xī yù
西域
xià shū chēng xī róng jí xù, bān gù yún: jiù ér xù zhī, fēi shèng wēi wǔ, zhì qí gòng wù yě. hàn shì chū kāi xī yù, yǒu sān shí liù guó. qí hòu fēn lì wǔ shí wǔ wáng, zhì xiào wèi dōu hù yǐ fǔ nà zhī. wáng mǎng cuàn wèi, yù suì jué. zhì yú hòu hàn, bān chāo suǒ tōng zhě wǔ shí yú guó, xī zhì xī hǎi, dōng xī wàn lǐ, jiē lái cháo gòng, fù zhì dōu hù xiào wèi yǐ xiāng tǒng shè. qí hòu huò jué huò tōng, hàn cháo yǐ wèi láo bì zhōng guó, qí guān shí zhì shí fèi. jì wèi jìn zhī hòu, hù xiāng tūn miè, bù kě fù xiáng jì yān.
《夏書》稱「西戎即序」,班固云:就而序之,非盛威武,致其貢物也。漢氏 初開西域,有三十六國。其後分立五十五王,置校尉、都護以撫納之。王莽篡位, 域遂絕。至於後漢,班超所通者五十餘國,西至西海,東西萬里,皆來朝貢,復置 都護、校尉以相統攝。其後或絕或通,漢朝以為勞弊中國,其官時置時廢。暨魏晉 之後,互相吞滅,不可復詳記焉。
tài zǔ chū, jīng yíng zhōng yuán, wèi xiá jí yú sì biǎo. jì ér xī róng zhī gòng bù zhì, yǒu sī zòu yī hàn shì gù shì, qǐng tōng xī yù, kě yǐ zhèn wēi dé yú huāng wài, yòu kě zhì qí huò yú tiān fǔ. tài zǔ yuē: hàn shì bù bǎo jìng ān rén, nǎi yuǎn kāi xī yù, shǐ hǎi nèi xū hào, hé lì zhī yǒu? jīn ruò tōng zhī, qián bì fù jiā bǎi xìng yǐ. suì bù cóng. lì tài zōng shì, jìng bù zhāo nà.
太祖初,經營中原,未暇及於四表。既而西戎之貢不至,有司奏依漢氏故事, 請通西域,可以振威德於荒外,又可致奇貨於天府。太祖曰:「漢氏不保境安人, 乃遠開西域,使海內虛耗,何利之有?今若通之,前弊復加百姓矣。」遂不從。歷 太宗世,竟不招納。
tài yán zhōng, wèi dé yì yǐ yuǎn wén, xī yù guī zī shū lè wū sūn yuè bān kě bān tuó shàn shàn yān qí chē shī sù tè zhū guó wáng shǐ qiǎn shǐ lái xiàn. shì zǔ yǐ xī yù hàn shì suī tōng, yǒu qiú zé bēi cí ér lái, wú yù zé jiāo màn wáng mìng, cǐ qí zì zhī jué yuǎn, dà bīng bù kě zhì gù yě. ruò bào shǐ wǎng lái, zhōng wú suǒ yì yù bù qiǎn shǐ. yǒu sī zòu jiǔ guó bù dàn xiá xiǎn, yuǎn gòng fāng wù, dāng yǔ qí jìn, ān kě yù yì hòu lái, nǎi cóng zhī. yú shì shǐ qiǎn xíng rén wáng ēn shēng xǔ gāng děng xī shǐ, ēn shēng chū liú shā, wèi rú rú suǒ zhí, jìng bù guǒ dá. yòu qiǎn sàn qí shì láng dǒng wǎn gāo míng děng duō jī jǐn bó, chū shàn shàn, zhāo fǔ jiǔ guó, hòu cì zhī. chū, wǎn děng shòu zhào, biàn dào zhī guó kě wǎng fù zhī. wǎn guò jiǔ guó, běi xíng zhì wū sūn guó, qí wáng dé cháo tíng suǒ cì, bài shòu shén yuè, wèi wǎn yuē: chuán wén pò luò nà zhě shé jiē sī wèi dé, yù chēng chén zhì gòng, dàn huàn qí lù wú yóu ěr. jīn shǐ jūn děng jì dào cǐ, kě wǎng èr guó, fù qí mù yǎng zhī chéng. wǎn yú shì zì tóng pò luò nà, qiǎn míng shǐ zhě shé. wū sūn wáng wèi fā dǎo yì dá èr guó, wǎn děng xuān zhào wèi cì zhī. yǐ ér wǎn míng dōng hái, wū sūn pò luò nà zhī shǔ qiǎn shǐ yǔ wǎn jù lái gòng xiàn zhě shí yǒu liù guó. zì hòu xiāng jì ér lái, bù jiān yú suì, guó shǐ yì shù shí bèi yǐ.
太延中,魏德益以遠聞,西域龜茲、疏勒、烏孫、悅般、渴般陀、鄯善、焉耆、 車師、粟特諸國王始遣使來獻。世祖以西域漢世雖通,有求則卑辭而來,無欲則驕 慢王命,此其自知絕遠,大兵不可至故也。若報使往來,終無所益欲不遣使。有司 奏九國不憚遐嶮,遠貢方物,當與其進,安可豫抑後來,乃從之。於是始遣行人王 恩生、許綱等西使,恩生出流沙,為蠕蠕所執,竟不果達。又遣散騎侍郎董琬、高 明等多齎錦帛,出鄯善,招撫九國,厚賜之。初,琬等受詔,便道之國可往赴之。 琬過九國,北行至烏孫國,其王得朝廷所賜,拜受甚悅,謂琬曰:「傳聞破洛那、 者舌皆思魏德,欲稱臣致貢,但患其路無由耳。今使君等既到此,可往二國,副其 慕仰之誠。」琬於是自同破洛那,遣明使者舌。烏孫王為發導譯達二國,琬等宣詔 慰賜之。已而琬、明東還,烏孫、破洛那之屬遣使與琬俱來貢獻者十有六國。自後 相繼而來,不間於歲,國使亦數十輩矣。
chū, shì zǔ měi qiǎn shǐ xī yù, cháng zhào hé xī wáng jǔ qú mù jiān lìng hù sòng, zhì gū zāng, mù jiān héng fā shǐ dǎo lù chū yú liú shā. hòu shǐ zhě zì xī yù hái, zhì wǔ wēi, mù jiān zuǒ yòu wèi shǐ zhě yuē: wǒ jūn chéng rú rú wú tí wàng shuō, yún: qù suì wèi tiān zǐ zì lái fá wǒ, shì mǎ yì sǐ, dà bài ér hái, wǒ qín qí zhǎng dì lè píng wáng pī. wǒ jūn dà xǐ, xuān yán guó zhōng. yòu wén wú tí qiǎn shǐ gào xī yù zhū guó, chēng: wèi yǐ xuē ruò, jīn tiān xià wéi wǒ wèi qiáng, ruò gèng yǒu wèi shǐ, wù fù gōng fèng. xī yù zhū guó yì yǒu èr zhě. mù jiān shì zhǔ shāo yǐ màn duò. shǐ hái, jù yǐ zhuàng wén, shì zǔ suì yì tǎo mù jiān. liáng zhōu jì píng, shàn shàn guó yǐ wèi chún wáng chǐ hán, zì rán zhī dào yě, jīn wǔ wēi wèi wèi suǒ miè, cì jí wǒ yě. ruò tōng qí shǐ rén, zhī wǒ guó shì, qǔ wáng bì jìn, bù rú jué zhī, kě yǐ zhī jiǔ, nǎi duàn sāi xíng lù, xī yù gòng xiàn, lì nián bù rù. hòu píng shàn shàn, xíng rén fù tōng.
初,世祖每遣使西域,常詔河西王沮渠牧犍令護送,至姑臧,牧犍恆發使導路 出於流沙。後使者自西域還,至武威,牧犍左右謂使者曰:「我君承蠕蠕吳提妄說, 云:『去歲魏天子自來伐我,士馬疫死,大敗而還,我禽其長弟樂平王丕。』我君 大喜,宣言國中。」又聞吳提遣使告西域諸國,稱:「魏已削弱,今天下唯我為強, 若更有魏使,勿復恭奉。」西域諸國亦有貳者。牧犍事主稍以慢惰。使還,具以狀 聞,世祖遂議討牧犍。涼州既平,鄯善國以為「脣亡齒寒,自然之道也,今武威為 魏所滅,次及我也。若通其使人,知我國事,取亡必近,不如絕之,可以支久」, 乃斷塞行路,西域貢獻,歷年不入。後平鄯善,行人復通。
shǐ wǎn děng shǐ hái jīng shī, jù yán fán suǒ jīng jiàn jí chuán wén bàng guó, yún: xī yù zì hàn wǔ shí wǔ shí yú guó, hòu shāo xiāng bìng. zhì tài yán zhōng, wèi shí liù guó, fēn qí dì wèi sì yù. zì cōng lǐng yǐ dōng, liú shā yǐ xī wèi yī yù cōng lǐng yǐ xī, hǎi qǔ yǐ dōng wèi yī yù zhě shé yǐ nán, ròu zhī yǐ běi wèi yī yù liǎng hǎi zhī jiān, shuǐ zé yǐ nán wèi yī yù. nèi zhū xiǎo qú zhǎng gài yǐ bǎi shù. qí chū xī yù běn yǒu èr dào, hòu gèng wèi sì: chū zì yù mén, dù liú shā, xī xíng èr qiān lǐ zhì shàn shàn wèi yī dào zì yù mén dù liú shā, běi xíng èr qiān èr bǎi lǐ zhì chē shī wèi yī dào cóng shā chē xī xíng yī bǎi lǐ zhì cōng lǐng, cōng lǐng xī yī qiān sān bǎi lǐ zhì jiā bèi wèi yī dào zì shā chē xī nán wǔ bǎi lǐ cōng lǐng, xī nán yī qiān sān bǎi lǐ zhì bō lù wèi yī dào yān. zì wǎn suǒ bù chuán ér gèng yǒu zhāo gòng zhě, jì qí míng, bù néng jù guó sú yě. qí yǔ qián shǐ suǒ yì zhě lù zhī.
