, dōng jù xī hé, jí lóng mén zhī hé yě, zài jì zhōu xī, gù yuē xī hé. hēi shuǐ chū jīn zhāng yē jùn jī shān, nán liú zhì jīn dūn huáng jùn, jīng sān wēi shān, guò jīn nán xī jùn ér rù nán hǎi. ruò shuǐ jì xī, ruò shuǐ, jīn zhāng yē jùn zhāng yē xiàn jiè, lǐ shǐ xī liú, zhì hé lí. hé lí yì zhāng yē jùn jiè zhōng. jīng shǔ wèi ruì, jīng shuǐ chū jīn píng liáng jùn píng gāo xiàn. wèi shuǐ chū jīn lǒng xī jùn wèi yuán xiàn. shǔ, lián yě. shuǐ běi yuē ruì. yán lǐ jīng rù yú wèi, jīng qín chuān ér rù hé yě. zài jīn xīn píng jùn yí lù xiàn. shuǐ jīng yún:" ruì shuǐ jīng yí lù, yī míng yí lù chuān shuǐ." qī jǔ jì cóng, fēng shuǐ yōu tóng. qī jǔ zhī shuǐ, jīn jīng zhào fǔ huá yuán fù píng jiè, yì yuē luò shuǐ. fēng shuǐ chū jīn zhǎng ān xiàn zhī nán shān. yán qī jǔ jì cóng rù wèi, fēng shuǐ yì lái tóng yě. jīng qí jì lǚ, jīng shān zài jīn fù píng xiàn. qí shān zài jīn fú fēng jùn qí shān xiàn. jīng shān zài qí dōng. yán èr shān lǐ bì, kě lǚ jì. zhōng nán dūn wù, zhì yú niǎo shǔ. zhōng nán dūn wù èr shān, jiē zài jīn zhǎng ān jí wǔ gōng èr xiàn. niǎo shǔ shān zài jīn lǒng xī jùn shǒu yáng shān xī nán. yán zì zhōng nán xī chū zhì yú niǎo shǔ. yuán xí dǐ jī, zhì yú zhū yě. gāo píng yuē yuán, xià shī yuē xí. zhū yě, dì míng. yán jiē zhì gōng yě. jīn wǔ wēi jùn gū zāng xiàn jí zhū yě zé. sān wēi jì zhái, sān miáo pī xù. sān wēi, shān míng. yán kě jū yě. sān miáo běn yǒu miáo shì zhī zú, jīn zhǎng shā héng yáng xián shì, xǐ jū yú cǐ, fēn ér wèi sān, gù yán sān miáo, jiē dà dé qí cì xù yě. sān wēi shān zài jīn dūn huáng jùn xiàn jiè. jué tǔ huáng rǎng. fú yú jī shí, zhì yú lóng mén xī hé, jī shí shān zài jīn xī píng jùn lóng zhī xiàn, lóng mén shān zài jīn jiàng jùn lóng mén jiè, jiē hé shuǐ suǒ jīng. huì yú wèi ruì." nì liú yuē huì. zì wèi běi yá nì shuǐ xī shàng. shùn zhì shí èr mù, yōng qí yī yě, yǐ qí sì shān zhī dì, gù yuē yōng zhōu. yì wèi xī běi zhī wèi, yáng suǒ bù jí, yīn suǒ yōng bì. zhōu lǐ zhí fāng:" zhèng xī yuē yōng zhōu. qí shān yuē yuè, jí wú yuè, zài jīn qiān yáng jùn wú shān xiàn. sǒu yuē xián pú, zài qiān yáng jùn qiān yáng xiàn. chuān yuē jīng ruì, ruì zài bīn dì. shī dà yá gōng liú zhī piān yuē" ruì jū zhī jí". yuē wèi luò. luò jí qī jǔ. qí lì yù shí. rén sān nán èr nǚ. chù yí mǎ niú, gǔ yí shǔ jì." jiān dé yǔ gòng liáng zhōu zhī dì yǐ. zhōu zì wǔ wáng kè yīn, dōu yú fēng hào, zé yōng zhōu wèi wáng jī. fēng yì zài fēng shuǐ, hào jīng zài fēng shuǐ zhī dōng, bìng zài jīn zhǎng ān xiàn jiè. jí píng wáng dōng qiān luò yì, yǐ qí fēng zhī dì cì qín xiāng gōng, nǎi wèi qín dì yǐ. zhì xiào gōng zuò wèi xián yáng, zhú jì què, xǐ dōu zhī, gù wèi zhī qín chuān, yì yuē guān zhōng dì. guān zhōng jì yún:" dōng zì hán guān hóng nóng jùn líng bǎo xiàn jiè, xī zhì lǒng guān jīn qiān yáng jùn qiān yuán xiàn jiè, èr guān zhī jiān, wèi zhī guān zhōng, dōng xī qiān yú lǐ." qí zài tiān wén, dōng jǐng yú guǐ zé qín zhī fēn yě, hàn zhī jīng zhào fú fēng féng yì běi dì shàng jùn ān dìng tiān shuǐ lǒng xī jīn chéng wǔ wēi zhāng yē jiǔ quán dūn huáng, jiē qí fēn dì, jīn jīng zhào fú fēng féng yì huá yīn zhī xī jìng qiān yáng xīn píng ān dìng péng yuán ān huà líng wǔ wǔ yuán níng shuò luò jiāo zhōng bù yán ān xián níng shàng jùn yín chuān xīn qín shuò fāng tiān shuǐ lǒng xī jīn chéng huì níng ān xiāng hé zhèng níng sāi xī píng wǔ wēi zhāng yē jiǔ quán jìn chāng dūn huáng děng jùn. jiān dé wèi zhào zhī jiāo. hàn zhī gāo líng yǐ dōng, jīn féng yì zhī nán jìng huá yīn zhī dōng jìng yě, yí shǔ wèi. hàn zhī yún zhōng wǔ yuán zhī jìng, jīn yú lín jiǔ yuán ān běi, shǔ zhào. shǐ huáng zhì sì shí jùn, cǐ wèi nèi shǐ jīn jīng zhào huá yīn féng yì fú fēng qiān yáng xīn píng děng jùn shì. shàng jùn jīn luò jiāo zhōng bù yán ān xián níng shàng jùn yín chuān xīn qín shuò fāng děng jùn dì. běi dì jīn ān dìng péng yuán ān huà píng liáng líng wǔ wǔ yuán níng shuò děng jùn dì. jiǔ yuán jīn jiǔ yuán ān běi dì shì. lǒng xī jīn tiān shuǐ lǒng xī jīn chéng huì níng ān xiāng děng jùn dì shì. jí yún zhōng zhī xī nán jìng. jīn yú lín jùn. qí yú jùn xiàn, zì hàn yǐ hòu lì dài kāi zhì. qí yī wú yǐ xī, bìng yōng zhōu zhī fēng yù wài qiāng hú dì yě. lín táo wǔ wēi zhāng yē xī píng níng sāi jiǔ quán jìn chāng dūn huáng, gǔ yōng zhōu yù nèi dì, ér fēi qín suǒ zhì jùn zhī jìng yě. yī wú jiāo hé běi tíng ān xī, zé yōng zhōu yù wài. qín miè, xiàng jí fēn qín dì wèi sān guó, yuē yōng yǐ zhāng hán wèi wáng, dōu fèi qiū, jīn jīng zhào fǔ jīn chéng xiàn. sāi yǐ sī mǎ xīn wèi wáng, dōu lì yáng, jí jīn xiàn. dí, yǐ dǒng yì wèi wáng, dōu gāo nú, jīn yán ān jùn jīn míng xiàn. wèi zhī sān qín. hàn wǔ dì zhì shí sān zhōu, yǐ qí dì xī piān wèi liáng zhōu, lǐng jùn shí, jīn shàng jùn yǐ běi shuò fāng jiǔ yuán yú lín xīn qín yín chuān zhī dì shǔ bīng zhōu. gài yǐ dì chù xī fāng, cháng hán liáng yě. yòu zhì sī lì. lǐng sān fǔ, wèi jīng zhào zuǒ féng yì yòu fú fēng. hòu hàn sī lì liáng zhōu bìng rú qián dài. zhōu lǐ yú lǒng, jīn tiān shuǐ jùn lǒng chéng xiàn. wèi fēn hé xī wèi liáng zhōu, fēn lǒng yòu wèi qín zhōu, sān fǔ réng jiù shǔ sī lì. gǎi jīng zhào yǐn wèi dà, féng yì fú fēng gè chú zuǒ yòu. jìn zhì yōng zhōu lǐng jùn guó qī, lǐ jīng zhào. liáng zhōu lǐng jùn guó bā, lǐ wǔ wēi, jīn jùn. qín zhōu. lǐng jùn liù, lǐ shàng guī, jīn tiān shuǐ jùn. mǐn dì zhī hòu, liú cōng shí lè fú jiān yáo cháng xiāng jì jù zhī. jí yáo hóng wèi sòng wǔ dì suǒ miè, hòu shǔ hè lián bó bó, qí zhōu xiàn zhī míng bù kě dé ér jì yě. hòu wèi yǐ qí dì zhì běi qín yōng nán qín sān zhōu, yōng zhōu lǐ jīng zhào, jí zhǎng ān yě qín zhōu lǐ tiān shuǐ, jīn jùn shàng guī xiàn nán qín zhōu lǐ luò gǔ chéng, jīn tiān shuǐ jùn fú qiāng xiàn. pō dé gǔ yōng zhōu zhī dì. dài xī wèi yǐ hòu jí yú zhōu shì, fēn liè zhì zhì, qí míng shén duō, bù kě xī shù. suí shì zhì sī lì cì shǐ, fēn bù xún chá, ér bù xiáng suǒ tǒng. yú zhōu jiē rán. dà táng fēn zhì shí wǔ bù, cǐ wèi jīng jī jīng zhào fǔ, huá yīn féng yì fú fēng xīn píng děng jùn. guān nèi dào ān dìng péng yuán qiān yáng zhōng bù luò jiāo ān huà líng wǔ yú lín yán ān shàng jùn xián níng yín chuān píng yuán jiǔ yuán huì níng wǔ yuán xīn qín shuò fāng ān běi děng jùn. lǒng yòu dào. wǔ wēi tiān shuǐ ān xī běi tíng jiāo hé jìn chāng xī píng lǒng xī dūn huáng jiǔ quán jīn chéng ān xiāng níng sāi lín táo hé zhèng zhāng yē yī wú děng jùn.
禹貢曰:"黑水、西河惟雍州。(西據黑水,東距西河,即龍門之河也,在冀州西,故曰西河。黑水出今張掖郡雞山,南流至今敦煌郡,經三危山,過今南溪郡而入南海。)弱水既西,(弱水,今張掖郡張掖縣界,理使西流,至合黎。合黎亦張掖郡界中。)涇屬渭汭,(涇水出今平涼郡平高縣。渭水出今隴西郡渭源縣。屬,連也。水北曰汭。言理涇入於渭,經秦川而入河也。在今新平郡宜祿縣。水經云:"汭水經宜祿,一名宜祿川水。")漆、沮既從,灃水攸同。(漆、沮之水,今京兆府華原、富平界,亦曰洛水。灃水出今長安縣之南山。言漆、沮既從入渭,灃水亦來同也。)荊、岐既旅,(荊山在今富平縣。岐山在今扶風郡岐山縣。荊山在岐東。言二山理畢,可旅祭。)終南、惇物,至於鳥鼠。(終南、惇物二山,皆在今長安及武功二縣。鳥鼠山在今隴西郡首陽山西南。言自終南西出至於鳥鼠。)原隰厎績,至於瀦野。(高平曰原,下濕曰隰。瀦野,地名。言皆致功也。今武威郡姑臧縣即瀦野澤。)三危既宅,三苗丕敘。(三危,山名。言可居也。三苗本有苗氏之族,今長沙、衡陽閒是,徙居於此,分而為三,故言三苗,皆大得其次敘也。三危山在今敦煌郡縣界。)厥土黃壤。浮於積石,至於龍門西河,(積石山在今西平郡龍支縣,龍門山在今絳郡龍門界,皆河水所經。)會於渭汭。"(逆流曰會。自渭北涯逆水西上。)舜置十二牧,雍其一也,以其四山之地,故曰雍州。(亦謂西北之位,陽所不及,陰所雍閉。)周禮職方:"正西曰雍州。其山曰岳,(即吳岳,在今汧陽郡吳山縣。)藪曰弦蒲,(在汧陽郡汧陽縣。)川曰涇汭,(汭在豳地。詩大雅公劉之篇曰"汭鞠之即"。)曰渭、洛。(洛即漆、沮。)其利玉石。人三男二女。畜宜馬牛,穀宜黍稷。"兼得禹貢梁州之地矣。周自武王克殷,都於酆、鎬,則雍州為王畿。(酆邑在灃水,鎬京在灃水之東,並在今長安縣界。)及平王東遷雒邑,以岐、酆之地賜秦襄公,乃為秦地矣。至孝公作為咸陽,築冀闕,徙都之,故謂之秦川,亦曰關中地。(關中記云:"東自函關、弘農郡靈寶縣界,西至隴關今汧陽郡汧源縣界,二關之間,謂之關中,東西千餘里。")其在天文,東井、輿鬼則秦之分野,(漢之京兆、扶風、馮翊、北地、上郡、安定、天水、隴西、金城、武威、張掖、酒泉、敦煌,皆其分地,今京兆、扶風、馮翊、華陰之西境、汧陽、新平、安定、彭原、安化、靈武、五原、寧朔、洛交、中部、延安、咸寧、上郡、銀川、新秦、朔方、天水、隴西、金城、會寧、安鄉、和政、寧塞、西平、武威、張掖、酒泉、晉昌、敦煌等郡。)兼得魏、趙之交。(漢之高陵以東,今馮翊之南境、華陰之東境也,宜屬魏。漢之雲中、五原之境,今榆林、九原、安北,屬趙。)始皇置四十郡,此為內史、(今京兆、華陰、馮翊、扶風、汧陽、新平等郡是。)上郡、(今洛交、中部、延安、咸寧、上郡、銀川、新秦、朔方等郡地。)北地、(今安定、彭原、安化、平涼、靈武、五原、寧朔等郡地。)九原、(今九原、安北地是。)隴西(今天水、隴西、金城、會寧、安鄉等郡地是。)及雲中之西南境。(今榆林郡。)其餘郡縣,自漢以後歷代開置。其伊吾以西,並雍州之封域外羌胡地也。(臨洮、武威、張掖、西平、寧塞、酒泉、晉昌、敦煌,古雍州域內地,而非秦所置郡之境也。伊吾、交河、北庭、安西,則雍州域外。)秦滅,項籍分秦地為三國,曰雍、(以章邯為王,都廢丘,今京兆府金城縣。)塞、(以司馬欣為王,都櫟陽,即今縣。)翟,(以董翳為王,都高奴,今延安郡金明縣。)謂之三秦。漢武帝置十三州,以其地西偏為涼州,(領郡十,今上郡以北朔方、九原、榆林、新秦、銀川之地屬并州。)蓋以地處西方,常寒涼也。又置司隸。(領三輔,為京兆、左馮翊、右扶風。)後漢司隸、涼州並如前代。(州理於隴,今天水郡隴城縣。)魏分河西為涼州,分隴右為秦州,三輔仍舊屬司隸。(改京兆尹為大,馮翊、扶風各除左右。)晉置雍州、(領郡國七,理京兆。)涼州、(領郡國八,理武威,今郡。)秦州。(領郡六,理上邽,今天水郡。)愍帝之後,劉聰、石勒、苻堅、姚萇相繼據之。及姚泓為宋武帝所滅,後屬赫連勃勃,其州縣之名不可得而紀也。後魏以其地置北秦、雍、南秦三州,(雍州理京兆,即長安也;秦州理天水,今郡上邽縣;南秦州理洛谷城,今天水郡伏羌縣。)頗得古雍州之地。迨西魏以後及於周氏,分裂制置,其名甚多,不可悉數。隋氏置司隸刺史,分部巡察,而不詳所統。(餘州皆然。)大唐分置十五部,此為京畿、(京兆府,華陰、馮翊、扶風、新平等郡。)關內道、(安定、彭原、汧陽、中部、洛交、安化、靈武、榆林、延安、上郡、咸寧、銀川、平原、九原、會寧、五原、新秦、朔方、安北等郡。)隴右道。(武威、天水、安西、北庭、交河、晉昌、西平、隴西、敦煌、酒泉、金城、安鄉、寧塞、臨洮、和政、張掖、伊吾等郡。)
jīng zhào fǔ
○京兆府
dōng zhì huá yīn jùn bǎi bā shí lǐ. nán zhì yáng chuān jùn liù bǎi èr shí lǐ. xī zhì fú fēng jùn sān bǎi shí qī lǐ. běi zhì zhōng bù jùn sān bǎi shí èr lǐ. dōng nán dào shàng luò jùn sān bǎi lǐ. xī nán dào yáng chuān jùn liù bǎi lǐ. xī běi dào xīn píng jùn sān bǎi shí lǐ. dōng běi dào féng yì jùn sān bǎi qī shí lǐ. qù dōng jīng bā bǎi sān shí lǐ. fǔ dōng xī sān bǎi èr shí lǐ. hù sān shí sān wàn sì qiān liù bǎi qī shí, kǒu jiǔ shí èr wàn sān shí yī.
