strong lǐ qī shí wǔ kāi yuán lǐ zuǎn lèi shí jí lǐ qī strong
禮七十五 開元禮纂類十 吉禮七
huáng dì mèng chūn jí hài xiǎng xiān nóng shè shì fù
皇帝孟春吉亥享先農(攝事附)
zhāi jiè
齋戒
qián sì wǔ rì, huáng dì sàn zhāi sān rì yú bié diàn zhì zhāi èr rì, yī rì yú tài jí diàn, yī rì yú xíng gōng. yú tóng shàng xīn yí.
前祀五日,皇帝散齋三日於別殿;致齋二日,一日於太極殿,一日於行宮。餘同上辛儀。
chén shè
陳設
qián xiǎng sān rì, chén shè rú yuán qiū yí.
前享三日,陳設如圓丘儀。
qián xiǎng èr rì, tài lè lìng shè gōng xuán lè rú yuán qiū yí, wéi lè xuán shù lù gǔ wèi yì kǎn yú tán rén dì nèi wěi zhī wài wèi yì.
前享二日,太樂令設宮懸樂如圓丘儀,唯樂懸樹路鼓、為瘞埳於壇壬地內壝之外為異。
qián xiǎng yī rì, fèng lǐ shè yù wèi rú yuán qiū yí, wéi shè wàng yì wèi yú tán xī nán dāng yì kǎn běi xiàng yòu shè fèng lǐ zàn zhě wèi yú yì kǎn xī nán dōng miàn nán shàng wèi yì. shè shì, yòu xiào sǎo chú tán zhī nèi wài. qián xiǎng èr rì, wèi wèi shè xiǎng guān gōng qīng yǐ xià cì yú wài wěi dōng mén wài dào nán, běi xiàng xī shàng. shè chén zhuàn màn yú nèi wěi dōng mén wài dào nán, běi xiàng. tài lè lìng shè gōng xuán. qián xiǎng yī rì, fèng lǐ láng shè xiǎng guān gōng qīng wèi yú nèi wěi dōng mén nèi dào běi, zhí shì wèi yú dào nán, xī xiàng běi shàng, shè yù shǐ wèi yú tán xià rú shì. yòu shè fèng lǐ wèi yú lè xuán dōng běi, zàn zhě èr rén zài nán chà tuì, jù xī xiàng běi shàng. yòu shè fèng lǐ zàn zhě wèi yú yì kǎn xī nán, dōng miàn nán shàng. shè xié lǜ láng wèi yú tán shàng nán bì zhī xī, dōng xiàng. tài lè lìng wèi yú běi xuán jiān. xiǎng guān mén wài wèi jiē yú dōng wěi wài dào nán rú shì. yòu shè yù gēng jí wèi yú wài wěi nán mén zhī wài shí bù suǒ, nán xiàng. shè cóng gēng wèi: sān gōng zhū wáng zhū shàng shū zhū qīng wèi yú yù zuò dōng nán, chóng xíng xī xiàng, gè yī tuī shù wèi liè, qí gōng wáng shàng shū qīng děng fēi gēng zhě wèi yú gēng zhě zhī dōng, chóng xíng xī xiàng, jù běi shàng. jiè gōng xī gōng wèi yú yù wèi xī nán, dōng xiàng, yǐ běi wèi shàng. shàng shě shè yù lěi xí yú sān gōng zhī běi, shǎo xī, nán xiàng. fèng lǐ yòu shè sī nóng qīng wèi yú yù lěi xí dōng, shǎo nán, xī xiàng. lǐn xī lìng yú sī nóng qīng zhī nán, shǎo tuì. zhū zhí lěi sì zhě wèi yú gōng qīng gēng zhě zhī hòu, fēi gēng zhě zhī qián, xī miàn. yù lěi sì èr jù, sān gōng lěi sì sān jù, zhū wáng shàng shū qīng gè sān rén, hé lěi sì jiǔ jù. yǐ xià lěi sì, tài cháng gè lìng jí tián nóng rén zhí zhī. shè shì wú shè gēng jí wèi yǐ xià zhì cǐ yí. shè jiǔ zūn zhī wèi yú tán shàng. shén nóng shì xī zūn èr xiàng zūn èr shān léi èr zài dōng nán yú, běi xiàng. hòu jì shì xī zūn èr xiàng zūn èr shān léi èr zài shén nóng jiǔ zūn zhī dōng, jù běi xiàng xī shàng. zūn jiē jiā sháo mì, yǒu diàn yǐ zhì jué. shè yù xǐ yú tán nán bì dōng nán, yà xiàn zhī xǐ yú dōng bì zhī nán, jù běi xiàng. zhí zūn léi fěi mì zhě, gè wèi yú zūn léi fěi mì zhī hòu. shè bì fěi yú tán shàng, gè yú zūn diàn zhī suǒ. bū hòu, jiāo shè lìng shuài zhāi láng yǐ zūn diàn léi xǐ fěi mì rù shè yú wèi. shēng tán zhě zì dōng bì. yè zhě yǐn guāng lù qīng yì chú shì zhuó gài, fán dǎo yǐn zhě měi qū yī qūn xún. zàn yǐn yǐn yù shǐ yì chú shěng zhuàn jù. guāng lù qīng yǐ xià, měi shì qì gè hái zūn suǒ.
前享一日,奉禮設御位如圓丘儀,唯設望瘞位於壇西南當瘞埳北向、又設奉禮讚者位於瘞埳西南東面南上為異。(攝事,右校掃除壇之內外。前享二日,衛尉設享官公卿以下次於外壝東門外道南,北向西上。設陳饌幔於內壝東門外道南,北向。太樂令設宮懸。前享一日,奉禮郎設享官公卿位於內壝東門內道北,執事位於道南,西向北上,設御史位於壇下如式。又設奉禮位於樂懸東北,贊者二人在南差退,俱西向北上。又設奉禮、贊者位於瘞埳西南,東面南上。設協律郎位於壇上南陛之西,東向。太樂令位於北懸間。享官門外位皆於東壝外道南如式。) 又設御耕籍位於外壝南門之外十步所,南向。設從耕位:三公、諸王、諸尚書、諸卿位於御座東南,重行西向,各依推數為列,其公王尚書卿等非耕者位於耕者之東,重行西向,俱北上。介公、酅公位於御位西南,東向,以北為上。 尚舍設御耒席於三公之北,少西,南向。奉禮又設司農卿位於御耒席東,少南,西向。廩犧令於司農卿之南,少退。諸執耒耜者位於公卿耕者之後,非耕者之前,西面。(御耒耜二具,三公耒耜三具,諸王、尚書、卿各三人,合耒耜九具。以下耒耜,太常各令籍田農人執之。攝事無設耕籍位以下至此儀。) 設酒樽之位於壇上。神農氏犧樽二、象樽二、山罍二在東南隅,北向。后稷氏犧樽二、象樽二、山罍二在神農酒樽之東,俱北向西上。(樽皆加勺冪,有坫以置爵。) 設御洗於壇南陛東南,亞獻之洗於東陛之南,俱北向。執樽罍篚冪者,各位於樽罍篚冪之後。設幣篚於壇上,各於樽坫之所。晡後,郊社令帥齋郎以樽坫罍洗篚冪入設於位。(升壇者自東陛。)謁者引光祿卿詣廚視濯溉,(凡導引者每曲一逡巡。)贊引引御史詣廚省饌具。(光祿卿以下,每事訖各還樽所。)
xiǎng rì wèi míng shí wǔ kè, tài guān lìng shuài zǎi rén yǐ luán dāo gē shēng, zhù shǐ yǐ dòu qǔ máo xuè, gè zhì yú zhuàn suǒ, suì pēng shēng.
享日未明十五刻,太官令帥宰人以鸞刀割牲,祝史以豆取毛血,各置於饌所,遂烹牲。
wèi míng wǔ kè, tài shǐ lìng jiāo shè lìng gè fú qí fú, shēng shè shén nóng shì shén zuò yú tán shàng běi fāng, nán xiàng, shè hòu jì shì shén zuò yú dōng fāng, xī xiàng, xí jiē yǐ guǎn, shè shén wèi yú zuò shǒu.
未明五刻,太史令、郊社令各服其服,升設神農氏神座於壇上北方,南向,設后稷氏神座於東方,西向,席皆以莞,設神位於座首。
luán jià chū gōng
鑾駕出宮
chéng gēng gēn chē yú tài jí diàn qián, yú tóng yuán qiū yí.
乘耕根車於太極殿前,餘同圓丘儀。
kuì xiǎng
饋享
xiǎng rì wèi míng sān kè, zhū xiǎng guān jí cóng xiǎng zhī guān gè fú qí fú. jiāo shè lìng liáng yùn lìng shuài qí shǔ rù shí zūn léi jí bì. xī zūn shí yǐ lǐ qí, xiàng zūn shí yǐ àng qí, shān léi shí yǐ qīng jiǔ. qí jiē jiā míng shuǐ, jiǔ jiē jiā xuán jiǔ, gè shí yú shàng zūn. bì jiē yǐ qīng. tài guān lìng shuài jìn zhuàn zhě shí zhū biān dòu guǐ fǔ děng, rù shè yú zhuàn màn nèi.
享日未明三刻,諸享官及從享之官各服其服。郊社令、良醞令帥其屬入實樽罍及幣。(犧樽實以醴齊,象樽實以盎齊,山罍實以清酒。齊皆加明水,酒皆加玄酒,各實於上樽。幣皆以青。)太官令帥進饌者實諸籩豆簋簠等,入設於饌幔內。
wèi míng èr kè, fèng lǐ shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi. qí yù shǐ jí lǐ guān děng rù zài bài sǎo chú jí jiù wèi, rú yuán qiū yí.
未明二刻,奉禮帥贊者先入就位。其御史及禮官等入再拜、掃除及就位,如圓丘儀。
wèi míng yī kè, yè zhě zàn yǐn gè yǐn xiǎng guān yǐ xià jiù mén wài wèi, sī kōng xíng sǎo chú jí cóng xiǎng qún guān kè shǐ děng cì rù jiù wèi, bìng rú yuán qiū yí. shè shì zì wèi míng sān kè zhì cǐ yǔ zhèng yí tóng.
