xī yù
西域
xià shū chēng" xī róng jí xù", bān gù yún: jiù ér xù zhī, fēi shèng wēi wǔ, zhì qí gòng wù yě. hàn shì chū kāi xī yù, yǒu sān shí liù guó. qí hòu fēn lì wǔ shí wǔ wáng, zhì xiào wèi dū hù yǐ fǔ nà zhī. wáng mǎng cuàn wèi, yù suì jué. zhì yú hòu hàn, bān chāo suǒ tōng zhě wǔ shí yú guó, xī zhì xī hǎi, dōng xī wàn lǐ, jiē lái zhāo gòng, fù zhì dū hù xiào wèi yǐ xiāng tǒng shè. qí hòu huò jué huò tōng, hàn cháo yǐ wéi láo bì zhōng guó, qí guān shí zhì shí fèi. jì wèi jìn zhī hòu, hù xiāng tūn miè, bù kě fù xiáng jì yān.
《夏书》称“西戎即序”,班固云:就而序之,非盛威武,致其贡物也。汉氏 初开西域,有三十六国。其后分立五十五王,置校尉、都护以抚纳之。王莽篡位, 域遂绝。至于后汉,班超所通者五十余国,西至西海,东西万里,皆来朝贡,复置 都护、校尉以相统摄。其后或绝或通,汉朝以为劳弊中国,其官时置时废。暨魏晋 之后,互相吞灭,不可复详记焉。
tài zǔ chū, jīng yíng zhōng yuán, wèi xiá jí yú sì biǎo. jì ér xī róng zhī gòng bù zhì, yǒu sī zòu yī hàn shì gù shì, qǐng tōng xī yù, kě yǐ zhèn wēi dé yú huāng wài, yòu kě zhì qí huò yú tiān fǔ. tài zǔ yuē:" hàn shì bù bǎo jìng ān rén, nǎi yuǎn kāi xī yù, shǐ hǎi nèi xū hào, hé lì zhī yǒu? jīn ruò tōng zhī, qián bì fù jiā bǎi xìng yǐ." suì bù cóng. lì tài zōng shì, jìng bù zhāo nà.
太祖初,经营中原,未暇及于四表。既而西戎之贡不至,有司奏依汉氏故事, 请通西域,可以振威德于荒外,又可致奇货于天府。太祖曰:“汉氏不保境安人, 乃远开西域,使海内虚耗,何利之有?今若通之,前弊复加百姓矣。”遂不从。历 太宗世,竟不招纳。
tài yán zhōng, wèi dé yì yǐ yuǎn wén, xī yù qiū cí shū lè wū sūn yuè bān kě bān tuó shàn shàn yān qí chē shī sù tè zhū guó wáng shǐ qiǎn shǐ lái xiàn. shì zǔ yǐ xī yù hàn shì suī tōng, yǒu qiú zé bēi cí ér lái, wú yù zé jiāo màn wáng mìng, cǐ qí zì zhī jué yuǎn, dà bīng bù kě zhì gù yě. ruò bào shǐ wǎng lái, zhōng wú suǒ yì yù bù qiǎn shǐ. yǒu sī zòu jiǔ guó bù dàn xiá xiǎn, yuǎn gòng fāng wù, dāng yǔ qí jìn, ān kě yù yì hòu lái, nǎi cóng zhī. yú shì shǐ qiǎn xíng rén wáng ēn shēng xǔ gāng děng xī shǐ, ēn shēng chū liú shā, wèi rú rú suǒ zhí, jìng bù guǒ dá. yòu qiǎn sàn qí shì láng dǒng wǎn gāo míng děng duō jī jǐn bó, chū shàn shàn, zhāo fǔ jiǔ guó, hòu cì zhī. chū, wǎn děng shòu zhào, biàn dào zhī guó kě wǎng fù zhī. wǎn guò jiǔ guó, běi xíng zhì wū sūn guó, qí wáng dé cháo tíng suǒ cì, bài shòu shén yuè, wèi wǎn yuē:" chuán wén pò luò nà zhě shé jiē sī wèi dé, yù chēng chén zhì gòng, dàn huàn qí lù wú yóu ěr. jīn shǐ jūn děng jì dào cǐ, kě wǎng èr guó, fù qí mù yǎng zhī chéng." wǎn yú shì zì tóng pò luò nà, qiǎn míng shǐ zhě shé. wū sūn wáng wèi fā dǎo yì dá èr guó, wǎn děng xuān zhào wèi cì zhī. yǐ ér wǎn míng dōng hái, wū sūn pò luò nà zhī shǔ qiǎn shǐ yǔ wǎn jù lái gòng xiàn zhě shí yǒu liù guó. zì hòu xiāng jì ér lái, bù jiān yú suì, guó shǐ yì shù shí bèi yǐ.
太延中,魏德益以远闻,西域龟兹、疏勒、乌孙、悦般、渴般陀、鄯善、焉耆、 车师、粟特诸国王始遣使来献。世祖以西域汉世虽通,有求则卑辞而来,无欲则骄 慢王命,此其自知绝远,大兵不可至故也。若报使往来,终无所益欲不遣使。有司 奏九国不惮遐嶮,远贡方物,当与其进,安可豫抑后来,乃从之。于是始遣行人王 恩生、许纲等西使,恩生出流沙,为蠕蠕所执,竟不果达。又遣散骑侍郎董琬、高 明等多赍锦帛,出鄯善,招抚九国,厚赐之。初,琬等受诏,便道之国可往赴之。 琬过九国,北行至乌孙国,其王得朝廷所赐,拜受甚悦,谓琬曰:“传闻破洛那、 者舌皆思魏德,欲称臣致贡,但患其路无由耳。今使君等既到此,可往二国,副其 慕仰之诚。”琬于是自同破洛那,遣明使者舌。乌孙王为发导译达二国,琬等宣诏 慰赐之。已而琬、明东还,乌孙、破洛那之属遣使与琬俱来贡献者十有六国。自后 相继而来,不间于岁,国使亦数十辈矣。
chū, shì zǔ měi qiǎn shǐ xī yù, cháng zhào hé xī wáng jǔ qú mù jiān lìng hù sòng, zhì gū zāng, mù jiān héng fā shǐ dǎo lù chū yú liú shā. hòu shǐ zhě zì xī yù hái, zhì wǔ wēi, mù jiān zuǒ yòu wèi shǐ zhě yuē:" wǒ jūn chéng rú rú wú tí wàng shuō, yún:' qù suì wèi tiān zǐ zì lái fá wǒ, shì mǎ yì sǐ, dà bài ér hái, wǒ qín qí zhǎng dì lè píng wáng pī.' wǒ jūn dà xǐ, xuān yán guó zhōng." yòu wén wú tí qiǎn shǐ gào xī yù zhū guó, chēng:" wèi yǐ xuē ruò, jīn tiān xià wéi wǒ wèi qiáng, ruò gèng yǒu wèi shǐ, wù fù gōng fèng." xī yù zhū guó yì yǒu èr zhě. mù jiān shì zhǔ shāo yǐ màn duò. shǐ hái, jù yǐ zhuàng wén, shì zǔ suì yì tǎo mù jiān. liáng zhōu jì píng, shàn shàn guó yǐ wéi" chún wáng chǐ hán, zì rán zhī dào yě, jīn wǔ wēi wèi wèi suǒ miè, cì jí wǒ yě. ruò tōng qí shǐ rén, zhī wǒ guó shì, qǔ wáng bì jìn, bù rú jué zhī, kě yǐ zhī jiǔ", nǎi duàn sāi xíng lù, xī yù gòng xiàn, lì nián bù rù. hòu píng shàn shàn, xíng rén fù tōng.
初,世祖每遣使西域,常诏河西王沮渠牧犍令护送,至姑臧,牧犍恆发使导路 出于流沙。后使者自西域还,至武威,牧犍左右谓使者曰:“我君承蠕蠕吴提妄说, 云:‘去岁魏天子自来伐我,士马疫死,大败而还,我禽其长弟乐平王丕。’我君 大喜,宣言国中。”又闻吴提遣使告西域诸国,称:“魏已削弱,今天下唯我为强, 若更有魏使,勿复恭奉。”西域诸国亦有贰者。牧犍事主稍以慢惰。使还,具以状 闻,世祖遂议讨牧犍。凉州既平,鄯善国以为“脣亡齿寒,自然之道也,今武威为 魏所灭,次及我也。若通其使人,知我国事,取亡必近,不如绝之,可以支久”, 乃断塞行路,西域贡献,历年不入。后平鄯善,行人复通。
shǐ wǎn děng shǐ hái jīng shī, jù yán fán suǒ jīng jiàn jí chuán wén bàng guó, yún: xī yù zì hàn wǔ shí wǔ shí yú guó, hòu shāo xiāng bìng. zhì tài yán zhōng, wèi shí liù guó, fēn qí dì wèi sì yù. zì cōng lǐng yǐ dōng, liú shā yǐ xī wèi yī yù cōng lǐng yǐ xī, hǎi qǔ yǐ dōng wèi yī yù zhě shé yǐ nán, ròu zhī yǐ běi wèi yī yù liǎng hǎi zhī jiān, shuǐ zé yǐ nán wèi yī yù. nèi zhū xiǎo qú zhǎng gài yǐ bǎi shù. qí chū xī yù běn yǒu èr dào, hòu gèng wéi sì: chū zì yù mén, dù liú shā, xī xíng èr qiān lǐ zhì shàn shàn wèi yī dào zì yù mén dù liú shā, běi xíng èr qiān èr bǎi lǐ zhì chē shī wèi yī dào cóng shā chē xī xíng yī bǎi lǐ zhì cōng lǐng, cōng lǐng xī yī qiān sān bǎi lǐ zhì jiā bèi wèi yī dào zì shā chē xī nán wǔ bǎi lǐ cōng lǐng, xī nán yī qiān sān bǎi lǐ zhì bō lù wèi yī dào yān. zì wǎn suǒ bù chuán ér gèng yǒu zhāo gòng zhě, jì qí míng, bù néng jù guó sú yě. qí yǔ qián shǐ suǒ yì zhě lù zhī.