(東至華陰郡百八十里。南至洋川郡六百二十里。西至扶風郡三百十七里。北至中部郡三百十二里。東南到上洛郡三百里。西南到洋川郡六百里。西北到新平郡三百十里。東北到馮翊郡三百七十里。去東京八百三十里。府東西三百二十里。戶三十三萬四千六百七十,口九十二萬三十一。)
jīn zhī yōng zhōu, lǐ zhǎng ān wàn nián èr xiàn. zhōu zhī jiù dōu, píng wáng dōng qiān ér shǔ qín, shǐ huáng yǐ wèi nèi shǐ dì. hàn gāo zǔ chū shǔ sāi guó, hòu gèng wèi wèi nán jùn, xún bà, fù wèi nèi shǐ, wǔ dì fēn wèi yòu nèi shǐ, qín yú yòu běi fēn jīng shuǐ, zhì zhèng qú, guàn tián sì wàn yú qǐng. hàn zhì bái qú, guàn sì qiān wǔ bǎi yú qǐng. hòu gèng fēn jīng zhào yǐn. lǐng xiàn shí èr. hòu hàn yīn zhī. lǐng xiàn shí. wèi gǎi yǐn wèi shǒu, hòu gǎi wèi qín guó, hòu fù wèi jīng zhào guó. jìn wèi jīng zhào jùn, jiān zhì yōng zhōu, lǐng jùn guó qī, lǐ yú cǐ. hòu wèi yì rán. hòu zhōu fù wèi jīng zhào yǐn. suí chū zhì yōng zhōu, yáng dì gǎi wèi jīng zhào jùn. dà táng chū fù wèi yōng zhōu, kāi yuán yuán nián gǎi wèi jīng zhào fǔ. fán zhōu qín hàn jìn xī wèi hòu zhōu suí, zhì yú wǒ táng, bìng wèi dì dū. zhōu wèi yōu wáng yǐ shàng. hàn wèi xī hàn. jìn mǐn dì yì zàn dōu yú cǐ, fán sì nián. hòu wèi xiào wǔ dì zì luò yáng lái dōu zhī, shì wèi xī wèi, fán sì zhǔ, dé èr shí èr nián, ér chán hòu zhōu. qí jiān wáng mǎng gēng shǐ liú yào fú jiān yáo cháng, yì dōu yú cǐ. qián zhào liú yào wèi shí lè suǒ miè. qián qín fú jiān wèi yáo cháng suǒ miè. hòu qín yáo hóng wèi jìn jiāng liú yù suǒ miè. jīn hào xī jīng. hàn gāo dì zì lì yáng xǐ dōu zhǎng ān, zhì huì dì fāng fā rén tú zhú chéng, jīn xī běi gǔ chéng shì yě. zhì suí wén dì kāi huáng sān nián, yí zhú xīn dū, hào yuē dà xìng, jīn chéng shì yě. wǔ dé yǐ lái chēng jīng chéng, kāi yuán yuán nián shí èr yuè chēng xī jīng. lǐng xiàn èr shí sān:
今之雍州,(理長安、萬年二縣。)周之舊都,平王東遷而屬秦,始皇以為內史地。漢高祖初屬塞國,後更為渭南郡,尋罷,復為內史,武帝分為右內史,(秦於右北分涇水,置鄭渠,灌田四萬餘頃。漢置白渠,灌四千五百餘頃。)後更分京兆尹。(領縣十二。)後漢因之。(領縣十。)魏改尹為守,後改為秦國,後復為京兆國。晉為京兆郡,兼置雍州,(領郡國七,理於此。)後魏亦然。後周復為京兆尹。隋初置雍州,煬帝改為京兆郡。大唐初復為雍州,開元元年改為京兆府。凡周、秦、漢、晉、西魏、後周、隋,至於我唐,並為帝都。(周謂幽王以上。漢謂西漢。晉愍帝亦暫都於此,凡四年。後魏孝武帝自洛陽來都之,是為西魏,凡四主,得二十二年,而禪後周。)其間王莽、更始、劉曜、苻堅、姚萇,亦都於此。(前趙劉曜為石勒所滅。前秦苻堅為姚萇所滅。後秦姚泓為晉將劉裕所滅。)今號西京。(漢高帝自櫟陽徙都長安,至惠帝方發人徒築城,今西北古城是也。至隋文帝開皇三年,移築新都,號曰大興,今城是也。武德以來稱京城,開元元年十二月稱西京。)領縣二十三:
wàn nián hàn yǒu wàn nián, shǔ zuǒ féng yì, jīn zài lì yáng dōng běi èr shí wǔ lǐ lì yáng gù chéng shì. zhì hòu zhōu, shǐ yú zhǎng ān chéng zhōng zhì wàn nián xiàn. suí gǎi wèi dà xìng xiàn. wǔ dé chū, fù jiù. yǒu bái lù yuán, yì wèi zhī bà shàng, bà líng yě. yǒu zhǐ dào, qín zi yīng jiàng chù. yǒu shǎo líng yuán, zé hàn xuān xǔ hòu líng. bà shuǐ. chǎn shuǐ, zé jīng xī dú liǔ shuǐ xià liú yě. wèi shuǐ. yù sù chuān, hàn wǔ dì yóu guān, cháng sù cǐ chuān, gù míng zhī. hàn nán líng xiàn chéng, zài jīn xiàn dōng nán èr shí sì lǐ. yòu yǒu hàn dù chéng, zé zhōu zhī dù bó guó dì. gēng shǐ mù, zài jīn xiàn dōng běi. zhǎng lè pō běn míng chǎn bǎn, jí suí wén dì gēng míng.
萬年(漢有萬年,屬左馮翊,今在櫟陽東北二十五里櫟陽故城是。至後周,始於長安城中置萬年縣。隋改為大興縣。武德初,復舊。有白鹿原,亦謂之霸上,霸陵也。有軹道,秦子嬰降處。有少陵原,則漢宣許後陵。霸水。滻水,則荊溪、獨柳水下流也。渭水。御宿川,漢武帝游觀,嘗宿此川,故名之。漢南陵縣城,在今縣東南二十四里。又有漢杜城,則周之杜伯國地。更始墓,在今縣東北。長樂坡本名滻阪,及隋文帝更名。)
zhǎng ān hàn gāo dì zhì. zhōu wén wáng zuò fēng, jīn xiàn xī běi líng tái xiāng fēng shuǐ shàng shì yě. wǔ wáng lǐ hào, jīn kūn míng chí běi hào bēi shì yě. yǒu ē páng gōng, zhōng nán shān, lóng shǒu shān. xì liǔ yuán, zhōu yà fū suǒ tún chù. kūn yuán lù yún:" hàn zhǎng lè gōng zài xiàn běi gù chéng zhōng." yòu yǒu wèi shuǐ fēng shuǐ hào shuǐ. yòu yǒu dìng kūn chí. dà táng shén lóng zhōng, ān lè gōng zhǔ shì chǒng qǐng kūn míng chí, zhōng zōng bù yǔ, zhǔ fā nù, zì yǐ jiā cái bié chuān chí, hào yuē dìng kūn chí.
長安(漢高帝置。周文王作酆,今縣西北靈台鄉豐水上是也。武王理鎬,今昆明池北鎬陂是也。有阿房宮,終南山,龍首山。細柳原,周亞夫所屯處。坤元錄云:"漢長樂宮在縣北故城中。"又有渭水、豐水、鎬水。又有定昆池。大唐神龍中,安樂公主恃寵請昆明池,中宗不與,主發怒,自以家財別穿池,號曰定昆池。)
hù xià yǒu hù guó yì wèi zhī guān hù, zhì qín gǎi wèi hù. yáo chá xùn zuǎn yún:" hù hù hù sān zì, yī yě." yīn yǒu chóng guó, jiē zài cǐ jiè. yǒu gān tíng, qǐ zhàn chù.
鄠(夏有扈國亦謂之觀扈,至秦改為鄠。姚察訓纂云:"戶、扈、鄠三字,一也。"殷有崇國,皆在此界。有甘亭,啟戰處。)
lán tián qín jiù xiàn, chū měi yù. hòu zhōu mǐn dì zhì lán tián jùn, wǔ shì shěng jùn. yù zhī měi zhě yuē qiú, cì yuē lán. gài yǐ xiàn chū yù, gù míng zhī lán tián. yǒu guān, qín yáo guān yě. qín lǐng zài cǐ jiè.
藍田(秦舊縣,出美玉。後周閔帝置藍田郡,武市省郡。玉之美者曰球,次曰藍。蓋以縣出玉,故名之藍田。有關,秦嶢關也。秦嶺在此界。)
xián yáng zhōu wén wáng zàng bì gōng zài xī běi. chū wáng jì dōu zhī, hòu bì gōng fēng yān. jīn xiàn dōng shí wǔ lǐ yǒu gù xián yáng chéng, qín suǒ dōu yě. hàn wèi chéng xiàn, gù chéng zài jīn xiàn dōng běi, jí qín zhī dù yóu, bái qǐ sǐ yú cǐ yě. yǒu zhǎng líng chéng, hàn gāo dì zhǎng líng, yīn yǐ míng xiàn. hàn wǔ dì zuò zhǎng ān chéng, xī mén yuē biàn, qiáo yǔ mén xiāng duì, yīn hào biàn mén qiáo, jīn míng biàn qiáo, zài xiàn dōng nán.
咸陽(周文王葬畢公在西北。初王季都之,後畢公封焉。今縣東十五里有故咸陽城,秦所都也。漢渭城縣,故城在今縣東北,即秦之杜郵,白起死於此也。有長陵城,漢高帝長陵,因以名縣。漢武帝作長安城,西門曰便,橋與門相對,因號便門橋,今名便橋,在縣東南。)
lǐ quán hàn gǔ kǒu xiàn dì, gù chéng zài jīn xiàn běi. xī wèi zhì níng yí jùn. hòu zhōu gǎi wèi qín jùn. yǒu jiǔ zōng shān. suí gǎi wèi lǐ quán xiàn. yǒu sū wǔ mù.
醴泉(漢谷口縣地,故城在今縣北。西魏置寧夷郡。後周改為秦郡。有九嵕山。隋改為醴泉縣。有蘇武墓。)
sān yuán hàn chí yáng xiàn dì. fú jiān yú zá niè shān běi zhì sān yuán hù jūn. hòu wèi bà hù jūn, zhì sān yuán xiàn. zá, cái xuē fǎn. niè, wǔ jié fǎn.
三原(漢池陽縣地。苻堅於嶻嶭山北置三原護軍。後魏罷護軍,置三原縣。嶻,才薛反。嶭,五結反。)
yún yáng hàn jiù xiàn, yì měi yáng xiàn dì. yǒu gù yún yáng gōng, jí qín zhī lín guāng gōng hàn zhī gān quán gōng yě. jìn shū yún:" jí běn xiōng nú zhù jīn rén jì tiān, suǒ wèi zhī xiū tú jīn rén." yǒu zhèng guó qú dà bái qú.
雲陽(漢舊縣,亦美陽縣地。有故云陽宮,即秦之林光宮、漢之甘泉宮也。晉書云:"即本匈奴鑄金人祭天,所謂之休屠金人。"有鄭國渠、大白渠。)
jīng yáng běn qín jiù xiàn dì. zhāo wáng dì fēng jīng yáng jūn, jí cǐ. hàn jīng yáng xiàn, zài jīn píng liáng jùn jiè jīng yáng gù chéng shì yě. hòu hàn jí jìn chí yáng xiàn běi dì. yǒu zhǎng píng bǎn jīng shuǐ dà bái qú zhōng bái qú nán bái qú.
涇陽(本秦舊縣地。昭王弟封涇陽君,即此。漢涇陽縣,在今平涼郡界涇陽故城是也。後漢及晉池陽縣北地。有長平阪、涇水、大白渠、中白渠、南白渠。)
lì yáng qín jiù xiàn yě. qín xiàn gōng zì yōng xǐ jū. hàn gāo yuán nián, fēng sī mǎ xīn, shǔ zuǒ féng yì. yòu yuē wàn nián xiàn, gāo dì zhì. àn gāo dì zàng tài shàng huáng yú wàn nián líng, réng fēn zhì wàn nián xiàn wèi líng yì èr xiàn, gù lì yáng chéng yì yún wàn nián chéng. hòu wèi xiào wén dì fēn wàn nián zhì zhāng xiàn, xuān wǔ dì yòu fēn wèi guǎng yáng xiàn. zhōu míng dì èr nián, shěng wàn nián rù guǎng yáng gāo líng èr xiàn, gèng yú zhǎng ān chéng zhōng zhì wàn nián xiàn, réng yí guǎng yáng xiàn rù jiù wàn nián xiàn chéng, jí jīn xiàn shì. yǒu jǔ shuǐ.
櫟陽(秦舊縣也。秦獻公自雍徙居。漢高元年,封司馬欣,屬左馮翊。又曰萬年縣,高帝置。按高帝葬太上皇於萬年陵,仍分置萬年縣為陵邑二縣,故櫟陽城亦云萬年城。後魏孝文帝分萬年置彰縣,宣武帝又分為廣陽縣。周明帝二年,省萬年入廣陽、高陵二縣,更於長安城中置萬年縣,仍移廣陽縣入舊萬年縣城,即今縣是。有沮水。)
gāo líng hàn jiù xiàn, shǔ zuǒ féng yì, zuǒ fǔ dū wèi zhī lǐ. wèi wén dì huáng chū yuán nián, gǎi wèi gāo lù xiàn, shǔ jīng zhào. zì cǐ yǐ qián, qí xiàn zài jīn xiàn xī nán yī lǐ gāo lù gù chéng shì yě. hòu wèi yí jū jīn suǒ. yǒu hòu qín yáo cháng mù.
高陵(漢舊縣,屬左馮翊,左輔都尉之理。魏文帝黃初元年,改為高陸縣,屬京兆。自此以前,其縣在今縣西南一里高陸故城是也。後魏移居今所。有後秦姚萇墓。)
wèi yáng běn hàn xīn fēng xiàn dì. gài fú yáo shí suǒ zhì. hàn chū yǒu wèi nán xiàn, gài qǔ yǐ wèi míng. yǒu xī wèi wǔ dì líng.