未明一刻,謁者、贊引各引享官以下就門外位,司空行掃除及從享群官客使等次入就位,並如圓丘儀。(攝事自未明三刻至此與正儀同。)
chū wèi míng sān kè, zhū wèi liè dà jià zhàng wèi, chén shè rú shì. shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn, qǐng zhōng yán." chéng huáng lìng jìn gēng gēn chē yú xíng gōng nán mén wài, huí chē nán xiàng. ruò xíng gōng qù tán shāo yuǎn, yán jǐng rú shì.
初未明三刻,諸衛列大駕仗衛,陳設如式。侍中版奏:"外辦,請中嚴。"乘黃令進耕根車於行宮南門外,回車南向。(若行宮去壇稍遠,嚴警如式。)
wèi míng yī kè, shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn." zhì míng, huáng dì fú gǔn miǎn, chéng yú yǐ chū, sǎn shàn huá gài shì wèi rú cháng yí. shì zhōng fù xǐ péi cóng rú shì. huáng dì shēng chē qì, chéng huáng lìng jìn lěi, tài pú shòu zài rú chū. huáng mén shì láng zòu qǐng luán jià fā yǐn, hái shì wèi, luán jià dòng, zhī dà cì, bìng rú yuán qiū yí. jiāo shè lìng yǐ zhù bǎn jìn yù shǔ qì, jìn chén fèng chū, jiāo shè lìng shòu, gè diàn yú diàn, rú yuán qiū yí. chū huáng dì jiàng chē qì, chéng huáng lìng shòu lěi sì, shòu lǐn xī lìng ér héng zhí zhī, zuǒ qí sì. zhī gēng suǒ, zhì yú xí, suì shǒu zhī. fán zhí lěi sì jiē héng zhī, shòu zé xiān qí lěi, hòu qí sì.
未明一刻,侍中版奏:"外辦。"質明,皇帝服袞冕,乘輿以出,繖扇華蓋侍衛如常儀。(侍中負璽陪從如式。)皇帝升車訖,乘黃令進耒,太僕受載如初。黃門侍郎奏請鑾駕發引,還侍位,鑾駕動,之大次,並如圓丘儀。郊社令以祝版進御署訖,近臣奉出,郊社令受,各奠於坫,如圓丘儀。初皇帝降車訖,乘黃令受耒耜,授廩犧令而橫執之,左其耜。之耕所,置於席,遂守之。(凡執耒耜皆橫之,授則先其耒,後其耜。)
huáng dì tíng dà cì bàn kè qǐng, qí zòu bàn chū cì tài cháng qīng qǐng xíng shì, bìng rú yuán qiū yí. shè shì, zhòng guān bài qì, yè zhě bái tài wèi" yǒu sī jǐn jù, qǐng xíng shì", wú chū wèi míng sān kè xià zhì cǐ yí. xié lǜ láng jǔ huī, gōng gǔ chù, yǐ jiǎo yīn zòu yǒng hé zhī lè, yǐ gū xǐ zhī jūn, zì hòu jiē shén jiē zòu gū xǐ. zuò wén wǔ zhī wǔ lè, wǔ sān chéng, yǎn huī, jiá yǔ, lè zhǐ. tài cháng qīng qián zòu chēng" qǐng zài bài", tuì fù wèi. huáng dì zài bài jí diàn yù bì zòu lè zhī jié, bìng rú yuán qiū yí. shè shì, yè zhě yǐn tài wèi shēng diàn bì. tài cháng qīng yǐn huáng dì jìn, běi miàn guì diàn yú shén nóng shì shén zuò, fǔ fú, xìng. tài cháng qīng yǐn huáng dì shǎo tuì, běi xiàng zài bài. qì, tài cháng qīng yǐn huáng dì yòu lì yú xī fāng, dōng xiàng. yòu tài zhù yǐ bì shòu shì zhōng, shì zhōng fèng bì běi xiàng jìn, huáng dì shòu bì, tài cháng qīng yǐn huáng dì jìn, dōng miàn guì diàn yú hòu jì shì shén zuò, fǔ fú, xìng. tài cháng qīng yǐn huáng dì shǎo tuì, dōng miàn zài bài qì, dēng gē zhǐ. tài cháng qīng yǐn huáng dì, lè zuò, huáng dì jiàng zì nán bì, hái bǎn wèi xī xiàng lì, lè zhǐ.
皇帝停大次半刻頃,其奏辦、出次、太常卿請行事,並如圓丘儀。(攝事,眾官拜訖,謁者白太尉"有司謹具,請行事",無初未明三刻下至此儀。)協律郎舉麾,工鼓柷,以角音奏永和之樂,以姑洗之均,(自後接神皆奏姑洗。)作文舞之舞樂,舞三成,偃麾,戛敔,樂止。太常卿前奏稱"請再拜",退復位。皇帝再拜及奠玉幣、奏樂之節,並如圓丘儀。(攝事,謁者引太尉升奠幣。)太常卿引皇帝進,北面跪奠於神農氏神座,俯伏,興。太常卿引皇帝少退,北向再拜。訖,太常卿引皇帝又立於西方,東向。又太祝以幣授侍中,侍中奉幣北向進,皇帝受幣,太常卿引皇帝進,東面跪奠於后稷氏神座,俯伏,興。太常卿引皇帝少退,東面再拜訖,登歌止。太常卿引皇帝,樂作,皇帝降自南陛,還版位西向立,樂止。
chū qún guān bài qì, zhù shǐ fèng máo xuè zhī dòu lì yú mén wài, yú dēng gē zhǐ, zhù shǐ fèng máo xuè rù, shēng zì nán bì, pèi zuò shēng zì dōng bì, tài zhù yíng qǔ yú tán shàng, jìn diàn yú shén zuò qián, tài zhù tuì lì yú zūn suǒ. huáng dì jì shēng diàn bì, tài guān lìng chū, shuài jìn zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú nèi wěi dōng mén zhī wài, yè zhě yǐn sī tú chū yì zhuàn suǒ, sī tú fèng shén nóng zhī zǔ. huáng dì jì zhì bǎn wèi, lè zhǐ, shè shì wú. tài guān lìng yǐn zhuàn rù. zǔ chū rù mén, yōng hé zhī lè zuò, zhuàn zhì bì, lè zhǐ. zhù shǐ jìn chè máo xuè zhī dòu, jiàng zì dōng bì yǐ chū. shén nóng shì zhī zhuàn shēng zì nán bì, pèi zuò zhī zhuàn shēng zì dōng bì, tài zhù yíng yǐn yú tán shàng, gè shè yú shén zuò qián. biān dòu gài mì xiān chè nǎi shēng guǐ fǔ jì diàn, què qí gài yú xià. shè qì, yè zhě yǐn sī tú yǐ xià jiàng zì dōng bì, fù wèi, tài zhù gè hái zūn suǒ.
初群官拜訖,祝史奉毛血之豆立於門外,於登歌止,祝史奉毛血入,升自南陛,配座升自東陛,太祝迎取於壇上,進奠於神座前,太祝退立於樽所。皇帝既升奠幣,太官令出,帥進饌者奉饌陳於內壝東門之外,謁者引司徒出詣饌所,司徒奉神農之俎。皇帝既至版位,樂止,(攝事無。)太官令引饌入。俎初入門,雍和之樂作,饌至陛,樂止。祝史進徹毛血之豆,降自東陛以出。神農氏之饌升自南陛,配座之饌升自東陛,太祝迎引於壇上,各設於神座前。(籩豆蓋冪先徹乃升;簋簠既奠,卻其蓋於下。)設訖,謁者引司徒以下降自東陛,復位,太祝各還樽所。
tài cháng qīng yǐn huáng dì shè shì, yè zhě yǐn tài wèi. yì léi xǐ, lè zuò, qí guàn xǐ zòu lè jí zhāi láng fèng zǔ, bìng rú yuán qiū zhī yí. tài cháng qīng yǐn huáng dì yì shén nóng shì jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, shì zhōng zàn zhuó lǐ qí qì, shòu hé zhī lè zuò, huáng dì měi zhuó xiàn jí yǐn fú, jiē zuò shòu hé zhī lè. tài cháng qīng yǐn huáng dì jìn shén nóng shì shén zuò qián, běi xiàng guì diàn jué, fǔ fú, xìng, tài cháng qīng yǐn huáng dì shǎo tuì běi xiàng lì, lè zhǐ. tài zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, dōng miàn guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi kāi yuán shén wǔ huáng dì mǒu, shè shì yún" jǐn qiǎn tài wèi fēng chén míng". gǎn zhāo gào yú dì shén nóng shì: xiàn chūn yī shǐ, dōng zuò fāng xìng, lǜ yóu diǎn zé, gōng shì qiān mǔ. jǐn yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, sù bèi cháng sì, chén qí míng jiàn, yǐ hòu jì shì pèi shén zuò zhǔ, shàng xiǎng." qì, xìng. huáng dì zài bài. shè shì, tài wèi zài bài. xià fǎng cǐ. chū dú zhù wén qì, lè zuò, tài zhù jìn, guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ, huáng dì bài qì, lè zhǐ.
太常卿引皇帝(攝事,謁者引太尉。)詣罍洗,樂作,其盥洗、奏樂及齋郎奉俎,並如圓丘之儀。太常卿引皇帝詣神農氏酒樽所,執樽者舉冪,侍中贊酌醴齊訖,壽和之樂作,(皇帝每酌獻及飲福,皆作壽和之樂。)太常卿引皇帝進神農氏神座前,北向跪奠爵,俯伏,興,太常卿引皇帝少退北向立,樂止。太祝持版進於神座之右,東面跪讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子開元神武皇帝某,(攝事雲"謹遣太尉封臣名"。)敢昭告於帝神農氏:獻春伊始,東作方興,率由典則,恭事千畝。謹以制幣犧齊,粢盛庶品,肅備常祀,陳其明薦,以后稷氏配神作主,尚饗。"訖,興。皇帝再拜。(攝事,太尉再拜。下仿此。)初讀祝文訖,樂作,太祝進,跪奠版於神座,興,還樽所,皇帝拜訖,樂止。
tài cháng qīng yǐn huáng dì yì hòu jì shì jiǔ zūn suǒ. zhuó xiàn lè zuò bìng rú shén nóng shì, wéi huáng dì dōng xiàng lì wèi yì. tài zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī zuǒ, běi xiàng guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi kāi yuán shén wǔ huáng dì mǒu, gǎn zhāo gào yú hòu jì shì: tǔ gāo mài qǐ, yuán xiū gēng jí, yòng jiàn cháng shì yú dì shén nóng shì. wéi shén gōng xié jià sè, shí yǔn zhāo pèi, jǐn yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, shì chén míng jiàn, zuò zhǔ yòu shén, shàng xiǎng." qì, xìng. huáng dì zài bài. chū dú zhù wén qì, lè zuò, tài zhù jìn, guì diàn bǎn yú shén zuò, fǔ fú, xìng, hái zūn suǒ, huáng dì bài qì, lè zhǐ.