始琬等使還京師,具言凡所經見及傳聞傍國,云:西域自漢武時五十餘國,後 稍相併。至太延中,為十六國,分其地為四域。自蔥嶺以東,流沙以西為一域;蔥 嶺以西,海曲以東為一域;者舌以南,月氏以北為一域;兩海之間,水澤以南為一 域。內諸小渠長蓋以百數。其出西域本有二道,後更為四:出自玉門,渡流沙,西 行二千里至鄯善為一道;自玉門渡流沙,北行二千二百里至車師為一道;從莎車西 行一百里至蔥嶺,蔥嶺西一千三百里至伽倍為一道;自莎車西南五百里蔥嶺,西南 一千三百里至波路為一道焉。自琬所不傳而更有朝貢者,紀其名,不能具國俗也。 其與前使所異者錄之。
shàn shàn guó, dōu gǎn ní chéng, gǔ lóu lán guó yě. qù dài qī qiān liù bǎi lǐ, suǒ dū chéng fāng yī lǐ. dì duō shā lǔ, shǎo shuǐ cǎo, běi jí bái lóng duī lù. zhì tài yán chū, shǐ qiǎn shǐ lái xiàn. sì nián, qiǎn qí dì sù yán qí rù shì. jí shì zǔ píng liáng zhōu, jǔ qú mù jiān dì wú huì zǒu bǎo dūn huáng. wú huì hòu móu dù liú shā, qiǎn qí dì ān zhōu jī shàn shàn, wáng bǐ lóng kǒng jù yù jiàng. huì wèi shǐ zhě zì tiān zhú jì bīn hái, jù huì shàn shàn, quàn bǐ lóng jù zhī, suì zhī lián zhàn, ān zhōu bù néng kè, tuì bǎo dōng chéng. hòu bǐ lóng jù, lǜ zhòng xī bēn qiě mò, qí shì zǐ nǎi yīng ān zhōu. shàn shàn rén pō piāo jié zhī, lìng bù dé tōng. shì zǔ zhào sàn qí cháng shì chéng zhōu gōng wàn dù guī chéng chuán fā liáng zhōu bīng tǎo zhī, dù guī dào dūn huáng, liú zī zhòng, yǐ qīng qí wǔ qiān dù liú shā, zhì qí jìng. shí shàn shàn rén zhòng bù yě, dù guī chì lì zú bù dé yǒu suǒ qīn lüè, biān shǒu gǎn zhī, jiē wàng qí jī fú. qí wáng zhēn dá miàn fù chū jiàng, dù guī shì qí fù, liú jūn tún shǒu, yǔ zhēn dá yì jīng dū. shì zǔ dà yuè, hòu dài zhī. shì suì, bài jiāo zhǐ gōng hán mù wèi jiǎ jié zhēng xī jiāng jūn lǐng hù xī róng xiào wèi shàn shàn wáng yǐ zhèn zhī, fù yì qí rén, bǐ zhī jùn xiàn.
鄯善國,都扞泥城,古樓蘭國也。去代七千六百里,所都城方一里。地多沙鹵, 少水草,北即白龍堆路。至太延初,始遣使來獻。四年,遣其弟素延耆入侍。及世 祖平涼州,沮渠牧犍弟無諱走保敦煌。無諱後謀渡流沙,遣其弟安周擊鄯善,王比 龍恐懼欲降。會魏使者自天竺、罽賓還,俱會鄯善,勸比龍拒之,遂之連戰,安周 不能克,退保東城。後比龍懼,率眾西奔且末,其世子乃應安周。鄯善人頗剽劫之, 令不得通。世祖詔散騎常侍、成周公萬度歸乘傳發涼州兵討之,度歸到敦煌,留輜 重,以輕騎五千渡流沙,至其境。時鄯善人眾布野,度歸敕吏卒不得有所侵掠,邊 守感之,皆望旗稽服。其王真達面縛出降,度歸釋其縛,留軍屯守,與真達詣京都。 世祖大悅,厚待之。是歲,拜交趾公韓牧為假節、征西將軍、領護西戎校尉、鄯善 王以鎮之,賦役其人,比之郡縣。
qiě mò guó, dōu qiě mò chéng, zài shàn shàn xī, qù dài bā qiān sān bǎi èr shí lǐ. zhēn jūn sān nián, shàn shàn wáng bǐ lóng bì jǔ qú ān zhōu zhī nán, lǜ guó rén zhī bàn bēn qiě mò, hòu yì shǔ shàn shàn. qiě mò xī běi liú shā shù bǎi lǐ, xià rì yǒu rè fēng wèi xíng lǚ zhī huàn. fēng zhī suǒ zhì, wéi lǎo tuó yù zhī zhī, jí míng ér jù lì, mái qí kǒu bí yú shā zhōng, rén měi yǐ wèi hòu, yì jí jiāng zhān yōng bì bí kǒu. qí fēng xùn shǐ, sī xū guò jǐn, ruò bù fáng zhě, bì zhì wēi bì.
且末國,都且末城,在鄯善西,去代八千三百二十里。真君三年,鄯善王比龍 避沮渠安周之難,率國人之半奔且末,後役屬鄯善。且末西北流沙數百里,夏日有 熱風為行旅之患。風之所至,唯老駝豫知之,即鳴而聚立,埋其口鼻於沙中,人每 以為候,亦即將氈擁蔽鼻口。其風迅駛,斯須過盡,若不防者,必至危斃。
yú tián guó, zài qiě mò xī běi, cōng lǐng zhī běi èr bǎi yú lǐ. dōng qù shàn shàn qiān wǔ bǎi lǐ, nán qù nǚ guó èr qiān lǐ, qù zhū jù pó qiān lǐ, běi qù guī zī qiān sì bǎi lǐ, qù dài jiǔ qiān bā bǎi lǐ. qí dì fāng gèn qiān lǐ, lián shān xiāng cì. suǒ dū chéng fāng bā jiǔ lǐ, bù nèi yǒu dài chéng wǔ, xiǎo chéng shù shí, yú tián chéng dōng sān shí lǐ yǒu jū bá hé, zhōng chū yù shí. tǔ yí wǔ gǔ bìng sāng má, shān duō měi yù, yǒu hǎo mǎ tuó luó. qí xíng fǎ, shā rén zhě sǐ, yú zuì gè suí qīng zhòng chéng fá zhī. zì wài fēng sú wù chǎn yǔ guī zī lüè tóng. sú zhòng fó fǎ, sì tǎ sēng ní shén zhòng, wáng yóu xìn shàng, měi shè zhāi rì, bì qīn zì sǎ sǎo kuì shí yān. chéng nán wǔ shí lǐ yǒu zàn mó sì, jí xī luó hàn bǐ qiū lú zhān wèi qí wáng zào fù pén fú tú zhī suǒ, shí shàng yǒu pì zhī fó xiǎn chù, shuāng jī yóu cún. yú tián xī wǔ bǎi lǐ yǒu bǐ mó sì, yún shì lǎo zi huà hú chéng fó zhī suǒ. sú wú lǐ yì, duō dào zéi, yín zòng. zì gāo chāng yǐ xī, zhū guó rén děng shēn mù gāo bí, wéi cǐ yī guó, mào bù shèn hú, pō lèi huá xià. chéng dōng èr shí lǐ yǒu dà shuǐ běi liú, hào shù zhī shuǐ, jí huáng hé yě, yī míng jì shì shuǐ. chéng xī wǔ shí wǔ lǐ yì yǒu dà shuǐ, míng dá lì shuǐ, yǔ shù zhī shuǐ huì, jù běi liú.
于闐國,在且末西北,蔥嶺之北二百餘里。東去鄯善千五百里,南去女國二千 里,去朱俱婆千里,北去龜茲千四百里,去代九千八百里。其地方亘千里,連山相 次。所都城方八九里,部內有大城五,小城數十,于闐城東三十里有苴拔河,中出 玉石。土宜五穀並桑麻,山多美玉,有好馬、駝、騾。其刑法,殺人者死,餘罪各 隨輕重懲罰之。自外風俗物產與龜茲略同。俗重佛法,寺塔僧尼甚眾,王尤信尚, 每設齋日,必親自灑掃饋食焉。城南五十里有贊摩寺,即昔羅漢比丘盧旃為其王造 復盆浮圖之所,石上有辟支佛跣處,雙跡猶存。于闐西五百里有比摩寺,雲是老子 化胡成佛之所。俗無禮義,多盜賊,淫縱。自高昌以西,諸國人等深目高鼻,唯此 一國,貌不甚胡,頗類華夏。城東二十里有大水北流,號樹枝水,即黃河也,一名 計式水。城西五十五里亦有大水,名達利水,與樹枝水會,俱北流。
zhēn jūn zhōng, shì zǔ zhào gāo liáng wáng nà jī tǔ gǔ hún mù lì yán, mù lì yán jù, qū qí bù luò dù liú shā. nà jìn jūn jí zhuī zhī, mù lì yán suì xī rù yú tián, shā qí wáng, sǐ zhě shén zhòng. xiǎn zǔ mò, rú rú kòu yú tián, yú tián huàn zhī, qiǎn shǐ sù mù jiā shàng biǎo yuē: xī fāng zhū guó, jīn jiē yǐ shǔ rú rú, nú shì fèng dà guó, zhì jīn wú yì. jīn rú rú jūn mǎ dào chéng xià, nú jù bīng zì gù, gù qiǎn shǐ fèng xiàn, yán wàng jiù yuán. xiǎn zǔ zhào gōng qīng yì zhī, gōng qīng zòu yuē: yú tián qù jīng shī jǐ wàn lǐ, rú rú zhī xìng, wéi xí yě lüè, bù néng gōng chéng, ruò wèi suǒ jù, dāng yǐ xuán yǐ. suī yù qiǎn shī, shì wú suǒ jí. xiǎn zǔ yǐ gōng qīng yì shì qí shǐ zhě, yì yǐ wèi rán. yú shì zhào zhī yuē: zhèn chéng tiān lǐ wù, yù lìng wàn fāng gè ān qí suǒ, yīng chì zhū jūn yǐ zhěng rǔ nán. dàn qù rǔ xiá zǔ, suī fù qiǎn yuán, bù jiù dāng shí zhī jí, yǐ tíng shī bù xíng, rǔ yí zhī zhī. zhèn jīn liàn jiǎ yǎng zú, yī èr suì jiān dāng gōng lǜ měng jiāng, wèi rǔ chú huàn, rǔ qí jǐn jǐng hòu yǐ dài dà jǔ. xiān shì, cháo tíng qiǎn shǐ zhě hán yáng pí shǐ bō sī, bō sī wáng qiǎn shǐ xiàn xún xiàng jí zhēn wù. jīng yú tián, yú tián zhōng yú wáng qiū rén zhé liú zhī, jiǎ yán lǜ yǒu kòu bù dá. yáng pí yán zhuàng, xiǎn zǔ nù, yòu qiǎn yáng pí fèng zhào zé ràng zhī, zì hòu měi shǐ cháo xiàn.
真君中,世祖詔高涼王那擊吐谷渾慕利延,慕利延懼,驅其部落渡流沙。那進 軍急追之,慕利延遂西入于闐,殺其王,死者甚眾。顯祖末,蠕蠕寇于闐,于闐患 之,遣使素目伽上表曰:「西方諸國,今皆已屬蠕蠕,奴世奉大國,至今無異。今 蠕蠕軍馬到城下,奴聚兵自固,故遣使奉獻,延望救援。」顯祖詔公卿議之,公卿 奏曰:「于闐去京師幾萬里,蠕蠕之性,惟習野掠,不能攻城,若為所拒,當已旋 矣。雖欲遣師,勢無所及。」顯祖以公卿議示其使者,亦以為然。於是詔之曰: 「朕承天理物,欲令萬方各安其所,應敕諸軍以拯汝難。但去汝遐阻,雖復遣援, 不救當時之急,已停師不行,汝宜知之。朕今練甲養卒,一二歲間當躬率猛將,為 汝除患,汝其謹警候以待大舉。」先是,朝廷遣使者韓羊皮使波斯,波斯王遣使獻 馴象及珍物。經于闐,于闐中於王秋仁輒留之,假言慮有寇不達。羊皮言狀,顯祖 怒,又遣羊皮奉詔責讓之,自後每使朝獻。
pú shān guó, gù pí shān guó yě. jū pí chéng, zài yú tián nán, qù dài yī wàn èr qiān lǐ. qí guó xī nán sān lǐ, yǒu dòng líng shān. hòu yì shǔ yú tián.