始琬等使还京师,具言凡所经见及传闻傍国,云:西域自汉武时五十余国,后 稍相并。至太延中,为十六国,分其地为四域。自葱岭以东,流沙以西为一域;葱 岭以西,海曲以东为一域;者舌以南,月氏以北为一域;两海之间,水泽以南为一 域。内诸小渠长盖以百数。其出西域本有二道,后更为四:出自玉门,渡流沙,西 行二千里至鄯善为一道;自玉门渡流沙,北行二千二百里至车师为一道;从莎车西 行一百里至葱岭,葱岭西一千三百里至伽倍为一道;自莎车西南五百里葱岭,西南 一千三百里至波路为一道焉。自琬所不传而更有朝贡者,纪其名,不能具国俗也。 其与前使所异者录之。
shàn shàn guó, dōu gǎn ní chéng, gǔ lóu lán guó yě. qù dài qī qiān liù bǎi lǐ, suǒ dū chéng fāng yī lǐ. dì duō shā lǔ, shǎo shuǐ cǎo, běi jí bái lóng duī lù. zhì tài yán chū, shǐ qiǎn shǐ lái xiàn. sì nián, qiǎn qí dì sù yán qí rù shì. jí shì zǔ píng liáng zhōu, jǔ qú mù jiān dì wú huì zǒu bǎo dūn huáng. wú huì hòu móu dù liú shā, qiǎn qí dì ān zhōu jī shàn shàn, wáng bǐ lóng kǒng jù yù jiàng. huì wèi shǐ zhě zì tiān zhú jì bīn hái, jù huì shàn shàn, quàn bǐ lóng jù zhī, suì zhī lián zhàn, ān zhōu bù néng kè, tuì bǎo dōng chéng. hòu bǐ lóng jù, lǜ zhòng xī bēn qiě mò, qí shì zǐ nǎi yīng ān zhōu. shàn shàn rén pō piāo jié zhī, lìng bù dé tōng. shì zǔ zhào sàn qí cháng shì chéng zhōu gōng wàn dù guī chéng chuán fā liáng zhōu bīng tǎo zhī, dù guī dào dūn huáng, liú zī zhòng, yǐ qīng qí wǔ qiān dù liú shā, zhì qí jìng. shí shàn shàn rén zhòng bù yě, dù guī chì lì zú bù dé yǒu suǒ qīn lüè, biān shǒu gǎn zhī, jiē wàng qí jī fú. qí wáng zhēn dá miàn fù chū jiàng, dù guī shì qí fù, liú jūn tún shǒu, yǔ zhēn dá yì jīng dū. shì zǔ dà yuè, hòu dài zhī. shì suì, bài jiāo zhǐ gōng hán mù wèi jiǎ jié zhēng xī jiāng jūn lǐng hù xī róng xiào wèi shàn shàn wáng yǐ zhèn zhī, fù yì qí rén, bǐ zhī jùn xiàn.
鄯善国,都扞泥城,古楼兰国也。去代七千六百里,所都城方一里。地多沙卤, 少水草,北即白龙堆路。至太延初,始遣使来献。四年,遣其弟素延耆入侍。及世 祖平凉州,沮渠牧犍弟无讳走保敦煌。无讳后谋渡流沙,遣其弟安周击鄯善,王比 龙恐惧欲降。会魏使者自天竺、罽宾还,俱会鄯善,劝比龙拒之,遂之连战,安周 不能克,退保东城。后比龙惧,率众西奔且末,其世子乃应安周。鄯善人颇剽劫之, 令不得通。世祖诏散骑常侍、成周公万度归乘传发凉州兵讨之,度归到敦煌,留辎 重,以轻骑五千渡流沙,至其境。时鄯善人众布野,度归敕吏卒不得有所侵掠,边 守感之,皆望旗稽服。其王真达面缚出降,度归释其缚,留军屯守,与真达诣京都。 世祖大悦,厚待之。是岁,拜交趾公韩牧为假节、征西将军、领护西戎校尉、鄯善 王以镇之,赋役其人,比之郡县。
qiě mò guó, dōu qiě mò chéng, zài shàn shàn xī, qù dài bā qiān sān bǎi èr shí lǐ. zhēn jūn sān nián, shàn shàn wáng bǐ lóng bì jǔ qú ān zhōu zhī nán, lǜ guó rén zhī bàn bēn qiě mò, hòu yì shǔ shàn shàn. qiě mò xī běi liú shā shù bǎi lǐ, xià rì yǒu rè fēng wèi xíng lǚ zhī huàn. fēng zhī suǒ zhì, wéi lǎo tuó yù zhī zhī, jí míng ér jù lì, mái qí kǒu bí yú shā zhōng, rén měi yǐ wéi hòu, yì jí jiāng zhān yōng bì bí kǒu. qí fēng xùn shǐ, sī xū guò jǐn, ruò bù fáng zhě, bì zhì wēi bì.
且末国,都且末城,在鄯善西,去代八千三百二十里。真君三年,鄯善王比龙 避沮渠安周之难,率国人之半奔且末,后役属鄯善。且末西北流沙数百里,夏日有 热风为行旅之患。风之所至,唯老驼豫知之,即鸣而聚立,埋其口鼻于沙中,人每 以为候,亦即将氈拥蔽鼻口。其风迅驶,斯须过尽,若不防者,必至危毙。
yú tián guó, zài qiě mò xī běi, cōng lǐng zhī běi èr bǎi yú lǐ. dōng qù shàn shàn qiān wǔ bǎi lǐ, nán qù nǚ guó èr qiān lǐ, qù zhū jù pó qiān lǐ, běi qù qiū cí qiān sì bǎi lǐ, qù dài jiǔ qiān bā bǎi lǐ. qí dì fāng gèn qiān lǐ, lián shān xiāng cì. suǒ dū chéng fāng bā jiǔ lǐ, bù nèi yǒu dài chéng wǔ, xiǎo chéng shù shí, yú tián chéng dōng sān shí lǐ yǒu jū bá hé, zhōng chū yù shí. tǔ yí wǔ gǔ bìng sāng má, shān duō měi yù, yǒu hǎo mǎ tuó luó. qí xíng fǎ, shā rén zhě sǐ, yú zuì gè suí qīng zhòng chéng fá zhī. zì wài fēng sú wù chǎn yǔ qiū cí lüè tóng. sú zhòng fó fǎ, sì tǎ sēng ní shén zhòng, wáng yóu xìn shàng, měi shè zhāi rì, bì qīn zì sǎ sǎo kuì shí yān. chéng nán wǔ shí lǐ yǒu zàn mó sì, jí xī luó hàn bǐ qiū lú zhān wèi qí wáng zào fù pén fú tú zhī suǒ, shí shàng yǒu pì zhī fó xiǎn chù, shuāng jī yóu cún. yú tián xī wǔ bǎi lǐ yǒu bǐ mó sì, yún shì lǎo zi huà hú chéng fó zhī suǒ. sú wú lǐ yì, duō dào zéi, yín zòng. zì gāo chāng yǐ xī, zhū guó rén děng shēn mù gāo bí, wéi cǐ yī guó, mào bù shèn hú, pō lèi huá xià. chéng dōng èr shí lǐ yǒu dà shuǐ běi liú, hào shù zhī shuǐ, jí huáng hé yě, yī míng jì shì shuǐ. chéng xī wǔ shí wǔ lǐ yì yǒu dà shuǐ, míng dá lì shuǐ, yǔ shù zhī shuǐ huì, jù běi liú.
于阗国,在且末西北,葱岭之北二百余里。东去鄯善千五百里,南去女国二千 里,去朱俱婆千里,北去龟兹千四百里,去代九千八百里。其地方亘千里,连山相 次。所都城方八九里,部内有大城五,小城数十,于阗城东三十里有苴拔河,中出 玉石。土宜五谷并桑麻,山多美玉,有好马、驼、骡。其刑法,杀人者死,余罪各 随轻重惩罚之。自外风俗物产与龟兹略同。俗重佛法,寺塔僧尼甚众,王尤信尚, 每设斋日,必亲自洒扫馈食焉。城南五十里有赞摩寺,即昔罗汉比丘卢旃为其王造 复盆浮图之所,石上有辟支佛跣处,双迹犹存。于阗西五百里有比摩寺,云是老子 化胡成佛之所。俗无礼义,多盗贼,淫纵。自高昌以西,诸国人等深目高鼻,唯此 一国,貌不甚胡,颇类华夏。城东二十里有大水北流,号树枝水,即黄河也,一名 计式水。城西五十五里亦有大水,名达利水,与树枝水会,俱北流。
zhēn jūn zhōng, shì zǔ zhào gāo liáng wáng nà jī tǔ yù hún mù lì yán, mù lì yán jù, qū qí bù luò dù liú shā. nà jìn jūn jí zhuī zhī, mù lì yán suì xī rù yú tián, shā qí wáng, sǐ zhě shén zhòng. xiǎn zǔ mò, rú rú kòu yú tián, yú tián huàn zhī, qiǎn shǐ sù mù jiā shàng biǎo yuē:" xī fāng zhū guó, jīn jiē yǐ shǔ rú rú, nú shì fèng dà guó, zhì jīn wú yì. jīn rú rú jūn mǎ dào chéng xià, nú jù bīng zì gù, gù qiǎn shǐ fèng xiàn, yán wàng jiù yuán." xiǎn zǔ zhào gōng qīng yì zhī, gōng qīng zòu yuē:" yú tián qù jīng shī jǐ wàn lǐ, rú rú zhī xìng, wéi xí yě lüè, bù néng gōng chéng, ruò wéi suǒ jù, dāng yǐ xuán yǐ. suī yù qiǎn shī, shì wú suǒ jí." xiǎn zǔ yǐ gōng qīng yì shì qí shǐ zhě, yì yǐ wéi rán. yú shì zhào zhī yuē: " zhèn chéng tiān lǐ wù, yù lìng wàn fāng gè ān qí suǒ, yīng chì zhū jūn yǐ zhěng rǔ nán. dàn qù rǔ xiá zǔ, suī fù qiǎn yuán, bù jiù dāng shí zhī jí, yǐ tíng shī bù xíng, rǔ yí zhī zhī. zhèn jīn liàn jiǎ yǎng zú, yī èr suì jiān dāng gōng lǜ měng jiàng, wèi rǔ chú huàn, rǔ qí jǐn jǐng hòu yǐ dài dà jǔ." xiān shì, cháo tíng qiǎn shǐ zhě hán yáng pí shǐ bō sī, bō sī wáng qiǎn shǐ xiàn xún xiàng jí zhēn wù. jīng yú tián, yú tián zhōng yú wáng qiū rén zhé liú zhī, jiǎ yán lǜ yǒu kòu bù dá. yáng pí yán zhuàng, xiǎn zǔ nù, yòu qiǎn yáng pí fèng zhào zé ràng zhī, zì hòu měi shǐ cháo xiàn.
真君中,世祖诏高凉王那击吐谷浑慕利延,慕利延惧,驱其部落渡流沙。那进 军急追之,慕利延遂西入于阗,杀其王,死者甚众。显祖末,蠕蠕寇于阗,于阗患 之,遣使素目伽上表曰:“西方诸国,今皆已属蠕蠕,奴世奉大国,至今无异。今 蠕蠕军马到城下,奴聚兵自固,故遣使奉献,延望救援。”显祖诏公卿议之,公卿 奏曰:“于阗去京师几万里,蠕蠕之性,惟习野掠,不能攻城,若为所拒,当已旋 矣。虽欲遣师,势无所及。”显祖以公卿议示其使者,亦以为然。于是诏之曰: “朕承天理物,欲令万方各安其所,应敕诸军以拯汝难。但去汝遐阻,虽复遣援, 不救当时之急,已停师不行,汝宜知之。朕今练甲养卒,一二岁间当躬率猛将,为 汝除患,汝其谨警候以待大举。”先是,朝廷遣使者韩羊皮使波斯,波斯王遣使献 驯象及珍物。经于阗,于阗中于王秋仁辄留之,假言虑有寇不达。羊皮言状,显祖 怒,又遣羊皮奉诏责让之,自后每使朝献。
pú shān guó, gù pí shān guó yě. jū pí chéng, zài yú tián nán, qù dài yī wàn èr qiān lǐ. qí guó xī nán sān lǐ, yǒu dòng líng shān. hòu yì shǔ yú tián.