渭陽(本漢新豐縣地。蓋苻、姚時所置。漢初有渭南縣,蓋取以為名。有西魏武帝陵。)
zhāo yīng běn zhōu lí róng guó. chūn qiū" jìn xiàn gōng fá lí róng", dù zhù:" zài jīng zhào xīn fēng xiàn, qín miè yǐ wèi yì." hàn gāo dì sì nián zhì, shǔ jīng zhào yǐn, yǐ tài shàng huáng sī péng chéng zhī fēng xiàn, nǎi zhú cǐ chéng, xǐ fēng rén yǐ shí zhī, míng xīn fēng. wǔ tài hòu gǎi yuē qìng shān, hòu zhì huì chāng jùn yú lí shān xià, suì fèi xīn fēng bìng rù yān, gǎi wèi zhāo yīng. hàn wáng yǔ xiàng yǔ huì yú hóng mén, zài cǐ xiàn jiè. yǒu tāng quán, qí yuàn yǔ hòu zhōu yǔ wén hù suǒ zào, suí wén dì liè shù sōng bǎi qiān yú zhū. hòu hàn féng yǎn mù, zài xīn fēng xiàn nán sì lǐ. zhōu yōu wáng líng, qín shǐ huáng líng, hàn chéng dì chāng líng. yǒu xì shuǐ tíng, jí zhōu yōu wáng zhī sǐ chù.
昭應(本周驪戎國。春秋"晉獻公伐驪戎",杜註:"在京兆新豐縣,秦滅以為邑。"漢高帝四年置,屬京兆尹,以太上皇思彭城之豐縣,乃築此城,徙豐人以實之,名新豐。武太后改曰慶山,後置會昌郡於驪山下,遂廢新豐併入焉,改為昭應。漢王與項羽會於鴻門,在此縣界。有湯泉,其院宇後周宇文護所造,隋文帝列樹松柏千餘株。後漢馮衍墓,在新豐縣南四里。周幽王陵,秦始皇陵,漢成帝昌陵。有戲水亭,即周幽王之死處。)
jīn chéng zhōu yuē quǎn qiū, qín yuē fèi qiū. xiàng yǔ fēng zhāng hán wèi wáng, dōu yú cǐ. hàn gāo dì gǎi míng huái lǐ. wǔ dì yòu gē zhì mào líng xiàn, yǒu wǔ dì mào líng. zhāo dì yòu gē qí dì zhì píng líng xiàn, yǒu zhāo dì píng líng. wèi gǎi wèi shǐ píng. kāi yuán zhōng gǎi wèi jīn chéng, yǒu mǎ wéi gù chéng. sūn jǐng ān zhēng tú jì yún:" mǎ wéi suǒ zhú bù zhī hé dài rén. yáo cháng shí, fú fēng wáng lín yǐ shù qiān rén bǎo mǎ wéi, jí cǐ yě."
金城(周曰犬丘,秦曰廢丘。項羽封章邯為王,都於此。漢高帝改名槐里。武帝又割置茂陵縣,有武帝茂陵。昭帝又割其地置平陵縣,有昭帝平陵。魏改為始平。開元中改為金城,有馬嵬故城。孫景安征塗記云:"馬嵬所築不知何代人。姚萇時,扶風王驎以數千人保馬嵬,即此也。")
fù píng běn hàn jiù xiàn, hòu hàn yí fù píng xiàn yú jīn péng yuán jùn jiè fù píng gù chéng shì yě. jìn yòu yí běi dì jùn zhī fù píng xiàn yú jīn xiàn xī nán huái dé chéng. hòu zhōu gǎi wèi zhōng huá jùn. wǔ tài hòu tiān shòu èr nián shǔ yí zhōu. yǒu jīng shān, jǔ qī shuǐ. yǒu xī wèi wén dì líng, hòu zhōu wǔ dì líng.
富平(本漢舊縣,後漢移富平縣於今彭原郡界富平故城是也。晉又移北地郡之富平縣於今縣西南懷德城。後周改為中華郡。武太后天授二年屬宜州。有荊山,沮漆水。有西魏文帝陵,後周武帝陵。)
wǔ gōng běn hàn jiù xiàn. zhōu hòu jì fēng yú lí, jí cǐ. lí yīn tái. yòu hàn měi yáng xiàn. jìn shǔ shǐ píng jùn, hòu zhōu shǔ fú fēng jùn. hòu wèi yòu wèi měi yáng xiàn, gù chéng zài jīn xiàn běi qī lǐ. yòu yú měi yáng zhì wǔ gōng jùn, hòu zhōu wǔ dì shěng wǔ gōng jùn jí měi yáng xiàn. àn zì cǐ yǐ qián, qí dì běi shǔ lí, lí chéng zài jīn xiàn xī nán èr shí èr lǐ. qí nián yòu zhì wǔ gōng xiàn, shǔ fú fēng jùn, jí jīn xiàn shì. suí gōng dì yì níng yuán nián wèi jì zhōu, xún fèi zhī, fù gù. wǔ hòu tiān shòu èr nián shǔ jì zhōu, xún fù gù. yǒu xié gǔ shuǐ, chū yá lǐng shān, běi liú zhì méi, rù wèi. yòu yǒu dūn wù shān.
武功(本漢舊縣。周后稷封於斄,即此。斄音台。又漢美陽縣。晉屬始平郡,後周屬扶風郡。後魏又為美陽縣,故城在今縣北七里。又於美陽置武功郡,後周武帝省武功郡及美陽縣。按自此以前,其地北屬斄,斄城在今縣西南二十二里。其年又置武功縣,屬扶風郡,即今縣是。隋恭帝義寧元年為稷州,尋廢之,復故。武后天授二年屬稷州,尋復故。有斜谷水,出衙領山,北流至郿,入渭。又有敦物山。)
yí shòu hàn zhōu zhì xiàn, wǔ dì zhì. shān qǔ yuē zhōu, shuǐ qū yuē zhì, yīn shān shuǐ zhī qū, gù yǐ míng zhī. hòu zhōu wǔ dì cóng hù xiàn xī běi yí yú jīn suǒ, zhì zhōu nán jùn, yòu gē yōng zhōu zhī zhōng nán jùn yú cǐ zhì héng zhōu, lǐng zhōu nán jùn. hòu fèi héng zhōu. sān nián yí zhōu zhì xiàn yú cǐ. dà táng tiān bǎo zhōng, gǎi wèi yí shòu. hàn zhǎng yáng gōng wǔ zhà gōng bìng zài cǐ. yǒu luò gǔ guān.
宜壽(漢盩厔縣,武帝置。山曲曰盩,水曲曰厔,因山水之曲,故以名之。後周武帝從鄠縣西北移於今所,置周南郡,又割雍州之終南郡於此置恆州,領周南郡。後廢恆州。三年移盩厔縣於此。大唐天寶中,改為宜壽。漢長楊宮、五柞宮並在此。有駱谷關。)
hǎo zhì běn hàn jiù xiàn, yīn gǔ hǎo zhì cí wèi míng. huò yuē zì gǔ yǐ yōng zhōu jī gāo, shén míng zhī ào, gù lì zhì, jiāo shàng dì, zhū shén cí jiē jù yān. hǎo zhì xiàn chéng zài xiàn nán shí sān lǐ. suí tài zǐ zhuāng líng chéng.
好畤(本漢舊縣,因古好畤祠為名。或曰自古以雍州積高,神明之奧,故立畤,郊上帝,諸神祠皆聚焉。好畤縣城在縣南十三里。隋太子莊陵城。)
měi yuán běn hàn pín yáng xiàn, gù chéng jīn zài xiàn nán sān lǐ, zài pín shuǐ zhī yáng, qín lì gōng zhì. jīn xiàn shì gāo zōng fēn fù píng xiàn zhì. yǒu píng yáng shān.
美原(本漢頻陽縣,故城今在縣南三里,在頻水之陽,秦厲公置。今縣是高宗分富平縣置。有平陽山。)
tóng guān běn hàn duì yǔ xiàn. jìn wèi pín yáng xiàn. fú jiān yú duì yǔ chéng dōng běi tóng guān chuān zhì tóng guān hù jūn. hòu wèi tài wǔ dì bà hù jūn, zhì tóng guān xiàn, shǔ běi dì jùn. hòu zhōu wǔ dì zì tóng guān gù chéng yí yú jīn suǒ. hòu wèi yǐ qián zuò tóng guān, suí yǐ hòu zuò tóng guān. duì, dīng huó fǎn. yǔ yīn xǔ.
同官(本漢祋祤縣。晉為頻陽縣。苻堅於祋祤城東北銅官川置銅官護軍。後魏太武帝罷護軍,置銅官縣,屬北地郡。後周武帝自銅官故城移於今所。後魏以前作銅官,隋以後作同官。祋,丁活反。祤音詡。)
fèng tiān yuán huáng jiā líng qǐn, wǔ tài hòu fēn lǐ quán xiàn zhì.
奉天(緣皇家陵寢,武太后分醴泉縣置。)
huá yuán hòu wèi zhì běi yōng zhōu, xī wèi gǎi wèi yí zhōu, yòu zhì běi dì jùn, xún gǎi wèi tōng chuān jùn. wǔ dé chū fù zhì yí zhōu, bà jùn.
華原(後魏置北雍州,西魏改為宜州,又置北地郡,尋改為通川郡。武德初復置宜州,罷郡。)
fèng xiān kāi yuán chū, gǎi tóng zhōu pú chéng xiàn zhì.
奉先(開元初,改同州蒲城縣置。)
huá yīn jùn
○華陰郡
dōng zhì hóng nóng jùn èr bǎi sān shí wǔ lǐ. nán zhì wǔ dāng, shān jiàn zǔ yuǎn wú lù, jū xī jīng lù yī qiān yī bǎi shí jiǔ lǐ. xī zhì jīng zhào fǔ bǎi bā shí lǐ. běi zhì xián níng jùn sān bǎi sān shí lǐ. dōng nán dào shàng luò jùn sān bǎi lǐ, gé huá shān. xī nán dào yáng chuān jùn, shān jiàn zǔ yuǎn wú lù, qǔ jīng lù bā bǎi shí lǐ. xī běi dào zhōng bù jùn èr bǎi èr shí lǐ. dōng běi dào féng yì jùn qī shí bā lǐ. qù xī jīng bǎi bā shí lǐ, qù dōng jīng liù bǎi qī shí lǐ. hù èr wàn èr qiān qī bǎi sì shí sì, kǒu yī shí wàn bā qiān sān bǎi.
(東至弘農郡二百三十五里。南至武當,山澗阻遠無路,居西京路一千一百十九里。西至京兆府百八十里。北至咸寧郡三百三十里。東南到上洛郡三百里,隔華山。西南到洋川郡,山澗阻遠無路,取京路八百十里。西北到中部郡二百二十里。東北到馮翊郡七十八里。去西京百八十里,去東京六百七十里。戶二萬二千七百四十四,口一十萬八千三百。)
huá zhōu jīn lǐ zhèng xiàn. zhōu wèi jī nèi zhī guó, zhèng huán gōng shǐ fēng zhī yì. qí dì yī míng xián lín. guó yǔ yuē:" zhèng huán gōng wèi zhōu sī tú, cǎi dì xián lín." chūn qiū shí wèi jìn dì, zuǒ chuán yuē:" jìn hóu xǔ lù qín bó yǐ hé wài liè chéng wǔ, nán jí huá shān." zhàn guó wèi qín wèi èr guó zhī jìng. jīn huá yīn jùn jiè yǒu gǔ zhǎng chéng, zé qín zhī fēn jìng. xī yuè huá shān zài yān. qín wèi nèi shǐ dì, hàn shǔ jīng zhào yǐn. hòu hàn wèi jīng zhào hóng nóng èr jùn, wèi jìn jiē yīn zhī. hòu wèi zhì huá shān jùn, hòu yòu yú huá shān jùn běi zhì dōng yōng zhōu, xī wèi gǎi dōng yōng zhōu wèi huá zhōu. jīn féng yì jùn. suí chū jùn fèi, ér huá zhōu rú gù yáng dì chū zhōu fèi, yǐ qí dì shǔ jīng zhào féng yì jùn. dà táng fù zhì huá zhōu. chuí gǒng yuán nián gǎi wèi tài zhōu, xún fù jiù. huò wèi huá yīn jùn. lǐng xiàn sān:
華州(今理鄭縣。)周為畿內之國,鄭桓公始封之邑。其地一名咸林。(國語曰:"鄭桓公為周司徒,采地咸林。")春秋時為晉地,(左傳曰:"晉侯許賂秦伯以河外列城五,南及華山。")戰國為秦魏二國之境。(今華陰郡界有古長城,則秦之分境。)西嶽華山在焉。秦為內史地,漢屬京兆尹。後漢為京兆、弘農二郡,魏晉皆因之。後魏置華山郡,後又於華山郡北置東雍州,西魏改東雍州為華州。(今馮翊郡。)隋初郡廢,而華州如故;煬帝初州廢,以其地屬京兆馮翊郡。大唐復置華州。垂拱元年改為太州,尋復舊。或為華陰郡。領縣三:
zhèng yǒu shǎo huá shān. hàn jiù xiàn.
鄭(有少華山。漢舊縣。)
huá yīn gù wèi zhī yīn jìn. qín yuē níng qín. hàn yuē huá yīn. wǔ tài hòu gǎi yuē xiān zhǎng. tài huá shān zài nán. yǒu tóng guān, zuǒ chuán suǒ wèi táo lín sāi yě. běn míng chōng guān, hé zì lóng mén nán liú, chōng jī huá shān dōng, gù yǐ wèi míng. àn: qín hán gǔ guān zài hàn hóng nóng jùn hóng nóng xiàn, jí jīn shǎn jùn líng bǎo xiàn jiè. wǔ dì yuán dǐng sān nián, xǐ yú xīn ān xiàn jiè. zhì hòu hàn xiàn dì chū píng èr nián, dǒng zhuō xié dì xī xìng, chū hán gǔ guān. zì cǐ yǐ qián, qí guān bìng zài xīn ān. qí hòu èr shí nián, zhì jiàn ān shí liù nián, cáo gōng pò mǎ chāo yú tóng guān, jí shì zhōng xián xǐ yú jīn suǒ. guó zhī jù fáng, bù wèi xì shì, shǐ guān què zài, sī yì shī zhī. huá yuè nán běi miào, qí bǎi shù èr qiān yú zhū, hòu zhōu wén dì suǒ zhí. yǒu hòu hàn tài wèi yáng zhèn jí fú jiān qín chéng xiàng wáng měng mù. jīn tóng guān xī dào běi xíng yáng zhèn bēi, jiàn cún. zhōu wén dì pò dōng wèi jūn, shā dà jiāng dòu tài yú cǐ. qí tóng gǔ guān zhě, yīn shuǐ lì chēng, gù pān yuè xī zhēng fù yún" sù huáng xiàng yǐ jì tóng". suí dà yè qī nián, yí yú nán běi zhèn chéng xián kēng shòu kǎn gǔ zhì, qù jiù guān sì lǐ yú. zhì dà táng tiān shòu èr nián, yí xiàng běi, jìn hé wèi lù. xuán zōng kāi yuán shí èr nián, yú huá zhōu yuè cí nán zhī tōng qú lì bēi, yù zhì qí wén jí yù shū, jiù lù zài yuè běi, yīn shì yí yú yuè nán. hàn chuán sī kōng gù xiàn, zài jīn xiàn lǐ dōng běi wǔ shí lǐ shì.
