strong fàn zēng guān xiàng shí xìng shuāi strong
范增觀象識興衰
shì rì wǎn, xiàng yǔ dà jūn lái zhì xīn chéng, tún zhù rén mǎ. yǔ sī chū jūn zhōng xún tīng, xíng dào qín jiàng zú yíng zhài, zhǐ tīng dé zhòng jūn zú zì xiāng wèi yuē: wǒ děng bèi zhāng hán nì zéi hōng yòu cuò jiàng xiàng yǔ, cǐ rén zhuān wèi bào nüè, shǎng fá bù míng. jīn wén pèi gōng kuān rén dà liàng, bù xǐ shā fá, yòu xiān rù guān, dìng wèi tiān xià zhī zhǔ, hèn wǒ děng bù néng jiàn yě! yán bà gè zì dìng pù xiē xī, lǔ gōng tīng bà, jí huí zhōng jūn, zhào yīng bù děng wèi yuē: jīn qín jiàng zú èr shí wàn, jiē yù móu fǎn, wǒ cái zì chū jūn zhōng xún shào, tīng dé zhèng zài nà lǐ sī xiāng móu yì, bù rú xiān chú, yǐ miǎn hòu huàn. nǐ kě yǐn sān shí wàn zhòng chǔ jūn, jǐn jiāng qín zú zhū zhī. zhǐ kě liú zhāng hán sī mǎ xīn dǒng yì sān rén. fàn zēng jiàn quàn bù tīng. yú shì yīng bù yǐn bīng sān shí wàn, jiù yè zhì chéng nán qín jiàng zú yíng zhōng, jiāng èr shí wàn rén bù liú yī gè, jǐn jiē shā zhī, suǒ cún zhě zhāng hán sī mǎ xīn dǒng yì sān jiāng ér yǐ. kě lián èr shí wàn shēng mìng, jǐn bèi yǔ kēng zhī! shì shí zhāng hán děng sān rén dà jīng lái jiàn xiàng yǔ qiú miǎn. yǔ yuē: fēi wèi jiāng jūn yě. zuó sī xíng, ǒu wén rǔ zhàng xià zhòng jūn zú yù móu fǎn, wú gù kēng zhī, yǐ chú hòu huàn: sān jiāng shǐ ān. cì rì, yǐn bīng yòu xíng.
是日晚,項羽大軍來至新城,屯住人馬。羽私出軍中巡聽,行到秦降卒營寨,只聽得眾軍卒自相謂曰:「我等被章邯逆賊哄誘錯降項羽,此人專為暴虐,賞罰不明。今聞沛公寬仁大量,不喜殺伐,又先入關,定為天下之主,恨我等不能見也!」言罷各自定鋪歇息,魯公聽罷,即回中軍,召英布等謂曰:「今秦降卒二十萬,皆欲謀反,我才自出軍中巡哨,聽得正在那裡私相謀議,不如先除,以免後患。你可引三十萬眾楚軍,盡將秦卒誅之。止可留章邯、司馬欣、董翳三人。」范增諫勸不聽。於是英布引兵三十萬,就夜至城南秦降卒營中,將二十萬人不留一個,盡皆殺之,所存者章邯、司馬欣、董翳三將而已。可憐二十萬生命,盡被羽坑之!是時章邯等三人大驚來見項羽求免。羽曰:「非為將軍也。昨私行,偶聞汝帳下眾軍卒欲謀反,吾故坑之,以除後患:」三將始安。次日,引兵又行。
què shuō fán shà wén xiàng yǔ bīng lái, nǎi rén jūn zhōng shuō pèi gōng yuē: qín fù shí bèi tiān xià, dì shì qiáng shèng. jīn wén xiàng yǔ hào qín jiàng jiāng zhāng hán wèi yōng wáng, jīn zài guān wài, qí yì bì yù wéi yuē ér tú guān zhōng, ruò bù zǎo wèi dìng jì, bīng bù rì zhì yǐ! pèi gōng yuē: tā ruò bīng lái. wú bì bù dé cǐ dì yǐ, nài hé? kuài yuē: kě jí shǐ bīng shǒu hán gǔ guān, wú nà zhū hóu jūn, fù zhèng guān zhōng bīng zì yì yǐ jù zhī, kě yě. gōng yuē: shàn. yú shì shǐ xuē ōu chén pèi, lǐng bīng shǒu guān jù yǔ.