蒲山国,故皮山国也。居皮城,在于阗南,去代一万二千里。其国西南三里, 有冻凌山。后役属于阗。
xī jū bàn guó, gù xī yè guó yě, yī míng zǐ hé. qí wáng hào zǐ, zhì hū jiān. zài yú tián xī, qù dài wàn èr qiān jiǔ bǎi qī shí lǐ. tài yán chū, qiǎn shǐ lái xiàn, zì hòu gòng shǐ bù jué.
悉居半国,故西夜国也,一名子合。其王号子,治呼犍。在于阗西,去代万二 千九百七十里。太延初,遣使来献,自后贡使不绝。
quán yú mó guó, gù wū chá guó yě. qí wáng jū wū chá chéng, zài xī jū bàn xī nán, qù dài yī wàn èr qiān jiǔ bǎi qī shí lǐ.
权于摩国,故乌秅国也。其王居乌秅城,在悉居半西南,去代一万二千九百七 十里。
qú shā guó, jū gù shā chē chéng, zài zi hé xī běi, qù dài yī wàn èr qiān jiǔ bǎi bā shí lǐ.
渠莎国,居故莎车城,在子合西北,去代一万二千九百八十里。
chē shī guó, yī míng qián bù. qí wáng jū jiāo hé chéng. qù dài wàn wǔ shí lǐ, qí dì běi jiē rú rú. běn tōng shǐ jiāo yì, shì zǔ chū, shǐ qiǎn shǐ cháo xiàn, zhào xíng rén wáng ēn shēng xǔ gāng děng chū shǐ. ēn shēng děng shǐ dù liú shā, wèi rú rú suǒ zhí. ēn shēng jiàn rú rú wú tí, chí wèi jié bù wéi zhī qū. hòu shì zǔ qiè ràng wú tí, wú tí jù, nǎi qiǎn ēn shēng děng guī. xǔ gāng dào dūn huáng, bìng sǐ, cháo tíng zhuàng qí jié, cì shì yuē zhēn. chū, jǔ qú wú huì xiōng dì zhī dù liú shā yě, jiū jí yí rén, pò chē shī guó. zhēn jūn shí yī nián, chē shī wáng chē yí luò qiǎn shǐ zuó jìn xuē zhí shàng shū yuē:" chén wáng fù pì chǔ sài wài, yǎng mù tiān zǐ wēi dé, qiǎn shǐ biǎo xiàn, bù kōng yú suì. tiān zǐ jiàng niàn, cì yí shén hòu. jí chén jì lì, biàn bù quē cháng gòng, tiān zǐ chuí jīn, yì bù yì qián shì. gǎn yuán zhì ēn, zhé chén sī jiān. chén guó zì wú huì suǒ gōng jī, jīng jīn bā suì, rén mín jī huāng, wú yǐ cún huó. zéi jīn gōng chén shén jí, chén bù néng zì quán, suì shě guó dōng bēn, sān fēn miǎn yī, jí rì yǐ dào yān qí dōng jiè. sī guī tiān què, xìng chuí zhèn jiù." yú shì xià zhào fǔ wèi zhī, kāi yān qí cāng gěi zhī. zhèng píng chū, qiǎn zi rù shì, zì hòu měi shǐ cháo gòng.
车师国,一名前部。其王居交河城。去代万五十里,其地北接蠕蠕。本通使交 易,世祖初,始遣使朝献,诏行人王恩生、许纲等出使。恩生等始度流沙,为蠕蠕 所执。恩生见蠕蠕吴提,持魏节不为之屈。后世祖切让吴提,吴提惧,乃遣恩生等 归。许纲到敦煌,病死,朝廷壮其节,赐谥曰贞。初,沮渠无讳兄弟之渡流沙也, 鸠集遗人,破车师国。真君十一年,车师王车夷落遣使琢进、薛直上书曰:“臣亡 父僻处塞外,仰慕天子威德,遣使表献,不空于岁。天子降念,赐遗甚厚。及臣继 立,变不缺常贡,天子垂矜,亦不异前世。敢缘至恩,辄陈私艰。臣国自无讳所攻 击,经今八岁,人民饥荒,无以存活。贼今攻臣甚急,臣不能自全,遂舍国东奔, 三分免一,即日已到焉耆东界。思归天阙,幸垂赈救。”于是下诏抚慰之,开焉耆 仓给之。正平初,遣子入侍,自后每使朝贡。
qiě mí guó, dōu tiān shān dōng yú dà gǔ, zài chē shī běi, qù dài yī wàn wǔ bǎi qī shí lǐ. běn yì shǔ chē shī.
且弥国,都天山东于大谷,在车师北,去代一万五百七十里。本役属车师。
yān qí guó, zài chē shī nán, dōu yuán qú chéng, bái shān nán qī shí lǐ, hàn shí jiù guó yě. qù dài yī wàn èr bǎi lǐ. qí wáng xìng lóng, míng jiū shī bēi nà, jí qián liáng zhāng guǐ suǒ tǎo lóng xī zhī yìn. suǒ dū chéng fāng èr lǐ, guó nèi fán yǒu jiǔ chéng. guó xiǎo rén pín, wú gāng jì fǎ lìng. bīng yǒu gōng dāo jiǎ shuò. hūn yīn lüè tóng huá xià. sǐ wáng zhě jiē fén ér hòu zàng, qí fú zhì mǎn qī rì zé chú zhī. zhàng fū bìng jiǎn fà yǐ wéi shǒu shì. wén zì yǔ pó luó mén tóng. sú shì tiān shén, bìng chóng xìn fó fǎ. yóu zhòng èr yuè bā rì sì yuè bā rì, shì rì yě, qí guó xián yī shì jiào, zhāi jiè háng dào yān. qì hòu hán, tǔ tián liáng wò, gǔ yǒu dào sù shū mài, chù yǒu tuó mǎ. yǎng cán bù yǐ wéi sī, wéi qì mián kuàng. sú shàng pú táo jiǔ, jiān ài yīn yuè. nán qù hǎi shí yú lǐ, yǒu yú yán pú wěi zhī ráo. dōng qù gāo chāng jiǔ bǎi lǐ xī qù qiū cí jiǔ bǎi lǐ, jiē shā qì dōng nán qù guā zhōu èr qiān èr bǎi lǐ.
焉耆国,在车师南,都员渠城,白山南七十里,汉时旧国也。去代一万二百里。 其王姓龙,名鸠尸卑那,即前凉张轨所讨龙熙之胤。所都城方二里,国内凡有九城。 国小人贫,无纲纪法令。兵有弓刀甲槊。婚姻略同华夏。死亡者皆焚而后葬,其服 制满七日则除之。丈夫并剪发以为首饰。文字与婆罗门同。俗事天神,并崇信佛法。 尤重二月八日、四月八日,是日也,其国咸依释教,斋戒行道焉。气候寒,土田良 沃,谷有稻粟菽麦,畜有驼马。养蚕不以为丝,唯弃绵纩。俗尚蒲萄酒,兼爱音乐。 南去海十余里,有鱼盐蒲苇之饶。东去高昌九百里;西去龟兹九百里,皆沙碛;东 南去瓜州二千二百里。
shì dì duō xiǎn, pō piāo jié zhōng guó shǐ. shì zǔ nù zhī, zhào chéng zhōu gōng wàn dù guī tǎo zhī, yuē jī qīng liáng, qǔ shí lù cì. dù guī rù yān qí dōng jiè, jī qí biān shǒu zuǒ huí yù lí èr chéng bá zhī, jìn jūn xiàng yuán qú. jiū shī bēi nà yǐ sì wǔ wàn rén chū chéng shǒu xiǎn yǐ jù. dù guī mù zhuàng yǒng, duǎn bīng zhí wǎng chōng, shī jiū bēi nà zhòng dà kuì, jǐn lǔ zhī, dān qí zǒu rù shān zhōng. dù guī jìn tú qí chéng, sì bǐ zhū róng jiē xiáng fú. yān qí wèi guó, dǒu jué yī yú, bù luàn rì jiǔ, huò qí zhēn qí yì wán shū fāng jué guǐ bù shí zhī wù, tuó tuó mǎ niú zá chù jù wàn. shí shì zǔ xìng yīn shān běi gōng, dù guī pò yān qí lù bǎn zhì, shì zǔ shěng qì, cì sī tú cuī hào shū yuē:" wàn dù guī yǐ wǔ qiān qí jīng wàn yú lǐ, bá yān qí sān chéng, huò qí zhēn qí yì wù jí zhū wěi jī bù kě shèng shǔ. zì gǔ dì wáng suī yún jí xù xī róng, yǒu rú zhǐ zhù, bù néng kòng yǐn yě. zhèn jīn shǒu bà ér yǒu zhī, rú hé?" hào shàng shū chēng měi, suì mìng dù guī zhèn fǔ qí rén. chū jiū shī bēi nà zǒu shān zhōng, yóu jì chéng bù bá, dé hái qí guó. jì jiàn jǐn wèi dù guī suǒ kè, nǎi bēn qiū cí, qiū cí yǐ qí xù, hòu dài zhī.
恃地多险,颇剽劫中国使。世祖怒之,诏成周公万度归讨之,约赍轻粮,取食 路次。度归入焉耆东界,击其边守左回、尉犁二城拔之,进军向员渠。鸠尸卑那以 四五万人出城守险以拒。度归募壮勇,短兵直往冲,尸鸠卑那众大溃,尽虏之,单 骑走入山中。度归进屠其城,四鄙诸戎皆降服。焉耆为国,斗绝一隅,不乱日久, 获其珍奇异玩殊方谲诡不识之物,橐驼马牛杂畜巨万。时世祖幸阴山北宫,度归破 焉耆露板至,世祖省讫,赐司徒崔浩书曰:“万度归以五千骑经万余里,拔焉耆三 城,获其珍奇异物及诸委积不可胜数。自古帝王虽云即序西戎,有如指注,不能控 引也。朕今手把而有之,如何?”浩上书称美,遂命度归镇抚其人。初鸠尸卑那走 山中,犹觊城不拔,得还其国。既见尽为度归所克,乃奔龟兹,龟兹以其婿,厚待 之。
qiū cí guó, zài yù lí xī běi, bái shān zhī nán yī bǎi qī shí lǐ, dōu yán chéng, hàn shí jiù guó yě. qù dài yī wàn èr bǎi bā shí lǐ. qí wáng xìng bái, jí hòu liáng lǚ guāng suǒ lì bái zhèn zhī hòu. qí wáng tóu xì cǎi dài, chuí zhī yú hòu, zuò jīn shī zi chuáng, suǒ jū chéng fāng wǔ liù lǐ. qí xíng fǎ, shā rén zhě sǐ, jié zéi zé duàn qí yī bì bìng yuè yī zú. shuì fù zhǔn dì zhēng zū, wú tián zhě zé shuì yín qián. fēng sú hūn yīn sāng zàng wù chǎn yǔ yān qí lüè tóng, wéi qì hòu shǎo wēn wèi yì. yòu chū xì zhān, ráo tóng tiě jīn gōng jīng pí qú shū shā yán lǜ cí huáng hú fěn ān xī xiāng liáng mǎ fēng niú děng. dōng yǒu lún tái, jí hàn èr shī jiāng jūn lǐ guǎng lì suǒ tú zhě. qí nán sān bǎi lǐ yǒu dà hé dōng, liú hào jì shì shuǐ, jí huáng hé yě. dōng qù yān qí jiǔ bǎi lǐ, nán qù yú tián yī qiān sì bǎi lǐ, xī qù shū lè yī qiān wǔ bǎi lǐ, běi qù tū jué yá zhàng liù bǎi yú lǐ, dōng nán qù guā zhōu sān bǎi lǐ. qí dōng quē chéng shù. kòu qiè fēi yī. shì zǔ zhào wàn dù guī lǜ qí yī qiān yǐ jī zhī, qiū cí qiǎn wū jié mù tí děng lǐng bīng sān qiān jù zhàn, dù guī jī zǒu zhī, zhǎn èr bǎi yú jí, dà huò tuó mǎ ér hái. sú xìng duō yín, zhì nǚ shì, shōu nán zǐ qián rù guān. tǔ duō kǒng què, qún fēi shān gǔ jiān, rén qǔ yǎng ér shí zhī, zī rǔ rú jī wù, qí wáng jiā héng yǒu qiān yú zhǐ yún. qí guó xī běi dà shān zhōng yǒu rú gāo zhě liú chū chéng chuān, xíng shù lǐ rù dì, rú shí dì hú, shén chòu, fú zhī fā chǐ yǐ luò zhě néng lìng gēng shēng, bìng rén fú zhī jiē yù. zì hòu měi shǐ cháo gòng.