華陰(故魏之陰晉。秦曰寧秦。漢曰華陰。武太后改曰仙掌。太華山在南。有潼關,左傳所謂桃林塞也。本名沖關,河自龍門南流,衝激華山東,故以為名。按:秦函谷關在漢弘農郡弘農縣,即今陝郡靈寶縣界。武帝元鼎三年,徙於新安縣界。至後漢獻帝初平二年,董卓脅帝西幸,出函谷關。自此以前,其關並在新安。其後二十年,至建安十六年,曹公破馬超於潼關,即是中閒徙於今所。國之巨防,不為細事,史官闕載,斯亦失之。華岳南北廟,其柏樹二千餘株,後周文帝所植。有後漢太尉楊震及苻堅秦丞相王猛墓。今潼關西道北行楊震碑,見存。周文帝破東魏軍,殺大將竇泰於此。其潼谷關者,因水立稱,故潘岳西征賦雲"溯黃巷以濟潼"。隋大業七年,移於南北鎮城閒坑獸檻谷置,去舊關四里餘。至大唐天授二年,移向北,近河為路。玄宗開元十二年,於華州岳祠南之通衢立碑,御製其文及御書,舊路在岳北,因是移於岳南。漢船司空故縣,在今縣理東北五十里是。)
xià guī qín hàn jiù xiàn. qǔ guī róng zhī rén ér lái wèi cǐ xiàn. yòu yǒu hàn lián sháo xiàn gù chéng, zài dōng běi.
下邽(秦漢舊縣。取邽戎之人而來為此縣。又有漢蓮勺縣故城,在東北。)
féng yì jùn
○馮翊郡
dōng zhì hé dōng jùn bā shí yī lǐ. nán zhì huá yīn xiàn qī shí bā lǐ. xī zhì huá yīn jùn xià guī xiàn bā shí jiǔ lǐ. běi zhì zhōng bù jùn fū chéng xiàn èr bǎi sì shí èr lǐ. dōng nán dào huá yīn jùn huá yīn xiàn dōng běi jiè qī shí bā lǐ. xī nán dào jīng zhào fǔ èr bǎi qī shí lǐ. xī běi dào jīng zhào fǔ tóng guān xiàn jiǔ shí wǔ lǐ. dōng běi dào jiàng jùn lóng mén xiàn jiè bǎi liù shí liù lǐ. qù xī jīng èr bǎi qī shí lǐ, qù dōng jīng liù bǎi èr shí lǐ. hù wǔ wàn bā qiān wǔ bǎi liù shí yī, kǒu sān shí bā wàn wǔ qiān wǔ bǎi liù shí.
(東至河東郡八十一里。南至華陰縣七十八里。西至華陰郡下邽縣八十九里。北至中部郡鄜城縣二百四十二里。東南到華陰郡華陰縣東北界七十八里。西南到京兆府二百七十里。西北到京兆府同官縣九十五里。東北到絳郡龍門縣界百六十六里。去西京二百七十里,去東京六百二十里。戶五萬八千五百六十一,口三十八萬五千五百六十。)
tóng zhōu jīn lǐ féng yì xiàn. chūn qiū shí shǔ qín, zhàn guó shí shǔ qín wèi èr guó zhī jìng. hàn shǐ yuē: zì gāo líng yǐ dōng, jiē wèi fēn. shǐ huáng píng tiān xià, wèi nèi shǐ dì. xiàng yǔ fēn wèi sāi guó. hàn gāo dì chū zhì hé shàng jùn, hòu fù wèi nèi shǐ. jǐng dì shí wèi zuǒ nèi shǐ. wǔ dì gǎi wèi zuǒ féng yì. hòu hàn yīn zhī. wèi chú zuǒ zì, dàn wèi féng yì jùn. jìn yīn zhī. hòu wèi yì rán, jiān zhì huá zhōu. xī wèi gǎi huá zhōu wèi tóng zhōu, yǐ" qī jǔ jì cóng, fēng shuǐ yōu tóng", yán èr shuǐ zhì sī tóng liú rù wèi, yǐ chéng jū qí dì, gù yuē tóng zhōu. ér féng yì jùn rú gù. suí chū jùn fèi, yáng dì chū zhōu fèi, fù zhì féng yì jùn. dà táng wèi tóng zhōu, huò wèi féng yì jùn. lǐng xiàn qī:
同州(今理馮翊縣。)春秋時屬秦,戰國時屬秦魏二國之境。(漢史曰:自高陵以東,皆魏分。)始皇平天下,為內史地。項羽分為塞國。漢高帝初置河上郡,後復為內史。景帝時為左內史。武帝改為左馮翊。後漢因之。魏除左字,但為馮翊郡。晉因之。後魏亦然,兼置華州。西魏改華州為同州,(以"漆沮既從,灃水攸同",言二水至斯同流入渭,以城居其地,故曰同州。)而馮翊郡如故。隋初郡廢,煬帝初州廢,復置馮翊郡。大唐為同州,或為馮翊郡。領縣七:
féng yì gǔ ruì guó. hàn lín jìn xiàn dì. yǒu shā yuàn, běi qí shén wǔ wèi hòu zhōu wén dì suǒ bài chù. yǒu luò shuǐ shāng yuán, shāng yuán suǒ wèi shāng yán.
馮翊(古芮國。漢臨晉縣地。有沙苑,北齊神武為後周文帝所敗處。有洛水、商原,商原所謂商顏。)
cháo yì gǔ dà lì róng guó. hàn lín jìn xiàn gù chéng zài xī nán. yǒu pú jīn guān. hé qiáo, qín hòu zi bēn jìn, zào zhōu yú hé, tōng qín jìn zhī dào. yǒu zhǎng chūn gōng, hòu zhōu wǔ dì zhì. yǒu kǔ quán, qí shuǐ xián kǔ, yáng yǐn zhī ér féi měi, jīn quán cè fēng yáng mù.
朝邑(古大荔戎國。漢臨晉縣故城在西南。有蒲津關。河橋,秦後子奔晉,造舟於河,通秦晉之道。有長春宮,後周武帝置。有苦泉,其水咸苦,羊飲之而肥美,今泉側豐羊牧。)
bái shuǐ qín wén gōng fēn qīng shuǐ wèi bái shuǐ, jí cǐ. hàn péng yá xiàn gù chéng zài jīn xiàn dōng běi. zuǒ chuán yún qín jìn zhàn yú péng yá, jí cǐ yě. yì hàn sù yì xiàn dì. hòu wèi zhì jīn xiàn.
白水(秦文公分清水為白水,即此。漢彭衙縣故城在今縣東北。左傳雲秦晉戰於彭衙,即此也。亦漢粟邑縣地。後魏置今縣。)
chéng chéng hàn zhī zhēng xiàn, yǒu shén kēng, zài jīn zhōu xī sān shí lǐ. hàn wǔ dì shí, zhuāng xióng pí shàng yán, yuàn chuān luò yǐ gài zhòng quán yǐ dōng. yú shì chuān qú, zì zhēng yǐn luò shuǐ zhì shāng yán xià. àn kēng jí lóng shǒu qú zhī wěi yě. hòu wèi zhì chéng chéng xiàn. zhēng chéng yīn xiāng jìn, gù míng. qín wáng guān chéng zài jīn xiàn xī běi shì.
澄城(漢之徵縣,有神坑,在今州西三十里。漢武帝時,莊熊羆上言,願穿洛以溉重泉以東。於是穿渠,自徵引洛水至商顏下。按坑即龍首渠之尾也。後魏置澄城縣。徵澄音相近,故名。秦王官城在今縣西北是。)
hán chéng gǔ hán guó wèi zhī shǎo liáng. hàn wèi xià yáng xiàn. yǒu liáng shān, yǔ gòng" lǐ liáng jí qí", shī hán yì piān yuē" yì yì liáng shān" shì yě. yǒu hán yuán, jí zuǒ chuán qín jìn zhàn yú hán yuán shì yě. yǒu lóng mén shān, jí yǔ dǎo hé zhì yú lóng mén shì yě. yú jí lóng mén, shàng jí wèi lóng, jiē zài cǐ. lóng mén chéng zài xiàn dōng běi, jí xiǎn jùn. yòu yǒu lóng mén guān, hòu zhōu fēn wèi hé yáng jí jīn xiàn.
韓城(古韓國謂之少梁。漢為夏陽縣。有梁山,禹貢"理梁及岐",詩韓奕篇曰"奕奕梁山"是也。有韓原,即左傳秦晉戰於韓原是也。有龍門山,即禹導河至於龍門是也。魚集龍門,上即為龍,皆在此。龍門城在縣東北,極嶮峻。又有龍門關,後周分為郃陽及今縣。)
hé yáng hàn jiù xiàn, zài jīn hé shuǐ zhī yáng, jí dà yá dà míng zhī shī suǒ wèi" zài hé zhī yáng". yǒu kū shǒu shuǐ jī mǎ chéng. kū, kǔ gū fǎn.
郃陽(漢舊縣,在今郃水之陽,即大雅大明之詩所謂"在郃之陽"。有郀首水、羈馬城。郀,苦姑反。)
hé xī wǔ dé sān nián zhì. yǒu liú zhòng chéng, hàn gāo dì xiōng fēng yú cǐ. yǒu zhǎng chéng, wèi huì wáng suǒ zhú yǐ bèi qín. yáo wǔ bì fú lù bì, bìng zài xiàn xī běi, jiē xiǎn gù.
河西(武德三年置。有劉仲城,漢高帝兄封於此。有長城,魏惠王所築以備秦。姚武壁、伏陸壁,並在縣西北,皆嶮固。)
fú fēng jùn
○扶風郡
dōng zhì jīng zhào fǔ sān bǎi shí qī lǐ. nán zhì hàn zhōng jùn liù bǎi qī shí lǐ. xī zhì qiān yáng jùn bǎi wǔ shí jiǔ lǐ. běi zhì ān dìng jùn èr bǎi liù shí lǐ. dōng nán dào jīng zhào fǔ jiè bǎi qī shí wǔ lǐ. xī nán dào hé chí jùn sì bǎi lǐ. xī běi dào ān dìng jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào xīn píng jùn bǎi liù shí èr lǐ. qù xī jīng sān bǎi shí qī lǐ, qù dōng jīng qiān yī bǎi qī shí lǐ. hù wǔ wàn qī qiān qī shí, kǒu èr shí qī wàn wǔ qiān liù bǎi qī shí.
(東至京兆府三百十七里。南至漢中郡六百七十里。西至汧陽郡百五十九里。北至安定郡二百六十里。東南到京兆府界百七十五里。西南到河池郡四百里。西北到安定郡三百里。東北到新平郡百六十二里。去西京三百十七里,去東京千一百七十里。戶五萬七千七十,口二十七萬五千六百七十。)
qí zhōu jīn lǐ yōng xiàn. chūn qiū yǐ lái wèi qín dū, qín dé gōng yuán nián chū jū yōng, zhì xiàn gōng shǐ xǐ lì yáng. shǐ huáng píng tiān xià, wèi nèi shǐ dì. hàn gāo chū shǔ yōng guó, hòu fēn wèi zhōng dì jùn, fù wèi nèi shǐ. wǔ dì fēn yōng wèi yòu nèi shǐ, hòu zhì zhǔ jué zhōng wèi, hòu gēng míng dū wèi. yòu gǎi wèi yòu fú fēng. wèi chú yòu zì, dàn wèi fú fēng jùn, yì wèi zhòng zhèn. cáo gōng shǐ zhāng hé tún chén cāng. jiàn xìng zhōng, zhū gé liàng gōng chén cāng jí méi, jiē bù kè. jìn yīn zhī. hòu wèi zhì píng qín jùn, jiān zhì qí zhōu. hòu wèi yì yǒu fú fēng jùn, hǎo zhì shǐ píng měi yáng huái lǐ zhōu zhì wǔ xiàn, fēi jīn jùn dì. xī wèi gǎi píng qín wèi qí yáng jùn. suí chū jùn fèi, zhì qí zhōu yáng dì chū zhōu fèi, zhì fú fēng jùn. dà táng wèi qí zhōu, huò wèi fú fēng jùn. lǐng xiàn jiǔ:
岐州(今理雍縣。)春秋以來為秦都,(秦德公元年初居雍,至獻公始徙櫟陽。)始皇平天下,為內史地。漢高初屬雍國,後分為中地郡,復為內史。武帝分雍為右內史,後置主爵中尉,(後更名都尉。)又改為右扶風。魏除右字,但為扶風郡,亦為重鎮。(曹公使張郃屯陳倉。建興中,諸葛亮攻陳倉及郿,皆不克。)晉因之。後魏置平秦郡,兼置岐州。(後魏亦有扶風郡,好畤、始平、美陽、槐里、盩厔五縣,非今郡地。)西魏改平秦為岐陽郡。隋初郡廢,置岐州;煬帝初州廢,置扶風郡。大唐為岐州,或為扶風郡。領縣九:
yōng hàn jiù xiàn, qiān shuǐ suǒ jīng. yǒu qí yáng gōng. qín huí zhōng gōng zài xiàn lǐ xī, hàn wén dì shí sì nián, xiōng nú rù xiāo guān, shāo huí zhōng gōng, hòu qí zhì yōng, jí cǐ.
雍(漢舊縣,汧水所經。有岐陽宮。秦回中宮在縣理西,漢文帝十四年,匈奴入蕭關,燒回中宮,候騎至雍,即此。)
fú fēng hòu zhōu zhì yàn zhōu.
扶風(後周置燕州。)
méi hàn jiù xiàn. qín níng gōng xǐ jū píng yáng, jí cǐ. xié shuǐ zì cǐ rù wèi. dǒng zhuō méi wù zài cǐ, gāo yuán qī zhàng, hào yuē wàn suì wù. yǒu tài bái shān zhōng nán shān dōng jī shí yuán xī zhèn shí yuán wǔ zhàng yuán.
郿(漢舊縣。秦寧公徙居平陽,即此。斜水自此入渭。董卓郿塢在此,高原七丈,號曰萬歲塢。有太白山、終南山、東積石原、西鎮石原、五丈原。)
qí shān hàn yōng xiàn dì. yǒu qí shān, zhōu wén wáng xǐ yú qí, jí cǐ xiàn yě. wǔ jiāng shān, fú jiān wèi yáo cháng jiāng wú zhōng suǒ zhí yú cǐ.
岐山(漢雍縣地。有岐山,周文王徙於岐,即此縣也。五將山,苻堅為姚萇將吳忠所執於此。)
chén cāng hàn jiù xiàn. wèi wèi zhòng zhèn, míng dì tài hé èr nián, shǔ jiāng zhū gé liàng gōng wéi, hǎo zhāo shǒu zhī, bù bá. zhōu yú cǐ zhì xiǎn zhōu. yǒu qiān shuǐ sàn guān bǎo jī cí. jiù guān gù chéng zài xiàn nán.
陳倉(漢舊縣。魏為重鎮,明帝太和二年,蜀將諸葛亮攻圍,郝昭守之,不拔。周於此置顯州。有汧水、散關、寶雞祠。舊關故城在縣南。)
lín yóu suí zhì fèng wú jùn, xún gǎi wèi lín yóu jùn. wǔ dé yuán nián fèi jùn, zhì lín zhōu. yǒu jiǔ chéng gōng, jí suí rén shòu gōng, suí wén dì bēng yú cǐ.
麟遊(隋置鳳梧郡,尋改為麟遊郡。武德元年廢郡,置麟州。有九成宮,即隋仁壽宮,隋文帝崩於此。)
qí yáng hàn dù yáng xiàn.
岐陽(漢杜陽縣。)
guó gǔ guó guó. wèi zhī xī guó. yǒu pán xī, tài gōng diào yú yú cǐ.
虢(古虢國。魏之西虢。有磻溪,太公釣魚於此。)
pǔ rùn suí dà yè chū zhì.