蒲山國,故皮山國也。居皮城,在于闐南,去代一萬二千里。其國西南三里, 有凍凌山。後役屬于闐。
xī jū bàn guó, gù xī yè guó yě, yī míng zǐ hé. qí wáng hào zi, zhì hū jiān. zài yú tián xī, qù dài wàn èr qiān jiǔ bǎi qī shí lǐ. tài yán chū, qiǎn shǐ lái xiàn, zì hòu gòng shǐ bù jué.
悉居半國,故西夜國也,一名子合。其王號子,治呼犍。在于闐西,去代萬二 千九百七十里。太延初,遣使來獻,自後貢使不絕。
quán yú mó guó, gù wū chá guó yě. qí wáng jū wū chá chéng, zài xī jū bàn xī nán, qù dài yī wàn èr qiān jiǔ bǎi qī shí lǐ.
權於摩國,故烏秅國也。其王居烏秅城,在悉居半西南,去代一萬二千九百七 十里。
qú shā guó, jū gù shā chē chéng, zài zi hé xī běi, qù dài yī wàn èr qiān jiǔ bǎi bā shí lǐ.
渠莎國,居故莎車城,在子合西北,去代一萬二千九百八十里。
chē shī guó, yī míng qián bù. qí wáng jū jiāo hé chéng. qù dài wàn wǔ shí lǐ, qí dì běi jiē rú rú. běn tōng shǐ jiāo yì, shì zǔ chū, shǐ qiǎn shǐ cháo xiàn, zhào xíng rén wáng ēn shēng xǔ gāng děng chū shǐ. ēn shēng děng shǐ dù liú shā, wèi rú rú suǒ zhí. ēn shēng jiàn rú rú wú tí, chí wèi jié bù wèi zhī qū. hòu shì zǔ qiè ràng wú tí, wú tí jù, nǎi qiǎn ēn shēng děng guī. xǔ gāng dào dūn huáng, bìng sǐ, cháo tíng zhuàng qí jié, cì shì yuē zhēn. chū, jǔ qú wú huì xiōng dì zhī dù liú shā yě, jiū jí yí rén, pò chē shī guó. zhēn jūn shí yī nián, chē shī wáng chē yí luò qiǎn shǐ zuó jìn xuē zhí shàng shū yuē: chén wáng fù pì chù sài wài, yǎng mù tiān zǐ wēi dé, qiǎn shǐ biǎo xiàn, bù kōng yú suì. tiān zǐ jiàng niàn, cì yí shén hòu. jí chén jì lì, biàn bù quē cháng gòng, tiān zǐ chuí jīn, yì bù yì qián shì. gǎn yuán zhì ēn, zhé chén sī jiān. chén guó zì wú huì suǒ gōng jī, jīng jīn bā suì, rén mín jī huāng, wú yǐ cún huó. zéi jīn gōng chén shén jí, chén bù néng zì quán, suì shě guó dōng bēn, sān fēn miǎn yī, jí rì yǐ dào yān qí dōng jiè. sī guī tiān què, xìng chuí zhèn jiù. yú shì xià zhào fǔ wèi zhī, kāi yān qí cāng gěi zhī. zhèng píng chū, qiǎn zi rù shì, zì hòu měi shǐ cháo gòng.
車師國,一名前部。其王居交河城。去代萬五十里,其地北接蠕蠕。本通使交 易,世祖初,始遣使朝獻,詔行人王恩生、許綱等出使。恩生等始度流沙,為蠕蠕 所執。恩生見蠕蠕吳提,持魏節不為之屈。後世祖切讓吳提,吳提懼,乃遣恩生等 歸。許綱到敦煌,病死,朝廷壯其節,賜諡曰貞。初,沮渠無諱兄弟之渡流沙也, 鳩集遺人,破車師國。真君十一年,車師王車夷落遣使琢進、薛直上書曰:「臣亡 父僻處塞外,仰慕天子威德,遣使表獻,不空於歲。天子降念,賜遺甚厚。及臣繼 立,變不缺常貢,天子垂矜,亦不異前世。敢緣至恩,輒陳私艱。臣國自無諱所攻 擊,經今八歲,人民饑荒,無以存活。賊今攻臣甚急,臣不能自全,遂舍國東奔, 三分免一,即日已到焉耆東界。思歸天闕,幸垂賑救。」於是下詔撫慰之,開焉耆 倉給之。正平初,遣子入侍,自後每使朝貢。
qiě mí guó, dōu tiān shān dōng yú dà gǔ, zài chē shī běi, qù dài yī wàn wǔ bǎi qī shí lǐ. běn yì shǔ chē shī.
且彌國,都天山東於大谷,在車師北,去代一萬五百七十里。本役屬車師。
yān qí guó, zài chē shī nán, dōu yuán qú chéng, bái shān nán qī shí lǐ, hàn shí jiù guó yě. qù dài yī wàn èr bǎi lǐ. qí wáng xìng lóng, míng jiū shī bēi nà, jí qián liáng zhāng guǐ suǒ tǎo lóng xī zhī yìn. suǒ dū chéng fāng èr lǐ, guó nèi fán yǒu jiǔ chéng. guó xiǎo rén pín, wú gāng jì fǎ lìng. bīng yǒu gōng dāo jiǎ shuò. hūn yīn lüè tóng huá xià. sǐ wáng zhě jiē fén ér hòu zàng, qí fú zhì mǎn qī rì zé chú zhī. zhàng fū bìng jiǎn fà yǐ wèi shǒu shì. wén zì yǔ pó luó mén tóng. sú shì tiān shén, bìng chóng xìn fó fǎ. yóu zhòng èr yuè bā rì sì yuè bā rì, shì rì yě, qí guó xián yī shì jiào, zhāi jiè háng dào yān. qì hòu hán, tǔ tián liáng wò, gǔ yǒu dào sù shū mài, chù yǒu tuó mǎ. yǎng cán bù yǐ wèi sī, wéi qì mián kuàng. sú shàng pú táo jiǔ, jiān ài yīn lè. nán qù hǎi shí yú lǐ, yǒu yú yán pú wěi zhī ráo. dōng qù gāo chāng jiǔ bǎi lǐ xī qù guī zī jiǔ bǎi lǐ, jiē shā qì dōng nán qù guā zhōu èr qiān èr bǎi lǐ.
焉耆國,在車師南,都員渠城,白山南七十里,漢時舊國也。去代一萬二百里。 其王姓龍,名鳩屍卑那,即前涼張軌所討龍熙之胤。所都城方二里,國內凡有九城。 國小人貧,無綱紀法令。兵有弓刀甲槊。婚姻略同華夏。死亡者皆焚而後葬,其服 制滿七日則除之。丈夫並剪髮以為首飾。文字與婆羅門同。俗事天神,並崇信佛法。 尤重二月八日、四月八日,是日也,其國咸依釋教,齋戒行道焉。氣候寒,土田良 沃,谷有稻粟菽麥,畜有駝馬。養蠶不以為絲,唯棄綿纊。俗尚蒲萄酒,兼愛音樂。 南去海十餘里,有魚鹽蒲葦之饒。東去高昌九百里;西去龜茲九百里,皆沙磧;東 南去瓜州二千二百里。
shì dì duō xiǎn, pō piāo jié zhōng guó shǐ. shì zǔ nù zhī, zhào chéng zhōu gōng wàn dù guī tǎo zhī, yuē jī qīng liáng, qǔ shí lù cì. dù guī rù yān qí dōng jiè, jī qí biān shǒu zuǒ huí yù lí èr chéng bá zhī, jìn jūn xiàng yuán qú. jiū shī bēi nà yǐ sì wǔ wàn rén chū chéng shǒu xiǎn yǐ jù. dù guī mù zhuàng yǒng, duǎn bīng zhí wǎng chōng, shī jiū bēi nà zhòng dà kuì, jǐn lǔ zhī, dān qí zǒu rù shān zhōng. dù guī jìn tú qí chéng, sì bǐ zhū róng jiē xiáng fú. yān qí wèi guó, dòu jué yī yú, bù luàn rì jiǔ, huò qí zhēn qí yì wán shū fāng jué guǐ bù shí zhī wù, tuó tuó mǎ niú zá chù jù wàn. shí shì zǔ xìng yīn shān běi gōng, dù guī pò yān qí lù bǎn zhì, shì zǔ shěng qì, cì sī tú cuī hào shū yuē: wàn dù guī yǐ wǔ qiān qí jīng wàn yú lǐ, bá yān qí sān chéng, huò qí zhēn qí yì wù jí zhū wěi jī bù kě shèng shù. zì gǔ dì wáng suī yún jí xù xī róng, yǒu rú zhǐ zhù, bù néng kòng yǐn yě. zhèn jīn shǒu bà ér yǒu zhī, rú hé? hào shàng shū chēng měi, suì mìng dù guī zhèn fǔ qí rén. chū jiū shī bēi nà zǒu shān zhōng, yóu jì chéng bù bá, dé hái qí guó. jì jiàn jǐn wèi dù guī suǒ kè, nǎi bēn guī zī, guī zī yǐ qí xù, hòu dài zhī.
恃地多險,頗剽劫中國使。世祖怒之,詔成周公萬度歸討之,約齎輕糧,取食 路次。度歸入焉耆東界,擊其邊守左回、尉犁二城拔之,進軍向員渠。鳩屍卑那以 四五萬人出城守險以拒。度歸募壯勇,短兵直往沖,尸鳩卑那眾大潰,盡虜之,單 騎走入山中。度歸進屠其城,四鄙諸戎皆降服。焉耆為國,斗絕一隅,不亂日久, 獲其珍奇異玩殊方譎詭不識之物,橐駝馬牛雜畜巨萬。時世祖幸陰山北宮,度歸破 焉耆露板至,世祖省訖,賜司徒崔浩書曰:「萬度歸以五千騎經萬餘里,拔焉耆三 城,獲其珍奇異物及諸委積不可勝數。自古帝王雖雲即序西戎,有如指注,不能控 引也。朕今手把而有之,如何?」浩上書稱美,遂命度歸鎮撫其人。初鳩屍卑那走 山中,猶覬城不拔,得還其國。既見盡為度歸所克,乃奔龜茲,龜茲以其婿,厚待 之。
guī zī guó, zài yù lí xī běi, bái shān zhī nán yī bǎi qī shí lǐ, dōu yán chéng, hàn shí jiù guó yě. qù dài yī wàn èr bǎi bā shí lǐ. qí wáng xìng bái, jí hòu liáng lǚ guāng suǒ lì bái zhèn zhī hòu. qí wáng tóu xì cǎi dài, chuí zhī yú hòu, zuò jīn shī zi chuáng, suǒ jū chéng fāng wǔ liù lǐ. qí xíng fǎ, shā rén zhě sǐ, jié zéi zé duàn qí yī bì bìng yuè yī zú. shuì fù zhǔn dì zhēng zū, wú tián zhě zé shuì yín qián. fēng sú hūn yīn sàng zàng wù chǎn yǔ yān qí lüè tóng, wéi qì hòu shǎo wēn wèi yì. yòu chū xì zhān, ráo tóng tiě jīn gōng jīng pí qú shū shā yán lǜ cí huáng hú fěn ān xī xiāng liáng mǎ fēng niú děng. dōng yǒu lún tái, jí hàn èr shī jiāng jūn lǐ guǎng lì suǒ tú zhě. qí nán sān bǎi lǐ yǒu dà hé dōng, liú hào jì shì shuǐ, jí huáng hé yě. dōng qù yān qí jiǔ bǎi lǐ, nán qù yú tián yī qiān sì bǎi lǐ, xī qù shū lè yī qiān wǔ bǎi lǐ, běi qù tū jué yá zhàng liù bǎi yú lǐ, dōng nán qù guā zhōu sān bǎi lǐ. qí dōng què chéng shù. kòu qiè fēi yī. shì zǔ zhào wàn dù guī lǜ qí yī qiān yǐ jī zhī, guī zī qiǎn wū jié mù tí děng lǐng bīng sān qiān jù zhàn, dù guī jī zǒu zhī, zhǎn èr bǎi yú jí, dà huò tuó mǎ ér hái. sú xìng duō yín, zhì nǚ shì, shōu nán zǐ qián rù guān. tǔ duō kǒng què, qún fēi shān gǔ jiān, rén qǔ yǎng ér shí zhī, zī rǔ rú jī wù, qí wáng jiā héng yǒu qiān yú zhǐ yún. qí guó xī běi dà shān zhōng yǒu rú gāo zhě liú chū chéng chuān, xíng shù lǐ rù dì, rú shí dì hú, shén chòu, fú zhī fā chǐ yǐ luò zhě néng lìng gēng shēng, bìng rén fú zhī jiē yù. zì hòu měi shǐ cháo gòng.