龟兹国,在尉犁西北,白山之南一百七十里,都延城,汉时旧国也。去代一万 二百八十里。其王姓白,即后凉吕光所立白震之后。其王头系彩带,垂之于后,坐 金师子床,所居城方五六里。其刑法,杀人者死,劫贼则断其一臂并刖一足。税赋 准地征租,无田者则税银钱。风俗、婚姻、丧葬、物产与焉耆略同,唯气候少温为 异。又出细氈,饶铜、铁、钅公、麖皮、氍毹、沙、盐绿、雌黄、胡粉、安息香、 良马、犎牛等。东有轮台,即汉贰师将军李广利所屠者。其南三百里有大河东,流 号计式水,即黄河也。东去焉耆九百里,南去于阗一千四百里,西去疏勒一千五百 里,北去突厥牙帐六百余里,东南去瓜州三百里。其东阙城戍。寇窃非一。世祖诏 万度归率骑一千以击之,龟兹遣乌羯目提等领兵三千距战,度归击走之,斩二百余 级,大获驼马而还。俗性多淫,置女市,收男子钱入官。土多孔雀,群飞山谷间, 人取养而食之,孳乳如鸡鹜,其王家恆有千余只云。其国西北大山中有如膏者流出 成川,行数里入地,如饣弟餬,甚臭,服之发齿已落者能令更生,病人服之皆愈。 自后每使朝贡。
gū mò guó, jū nán chéng, zài qiū cí xī, qù dài yī wàn wǔ bǎi lǐ. yì shǔ qiū cí.
姑默国,居南城,在龟兹西,去代一万五百里。役属龟兹。
wēn sù guó, jū wēn sù chéng, zài gū mò xī běi, qù dài yī wàn wǔ bǎi wǔ shí lǐ. yì shǔ qiū cí.
温宿国,居温宿城,在姑默西北,去代一万五百五十里。役属龟兹。
wèi tóu guó, jū wèi tóu chéng, zài wēn sù běi, qù dài yī wàn liù bǎi wǔ shí lǐ. yì shǔ qiū cí.
尉头国,居尉头城,在温宿北,去代一万六百五十里。役属龟兹。
wū sūn guó, jū chì gǔ chéng, zài qiū cí xī běi, qù dài yī wàn bā bǎi lǐ. qí guó shù wèi rú rú suǒ qīn, xī xǐ cōng lǐng shān zhōng, wú chéng guō, suí xù mù zhú shuǐ cǎo. tài yán sān nián qiǎn shǐ zhě dǒng wǎn děng shǐ qí guó, hòu měi shǐ cháo gòng.
乌孙国,居赤谷城,在龟兹西北,去代一万八百里。其国数为蠕蠕所侵,西徙 葱岭山中,无城郭,随畜牧逐水草。太延三年遣使者董琬等使其国,后每使朝贡。
shū lè guó, zài gū mò xī, bái shān nán bǎi yú lǐ, hàn shí jiù guó yě. qù dài yī wàn yī qiān èr bǎi wǔ shí lǐ. gāo zōng mò, qí wáng qiǎn shǐ sòng shì jiā mù ní fú jiā shā yī, zhǎng èr zhàng yú. gāo zōng yǐ shěn shì fú yī, yīng yǒu líng yì, suì shāo zhī yǐ yàn xū shí, zhì yú měng huǒ zhī shàng, jīng rì bù rán, guān zhě mò bù sǒng hài, xīn xíng jù sù. qí wáng dài jīn shī zi guān. tǔ duō dào sù má mài tóng tiě xī cí huáng jǐn mián, měi suì cháng gōng sòng yú tū jué. qí dū chéng fāng wǔ lǐ, guó nèi yǒu dài chéng shí èr, xiǎo chéng shù shí. rén shǒu zú jiē liù zhǐ, chǎn zǐ fēi liù zhě jí bù yù, shèng bīng èr qiān rén. nán yǒu huáng hé, xī dài cōng lǐng, dōng qù qiū cí qiān wǔ bǎi lǐ, xī qù hán guó qiān lǐ, nán qù zhū jù bō bā jiǔ bǎi lǐ, dōng běi zhì tū jué yá zhàng qiān yú lǐ, dōng nán qù guā zhōu sì qiān liù bǎi lǐ.
疏勒国,在姑默西,白山南百余里,汉时旧国也。去代一万一千二百五十里。 高宗末,其王遣使送释迦牟尼佛袈裟一,长二丈余。高宗以审是佛衣,应有灵异, 遂烧之以验虚实,置于猛火之上,经日不然,观者莫不悚骇,心形俱肃。其王戴金 师子冠。土多稻、粟、麻、麦、铜、铁、锡、雌黄、锦、绵,每岁常供送于突厥。 其都城方五里,国内有大城十二,小城数十。人手足皆六指,产子非六者即不育, 胜兵二千人。南有黄河,西带葱岭,东去龟兹千五百里,西去汗国千里,南去朱 俱波八九百里,东北至突厥牙帐千余里,东南去瓜州四千六百里。
yuè bān guó, zài wū sūn xī běi, qù dài yī wàn jiǔ bǎi sān shí lǐ. qí xiān, xiōng nú běi chán yú zhī bù luò yě. wèi hàn chē qí jiāng jūn dòu xiàn suǒ zhú, běi chán yú dù jīn wēi shān, xī zǒu kāng jū, qí jì léi ruò bù néng qù zhě wǎng qiū cí běi. dì fāng shù qiān lǐ, zhòng kě èr shí yú wàn. liáng zhōu rén yóu wèi zhī" chán yú wáng". qí fēng sú yán yǔ yǔ gāo chē tóng, ér qí rén qīng jié yú hú. sú jiǎn fà qí méi, yǐ tí hú tú zhī, yù yù rán guāng zé, rì sān zǎo shù, rán hòu yǐn shí. qí guó nán jiè yǒu huǒ shān, shān bàng shí jiē jiāo róng, liú dì shù shí lǐ nǎi níng jiān, rén qǔ wèi yào, jí shí liú huáng yě.
悦般国,在乌孙西北,去代一万九百三十里。其先,匈奴北单于之部落也。为 汉车骑将军窦宪所逐,北单于度金微山,西走康居,其记羸弱不能去者往龟兹北。 地方数千里,众可二十余万。凉州人犹谓之“单于王”。其风俗言语与高车同,而 其人清洁于胡。俗剪发齐眉,以醍醐涂之,昱昱然光泽,日三澡漱,然后饮食。其 国南界有火山,山傍石皆焦溶,流地数十里乃凝坚,人取为药,即石流黄也。
yǔ rú rú jié hǎo, qí wáng cháng jiāng shù qiān rén rù rú rú guó, yù yǔ dà tán xiāng jiàn. rù qí jiè bǎi yú lǐ, jiàn qí bù rén bù huàn yī, bù bàn fā, bù xǐ shǒu, fù rén shé shì qì wù, wáng wèi qí cóng chén yuē:" rǔ cáo kuáng wǒ rù cǐ gǒu guó zhōng!" nǎi chí hái. dà tán qiǎn qí zhuī zhī bù jí, zì shì xiāng chóu chóu, shù xiāng zhēng tǎo. zhēn jūn jiǔ nián, qiǎn shǐ cháo xiàn. bìng sòng huàn rén, chēng néng gē rén hóu mài lìng duàn, jī rén tóu lìng gǔ xiàn, jiē xuè chū huò shù shēng huò yíng dòu, yǐ cǎo yào nèi qí kǒu zhōng, lìng jué yàn zhī, xū yú xuè zhǐ, yǎng chuāng yī yuè fù cháng, yòu wú hén bān. shì zǔ yí qí xū, nǎi qǔ sǐ zuì qiú shì zhī, jiē yàn. yún zhōng guó zhū míng shān jiē yǒu cǐ cǎo, nǎi shǐ rén shòu qí shù ér hòu yù zhī. yòu yán qí guó yǒu dà shù zhě, rú rú lái chāo lüè, shù rén néng zuò lín yǔ kuáng fēng dà xuě jí xíng lǎo, rú rú dòng sǐ piào wáng zhě shí èr sān. shì suì zài qiǎn shǐ cháo gòng, qiú yǔ guān jūn dōng xī qí qì tǎo rú rú. shì zǔ jiā qí yì, mìng zhòng wài zhū jūn jiè yán, yǐ zhǔn nán wáng tā wèi qián fēng, xí rú rú. réng zhào yǒu sī yǐ qí gǔ wǔ zhī jié shī yú yuè fǔ. zì hòu měi shǐ gòng xiàn.
与蠕蠕结好,其王尝将数千人入蠕蠕国,欲与大檀相见。入其界百余里,见其 部人不浣衣,不绊发,不洗手,妇人舌舐器物,王谓其从臣曰:“汝曹诳我入此狗 国中!”乃驰还。大檀遣骑追之不及,自是相仇雠,数相征讨。真君九年,遣使朝 献。并送幻人,称能割人喉脉令断,击人头令骨陷,皆血出或数升或盈斗,以草药 内其口中,令嚼咽之,须臾血止,养疮一月复常,又无痕瘢。世祖疑其虚,乃取死 罪囚试之,皆验。云中国诸名山皆有此草,乃使人受其术而厚遇之。又言其国有大 术者,蠕蠕来抄掠,术人能作霖雨狂风大雪及行潦,蠕蠕冻死漂亡者十二三。是岁 再遣使朝贡,求与官军东西齐契讨蠕蠕。世祖嘉其意,命中外诸军戒严,以准南王 他为前锋,袭蠕蠕。仍诏有司以其鼓舞之节施于乐府。自后每使贡献。
zhě zhì bá guó, dōu zhě zhì bá chéng, zài shū lè xī, qù dài yī wàn èr qiān liù bǎi èr shí lǐ. qí guó dōng yǒu pān hè nà shān, chū měi tiě jí shī zi.
