strong lǐ jiǔ shí yī kāi yuán lǐ zuǎn lèi èr shí liù bīn lǐ strong
禮九十一 開元禮纂類二十六 賓禮
fān zhǔ lái cháo yǐ shù bó yíng láo
蕃主來朝以束帛迎勞
qián yī rì, shǒu gōng shè cì yú hòu guǎn mén zhī wài dào yòu, nán xiàng. qí rì, shǐ zhě zhì, zhǎng cì zhě yǐn jiù cì. fān zhǔ fú qí guó fú, suǒ sī yǐn lì yú dōng jiē xià, xī miàn. fán fān zhǔ jìn zhǐ jiē suǒ sī xiān yǐn, zhì shǐ jiē yè zhě qián dǎo. shǐ zhě cháo fú chū cì, lì yú mén xī, dōng miàn, cóng zhě zhí shù bó lì yú shǐ zhě zhī nán. fān zhǔ yǒu sī chū mén dōng, xī miàn yuē:" gǎn qǐng shì." shǐ zhě yuē:" fèng zhì láo mǒu zhǔ." chēng qí guó míng. yǒu sī rù gào. fān zhǔ yíng yú guǎn mén wài zhī dōng, xī miàn zài bài. shǐ zhě yǔ fān zhǔ jù rù. shǐ zhě xiān shēng lì yú xī jiē shàng, zhí shù bó zhě cóng shēng, lì yú shǐ zhě zhī běi, jù dōng miàn. fān zhǔ shēng lì yú dōng jiē shàng, xī miàn. shǐ zhě zhí bì chēng:" yǒu zhì." fān zhǔ jiāng xià bài, shǐ zhě yuē:" yǒu hòu zhì, wú xià bài." fān zhǔ xuán, běi miàn zài bài qǐ shǒu. shǐ zhě xuān zhì qì, fān zhǔ jìn shòu bì, cǎi wǔ pǐ wèi yī shù. qí fān zhǔ dá láo shǐ, gè yǐ tǔ wù, qí duō shào xiāng zhǔn, bù dé guò láo bì. láo yú yuǎn jiāo, qí lǐ tóng. fān zhǔ hái, yí zèng yú yuǎn jiāo yì rú zhī. láo fān shǐ jí wú shù bó yě. tuì fù wèi, yǐ bì shòu zuǒ yòu, yòu zài bài qǐ shǒu. shǐ zhě jiàng chū, lì yú guǎn mén wài zhī xī, dōng miàn. fān zhǔ sòng yú guǎn mén zhī wài, xī miàn, zhǐ shǐ zhě. fān zhǔ yī shǐ zhě jù rù, yī ràng shēng, fān zhǔ xiān shēng dōng jiē shàng, xī miàn shǐ zhě shēng xī jiē shàng, dōng miàn. fān zhǔ yǐ tǔ wù bīn shǐ zhě, shǐ zhě zài bài shòu, fān zhǔ zài bài sòng wù. shǐ zhě jiàng chū, fān zhǔ cóng chū mén wài jiē rú chū. fān zhǔ zài bài sòng, shǐ zhě hái, fān zhǔ rù. hóng lú yíng yǐn yì cháo táng, yī fāng běi miàn lì. suǒ sī zòu wén, shè rén chéng chì chū chēng:" yǒu chì." fān zhǔ zài bài, xuān láo qì, yòu zài bài, suǒ sī yǐn jiù guǎn rú cháng yí.
前一日,守宮設次於候館門之外道右,南向。其日,使者至,掌次者引就次。蕃主服其國服,所司引立於東階下,西面。(凡蕃主進止皆所司先引,制使皆謁者前導。)使者朝服出次,立於門西,東面,從者執束帛立於使者之南。蕃主有司出門東,西面曰:"敢請事。"使者曰:"奉制勞某主。"(稱其國名。)有司入告。蕃主迎於館門外之東,西面再拜。使者與蕃主俱入。使者先升立於西階上,執束帛者從升,立於使者之北,俱東面。蕃主升立於東階上,西面。使者執幣稱:"有制。"蕃主將下拜,使者曰:"有後制,無下拜。"蕃主旋,北面再拜稽首。使者宣制訖,蕃主進受幣,(采五疋為一束。其蕃主答勞使,各以土物,其多少相准,不得過勞幣。勞於遠郊,其禮同。蕃主還,遺贈於遠郊亦如之。勞蕃使即無束帛也。)退復位,以幣授左右,又再拜稽首。使者降出,立於館門外之西,東面。蕃主送於館門之外,西面,止使者。蕃主揖使者俱入,揖讓升,蕃主先升東階上,西面;使者升西階上,東面。蕃主以土物儐使者,使者再拜受,蕃主再拜送物。使者降出,蕃主從出門外皆如初。蕃主再拜送,使者還,蕃主入。鴻臚迎引詣朝堂,依方北面立。所司奏聞,舍人承敕出稱:"有敕。"蕃主再拜,宣勞訖,又再拜,所司引就館如常儀。
qiǎn shǐ jiè fān zhǔ jiàn rì
遣使戒蕃主見日
qián yī rì, shǒu gōng shè cì yú guǎn mén zhī wài dào yòu, nán xiàng. qí rì, shǐ zhě zhì, zhǎng cì zhě yǐn jiù cì. fān zhǔ fú qí guó fú jiàng lì yú dōng jiē xià, xī miàn, fān guó zhū guān lì yú fān zhǔ zhī hòu, xī miàn běi shàng. shǐ zhě fú cháo fú chū cì, lì yú mén xī, dōng miàn. fān zhǔ yǒu sī chū mén dōng, xī miàn yuē:" gǎn qǐng shì." shǐ zhě yuē:" fèng zhì jiè mǒu zhǔ jiàn rì." yǒu sī rù gào. fān zhǔ yíng yú guǎn mén wài zhī dōng, xī miàn zài bài. shǐ zhě yǔ fān zhǔ jù rù. shǐ zhě shēng zì xī jiē, dōng miàn fān zhǔ shēng zì dōng jiē, xī miàn. shǐ zhě chēng:" yǒu zhì." fān zhǔ zài bài. xuān zhì yuē:" mǒu rì mǒu zhǔ jiàn." fān zhǔ yòu zài bài, qǐ shǒu. shǐ zhě jiàng chū, fān zhǔ sòng yú guǎn mén zhī wài, xī miàn zài bài. shǐ zhě hái, fān zhǔ rù.