龜茲國,在尉犁西北,白山之南一百七十里,都延城,漢時舊國也。去代一萬 二百八十里。其王姓白,即後涼呂光所立白震之後。其王頭系彩帶,垂之於後,坐 金師子床,所居城方五六里。其刑法,殺人者死,劫賊則斷其一臂並刖一足。稅賦 准地征租,無田者則稅銀錢。風俗、婚姻、喪葬、物產與焉耆略同,唯氣候少溫為 異。又出細氈,饒銅、鐵、釒公、麖皮、氍毹、沙、鹽綠、雌黃、胡粉、安息香、 良馬、犎牛等。東有輪台,即漢貳師將軍李廣利所屠者。其南三百里有大河東,流 號計式水,即黃河也。東去焉耆九百里,南去于闐一千四百里,西去疏勒一千五百 里,北去突厥牙帳六百餘里,東南去瓜州三百里。其東闕城戍。寇竊非一。世祖詔 萬度歸率騎一千以擊之,龜茲遣烏羯目提等領兵三千距戰,度歸擊走之,斬二百餘 級,大獲駝馬而還。俗性多淫,置女市,收男子錢入官。土多孔雀,群飛山谷間, 人取養而食之,孳乳如雞鶩,其王家恆有千餘只雲。其國西北大山中有如膏者流出 成川,行數里入地,如飠弟餬,甚臭,服之發齒已落者能令更生,病人服之皆愈。 自後每使朝貢。
gū mò guó, jū nán chéng, zài guī zī xī, qù dài yī wàn wǔ bǎi lǐ. yì shǔ guī zī.
姑默國,居南城,在龜茲西,去代一萬五百里。役屬龜茲。
wēn sù guó, jū wēn sù chéng, zài gū mò xī běi, qù dài yī wàn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. yì shǔ guī zī.
溫宿國,居溫宿城,在姑默西北,去代一萬五百五十里。役屬龜茲。
wèi tóu guó, jū wèi tóu chéng, zài wēn sù běi, qù dài yī wàn liù bǎi wǔ shí lǐ. yì shǔ guī zī.
尉頭國,居尉頭城,在溫宿北,去代一萬六百五十里。役屬龜茲。
wū sūn guó, jū chì gǔ chéng, zài guī zī xī běi, qù dài yī wàn bā bǎi lǐ. qí guó shù wèi rú rú suǒ qīn, xī xǐ cōng lǐng shān zhōng, wú chéng guō, suí xù mù zhú shuǐ cǎo. tài yán sān nián qiǎn shǐ zhě dǒng wǎn děng shǐ qí guó, hòu měi shǐ cháo gòng.
烏孫國,居赤谷城,在龜茲西北,去代一萬八百里。其國數為蠕蠕所侵,西徙 蔥嶺山中,無城郭,隨畜牧逐水草。太延三年遣使者董琬等使其國,後每使朝貢。
shū lè guó, zài gū mò xī, bái shān nán bǎi yú lǐ, hàn shí jiù guó yě. qù dài yī wàn yī qiān èr bǎi wǔ shí lǐ. gāo zōng mò, qí wáng qiǎn shǐ sòng shì jiā mù ní fú jiā shā yī, zhǎng èr zhàng yú. gāo zōng yǐ shěn shì fú yī, yīng yǒu líng yì, suì shāo zhī yǐ yàn xū shí, zhì yú měng huǒ zhī shàng, jīng rì bù rán, guān zhě mò bù sǒng hài, xīn xíng jù sù. qí wáng dài jīn shī zi guān. tǔ duō dào sù má mài tóng tiě xī cí huáng jǐn mián, měi suì cháng gōng sòng yú tū jué. qí dū chéng fāng wǔ lǐ, guó nèi yǒu dài chéng shí èr, xiǎo chéng shù shí. rén shǒu zú jiē liù zhǐ, chǎn zi fēi liù zhě jí bù yù, shèng bīng èr qiān rén. nán yǒu huáng hé, xī dài cōng lǐng, dōng qù guī zī qiān wǔ bǎi lǐ, xī qù hàn guó qiān lǐ, nán qù zhū jù bō bā jiǔ bǎi lǐ, dōng běi zhì tū jué yá zhàng qiān yú lǐ, dōng nán qù guā zhōu sì qiān liù bǎi lǐ.
疏勒國,在姑默西,白山南百餘里,漢時舊國也。去代一萬一千二百五十里。 高宗末,其王遣使送釋迦牟尼佛袈裟一,長二丈余。高宗以審是佛衣,應有靈異, 遂燒之以驗虛實,置於猛火之上,經日不然,觀者莫不悚駭,心形俱肅。其王戴金 師子冠。土多稻、粟、麻、麥、銅、鐵、錫、雌黃、錦、綿,每歲常供送於突厥。 其都城方五里,國內有大城十二,小城數十。人手足皆六指,產子非六者即不育, 勝兵二千人。南有黃河,西帶蔥嶺,東去龜茲千五百里,西去汗國千里,南去朱 俱波八九百里,東北至突厥牙帳千餘里,東南去瓜州四千六百里。
yuè bān guó, zài wū sūn xī běi, qù dài yī wàn jiǔ bǎi sān shí lǐ. qí xiān, xiōng nú běi dān yú zhī bù luò yě. wèi hàn chē qí jiāng jūn dòu xiàn suǒ zhú, běi dān yú dù jīn wēi shān, xī zǒu kāng jū, qí jì léi ruò bù néng qù zhě wǎng guī zī běi. dì fāng shù qiān lǐ, zhòng kě èr shí yú wàn. liáng zhōu rén yóu wèi zhī dān yú wáng. qí fēng sú yán yǔ yǔ gāo chē tóng, ér qí rén qīng jié yú hú. sú jiǎn fà qí méi, yǐ tí hú tú zhī, yù yù rán guāng zé, rì sān zǎo shù, rán hòu yǐn shí. qí guó nán jiè yǒu huǒ shān, shān bàng shí jiē jiāo róng, liú dì shù shí lǐ nǎi níng jiān, rén qǔ wèi yào, jí shí liú huáng yě.
悅般國,在烏孫西北,去代一萬九百三十里。其先,匈奴北單于之部落也。為 漢車騎將軍竇憲所逐,北單于度金微山,西走康居,其記羸弱不能去者往龜茲北。 地方數千里,眾可二十餘萬。涼州人猶謂之「單于王」。其風俗言語與高車同,而 其人清潔於胡。俗剪髮齊眉,以醍醐塗之,昱昱然光澤,日三澡漱,然後飲食。其 國南界有火山,山傍石皆焦溶,流地數十里乃凝堅,人取為藥,即石流黃也。
yǔ rú rú jié hǎo, qí wáng cháng jiāng shù qiān rén rù rú rú guó, yù yǔ dà tán xiāng jiàn. rù qí jiè bǎi yú lǐ, jiàn qí bù rén bù huàn yī, bù bàn fā, bù xǐ shǒu, fù rén shé shì qì wù, wáng wèi qí cóng chén yuē: rǔ cáo kuáng wǒ rù cǐ gǒu guó zhōng! nǎi chí hái. dà tán qiǎn qí zhuī zhī bù jí, zì shì xiāng chóu chóu, shù xiāng zhēng tǎo. zhēn jūn jiǔ nián, qiǎn shǐ cháo xiàn. bìng sòng huàn rén, chēng néng gē rén hóu mài lìng duàn, jī rén tóu lìng gǔ xiàn, jiē xuè chū huò shù shēng huò yíng dòu, yǐ cǎo yào nèi qí kǒu zhōng, lìng jué yàn zhī, xū yú xuè zhǐ, yǎng chuāng yī yuè fù cháng, yòu wú hén bān. shì zǔ yí qí xū, nǎi qǔ sǐ zuì qiú shì zhī, jiē yàn. yún zhōng guó zhū míng shān jiē yǒu cǐ cǎo, nǎi shǐ rén shòu qí shù ér hòu yù zhī. yòu yán qí guó yǒu dà shù zhě, rú rú lái chāo lüè, shù rén néng zuò lín yǔ kuáng fēng dà xuě jí xíng lǎo, rú rú dòng sǐ piào wáng zhě shí èr sān. shì suì zài qiǎn shǐ cháo gòng, qiú yǔ guān jūn dōng xī qí qì tǎo rú rú. shì zǔ jiā qí yì, mìng zhòng wài zhū jūn jiè yán, yǐ zhǔn nán wáng tā wèi qián fēng, xí rú rú. réng zhào yǒu sī yǐ qí gǔ wǔ zhī jié shī yú lè fǔ. zì hòu měi shǐ gòng xiàn.
與蠕蠕結好,其王嘗將數千人入蠕蠕國,欲與大檀相見。入其界百餘里,見其 部人不浣衣,不絆發,不洗手,婦人舌舐器物,王謂其從臣曰:「汝曹誑我入此狗 國中!」乃馳還。大檀遣騎追之不及,自是相仇讎,數相征討。真君九年,遣使朝 獻。並送幻人,稱能割人喉脈令斷,擊人頭令骨陷,皆血出或數升或盈斗,以草藥 內其口中,令嚼咽之,須臾血止,養瘡一月復常,又無痕瘢。世祖疑其虛,乃取死 罪囚試之,皆驗。雲中國諸名山皆有此草,乃使人受其術而厚遇之。又言其國有大 術者,蠕蠕來抄掠,術人能作霖雨狂風大雪及行潦,蠕蠕凍死漂亡者十二三。是歲 再遣使朝貢,求與官軍東西齊契討蠕蠕。世祖嘉其意,命中外諸軍戒嚴,以准南王 他為前鋒,襲蠕蠕。仍詔有司以其鼓舞之節施於樂府。自後每使貢獻。
zhě zhì bá guó, dōu zhě zhì bá chéng, zài shū lè xī, qù dài yī wàn èr qiān liù bǎi èr shí lǐ. qí guó dōng yǒu pān hè nà shān, chū měi tiě jí shī zi.