者至拔国,都者至拔城,在疏勒西,去代一万二千六百二十里。其国东有潘贺 那山,出美铁及师子。
mí mì guó, dōu mí mì chéng, zài zhě zhì bá xī, qù dài yī wàn yī qiān liù bǎi lǐ. zhèng píng yuán nián, qiǎn shǐ xiàn yī fēng hēi tuó tuó. qí guó dōng yǒu shān, míng yù xī mǎn, shān chū jīn yù, yì duō tiě.
迷密国,都迷密城,在者至拔西,去代一万一千六百里。正平元年,遣使献一 峰黑橐驼。其国东有山,名郁悉满,山出金玉,亦多铁。
xī wàn jīn guó, dōu xī wàn jīn chéng, zài mí mì xī, qù dài yī wàn èr qiān qī bǎi èr shí lǐ. qí guó nán yǒu shān, míng jiā sè nà, shān chū shī zi. měi shǐ cháo gòng.
悉万斤国,都悉万斤城,在迷密西,去代一万二千七百二十里。其国南有山, 名伽色那,山出师子。每使朝贡。
niǔ mì guó, dōu niǔ mì chéng, zài xī wàn jīn xī, qù dài èr wàn èr qiān bā bǎi èr shí bā lǐ.
忸密国,都忸密城,在悉万斤西,去代二万二千八百二十八里。
luò nà guó, gù dà yuān guó yě. dōu guì shān chéng, zài shū lè xī běi, qù dài wàn sì qiān sì bǎi wǔ shí lǐ. tài hé sān nián. qiǎn shǐ xiàn hàn xuè mǎ, zì cǐ měi shǐ cháo gòng.
洛那国,故大宛国也。都贵山城,在疏勒西北,去代万四千四百五十里。太和 三年。遣使献汗血马,自此每使朝贡。
sù tè guó, zài cōng lǐng zhī xī, gǔ zhī yǎn cài, yī míng wēn nà shā. jū yú dà zé, zài kāng jū xī běi, qù dài yī wàn liù qiān lǐ. xiān shì, xiōng nú shā qí wáng ér yǒu qí guó, zhì wáng hū ní yǐ sān shì yǐ. qí guó shāng rén xiān duō yì liáng tǔ fàn huò, jí kè gū zāng, xī jiàn lǔ. gāo zōng chū, sù tè wáng qiǎn shǐ qǐng shú zhī, zhào tīng yān. zì hòu wú shǐ cháo xiàn.
粟特国,在葱岭之西,古之奄蔡,一名温那沙。居于大泽,在康居西北,去代 一万六千里。先是,匈奴杀其王而有其国,至王忽倪已三世矣。其国商人先多诣凉 土贩货,及克姑臧,悉见虏。高宗初,粟特王遣使请赎之,诏听焉。自后无使朝献。
bō sī guó, dōu sù lì chéng, zài niǔ mì xī, gǔ tiáo zhī guó yě. qù dài èr wàn sì qiān èr bǎi èr shí bā lǐ. chéng fāng shí lǐ, hù shí yú wàn, hé jīng qí chéng zhōng nán liú. tǔ dì píng zhèng, chū jīn yín tōu shí shān hú hǔ pò chē qú mǎ nǎo, duō dà zhēn zhū pō lí liú lí shuǐ jīng sè sè jīn gāng huǒ qí bīn tiě tóng xī zhū shā shuǐ yín líng jǐn dié hé qú shū tà chì zhāng pí jí xūn lù yù jīn sū hé qīng mù děng xiāng, hú jiāo bì bō shí mì qiān nián zǎo xiāng fù zǐ hē lí lēi wú shí zi yán lǜ cí huáng děng wù. qì hòu shǔ rè, jiā zì cáng bīng. dì duō shā qì, yǐn shuǐ gài guàn. qí wǔ gǔ jí niǎo shòu děng yǔ zhōng xià lüè tóng, wéi wú dào jí shǔ jì. tǔ chū míng mǎ dà lǘ jí tuó, wǎng wǎng yǒu rì xíng qī bǎi lǐ zhě. fù shì zhì yǒu shù qiān tóu. yòu chū bái xiàng shī zi dà niǎo luǎn. yǒu niǎo xíng rú tuó tuó, yǒu liǎng yì, fēi ér bù néng gāo, shí cǎo yǔ ròu, yì néng dàn huǒ.
波斯国,都宿利城,在忸密西,古条支国也。去代二万四千二百二十八里。城 方十里,户十余万,河经其城中南流。土地平正,出金、银、鍮石、珊瑚、琥珀、 车渠、马脑,多大真珠、颇梨、璢璃、水精、瑟瑟、金刚、火齐、镔铁、铜、锡、 朱砂、水银、绫、锦、叠、毼、氍毹、毾、赤麞皮、及薰陆、郁金、苏合、青木 等香,胡椒、毕拨、石蜜、千年枣、香附子、诃梨勒、无食子、盐绿、雌黄等物。 气候暑热,家自藏冰。地多沙碛,引水溉灌。其五谷及鸟兽等与中夏略同,唯无稻 及黍、稷。土出名马、大驴及驼,往往有日行七百里者。富室至有数千头。又出白 象、师子、大鸟卵。有鸟形如橐驼,有两翼,飞而不能高,食草与肉,亦能啖火。
qí wáng xìng bō shì, míng sī. zuò jīn yáng chuáng, dài jīn huā guān, yī jǐn páo zhī chéng pèi, shì yǐ zhēn zhū bǎo wù. qí sú: zhàng fū jiǎn fà, dài bái pí mào, guàn tóu shān, liǎng xiāng jìn xià kāi zhī, yì yǒu jīn pèi, yuán yǐ zhī chéng fù nǚ fú dà shān, pī dà pèi, qí fā qián wèi jì, hòu pī zhī, shì yǐ jīn yín huā, réng guàn wǔ sè zhū, luò zhī yú bó. wáng yú qí guó nèi, bié yǒu xiǎo yá shí yú suǒ, yóu zhōng guó zhī lí gōng yě. měi nián sì yuè chū yóu chù zhī, shí yuè nǎi hái. wáng jí wèi yǐ hòu, zé zhū zǐ nèi xián zhě, mì shū qí míng, fēng zhī yú kù, zhū zǐ jí dà chén jiē mò zhī zhī yě. wáng sǐ, zhòng nǎi fā shū shì zhī, qí fēng nèi yǒu míng zhě, jí lì yǐ wéi wáng, yú zi chū gè jiù biān rèn, xiōng dì gèng bù xiāng jiàn yě. guó rén hào wáng yuē" yī zàn", fēi yuē" fáng bù lǜ", wáng zhī zhū zǐ yuē" shā yě". dà guān yǒu mō hú tán, zhǎng guó nèi yù sòng ní hū hàn, zhǎng kù cáng kāi jìn dì zǎo, zhǎng wén shū jí zhòng wù cì yǒu è luó hē dì, zhǎng wáng zhī nèi shì gōng bō bó, zhǎng sì fāng bīng mǎ. qí xià jiē yǒu shǔ guān, fēn tǒng qí shì. bīng yǒu jiǎ shuò yuán pái jiàn nǔ gōng jiàn, zhàn jiān chéng xiàng, bǎi rén suí zhī. qí xíng fǎ: zhòng zuì xuán zhū gān shàng, shè shā zhī cì zé xì yù, xīn wáng lì nǎi shì zhī qīng zuì zé bí yuè ruò kūn, huò jiǎn bàn bìn, jí xì pái yú xiàng, yǐ wéi chǐ rǔ fàn qiáng dào zhě, xì zhī zhōng shēn jiān guì rén qī zhě, nán zǐ liú, fù rén gē qí ěr bí. fù shuì zé zhǔn dì shū yín qián.
其王姓波氏,名斯。坐金羊床,戴金花冠,衣锦袍、织成帔,饰以真珠宝物。 其俗:丈夫剪发,戴白皮帽,贯头衫,两厢近下开之,亦有巾帔,缘以织成;妇女 服大衫,披大帔,其发前为髻,后披之,饰以金银花,仍贯五色珠,落之于膊。王 于其国内,别有小牙十余所,犹中国之离宫也。每年四月出游处之,十月乃还。王 即位以后,择诸子内贤者,密书其名,封之于库,诸子及大臣皆莫之知也。王死, 众乃发书视之,其封内有名者,即立以为王,余子出各就边任,兄弟更不相见也。 国人号王曰“医赞”,妃曰“防步率”,王之诸子曰“杀野”。大官有摸胡坛, 掌国内狱讼;泥忽汗,掌库藏开禁;地早,掌文书及众务;次有遏罗诃地,掌王之 内事;恭波勃,掌四方兵马。其下皆有属官,分统其事。兵有甲槊圆排剑弩弓箭, 战兼乘象,百人随之。其刑法:重罪悬诸竿上,射杀之;次则系狱,新王立乃释之; 轻罪则鼻刖若髡,或剪半鬓,及系牌于项,以为耻辱;犯强盗者,系之终身;奸贵 人妻者,男子流,妇人割其耳鼻。赋税则准地输银钱。
sú shì huǒ shén tiān shén. wén zì yǔ hú shū yì. duō yǐ zǐ mèi wèi qī qiè, zì yú hūn hé, yì bù zé zūn bēi, zhū yí zhī zhōng zuì wéi chǒu huì yǐ. bǎi xìng nǚ nián shí suì yǐ shàng yǒu zī mào zhě, wáng shōu yǎng zhī, yǒu gōng xūn rén jí yǐ fēn cì. sǐ zhě duō qì shī yú shān, yī yuè zhe fú. chéng wài yǒu rén bié jū, wéi zhī sāng zàng zhī shì, hào wèi bù jìng rén, ruò rù chéng shì, yáo líng zì bié. yǐ liù yuè wèi suì shǒu, yóu zhòng qī yuè qī rì shí èr yuè yī rì, qí rì rén zhòng shù yǐ shàng gè xiāng mìng zhào, shè huì zuò yuè, yǐ jí huān yú. yòu měi nián zhēng yuè èr shí rì, gè jì qí xiān sǐ zhě.
俗事火神、天神。文字与胡书异。多以姊妹为妻妾,自余婚合,亦不择尊卑, 诸夷之中最为丑秽矣。百姓女年十岁以上有姿貌者,王收养之,有功勋人即以分赐。 死者多弃尸于山,一月著服。城外有人别居,唯知丧葬之事,号为不净人,若入城 市,摇铃自别。以六月为岁首,尤重七月七日、十二月一日,其日人重庶以上各相 命召,设会作乐,以极欢娱。又每年正月二十日,各祭其先死者。
shén guī zhōng, qí guó qiǎn shǐ shàng shū gòng wù, yún:" dà guó tiān zǐ, tiān zhī suǒ shēng, yuàn rì chū chù cháng wèi hàn zhōng tiān zǐ. bō sī guó wáng jū hé duō qiān wàn jìng bài." cháo tíng jiā nà zhī. zì cǐ měi shǐ cháo xiàn.