卻說樊啥聞項羽兵來,乃人軍中說沛公曰:「秦富十倍天下,地勢強勝。今聞項羽號秦降將章邯為雍王,今在關外,其意必欲違約而圖關中,若不早為定計,兵不日至矣!」沛公曰:「他若兵來。吾必不得此地矣,奈何?」噲曰:」可急使兵守函谷關,無納諸侯軍,復證關中兵自益以拒之,可也。」公曰:「善。」於是使薛歐、陳沛,領兵守關拒羽。
shì shí yǔ bīng zhì guān xià, shǐ rén tàn tīng, huí bào pèi gōng lìng rén bǎ zhù guān kǒu, qián shào bù dé jìn, fàn zēng yuē: liú bāng xiān lìng jù guān, dìng yù wáng guān zhōng, rú huái wáng yuē yě. gōng sān nián kǔ zhàn, bǎi jì láo xīn, yī dàn wèi tā rén suǒ de, qǐ néng hū rán bù dòng yú zhōng hū? yǔ yuē: liào liú bāng bīng bù mǎn shí wàn, qiáng bù rú zhāng hán, qǐ gǎn jù guān yǐ dí wǒ yé? zēng yuē: yì dāng jí lìng rén gōng ěr! réng qiǎn rén zhì shū yǔ bǐ dá zhī, shù zūn huái wáng zhī yuē, bù shī qián rì yǐ dì zhī hǎo, miǎn zhū hóu yì lùn. yǔ jí lìng yīng bù xū shí wàn rén mǎ, gǔ zào gōng dǎ, xuē ōu chén pèi zhǐ shì jǐn shǒu, bù gǎn chū zhàn, yǔ yòu qiǎn rén xiě shū yǔ pèi gōng, yòng jiàn shè shàng guān lái. xuē ōu děng de shū, jiù chāi rén bào zhī pèi gōng, shuō yǔ gōng dǎ shén jí, pèi gōng zhào zhāng liáng xiāo hé děng zhòng jiāng, chāi shū guān kàn, shū yuē:
是時羽兵至關下,使人探聽,回報沛公令人把住關口,前哨不得進,范增曰:「劉邦先令距關,定欲王關中,如懷王約也。公三年苦戰,百計勞心,一旦為他人所得,豈能忽然不動於中乎?」羽曰:「料劉邦兵不滿十萬,強不如章邯,豈敢距關以敵我耶?」增曰:「亦當急令人攻耳!仍遣人致書與彼達知,庶遵懷王之約,不失前日已弟之好,免諸侯議論。」羽即令英布須十萬人馬,鼓譟攻打,薛歐、陳沛只是緊守,不敢出戰,羽又遣人寫書與沛公,用箭射上關來。薛歐等得書,就差人報知沛公,說羽攻打甚急,沛公召張良、蕭何等眾將,拆書觀看,書曰:
lǔ gōng xiàng jí zhì shū yú liú pèi gōng zhàng xià: qián rì yǔ gōng gòng shòu huái wáng zhī yuē, jié wèi xiōng dì, xìng bīng pò qín, zhū cǐ wú dào. jīn gōng dé xiān rù guān, suī móu xiàn fāng lüè zhī sù, rán fēi wú zhī lì huái wáng yǐ fú tiān xià, jiàng zhāng hán yǐ zhì zhū hóu, gōng hé néng yǐ zhì cǐ yé? chéng rén zhī gōng, ér duó wèi jǐ yǒu, dà zhàng fū suǒ bù wèi yě. nǎi jīn jù guān bù yù wǒ rù, rán cǐ guān qǐ néng jiǔ jù ér bù pò hū? jiàn jīn bīng xióng jiāng yǒng, pò guān rú lā xiǔ ěr. guān pò zhī hòu, gōng hé miàn mù yǐ xiāng jiàn hū? xìng zǎo kāi guān, réng cún dà yì, bù shī xiōng dì zhī qíng, rán pò qín zhī gōng, xiān rù zhī yuē, liàng zì yǒu chù yě, gōng wú huò yān! jí zài bài.