太常卿引皇帝詣后稷氏酒樽所。(酌獻樂作並如神農氏,唯皇帝東向立為異。)太祝持版進於神座之左,北向跪讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子開元神武皇帝某,敢昭告於后稷氏:土膏脈起,爰修耕籍,用薦常事於帝神農氏。惟神功協稼穡,實允昭配,謹以制幣犧齊,粢盛庶品,式陳明薦,作主侑神,尚饗。"訖,興。皇帝再拜。初讀祝文訖,樂作,太祝進,跪奠版於神座,俯伏,興,還樽所,皇帝拜訖,樂止。
tài cháng qīng yǐn huáng dì jìn shén nóng shì shén zuò qián, běi xiàng lì, lè zuò, tài zhù gè yǐ jué zhuó shàng zūn fú jiǔ, shè shì, tài zhù zhuó léi fú jiǔ. qí yǐn fú shòu zuò lè wǔ děng bìng rú yuán qiū yí. shè shì yì tóng yuán qiū shè shì.
太常卿引皇帝進神農氏神座前,北向立,樂作,太祝各以爵酌上樽福酒,(攝事,太祝酌罍福酒。)其飲福、受胙、樂舞等並如圓丘儀。(攝事亦同圓丘攝事。)
chū huáng dì jiāng fù wèi, yè zhě yǐn tài wèi yì léi xǐ, shè shì, yè zhě yǐn tài cháng qīng wèi yà xiàn. guàn shǒu xǐ jué qì, yè zhě yǐn tài wèi zì dōng bì shēng tán, yì shén nóng shì xiàng zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, tài wèi zhuó àng qí. wǔ wǔ zuò. yè zhě yǐn tài wèi jìn shén nóng shì shén zuò qián, běi xiàng guì diàn jué, xìng, yè zhě yǐn tài wèi shǎo tuì, běi xiàng zài bài. yè zhě yǐn tài wèi yì hòu jì shì xiàng zūn suǒ, qǔ jué yú diàn, zhí zūn zhě jǔ mì, tài wèi zhuó àng qí, yè zhě yǐn tài wèi jìn hòu jì shì shén zuò qián, dōng xiàng guì diàn jué, xìng, yè zhě yǐn tài wèi shǎo tuì, dōng xiàng zài bài. yè zhě yǐn tài wèi jìn shén nóng shì shén zuò qián, běi xiàng lì, tài zhù gè yǐ jué zhuó léi fú jiǔ, hé zhì yī jué, yī tài zhù chí jué jìn tài wèi zhī yòu, xī xiàng lì, tài wèi zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, suì yǐn zú jué, tài zhù jìn shòu jué, fù yú diàn, tài wèi xìng, zài bài, yè zhě yǐn tài wèi jiàng fù wèi.
初皇帝將復位,謁者引太尉詣罍洗,(攝事,謁者引太常卿為亞獻。)盥手洗爵訖,謁者引太尉自東陛升壇,詣神農氏象樽所,執樽者舉冪,太尉酌盎齊。武舞作。謁者引太尉進神農氏神座前,北向跪奠爵,興,謁者引太尉少退,北向再拜。 謁者引太尉詣后稷氏象樽所,取爵於坫,執樽者舉冪,太尉酌盎齊,謁者引太尉進后稷氏神座前,東向跪奠爵,興,謁者引太尉少退,東向再拜。 謁者引太尉進神農氏神座前,北向立,太祝各以爵酌罍福酒,合置一爵,一太祝持爵進太尉之右,西向立,太尉再拜受爵,跪祭酒,遂飲卒爵,太祝進受爵,復於坫,太尉興,再拜,謁者引太尉降復位。
chū tài wèi xiàn jiāng bì, yè zhě yǐn guāng lù qīng yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng zhuó àng qí zhōng xiàn, rú yà xiàn zhī yí. qì, yè zhě yǐn guāng lù qīng shè shì tóng. jiàng fù wèi. wǔ wǔ zhǐ.
初太尉獻將畢,謁者引光祿卿詣罍洗,盥手洗爵,升酌盎齊終獻,如亞獻之儀。訖,謁者引光祿卿(攝事同。)降復位。武舞止。
zhū zhù gè jìn, guì chè dòu, xìng, hái zūn suǒ. chè zhě, biān dòu gè yī shǎo yí yú gù chù. fèng lǐ yuē:" cì zuò." zàn zhě chàng:" zhòng guān zài bài." zài wèi zhě jiē zài bài. yǐ yǐn fú zhě bù bài. yǒng hé zhī lè zuò, tài cháng qīng qián zòu chēng:" zài bài." tuì fù wèi. huáng dì zài bài. fèng lǐ yuē:" zhòng guān zài bài." zài wèi zhě jiē zài bài. lè yī chéng zhǐ.
諸祝各進,跪徹豆,興,還樽所。(徹者,籩豆各一少移於故處。)奉禮曰:"賜胙。"贊者唱:"眾官再拜。"在位者皆再拜。(已飲福者不拜。)永和之樂作,太常卿前奏稱:"再拜。"退復位。皇帝再拜。奉禮曰:"眾官再拜。"在位者皆再拜。樂一成止。
tài cháng qīng qián zòu:" qǐng jiù wàng yì wèi." fèng lǐ shuài zàn zhě jiù yì kǎn xī nán wèi. tài cháng qīng yǐn huáng dì, tài hé zhī lè zuò, huáng dì jiù wàng yì wèi, běi xiàng lì, lè zhǐ. yú qún guān jiāng bài, tài zhù gè zhí fěi jìn shén zuò qián qǔ bì, gè yóu qí bì jiàng tán yì kǎn, yǐ bì zhì yú kǎn qì, fèng lǐ yuē:" kě yì." dōng xī gè sì rén tián tǔ. bàn kǎn, tài cháng qīng qián zòu:" lǐ bì, qǐng jiù gēng jí wèi." shè shì, yè zhě jìn tài wèi zhī zuǒ bái lǐ bì, xiǎng guān zhí shì zài bài chū, rú yuán qiū shè shì. tài cháng qīng yǐn huáng dì, lè zuò, huáng dì yì gēng jí wèi, nán xiàng lì, lè zhǐ. chū bái lǐ bì, fèng lǐ shuài zàn zhě hái běn wèi. shè shì wú yì gēng jí wèi.
太常卿前奏:"請就望瘞位。"奉禮帥贊者就瘞埳西南位。太常卿引皇帝,太和之樂作,皇帝就望瘞位,北向立,樂止。於群官將拜,太祝各執篚進神座前取幣,各由其陛降壇詣埳,以幣置於埳訖,奉禮曰:"可瘞。"東西各四人窴土。半埳,太常卿前奏:"禮畢,請就耕籍位。"(攝事,謁者進太尉之左白禮畢,享官執事再拜出,如圓丘攝事。)太常卿引皇帝,樂作,皇帝詣耕籍位,南向立,樂止。初白禮畢,奉禮帥贊者還本位。(攝事無詣耕籍位。)
gēng jí
耕籍
huáng dì jiāng yì wàng yì wèi, yè zhě yǐn sān gōng jí yīng cóng gēng shì gēng zhě gè jiù gēng wèi, sī nóng xiān jiù wèi, zhū zhí lěi zhě jiē jiù wèi.
皇帝將詣望瘞位,謁者引三公及應從耕侍耕者各就耕位,司農先就位,諸執耒者皆就位。
huáng dì chū yì gēng wèi, lǐn xī lìng jìn yì yù lěi xí nán, běi miàn guì, fǔ fú, jìn hù, jiě lěi tāo chū lěi, zhí lěi qǐ, shǎo tuì, běi miàn lì. sī nóng qīng shòu lěi yǐ shòu shì zhōng, shì zhōng fèng lěi jìn, huáng dì shòu yǐ sān tuī. shì zhōng qián shòu lěi sì fǎn yú sī nóng, sī nóng fǎn yú lǐn xī lìng qì, hái běn wèi. lǐn xī lìng fù lěi yú tāo, zhí lěi qǐ, fù wèi lì.
皇帝初詣耕位,廩犧令進詣御耒席南,北面跪,俯伏,搢笏,解耒韜出耒,執耒起,少退,北面立。司農卿受耒以授侍中,侍中奉耒進,皇帝受以三推。侍中前受耒耜反於司農,司農反於廩犧令訖,還本位。廩犧令復耒於韜,執耒起,復位立。
huáng dì chū gēng, zhí lěi zhě yǐ lěi sì gè shòu shì gēng zhě. huáng dì gēng qì, sān gōng zhū wáng wǔ tuī, shàng shū qīng jiǔ tuī. qì, zhí lěi zhě qián shòu lěi sì, tuì fù wèi.
皇帝初耕,執耒者以耒耜各授侍耕者。皇帝耕訖,三公、諸王五推,尚書、卿九推。訖,執耒者前受耒耜,退復位。
shì zhōng qián zòu:" lǐ bì." tuì fù wèi. tài cháng qīng yǐn huáng dì rù zì nán mén hái dà cì, lè zuò, huáng dì chū zì nèi wěi dōng mén, diàn zhōng jiān qián shòu zhèn guī yǐ shòu shàng yī fèng yù, diàn zhōng jiān yòu qián shòu dà guī, huá gài shì wèi rú cháng yí, huáng dì rù cì, lè zhǐ.
侍中前奏:"禮畢。"退復位。太常卿引皇帝入自南門還大次,樂作,皇帝出自內壝東門,殿中監前受鎮珪以授尚衣奉御,殿中監又前受大珪,華蓋侍衛如常儀,皇帝入次,樂止。
yè zhě zàn yǐn gè yǐn xiǎng guān jí cóng xiǎng qún guān zhū fāng kè shǐ yǐ cì chū. zàn yǐn yǐn yù shǐ tài zhù yǐ xià jù fù zhí shì wèi, lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." yù shǐ yǐ xià jiē zài bài, zàn yǐn yǐn chū. gōng rén èr wǔ yǐ cì chū. tài cháng qīng lǜ qí shǔ yǐ cì gēng yú qiān mǔ. qí zhù bǎn fán yú zhāi suǒ.