前一日,守宮設次於館門之外道右,南向。其日,使者至,掌次者引就次。蕃主服其國服降立於東階下,西面,蕃國諸官立於蕃主之後,西面北上。使者服朝服出次,立於門西,東面。蕃主有司出門東,西面曰:"敢請事。"使者曰:"奉制戒某主見日。"有司入告。蕃主迎於館門外之東,西面再拜。使者與蕃主俱入。使者升自西階,東面;蕃主升自東階,西面。使者稱:"有制。"蕃主再拜。宣制曰:"某日某主見。"蕃主又再拜,稽首。使者降出,蕃主送於館門之外,西面再拜。使者還,蕃主入。
fān zhǔ fèng jiàn fèng cí lǐ tóng
蕃主奉見(奉辭禮同)
qián yī rì, shàng shě fèng yù zhěng shè yù wò yú tài jí diàn běi bì, nán xiàng. shǒu gōng shè cì, tài lè lìng zhǎn gōng xuán, shè jǔ huī wèi yú shàng xià, gǔ chuī lìng shè shí èr àn, chéng huáng lìng chén chē hé, shàng niǎn fèng yù chén yú niǎn, shàng shě fèng yù pù fān zhǔ chuáng zuò yú yù zuò xī nán dōng xiàng, bìng rú cháng yí.
前一日,尚舍奉御整設御幄於太極殿北壁,南向。守宮設次,太樂令展宮懸,設舉麾位於上下,鼓吹令設十二案,乘黃令陳車輅,尚輦奉御陳輿輦,尚舍奉御鋪蕃主床座於御座西南東向,並如常儀。
qí rì, diǎn yí shè fān zhǔ bǎn wèi yú xuán nán dào xī, běi miàn. yòu shè fān guó zhū guān zhī wèi yú fān zhǔ wèi hòu, gè yī qí bān chóng xíng běi miàn, yǐ xī wèi shàng. shè diǎn yí wèi yú xuán zhī dōng běi, zàn zhě èr rén zài nán, chà tuì, jù xī miàn. zhū wèi gè lēi suǒ bù, liè huáng huī zhàng tún mén jí chén yú diàn tíng. tài lè lìng shuài gōng rén rù jiù wèi, xié lǜ láng rù jiù jǔ huī wèi. suǒ sī yíng yǐn fān zhǔ zhì chéng tiān mén wài, tōng shì shè rén yǐn jiù cì. běn sī rù zòu, sà jǐ jìn zhàng rù chén rú cháng. diǎn yí shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi. shì zhōng bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." zhū shì wèi zhī guān gè fú qí qì fú, fú bǎo láng fèng bǎo, jù yì gé fèng yíng. fān zhǔ fú qí guó fú chū cì, tōng shì shè rén yǐn lì yú gé wài xī xiāng, dōng miàn ruò gèng yǒu zhū fān, yǐ guó dà xiǎo wèi xù. fān guó zhū guān gè fú qí fú, lì yú fān zhǔ zhī hòu, jù dōng miàn běi shàng.