普潤(隋大業初置。)
qiān yáng jùn
○汧陽郡
dōng zhì fú fēng jùn bǎi wǔ shí jiǔ lǐ. nán zhì hé chí jùn sì bǎi sān shí lǐ. xī zhì tiān shuǐ jùn sān bǎi lǐ. běi zhì ān dìng jùn bǎi liù shí wǔ lǐ. dōng nán dào fú fēng jùn bǎi liù shí wǔ lǐ. xī nán dào tiān shuǐ jùn bǎi shí lǐ. xī běi dào píng liáng jùn jiè bǎi bā shí lǐ. dōng běi dào ān dìng jùn bǎi liù shí lǐ. qù xī jīng sì bǎi liù shí wǔ lǐ, qù dōng jīng yī qiān sān bǎi èr shí wǔ lǐ. hù èr wàn èr qiān bā bǎi liù shí bā, kǒu yī wàn qī qiān sān bǎi jiǔ shí.
(東至扶風郡百五十九里。南至河池郡四百三十里。西至天水郡三百里。北至安定郡百六十五里。東南到扶風郡百六十五里。西南到天水郡百十里。西北到平涼郡界百八十里。東北到安定郡百六十里。去西京四百六十五里,去東京一千三百二十五里。戶二萬二千八百六十八,口一萬七千三百九十。)
lǒng zhōu jīn lǐ qiān yuán xiàn. chūn qiū qín guó zhī dì, shǐ huáng shǔ nèi shǐ. hàn shǔ yòu fú fēng. hòu hàn wèi jìn shǔ fú fēng jùn. xī wèi zhì lǒng dōng jùn, jiān zhì dōng qín zhōu, hòu gǎi wèi lǒng zhōu. yīn shān wèi míng. suí chū jùn fèi, ér lǒng zhōu rú gù yáng dì chū zhōu fèi, yǐ qí dì rù fú fēng jùn. dà táng fù zhì lǒng zhōu, huò wèi qiān yáng jùn. lǐng xiàn wǔ:
隴州(今理汧源縣。)春秋秦國之地,始皇屬內史。漢屬右扶風。後漢、魏、晉屬扶風郡。西魏置隴東郡,兼置東秦州,後改為隴州。(因山為名。)隋初郡廢,而隴州如故;煬帝初州廢,以其地入扶風郡。大唐復置隴州,或為汧陽郡。領縣五:
qiān yuán hàn qiān xiàn, gù chéng zài jīn xiàn nán. yǒu xián pú sǒu qiān shuǐ qiān shān, lǒng shān yī yuē lǒng chí. hàn lǒng guān, wáng mǎng mìng yòu guān jiāng jūn wáng fú yuē" qiān lǒng zhī zǔ, xī dāng róng dí", jīn míng dà zhèn guān, zài xiàn xī.
汧源(漢汧縣,故城在今縣南。有弦蒲藪、汧水、汧山,隴山一曰隴坻。漢隴關,王莽命右關將軍王福曰"汧隴之阻,西當戎狄",今名大震關,在縣西。)
qiān yáng hàn shù mí xiàn dì. hòu wèi zhì qiān yáng jùn.
汧陽(漢隃麋縣地。後魏置汧陽郡。)
wú shān hàn qiān xiàn dì. yǒu wú yuè. hòu wèi xiào wén yú cǐ zhì zhǎng shé xiàn.
吳山(漢汧縣地。有吳岳。後魏孝文於此置長蛇縣。)
huá tíng yǒu ruì shuǐ. zhí fāng yuē" qí chuān jīng ruì".
華亭(有汭水。職方曰"其川涇汭"。)
nán tián suí gù ān yí guān zài jīn xiàn xī.
南田(隋故安夷關在今縣西。)
xīn píng jùn
○新平郡
dōng zhì zhōng bù jùn sān bǎi èr shí wǔ lǐ. nán zhì jīng zhào fǔ èr bǎi bā shí èr lǐ. xī zhì ān dìng jùn bǎi jiǔ shí lǐ. běi zhì péng yuán jùn bǎi sì shí èr lǐ. dōng nán dào jīng zhào fǔ sān bǎi shí lǐ. xī nán dào fú fēng jùn bǎi liù shí lǐ. xī běi dào ān dìng jùn bǎi jiǔ shí lǐ. dōng běi dào zhōng bù jùn sān bǎi shí wǔ lǐ. qù xī jīng èr bǎi bā shí lǐ, qù dōng jīng qiān èr bǎi sān shí lǐ. hù èr wàn èr qiān wǔ bǎi qī shí liù, kǒu shí èr wàn yī qiān wǔ bǎi liù shí.
(東至中部郡三百二十五里。南至京兆府二百八十二里。西至安定郡百九十里。北至彭原郡百四十二里。東南到京兆府三百十里。西南到扶風郡百六十里。西北到安定郡百九十里。東北到中部郡三百十五里。去西京二百八十里,去東京千二百三十里。戶二萬二千五百七十六,口十二萬一千五百六十。)
bīn zhōu jīn lǐ xīn píng xiàn. gǔ bīn guó, xī gōng liú jū bīn, jí qí dì yě. bīn, gù xún yì shì. qín shǐ huáng shǔ nèi shǐ. hàn wèi yòu fú fēng ān dìng běi dì sān jùn dì. hòu hàn mò, zhì xīn píng jùn, jiān jiù ān dìng wèi èr jùn dì. wèi jìn yì tóng. xī wèi zhì bīn zhōu, hòu zhōu jí suí jiē yīn zhī. yáng dì chū zhōu fèi, yǐ qí dì wèi ān dìng běi dì èr jùn. dà táng fù zhì bīn zhōu, kāi yuán shí sān nián gǎi" bīn" wèi" bīn", qí hòu huò wèi xīn píng jùn. lǐng xiàn sì:
邠州(今理新平縣。)古豳國,昔公劉居豳,即其地也。(豳,故栒邑是。)秦始皇屬內史。漢為右扶風、安定、北地三郡地。後漢末,置新平郡,兼舊安定為二郡地。魏晉亦同。西魏置豳州,後周及隋皆因之。煬帝初州廢,以其地為安定、北地二郡。大唐復置豳州,開元十三年改"豳"為"邠",其後或為新平郡。領縣四:
xīn píng hàn qī xiàn. fú jiān mù zài cǐ.
新平(漢漆縣。苻堅墓在此。)
sān shuǐ hàn jiù xiàn dì. xī wèi zhì héng zhōu. yì hàn xún yì xiàn dì, gù chéng zài jīn xiàn dōng běi.
三水(漢舊縣地。西魏置恆州。亦漢栒邑縣地,故城在今縣東北。)
yǒng shòu wǔ dé sān nián zhì. yáo xìng jiāng qí nán gù chéng zài xiàn xī, qí nán xī běi sān miàn xiǎn jué. yòu yǒu nán bīn gù chéng, hòu wèi mò zhì, zài xiàn běi, qí dōng xī nán sān miàn xiǎn jué. yòu yǒu hòu wèi mò yíng lǘ, zài xiàn xī nán.
永壽(武德三年置。姚興將齊難故城在縣西,其南西北三面嶮絕。又有南豳故城,後魏末置,在縣北,其東西南三面嶮絕。又有後魏莫營閭,在縣西南。)
yí lù hàn chún gū xiàn dì. hòu wèi zhì. yǒu ruì shuǐ, shuǐ jīng yún:" dōng jīng yí lù chuān, yī míng yí lù chuān shuǐ."
宜祿(漢鶉觚縣地。後魏置。有汭水,水經云:"東經宜祿川,一名宜祿川水。")
ān dìng jùn
○安定郡
dōng zhì péng yuán jùn yī bǎi qī shí lǐ. nán zhì fú fēng jùn èr bǎi liù shí lǐ. xī zhì píng liáng jùn bǎi bā shí wǔ lǐ. běi zhì ān huà jùn sān bǎi èr shí lǐ. dōng nán dào xīn píng jùn yī bǎi jiǔ shí lǐ. xī nán dào qiān yáng jùn bǎi liù shí lǐ. xī běi dào píng liáng jùn èr bǎi bā shí wǔ lǐ. dōng běi dào péng yuán jùn bǎi bā shí lǐ. qù xī jīng sì bǎi bā shí qī lǐ, qù dōng jīng yī qiān sān bǎi bā shí lǐ. hù sān wàn wǔ bǎi wǔ shí wǔ, kǒu shí qī wàn wǔ qiān wǔ bǎi liù shí.
(東至彭原郡一百七十里。南至扶風郡二百六十里。西至平涼郡百八十五里。北至安化郡三百二十里。東南到新平郡一百九十里。西南到汧陽郡百六十里。西北到平涼郡二百八十五里。東北到彭原郡百八十里。去西京四百八十七里,去東京一千三百八十里。戶三萬五百五十五,口十七萬五千五百六十。)
jīng zhōu jīn lǐ ān dìng xiàn. chūn qiū qín dì. shǐ huáng shí shǔ běi dì jùn. wǔ dì fēn zhì ān dìng jùn. hòu hàn xǐ qí rén yǐ bì qiāng kòu, jùn jì zài měi yáng. jīn jīng zhào fǔ wǔ gōng xiàn jiè měi yáng gù chéng shì yě, shùn dì yí yú cǐ. wèi jìn yì wèi ān dìng jùn. hòu wèi tài wǔ dì zhì jīng zhōu, gài yǐ jīng shuǐ wèi míng. suí wèi ān dìng jùn. dà táng wèi jīng zhōu, huò wèi ān dìng jùn. lǐng xiàn wǔ:
涇州(今理安定縣。)春秋秦地。始皇時屬北地郡。武帝分置安定郡。後漢徙其人以避羌寇,郡寄在美陽。(今京兆府武功縣界美陽故城是也,順帝移於此。)魏晉亦為安定郡。後魏太武帝置涇州,蓋以涇水為名。隋為安定郡。大唐為涇州,或為安定郡。領縣五:
ān dìng hàn jiù xiàn, yòu hàn sān shuǐ xiàn. yǒu zuǒ yòu gǔ gù chéng, zài jīn xiàn nán. yòu yǒu hàn wū shì gù chéng zài dōng.
安定(漢舊縣,又漢三水縣。有左右谷故城,在今縣南。又有漢烏氏故城在東。)
yīn pán hàn jiù xiàn. hòu wèi jiān zhì píng liáng jùn. tiān bǎo chū gǎi wèi pān yuán.
陰盤(漢舊縣。後魏兼置平涼郡。天寶初改為潘原。)
lín jīng hàn jiù xiàn. yǒu hòu wèi gù cháo nà chéng.
臨涇(漢舊縣。有後魏故朝那城。)
liáng yuán hàn sān shuǐ xiàn zhī dì. suí zhì jīn xiàn.
良原(漢三水縣之地。隋置今縣。)
líng tái hòu wèi zhì chún gū xiàn. tiān bǎo zhōng gǎi cǐ.
靈台(後魏置鶉觚縣。天寶中改此。)
péng yuán jùn
○彭原郡
dōng zhì zhōng bù jùn èr bǎi èr shí wǔ lǐ. nán zhì xīn píng jùn bǎi sì shí èr lǐ. xī zhì ān dìng jùn bǎi qī shí lǐ. běi zhì ān huà jùn bǎi èr shí qī lǐ. dōng nán dào shàng dōu sān bǎi sān shí lǐ. xī nán dào ān dìng jùn bǎi bā shí lǐ. xī běi dào ān dìng jùn lín jīng xiàn èr bǎi sān shí lǐ. dōng běi dào luò jiāo jùn zhí luó xiàn sān bǎi bā shí lǐ. qù xī jīng sì bǎi wǔ shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān sān bǎi èr shí lǐ. hù sān wàn liù qiān liù bǎi èr shí bā, kǒu èr shí wàn liù qiān sān bǎi jiǔ shí.
(東至中部郡二百二十五里。南至新平郡百四十二里。西至安定郡百七十里。北至安化郡百二十七里。東南到上都三百三十里。西南到安定郡百八十里。西北到安定郡臨涇縣二百三十里。東北到洛交郡直羅縣三百八十里。去西京四百五十里,去東京一千三百二十里。戶三萬六千六百二十八,口二十萬六千三百九十。)
níng zhōu jīn lǐ dìng ān xiàn. xià zhī jì gōng liú zhī yì. chūn qiū shí róng dì. jí yì qú róng guó. zhàn guó shí shǔ qín, shǐ huáng chū wèi běi dì jùn. hàn wèi běi dì shàng èr jùn dì. hòu hàn shǔ běi dì ān dìng èr jùn dì. wèi jìn wèi xiáng. àn jìn shǐ yún, zì mǐn dì shí, qí dì méi yú liú cōng. jùn xiàn zhī míng, bù dé zhī yě. tā jiē lèi cǐ. hòu wèi xiàn wén dì zhì huá zhōu, xiào wén gǎi wèi bān zhōu, hòu gǎi wèi bīn zhōu, yòu gǎi wèi bīn zhōu. xī wèi gǎi wèi níng zhōu, lì jiā míng yě. hòu zhōu fēn zhì zhào xìng jùn. suí yáng dì chū, gǎi níng zhōu wèi bīn zhōu xún fèi bīn zhōu, gǎi zhào xìng jùn wèi běi dì jùn. dà táng fù zhì níng zhōu, huò wèi péng yuán jùn. lǐng xiàn liù:
寧州(今理定安縣。)夏之季公劉之邑。春秋時戎地。(即義渠戎國。)戰國時屬秦,始皇初為北地郡。漢為北地、上二郡地。後漢屬北地、安定二郡地。(魏晉未詳。按晉史雲,自愍帝時,其地沒於劉聰。郡縣之名,不得知也。他皆類此。)後魏獻文帝置華州,孝文改為班州,後改為邠州,又改為豳州。西魏改為寧州,立嘉名也。後周分置趙興郡。隋煬帝初,改寧州為豳州;尋廢豳州,改趙興郡為北地郡。大唐復置寧州,或為彭原郡。領縣六:
dìng ān hàn ní yáng xiàn dì. yǒu luò shuǐ, yī míng mǎ lǐng chuān.
定安(漢泥陽縣地。有洛水,一名馬嶺川。)
luó chuān hàn yáng zhōu xiàn, jīn xiàn chéng shì. hòu wèi wèi xiǎn zhōu, suí gǎi wèi luó chuān. tiān bǎo chū gǎi wèi zhēn níng. yǒu qiáo shān, huáng dì zàng chù.
羅川(漢陽周縣,今縣城是。後魏為顯州,隋改為羅川。天寶初改為真寧。有橋山,黃帝葬處。)
péng yuán hàn yuē péng yáng xiàn, yì hòu hàn fù píng xiàn dì. xī wèi zhì wèi zhōu, hòu zhì yún zhōu. suí gǎi yuē péng yuán xiàn. suí tiān gù bǎo zài xiàn nán, jí xiǎn jué.
彭原(漢曰彭陽縣,亦後漢富平縣地。西魏置蔚州,後置雲州。隋改曰彭原縣。隋天固堡在縣南,極嶮絕。)
xiāng lè hàn xiāng luò xiàn dì. hòu wèi gǎi" luò" wèi" lè", jí jīn xiàn xī chéng.
襄樂(漢襄洛縣地。後魏改"洛"為"樂",即今縣西城。)
dìng píng hàn ní yáng xiàn.
定平(漢泥陽縣。)
fēng yì wǔ dé èr nián zhì. běn hàn péng yáng xiàn yě.
豐義(武德二年置。本漢彭陽縣也。)
ān huà jùn
○安化郡
dōng zhì luò jiāo jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. nán zhì péng yuán jùn wǔ bǎi sān shí lǐ. xī zhì píng liáng jùn sān bǎi qī shí lǐ. běi zhì wǔ yuán jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào luò jiāo jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. xī nán dào ān dìng jùn sān bǎi èr shí lǐ. xī běi dào líng wǔ jùn liù bǎi sì shí lǐ. dōng běi dào yán ān jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. qù xī jīng wǔ bǎi liù shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān sì bǎi lǐ. hù èr wàn sì qiān sān bǎi jiǔ shí, kǒu yī shí wàn qī qiān sì bǎi liù shí.