謁者、贊引各引享官及從享群官、諸方客使以次出。贊引引御史、太祝以下俱復執事位,立定,奉禮曰:"再拜。"御史以下皆再拜,贊引引出。工人、二舞以次出。太常卿率其屬以次耕於千畝。其祝版燔於齋所。
luán jià hái gōng rú yuán qiū yí.
鑾駕還宮(如圓丘儀。)
láo jiǔ
勞酒
chē jià hái gōng zhī míng rì, shè huì yú tài jí diàn, rú yuán huì zhī yí. wéi bù hè bù shàng shòu wèi yì.
車駕還宮之明日,設會於太極殿,如元會之儀。(唯不賀不上壽為異。)
huáng hòu jì chūn jí sì xiǎng xiān cán shè shì fù.
皇后季春吉巳享先蠶(攝事附。)
zhāi jiè
齋戒
xiān sì wǔ rì, sàn zhāi sān rì yú hòu diàn, zhì zhāi èr rì yú zhèng diàn.
先祀五日,散齋三日於後殿,致齋二日於正殿。
qián zhì zhāi yī rì, shàng qǐn shè yù wò yú zhèng diàn xī xù jí shì zhōng, jù dōng xiàng.
前致齋一日,尚寢設御幄於正殿西序及室中,俱東向。
zhì zhāi zhī rì, zhòu lòu shàng shuǐ yī kè, shàng yí bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." shàng fú shuài sī zhàng bù shì wèi, sī bīn yǐn nèi mìng fù péi wèi bìng rú shì. liù shàng yǐ xià gè fú qí fú yì hòu diàn fèng yíng. shàng yí bǎn zòu:" wài bàn." shàng shuǐ sān kè, huáng hòu fú tián chāi lǐ yī, jié pèi, chéng yú chū zì xī fáng, huá gài jǐng bì shì wèi rú cháng yí. huáng hòu jí yù zuò dōng xiàng zuò, liù shàng yǐ xià shì wèi rú cháng. yī kè qǐng, shàng yí qián guì zòu chēng:" shàng yí qiè xìng yán, qǐng jiàng jiù zhāi shì." xìng, tuì fù wèi. huáng hòu jiàng zuò, chéng yú rù shì. liù shàng yǐ xià gè hái qǐn, zhí wèi zhě rú cháng, sī bīn yǐn péi wèi zhě tuì.
致齋之日,晝漏上水一刻,尚儀版奏:"請中嚴。"尚服帥司仗布侍衛,司賓引內命婦陪位並如式。六尚以下各服其服詣後殿奉迎。尚儀版奏:"外辦。"上水三刻,皇后服鈿釵禮衣,結珮,乘輿出自西房,華蓋警蹕侍衛如常儀。皇后即御座東向坐,六尚以下侍衛如常。一刻頃,尚儀前跪奏稱:"尚儀妾姓言,請降就齋室。"興,退復位。皇后降座,乘輿入室。六尚以下各還寢,直衛者如常,司賓引陪位者退。
sàn zhāi zhī rì, nèi shì shuài nèi mìng fù zhī jí zhě, shǐ cán yú cán shì. shè shì wú yǐ shàng yí. fán yīng xiǎng zhī guān, sàn zhāi sān rì yú qí qǐn, zhì zhāi èr rì, yī rì yú qí qǐn, yī rì yú xiǎng suǒ. yà xiàn zhōng xiàn zé zhì zhāi èr rì jiē yú qí suǒ. liù shàng yǐ xià yīng cóng shēng zhě jí cóng xiǎng nèi wài mìng fù, gè yú qí qǐn qīng zhāi yī xiǔ. zhū yīng xiǎng zhī guān, zhì zhāi zhī rì gěi jiǔ shí jí míng yī, gè xí lǐ yú zhāi suǒ. guāng lù qīng jiān qǔ míng shuǐ huǒ. tài guān lìng qǔ shuǐ yú yīn jiàn, qǔ huǒ yú yáng suì, huǒ yǐ gōng cuàn, shuǐ yǐ shí zūn. qián xiǎng yī rì, zhū wèi lìng qí shǔ, wèi hòu yī kè gè yǐ qí fāng qì fú shǒu wèi wěi mén. měi mén èr rén, měi yú yī rén. xiǎng rì wèi míng, gěi shǐ dài zhí yǔ nǚ gōng rén děng, jù qīng zhāi yī xiǔ. shè shì tóng.
散齋之日,內侍帥內命婦之吉者,使蠶於蠶室。(攝事無以上儀。)凡應享之官,散齋三日於其寢,致齋二日,一日於其寢,一日於享所。(亞獻終獻則致齋二日皆於其所。)六尚以下應從升者及從享內外命婦,各於其寢清齋一宿。諸應享之官,致齋之日給酒食及明衣,各習禮於齋所。光祿卿監取明水火。(太官令取水於陰鑒,取火於陽燧,火以供爨,水以實樽。)前享一日,諸衛令其屬,未後一刻各以其方器服守衛壝門。(每門二人,每隅一人。享日未明,給使代執與女工人等,俱清齋一宿。攝事同。)
chén shè
陳設
qián xiǎng sān rì, shàng shě zhí zhǎng shī dà cì yú wài wěi dōng mén zhī nèi dào běi, nán xiàng, shàng shě fèng yù pù yù zuò. shàng shě zhí zhǎng shè nèi mìng fù jí liù shàng yǐ xià cì yú dà cì zhī hòu, jù nán xiàng. shǒu gōng shè wài mìng fù cì, dà zhǎng gōng zhǔ zhǎng gōng zhǔ gōng zhǔ yǐ xià yú nán wěi zhī wài dào xī, sān gōng fū rén yǐ xià zài qí nán, jù chóng xíng, měi děng yì wèi, dōng xiàng běi shàng. shè chén zhuàn màn yú nèi wěi dōng mén zhī wài dào nán, běi xiàng. shè shì, shǒu gōng shè xiǎng guān cì yú dōng wěi wài dào nán, běi xiàng xī shàng. shè chén zhuàn màn yú nèi wěi dōng mén wài dào nán, běi xiàng.
前享三日,尚舍直長施大次於外壝東門之內道北,南向,尚舍奉御鋪御座。尚舍直長設內命婦及六尚以下次於大次之後,俱南向。守宮設外命婦次,大長公主、長公主、公主以下於南壝之外道西,三公夫人以下在其南,俱重行,每等異位,東向北上。設陳饌幔於內壝東門之外道南,北向。(攝事,守宮設享官次於東壝外道南,北向西上。設陳饌幔於內壝東門外道南,北向。)
qián xiǎng èr rì, tài lè lìng shè gōng xuán zhī lè yú tán nán nèi wěi zhī nèi, rú yuán qiū yí. zhū nǚ gōng rén gè wèi wèi yú xuán hòu, dōng fāng xī fāng yǐ běi wèi shàng, nán fāng běi fāng yǐ xī wèi shàng. yòu xiào sǎo chú tán zhī nèi wài. yòu wèi yì kǎn yú tán zhī rén dì nèi wěi zhī wài, fāng shēn qǔ zú róng wù, nán chū bì. yòu wèi cǎi sāng tán yú tán nán èr shí bù suǒ, fāng sān zhàng, gāo wǔ chǐ, sì chū bì. shàng shě liàng shī wéi zhàng yú wài wěi zhī wài, sì miàn kāi mén, qí dōng mén shǐ róng yàn dí chē.
前享二日,太樂令設宮懸之樂於壇南內壝之內,如圓丘儀。諸女工人各為位於懸後,東方西方以北為上,南方北方以西為上。右校掃除壇之內外。又為瘞埳於壇之壬地內壝之外,方深取足容物,南出陛。又為採桑壇於壇南二十步所,方三丈,高五尺,四出陛。尚舍量施帷帳於外壝之外,四面開門,其東門使容厭翟車。
qián xiǎng yī rì, nèi yè zhě shè yù wèi yú tán zhī dōng nán, xī xiàng. shè wàng yì wèi yú tán zhī xī nán, dāng yì kǎn xī xiàng. shè yà xiàn zhōng xiàn wèi yú nèi wěi dōng mén zhī nèi dào nán, zhí shì zhě wèi yú qí hòu, měi děng yì wèi, jù chóng xíng, xī xiàng běi shàng. shè diǎn zhèng wèi yú tán xià, yī wèi yú dōng nán, xī xiàng, yī wèi yú xī nán, dōng xiàng, nǚ shǐ gè péi qí hòu. shè sī zàn wèi yú lè xuán dōng běi, zhǎng zàn èr rén zài nán, chà tuì, jù xī miàn. yòu shè sī zàn zhǎng zàn wèi yú yì kǎn xī nán, dōng miàn nán shàng. shè diǎn lè jǔ huī wèi yú tán shàng nán bì zhī xī, dōng xiàng. shè sī lè wèi yú běi xuán zhī jiān, dāng tǔ dǎn běi xiàng. shè nèi mìng fù wèi yú zhōng xiàn zhī nán, měi děng yì wèi, chóng xíng, xī miàn běi shàng. shè wài mìng fù wèi yú zhōng wěi nán mén zhī wài, dà zhǎng gōng zhǔ yǐ xià yú dào dōng, xī xiàng, dāng nèi mìng fù wèi chà tuì tài fū rén yǐ xià yú dào xī, qù dào yuǎn jìn zhǔn gōng zhǔ jù měi děng yì wèi, chóng xíng xiāng xiàng, běi shàng. yòu shè yù cǎi sāng wèi yú cǎi sāng tán shàng, dōng xiàng. shè nèi mìng fù cǎi sāng wèi yú tán xià, dāng yù wèi dōng běi, měi děng yì wèi, nán xiàng xī shàng shè wài mìng fù cǎi sāng wèi yú tán xià, dāng yù wèi dōng nán, měi děng yì wèi, běi xiàng xī shàng. shè zhí yù gōu kuāng zhě wèi yú nèi mìng fù zhī xī, shǎo nán, xī shàng. shàng gōng zhí gōu, sī zhì zhí kuāng. shè nèi mìng fù zhí gōu kuāng zhě wèi gè yú qí cǎi sāng wèi zhī hòu. shàng gōng xià sì diǎn zhí gōu, sī zhì xià nǚ shǐ zhí kuāng. shè mén wài wèi. xiǎng guān yú dōng wěi zhī wài dào nán, cóng xiǎng nèi mìng fù yú xiǎng guān zhī dōng, jù měi děng yì wèi, chóng xíng, běi miàn xī shàng, cóng xiǎng wài mìng fù yú nán wěi zhī wài dào xī, rú shè cì zhī shì. shè shì, nèi yè zhě shè sān xiàn wèi yú nèi wěi dōng mén zhī nèi dào běi, zhí shì wèi yú dào nán, měi děng yì wèi, chóng xíng xī miàn, yǐ běi wèi shàng. yòu shè wàng yì wèi yú tán zhī dōng běi, dāng yì kǎn xī xiàng. yòu shè diǎn zhèng wèi yú tán xià, yī wèi yú dōng nán, xī xiàng, yī wèi yú xī nán, dōng xiàng, nǚ shǐ gè péi qí hòu, jiū chá wéi shī. shè zhǎng zàn wèi yú lè xuán dōng běi, nǚ shǐ èr rén zài nán, chà tuì, jù xī xiàng. yòu shè zhǎng zàn nǚ shǐ wèi yú yì kǎn xī nán, dōng xiàng nán shàng. shè diǎn lè jǔ huī wèi yú tán shàng nán bì zhī xī, dōng xiàng. shè sī lè wèi yú běi xuán zhī jiān, dāng tán běi xiàng. shè sān xiàn yǐ xià mén wài wèi yú dōng wěi zhī wài dào nán, měi děng yì wèi, běi miàn xī shàng. wú shè yù wèi xià zhì cǐ yí. shè jiǔ zūn zhī wèi yú tán shàng dōng nán yú, běi xiàng xī shàng, xī zūn èr, xiàng zūn èr, shān léi èr. zūn jiē jiā sháo mì, yǒu diàn yǐ zhì jué. shè yù xǐ yú tán nán bì dōng nán, shè shì wú yù xǐ. yà xiàn zhī xǐ yòu yú dōng nán, jù běi xiàng. léi shuǐ zài xǐ dōng, fěi zài xǐ xī, nán sì. fěi shí yǐ jīn jué. zhí zūn léi fěi mì zhě wèi yú zūn léi fěi mì zhī hòu. shè bì fěi yú tán shàng zūn diàn zhī suǒ. bū hòu, nèi yè zhě shuài qí shǔ yǐ zūn diàn léi xǐ fěi mì rù shè yú wèi. shēng tán zhě zì dōng bì.