其日,典儀設蕃主版位於懸南道西,北面。又設蕃國諸官之位於蕃主位後,各依其班重行北面,以西為上。設典儀位於懸之東北,贊者二人在南,差退,俱西面。諸衛各勒所部,列黃麾仗屯門及陳於殿庭。太樂令帥工人入就位,協律郎入就舉麾位。所司迎引蕃主至承天門外,通事舍人引就次。本司入奏,鈒戟近仗入陳如常。典儀帥贊者先入就位。侍中版奏:"請中嚴。"諸侍衛之官各服其器服,符寶郎奉寶,俱詣閤奉迎。蕃主服其國服出次,通事舍人引立於閤外西廂,東面;(若更有諸蕃,以國大小為序。)蕃國諸官各服其服,立於蕃主之後,俱東面北上。
shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn." huáng dì fú tōng tiān guān, jiàng shā páo, chéng yú yǐ chū, qū zhí huá gài jǐng bì shì wèi rú cháng yí. huáng dì jiāng chū, zhàng dòng, tài lè lìng lìng zhuàng huáng zhōng zhī zhōng, yòu wǔ zhōng jiē yīng, xié lǜ láng jǔ huī, gǔ chù, zòu tài hé zhī lè yǐ gū xǐ zhī jūn. huáng dì chū zì xī fáng, jí yù zuò nán xiàng zuò, fú bǎo láng fèng bǎo zhì yú yù zuò, shì wèi rú cháng, yǎn huī, jiá yǔ, lè zhǐ. tōng shì shè rén yǐn fān zhǔ rù mén, shū hé zhī lè zuò, zhì wèi lè zhǐ. diǎn yí yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, fān zhǔ zài bài qǐ shǒu. shì zhōng chéng zhì jiàng yì fān zhǔ xī běi, dōng miàn chēng:" yǒu zhì." fān zhǔ zài bài qǐ shǒu, xuān zhì qì, fān zhǔ yòu zài bài qǐ shǒu. shì zhōng huí zòu, yòu chéng zhì jiàng láo, chì mìng shēng zuò, fān zhǔ zài bài qǐ shǒu. shè rén yǐn fān zhǔ, lè zuò, fān zhǔ zhì jiē, lè zhǐ. shè rén jiē yǐn shēng, zhì zuò hòu, fān zhǔ jiù zuò, fǔ fú, zuò. shì zhōng chéng zhì láo wèn, fān zhǔ fǔ fú, bì xí jiāng xià bài, shì zhōng chéng zhì yuē:" wú xià bài." fān zhǔ fù wèi, bài duì rú cháng. shì zhōng huí zòu, yòu chéng zhì láo hái guǎn. shè rén yǐn fān zhǔ jiàng zì xī jiē, diǎn yè zhě chéng yǐn, lè zuò, fù xuán nán wèi, lè zhǐ. fān zhǔ zài bài qǐ shǒu qì, shè rén yǐn fān zhǔ, lè zuò, fān zhǔ chū mén, lè zhǐ.
侍中版奏:"外辦。"皇帝服通天冠,絳紗袍,乘輿以出,曲直華蓋警蹕侍衛如常儀。皇帝將出,仗動,太樂令令撞黃鍾之鐘,右五鍾皆應,協律郎舉麾,鼓柷,奏太和之樂以姑洗之均。皇帝出自西房,即御座南向坐,符寶郎奉寶置於御座,侍衛如常,偃麾,戛敔,樂止。通事舍人引蕃主入門,舒和之樂作,至位樂止。典儀曰:"再拜。"贊者承傳,蕃主再拜稽首。侍中承制降詣蕃主西北,東面稱:"有制。"蕃主再拜稽首,宣制訖,蕃主又再拜稽首。侍中回奏,又承制降勞,敕命升坐,蕃主再拜稽首。舍人引蕃主,樂作,蕃主至階,樂止。舍人接引升,至座後,蕃主就座,俯伏,坐。侍中承制勞問,蕃主俯伏,避席將下拜,侍中承制曰:"無下拜。"蕃主復位,拜對如常。侍中回奏,又承制勞還館。舍人引蕃主降自西階,典謁者承引,樂作,復懸南位,樂止。蕃主再拜稽首訖,舍人引蕃主,樂作,蕃主出門,樂止。
chū fān zhǔ shēng zuò, shè rén yǐn fān guó zhū guān yǐ cì rù jiù wèi. lì dìng, diǎn yí yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, fān guó zhū guān jù zài bài qǐ shǒu. shè rén chéng chì, jiàng zì xī jiē, yì fān guó zhū guān xī běi, dōng miàn chēng:" chì zhǐ." fān guó zhū guān jù zài bài qǐ shǒu, xuān chì qì, fān guó zhū guān jù zài bài qǐ shǒu, duì qì, yòu zài bài qǐ shǒu. shè rén huí zòu, yòu chéng chì jiàng láo hái guǎn, fān guó zhū guān jù zài bài qǐ shǒu. yú fān zhǔ chū, shè rén yǐn fān guó zhū guān yǐ cì chū.
初蕃主升坐,舍人引蕃國諸官以次入就位。立定,典儀曰:"再拜。"贊者承傳,蕃國諸官俱再拜稽首。舍人承敕,降自西階,詣蕃國諸官西北,東面稱:"敕旨。"蕃國諸官俱再拜稽首,宣敕訖,蕃國諸官俱再拜稽首,對訖,又再拜稽首。舍人回奏,又承敕降勞還館,蕃國諸官俱再拜稽首。於蕃主出,舍人引蕃國諸官以次出。
qì, shì zhōng qián guì, zòu chēng:" shì zhōng chén mǒu yán, lǐ bì." fǔ fú, xìng, hái shì wèi. huáng dì xìng, tài lè lìng lìng zhuàng ruí bīn zhī zhōng, zuǒ wǔ zhōng jiē yīng, gǔ chù, zòu tài hé zhī lè huáng dì jiàng zuò, chéng yú rù zì dōng fáng, shì wèi jǐng bì rú cháng yí, shì chén cóng zhì gé, lè zhǐ.