者至拔國,都者至拔城,在疏勒西,去代一萬二千六百二十里。其國東有潘賀 那山,出美鐵及師子。
mí mì guó, dōu mí mì chéng, zài zhě zhì bá xī, qù dài yī wàn yī qiān liù bǎi lǐ. zhèng píng yuán nián, qiǎn shǐ xiàn yī fēng hēi tuó tuó. qí guó dōng yǒu shān, míng yù xī mǎn, shān chū jīn yù, yì duō tiě.
迷密國,都迷密城,在者至拔西,去代一萬一千六百里。正平元年,遣使獻一 峰黑橐駝。其國東有山,名郁悉滿,山出金玉,亦多鐵。
xī wàn jīn guó, dōu xī wàn jīn chéng, zài mí mì xī, qù dài yī wàn èr qiān qī bǎi èr shí lǐ. qí guó nán yǒu shān, míng jiā sè nà, shān chū shī zi. měi shǐ cháo gòng.
悉萬斤國,都悉萬斤城,在迷密西,去代一萬二千七百二十里。其國南有山, 名伽色那,山出師子。每使朝貢。
niǔ mì guó, dōu niǔ mì chéng, zài xī wàn jīn xī, qù dài èr wàn èr qiān bā bǎi èr shí bā lǐ.
忸密國,都忸密城,在悉萬斤西,去代二萬二千八百二十八里。
luò nà guó, gù dà yuān guó yě. dōu guì shān chéng, zài shū lè xī běi, qù dài wàn sì qiān sì bǎi wǔ shí lǐ. tài hé sān nián. qiǎn shǐ xiàn hàn xuè mǎ, zì cǐ měi shǐ cháo gòng.
洛那國,故大宛國也。都貴山城,在疏勒西北,去代萬四千四百五十里。太和 三年。遣使獻汗血馬,自此每使朝貢。
sù tè guó, zài cōng lǐng zhī xī, gǔ zhī yǎn cài, yī míng wēn nà shā. jū yú dà zé, zài kāng jū xī běi, qù dài yī wàn liù qiān lǐ. xiān shì, xiōng nú shā qí wáng ér yǒu qí guó, zhì wáng hū ní yǐ sān shì yǐ. qí guó shāng rén xiān duō yì liáng tǔ fàn huò, jí kè gū zāng, xī jiàn lǔ. gāo zōng chū, sù tè wáng qiǎn shǐ qǐng shú zhī, zhào tīng yān. zì hòu wú shǐ cháo xiàn.
粟特國,在蔥嶺之西,古之奄蔡,一名溫那沙。居於大澤,在康居西北,去代 一萬六千里。先是,匈奴殺其王而有其國,至王忽倪已三世矣。其國商人先多詣涼 土販貨,及克姑臧,悉見虜。高宗初,粟特王遣使請贖之,詔聽焉。自後無使朝獻。
bō sī guó, dōu sù lì chéng, zài niǔ mì xī, gǔ tiáo zhī guó yě. qù dài èr wàn sì qiān èr bǎi èr shí bā lǐ. chéng fāng shí lǐ, hù shí yú wàn, hé jīng qí chéng zhōng nán liú. tǔ dì píng zhèng, chū jīn yín tōu shí shān hú hǔ pò chē qú mǎ nǎo, duō dà zhēn zhū pō lí liú lí shuǐ jīng sè sè jīn gāng huǒ qí bīn tiě tóng xī zhū shā shuǐ yín líng jǐn dié hé qú shū tà chì zhāng pí jí xūn lù yù jīn sū hé qīng mù děng xiāng, hú jiāo bì bō shí mì qiān nián zǎo xiāng fù zǐ hē lí lēi wú shí zi yán lǜ cí huáng děng wù. qì hòu shǔ rè, jiā zì cáng bīng. dì duō shā qì, yǐn shuǐ gài guàn. qí wǔ gǔ jí niǎo shòu děng yǔ zhōng xià lüè tóng, wéi wú dào jí shǔ jì. tǔ chū míng mǎ dà lǘ jí tuó, wǎng wǎng yǒu rì xíng qī bǎi lǐ zhě. fù shì zhì yǒu shù qiān tóu. yòu chū bái xiàng shī zi dà niǎo luǎn. yǒu niǎo xíng rú tuó tuó, yǒu liǎng yì, fēi ér bù néng gāo, shí cǎo yǔ ròu, yì néng dàn huǒ.
波斯國,都宿利城,在忸密西,古條支國也。去代二萬四千二百二十八里。城 方十里,戶十餘萬,河經其城中南流。土地平正,出金、銀、鍮石、珊瑚、琥珀、 車渠、馬腦,多大真珠、頗梨、璢璃、水精、瑟瑟、金剛、火齊、鑌鐵、銅、錫、 硃砂、水銀、綾、錦、疊、毼、氍毹、毾、赤麞皮、及薰陸、鬱金、蘇合、青木 等香,胡椒、畢撥、石蜜、千年棗、香附子、訶梨勒、無食子、鹽綠、雌黃等物。 氣候暑熱,家自藏冰。地多沙磧,引水溉灌。其五穀及鳥獸等與中夏略同,唯無稻 及黍、稷。土出名馬、大驢及駝,往往有日行七百里者。富室至有數千頭。又出白 象、師子、大鳥卵。有鳥形如橐駝,有兩翼,飛而不能高,食草與肉,亦能啖火。
qí wáng xìng bō shì, míng sī. zuò jīn yáng chuáng, dài jīn huā guān, yī jǐn páo zhī chéng pèi, shì yǐ zhēn zhū bǎo wù. qí sú: zhàng fū jiǎn fà, dài bái pí mào, guàn tóu shān, liǎng xiāng jìn xià kāi zhī, yì yǒu jīn pèi, yuán yǐ zhī chéng fù nǚ fú dà shān, pī dà pèi, qí fā qián wèi jì, hòu pī zhī, shì yǐ jīn yín huā, réng guàn wǔ sè zhū, luò zhī yú bó. wáng yú qí guó nèi, bié yǒu xiǎo yá shí yú suǒ, yóu zhōng guó zhī lí gōng yě. měi nián sì yuè chū yóu chù zhī, shí yuè nǎi hái. wáng jí wèi yǐ hòu, zé zhū zi nèi xián zhě, mì shū qí míng, fēng zhī yú kù, zhū zi jí dà chén jiē mò zhī zhī yě. wáng sǐ, zhòng nǎi fā shū shì zhī, qí fēng nèi yǒu míng zhě, jí lì yǐ wèi wáng, yú zi chū gè jiù biān rèn, xiōng dì gèng bù xiāng jiàn yě. guó rén hào wáng yuē yī zàn, fēi yuē fáng bù lǜ, wáng zhī zhū zǐ yuē shā yě. dà guān yǒu mō hú tán, zhǎng guó nèi yù sòng ní hū hàn, zhǎng kù cáng kāi jìn dì zǎo, zhǎng wén shū jí zhòng wù cì yǒu è luó hē dì, zhǎng wáng zhī nèi shì gōng bō bó, zhǎng sì fāng bīng mǎ. qí xià jiē yǒu shǔ guān, fēn tǒng qí shì. bīng yǒu jiǎ shuò yuán pái jiàn nǔ gōng jiàn, zhàn jiān chéng xiàng, bǎi rén suí zhī. qí xíng fǎ: zhòng zuì xuán zhū gān shàng, shè shā zhī cì zé xì yù, xīn wáng lì nǎi shì zhī qīng zuì zé bí yuè ruò kūn, huò jiǎn bàn bìn, jí xì pái yú xiàng, yǐ wèi chǐ rǔ fàn qiáng dào zhě, xì zhī zhōng shēn jiān guì rén qī zhě, nán zǐ liú, fù rén gē qí ěr bí. fù shuì zé zhǔn dì shū yín qián.
其王姓波氏,名斯。坐金羊床,戴金花冠,衣錦袍、織成帔,飾以真珠寶物。 其俗:丈夫剪髮,戴白皮帽,貫頭衫,兩廂近下開之,亦有巾帔,緣以織成;婦女 服大衫,披大帔,其發前為髻,後披之,飾以金銀花,仍貫五色珠,落之於膊。王 於其國內,別有小牙十餘所,猶中國之離宮也。每年四月出遊處之,十月乃還。王 即位以後,擇諸子內賢者,密書其名,封之於庫,諸子及大臣皆莫之知也。王死, 眾乃發書視之,其封內有名者,即立以為王,餘子出各就邊任,兄弟更不相見也。 國人號王曰「醫贊」,妃曰「防步率」,王之諸子曰「殺野」。大官有摸胡壇, 掌國內獄訟;泥忽汗,掌庫藏開禁;地早,掌文書及眾務;次有遏羅訶地,掌王之 內事;恭波勃,掌四方兵馬。其下皆有屬官,分統其事。兵有甲槊圓排劍弩弓箭, 戰兼乘象,百人隨之。其刑法:重罪懸諸竿上,射殺之;次則系獄,新王立乃釋之; 輕罪則鼻刖若髡,或剪半鬢,及系牌於項,以為恥辱;犯強盜者,系之終身;奸貴 人妻者,男子流,婦人割其耳鼻。賦稅則准地輸銀錢。
sú shì huǒ shén tiān shén. wén zì yǔ hú shū yì. duō yǐ zǐ mèi wèi qī qiè, zì yú hūn hé, yì bù zé zūn bēi, zhū yí zhī zhōng zuì wèi chǒu huì yǐ. bǎi xìng nǚ nián shí suì yǐ shàng yǒu zī mào zhě, wáng shōu yǎng zhī, yǒu gōng xūn rén jí yǐ fēn cì. sǐ zhě duō qì shī yú shān, yī yuè zhe fú. chéng wài yǒu rén bié jū, wéi zhī sàng zàng zhī shì, hào wèi bù jìng rén, ruò rù chéng shì, yáo líng zì bié. yǐ liù yuè wèi suì shǒu, yóu zhòng qī yuè qī rì shí èr yuè yī rì, qí rì rén zhòng shù yǐ shàng gè xiāng mìng zhào, shè huì zuò lè, yǐ jí huān yú. yòu měi nián zhēng yuè èr shí rì, gè jì qí xiān sǐ zhě.
俗事火神、天神。文字與胡書異。多以姊妹為妻妾,自余婚合,亦不擇尊卑, 諸夷之中最為丑穢矣。百姓女年十歲以上有姿貌者,王收養之,有功勳人即以分賜。 死者多棄屍於山,一月著服。城外有人別居,唯知喪葬之事,號為不淨人,若入城 市,搖鈴自別。以六月為歲首,尤重七月七日、十二月一日,其日人重庶以上各相 命召,設會作樂,以極歡娛。又每年正月二十日,各祭其先死者。
shén guī zhōng, qí guó qiǎn shǐ shàng shū gòng wù, yún: dà guó tiān zǐ, tiān zhī suǒ shēng, yuàn rì chū chù cháng wèi hàn zhōng tiān zǐ. bō sī guó wáng jū hé duō qiān wàn jìng bài. cháo tíng jiā nà zhī. zì cǐ měi shǐ cháo xiàn.