前享一日,內謁者設御位於壇之東南,西向。設望瘞位於壇之西南,當瘞埳西向。設亞獻終獻位於內壝東門之內道南,執事者位於其後,每等異位,俱重行,西向北上。設典正位於壇下,一位於東南,西向,一位於西南,東向,女史各陪其後。設司贊位於樂懸東北,掌贊二人在南,差退,俱西面。又設司贊、掌贊位於瘞埳西南,東面南上。設典樂舉麾位於壇上南陛之西,東向。設司樂位於北懸之間,當〈土亶〉北向。設內命婦位於終獻之南,每等異位,重行,西面北上。設外命婦位於中壝南門之外,大長公主以下於道東,西向,當內命婦位差退;太夫人以下於道西,去道遠近准公主;俱每等異位,重行相向,北上。 又設御採桑位於採桑壇上,東向。設內命婦採桑位於壇下,當御位東北,每等異位,南向西上;設外命婦採桑位於壇下,當御位東南,每等異位,北向西上。設執御鈎筐者位於內命婦之西,少南,西上。(尚功執鈎,司制執筐。)設內命婦執鈎筐者位各於其採桑位之後。(尚功下四典執鈎,司制下女史執筐。) 設門外位。享官於東壝之外道南,從享內命婦於享官之東,俱每等異位,重行,北面西上,從享外命婦於南壝之外道西,如設次之式。(攝事,內謁者設三獻位於內壝東門之內道北,執事位於道南,每等異位,重行西面,以北為上。又設望瘞位於壇之東北,當瘞埳西向。又設典正位於壇下,一位於東南,西向,一位於西南,東向,女史各陪其後,糾察違失。設掌贊位於樂懸東北,女史二人在南,差退,俱西向。又設掌贊女史位於瘞埳西南,東向南上。設典樂舉麾位於壇上南陛之西,東向。設司樂位於北懸之間,當壇北向。設三獻以下門外位於東壝之外道南,每等異位,北面西上。無設御位下至此儀。) 設酒樽之位於壇上東南隅,北向西上,犧樽二,象樽二,山罍二。(樽皆加勺冪,有坫以置爵。)設御洗於壇南陛東南,(攝事無御洗。)亞獻之洗又於東南,俱北向。罍水在洗東,篚在洗西,南肆。(篚實以巾爵。)執樽罍篚冪者位於樽罍篚冪之後。設幣篚於壇上樽坫之所。晡後,內謁者帥其屬以樽坫罍洗篚冪入設於位。(升壇者自東陛。)
xiǎng rì wèi míng shí wǔ kè, tài guān lìng shuài zǎi rén yǐ luán dāo gē shēng, zhù shǐ yǐ dòu qǔ máo xuè zhì yú zhuàn suǒ, suì pēng shēng. qí shén chú jí zhū sī gòng shì biàn cì, shǒu gōng yǔ jīn wú xiāng zhī liàng yú tán dōng zhāng shè.
享日未明十五刻,太官令帥宰人以鸞刀割牲,祝史以豆取毛血置於饌所,遂烹牲。(其神廚及諸司供事便次,守宮與金吾相之量於壇東張設。)
xiǎng rì wèi míng wǔ kè, sī shè fú qí fú, shēng shè xiān cán shì shén zuò yú tán shàng běi fāng, nán xiàng, xí yǐ guǎn, shè shén wèi yú zuò shǒu.
享日未明五刻,司設服其服,升設先蠶氏神座於壇上北方,南向,席以莞,設神位於座首。
chē jià chū gōng
車駕出宮
qián xiǎng yī rì, jīn wú zòu qǐng:" wài mìng fù děng yīng jí tán suǒ zhě, bìng tīng yè xíng. qí yīng cǎi sāng zhě sì rén gè jù, nǚ shì zhě jìn kuāng gōu, zài zhī ér xíng." jiān mén xiān zòu qǐng.
前享一日,金吾奏請:"外命婦等應集壇所者,並聽夜行。其應採桑者四人各具,女侍者進筐鈎,載之而行。"監門先奏請。
xiǎng rì wèi míng sì kè, kāi suǒ yóu yuàn mén, zhū qīn jí mìng fù yǐ xià yǐ cì rù yì tán nán cì suǒ, gè fú qí fú. qí yīng cǎi sāng zhě kuāng gōu gè jù, nǚ shì zhě zhí shòu nèi yè zhě jiān, nèi yè zhě jiān shòu zhī yǐ shòu zhí kuāng gōu zhě. xiǎng rì wèi míng sān kè, chuí yī gǔ wèi yī yán. sān yán shí jié qián rì nèi shì zòu cái. wèi míng èr kè, chuí èr gǔ wèi zài yán. shàng yí bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." nèi mìng fù gè fú qí fú, suǒ sī chén chē jià lǔ bù. wèi míng yī kè, chuí sān gǔ wèi sān yán. sī bīn yǐn nèi mìng fù rù lì yú tíng, chóng xíng xī miàn, yǐ běi wèi shàng. liù shàng yǐ xià gè fú qí fú, jù yì shì fèng yíng. shàng fú fù bǎo rú shì. nèi pū jìn yàn dí chē yú gé wài. shàng yí bǎn zòu:" wài bàn." yù zhě zhí pèi. huáng hòu fú jū yī chéng yú yǐ chū, huá gài shì wèi jǐng bì rú cháng, nèi mìng fù cóng chū mén. huáng hòu shēng chē, shàng gōng sī zhì jìn kuāng gōu, zài zhī, zhàng wèi rú cháng. nèi mìng fù jí liù shàng děng chéng chē péi cóng rú shì. qí nèi mìng fù yīng cǎi sāng zhě sì rén gè fú qí fú, diǎn zhì děng jìn kuāng gōu, zài zhī. zhū yì jià zhī guān jiē chéng mǎ, jià dòng jǐng bì rú cháng. bù míng gǔ chuī, zhū wèi qián hòu dū shè rú cháng. nèi mìng fù gōng rén yǐ cì cóng.
享日未明四刻,開所由苑門,諸親及命婦以下以次入詣壇南次所,各服其服。其應採桑者筐鈎各具,女侍者執授內謁者監,內謁者監受之以授執筐鈎者。享日未明三刻,搥一鼓為一嚴。(三嚴時節前日內侍奏裁。)未明二刻,搥二鼓為再嚴。尚儀版奏:"請中嚴。"內命婦各服其服,所司陳車駕鹵簿。未明一刻,搥三鼓為三嚴。司賓引內命婦入立於庭,重行西面,以北為上。六尚以下各服其服,俱詣室奉迎。(尚服負寶如式。)內仆進厭翟車於閤外。尚儀版奏:"外辦。"馭者執轡。皇后服鞠衣乘輿以出,華蓋侍衛警蹕如常,內命婦從出門。皇后升車,尚功、司制進筐鈎,載之,仗衛如常。內命婦及六尚等乘車陪從如式。其內命婦應採桑者四人各服其服,典制等進筐鈎,載之。諸翊駕之官皆乘馬,駕動警蹕如常。不鳴鼓吹,諸衛前後督攝如常。內命婦、宮人以次從。
kuì xiǎng
饋享
xiǎng rì wèi míng sān kè, zhū xiǎng guān gè fú qí fú, shàng yí jí sī yùn gè shuài qí shǔ shè shì zé nǚ shǐ jí sī yùn gè shuài qí shǔ. rù shí zūn léi jí bì, xī zūn shí yǐ lǐ qí, xiàng zūn shí yǐ àng qí, shān léi shí yǐ qīng jiǔ. qí jiā míng shuǐ, jiǔ jiā xuán jiǔ, gè shí yú shàng zūn. qí bì yǐ hēi. tài guān lìng shí zhū biān dòu guǐ fǔ zǔ děng, nèi yè zhě shuài qí shǔ yì chú fèng zhuàn rù shè yú zhuàn màn nèi. nèi shì zhī shǔ yǔ sī shàn děng zhǎng zhī. qí sān shēng zhī ròu bù shàng shén zǔ zhě, yì tài guān fù nèi yè zhě tóng shí jìn rù, yǐ gōng bān zuò. zì yú gōng xiǎng zhī wù, bìng qǐng cí qián yī rì xiān rù. jià jiāng zhì, nǚ xiāng zhě yǐn xiān zhì xiǎng guān, diǎn nèi yǐn yǐn mìng fù, jù jiù mén wài wèi. nǚ xiāng zhě yǐ shàng yí xià nǚ shǐ chōng. shè shì, zhì míng, nǚ xiāng zhě yǐn xiǎng guān yǐ xià jiù wěi wài wèi, zhǎng zàn shuài nǚ shǐ xiān rù jiù wèi. nǚ xiāng zhě yǐn diǎn zhèng nǚ zhù jí nǚ shǐ nǚ zhù shǐ yǔ nǚ zhí zūn léi fěi mì zhě rù zì dōng mén, dāng tán nán, běi miàn xī shàng, lì dìng, zhǎng zàn yuē:" zài bài." nǚ shǐ chéng chuán, diǎn zhèng yǐ xià jiē zài bài qì, diǎn zhèng yǐ xià gè jiù wèi. sī lè shuài nǚ gōng rén rù jiù wèi. qí nǚ zhù yǐ diǎn zàn chōng, nǚ zhù shǐ yǐ diǎn zàn xià nǚ shǐ chōng zhī.