訖,侍中前跪,奏稱:"侍中臣某言,禮畢。"俯伏,興,還侍位。皇帝興,太樂令令撞蕤賓之鐘,左五鍾皆應,鼓柷,奏太和之樂;皇帝降座,乘輿入自東房,侍衛警蹕如常儀,侍臣從至閤,樂止。
shòu fān guó shǐ biǎo jí bì qí láo jí jiè jiàn rì rú shàng yí
受蕃國使表及幣(其勞及戒見日如上儀)
qián yī rì, shàng shě fèng yù zhěng shè yù wò yú suǒ yù zhī diàn běi bì, nán xiàng. shǒu gōng shè shǐ zhě cì, tài lè lìng zhǎn gōng xuán, jǔ huī wèi yú shàng xià, bìng rú cháng yí.
前一日,尚舍奉御整設御幄於所御之殿北壁,南向。守宮設使者次,太樂令展宮懸,舉麾位於上下,並如常儀。
qí rì, diǎn yí shè shǐ zhě wèi yú xuán nán, chóng xíng běi miàn, yǐ xī wèi shàng. tíng shí wèi yú kè qián. shè diǎn yí wèi yú xuán zhī dōng běi, zàn zhě èr rén zài nán, chà tuì, jù xī miàn. zhū wèi lēi suǒ bù liè huáng huī bàn zhàng tún mén jí rù chén yú diàn tíng. tài lè lìng shuài gōng rén rù jiù wèi rú shàng yí. fú bǎo láng fèng bǎo jù yì gé fèng yíng. shǐ zhě fú qí guó fú, fèng shū chū cì, tōng shì shè rén yǐn lì yú gé wài xī xiāng, dōng miàn cóng zhě zhí bì jí tíng shí lì yú hòu, jù dōng miàn běi shàng.
其日,典儀設使者位於懸南,重行北面,以西為上。庭實位於客前。設典儀位於懸之東北,贊者二人在南,差退,俱西面。諸衛勒所部列黃麾半仗屯門及入陳於殿庭。太樂令帥工人入就位如上儀。符寶郎奉寶俱詣閤奉迎。使者服其國服,奉書出次,通事舍人引立於閤外西廂,東面;從者執幣及庭實立於後,俱東面北上。
shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn." huáng dì fú tōng tiān guān, chéng yú yǐ chū, diǎn zhí huá gài jǐng bì shì wèi rú cháng yí. huáng dì jiāng chū, zhàng dòng, tài lè lìng lìng zhuàng huáng zhōng zhī zhōng rú shàng yí, fú bǎo láng zhì bǎo yú yù zuò, shì wèi rú cháng yí, lè zhǐ. zhōng shū shì láng yī rén lìng shǐ èr rén chí àn xiān qí yú xī jiē xià, dōng miàn běi shàng. shè rén yǐn shǐ zhě jí tíng shí rù jiù xuán nán wèi. shǐ zhě chū rù mén, shū hé zhī lè zuò, lì dìng lè zhǐ. dà fān dà shǐ wèi shè lè, cì fān dà shǐ jí dà fān zhōng shǐ yǐ xià jiē bù shè lè xuán jí huáng huī zhàng. zhōng shū shì láng shuài chí àn zhě jìn yì shǐ zhě qián, dōng miàn. shì láng shòu shū zhì yú àn, huí yì xī jiē. shì láng qǔ shū shēng zòu, shì àn zhě tuì. chū shì láng zòu shū, yǒu sī gè shuài qí shǔ shòu bì mǎ yú tíng. diǎn yí yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, shǐ zhě yǐ xià jiē zài bài. shè rén qián chéng zhì, jiàng yì shǐ zhě qián, wèn fān guó zhǔ, shǐ zhě zài bài, duì qì, yòu zài bài. shè rén huí zòu, yòu chéng chì wèn qí chén xià, shǐ zhě zài bài duì. yòu láo shǐ zhě yǐ xià, duì bài jí shè rén huí zòu bìng rú cháng yí. shè rén chéng zhì chì láo hái guǎn, shǐ zhě yǐ xià jiē zài bài. shè rén yǐn shǐ zhě yǐ xià chū, lè zuò zhǐ rú cháng yí.
侍中版奏:"外辦。"皇帝服通天冠,乘輿以出,典直華蓋警蹕侍衛如常儀。皇帝將出,仗動,太樂令令撞黃鍾之鐘如上儀,符寶郎置寶於御座,侍衛如常儀,樂止。中書侍郎一人令史二人持案先俟於西階下,東面北上。舍人引使者及庭實入就懸南位。使者初入門,舒和之樂作,立定樂止。(大蕃大使為設樂,次蕃大使及大蕃中使以下皆不設樂懸及黃麾仗。)中書侍郎帥持案者進詣使者前,東面。侍郎受書置於案,回詣西階。侍郎取書升奏,侍案者退。初侍郎奏書,有司各帥其屬受幣馬於庭。典儀曰:"再拜。"贊者承傳,使者以下皆再拜。舍人前承制,降詣使者前,問蕃國主,使者再拜,對訖,又再拜。舍人回奏,又承敕問其臣下,使者再拜對。又勞使者以下,對拜及舍人回奏並如常儀。舍人承制敕勞還館,使者以下皆再拜。舍人引使者以下出,樂作止如常儀。
shì zhōng qián guì, zòu chēng:" shì zhōng chén mǒu yán, lǐ bì." fǔ fú, xìng, hái shì wèi. huáng dì xìng, tài lè lìng lìng zhuàng ruí bīn zhī zhōng rú shàng yí, shì chén cóng zhì gé, lè zhǐ.