神龟中,其国遣使上书贡物,云:“大国天子,天之所生,愿日出处常为汉中 天子。波斯国王居和多千万敬拜。”朝廷嘉纳之。自此每使朝献。
fú lú ní guó, dōu fú lú ní chéng, zài bō sī guó běi, qù dài èr wàn qī qiān sān bǎi èr shí lǐ. lèi shí wèi chéng. dōng yǒu dà hé nán liú, zhōng yǒu niǎo, qí xíng sì rén, yì yǒu rú tuó tuó mǎ zhě, jiē yǒu yì, cháng jū shuǐ zhōng, chū shuǐ biàn sǐ. chéng běi yǒu yún ní shān, chū yín shān hú hǔ pò, duō shī zi.
伏卢尼国,都伏卢尼城,在波斯国北,去代二万七千三百二十里。累石为城。 东有大河南流,中有鸟,其形似人,亦有如橐驼、马者,皆有翼,常居水中,出水 便死。城北有云尼山,出银、珊瑚、琥珀,多师子。
sè zhī xiǎn guó, dōu sè zhī xiǎn chéng, zài xī wàn jīn xī běi, qù dài yī wàn èr qiān jiǔ bǎi sì shí lǐ, tǔ píng, duō wǔ guǒ.
色知显国,都色知显城,在悉万斤西北,去代一万二千九百四十里,土平,多 五果。
jiā sè ní guó, dōu jiā sè ní chéng, zài xī wàn jīn nán, qù dài yī wàn èr qiān jiǔ bǎi lǐ. tǔ chū chì yán, duō wǔ guǒ.
伽色尼国,都伽色尼城,在悉万斤南,去代一万二千九百里。土出赤盐,多五 果。
báo zhī guó, dōu báo zhī chéng, zài jiā sè ní nán, qù dài yī wàn sān qiān sān bǎi èr shí lǐ. duō wǔ guǒ.
薄知国,都薄知城,在伽色尼南,去代一万三千三百二十里。多五果。
móu zhī guó, dōu móu zhī chéng, zài niǔ mì xī nán, qù dài èr wàn èr qiān jiǔ bǎi èr shí lǐ. tǔ píng, shí shòu cǎo mù lèi zhōng guó.
牟知国,都牟知城,在忸密西南,去代二万二千九百二十里。土平,食兽草木 类中国。
ā fú tài hán guó, dōu ā fú tài hàn chéng, zài niǔ mì xī, qù dài èr wàn sān qiān qī bǎi èr shí lǐ. tǔ píng, duō wǔ guǒ.
阿弗太汗国,都阿弗太汗城,在忸密西,去代二万三千七百二十里。土平,多 五果。
hū shì mì guó, dōu hū shì mì chéng zài ā fú tài hàn xī qù dài èr wàn sì qiān qī bǎi lǐ tǔ píng, chū yín hǔ pò, yǒu shī zi, duō wǔ guǒ.
呼似密国,都呼似密城在阿弗太汗西去代二万四千七百里土平,出银、琥珀, 有师子,多五果。
nuò sè bō luó guó, dōu pó luó chéng, zài niǔ mì nán, qù dài èr wàn sān qiān sì bǎi èr shí bā lǐ. tǔ píng, yí dào mài, duō wǔ guǒ.
诺色波罗国,都婆罗城,在忸密南,去代二万三千四百二十八里。土平,宜稻 麦,多五果。
zǎo jiā zhì guó, dōu zǎo jiā zhì chéng, zài niǔ mì xī, qù dài èr wàn sān qiān qī bǎi èr shí bā lǐ. tǔ píng, shǎo tián zhí, qǔ dào mài yú lín guó, yǒu wǔ guǒ.
早伽至国,都早伽至城,在忸密西,去代二万三千七百二十八里。土平,少田 植,取稻麦于邻国,有五果。
jiā bù dān guó, dōu jiā bù dān chéng, zài xī wàn jīn xī běi, qù dài yī wàn èr qiān qī bǎi bā shí lǐ. tǔ píng, yí dào mài, yǒu wǔ guǒ.
伽不单国,都伽不单城,在悉万斤西北,去代一万二千七百八十里。土平,宜 稻麦,有五果。
zhě shé guó, gù kāng jū guó, zài pò luò nà xī běi, qù dài yī wàn wǔ qiān sì bǎi wǔ shí lǐ. tài yán sān nián, qiǎn shǐ cháo gòng, zì shì bù jué.
者舌国,故康居国,在破洛那西北,去代一万五千四百五十里。太延三年,遣 使朝贡,自是不绝。
jiā bèi guó, gù xiū mì xī hóu. dōu hé mò chéng, zài shā chē xī, qù dài yī wàn sān qiān lǐ. rén jū shān gǔ jiān.
伽倍国,故休密翕侯。都和墨城,在莎车西,去代一万三千里。人居山谷间。
zhé xuē mò sūn guó, gù shuāng mí xī hóu. dōu shuāng mí chéng, zài jiā bèi xī, qù dài yī wàn sān qiān wǔ bǎi lǐ. rén jū shān gǔ jiān.
折薛莫孙国,故双靡翕侯。都双靡城,在伽倍西,去代一万三千五百里。人居 山谷间。
qián dūn guó, gù guì shuāng xī hóu. dū hù zǎo chéng, zài zhé xuē mò sūn xī, qù dài yī wàn sān qiān wǔ bǎi liù shí lǐ. rén jū shān gǔ jiān.
钳敦国,故贵霜翕侯。都护澡城,在折薛莫孙西,去代一万三千五百六十里。 人居山谷间。
fú dí shā guó, gù pàng dùn xī hóu. dōu báo máo chéng, zài qián dūn xī, qù dài yī wàn sān qiān liù bǎi liù shí lǐ. jū shān gǔ jiān.
弗敌沙国,故胖顿翕侯。都薄茅城,在钳敦西,去代一万三千六百六十里。居 山谷间。
yán fú yè guó, gù gāo fù xī hóu. dōu gāo fù chéng, zài fú dí shā nán, qù dài yī wàn sān qiān qī bǎi liù shí lǐ. jū shān gǔ jiān.
阎浮谒国,故高附翕侯。都高附城,在弗敌沙南,去代一万三千七百六十里。 居山谷间。
dà ròu zhī guó, dōu lú jiān shì chéng, zài fú dí shā xī, qù dài yī wàn sì qiān wǔ bǎi lǐ. běi yǔ rú rú jiē, shù wèi suǒ qīn, suì xī xǐ dōu báo luó chéng, qù fú dí shā èr qiān yī bǎi lǐ. qí wáng jì duō luó yǒng wǔ, suì xīng shī yuè dà shān, nán qīn běi tiān zhú, zì gān tuó luó yǐ běi wǔ guó jǐn yì shǔ zhī. shì zǔ shí, qí guó rén shāng fàn jīng shī, zì yún néng zhù shí wèi wǔ sè liú lí, yú shì cǎi kuàng shān zhōng, yú jīng shī zhù zhī. jì chéng, guāng zé nǎi měi yú xī fāng lái zhě. nǎi zhào wèi xíng diàn, róng bǎi yú rén, guāng sè yìng chè, guān zhě jiàn zhī, mò bù jīng hài, yǐ wéi shén míng suǒ zuò. zì cǐ zhōng guó liú lí suì jiàn, rén bù fù zhēn zhī.
大月氏国,都卢监氏城,在弗敌沙西,去代一万四千五百里。北与蠕蠕接,数 为所侵,遂西徙都薄罗城,去弗敌沙二千一百里。其王寄多罗勇武,遂兴师越大山, 南侵北天竺,自乾陀罗以北五国尽役属之。世祖时,其国人商贩京师,自云能铸石 为五色璢璃,于是采矿山中,于京师铸之。既成,光泽乃美于西方来者。乃诏为行 殿,容百余人,光色映彻,观者见之,莫不惊骇,以为神明所作。自此中国璢璃遂 贱,人不复珍之。
ān xī guó, zài cōng lǐng xī dōu wèi sōu chéng. běi yǔ kāng jū, xī yǔ bō sī xiāng jiē, zài dà ròu zhī xī běi, qù dài èr wàn yī qiān wǔ bǎi lǐ.
安息国,在葱领西都蔚搜城。北与康居,西与波斯相接,在大月氏西北,去代 二万一千五百里。
dà qín guó, yī míng lí xuān, dū ān dū chéng. cóng tiáo zhī xī dù hǎi qǔ yī wàn lǐ, qù dài sān wàn jiǔ qiān sì bǎi lǐ. qí hǎi bàng chū, yóu bó hǎi yě, ér dōng xī yǔ bó hǎi xiàng wàng, gài zì rán zhī lǐ. dì fāng liù qiān lǐ, jū liǎng hǎi zhī jiān. qí dì píng zhèng, rén jū xīng bù. qí wáng dū chéng fēn wéi wǔ chéng, gè fāng wǔ lǐ, zhōu liù shí lǐ. wáng jū zhōng chéng. chéng zhì bā chén yǐ zhǔ sì fāng, ér wáng chéng yì zhì bā chén, fēn zhǔ sì chéng. ruò móu guó shì jí sì fāng yǒu bù jué zhě, zé sì chéng zhī chén jí yì wáng suǒ, wáng zì tīng zhī, rán hòu shī xíng. wáng sān nián yī chū guān fēng huà, rén yǒu yuān wǎng yì wáng sù sòng zhě, dāng fāng zhī chén xiǎo zé ràng zé, dà zé chù tuì, lìng qí jǔ xián rén yǐ dài zhī. qí rén duān zhèng cháng dà, yī fú chē qí nǐ yí zhōng guó, gù wài yù wèi zhī dà qín. qí tǔ yí wǔ gǔ sāng má, rén wù cán tián, duō qiú lín láng gān shén guī bái mǎ zhū liè míng zhū yè guāng bì. dōng nán tōng jiāo zhǐ, yòu shuǐ dào tōng yì zhōu yǒng chāng jùn duō chū yì wù. dà qín xī hǎi shuǐ zhī xī yǒu hé, hé xī nán liú. hé xī yǒu nán běi shān, shān xī yǒu chì shuǐ, xī yǒu bái yù shān. yù shān xī yǒu xī wáng mǔ shān, yù wèi táng yún. cóng ān xī xī jiè xún hǎi qǔ, yì zhì dà qín, sì wàn yú lǐ. yú bǐ guó guān rì yuè xīng chén, wú yì zhōng guó, ér qián shǐ yún tiáo zhī xī xíng bǎi lǐ rì rù chù, shī zhī yuǎn yǐ.