享日未明三刻,諸享官各服其服,尚儀及司醞各帥其屬(攝事則女史及司醞各帥其屬。)入實樽罍及幣,(犧樽實以醴齊,象樽實以盎齊,山罍實以清酒。齊加明水,酒加玄酒,各實於上樽。其幣以黑。)太官令實諸籩豆簋簠俎等,內謁者帥其屬詣廚奉饌入設於饌幔內。(內侍之屬與司膳等掌之。其三牲之肉不上神俎者,亦太官付內謁者同時進入,以供頒胙。自餘供享之物,並請祠前一日先入。)駕將至,女相者引先置享官,典內引引命婦,俱就門外位。(女相者以尚儀下女史充。攝事,質明,女相者引享官以下就壝外位,掌贊帥女史先入就位。女相者引典正、女祝及女史、女祝史與女執樽罍篚冪者入自東門,當壇南,北面西上,立定,掌贊曰:"再拜。"女史承傳,典正以下皆再拜訖,典正以下各就位。司樂帥女工人入就位。其女祝以典贊充,女祝史以典贊下女史充之。)
jià zhì dà cì mén wài, huí chē nán xiàng. shàng yí jìn chē qián guì zòu chēng:" shàng yí qiè xìng yán, qǐng jiàng chē." xìng, hái shì wèi. huáng hòu jiàng chē, chéng yú zhī dà cì, huá gài sǎn shàn shì wèi rú cháng yí. shàng yí yǐ zhù bǎn jìn yù shǔ qì, fèng chū, diàn yú diàn. chū huáng hòu jiàng chē qì, shàng gōng sī zhì jìn shòu gōu kuāng yǐ tuì. qí nèi mìng fù gōu kuāng, zé nèi mìng fù jiàng chē qì, diǎn zhì děng jìn shòu zhī. diǎn zàn yǐn yà xiàn jí cóng xiǎng nèi mìng fù jù jiù mén wài wèi. sī zàn shuài zhǎng zàn xiān rù jiù wèi. nǚ xiāng zhě yǐn shàng yí diǎn zhèng jí nǚ shǐ nǚ zhù shǐ nǚ zhù shǐ yǐ shàng yí xià nǚ shǐ chōng. yǔ nǚ zhí zūn léi fěi mì zhě rù zì dōng mén, dāng tán nán, běi miàn xī shàng, lì dìng, sī zàn yuē:" zài bài." zhǎng zàn chéng chuán, fán sī zàn yǒu cí, zhǎng zàn jiē chéng chuán. shàng yí yǐ xià jiē zài bài qì, shàng yí yǐ xià gè jiù wèi. sī lè shuài nǚ gōng rén rù jiù wèi. diǎn zàn yǐn yà xiàn zhōng xiàn, nǚ xiāng zhě yǐn zhí shì zhě, sī bīn yǐn nèi mìng fù, nèi diǎn yǐn yǐn wài mìng fù jù rù jiù wèi.
駕至大次門外,回車南向。尚儀進車前跪奏稱:"尚儀妾姓言,請降車。"興,還侍位。皇后降車,乘輿之大次,華蓋繖扇侍衛如常儀。尚儀以祝版進御署訖,奉出,奠於坫。初皇后降車訖,尚功、司制進受鈎筐以退。(其內命婦鈎筐,則內命婦降車訖,典制等進受之。)典贊引亞獻及從享內命婦俱就門外位。司贊帥掌贊先入就位。女相者引尚儀、典正及女史、女祝史(女祝史以尚儀下女史充。)與女執樽罍篚冪者入自東門,當壇南,北面西上,立定,司贊曰:"再拜。"掌贊承傳,(凡司贊有詞,掌贊皆承傳。)尚儀以下皆再拜訖,尚儀以下各就位。司樂帥女工人入就位。典贊引亞獻、終獻,女相者引執事者,司賓引內命婦,內典引引外命婦俱入就位。
huáng hòu tíng dà cì bàn kè qǐng, sī yán yǐn shàng gōng lì yú dà cì mén wài, dāng mén běi xiàng. shàng yí bǎn zòu:" wài bàn." huáng hòu chū cì, huá gài shì wèi rú cháng, shàng fú fù bǎo péi cóng rú shì. sī yán yǐn shàng gōng, shàng gōng yǐn huáng hòu, fán shàng gōng qián dǎo, jiē sī yán xiān yǐn. rù zì dōng mén, huá gài zhàng wèi tíng yú mén wài, jìn shì zhě cóng rù rú cháng. huáng hòu zhì bǎn wèi, xī xiàng lì. měi lì dìng, shàng gōng yǔ sī yán tuì lì yú zuǒ. lì dìng, shàng gōng qián zòu chēng:" qǐng zài bài." tuì fù wèi. huáng hòu zài bài. sī zàn yuē:" zhòng guān zài bài." xiǎng guān jí nèi wài mìng fù zài wèi zhě jiē zài bài. qí xiān bài zhě bù bài.
皇后停大次半刻頃,司言引尚宮立於大次門外,當門北向。尚儀版奏:"外辦。"皇后出次,華蓋侍衛如常,(尚服負寶陪從如式。)司言引尚宮,尚宮引皇后,(凡尚宮前導,皆司言先引。)入自東門,華蓋仗衛停於門外,近侍者從入如常。皇后至版位,西向立。(每立定,尚宮與司言退立於左。)立定,尚宮前奏稱:"請再拜。"退復位。皇后再拜。司贊曰:"眾官再拜。"享官及內外命婦在位者皆再拜。(其先拜者不拜。)
shàng gōng qián zòu:" yǒu sī jǐn jù, qǐng xíng shì." tuì fù wèi. shè shì, nǚ xiāng zhě gè yǐn xiǎng guān rù jiù wèi, lì dìng, zhǎng zàn yuē:" zài bài." zài wèi zhě jiē zài bài. nǚ xiāng zhě jìn shàng gōng zhī zuǒ bái:" yǒu sī jǐn jù, qǐng xíng shì." wú jià zhì yǐ xià zhì cǐ yí. diǎn lè guì jǔ huī, fán qǔ wù zhě jiē guì ér qǔ yǐ xìng, diàn wù yì guì diàn qì ér hòu xìng. gǔ chù, zòu yǒng hé zhī lè, yǐ gū xǐ zhī jūn, zì hòu tán xià jiē shén zhī lè, jiē zòu gū xǐ. sān chéng, yǎn huī, jiá yǔ, lè zhǐ. fán lè jiē diǎn lè jǔ huī, gōng gǔ chù ér hòu zuò, yǎn huī jiá yǔ ér hòu zhǐ. shàng gōng qián zòu chēng:" qǐng zài bài." tuì fù wèi. huáng hòu zài bài. sī zàn yuē:" zhòng guān zài bài." xiǎng guān jí nèi wài mìng fù zài wèi zhě jiē zài bài.
尚宮前奏:"有司謹具,請行事。"退復位。(攝事,女相者各引享官入就位,立定,掌贊曰:"再拜。"在位者皆再拜。女相者進尚宮之左白:"有司謹具,請行事。"無駕至以下至此儀。)典樂跪舉麾,(凡取物者皆跪而取以興,奠物亦跪奠訖而後興。)鼓柷,奏永和之樂,以姑洗之均,(自後壇下接神之樂,皆奏姑洗。)三成,偃麾,戛敔,樂止。(凡樂皆典樂舉麾,工鼓柷而後作,偃麾、戛敔而後止。)尚宮前奏稱:"請再拜。"退復位。皇后再拜。司贊曰:"眾官再拜。"享官及內外命婦在位者皆再拜。
tán shàng shàng yí guì qǔ bì yú fěi, xìng, lì yú zūn suǒ. shè shì, zhǎng zàn yuē:" zài bài." zài wèi zhě jiē zài bài. nǚ zhù shǐ guì qǔ bì yú fěi, xìng, lì yú zūn suǒ. shàng gōng yǐn huáng hòu, zhèng hé zhī lè zuò, huáng hòu měi xíng, jiē zuò zhèng hé zhī lè. huáng hòu yì tán, shēng zì nán bì, shè shì, nǚ xiāng zhě yǐn shàng gōng shēng tán, yǐ xià jiē shàng gōng xíng shì. liù shàng yǐ xià liàng rén cóng shēng, yǐ xià shēng jiē rú zhī. huáng hòu shēng tán běi miàn lì, lè zhǐ. shàng yí fèng bì dōng xiàng jìn, huáng hòu shòu bì, dēng gē, zuò sù hé zhī lè, yǐ nán lǚ zhī jūn, shàng gōng yǐn huáng hòu jìn, běi xiàng guì diàn yú shén zuò, xìng, shàng gōng yǐn huáng hòu shǎo tuì, běi xiàng zài bài qì, dēng gē zhǐ. shàng gōng yǐn huáng hòu, lè zuò, jiàng zì nán bì, hái bǎn wèi xī xiàng lì, lè zhǐ.