侍中前跪,奏稱:"侍中臣某言,禮畢。"俯伏,興,還侍位。皇帝興,太樂令令撞蕤賓之鐘如上儀,侍臣從至閤,樂止。
huáng dì yàn fān guó zhǔ
皇帝宴蕃國主
qián yī rì, shàng shě fèng yù zhěng shè yù wò yú yù diàn zhī běi bì, nán xiàng. shàng shí fèng yù tài guān lìng mìng gè jù zhuàn, shǒu gōng shè cì, tài lè lìng shè dēng gē wèi yú diàn shàng, zhǎn gōng xuán yú diàn tíng, shè jǔ huī wèi yú shàng xià, gǔ chuī lìng shè shí èr àn, chéng huáng lìng chén chē hé, shàng niǎn fèng yù chén yú niǎn, bìng rú cháng yí.
前一日,尚舍奉御整設御幄於御殿之北壁,南向。尚食奉御、太官令命各具饌,守宮設次,太樂令設登歌位於殿上,展宮懸於殿庭,設舉麾位於上下,鼓吹令設十二案,乘黃令陳車輅,尚輦奉御陳輿輦,並如常儀。
qí rì, shàng shě fèng yù pù fān zhǔ chuáng zuò yú yù zuò xī nán, fān guó zhū guān yīng shēng diàn zhě zuò yú fān zhǔ zhī hòu, shè bù shēng diàn zhě zuò xí yú xī láng xià, jù dōng miàn běi shàng. shàng shí fèng yù shè yù jiǔ zūn, tài guān lìng shè fān zhǔ yǐ xià jiǔ zūn, bìng rú cháng yí. diǎn yí shè fān zhǔ bǎn wèi yú xuán nán. yòu shè fān guó zhū guān zhī wèi yú fān zhǔ zhī hòu, jù chóng xíng, běi miàn xī shàng. shè diǎn yí wèi yú xuán zhī dōng běi rú cháng yí. zhū wèi gè lēi suǒ bù liè huáng huī zhàng tún mén jí chén yú diàn tíng. tài lè lìng shuài gōng rén èr wǔ rù jiù wèi, xié lǜ láng rù jiù jǔ huī wèi. suǒ sī yíng yǐn fān zhǔ zhì chéng tiān mén wài, tōng shì shè rén yǐn zhī cì. fán fān kè chū rù shēng jiàng, jiē zhǎng kè jiān yǐn. suǒ sī rù zòu, sà jǐ jìn zhàng rù chén rú cháng. diǎn yí shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi. shì zhōng bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." zhū shì wèi zhī guān gè fú qí qì fú, fú bǎo láng fèng bǎo, jù yì gé fèng yíng. fān zhǔ fú qí guó fú chū cì, tōng shì shè rén yǐn lì yú gé wài xī xiāng, dōng miàn, fān guó zhū guān gè fú qí guó fú, lì yú fān zhǔ zhī hòu, jù dōng miàn běi shàng.
其日,尚舍奉御鋪蕃主床座於御座西南,蕃國諸官應升殿者座於蕃主之後,設不升殿者坐席於西廊下,俱東面北上。尚食奉御設御酒樽,太官令設蕃主以下酒樽,並如常儀。典儀設蕃主版位於懸南。又設蕃國諸官之位於蕃主之後,俱重行,北面西上。設典儀位於懸之東北如常儀。諸衛各勒所部列黃麾仗屯門及陳於殿庭。太樂令帥工人二舞入就位,協律郎入就舉麾位。所司迎引蕃主至承天門外,通事舍人引之次。(凡蕃客出入升降,皆掌客監引。)所司入奏,鈒戟近仗入陳如常。典儀帥贊者先入就位。侍中版奏:"請中嚴。"諸侍衛之官各服其器服,符寶郎奉寶,俱詣閤奉迎。蕃主服其國服出次,通事舍人引立於閤外西廂,東面,蕃國諸官各服其國服,立於蕃主之後,俱東面北上。
shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn." huáng dì fú tōng tiān guān, jiàng shā páo, chéng yú yǐ chū, qū zhí huá gài jǐng bì shì wèi bìng rú cháng yí. huáng dì jiāng chū, zhàng dòng, tài lè lìng lìng zhuàng huáng zhōng rú shàng yí. diǎn yí yī rén shēng lì yú dōng jiē shàng, zàn zhě èr rén lì yú jiē xià, jù xī miàn. tōng shì shè rén yǐn fān zhǔ rù, fān guó zhū guān cóng rù. fān zhǔ rù mén, shū hé zhī lè zuò, fān zhǔ zhì wèi, lè zhǐ. qí yǒu xiàn wù zé cóng zhī rù, chén yú fān zhǔ zhī qián, yǐ xī wèi shàng. lì dìng, diǎn yí yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, fān zhǔ jí fān guó zhū guān jiē zài bài. shì zhōng chéng zhǐ jiàng, chì fān zhǔ shēng zuò, fān zhǔ zài bài. fān zhǔ fèng zhì qí zhì suí qí guó suǒ yǒu, yī yǐ qīng zhě wèi zhī. yuē:" mǒu guó fān chén mǒu, gǎn xiàn rǎng diàn." shì zhōng shēng zòu. yòu shì zhōng chéng zhǐ yuē:" zhèn qí shòu zhī." shì zhōng jiàng yú fān zhǔ dōng běi, xī miàn chēng:" yǒu zhì." fān zhǔ zài bài. xuān zhì qì, fān zhǔ yòu zài bài qì, yǐ zhì shòu shì zhōng. shì zhōng yǐ zhì shòu suǒ sī, yòu suǒ sī shòu qí yú bì jù yǐ dōng.