大秦国,一名黎轩,都安都城。从条支西渡海曲一万里,去代三万九千四百里。 其海傍出,犹渤海也,而东西与渤海相望,盖自然之理。地方六千里,居两海之间。 其地平正,人居星布。其王都城分为五城,各方五里,周六十里。王居中城。城置 八臣以主四方,而王城亦置八臣,分主四城。若谋国事及四方有不决者,则四城之 臣集议王所,王自听之,然后施行。王三年一出观风化,人有冤枉诣王诉讼者,当 方之臣小则让责,大则黜退,令其举贤人以代之。其人端正长大,衣服车旗拟仪中 国,故外域谓之大秦。其土宜五谷桑麻,人务蚕田,多璆琳、琅玕、神龟、白马朱 鬣、明珠、夜光璧。东南通交趾,又水道通益州永昌郡多出异物。大秦西海水之西 有河,河西南流。河西有南、北山,山西有赤水,西有白玉山。玉山西有西王母山, 玉为堂云。从安息西界循海曲,亦至大秦,四万余里。于彼国观日月星辰,无异中 国,而前史云条支西行百里日入处,失之远矣。
ā gōu qiāng guó, zài shā chē xī nán, qù dài yī wàn sān qiān lǐ. guó xī yǒu xiàn dù shān, qí jiān sì bǎi lǐ zhōng, wǎng wǎng yǒu zhàn dào, xià lín bù cè zhī yuān, rén xíng yǐ shéng suǒ xiāng chí ér dù, yīn yǐ míng zhī. tǔ yǒu wǔ gǔ zhū guǒ. shì yòng qián wèi huò. jū zhǐ lì gōng shì. yǒu bīng qì. tǔ chū jīn zhū.
阿钩羌国,在莎车西南,去代一万三千里。国西有县度山,其间四百里中,往 往有栈道,下临不测之渊,人行以绳索相持而度,因以名之。土有五谷诸果。市用 钱为货。居止立宫室。有兵器。土出金珠。
bō lù guó, zài ā gōu qiāng xī běi, qù dài yī wàn sān qiān jiǔ bǎi lǐ. qí dì shī rè, yǒu shǔ mǎ, tǔ píng. wù chǎn guó sú yǔ ā gōu qiāng tóng.
波路国,在阿钩羌西北,去代一万三千九百里。其地湿热,有蜀马,土平。物 产国俗与阿钩羌同。
xiǎo ròu zhī guó, dōu fù lóu shā chéng. qí wáng běn dà ròu zhī wáng jì duō luó zi yě. jì duō luó wèi xiōng nú suǒ zhú, xī xǐ hòu lìng qí zi shǒu cǐ chéng, yīn hào xiǎo ròu zhī yān. zài bō lù xī nán, qù dài yī wàn liù qiān liù bǎi lǐ. xiān jū xī píng zhāng yè zhī jiān, bèi fú pō yǔ qiāng tóng. qí sú yǐ jīn yín qián wèi huò. suí xù mù yí xǐ, yì lèi xiōng nú. qí chéng dōng shí lǐ yǒu fó tǎ, zhōu sān bǎi wǔ shí bù, gāo bā shí zhàng. zì fó tǎ chū jiàn, jì zhì wǔ dìng bā nián, bā bǎi sì shí èr nián, suǒ wèi" bǎi zhàng fú tú" yě.
小月氏国,都富楼沙城。其王本大月氏王寄多罗子也。寄多罗为匈奴所逐,西 徙后令其子守此城,因号小月氏焉。在波路西南,去代一万六千六百里。先居西平、 张掖之间,被服颇与羌同。其俗以金银钱为货。随畜牧移徙,亦类匈奴。其城东十 里有佛塔,周三百五十步,高八十丈。自佛塔初建,计至武定八年,八百四十二年, 所谓“百丈佛图”也。
jì bīn guó, dōu shàn jiàn chéng, zài bō lù xī nán, qù dài yī wàn sì qiān èr bǎi lǐ. jū zài sì shān zhōng. qí dì dōng xī bā bǎi lǐ, nán běi sān bǎi lǐ. dì píng wēn hé. yǒu mù xu zá cǎo qí mù tán huái zǐ zhú. zhǒng wǔ gǔ, fèn yuán tián. dì xià shī, shēng dào. dōng shí shēng cài. qí rén gōng qiǎo, diāo wén kè lòu zhī jì. yǒu jīn yín tóng xī yǐ wéi qì wù. shì yòng qián. tā chù yǔ zhū guó tóng. měi shǐ cháo xiàn.
罽宾国,都善见城,在波路西南,去代一万四千二百里。居在四山中。其地东 西八百里,南北三百里。地平温和。有苜蓿、杂草、奇木、檀、槐、梓、竹。种五 谷,粪园田。地下湿,生稻。冬食生菜。其人工巧,雕文、刻镂、织罽。有金银铜 锡以为器物。市用钱。他畜与诸国同。每使朝献。
tǔ hū luó guó, qù dài yī wàn èr qiān lǐ. dōng zhì fàn yáng guó, xī zhì xī wàn jīn guó, zhōng jiān xiāng qù èr qiān lǐ nán zhì lián shān, bù zhī míng běi zhì bō sī guó, zhōng jiān xiāng qù yī wàn lǐ. guó zhōng yǒu báo tí chéng, zhōu bì liù shí lǐ. chéng nán yǒu xī liú dà shuǐ, míng hàn lóu hé. tǔ yí wǔ gǔ, yǒu hǎo mǎ tuó luó. qí wáng céng qiǎn shǐ cháo gòng.
吐呼罗国,去代一万二千里。东至范阳国,西至悉万斤国,中间相去二千里; 南至连山,不知名;北至波斯国,中间相去一万里。国中有薄提城,周币六十里。 城南有西流大水,名汉楼河。土宜五谷,有好马、驼、骡。其王曾遣使朝贡。
fù huò guó, qù dài yī wàn qī qiān lǐ. dōng zhì ā fù shǐ qiě guó, xī zhì méi shuí guó, zhōng jiān xiāng qù yī qiān lǐ nán yǒu lián shān, bù zhī míng běi zhì qí shā guó, xiāng qù yī qiān wǔ bǎi lǐ. guó zhōng yǒu fù huò chéng, zhōu bì qī shí lǐ. yí wǔ gǔ táo táo, wéi yǒu mǎ tuó luó. guó wáng yǒu huáng jīn diàn, diàn xià jīn tuó qī tóu, gè gāo sān chǐ. qí wáng qiǎn shǐ cháo gòng.
副货国,去代一万七千里。东至阿副使且国,西至没谁国,中间相去一千里; 南有连山,不知名;北至奇沙国,相去一千五百里。国中有副货城,周币七十里。 宜五谷、萄桃,唯有马、驼、骡。国王有黄金殿,殿下金驼七头,各高三尺。其王 遣使朝贡。
nán tiān zhú guó, qù dài sān wàn yī qiān wǔ bǎi lǐ. yǒu fú chǒu chéng, zhōu bì shí lǐ, chéng zhōng chū mó ní zhū shān hú. chéng dōng sān bǎi lǐ yǒu bá lài chéng, chéng zhōng chū huáng jīn bái zhēn tán shí mì pú táo. tǔ yí wǔ gǔ. shì zōng shí, qí guó wáng pó luó huà qiǎn shǐ xiàn jùn mǎ jīn yín, zì cǐ měi shǐ cháo gòng.
南天竺国,去代三万一千五百里。有伏丑城,周币十里,城中出摩尼珠、珊瑚。 城东三百里有拔赖城,城中出黄金、白真檀、石蜜、蒲萄。土宜五谷。世宗时,其 国王婆罗化遣使献骏马、金、银,自此每使朝贡。
dié fú luó guó, qù dài sān wàn yī qiān lǐ. guó zhōng yǒu wù xī chéng. chéng běi yǒu yán qí shuǐ, xī liú. yǒu bái xiàng, bìng yǒu ā mò lí, mù pí zhōng zhī zuò bù. tǔ yí wǔ gǔ. shì zōng shí, qí guó wáng fú tuó mò duō qiǎn shǐ xiàn fāng wù, zì shì měi shǐ cháo gòng.
叠伏罗国,去代三万一千里。国中有勿悉城。城北有盐奇水,西流。有白象, 并有阿末黎,木皮中织作布。土宜五谷。世宗时,其国王伏陀末多遣使献方物,自 是每使朝贡。
bá dòu guó, qù dài wǔ wàn yī qiān lǐ. dōng zhì duō wù dāng guó, xī zhì zhān nà guó, zhōng jiān xiāng qù qī bǎi wǔ shí lǐ nán zhì jì líng jiā guó, běi zhì fú nà fú qiě guó, zhōng jiān xiāng qù jiǔ bǎi lǐ. guó zhōng chū jīn yín zá bǎo bái xiàng shuǐ niú máo niú pú táo wǔ guǒ. tǔ yí wǔ gǔ.
拔豆国,去代五万一千里。东至多勿当国,西至旃那国,中间相去七百五十里; 南至罽陵伽国,北至弗那伏且国,中间相去九百里。国中出金、银、杂宝、白象、 水牛、牦牛、蒲萄、五果。土宜五谷。
yè dā guó, dà ròu zhī zhī zhǒng lèi yě, yì yuē gāo chē zhī bié zhǒng, qí yuán chū yú sài běi. zì jīn shān ér nán, zài yú tián zhī xī, dōu mǎ xǔ shuǐ nán èr bǎi yú lǐ, qù cháng ān yī wàn yī bǎi lǐ. qí wáng dōu bá dǐ yán chéng, gài wáng shè chéng yě. qí chéng fāng shí lǐ yú, duō sì tǎ, jiē shì yǐ jīn. fēng sú yǔ tū jué lüè tóng. qí sú xiōng dì gòng yī qī, fū wú xiōng dì zhě qí qī dài yī jiǎo mào, ruò yǒu xiōng dì zhě yī qí duō shǎo zhī shù, gèng jiā jiǎo yān. yī fú lèi jiā yǐ yīng luò. tóu jiē jiǎn fà. qí yǔ yǔ rú rú gāo chē jí zhū hú bù tóng. zhòng kě shí wàn. wú chéng yì, yī suí shuǐ cǎo, yǐ zhān wèi wū, xià qiān liáng tǔ, dōng zhú nuǎn chù. fēn qí zhū qī, gè zài bié suǒ, xiāng qù huò èr bǎi sān bǎi lǐ. qí wáng xún lì ér xíng, měi yuè yī chù, dōng hán zhī shí, sān yuè bù xǐ. wáng wèi bù bì chuán zi, zǐ dì kān rèn, sǐ biàn shòu zhī. qí guó wú chē yǒu yú. duō tuó mǎ. yòng xíng yán jí, tōu dào wú duō shǎo jiē yāo zhǎn, dào yī zé shí. sǐ zhě, fù zhě lèi shí wèi cáng, pín zhě jué dì ér mái, suí shēn zhū wù, jiē zhì zhǒng nèi. qí rén xiōng hàn, néng dòu zhàn. xī yù kāng jū yú tián shā lēi ān xī jí zhū xiǎo guó sān shí xǔ jiē yì shǔ zhī, hào wèi dà guó. yǔ rú rú hūn yīn. zì tài ān yǐ hòu, měi qiǎn shǐ cháo gòng. zhèng guāng mò, qiǎn shǐ gòng shī zi yī, zhì gāo píng, yù mò qí chǒu nú fǎn, yīn liú zhī. chǒu nú píng, sòng jīng shī. yǒng xī yǐ hòu, cháo xiàn suì jué. chū, xī píng zhōng, sù zōng qiǎn wáng fú zi tǒng sòng yún shā mén fǎ lì děng shǐ xī yù, fǎng qiú fú jīng. shí yǒu shā mén huì. qí guó nán qù cáo guó qiān wǔ bǎi lǐ, dōng qù guā zhōu liù qiān wǔ bǎi lǐ. shēng zhě yì yǔ jù xíng, zhèng guāng zhōng hái. huì shēng suǒ jīng zhū guó, bù néng zhī qí běn wèi jí shān chuān lǐ shù, gài jǔ qí lüè yún.