(東至洛交郡三百九十里。南至彭原郡五百三十里。西至平涼郡三百七十里。北至五原郡五百五十里。東南到洛交郡三百九十里。西南到安定郡三百二十里。西北到靈武郡六百四十里。東北到延安郡四百五十里。去西京五百六十里,去東京一千四百里。戶二萬四千三百九十,口一十萬七千四百六十。)
qìng zhōu jīn lǐ ān huà xiàn. zhōu zhī xiān bù zhú suǒ jū. chūn qiū shí yì qú róng zhī dì. qín miè zhī, shǐ huáng yǐ shǔ běi dì jùn. èr hàn yīn zhī. xī wèi zhì shuò zhōu. hòu zhōu fèi. suí wén dì zhì qìng zhōu, yáng dì chū zhì hóng huà jùn. dà táng fù wèi qìng zhōu, huò wèi ān huà jùn. lǐng xiàn shí:
慶州(今理安化縣。)周之先不窋所居。春秋時義渠戎之地。秦滅之,始皇以屬北地郡。二漢因之。西魏置朔州。後周廢。隋文帝置慶州,煬帝初置弘化郡。大唐復為慶州,或為安化郡。領縣十:
ān huà hàn yù zhì xiàn dì, jīn míng wèi lǐ chéng, zài bái mǎ liǎng chuān jiāo kǒu, yì yuē bù zhú chéng.
安化(漢郁郅縣地,今名尉李城,在白馬兩川交口,亦曰不窋城。)
lè pán hàn lüè pàn dào dì. yǒu yí yuē dào. gù chéng zài jīn xiàn běi.
樂蟠(漢略畔道地。有夷曰道。故城在今縣北。)
hé shuǐ
合水
mǎ lǐng hàn jiù mù dì, chuān xíng sì mǎ lǐng yě. hàn líng zhōu xiàn gù chéng zài lǐng běi. yǒu shān zài xī běi.
馬嶺(漢舊牧地,川形似馬領也。漢靈州縣故城在嶺北。有山在西北。)
fāng qú hàn jiù xiàn.
方渠(漢舊縣。)
tóng chuān wǔ dé nián zhì.
同川(武德年置。)
luò yuán hàn guī dé xiàn dì, hòu hàn cén péng suǒ fēng yě. suí zhì. luò shuǐ suǒ chū.
洛源(漢歸德縣地,後漢岑彭所封也。隋置。洛水所出。)
yán qìng
延慶
huá chí xī wèi shǔ wèi zhōu.
華池(西魏屬蔚州。)
huái ān suí liǔ gǔ chéng. wǔ dé liù nián zhì xiàn.
懷安(隋柳谷城。武德六年置縣。)
píng liáng jùn
○平涼郡
dōng zhì ān dìng jùn èr bǎi bā shí lǐ. nán zhì tiān shuǐ jùn wǔ bǎi lǐ. xī zhì huì níng jùn sì bǎi lǐ. běi zhì líng wǔ jùn wǔ bǎi liù shí lǐ. dōng nán dào ān dìng jùn sān bǎi bā shí lǐ. xī nán dào tiān shuǐ jùn sì bǎi qī shí lǐ. xī běi dào líng wǔ jùn wǔ bǎi liù shí lǐ. dōng běi dào ān huà jùn sì bǎi sì shí lǐ. qù xī jīng bā bǎi yī shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān liù bǎi sì shí lǐ. hù qī qiān wǔ bǎi bā shí, kǒu sān wàn jiǔ qiān yī bǎi èr shí sān.
(東至安定郡二百八十里。南至天水郡五百里。西至會寧郡四百里。北至靈武郡五百六十里。東南到安定郡三百八十里。西南到天水郡四百七十里。西北到靈武郡五百六十里。東北到安化郡四百四十里。去西京八百一十里,去東京一千六百四十里。戶七千五百八十,口三萬九千一百二十三。)
yuán zhōu jīn lǐ píng gāo xiàn. chūn qiū shí shǔ qín, shǐ huáng shǔ běi dì jùn. hàn shǔ ān dìng jùn, hòu hàn yīn zhī. jìn shǔ xīn píng jùn. hòu wèi tài wǔ dì zhì gāo píng zhèn, hòu wèi tài píng jùn jiān zhì yuán zhōu, hòu zhì zǒng guǎn fǔ. suí chū jùn fèi, ér yuán zhōu rú gù yáng dì chū zhōu fèi, zhì píng liáng jùn. dà táng wèi yuán zhōu, huò wèi píng liáng jùn. lǐng xiàn wǔ:
原州(今理平高縣。)春秋時屬秦,始皇屬北地郡。漢屬安定郡,後漢因之。晉屬新平郡。後魏太武帝置高平鎮,後為太平郡兼置原州,後置總管府。隋初郡廢,而原州如故;煬帝初州廢,置平涼郡。大唐為原州,或為平涼郡。領縣五:
píng gāo hàn gāo píng xiàn. yǒu jī tóu shān, yǔ é yì yuē qiān tún shān, jīng shuǐ suǒ chū, yī míng kōng tóng shān. kuí xiāo shǐ jiāng wáng mèng sāi jī tóu dào, jí cǐ yě. yòu yǒu féng yì shān. yǒu mù xiá guān.
平高(漢高平縣。有笄頭山,語訛亦曰汧屯山,涇水所出,一名崆峒山。隗囂使將王孟塞雞頭道,即此也。又有逢義山。有木峽關。)
píng liáng hàn cháo nà xiàn dì. yǒu kě lán shān. hàn jīng yáng xiàn gù chéng jīn xiàn nán.
平涼(漢朝那縣地。有可藍山。漢涇陽縣故城今縣南。)
xiāo guān hàn cháo nà xiàn dì, gǔ xiāo guān yě. hàn wén shí, xiōng nú rù guān, jí cǐ yě. wǎ tíng guān, kuí xiāo shǐ jiāng niú hán shǒu chù.
蕭關(漢朝那縣地,古蕭關也。漢文時,匈奴入關,即此也。瓦亭關,隗囂使將牛邯守處。)
bǎi quán hàn cháo nà xiàn dì. hòu wèi zhì jīn xiàn. yǒu dàn zhēng xiá, zài jùn dōng nán.
百泉(漢朝那縣地。後魏置今縣。有彈箏峽,在郡東南。)
tā lóu hàn gāo píng xiàn dì. zhēn guān liù nián zhì jīn xiàn.
他樓(漢高平縣地。貞觀六年置今縣。)
líng wǔ jùn
○靈武郡
dōng zhì wǔ yuán jùn sān bǎi lǐ. nán zhì péng yuán jùn sān bǎi lǐ. xī zhì běi zhì dōng nán dào ān huà jùn liù bǎi sì shí lǐ. xī nán dào fēng ān jūn bǎi bā shí lǐ. xī běi dào dōng běi dào jiǔ yuán jùn sān bǎi sān shí lǐ. qù xī jīng yī qiān èr bǎi wǔ shí lǐ, qù dōng jīng èr qiān lǐ. hù wàn èr qiān jiǔ shí, kǒu wǔ wàn sān qiān qī bǎi.
(東至五原郡三百里。南至彭原郡三百里。西至……北至……東南到安化郡六百四十里。西南到豐安軍百八十里。西北到……東北到九原郡三百三十里。去西京一千二百五十里,去東京二千里。戶萬二千九十,口五萬三千七百。)
líng zhōu jīn lǐ huí lè xiàn. chūn qiū shí qín dì, shǐ huáng shǔ běi dì jùn, èr hàn jiē yīn zhī, jìn yì tóng. hòu wèi tài wǔ dì píng hè lián chāng, zhì báo gǔ lǜ zhèn zài hé zhǔ shàng, jiù shì hè lián guǒ dì, zhì míng dì zhì líng zhōu, chū zài hé běi, hòu yú guǒ yuán suǒ zhú chéng yǐ wèi zhōu, jīn jùn shì yě. hòu zhōu yòu zhì pǔ lè jùn. suí chū jùn fèi, yáng dì chū, zhì líng wǔ jùn. dà táng wèi líng zhōu, huò wèi líng wǔ jùn. lǐng xiàn liù:
靈州(今理回樂縣。)春秋時秦地,始皇屬北地郡,二漢皆因之,晉亦同。後魏太武帝平赫連昌,置薄骨律鎮在河渚上,舊是赫連果地,至明帝置靈州,初在河北,後於果園所築城以為州,今郡是也。後周又置普樂郡。隋初郡廢,煬帝初,置靈武郡。大唐為靈州,或為靈武郡。領縣六:
huí lè hàn fù píng xiàn, gù chéng zài jīn xiàn xī nán.
回樂(漢富平縣,故城在今縣西南。)
líng wǔ hàn jiù xiàn, yì hàn fù píng xiàn. hòu wèi báo gǔ lǜ zhèn jiāng fēn hé liú wèi hé qú gài tián, rén dà huò qí lì. hòu zhōu zhì lì chéng xiàn. hòu wèi píng sān qí hòu, xǐ lì xià rén yú cǐ, suì yǒu lì chéng zhī míng. hòu zhōu yǐ wèi jùn. wǔ dé wǔ nián zhì xiàn.
靈武(漢舊縣,亦漢富平縣。後魏薄骨律鎮將分河流為河渠溉田,人大獲其利。後周置歷城縣。後魏平三齊後,徙歷下人於此,遂有歷城之名。後周以為郡。武德五年置縣。)
huái yuǎn yì hàn fù píng xiàn dì. hòu zhì liù zhèn sān shù, zài cǐ xiàn jiè běi. suí dà yè zhǎng chéng zài cǐ xiàn jiè hé wài.
懷遠(亦漢富平縣地。後置六鎮三戍,在此縣界北。隋大業長城在此縣界河外。)
wēn chí yì fù píng xiàn dì. jiù yuē hóng jìng, fēn zhì jīn xiàn. hòu wèi báo gǔ lǜ zhèn cāng chéng zài cǐ.
溫池(亦富平縣地。舊曰弘靜,分置今縣。後魏薄骨律鎮倉城在此。)
ān jìng jiù yuē hóng jìng. yǒu hè lán shān lóu shù shān kōng qīng shān.
安靜(舊曰弘靜。有賀蘭山、樓樹山、空青山。)
míng shā hòu zhōu zhì huì zhōu, suí zhì huán zhōu.
鳴沙(後周置會州,隋置環州。)
wǔ yuán jùn
○五原郡
dōng zhì shàng jùn liù bǎi bā shí lǐ. nán zhì ān huà jùn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì huì níng jùn bā bǎi lǐ. běi zhì níng shuò jùn yī bǎi sì shí lǐ. dōng nán dào yán ān jùn wǔ bǎi sān shí lǐ. xī nán dào píng liáng jùn qī bǎi lǐ. xī běi dào líng wǔ jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào shuò fāng jùn sān bǎi lǐ. qù xī jīng yī qiān wǔ shí lǐ, qù dōng jīng èr qiān yī shí lǐ. hù sān qiān wǔ bǎi liù shí, kǒu yī wàn bā qiān èr bǎi.
(東至上郡六百八十里。南至安化郡五百五十里。西至會寧郡八百里。北至寧朔郡一百四十里。東南到延安郡五百三十里。西南到平涼郡七百里。西北到靈武郡三百里。東北到朔方郡三百里。去西京一千五十里,去東京二千一十里。戶三千五百六十,口一萬八千二百。)
yán zhōu jīn lǐ wǔ yuán xiàn. chūn qiū róng dí zhī dì. qín hàn shǔ běi dì jùn. hàn yǒu wǔ yuán xiàn, chéng zài jīn yú lín jùn jiè. hòu wèi zhì dà xìng jùn. xī wèi gǎi wèi wǔ yuán jùn, jiān zhì xī ān zhōu, hòu gǎi wèi yán zhōu. běi jìn yán chí wèi míng. suí chū fèi, yáng dì chū zhì yán chuān jùn. dà táng wèi yán zhōu, huò wèi wǔ yuán jùn. lǐng xiàn èr:
鹽州(今理五原縣。)春秋戎狄之地。秦漢屬北地郡。(漢有五原縣,城在今榆林郡界。)後魏置大興郡。西魏改為五原郡,兼置西安州,後改為鹽州。(北近鹽池為名。)隋初廢,煬帝初置鹽川郡。大唐為鹽州,或為五原郡。領縣二:
wǔ yuán hàn mǎ lǐng xiàn dì. zhēn guān èr nián zhì xiàn.
五原(漢馬領縣地。貞觀二年置縣。)
bái chí
白池
níng shuò jùn
○寧朔郡
dōng zhì shuò fāng jùn èr bǎi yī shí lǐ. nán zhì wǔ yuán jùn yī bǎi sì shí lǐ. xī zhì líng wǔ jùn sān bǎi èr shí lǐ. běi zhì ān běi dōu hù fǔ bā bǎi lǐ. dōng nán dào shuò fāng jùn zhǎng zé xiàn èr bǎi jiǔ shí lǐ. xī nán dào shuò fāng jiān yī bǎi sān shí lǐ. xī běi dào dìng yuǎn jūn chéng sān bǎi yī shí lǐ. dōng běi dào shuò fāng jùn sì bǎi yī shí lǐ. qù xī jīng yī qiān yī bǎi jiǔ shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān jiǔ bǎi jiǔ shí lǐ. hù qī qiān wǔ bǎi jiǔ shí, kǒu sān wàn sì qiān sān bǎi èr shí.
(東至朔方郡二百一十里。南至五原郡一百四十里。西至靈武郡三百二十里。北至安北都護府八百里。東南到朔方郡長澤縣二百九十里。西南到朔方監一百三十里。西北到定遠軍城三百一十里。東北到朔方郡四百一十里。去西京一千一百九十里,去東京一千九百九十里。戶七千五百九十,口三萬四千三百二十。)
yòu zhōu jīn lǐ yán ēn xiàn. qián dài tǔ dì yǔ wǔ yuán jùn tóng, suǒ wèi" liù hú zhōu" yě. dà táng kāi yuán èr shí liù nián zhì yòu zhōu, gài yǐ kāng dài bīn fǎn yú cǐ, yì jì kè huò, shè qí yú dǎng, suì zhì cǐ zhōu, yǐ kuān yòu wèi míng yě. hòu wèi níng shuò jùn. lǐng xiàn sān:
宥州(今理延恩縣。)前代土地與五原郡同,所謂"六胡州"也。大唐開元二十六年置宥州,蓋以康待賓反於此,亦既克獲,赦其餘黨,遂置此州,以寬宥為名也。後為寧朔郡。領縣三:
yán ēn
延恩
guī rén
歸仁
huái dé
懷德
luò jiāo jùn
○洛交郡
dōng zhì xián níng jùn yī bǎi bā shí lǐ. nán zhì zhōng bù jùn yī bǎi sì shí lǐ. xī zhì ān huà jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. běi zhì yán ān jùn yī bǎi wǔ shí lǐ. dōng nán dào zhōng bù jùn èr bǎi shí lǐ. xī nán dào píng liáng jùn sān bǎi bā shí lǐ. xī běi dào píng liáng jùn sān bǎi bā shí lǐ. dōng běi dào yán ān jùn bǎi sān shí lǐ. qù xī jīng sì bǎi sì shí lǐ, qù dōng jīng jiǔ bǎi èr shí lǐ. hù èr wàn yī qiān jiǔ bǎi qī shí, kǒu shí sì wàn bā qiān sān bǎi jiǔ shí qī.