侍中版奏:"外辦。"皇帝服通天冠,絳紗袍,乘輿以出,曲直華蓋警蹕侍衛並如常儀。皇帝將出,仗動,太樂令令撞黃鐘如上儀。典儀一人升立於東階上,贊者二人立於階下,俱西面。通事舍人引蕃主入,蕃國諸官從入。蕃主入門,舒和之樂作,蕃主至位,樂止。其有獻物則從之入,陳於蕃主之前,以西為上。立定,典儀曰:"再拜。"贊者承傳,蕃主及蕃國諸官皆再拜。侍中承旨降,敕蕃主升座,蕃主再拜。蕃主奉贄(其贄隨其國所有,一以輕者為之。)曰:"某國蕃臣某,敢獻壤奠。"侍中升奏。又侍中承旨曰:"朕其受之。"侍中降於蕃主東北,西面稱:"有制。"蕃主再拜。宣制訖,蕃主又再拜訖,以贄授侍中。侍中以贄授所司,又所司受其餘幣俱以東。
shè rén chéng zhǐ jiàng, chì fān guó zhū guān děng zuò, fān guó zhū guān jù zài bài. tōng shì shè rén yǐn fān zhǔ, yòu tōng shì shè rén yǐn fān guó zhū guān yīng shēng diàn zhě yì xī jiē. fān zhǔ chū xíng lè zuò, zhì jiē lè zhǐ. tōng shì shè rén gè yǐn shēng lì yú zuò hòu. chū fān guó zhū guān yì xī jiē, qí bù shēng diàn zhě tōng shì shè rén fēn yǐn lì yú láng xià xí hòu. lì dìng, diàn shàng diǎn yí chàng:" jiù zuò." jiē xià zàn zhě chéng chuán, fān zhǔ yǐ xià jiē jiù zuò, fǔ fú, zuò. tài lè lìng yǐn gē zhě jí qín sè zhì jiē, tuō lǚ yú xià, shēng jiù wèi zuò. shēng guǎn zhě jiù jiē xián běi miàn lì.
舍人承旨降,敕蕃國諸官等坐,蕃國諸官俱再拜。通事舍人引蕃主,又通事舍人引蕃國諸官應升殿者詣西階。蕃主初行樂作,至階樂止。通事舍人各引升立於座後。初蕃國諸官詣西階,其不升殿者通事舍人分引立於廊下席後。立定,殿上典儀唱:"就座。"階下贊者承傳,蕃主以下皆就座,俯伏,坐。太樂令引歌者及琴瑟至階,脫履於下,升就位坐。笙管者就階閒北面立。
shàng shí fèng yù jìn jiǔ, zhì jiē, diàn shàng diǎn yí chàng:" jiǔ zhì, xìng." jiē xià zàn zhě chéng chuán, fān zhǔ yǐ xià jiē fǔ fú, xìng, lì zuò hòu. diàn zhōng jiān dào jiē shěng jiǔ, shàng shí fèng yù fèng jiǔ jìn, huáng dì jǔ jiǔ, liáng yùn lìng yòu xíng jiǔ diàn shàng. diǎn yí chàng:" zài bài." jiē xià zàn zhě chéng chuán, fān zhǔ yǐ xià jiē zài bài qì, jìn hù, shòu zhì diàn shàng. diǎn yí chàng:" jiù zuò." jiē xià zàn zhě chéng chuán, fān zhǔ yǐ xià jiē jiù zuò, fǔ fú, zuò yǐn. huáng dì chū jǔ jiǔ, dēng gē zuò zhāo hé sān zhōng. shàng shí fèng yù jìn shòu xū zhì, diàn yú diàn. dēng gē qì, jiàng fù wèi.
尚食奉御進酒,至階,殿上典儀唱:"酒至,興。"階下贊者承傳,蕃主以下皆俯伏,興,立座後。殿中監到階省酒,尚食奉御奉酒進,皇帝舉酒,良醞令又行酒殿上。典儀唱:"再拜。"階下贊者承傳,蕃主以下皆再拜訖,搢笏,受觶殿上。典儀唱:"就座。"階下贊者承傳,蕃主以下皆就座,俯伏,坐飲。皇帝初舉酒,登歌作昭和三終。尚食奉御進受虛觶,奠於坫。登歌訖,降復位。
shāng xíng sān zhōu, shàng shí fèng yù jìn shí. shí shēng jiē, diàn shàng diǎn yí chàng:" shí zhì, xìng." jiē xià zàn zhě chéng chuán, fān zhǔ yǐ xià jiē zhí hù, fǔ fú, xìng, lì zuò hòu. diàn zhōng jiān dào jiē shěng àn, shàng shí fèng yù pǐn cháng shí qì, yǐ cì jìn zhì yù qián. tài guān lìng yòu xíng fān zhǔ yǐ xià shí àn. shè qì, diàn shàng diǎn yí chàng:" jiù zuò." jiē xià zàn zhě chéng chuán, fān zhǔ yǐ xià jiē jiù zuò, fǔ fú, zuò. huáng dì nǎi fàn, xiū hé zhī lè zuò, fān zhǔ yǐ xià jiē fàn, yù shí bì, lè zhǐ. fān zhǔ yǐ xià shí qì, shàng shí tài guān jù chè àn.