嚈哒国,大月氏之种类也,亦曰高车之别种,其原出于塞北。自金山而南,在 于阗之西,都马许水南二百余里,去长安一万一百里。其王都拔底延城,盖王舍城 也。其城方十里余,多寺塔,皆饰以金。风俗与突厥略同。其俗兄弟共一妻,夫无 兄弟者其妻戴一角帽,若有兄弟者依其多少之数,更加角焉。衣服类加以缨络。头 皆剪发。其语与蠕蠕、高车及诸胡不同。众可十万。无城邑,依随水草,以氈为屋, 夏迁凉土,冬逐暖处。分其诸妻,各在别所,相去或二百、三百里。其王巡历而行, 每月一处,冬寒之时,三月不徙。王位不必传子,子弟堪任,死便授之。其国无车 有舆。多驼马。用刑严急,偷盗无多少皆腰斩,盗一责十。死者,富者累石为藏, 贫者掘地而埋,随身诸物,皆置冢内。其人凶悍,能斗战。西域康居、于阗、沙勒、 安息及诸小国三十许皆役属之,号为大国。与蠕蠕婚姻。自太安以后,每遣使朝贡。 正光末,遣使贡师子一,至高平,遇万俟丑奴反,因留之。丑奴平,送京师。永熙 以后,朝献遂绝。初,熙平中,肃宗遣王伏子统宋云、沙门法力等使西域,访求佛 经。时有沙门慧。其国南去漕国千五百里,东去瓜州六千五百里。生者亦与俱行, 正光中还。慧生所经诸国,不能知其本未及山川里数,盖举其略云。
zhū jū guó, zài yú tián xī. qí rén shān jū. yǒu mài, duō lín guǒ. xián shì fú. yǔ yǔ yú tián xiāng lèi. yì shǔ yè dā.
朱居国,在于阗西。其人山居。有麦,多林果。咸事佛。语与于阗相类。役属 嚈哒。
kě pán tuó guó, zài cōng lǐng dōng, zhū jū bō xī. hé jīng qí guó, dōng běi liú. yǒu gāo shān, xià jī shuāng xuě. yì shì fú dào. fù yú yè dā.
渴槃陀国,在葱岭东,朱驹波西。河经其国,东北流。有高山,夏积霜雪。亦 事佛道。附于嚈哒。
bō hé guó, zài kě pán xī. qí tǔ yóu hán, rén chù tóng jū, xué dì ér chù. yòu yǒu dà xuě shān, wàng ruò yín fēng. qí rén wéi shí bǐng chǎo, yǐn mài jiǔ, fú zhān qiú. yǒu èr dào, yī dào xī xíng xiàng yè dā, yī dào xī nán qù wū cháng. yì wèi yè dā suǒ tǒng.
钵和国,在渴槃西。其土尤寒,人畜同居,穴地而处。又有大雪山,望若银峰。 其人唯食饼麨,饮麦酒,服氈裘。有二道,一道西行向嚈哒,一道西南趣乌苌。亦 为嚈哒所统。
bō zhī guó, zài bō hé xī nán. tǔ xiá rén pín, yī tuō shān gǔ, qí wáng bù néng zǒng shè. yǒu sān chí, chuán yún dà chí yǒu lóng wáng, cì zhě yǒu lóng fù, xiǎo zhě yǒu lóng zǐ, xíng rén jīng zhī, shè jì nǎi dé guò, bù jì duō yù fēng xuě zhī kùn.
波知国,在钵和西南。土狭人贫,依托山谷,其王不能总摄。有三池,传云大 池有龙王,次者有龙妇,小者有龙子,行人经之,设祭乃得过,不祭多遇风雪之困。
shē mí guó, zài bō zhī zhī nán. shān jū. bù xìn fó fǎ, zhuān shì zhū shén. yì fù yè dā. dōng yǒu bō lú lēi guó, lù xiǎn, yuán tiě suǒ ér dù, xià bú jiàn dǐ. xī píng zhōng, sòng yún děng jìng bù néng dá.
赊弥国,在波知之南。山居。不信佛法,专事诸神。亦附嚈哒。东有钵卢勒国, 路嶮,缘铁锁而度,下不见底。熙平中,宋云等竟不能达。
wū cháng guó, zài shē mí nán. běi yǒu cōng lǐng, nán zhì tiān zhú. pó luó mén hú wéi qí shàng zú. bō luó mén duō jiě tiān wén jí xiōng zhī shù, qí wáng dòng zé fǎng jué yān. tǔ duō lín guǒ, yǐn shuǐ guàn tián, fēng dào mài. shì fú, duō zhū sì tǎ, shì jí huá lì. rén yǒu zhēng sù, fú zhī yǐ yào, qū zhě fā kuáng, zhí zhě wú yàng. wèi fǎ bù shā. fàn sǐ zuì wéi xǐ yú líng shān. xī nán yǒu tán tè shān, shān shàng lì sì, yǐ lǘ shù tóu yùn shí, shān xià wú rén kòng yù, zì zhī wǎng lái yě.
乌苌国,在赊弥南。北有葱岭,南至天竺。婆罗门胡为其上族。波罗门多解天 文吉凶之数,其王动则访决焉。土多林果,引水灌田,丰稻麦。事佛,多诸寺塔, 事极华丽。人有争诉,服之以药,曲者发狂,直者无恙。为法不杀。犯死罪唯徙于 灵山。西南有檀特山,山上立寺,以驴数头运食,山下无人控御,自知往来也。
gān tuó guó, zài wū cháng xī, běn míng yè bō, wèi yè dā suǒ pò, yīn gǎi yān. qí wáng běn shì chì lēi, lín guó mín èr shì yǐ. hǎo zhēng zhàn, yǔ jì bīn dòu, sān nián bù bà, rén yuàn kǔ zhī. yǒu dòu xiàng qī bǎi tóu, shí rén chéng yī xiàng, jiē zhí bīng zhàng, xiàng bí fù dāo yǐ zhàn. suǒ dū chéng dōng nán qī lǐ yǒu fó tǎ, gāo qī shí zhàng, zhōu sān bǎi bù, jí suǒ wèi " què lí fú tú" yě.
乾陀国,在乌苌西,本名业波,为嚈哒所破,因改焉。其王本是敕勒,临国民 二世矣。好征战,与罽宾斗,三年不罢,人怨苦之。有斗象七百头,十人乘一象, 皆执兵仗,象鼻缚刀以战。所都城东南七里有佛塔,高七十丈,周三百步,即所谓 “雀离佛图”也。
kāng guó zhě, kāng jū zhī hòu yě. qiān xǐ wú cháng, bù héng gù dì, zì hàn yǐ lái, xiāng chéng bù jué. qí wáng běn xìng wēn, yuè zhī rén yě. jiù jū qí lián shān běi zhāo wǔ chéng, yīn bèi xiōng nú suǒ pò, xī yú cōng lǐng, suì yǒu qí guó. zhī shù gè fēn wáng, gù kāng guó zuǒ yòu zhū guó, bìng yǐ zhāo wǔ wèi xìng, shì bù wàng běn yě. wáng zì shì fū bì, wéi rén kuān hòu, shén dé zhòng xīn. qí qī tū jué dá dù kè hán nǚ yě. dōu yú sà bǎo shuǐ shàng ā lù dí chéng, duō rén jū. dà chén sān rén gòng zhǎng guó shì. qí wáng suǒ fā, guān qī bǎo jīn huā, yī líng luó jǐn xiù bái dié qí qī yǒu jì, méng yǐ zào jīn. zhàng fū jiǎn fà, jǐn páo. míng wéi qiáng guó, xī yù zhū guó duō guī zhī. mǐ guó shǐ guó cáo guó hé guó ān guó xiǎo ān guó nà sè bō guó wū nà hé guó mù guó jiē guī fù zhī. yǒu hú lǜ, zhì yú ǎo cí, jiāng jué fá, zé qǔ ér duàn zhī. zhòng zhě zú, cì zuì zhě sǐ, zéi dào jié qí zú. rén jiē shēn mù gāo bí duō rán. shàn shāng gǔ, zhū yí jiāo yì duō còu qí guó. yǒu dà xiǎo gǔ pí pá wǔ xián kōng hóu. hūn yīn sàng zhì yǔ tū jué tóng. guó lì zǔ miào, yǐ liù yuè jì zhī, zhū guó jiē zhù jì. fèng fú, wèi hú shū. qì hòu wēn yí wǔ gǔ, qín xiū yuán shū, shù mù zī mào. chū mǎ tuó lǘ fēng niú huáng jīn gāng shā xiāng ā xuē nà xiāng sè sè zhāng pí qú shū jǐn dié. duō pú táo jiǔ, fù jiā huò zhì shí shí, lián nián bù bài. tài yán zhōng, shǐ qiǎn shǐ gòng fāng wù, hòu suì jué yān.
康国者,康居之后也。迁徙无常,不恆故地,自汉以来,相承不绝。其王本姓 温,月氏人也。旧居祁连山北昭武城,因被匈奴所破,西逾葱岭,遂有其国。枝庶 各分王,故康国左右诸国,并以昭武为姓,示不忘本也。王字世夫毕,为人宽厚, 甚得众心。其妻突厥达度可汗女也。都于萨宝水上阿禄迪城,多人居。大臣三人共 掌国事。其王索发,冠七宝金花,衣绫、罗、锦、绣、白叠;其妻有髻,蒙以皁 巾。丈夫剪发,锦袍。名为强国,西域诸国多归之。米国、史国、曹国、何国、安 国、小安国、那色波国、乌那曷国、穆国皆归附之。有胡律,置于袄祠,将决罚, 则取而断之。重者族,次罪者死,贼盗截其足。人皆深目、高鼻、多髯。善商贾, 诸夷交易多凑其国。有大小鼓、琵琶、五弦箜篌。婚姻丧制与突厥同。国立祖庙, 以六月祭之,诸国皆助祭。奉佛,为胡书。气候温宜五谷,勤修园蔬,树木滋茂。 出马、驼、驴、犎牛、黄金、冈沙、香、阿薛那香、瑟瑟、麞皮、氍毹、锦、叠。 多蒲萄酒,富家或致十石,连年不败。太延中,始遣使贡方物,后遂绝焉。
shǐ chén yuē: xī yù suī tōng wèi shì, ér zhōng yuán shǐ píng, tiān zǐ fāng yǐ hùn yī wèi xīn, wèi huáng zhēng fá. qí xìn shǐ wǎng lái, shēn dé jī mí wù jué zhī dào ěr.
史臣曰:西域虽通魏氏,而中原始平,天子方以混一为心,未遑征伐。其信使 往来,深得羁縻勿绝之道耳。