神龜中,其國遣使上書貢物,云:「大國天子,天之所生,願日出處常為漢中 天子。波斯國王居和多千萬敬拜。」朝廷嘉納之。自此每使朝獻。
fú lú ní guó, dōu fú lú ní chéng, zài bō sī guó běi, qù dài èr wàn qī qiān sān bǎi èr shí lǐ. lèi shí wèi chéng. dōng yǒu dà hé nán liú, zhōng yǒu niǎo, qí xíng sì rén, yì yǒu rú tuó tuó mǎ zhě, jiē yǒu yì, cháng jū shuǐ zhōng, chū shuǐ biàn sǐ. chéng běi yǒu yún ní shān, chū yín shān hú hǔ pò, duō shī zi.
伏盧尼國,都伏盧尼城,在波斯國北,去代二萬七千三百二十里。累石為城。 東有大河南流,中有鳥,其形似人,亦有如橐駝、馬者,皆有翼,常居水中,出水 便死。城北有雲尼山,出銀、珊瑚、琥珀,多師子。
sè zhī xiǎn guó, dōu sè zhī xiǎn chéng, zài xī wàn jīn xī běi, qù dài yī wàn èr qiān jiǔ bǎi sì shí lǐ, tǔ píng, duō wǔ guǒ.
色知顯國,都色知顯城,在悉萬斤西北,去代一萬二千九百四十里,土平,多 五果。
jiā sè ní guó, dōu jiā sè ní chéng, zài xī wàn jīn nán, qù dài yī wàn èr qiān jiǔ bǎi lǐ. tǔ chū chì yán, duō wǔ guǒ.
伽色尼國,都伽色尼城,在悉萬斤南,去代一萬二千九百里。土出赤鹽,多五 果。
báo zhī guó, dōu báo zhī chéng, zài jiā sè ní nán, qù dài yī wàn sān qiān sān bǎi èr shí lǐ. duō wǔ guǒ.
薄知國,都薄知城,在伽色尼南,去代一萬三千三百二十里。多五果。
móu zhī guó, dōu móu zhī chéng, zài niǔ mì xī nán, qù dài èr wàn èr qiān jiǔ bǎi èr shí lǐ. tǔ píng, shí shòu cǎo mù lèi zhōng guó.
牟知國,都牟知城,在忸密西南,去代二萬二千九百二十里。土平,食獸草木 類中國。
ā fú tài hàn guó, dōu ā fú tài hàn chéng, zài niǔ mì xī, qù dài èr wàn sān qiān qī bǎi èr shí lǐ. tǔ píng, duō wǔ guǒ.
阿弗太汗國,都阿弗太汗城,在忸密西,去代二萬三千七百二十里。土平,多 五果。
hū shì mì guó, dōu hū shì mì chéng zài ā fú tài hàn xī qù dài èr wàn sì qiān qī bǎi lǐ tǔ píng, chū yín hǔ pò, yǒu shī zi, duō wǔ guǒ.
呼似密國,都呼似密城在阿弗太汗西去代二萬四千七百里土平,出銀、琥珀, 有師子,多五果。
nuò sè bō luó guó, dōu pó luó chéng, zài niǔ mì nán, qù dài èr wàn sān qiān sì bǎi èr shí bā lǐ. tǔ píng, yí dào mài, duō wǔ guǒ.
諾色波羅國,都婆羅城,在忸密南,去代二萬三千四百二十八里。土平,宜稻 麥,多五果。
zǎo jiā zhì guó, dōu zǎo jiā zhì chéng, zài niǔ mì xī, qù dài èr wàn sān qiān qī bǎi èr shí bā lǐ. tǔ píng, shǎo tián zhí, qǔ dào mài yú lín guó, yǒu wǔ guǒ.
早伽至國,都早伽至城,在忸密西,去代二萬三千七百二十八里。土平,少田 植,取稻麥於鄰國,有五果。
jiā bù dān guó, dōu jiā bù dān chéng, zài xī wàn jīn xī běi, qù dài yī wàn èr qiān qī bǎi bā shí lǐ. tǔ píng, yí dào mài, yǒu wǔ guǒ.
伽不單國,都伽不單城,在悉萬斤西北,去代一萬二千七百八十里。土平,宜 稻麥,有五果。
zhě shé guó, gù kāng jū guó, zài pò luò nà xī běi, qù dài yī wàn wǔ qiān sì bǎi wǔ shí lǐ. tài yán sān nián, qiǎn shǐ cháo gòng, zì shì bù jué.
者舌國,故康居國,在破洛那西北,去代一萬五千四百五十里。太延三年,遣 使朝貢,自是不絕。
jiā bèi guó, gù xiū mì xī hóu. dōu hé mò chéng, zài shā chē xī, qù dài yī wàn sān qiān lǐ. rén jū shān gǔ jiān.
伽倍國,故休密翕侯。都和墨城,在莎車西,去代一萬三千里。人居山谷間。
zhé xuē mò sūn guó, gù shuāng mí xī hóu. dōu shuāng mí chéng, zài jiā bèi xī, qù dài yī wàn sān qiān wǔ bǎi lǐ. rén jū shān gǔ jiān.
折薛莫孫國,故雙靡翕侯。都雙靡城,在伽倍西,去代一萬三千五百里。人居 山谷間。
qián dūn guó, gù guì shuāng xī hóu. dōu hù zǎo chéng, zài zhé xuē mò sūn xī, qù dài yī wàn sān qiān wǔ bǎi liù shí lǐ. rén jū shān gǔ jiān.
鉗敦國,故貴霜翕侯。都護澡城,在折薛莫孫西,去代一萬三千五百六十里。 人居山谷間。
fú dí shā guó, gù pàng dùn xī hóu. dōu báo máo chéng, zài qián dūn xī, qù dài yī wàn sān qiān liù bǎi liù shí lǐ. jū shān gǔ jiān.
弗敵沙國,故胖頓翕侯。都薄茅城,在鉗敦西,去代一萬三千六百六十里。居 山谷間。
yán fú yè guó, gù gāo fù xī hóu. dōu gāo fù chéng, zài fú dí shā nán, qù dài yī wàn sān qiān qī bǎi liù shí lǐ. jū shān gǔ jiān.
閻浮謁國,故高附翕侯。都高附城,在弗敵沙南,去代一萬三千七百六十里。 居山谷間。
dà ròu zhī guó, dōu lú jiān shì chéng, zài fú dí shā xī, qù dài yī wàn sì qiān wǔ bǎi lǐ. běi yǔ rú rú jiē, shù wèi suǒ qīn, suì xī xǐ dōu báo luó chéng, qù fú dí shā èr qiān yī bǎi lǐ. qí wáng jì duō luó yǒng wǔ, suì xìng shī yuè dà shān, nán qīn běi tiān zhú, zì gān tuó luó yǐ běi wǔ guó jǐn yì shǔ zhī. shì zǔ shí, qí guó rén shāng fàn jīng shī, zì yún néng zhù shí wèi wǔ sè liú lí, yú shì cǎi kuàng shān zhōng, yú jīng shī zhù zhī. jì chéng, guāng zé nǎi měi yú xī fāng lái zhě. nǎi zhào wèi xíng diàn, róng bǎi yú rén, guāng sè yìng chè, guān zhě jiàn zhī, mò bù jīng hài, yǐ wèi shén míng suǒ zuò. zì cǐ zhōng guó liú lí suì jiàn, rén bù fù zhēn zhī.
大月氏國,都盧監氏城,在弗敵沙西,去代一萬四千五百里。北與蠕蠕接,數 為所侵,遂西徙都薄羅城,去弗敵沙二千一百里。其王寄多羅勇武,遂興師越大山, 南侵北天竺,自乾陀羅以北五國盡役屬之。世祖時,其國人商販京師,自雲能鑄石 為五色璢璃,於是採礦山中,於京師鑄之。既成,光澤乃美於西方來者。乃詔為行 殿,容百餘人,光色映徹,觀者見之,莫不驚駭,以為神明所作。自此中國璢璃遂 賤,人不復珍之。
ān xī guó, zài cōng lǐng xī dōu wèi sōu chéng. běi yǔ kāng jū, xī yǔ bō sī xiāng jiē, zài dà ròu zhī xī běi, qù dài èr wàn yī qiān wǔ bǎi lǐ.
安息國,在蔥領西都蔚搜城。北與康居,西與波斯相接,在大月氏西北,去代 二萬一千五百里。
dà qín guó, yī míng lí xuān, dū ān dū chéng. cóng tiáo zhī xī dù hǎi qǔ yī wàn lǐ, qù dài sān wàn jiǔ qiān sì bǎi lǐ. qí hǎi bàng chū, yóu bó hǎi yě, ér dōng xī yǔ bó hǎi xiàng wàng, gài zì rán zhī lǐ. dì fāng liù qiān lǐ, jū liǎng hǎi zhī jiān. qí dì píng zhèng, rén jū xīng bù. qí wáng dū chéng fēn wèi wǔ chéng, gè fāng wǔ lǐ, zhōu liù shí lǐ. wáng jū zhōng chéng. chéng zhì bā chén yǐ zhǔ sì fāng, ér wáng chéng yì zhì bā chén, fēn zhǔ sì chéng. ruò móu guó shì jí sì fāng yǒu bù jué zhě, zé sì chéng zhī chén jí yì wáng suǒ, wáng zì tīng zhī, rán hòu shī xíng. wáng sān nián yī chū guān fēng huà, rén yǒu yuān wǎng yì wáng sù sòng zhě, dāng fāng zhī chén xiǎo zé ràng zé, dà zé chù tuì, lìng qí jǔ xián rén yǐ dài zhī. qí rén duān zhèng zhǎng dà, yī fú chē qí nǐ yí zhōng guó, gù wài yù wèi zhī dà qín. qí tǔ yí wǔ gǔ sāng má, rén wù cán tián, duō qiú lín láng gān shén guī bái mǎ zhū liè míng zhū yè guāng bì. dōng nán tōng jiāo zhǐ, yòu shuǐ dào tōng yì zhōu yǒng chāng jùn duō chū yì wù. dà qín xī hǎi shuǐ zhī xī yǒu hé, hé xī nán liú. hé xī yǒu nán běi shān, shān xī yǒu chì shuǐ, xī yǒu bái yù shān. yù shān xī yǒu xī wáng mǔ shān, yù wèi táng yún. cóng ān xī xī jiè xún hǎi qǔ, yì zhì dà qín, sì wàn yú lǐ. yú bǐ guó guān rì yuè xīng chén, wú yì zhōng guó, ér qián shǐ yún tiáo zhī xī xíng bǎi lǐ rì rù chù, shī zhī yuǎn yǐ.