觴行三周,尚食奉御進食。食升階,殿上典儀唱:"食至,興。"階下贊者承傳,蕃主以下皆執笏,俯伏,興,立座後。殿中監到階省案,尚食奉御品嘗食訖,以次進置御前。太官令又行蕃主以下食案。設訖,殿上典儀唱:"就座。"階下贊者承傳,蕃主以下皆就座,俯伏,坐。皇帝乃飯,休和之樂作,蕃主以下皆飯,御食畢,樂止。蕃主以下食訖,尚食太官俱徹案。
yòu xíng jiǔ, suì shè shù xiū, èr wǔ yǐ cì rù zuò. ruò cì jiǔ, shè rén qián chéng zhǐ, yì shòu cì zhě qián, méng cì zhě zhí hù, fǔ fú, qǐ, lì zuò hòu. shè rén chēng" cì jiǔ", méng cì zhě zài bài. jiǔ zhì, méng cì zhě jìn hù, shòu zhì, jiù xí, fǔ fú, zuò yǐn, zú zhì, fǔ fú, qǐ, lì shòu xū zhì, yòu zài bài, jiù xí, fǔ fú, zuò.
又行酒,遂設庶羞,二舞以次入作。若賜酒,舍人前承旨,詣受賜者前,蒙賜者執笏,俯伏,起,立座後。舍人稱"賜酒",蒙賜者再拜。酒至,蒙賜者搢笏,受觶,就席,俯伏,坐飲,卒觶,俯伏,起,立授虛觶,又再拜,就席,俯伏,坐。
huì bì, tōng shì shè rén zàn fān zhǔ yǐ xià xìng, fān zhǔ yǐ xià jiē fǔ fú, xìng, lì zuò hòu. tōng shì shè rén yǐn jiàng, lè zuò, fù xuán nán wèi. lì dìng, diǎn yí yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, fān zhǔ yǐ xià jiē zài bài. ruò yǒu kuāng fěi, shè rén qián chéng zhǐ, jiàng xuān chì, fān zhǔ yǐ xià jiē zài bài. tài fǔ shuài qí shǔ yǐ yī wù yǐ cì shòu zhī qì, fān zhǔ yǐ xià yòu zài bài. tōng shì shè rén yǐn chū, lè zuò, zhì mén lè zhǐ.
會畢,通事舍人贊蕃主以下興,蕃主以下皆俯伏,興,立座後。通事舍人引降,樂作,復懸南位。立定,典儀曰:"再拜。"贊者承傳,蕃主以下皆再拜。若有筐篚,舍人前承旨,降宣敕,蕃主以下皆再拜。太府帥其屬以衣物以次授之訖,蕃主以下又再拜。通事舍人引出,樂作,至門樂止。
shì zhōng qián guì zòu chēng:" shì zhōng chén mǒu yán, lǐ bì." fǔ fú, xìng, hái shì wèi. huáng dì xìng, tài lè lìng lìng zhuàng ruí bīn zhī zhōng rú cháng yí.
侍中前跪奏稱:"侍中臣某言,禮畢。"俯伏,興,還侍位。皇帝興,太樂令令撞蕤賓之鐘如常儀。
huáng dì yàn fān guó shǐ
皇帝宴蕃國使
qián yī rì, shàng shě fèng yù shè yù wò yú suǒ yù zhī diàn běi bì, nán xiàng. tài guān lìng jù zhuàn, shǒu gōng shè shǐ zhě cì, tài lè lìng zhǎn gōng xuán yú diàn tíng, shè jǔ huī wèi yú shàng xià bìng rú cháng yí. ruò dà fān zhōng shǐ jí zhōng fān dà shǐ yǐ xià, zé bù shè lè jí huáng huī zhàng.
前一日,尚舍奉御設御幄於所御之殿北壁,南向。太官令具饌,守宮設使者次,太樂令展宮懸於殿庭,設舉麾位於上下並如常儀。(若大蕃中使及中蕃大使以下,則不設樂及黃麾仗。)
qí rì, shàng shě fèng yù pù shǐ zhě chuáng zuò yú yù zuò xī nán, shè bù shēng diàn zhě zuò xí yú xī láng xià, jù dōng miàn běi shàng. diǎn yí shè shǐ zhě wèi yú xuán nán, chóng xíng, běi miàn dōng shàng. shè diǎn yí zàn zhě wèi yú xuán zhī dōng běi rú cháng yí. zhū wèi gè lēi suǒ bù liè huáng huī bàn zhàng, jiē yǔ shàng yí tóng. fān shǐ yǐ xià fú qí guó fú chū cì, tōng shì shè rén yǐn lì yú gé wài xī xiāng, dōng miàn, cóng zhě lì yú shǐ zhě zhī hòu, chóng xíng, dōng miàn běi shàng.