壇上尚儀跪取幣於篚,興,立於樽所。(攝事,掌贊曰:"再拜。"在位者皆再拜。女祝史跪取幣於篚,興,立於樽所。)尚宮引皇后,正和之樂作,(皇后每行,皆作正和之樂。)皇后詣壇,升自南陛,(攝事,女相者引尚宮升壇,以下皆尚宮行事。)六尚以下量人從升,(以下升皆如之。)皇后升壇北面立,樂止。尚儀奉幣東向進,皇后受幣,登歌,作肅和之樂,以南呂之均,尚宮引皇后進,北向跪奠於神座,興,尚宮引皇后少退,北向再拜訖,登歌止。尚宮引皇后,樂作,降自南陛,還版位西向立,樂止。
chū nèi wài mìng fù bài qì, nǚ zhù shǐ fèng máo xuè zhī dòu, lì yú nèi wěi dōng mén zhī wài yú dēng gē zhǐ, nǚ zhù shǐ fèng máo xuè rù, shēng zì nán bì, shàng yí yíng yǐn yú tán shàng, jìn, guì diàn yú shén zuò qián, xìng, nǚ zhù shǐ tuì lì yú zūn suǒ. huáng hòu jì shēng diàn bì, shè shì, shàng gōng jì shēng diàn bì. xià fǎng cǐ. sī shàn chū, shuài nǚ jìn zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú nèi wěi dōng mén zhī wài. huáng hòu jì jiàng fù wèi, sī shàn yǐn zhuàn rù. zǔ chū rù mén, yōng hé zhī lè zuò, shè shì, zì hòu zhuó xiàn jiē zòu yōng hé zhī lè. zhuàn zhì bì, lè zhǐ. nǚ zhù shǐ guì chè máo xuè zhī dòu, jiàng zì dōng bì yǐ chū. zhuàn shēng nán bì, shàng yí yíng yǐn yú tán shàng, shè shì, nǚ zhù shǐ yíng yǐn yú shàng. shè yú shén zuò qián. biān dòu gài mì xiān chè nǎi shēng guǐ fǔ jì diàn, què qí gài yú xià. shè qì, sī shàn shuài nǚ jìn zhuàn zhě jiàng zì dōng bì, fù wèi, shàng yí shè shì, nǚ zhù. hái zūn suǒ.
初內外命婦拜訖,女祝史奉毛血之豆,立於內壝東門之外;於登歌止,女祝史奉毛血入,升自南陛,尚儀迎引於壇上,進,跪奠於神座前,興,女祝史退立於樽所。皇后既升奠幣,(攝事,尚宮既升奠幣。下仿此。)司膳出,帥女進饌者奉饌陳於內壝東門之外。皇后既降復位,司膳引饌入。俎初入門,雍和之樂作,(攝事,自後酌獻皆奏雍和之樂。)饌至陛,樂止。女祝史跪徹毛血之豆,降自東陛以出。饌升南陛,尚儀迎引於壇上,(攝事,女祝史迎引於上。)設於神座前。(籩豆蓋冪先徹乃升;簋簠既奠,卻其蓋於下。)設訖,司膳帥女進饌者降自東陛,復位,尚儀(攝事,女祝。)還樽所。
shàng gōng yǐn huáng hòu yì léi xǐ, lè zuò, shè shì, nǚ xiāng zhě yǐn shàng gōng, wú lè. huáng hòu zhì léi xǐ, lè zhǐ. shàng yí guì qǔ yí, xìng, wò shuǐ sī yán guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ huáng hòu guàn shǒu. yòu sī yán guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, huáng hòu shuì shǒu qì, sī yán shòu jīn, guì diàn yú fěi. sī yán guì qǔ jué yú fěi, xìng, jìn, huáng hòu shòu jué. shàng yí zhuó léi shuǐ, sī yán fèng pán, huáng hòu xǐ jué, sī yán shòu jīn, jiē rú chū. huáng hòu shì jué qì, shàng yí diàn yí sī yán diàn pán jīn jiē rú cháng. shàng gōng yǐn huáng hòu, lè zuò, yì tán, shēng zì nán bì, lè zhǐ. shàng gōng yǐn huáng hòu shè shì wú huáng hòu zhì léi xǐ yǐ xià zhì cǐ yí, dàn nǚ xiāng zhě yǐn shàng gōng yì jiǔ zūn suǒ. yì jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, shàng yí zàn zhuó lǐ qí qì, shòu hé zhī lè zuò, huáng hòu měi zhuó xiàn jí yǐn fú, jiē zuò shòu hé zhī lè. shè shì zòu yōng hé. shàng gōng yǐn huáng hòu jìn shén zuò qián, běi miàn guì diàn jué, xìng, shàng gōng yǐn huáng hòu shǎo tuì, běi xiàng lì, lè zhǐ. shàng yí chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, dōng xiàng guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi huáng hòu mǒu shì, gǎn zhāo gào yú shè shì, nǚ zhù chí bǎn zhù yún" zi huáng hòu mǒu shì jǐn qiǎn mǒu guān qiè xìng gǎn zhāo gào yú". xiān cán shì: wéi shén zhào xìng cán zhī, gōng jì qián lí, yuán zé jiā shí, shì zūn lìng diǎn, jǐn yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, míng jiàn yú shén, shàng xiǎng." qì, xìng. huáng hòu zài bài. chū dú zhù wén qì, lè zuò, shàng yí jìn, guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ, huáng hòu bài qì, lè zhǐ.
尚宮引皇后詣罍洗,樂作,(攝事,女相者引尚宮,無樂。)皇后至罍洗,樂止。尚儀跪取匜,興,沃水;司言跪取盤,興,承水;皇后盥手。又司言跪取巾於篚,興,進,皇后帨手訖,司言受巾,跪奠於篚。司言跪取爵於篚,興,進,皇后受爵。尚儀酌罍水,司言奉盤,皇后洗爵,司言授巾,皆如初。皇后拭爵訖,尚儀奠匜、司言奠盤巾皆如常。尚宮引皇后,樂作,詣壇,升自南陛,樂止。尚宮引皇后(攝事無皇后至罍洗以下至此儀,但女相者引尚宮詣酒樽所。)詣酒樽所,執樽者舉冪,尚儀贊酌醴齊訖,壽和之樂作,(皇后每酌獻及飲福,皆作壽和之樂。攝事奏雍和。)尚宮引皇后進神座前,北面跪奠爵,興,尚宮引皇后少退,北向立,樂止。尚儀持版進於神座之右,東向跪讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子皇后某氏,敢昭告於(攝事,女祝持版祝雲"子皇后某氏謹遣某官妾姓敢昭告於"。)先蠶氏:惟神肇興蠶織,功濟黔黎,爰擇嘉時,式遵令典,謹以制幣犧齊,粢盛庶品,明薦於神,尚饗。"訖,興。皇后再拜。初讀祝文訖,樂作,尚儀進,跪奠版於神座,興,還樽所,皇后拜訖,樂止。
shàng yí yǐ jué zhuó shàng zūn fú jiǔ, xī xiàng jìn, shè shì, nǚ zhù yǐ jué zhuó léi fú jiǔ, jìn yú shàng gōng zhī yòu, xī xiàng lì. huáng hòu zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, xìng. shàng yí shuài nǚ jìn zhuàn zhě chí biān zǔ jìn. shàng yí jiǎn shén qián sān shēng zuò ròu, yǐ qǔ qián jiǎo dì èr gǔ. gè zhì yī zǔ shàng yòu yǐ biān qǔ jì shǔ fàn, gòng zhì yī biān. shàng yí xiān yǐ fàn biān xī xiàng jìn, huáng hòu shòu yǐ shòu zuǒ yòu shàng yí yòu yǐ zuò zǔ yǐ cì jìn, huáng hòu měi shòu yǐ shòu zuǒ yòu. huáng hòu guì qǔ jué, suì yǐn zú jué, shàng yí jìn shòu, fù yú diàn, huáng hòu xìng, zài bài qì, lè zhǐ. shàng gōng yǐn huáng hòu, lè zuò, jiàng zì nán bì, hái bǎn wèi xī xiàng lì, lè zhǐ. zì cǐ yǐ shàng, ruò shè shì yí, jiē shàng gōng xíng shì, nǚ xiāng nǚ zhù zàn zhī. yǐ xià fǎng cǐ.
尚儀以爵酌上樽福酒,西向進,(攝事,女祝以爵酌罍福酒,進於尚宮之右,西向立。)皇后再拜受爵,跪祭酒,啐酒,奠爵,興。尚儀帥女進饌者持籩俎進。尚儀減神前三牲胙肉,(以取前腳第二骨。)各置一俎上;又以籩取稷黍飯,共置一籩。尚儀先以飯籩西向進,皇后受以授左右;尚儀又以胙俎以次進,皇后每受以授左右。皇后跪取爵,遂飲卒爵,尚儀進受,復於坫,皇后興,再拜訖,樂止。尚宮引皇后,樂作,降自南陛,還版位西向立,樂止。(自此以上,若攝事儀,皆尚宮行事,女相、女祝讚之。以下仿此。)
huáng hòu xiàn jiāng bì, diǎn zàn yǐn guì fēi yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué qì, shè shì zé nǚ xiāng zhě yǐn shàng yí wèi yà xiàn. diǎn zàn yǐn guì fēi zì dōng bì shēng tán, yì xiàng zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, guì fēi zhuó àng qí, diǎn zàn yǐn jìn shén zuò qián, běi xiàng guì diàn jué, xìng, diǎn zàn yǐn guì fēi shǎo tuì, běi xiàng zài bài. shàng yí yǐ jué zhuó léi fú jiǔ, chí jué jìn guì fēi zhī yòu, xī xiàng lì, guì fēi zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, suì yǐn zú jué, shàng yí jìn shòu jué, fù yú diàn, guì fēi zài bài. diǎn zàn yǐn guì fēi jiàng zì dōng bì, fù wèi.