(東至咸寧郡一百八十里。南至中部郡一百四十里。西至安化郡三百九十里。北至延安郡一百五十里。東南到中部郡二百十里。西南到平涼郡三百八十里。西北到平涼郡三百八十里。東北到延安郡百三十里。去西京四百四十里,去東京九百二十里。戶二萬一千九百七十,口十四萬八千三百九十七。)
fū zhōu jīn lǐ luò jiāo xiàn. chūn qiū bái dí zhī dì. qín shǔ shàng jùn. hàn shǔ shàng jùn zuǒ féng yì zhī dì. hòu hàn shǔ shàng jùn. wèi wǔ dì shěng yān. jì jìn, xiàn yú róng dí. hòu wèi zhì dōng qín zhōu, hòu wèi běi huá zhōu. hòu zhōu gǎi wèi fū zhōu. suí yáng dì chū, gǎi wèi fū chéng jùn, xún gǎi wèi shàng jùn. dà táng wèi fū zhōu, huò wèi luò jiāo jùn. lǐng xiàn wǔ:
鄜州(今理洛交縣。)春秋白翟之地。秦屬上郡。漢屬上郡、左馮翊之地。後漢屬上郡。魏武帝省焉。暨晉,陷於戎狄。後魏置東秦州,後為北華州。後周改為敷州。隋煬帝初,改為鄜城郡,尋改為上郡。大唐為鄜州,或為洛交郡。領縣五:
luò jiāo hàn diāo yīn jùn dì. suí zhì jīn xiàn.
洛交(漢雕陰郡地。隋置今縣。)
luò chuān hàn fū xiàn dì. suí zhì jīn xiàn.
洛川(漢鄜縣地。隋置今縣。)
sān chuān hàn dí dào xiàn dì. fú jiān yú zhǎng yuán zhì zhǎng chéng xiàn, hòu wèi gǎi yān.
三川(漢翟道縣地。苻堅於長原置長城縣,後魏改焉。)
zhí luó hàn diāo yīn xiàn dì. wǔ dé sān nián zhì xiàn.
直羅(漢雕陰縣地。武德三年置縣。)
gān quán
甘泉
zhōng bù jùn dōng zhì xián níng jùn èr bǎi liù shí lǐ. nán zhì xī jīng sān bǎi shí lǐ. xī zhì péng yuán jùn èr bǎi èr shí lǐ. běi zhì luò jiāo jùn bǎi sì shí lǐ. dōng nán dào féng yì jùn èr bǎi qī shí lǐ. xī nán dào xīn píng jùn sān bǎi shí lǐ. xī běi dào ān huà jùn sān bǎi lǐ. dōng běi dào xián níng jùn èr bǎi liù shí lǐ. qù xī jīng sān bǎi shí lǐ, qù dōng jīng jiǔ bǎi sān shí lǐ. hù èr wàn èr qiān èr bǎi sì shí, kǒu shí wàn bā qiān sì bǎi sān shí.
中部郡(東至咸寧郡二百六十里。南至西京三百十里。西至彭原郡二百二十里。北至洛交郡百四十里。東南到馮翊郡二百七十里。西南到新平郡三百十里。西北到安化郡三百里。東北到咸寧郡二百六十里。去西京三百十里,去東京九百三十里。戶二萬二千二百四十,口十萬八千四百三十。)
fāng zhōu jīn lǐ zhōng bù xiàn. lì dài yǔ luò jiāo jùn tóng. hòu zhōu shí, yuán huáng dì zuò mù fū zhōu, yú jīn zhōu jiè zhì mǎ fāng. dà táng yīn jiù jī, wǔ dé èr nián, yǐ fū zhōu nán gù chéng jiù mǎ fāng zhì fāng zhōu, yáo cháng zhì xìng chéng zhèn, zài jīn jùn xī. běn zhì zhōu, yīn mǎ fāng wèi míng. huò wèi zhōng bù jùn. lǐng xiàn sān:
坊州(今理中部縣。)歷代與洛交郡同。後周時,元皇帝作牧敷州,於今州界置馬坊。大唐因舊跡,武德二年,以鄜州南故城舊馬坊置坊州,(姚萇置杏城鎮,在今郡西。本置州,因馬坊為名。)或為中部郡。領縣三:
zhōng bù hàn dí dào xiàn dì. suí zhì nèi bù jùn.
中部(漢翟道縣地。隋置內部郡。)
fū chéng hàn fū xiàn dì. gǔ zhǎng chéng zài xiàn dōng.
鄜城(漢鄜縣地。古長城在縣東。)
yí jūn
宜君
yán ān jùn
○延安郡
dōng zhì dà níng jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. nán zhì luò jiāo jùn bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì ān huà jùn sì bǎi wǔ shí lǐ. běi zhì shuò fāng jùn sān bǎi bā shí lǐ. dōng nán dào wén chéng jùn èr bǎi jiǔ shí lǐ. xī nán dào luò jiāo jùn bǎi sān shí lǐ. xī běi dào shuò fāng jùn zhǎng zé xiàn bǎi qī shí lǐ. dōng běi dào shàng jùn sān bǎi sān shí lǐ. qù xī jīng liù bǎi qī shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān èr bǎi èr shí lǐ. hù yī wàn bā qiān qī bǎi bā shí, kǒu jiǔ wàn sān qiān sì bǎi.
(東至大寧郡三百九十里。南至洛交郡百五十里。西至安化郡四百五十里。北至朔方郡三百八十里。東南到文城郡二百九十里。西南到洛交郡百三十里。西北到朔方郡長澤縣百七十里。東北到上郡三百三十里。去西京六百七十里,去東京一千二百二十里。戶一萬八千七百八十,口九萬三千四百。)
yán zhōu jīn lǐ fū shī xiàn. chūn qiū bái dí zhī dì. qín shǔ shàng jùn. xiàng yǔ sān fēn qín dì, yǐ dǒng yì wèi dí wáng, dōu gāo nú, jí cǐ dì yě. hàn chū shǔ dí guó, xún shǔ shàng jùn, yì shuò fāng jùn zhī nán jìng. hòu hàn yì shǔ shàng jùn. hòu wèi zhì dōng xià zhōu, hòu yòu gǎi wèi yán zhōu. yǐ jiè nèi yán shuǐ wèi míng. suí wén dì fèi, yáng dì fù zhì yán ān jùn. dà táng wèi yán zhōu, huò wèi yán ān jùn. lǐng xiàn jiǔ:
延州(今理膚施縣。)春秋白翟之地。秦屬上郡。項羽三分秦地,以董翳為翟王,都高奴,即此地也。漢初屬翟國,尋屬上郡,亦朔方郡之南境。後漢亦屬上郡。後魏置東夏州,後又改為延州。(以界內延水為名。)隋文帝廢,煬帝復置延安郡。大唐為延州,或為延安郡。領縣九:
fū shī hàn jiù xiàn.
膚施(漢舊縣。)
yán ān hàn fū shī xiàn dì, suí zhì xiàn.
延安(漢膚施縣地,隋置縣。)
yán chuān hàn lín hé xiàn dì. xī wèi zhì wén ān xiàn, suí gǎi zhī.
延川(漢臨河縣地。西魏置文安縣,隋改之。)
yán shuǐ
延水
yán chāng
延昌
fū zhèng
敷政
lín zhēn hàn gāo nú xiàn dì. hòu wèi zhì jīn xiàn.
臨真(漢高奴縣地。後魏置今縣。)
jīn míng hàn gāo nú xiàn, dǒng yì suǒ dōu. yǒu qīng shuǐ. hòu wèi zhì guǎng lè xiàn, suí gǎi jīn xiàn.
金明(漢高奴縣,董翳所都。有清水。後魏置廣樂縣,隋改今縣。)
fēng lín hàn lín hé xiàn dì. wǔ dé èr nián zhì jīn xiàn.
豐林(漢臨河縣地。武德二年置今縣。)
xián níng jùn
○咸寧郡
dōng zhì wén chéng jùn yī bǎi qī shí lǐ. nán zhì féng yì jùn sān bǎi èr shí lǐ. xī zhì luò jiāo jùn yī bǎi bā shí lǐ. běi zhì yán ān jùn sān bǎi lǐ. dōng nán dào féng yì jùn hán chéng xiàn jiè bǎi sān shí lǐ. xī nán dào zhōng bù jùn èr bǎi liù shí lǐ. xī běi dào yán ān jùn lín zhēn xiàn jiè bā shí lǐ. dōng běi dào yán ān jùn yán shuǐ xiàn jiè yī bǎi wǔ shí lǐ. qù xī jīng wǔ bǎi qī shí lǐ, qù dōng jīng jiǔ bǎi èr shí lǐ. hù yī wàn sì qiān qī bǎi bā shí sì, kǒu bā wàn sì qiān liù bǎi qī shí.
(東至文城郡一百七十里。南至馮翊郡三百二十里。西至洛交郡一百八十里。北至延安郡三百里。東南到馮翊郡韓城縣界百三十里。西南到中部郡二百六十里。西北到延安郡臨真縣界八十里。東北到延安郡延水縣界一百五十里。去西京五百七十里,去東京九百二十里。戶一萬四千七百八十四,口八萬四千六百七十。)
dān zhōu jīn lǐ yì chuān xiàn. chūn qiū bái dí zhī dì, zhàn guó shǔ qín, èr hàn shǔ shàng jùn. xī wèi fēn zhì fén zhōu, hòu gǎi dān zhōu, jiān zhì yì chuān jùn. hòu zhōu yīn zhī. suí chū jùn fèi, ér dān zhōu rú gù yáng dì chū zhōu fèi, yǐ qí dì rù yán ān jùn. dà táng fēn zhì dān zhōu, huò wèi xián níng jùn. lǐng xiàn wǔ:
丹州(今理義川縣。)春秋白翟之地,戰國屬秦,二漢屬上郡。西魏分置汾州,後改丹州,兼置義川郡。後周因之。隋初郡廢,而丹州如故;煬帝初州廢,以其地入延安郡。大唐分置丹州,或為咸寧郡。領縣五:
yì chuān hòu wèi zhì.
義川(後魏置。)
yún yán hòu wèi zhì.
雲岩(後魏置。)
mén shān hòu zhōu zhì. dì yǒu mén shān.
門山(後周置。地有門山。)
fén chuān hòu wèi zhì.
汾川(後魏置。)
xián níng hòu wèi zhì.
咸寧(後魏置。)
shàng jùn
○上郡
dōng zhì chāng huà jùn sān bǎi sān shí lǐ. nán zhì yán ān jùn sān bǎi wǔ shí lǐ. xī zhì shuò fāng jùn sì bǎi lǐ. běi zhì yín chuān jùn yī bǎi liù shí lǐ. dōng nán dào dà níng jùn shí lóu xiàn xī běi huáng hé wèi jiè, yī bǎi wǔ shí lǐ. xī nán dào yán ān jùn sān bǎi sān shí lǐ. xī běi dào yín chuān jùn èr bǎi sì shí lǐ. dōng běi dào yín chuān jùn jiè èr bǎi sān shí lǐ. qù xī jīng yī qiān èr shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān sì bǎi èr shí lǐ. hù yī wàn wǔ bǎi wǔ, kǒu bā wàn sì qiān liù bǎi sān shí.
(東至昌化郡三百三十里。南至延安郡三百五十里。西至朔方郡四百里。北至銀川郡一百六十里。東南到大寧郡石樓縣西北黃河為界,一百五十里。西南到延安郡三百三十里。西北到銀川郡二百四十里。東北到銀川郡界二百三十里。去西京一千二十里,去東京一千四百二十里。戶一萬五百五,口八萬四千六百三十。)
suī zhōu jīn lǐ lóng quán xiàn. chūn qiū bái dí zhī dì. zhàn guó shí shǔ qín, wèi shàng jùn. hàn chū shǔ dí guó, hòu gǎi shàng jùn. hòu hàn yīn zhī. xī wèi zhì ān níng jùn, jiān zhì suī zhōu. suí chū jùn fèi, ér suī zhōu rú gù yáng dì chū gǎi wèi shàng zhōu, xún fèi zhōu, zhì diāo yīn jùn. qǔ hàn diāo yīn xiàn dì wèi míng. diāo shān zài qí xī nán. dà táng fù wèi suī zhōu, huò wèi shàng jùn. jùn chéng zhēn guān chū zhú, shí zhōng, sì miàn shén xiǎn. lǐng xiàn wǔ:
綏州(今理龍泉縣。)春秋白翟之地。戰國時屬秦,為上郡。漢初屬翟國,後改上郡。後漢因之。西魏置安寧郡,兼置綏州。隋初郡廢,而綏州如故;煬帝初改為上州,尋廢州,置雕陰郡。(取漢雕陰縣地為名。雕山在其西南。)大唐復為綏州,或為上郡。(郡城貞觀初築,實中,四面甚嶮。)領縣五:
lóng quán hàn fū shī xiàn dì. hàn shàng jùn gù chéng zài xiàn dōng nán. hòu wèi zhì shàng xiàn. yǒu shū shǔ shān wú dìng hé.
龍泉(漢膚施縣地。漢上郡故城在縣東南。後魏置上縣。有疏屬山、無定河。)
chéng píng hàn fū shī xiàn dì. hòu wèi zhì cǐ.
城平(漢膚施縣地。後魏置此。)
suī dé hòu wèi zhì.
綏德(後魏置。)
yán fú suí zhì. xiàn chéng sān miàn yīn yá, shén xiǎn.
延福(隋置。縣城三面因崖,甚嶮。)
dà bīn
大斌
yín chuān jùn
○銀川郡
dōng zhì chāng huà mèng jīn hé zhōng liú wèi jiè èr bǎi lǐ. nán zhì shàng jùn yī bǎi liù shí lǐ. xī zhì shuò fāng jùn èr bǎi lǐ. běi zhì yú lín zhè zhēn yì èr bǎi sān shí lǐ. dōng nán dào shàng jùn èr bǎi sì shí lǐ. xī nán dào shàng jùn jiāo tǔ duī qī shí wǔ lǐ. xī běi dào shuò fāng jùn jiè èr bǎi sān shí lǐ. dōng běi dào yú lín jùn jiè sān bǎi liù shí lǐ. qù xī jīng yī qiān sì bǎi sān shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān wǔ bǎi sì shí lǐ. hù qī qiān èr bǎi liù shí sì, kǒu sì wàn èr qiān qī shí liù.
(東至昌化孟津河中流為界二百里。南至上郡一百六十里。西至朔方郡二百里。北至榆林柘珍驛二百三十里。東南到上郡二百四十里。西南到上郡交土堆七十五里。西北到朔方郡界二百三十里。東北到榆林郡界三百六十里。去西京一千四百三十里,去東京一千五百四十里。戶七千二百六十四,口四萬二千七十六。)
yín zhōu jīn lǐ yú lín xiàn. chūn qiū bái dí zhī dì. zhàn guó shí shǔ qín, hòu shǔ shàng jùn. liǎng hàn shǔ xī hé jùn. fú qín yǒu cōng mǎ chéng, jí jīn jùn shì yě, hòu zhōu zhì zhēn xiāng kāi guāng èr jùn, jiān zhì yín zhōu. suí chū èr jùn bìng fèi, ér yín zhōu rú gù yáng dì chū zhōu fèi, yǐ qí dì bìng rù diāo yīn jùn. dà táng fù fēn zhì yín zhōu, huò wèi yín chuān jùn. lǐng xiàn sì:
銀州(今理榆林縣。)春秋白翟之地。戰國時屬秦,後屬上郡。兩漢屬西河郡。苻秦有驄馬城,即今郡是也,後周置真鄉、開光二郡,兼置銀州。隋初二郡並廢,而銀州如故;煬帝初州廢,以其地併入雕陰郡。大唐復分置銀州,或為銀川郡。領縣四:
yú lín hàn yín yīn xiàn dì, yǐ qí zài yín shuǐ zhī yīn. suí zhì jīn xiàn. yín yīn yín.
榆林(漢圁陰縣地,以其在圁水之陰。隋置今縣。圁音銀。)
fǔ níng hòu wèi zhì.