大秦國,一名黎軒,都安都城。從條支西渡海曲一萬里,去代三萬九千四百里。 其海傍出,猶渤海也,而東西與渤海相望,蓋自然之理。地方六千里,居兩海之間。 其地平正,人居星布。其王都城分為五城,各方五里,周六十里。王居中城。城置 八臣以主四方,而王城亦置八臣,分主四城。若謀國事及四方有不決者,則四城之 臣集議王所,王自聽之,然後施行。王三年一出觀風化,人有冤枉詣王訴訟者,當 方之臣小則讓責,大則黜退,令其舉賢人以代之。其人端正長大,衣服車旗擬儀中 國,故外域謂之大秦。其土宜五穀桑麻,人務蠶田,多璆琳、琅玕、神龜、白馬朱 鬣、明珠、夜光璧。東南通交趾,又水道通益州永昌郡多出異物。大秦西海水之西 有河,河西南流。河西有南、北山,山西有赤水,西有白玉山。玉山西有西王母山, 玉為堂雲。從安息西界循海曲,亦至大秦,四萬餘里。於彼國觀日月星辰,無異中 國,而前史雲條支西行百里日入處,失之遠矣。
ā gōu qiāng guó, zài shā chē xī nán, qù dài yī wàn sān qiān lǐ. guó xī yǒu xiàn dù shān, qí jiān sì bǎi lǐ zhōng, wǎng wǎng yǒu zhàn dào, xià lín bù cè zhī yuān, rén xíng yǐ shéng suǒ xiāng chí ér dù, yīn yǐ míng zhī. tǔ yǒu wǔ gǔ zhū guǒ. shì yòng qián wèi huò. jū zhǐ lì gōng shì. yǒu bīng qì. tǔ chū jīn zhū.
阿鈎羌國,在莎車西南,去代一萬三千里。國西有縣度山,其間四百里中,往 往有棧道,下臨不測之淵,人行以繩索相持而度,因以名之。土有五穀諸果。市用 錢為貨。居止立宮室。有兵器。土出金珠。
bō lù guó, zài ā gōu qiāng xī běi, qù dài yī wàn sān qiān jiǔ bǎi lǐ. qí dì shī rè, yǒu shǔ mǎ, tǔ píng. wù chǎn guó sú yǔ ā gōu qiāng tóng.
波路國,在阿鈎羌西北,去代一萬三千九百里。其地濕熱,有蜀馬,土平。物 產國俗與阿鈎羌同。
xiǎo ròu zhī guó, dōu fù lóu shā chéng. qí wáng běn dà ròu zhī wáng jì duō luó zi yě. jì duō luó wèi xiōng nú suǒ zhú, xī xǐ hòu lìng qí zi shǒu cǐ chéng, yīn hào xiǎo ròu zhī yān. zài bō lù xī nán, qù dài yī wàn liù qiān liù bǎi lǐ. xiān jū xī píng zhāng yē zhī jiān, bèi fú pō yǔ qiāng tóng. qí sú yǐ jīn yín qián wèi huò. suí xù mù yí xǐ, yì lèi xiōng nú. qí chéng dōng shí lǐ yǒu fó tǎ, zhōu sān bǎi wǔ shí bù, gāo bā shí zhàng. zì fó tǎ chū jiàn, jì zhì wǔ dìng bā nián, bā bǎi sì shí èr nián, suǒ wèi bǎi zhàng fú tú yě.
小月氏國,都富樓沙城。其王本大月氏王寄多羅子也。寄多羅為匈奴所逐,西 徙後令其子守此城,因號小月氏焉。在波路西南,去代一萬六千六百里。先居西平、 張掖之間,被服頗與羌同。其俗以金銀錢為貨。隨畜牧移徙,亦類匈奴。其城東十 里有佛塔,周三百五十步,高八十丈。自佛塔初建,計至武定八年,八百四十二年, 所謂「百丈佛圖」也。
jì bīn guó, dōu shàn jiàn chéng, zài bō lù xī nán, qù dài yī wàn sì qiān èr bǎi lǐ. jū zài sì shān zhōng. qí dì dōng xī bā bǎi lǐ, nán běi sān bǎi lǐ. dì píng wēn hé. yǒu mù xu zá cǎo qí mù tán huái zǐ zhú. zhǒng wǔ gǔ, fèn yuán tián. dì xià shī, shēng dào. dōng shí shēng cài. qí rén gōng qiǎo, diāo wén kè lòu zhī jì. yǒu jīn yín tóng xī yǐ wèi qì wù. shì yòng qián. tā chù yǔ zhū guó tóng. měi shǐ cháo xiàn.
罽賓國,都善見城,在波路西南,去代一萬四千二百里。居在四山中。其地東 西八百里,南北三百里。地平溫和。有苜蓿、雜草、奇木、檀、槐、梓、竹。種五 谷,糞園田。地下濕,生稻。冬食生菜。其人工巧,雕文、刻鏤、織罽。有金銀銅 錫以為器物。市用錢。他畜與諸國同。每使朝獻。
tǔ hū luó guó, qù dài yī wàn èr qiān lǐ. dōng zhì fàn yáng guó, xī zhì xī wàn jīn guó, zhōng jiān xiāng qù èr qiān lǐ nán zhì lián shān, bù zhī míng běi zhì bō sī guó, zhōng jiān xiāng qù yī wàn lǐ. guó zhōng yǒu báo tí chéng, zhōu bì liù shí lǐ. chéng nán yǒu xī liú dà shuǐ, míng hàn lóu hé. tǔ yí wǔ gǔ, yǒu hǎo mǎ tuó luó. qí wáng céng qiǎn shǐ cháo gòng.
吐呼羅國,去代一萬二千里。東至范陽國,西至悉萬斤國,中間相去二千里; 南至連山,不知名;北至波斯國,中間相去一萬里。國中有薄提城,周幣六十里。 城南有西流大水,名漢樓河。土宜五穀,有好馬、駝、騾。其王曾遣使朝貢。
fù huò guó, qù dài yī wàn qī qiān lǐ. dōng zhì ā fù shǐ qiě guó, xī zhì méi shuí guó, zhōng jiān xiāng qù yī qiān lǐ nán yǒu lián shān, bù zhī míng běi zhì qí shā guó, xiāng qù yī qiān wǔ bǎi lǐ. guó zhōng yǒu fù huò chéng, zhōu bì qī shí lǐ. yí wǔ gǔ táo táo, wéi yǒu mǎ tuó luó. guó wáng yǒu huáng jīn diàn, diàn xià jīn tuó qī tóu, gè gāo sān chǐ. qí wáng qiǎn shǐ cháo gòng.
副貨國,去代一萬七千里。東至阿副使且國,西至沒誰國,中間相去一千里; 南有連山,不知名;北至奇沙國,相去一千五百里。國中有副貨城,周幣七十里。 宜五穀、萄桃,唯有馬、駝、騾。國王有黃金殿,殿下金駝七頭,各高三尺。其王 遣使朝貢。
nán tiān zhú guó, qù dài sān wàn yī qiān wǔ bǎi lǐ. yǒu fú chǒu chéng, zhōu bì shí lǐ, chéng zhōng chū mó ní zhū shān hú. chéng dōng sān bǎi lǐ yǒu bá lài chéng, chéng zhōng chū huáng jīn bái zhēn tán shí mì pú táo. tǔ yí wǔ gǔ. shì zōng shí, qí guó wáng pó luó huà qiǎn shǐ xiàn jùn mǎ jīn yín, zì cǐ měi shǐ cháo gòng.
南天竺國,去代三萬一千五百里。有伏丑城,周幣十里,城中出摩尼珠、珊瑚。 城東三百里有拔賴城,城中出黃金、白真檀、石蜜、蒲萄。土宜五穀。世宗時,其 國王婆羅化遣使獻駿馬、金、銀,自此每使朝貢。
dié fú luó guó, qù dài sān wàn yī qiān lǐ. guó zhōng yǒu wù xī chéng. chéng běi yǒu yán qí shuǐ, xī liú. yǒu bái xiàng, bìng yǒu ā mò lí, mù pí zhōng zhī zuò bù. tǔ yí wǔ gǔ. shì zōng shí, qí guó wáng fú tuó mò duō qiǎn shǐ xiàn fāng wù, zì shì měi shǐ cháo gòng.
疊伏羅國,去代三萬一千里。國中有勿悉城。城北有鹽奇水,西流。有白象, 並有阿末黎,木皮中織作布。土宜五穀。世宗時,其國王伏陀末多遣使獻方物,自 是每使朝貢。
bá dòu guó, qù dài wǔ wàn yī qiān lǐ. dōng zhì duō wù dāng guó, xī zhì zhān nà guó, zhōng jiān xiāng qù qī bǎi wǔ shí lǐ nán zhì jì líng jiā guó, běi zhì fú nà fú qiě guó, zhōng jiān xiāng qù jiǔ bǎi lǐ. guó zhōng chū jīn yín zá bǎo bái xiàng shuǐ niú máo niú pú táo wǔ guǒ. tǔ yí wǔ gǔ.
拔豆國,去代五萬一千里。東至多勿當國,西至旃那國,中間相去七百五十里; 南至罽陵伽國,北至弗那伏且國,中間相去九百里。國中出金、銀、雜寶、白象、 水牛、氂牛、蒲萄、五果。土宜五穀。
yè dā guó, dà ròu zhī zhī zhǒng lèi yě, yì yuē gāo chē zhī bié zhǒng, qí yuán chū yú sài běi. zì jīn shān ér nán, zài yú tián zhī xī, dōu mǎ xǔ shuǐ nán èr bǎi yú lǐ, qù zhǎng ān yī wàn yī bǎi lǐ. qí wáng dōu bá dǐ yán chéng, gài wáng shè chéng yě. qí chéng fāng shí lǐ yú, duō sì tǎ, jiē shì yǐ jīn. fēng sú yǔ tū jué lüè tóng. qí sú xiōng dì gòng yī qī, fū wú xiōng dì zhě qí qī dài yī jiǎo mào, ruò yǒu xiōng dì zhě yī qí duō shǎo zhī shù, gèng jiā jiǎo yān. yī fú lèi jiā yǐ yīng luò. tóu jiē jiǎn fà. qí yǔ yǔ rú rú gāo chē jí zhū hú bù tóng. zhòng kě shí wàn. wú chéng yì, yī suí shuǐ cǎo, yǐ zhān wèi wū, xià qiān liáng tǔ, dōng zhú nuǎn chù. fēn qí zhū qī, gè zài bié suǒ, xiāng qù huò èr bǎi sān bǎi lǐ. qí wáng xún lì ér xíng, měi yuè yī chù, dōng hán zhī shí, sān yuè bù xǐ. wáng wèi bù bì chuán zi, zǐ dì kān rèn, sǐ biàn shòu zhī. qí guó wú chē yǒu yú. duō tuó mǎ. yòng xíng yán jí, tōu dào wú duō shǎo jiē yāo zhǎn, dào yī zé shí. sǐ zhě, fù zhě lèi shí wèi cáng, pín zhě jué dì ér mái, suí shēn zhū wù, jiē zhì zhǒng nèi. qí rén xiōng hàn, néng dòu zhàn. xī yù kāng jū yú tián shā lēi ān xī jí zhū xiǎo guó sān shí xǔ jiē yì shǔ zhī, hào wèi dà guó. yǔ rú rú hūn yīn. zì tài ān yǐ hòu, měi qiǎn shǐ cháo gòng. zhèng guāng mò, qiǎn shǐ gòng shī zi yī, zhì gāo píng, yù mò qí chǒu nú fǎn, yīn liú zhī. chǒu nú píng, sòng jīng shī. yǒng xī yǐ hòu, cháo xiàn suì jué. chū, xī píng zhōng, sù zōng qiǎn wáng fú zi tǒng sòng yún shā mén fǎ lì děng shǐ xī yù, fǎng qiú fú jīng. shí yǒu shā mén huì. qí guó nán qù cáo guó qiān wǔ bǎi lǐ, dōng qù guā zhōu liù qiān wǔ bǎi lǐ. shēng zhě yì yǔ jù xíng, zhèng guāng zhōng hái. huì shēng suǒ jīng zhū guó, bù néng zhī qí běn wèi jí shān chuān lǐ shù, gài jǔ qí lüè yún.