皇后獻將畢,典贊引貴妃詣罍洗,盥手洗爵訖,(攝事則女相者引尚儀為亞獻。)典贊引貴妃自東陛升壇,詣象樽所,執樽者舉冪,貴妃酌盎齊,典贊引進神座前,北向跪奠爵,興,典贊引貴妃少退,北向再拜。尚儀以爵酌罍福酒,持爵進貴妃之右,西向立,貴妃再拜受爵,跪祭酒,遂飲卒爵,尚儀進受爵,復於坫,貴妃再拜。典贊引貴妃降自東陛,復位。
chū guì fēi xiàn jiāng bì, yòu diǎn zàn yǐn zhāo yí shè shì, nǚ xiāng zhě yǐn shàng shí wèi zhōng xiàn. yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng zhuó àng qí zhōng xiàn, rú yà xiàn zhī yí. qì, diǎn zàn yǐn zhāo yí jiàng fù wèi.
初貴妃獻將畢,又典贊引昭儀(攝事,女相者引尚食為終獻。)詣罍洗,盥手洗爵,升酌盎齊終獻,如亞獻之儀。訖,典贊引昭儀降復位。
shàng yí jìn shén zuò qián guì chè dòu, xìng, hái zūn suǒ. chè zhě, biān dòu gè yī shǎo yí yú gù chù. sī zàn yuē:" cì zuò." zhǎng zàn chàng:" zhòng guān zài bài." zài wèi zhě jiē zài bài. yǐ yǐn fú jiǔ zhě bù bài. shè shì, cì zuò zé zhǎng zàn chàng cì zuò, nǚ shǐ chàng zài bài yě. yǒng hé zhī lè zuò, shàng gōng qián zòu chēng:" qǐng zài bài." tuì fù wèi. huáng hòu zài bài. sī zàn yuē:" zhòng guān zài bài." zài wèi zhě jiē zài bài, lè yī chéng zhǐ.
尚儀進神座前跪徹豆,興,還樽所。(徹者,籩豆各一少移於故處。)司贊曰:"賜胙。"掌贊唱:"眾官再拜。"在位者皆再拜。(已飲福酒者不拜。攝事,賜胙則掌贊唱賜胙,女史唱再拜也。)永和之樂作,尚宮前奏稱:"請再拜。"退復位。皇后再拜。司贊曰:"眾官再拜。"在位者皆再拜,樂一成止。
shàng gōng qián zòu: shè shì, nǚ xiāng zhě bái." qǐng jiù wàng yì wèi." sī zàn shuài zhǎng zàn jiù yì kǎn xī nán wèi. shàng gōng yǐn huáng hòu, lè zuò, zhì wàng yì wèi xī xiàng lì, lè zhǐ. yú zhòng guān jiāng bài, shàng yí zhí fěi jìn shén zuò qián qǔ bì, zì běi bì jiàng tán xī xíng, yì yì kǎn, yǐ bì zhì yú kǎn qì, sī zàn yuē:" kě yì." kǎn dōng xī gè sì rén tián tǔ. bàn kǎn, shàng gōng qián zàn:" lǐ bì, qǐng jiù cǎi sāng wèi." shàng gōng yǐn huáng hòu, lè zuò, yì cǎi sāng tán, shēng zì xī bì, dōng xiàng lì, lè zhǐ. chū bái lǐ bì, sī zàn shuài zhǎng zàn hái běn wèi.
尚宮前奏:(攝事,女相者白。)"請就望瘞位。"司贊帥掌贊就瘞埳西南位。尚宮引皇后,樂作,至望瘞位西向立,樂止。於眾官將拜,尚儀執篚進神座前取幣,自北陛降壇西行,詣瘞埳,以幣置於埳訖,司贊曰:"可瘞。"埳東西各四人窴土。半埳,尚宮前贊:"禮畢,請就採桑位。"尚宮引皇后,樂作,詣採桑壇,升自西陛,東向立,樂止。初白禮畢,司贊帥掌贊還本位。
qīn sāng
親桑
huáng hòu jiāng yì wàng yì wèi, sī bīn yǐn nèi wài mìng fù cǎi sāng zhě jù jiù cǎi sāng wèi, nèi wài mìng fù yī pǐn gè èr rén, èr pǐn sān pǐn gè yī rén. zhū zhí gōu kuāng zhě gè jiù wèi.
皇后將詣望瘞位,司賓引內外命婦採桑者俱就採桑位,(內外命婦一品各二人,二品三品各一人。)諸執鈎筐者各就位。
huáng hòu jì zhì cǎi sāng wèi, shàng gōng fèng jīn gōu, zì běi bì shēng tán, jìn, diǎn zhì fèng kuāng cóng shēng. huáng hòu shòu gōu cǎi sāng, diǎn zhì fèng kuāng shòu sāng, huáng hòu cǎi sāng sān tiáo, zhǐ, shàng gōng qián shòu gōu, diǎn zhì yǐ kuāng, jù tuì fù wèi. huáng hòu chū cǎi sāng, diǎn zhì děng gè yǐ gōu shòu nèi wài mìng fù. huáng hòu cǎi sāng qì, nèi wài mìng fù yǐ cì cǎi sāng, nǚ shǐ zhí kuāng zhě shòu zhī. nèi wài mìng fù yī pǐn gè cǎi wǔ tiáo, èr pǐn sān pǐn gè cǎi jiǔ tiáo, zhǐ, diǎn zhì děng shòu gōu, yǔ zhí kuāng zhě tuì fù wèi. sī bīn gè yǐn nèi wài mìng fù cǎi sāng zhě tuì fù wèi.
皇后既至採桑位,尚功奉金鈎,自北陛升壇,進,典制奉筐從升。皇后受鈎採桑,典制奉筐受桑,皇后採桑三條,止,尚功前受鈎,典制以筐,俱退復位。皇后初採桑,典制等各以鈎授內外命婦。皇后採桑訖,內外命婦以次採桑,女史執筐者受之。內外命婦一品各采五條,二品三品各采九條,止,典制等受鈎,與執筐者退復位。司賓各引內外命婦採桑者退復位。
sī bīn yǐn jié yú yī rén yì cán shì, shàng gōng shuài zhí gōu kuāng zhě yǐ cì cóng zhì cán shì. shàng gōng yǐ sāng shòu cán mǔ, cán mǔ shòu sāng, qiè zhī yǐ shòu jié yú, jié yú shí cán, sǎ yī bù qì, sī bīn yǐn jié yú hái běn wèi.
司賓引婕妤一人詣蠶室,尚功帥執鈎筐者以次從至蠶室。尚功以桑授蠶母,蠶母受桑,切之以授婕妤,婕妤食蠶,灑一簿訖,司賓引婕妤還本位。
shàng yí qián zòu:" lǐ bì." tuì fù wèi. shàng gōng yǐn huáng hòu hái dà cì, lè zuò, rù dà cì qì, lè zhǐ. sī bīn yǐn nèi mìng fù, nèi diǎn yǐn yǐn wài mìng fù, gè hái qí cì. shàng yí diǎn zhèng yǐ xià jù fù zhí shì wèi, lì dìng, sī zàn yuē:" zài bài." shàng yí yǐ xià jiē zài bài qì, chū. nǚ gōng rén yǐ cì chū. qí zhù bǎn fán yú zhāi suǒ.
尚儀前奏:"禮畢。"退復位。尚宮引皇后還大次,樂作,入大次訖,樂止。司賓引內命婦,內典引引外命婦,各還其次。尚儀、典正以下俱復執事位,立定,司贊曰:"再拜。"尚儀以下皆再拜訖,出。女工人以次出。其祝版燔於齋所。
chē jià hái gōng
車駕還宮
huáng hòu jì hái dà cì, nèi shì bǎn zòu:" qǐng jiě yán." jiāng shì bù dé zhé lí bù wǔ. huáng hòu tíng dà cì yī kè qǐng, chuí yī gǔ wèi yī yán, zhuǎn zhàng wèi yú hái tú rú lái yí. sān kè qǐng, chuí èr gǔ wèi zài yán, shàng yí bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." huáng hòu fú tián chāi lǐ yī. wǔ kè qǐng, chuí sān gǔ wèi sān yán, nèi diǎn yǐn yǐn wài mìng fù chū cì jiù mén wài wèi, sī bīn yǐn nèi mìng fù chū cì xù lì yú dà cì zhī qián, liù shàng yǐ xià yī shì fèng yíng. nèi pū jìn yàn dí chē yú dà cì mén wài, nán xiàng. shàng yí bǎn zòu:" wài bàn." yù zhě zhí pèi, huáng hòu chéng yú chū cì, huá gài shì wèi jǐng bì rú cháng. huáng hòu shēng chē, gǔ chuī zhèn zuò ér xíng, nèi mìng fù yǐ xià shèng chē péi cóng rú lái yí. chē jià guò, nèi diǎn yǐn yǐn wài mìng fù tuì hái dì. jià zhì zhèng diàn mén wài, huí chē nán xiàng. shàng yí jìn, dāng chē qián guì zòu chēng:" shàng yí qiè xìng yán, qǐng jiàng chē." xìng, hái shì wèi. huáng hòu jiàng chē chéng yú rù, shì wèi rú cháng. nèi shì bǎn zòu:" qǐng jiě yán." jiāng shì gè hái qí suǒ.
皇后既還大次,內侍版奏:"請解嚴。"(將士不得輒離部伍。)皇后停大次一刻頃,搥一鼓為一嚴,轉仗衛於還塗如來儀。三刻頃,搥二鼓為再嚴,尚儀版奏:"請中嚴。"皇后服鈿釵禮衣。五刻頃,搥三鼓為三嚴,內典引引外命婦出次就門外位,司賓引內命婦出次序立於大次之前,六尚以下依式奉迎。內仆進厭翟車於大次門外,南向。尚儀版奏:"外辦。"馭者執轡,皇后乘輿出次,華蓋侍衛警蹕如常。皇后升車,鼓吹振作而行,內命婦以下乘車陪從如來儀。車駕過,內典引引外命婦退還第。駕至正殿門外,回車南向。尚儀進,當車前跪奏稱:"尚儀妾姓言,請降車。"興,還侍位。皇后降車乘輿入,侍衛如常。內侍版奏:"請解嚴。"將士各還其所。
láo jiǔ
勞酒
chē jià hái gōng zhī míng rì, nèi wài mìng fù shè huì yú zhèng diàn, rú yuán huì yí. wéi bù hè bù shàng shòu wèi yì.
車駕還宮之明日,內外命婦設會於正殿,如元會儀。(唯不賀、不上壽為異。)