撫寧(後魏置。)
zhēn xiāng
真鄉
kāi guāng hòu zhōu yú cǐ zhì kāi guāng jùn. zhēn guān èr nián píng liáng shī dōu, zhì xiàn yān.
開光(後周於此置開光郡。貞觀二年平梁師都,置縣焉。)
xīn qín jùn
○新秦郡
dōng zhì lóu fán jùn sān bǎi èr shí lǐ. nán zhì yín chuān jùn sān bǎi lǐ. xī zhì shuò fāng jùn wǔ bǎi lǐ. běi zhì yú lín jùn sān bǎi jiǔ shí lǐ. dōng nán dào xī nán dào xī běi dào dōng běi dào qù xī jīng yī qiān sì bǎi sān shí lǐ, qù dōng jīng qiān wǔ bǎi sì shí lǐ. hù qiān qī bǎi wǔ shí sì, kǒu qī qiān sì bǎi èr shí.
(東至樓煩郡三百二十里。南至銀川郡三百里。西至朔方郡五百里。北至榆林郡三百九十里。東南到……西南到……西北到……東北到……去西京一千四百三十里,去東京千五百四十里。戶千七百五十四,口七千四百二十。)
lín zhōu lǐ xīn qín xiàn. suí yǐ lái yín shèng èr zhōu dì. xī hàn wǔ xǐ pín rén yú guān xī jí chōng shuò fāng yǐ nán xīn qín zhōng, gài qí dì yě. dà táng tiān bǎo yuán nián, zhì xīn qín jùn, huò wèi lín zhōu. lǐng xiàn sān:
麟州(理新秦縣。)隋以來銀勝二州地。昔漢武徙貧人於關西及充朔方以南新秦中,蓋其地也。大唐天寶元年,置新秦郡,或為麟州。領縣三:
xīn qín
新秦
lián gǔ hàn yín yīn xiàn dì. zhēn guān bā nián zhì.
連谷(漢圁陰縣地。貞觀八年置。)
yín chéng hàn yín yīn xiàn dì. hàn gù yáng sāi zài cǐ. gù yīn gù. hàn guāng lù qīng xú zì wèi chū wǔ yuán sāi shù bǎi lǐ, zhú chéng zhàng liè tíng, zhì lú qú shān, jí jīn xiàn běi suǒ wèi guāng lù sāi. hòu wèi zhì shí chéng xiàn, hòu gǎi zhī. jìn tài kāng dì zhì" zì běi dì jùn běi xíng jiǔ bǎi lǐ dé wǔ yuán sāi, yòu běi chū jiǔ bǎi lǐ dé zào yáng", jí cǐ. shǐ jì yún:" yàn yì zhú zhǎng chéng, zì zào yáng zhì xiāng píng, zhì shàng gǔ yú yáng yòu běi píng liáo xī liáo dōng jùn yǐ bèi hú." wéi zhāo yún:" zào yáng dì zài shàng gǔ." wèi xiáng shú shì.
銀城(漢圁陰縣地。漢棝陽塞在此。棝音固。漢光祿卿徐自為出五原塞數百里,築城障列亭,至盧朐山,即今縣北所謂光祿塞。後魏置石城縣,後改之。晉太康地誌"自北地郡北行九百里得五原塞,又北出九百里得造陽",即此。史記云:"燕亦築長城,自造陽至襄平,置上谷、漁陽、右北平、遼西、遼東郡以備胡。"韋昭云:"造陽地在上谷。"未詳孰是。)
shuò fāng jùn
○朔方郡
dōng zhì yín chuān jùn èr bǎi lǐ. nán zhì yán ān jùn sān bǎi bā shí lǐ. xī zhì wǔ yuán jùn sān bǎi lǐ. běi zhì yán ān jùn bā bǎi lǐ. dōng nán dào shàng jùn sì bǎi lǐ. xī nán dào ān huà jùn wǔ bǎi jiǔ shí lǐ. xī běi dào jiǔ yuán jùn bā bǎi jiǔ shí lǐ. dōng běi dào yú lín jùn jiǔ bǎi lǐ. qù xī jīng yī qiān yī bǎi lǐ, qù dōng jīng yī qiān liù bǎi bā shí lǐ. hù qī qiān wǔ bǎi shí liù, kǒu sì wàn èr qiān sì bǎi shí qī.
(東至銀川郡二百里。南至延安郡三百八十里。西至五原郡三百里。北至延安郡八百里。東南到上郡四百里。西南到安化郡五百九十里。西北到九原郡八百九十里。東北到榆林郡九百里。去西京一千一百里,去東京一千六百八十里。戶七千五百十六,口四萬二千四百十七。)
xià zhōu lǐ shuò fāng xiàn. zhàn guó shí shǔ qín, wèi shàng jùn dì, hòu xiōng nú bìng yǒu zhī. hàn wǔ qǔ hé nán dì, wèi shuò fāng jùn. hòu hàn yīn zhī. jìn yì wèi shuò fāng jùn, jìn luàn hòu, xià hè lián bó bó jiàn dū yú cǐ. bó bó yú shuò fāng shuǐ běi hēi shuǐ zhī nán yíng qǐ dū chéng, hào yuē tǒng wàn chéng, jīn jùn chéng shì. zhì hè lián dìng, wèi hòu wèi suǒ miè. hòu wèi zhì xià zhōu. xī wèi zhì hóng huà jùn. suí chū jùn fèi, yáng dì chū fù zhì shuò fāng jùn. dà táng wèi xià zhōu, huò wèi shuò fāng jùn. lǐng xiàn sì:
夏州(理朔方縣。)戰國時屬秦,為上郡地,後匈奴並有之。漢武取河南地,為朔方郡。後漢因之。晉亦為朔方郡,晉亂後,夏赫連勃勃建都於此。(勃勃於朔方水北、黑水之南營起都城,號曰統萬城,今郡城是。至赫連定,為後魏所滅。)後魏置夏州。西魏置弘化郡。隋初郡廢,煬帝初復置朔方郡。大唐為夏州,或為朔方郡。領縣四:
shuò fāng hàn jiù xiàn.
朔方(漢舊縣。)
níng shuò hàn shuò fāng xiàn dì. hòu zhōu zhì cǐ.
寧朔(漢朔方縣地。後周置此。)
zhǎng zé hàn sān fēng xiàn. hòu wèi zhì jīn xiàn.
長澤(漢三封縣。後魏置今縣。)
dé jìng hàn shuò fāng xiàn dì. suí zhì jīn xiàn.
德靜(漢朔方縣地。隋置今縣。)
jiǔ yuán jùn dōng zhì ān běi dōu hù fǔ sān bǎi wǔ shí lǐ. nán zhì líng wǔ jùn shuò fāng xiàn wú lù suǒ zhì. xī zhì huáng hé bǎi sān shí lǐ. běi zhì huáng hé sì shí lǐ. dōng nán dào shuò fāng jùn jiǔ shí lǐ. xī nán dào líng wǔ jùn jiǔ shí lǐ. xī běi dào shòu xiáng chéng bā shí lǐ. dōng běi dào huáng hé bā shí lǐ. qù xī jīng èr qiān èr bǎi liù shí lǐ, qù dōng jīng sān qiān sì shí lǐ. hù yī qiān qī bǎi sān shí jiǔ, kǒu jiǔ qiān yī bǎi sì shí.
九原郡(東至安北都護府三百五十里。南至靈武郡朔方縣無路所至。西至黃河百三十里。北至黃河四十里。東南到朔方郡九十里。西南到靈武郡九十里。西北到受降城八十里。東北到黃河八十里。去西京二千二百六十里,去東京三千四十里。戶一千七百三十九,口九千一百四十。)
fēng zhōu lǐ jiǔ yuán xiàn. chūn qiū róng dí zhī dì. zhàn guó shí shǔ zhào. qín wèi jiǔ yuán jùn. hàn shǔ wǔ yuán jùn, hàn wǔ yuán jùn chéng zài jīn yú lín jùn jiè. hòu hàn yīn zhī. hòu hàn mò jí wèi jìn wèi xiōng nú suǒ méi, suì wèi huāng qì. suí wén dì zhì fēng zhōu, yīn zhèn lì míng. yáng dì chū zhōu fèi, zhì wǔ yuán jùn. dà táng wèi fēng zhōu, huò wèi jiǔ yuán jùn. hàn wǔ dì yuán shuò èr nián, chē qí jiāng jūn wèi qīng dù xī hé, zhì gāo què, pò xiōng nú. hé zì jīn líng wǔ jùn zhī xī nán biàn běi liú qiān yú lǐ, guò jiǔ yuán jùn nǎi dōng liú. shí dì dū zài qín, suǒ wèi xī hé, yí shì cǐ chù. qí gāo què dāng zài hé zhī xī dì. yòu àn shǐ jì yún:" zhào wǔ líng wáng zhú zhǎng chéng, zì dài bàng yīn shān, xià zhì gāo què." hé zài yīn shān zhī xī, zé yǔ hàn shū fú yǐ. qí hé zì jiǔ yuán dōng liú qiān lǐ, zài jīng shī zhí běi, hàn shǐ jí yún běi hé, sī zé xī hé zhī cè zhě. lǐng xiàn sān:
豐州(理九原縣。)春秋戎狄之地。戰國時屬趙。秦為九原郡。漢屬五原郡,(漢五原郡城在今榆林郡界。)後漢因之。後漢末及魏晉為匈奴所沒,遂為荒棄。隋文帝置豐州,(因鎮立名。)煬帝初州廢,置五原郡。大唐為豐州,或為九原郡。(漢武帝元朔二年,車騎將軍衛青渡西河,至高闕,破匈奴。河自今靈武郡之西南便北流千餘里,過九原郡乃東流。時帝都在秦,所謂西河,疑是此處。其高闕當在河之西地。又按史記云:"趙武靈王築長城,自代傍陰山,下至高闕。"合在陰山之西,則與漢書符矣。其河自九原東流千里,在京師直北,漢史即雲北河,斯則西河之側者。)領縣三:
jiǔ yuán hàn jiù xiàn. suí chū zhì jīn xiàn.
九原(漢舊縣。隋初置今縣。)
yǒng fēng
永豐
fēng ān
豐安
yú lín jùn dōng zhì hé sì shí lǐ, qù mǎ yì sì bǎi èr shí lǐ. nán zhì xīn qín jùn jiè yī bǎi èr shí lǐ. xī zhì ān běi fǔ èr bǎi wǔ shí lǐ. běi zhì huáng hé wǔ lǐ, qù shòu xiáng chéng bā lǐ, qù dān yú bǎi èr shí lǐ. dōng nán dào hé pǔ guān qù lóu fán èr bǎi sān shí lǐ. xī nán dào shuò fāng jùn jiǔ bǎi lǐ. xī běi dào huáng hé èr shí lǐ, qù hé nà shān yī bǎi èr shí lǐ. dōng běi dào qù xī jīng yī qiān jiǔ bǎi sì shí lǐ, qù dōng jīng yī qiān jiǔ bǎi lǐ. hù sān qiān qī bǎi jiǔ shí, kǒu yī wàn bā qiān qī bǎi jiǔ shí.
榆林郡(東至河四十里,去馬邑四百二十里。南至新秦郡界一百二十里。西至安北府二百五十里。北至黃河五里,去受降城八里,去單于百二十里。東南到合浦關去樓煩二百三十里。西南到朔方郡九百里。西北到黃河二十里,去紇那山一百二十里。東北到……去西京一千九百四十里,去東京一千九百里。戶三千七百九十,口一萬八千七百九十。)
shèng zhōu lǐ yú lín xiàn. chūn qiū róng dí zhī dì. zhàn guó shǔ zhào. zhì qín shǐ huáng, fá zhào qǔ yún zhōng shì. qín shǔ yún zhōng jiǔ yuán èr jùn dì. èr hàn wèi yún zhōng wǔ yuán jùn dì, suǒ wèi yú xī sāi. jīn jùn nán jiè. shǐ jì yún:" qín què xiōng nú, shù yú wèi sāi" suí chū zhì shèng zhōu, yáng dì chū zhōu fèi, zhì yú lín jùn. dà táng wèi shèng zhōu, huò wèi yú lín jùn. lǐng xiàn èr:
勝州(理榆林縣。)春秋戎狄之地。戰國屬趙。(至秦始皇,伐趙取雲中是。)秦屬雲中、九原二郡地。二漢為雲中、五原郡地,所謂榆溪塞。(今郡南界。史記云:"秦卻匈奴,樹榆為塞")隋初置勝州,煬帝初州廢,置榆林郡。大唐為勝州,或為榆林郡。領縣二:
yú lín hàn shā nán xiàn dì. yǒu gù yún zhōng chéng fú yún duī jīn hé. zǐ sāi hé zì mǎ yì jùn shàn yáng xiàn jiè liú rù. yǒu yú lín guān. jīn xiàn xī yǒu hàn wǔ yuán chéng.
榆林(漢沙南縣地。有故云中城、拂雲堆、金河。紫塞河自馬邑郡善陽縣界流入。有榆林關。今縣西有漢五原城。)
hé bīn hàn shā nán xiàn dì. zhēn guān sān nián zhì, dōng lín hé àn wèi míng.
河濱(漢沙南縣地。貞觀三年置,東臨河岸為名。)
ān běi fǔ dōng zhì yú lín jùn sān bǎi wǔ shí lǐ. nán zhì shuò fāng jùn bā bǎi lǐ. xī zhì jiǔ yuán jùn sān bǎi wǔ shí lǐ. běi zhì huí hé jiè qī bǎi lǐ. dōng nán dào yú lín jùn lián gǔ xiàn sì bǎi lǐ. xī nán dào jiǔ yuán jùn jiè yī bǎi èr shí lǐ. xī běi dào xī chéng jiè yī bǎi èr shí lǐ. dōng běi dào dōng chéng jiè yī bǎi èr shí lǐ. qù xī jīng èr qiān lǐ, qù dōng jīng èr qiān èr bǎi lǐ. hù yī qiān qī bǎi qī shí wǔ, kǒu èr wàn yī qiān.
安北府(東至榆林郡三百五十里。南至朔方郡八百里。西至九原郡三百五十里。北至回紇界七百里。東南到榆林郡連谷縣四百里。西南到九原郡界一百二十里。西北到西城界一百二十里。東北到東城界一百二十里。去西京二千里,去東京二千二百里。戶一千七百七十五,口二萬一千。)
ān běi dōu hù fǔ, zhàn guó shí shǔ zhào, hòu shǔ qín. àn: shǐ jì méng tián chuán yún:" zhú zhǎng chéng, qǐ lín táo, zhì liáo dōng, yán mào wàn yú lǐ, yú shì dù hé, jù yīn shān, wēi yí ér běi." zé qín shì dé jīn ān běi zhī dì. ér hàn shǐ yún:" zhǔ fù yǎn shàng shū yuē: méng tián gōng hú, què dì qiān lǐ, zhōng bù yú hé ér běi." wèi xiáng liǎng shǐ hé wèi bù tóng, rán yí shǐ jì wèi shí. wēi yīn wēi. yí yīn yí. dà táng fēn fēng shèng èr zhōu jiè zhì hàn hǎi dōu hù fǔ, zǒng zhāng zhōng gǎi wèi ān běi dà dū hù fǔ. yǒu yīn shān hū yán qú.
安北都護府,戰國時屬趙,後屬秦。(按:史記蒙恬傳云:"築長城,起臨洮,至遼東,延袤萬餘里,於是渡河,據陰山,逶迤而北。"則秦氏得今安北之地。而漢史云:"主父偃上書曰:蒙恬攻胡,卻地千里,終不逾河而北。"未詳兩史何為不同,然疑史記為實。逶音威。迤音移。)大唐分豐、勝二州界置瀚海都護府,總章中改為安北大都護府。(有陰山、呼延渠。)