其日,尚舍奉御鋪使者床座於御座西南,設不升殿者坐席於西廊下,俱東面北上。典儀設使者位於懸南,重行,北面東上。設典儀贊者位於懸之東北如常儀。諸衛各勒所部列黃麾半仗,皆與上儀同。蕃使以下服其國服出次,通事舍人引立於閤外西廂,東面,從者立於使者之後,重行,東面北上。
shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn." huáng dì fú tōng tiān guān, jiàng shā páo, yǔ shàng yí tóng. diǎn yí yī rén shēng lì dōng jiē shàng, zàn zhě èr rén lì yú jiē xià, jù xī miàn. diǎn yí yǐn shǐ zhě yǐ xià rù jiù xuán nán wèi, shǐ zhě chū rù mén, shū hé zhī lè zuò, zhì wèi lè zhǐ. lì dìng, diǎn yí yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, shǐ zhě yǐ xià jiē zài bài. shè rén qián chéng zhǐ, jiàng chì shǐ zhě shēng zuò, shǐ zhě yǐ xià jiē zài bài. tōng shì shè rén yǐn yīng shēng diàn zhě yì xī jiē, lè zuò zhǐ rú cháng. tōng shì shè rén yǐn shēng, lì yú zuò hòu qí bù shēng diàn zhě, fēn yǐn yì láng xià xí hòu. shàng xià lì dìng, diàn shàng diǎn yí chàng:" jiù zuò." jiē xià zàn zhě chéng chuán, shàng xià zhū kè jiē jiù zuò, fǔ fú, zuò.
侍中版奏:"外辦。"皇帝服通天冠,絳紗袍,與上儀同。典儀一人升立東階上,贊者二人立於階下,俱西面。典儀引使者以下入就懸南位,使者初入門,舒和之樂作,至位樂止。立定,典儀曰:"再拜。"贊者承傳,使者以下皆再拜。舍人前承旨,降敕使者升座,使者以下皆再拜。通事舍人引應升殿者詣西階,樂作止如常。通事舍人引升,立於座後;其不升殿者,分引詣廊下席後。上下立定,殿上典儀唱:"就座。"階下贊者承傳,上下諸客皆就座,俯伏,坐。
jiǔ zhì jiē, diàn shàng diǎn yí chàng:" jiǔ zhì, xìng." jiē xià zàn zhě chéng chuán, shàng xià zhū kè jiē fǔ fú, xìng, lì zuò hòu. tài guān xíng jiǔ diàn shàng, diǎn yí chàng:" zài bài." jiē xià zàn zhě chéng chuán, shàng xià zhū kè jiē zài bài, jìn hù, shòu zhì. diàn shàng diǎn yí chàng:" jiù zuò." jiē xià zàn zhě chéng chuán, fān shǐ yǐ xià zhū kè jiē jiù zuò, fǔ fú, zuò yǐn. shāng xíng sān zhōu, shí shēng jiē, diàn shàng diǎn yí chàng:" shí zhì, xìng." jiē xià zàn zhě chéng chuán, shàng xià zhū kè jiē zhí hù, fǔ fú, xìng, lì zuò hòu. tài guān lìng xíng zhū kè àn. shè shí qì, diàn shàng diǎn yí chàng:" jiù zuò." jiē xià zàn zhě chéng chuán, shàng xià zhū kè jiē jiù zuò, fǔ fú, zuò. shàng xià zhū kè jiē fàn. zhū kè shí qì, tài guān lìng jù chè àn. yòu xíng jiǔ, suì shè shù xiū, èr wǔ yǐ cì rù zuò. ruò cì jiǔ, shè rén qián chéng zhǐ, yì shòu cì zhě qián, méng cì zhě zhí hù, fǔ fú, qǐ, lì zuò hòu. shè rén chēng" cì jiǔ", méng cì zhě zài bài. yú yǔ yàn fān guó zhǔ lǐ tóng, jiē fǎng shàng yí.
酒至階,殿上典儀唱:"酒至,興。"階下贊者承傳,上下諸客皆俯伏,興,立座後。太官行酒殿上,典儀唱:"再拜。"階下贊者承傳,上下諸客皆再拜,搢笏,受觶。殿上典儀唱:"就座。"階下贊者承傳,蕃使以下諸客皆就座,俯伏,坐飲。觴行三周,食升階,殿上典儀唱:"食至,興。"階下贊者承傳,上下諸客皆執笏,俯伏,興,立座後。太官令行諸客案。設食訖,殿上典儀唱:"就座。"階下贊者承傳,上下諸客皆就座,俯伏,坐。上下諸客皆飯。諸客食訖,太官令俱徹案。又行酒,遂設庶羞,二舞以次入作。若賜酒,舍人前承旨,詣受賜者前,蒙賜者執笏,俯伏,起,立座後。舍人稱"賜酒",蒙賜者再拜。餘與宴蕃國主禮同,皆仿上儀。