嚈噠國,大月氏之種類也,亦曰高車之別種,其原出於塞北。自金山而南,在 于闐之西,都馬許水南二百餘里,去長安一萬一百里。其王都拔底延城,蓋王舍城 也。其城方十里余,多寺塔,皆飾以金。風俗與突厥略同。其俗兄弟共一妻,夫無 兄弟者其妻戴一角帽,若有兄弟者依其多少之數,更加角焉。衣服類加以纓絡。頭 皆剪髮。其語與蠕蠕、高車及諸胡不同。眾可十萬。無城邑,依隨水草,以氈為屋, 夏遷涼土,冬逐暖處。分其諸妻,各在別所,相去或二百、三百里。其王巡歷而行, 每月一處,冬寒之時,三月不徙。王位不必傳子,子弟堪任,死便授之。其國無車 有輿。多駝馬。用刑嚴急,偷盜無多少皆腰斬,盜一責十。死者,富者累石為藏, 貧者掘地而埋,隨身諸物,皆置冢內。其人兇悍,能鬥戰。西域康居、于闐、沙勒、 安息及諸小國三十許皆役屬之,號為大國。與蠕蠕婚姻。自太安以後,每遣使朝貢。 正光末,遣使貢師子一,至高平,遇万俟丑奴反,因留之。丑奴平,送京師。永熙 以後,朝獻遂絕。初,熙平中,肅宗遣王伏子統宋雲、沙門法力等使西域,訪求佛 經。時有沙門慧。其國南去漕國千五百里,東去瓜州六千五百里。生者亦與俱行, 正光中還。慧生所經諸國,不能知其本未及山川里數,蓋舉其略雲。
zhū jū guó, zài yú tián xī. qí rén shān jū. yǒu mài, duō lín guǒ. xián shì fú. yǔ yǔ yú tián xiāng lèi. yì shǔ yè dā.
朱居國,在于闐西。其人山居。有麥,多林果。咸事佛。語與于闐相類。役屬 嚈噠。
kě pán tuó guó, zài cōng lǐng dōng, zhū jū bō xī. hé jīng qí guó, dōng běi liú. yǒu gāo shān, xià jī shuāng xuě. yì shì fú dào. fù yú yè dā.
渴槃陀國,在蔥嶺東,朱駒波西。河經其國,東北流。有高山,夏積霜雪。亦 事佛道。附於嚈噠。
bō hé guó, zài kě pán xī. qí tǔ yóu hán, rén chù tóng jū, xué dì ér chù. yòu yǒu dà xuě shān, wàng ruò yín fēng. qí rén wéi shí bǐng chǎo, yǐn mài jiǔ, fú zhān qiú. yǒu èr dào, yī dào xī xíng xiàng yè dā, yī dào xī nán qù wū cháng. yì wèi yè dā suǒ tǒng.
缽和國,在渴槃西。其土尤寒,人畜同居,穴地而處。又有大雪山,望若銀峰。 其人唯食餅麨,飲麥酒,服氈裘。有二道,一道西行向嚈噠,一道西南趣烏萇。亦 為嚈噠所統。
bō zhī guó, zài bō hé xī nán. tǔ xiá rén pín, yī tuō shān gǔ, qí wáng bù néng zǒng shè. yǒu sān chí, chuán yún dà chí yǒu lóng wáng, cì zhě yǒu lóng fù, xiǎo zhě yǒu lóng zi, xíng rén jīng zhī, shè jì nǎi dé guò, bù jì duō yù fēng xuě zhī kùn.
波知國,在缽和西南。土狹人貧,依託山谷,其王不能總攝。有三池,傳雲大 池有龍王,次者有龍婦,小者有龍子,行人經之,設祭乃得過,不祭多遇風雪之困。
shē mí guó, zài bō zhī zhī nán. shān jū. bù xìn fó fǎ, zhuān shì zhū shén. yì fù yè dā. dōng yǒu bō lú lēi guó, lù xiǎn, yuán tiě suǒ ér dù, xià bù jiàn dǐ. xī píng zhōng, sòng yún děng jìng bù néng dá.
賒彌國,在波知之南。山居。不信佛法,專事諸神。亦附嚈噠。東有缽盧勒國, 路嶮,緣鐵鎖而度,下不見底。熙平中,宋雲等竟不能達。
wū cháng guó, zài shē mí nán. běi yǒu cōng lǐng, nán zhì tiān zhú. pó luó mén hú wèi qí shàng zú. bō luó mén duō jiě tiān wén jí xiōng zhī shù, qí wáng dòng zé fǎng jué yān. tǔ duō lín guǒ, yǐn shuǐ guàn tián, fēng dào mài. shì fú, duō zhū sì tǎ, shì jí huá lì. rén yǒu zhēng sù, fú zhī yǐ yào, qū zhě fā kuáng, zhí zhě wú yàng. wèi fǎ bù shā. fàn sǐ zuì wéi xǐ yú líng shān. xī nán yǒu tán tè shān, shān shàng lì sì, yǐ lǘ shù tóu yùn shí, shān xià wú rén kòng yù, zì zhī wǎng lái yě.
烏萇國,在賒彌南。北有蔥嶺,南至天竺。婆羅門胡為其上族。波羅門多解天 文吉凶之數,其王動則訪決焉。土多林果,引水灌田,豐稻麥。事佛,多諸寺塔, 事極華麗。人有爭訴,服之以藥,曲者發狂,直者無恙。為法不殺。犯死罪唯徙於 靈山。西南有檀特山,山上立寺,以驢數頭運食,山下無人控御,自知往來也。
gān tuó guó, zài wū cháng xī, běn míng yè bō, wèi yè dā suǒ pò, yīn gǎi yān. qí wáng běn shì chì lēi, lín guó mín èr shì yǐ. hǎo zhēng zhàn, yǔ jì bīn dòu, sān nián bù bà, rén yuàn kǔ zhī. yǒu dòu xiàng qī bǎi tóu, shí rén chéng yī xiàng, jiē zhí bīng zhàng, xiàng bí fù dāo yǐ zhàn. suǒ dū chéng dōng nán qī lǐ yǒu fó tǎ, gāo qī shí zhàng, zhōu sān bǎi bù, jí suǒ wèi què lí fú tú yě.
乾陀國,在烏萇西,本名業波,為嚈噠所破,因改焉。其王本是敕勒,臨國民 二世矣。好征戰,與罽賓斗,三年不罷,人怨苦之。有斗象七百頭,十人乘一象, 皆執兵仗,象鼻縛刀以戰。所都城東南七里有佛塔,高七十丈,周三百步,即所謂 「雀離佛圖」也。
kāng guó zhě, kāng jū zhī hòu yě. qiān xǐ wú cháng, bù héng gù dì, zì hàn yǐ lái, xiāng chéng bù jué. qí wáng běn xìng wēn, yuè zhī rén yě. jiù jū qí lián shān běi zhāo wǔ chéng, yīn bèi xiōng nú suǒ pò, xī yú cōng lǐng, suì yǒu qí guó. zhī shù gè fēn wáng, gù kāng guó zuǒ yòu zhū guó, bìng yǐ zhāo wǔ wèi xìng, shì bù wàng běn yě. wáng zì shì fū bì, wèi rén kuān hòu, shén dé zhòng xīn. qí qī tū jué dá dù kè hán nǚ yě. dōu yú sà bǎo shuǐ shàng ā lù dí chéng, duō rén jū. dà chén sān rén gòng zhǎng guó shì. qí wáng suǒ fā, guān qī bǎo jīn huā, yī líng luó jǐn xiù bái dié qí qī yǒu jì, méng yǐ zào jīn. zhàng fū jiǎn fà, jǐn páo. míng wèi qiáng guó, xī yù zhū guó duō guī zhī. mǐ guó shǐ guó cáo guó hé guó ān guó xiǎo ān guó nà sè bō guó wū nà hé guó mù guó jiē guī fù zhī. yǒu hú lǜ, zhì yú ǎo cí, jiāng jué fá, zé qǔ ér duàn zhī. zhòng zhě zú, cì zuì zhě sǐ, zéi dào jié qí zú. rén jiē shēn mù gāo bí duō rán. shàn shāng jiǎ, zhū yí jiāo yì duō còu qí guó. yǒu dà xiǎo gǔ pí pá wǔ xián kōng hóu. hūn yīn sàng zhì yǔ tū jué tóng. guó lì zǔ miào, yǐ liù yuè jì zhī, zhū guó jiē zhù jì. fèng fú, wèi hú shū. qì hòu wēn yí wǔ gǔ, qín xiū yuán shū, shù mù zī mào. chū mǎ tuó lǘ fēng niú huáng jīn gāng shā xiāng ā xuē nà xiāng sè sè zhāng pí qú shū jǐn dié. duō pú táo jiǔ, fù jiā huò zhì shí shí, lián nián bù bài. tài yán zhōng, shǐ qiǎn shǐ gòng fāng wù, hòu suì jué yān.
康國者,康居之後也。遷徙無常,不恆故地,自漢以來,相承不絕。其王本姓 溫,月氏人也。舊居祁連山北昭武城,因被匈奴所破,西逾蔥嶺,遂有其國。枝庶 各分王,故康國左右諸國,並以昭武為姓,示不忘本也。王字世夫畢,為人寬厚, 甚得眾心。其妻突厥達度可汗女也。都於薩寶水上阿祿迪城,多人居。大臣三人共 掌國事。其王索發,冠七寶金花,衣綾、羅、錦、繡、白疊;其妻有髻,蒙以皁 巾。丈夫剪髮,錦袍。名為強國,西域諸國多歸之。米國、史國、曹國、何國、安 國、小安國、那色波國、烏那曷國、穆國皆歸附之。有胡律,置於襖祠,將決罰, 則取而斷之。重者族,次罪者死,賊盜截其足。人皆深目、高鼻、多髯。善商賈, 諸夷交易多湊其國。有大小鼓、琵琶、五弦箜篌。婚姻喪制與突厥同。國立祖廟, 以六月祭之,諸國皆助祭。奉佛,為胡書。氣候溫宜五穀,勤修園蔬,樹木滋茂。 出馬、駝、驢、犎牛、黃金、岡沙、香、阿薛那香、瑟瑟、麞皮、氍毹、錦、疊。 多蒲萄酒,富家或致十石,連年不敗。太延中,始遣使貢方物,後遂絕焉。
shǐ chén yuē: xī yù suī tōng wèi shì, ér zhōng yuán shǐ píng, tiān zǐ fāng yǐ hùn yī wèi xīn, wèi huáng zhēng fá. qí xìn shǐ wǎng lái, shēn dé jī mí wù jué zhī dào ěr.
史臣曰:西域雖通魏氏,而中原始平,天子方以混一為心,未遑征伐。其信使 往來,深得羈縻勿絕之道耳。