魯公項籍致書於劉沛公帳下:前日與公共受懷王之約,結為兄弟,興兵破秦,誅此無道。今公得先入關,雖謀獻方略之速,然非吾之立懷王以服天下,降章邯以制諸侯,公何能以至此耶?乘人之功,而奪為己有,大丈夫所不為也。乃今拒關不欲我入,然此關豈能久拒而不破乎?見今兵雄將勇,破關如拉朽耳。關破之後,公何面目以相見乎?幸早開關,仍存大義,不失兄弟之情,然破秦之功,先入之約,諒自有處也,公無惑焉!籍再拜。
pèi gōng kàn bà shū, wèn yuē: cǐ shì rú hé? liáng yuē: xiàng yǔ bīng shì qiáng dà, cǐ guān qǐ néng jiǔ jù? tǎng gōng pò zhī hòu, bō zhòng wǒ guǎ, bǐ qiáng wǒ ruò, zhōng wèi suǒ lǔ yě. bù ruò zuò gè qíng fèn, qù kāi guān zhe tā jìn lái, chén děng zì yǒu shàn jiě zhī shù. gōng jí chāi rén zhí fú jié fēn fù xuē chén èr jiāng kāi guān, zhe chǔ bīng jìn guān, èr jiāng shàng chéng dà hū yuē: zhe chǔ jūn dá huà. zhǐ jiàn qián miàn yī mǎ dào guān xià, èr jiāng yuē: pèi gōng mìng mǒu shǒu guān zhě, fēi jù chǔ yě, jù tā dào yě, shì jiàn lǔ gōng shū, jí lìng mǒu děng kāi guān, qǐng lǔ gōng rén mǎ jìn guān. yīng bù tīng shuō, jí chāi rén bào rù zhōng jūn, cuī zǎn qián hòu dà duì rén mǎ, lù xù jìn guān, zhì hóng yàn chuān xià zhài.
沛公看罷書,問曰:「此事如何?」良曰:「項羽兵勢強大,此關豈能久距?倘攻破之後,波眾我寡,彼強我弱,終為所虜也。不若做個情分,去開關着他進來,臣等自有善解之術。」公即差人執符節分付薛、陳二將開關,着楚兵進關,二將上城大呼曰:「着楚軍答話。」只見前面一馬到關下,二將曰:「沛公命某守關者,非距楚也,距他盜也,適見魯公書,即令某等開關,請魯公人馬進關。」英布聽說,即差人報入中軍,催趲前後大隊人馬,陸續進關,至鴻雁川下寨。
lǔ gōng ān dìng dà yíng, xiān chà xì zuò shí shù qǐ, gè chù dǎ tīng, pèi gōng dào guān rú hé xíng shì, hǎo zuò yù bèi. xì zuò qù bàn rì, zhì wǎn guī zhài, jiāng pèi gōng xíng shì, cóng tóu xì shuō yī biàn. lǔ gōng àn sī: liú jì dào guān zhōng, guān qí suǒ wèi, jué rán shì yào zūn huái wáng zhī yuē, wǒ què zhe tā kōng zhǐ wàng yī chǎng, guān zhōng hái shì wǒ dé.
魯公安定大營,先差細作十數起,各處打聽,沛公到關如何行事,好作預備。細作去半日,至晚歸寨,將沛公行事,從頭細說一遍。魯公暗思:「劉季到關中,觀其所為,決然是要遵懷王之約,我卻着他空指望一場,關中還是我得。」
bù tí lǔ gōng sī zì cǔn duó. qiě shuō fàn zēng yě chāi rén dǎ tīng pèi gōng xíng shì, xīn zhōng shèn shì bù lè. dào wǎn, rén jìng shí hòu, yāo xiàng bó xú xíng huǎn bù, lái dào hóng yàn chuān yí xī gāo fù chù suǒ, zhǐ jiàn wàn lài wú shēng, yī tiān xīng dǒu. fàn zēng yǔ bó dī yán yuē: xián gōng yì zhī tiān wén fǒu? bó yuē: mǒu zì yòu yǒu yī yǒu rén, nǎi hán guó rén, tā cháng shuō wèi jiāng zhī dào, xū zhī tiān wén, chá dì lǐ, biàn fēng yún, guān qì sè, fāng kě xíng bīng, yǐ cǐ mǒu cháng xí dú cǐ shū, pō zhī dà lüè, yuàn xiān shēng zhǐ jiào. zēng suì yǔ bó dìng jīng guān kàn, xiān dìng xuán jī, cì àn jīng wěi, yǒu wǔ xīng chán dù, yǒu shí èr zhōu tiān, yǒu èr shí bā xiù zhī fāng xiàng, yǒu jiǔ zhōu fēn yě, yǒu sān bǎi liù shí wǔ dù, fēn zhì qǐ bì, huì shuò hù wàng, hé wèi běi chén, hé wèi nán jí, hé wèi zuǒ fǔ, hé wèi yòu bì, hé wèi lǔ gōng zhī jǐng yùn, hé wèi liú bāng zhī ruì zhèng, zhōu huán kàn le yī biàn. zhǐ jiàn hóng yàn chuān zhài zhōng shā qì mí kōng, jiāng xīng shén zhuàng, dàn yǐn fú zhī jiān, yùn qì bù yuǎn jí guān bà shàng, dì xīng míng lǎng, wǔ cǎi lóng chéng, rú shuǐ zhī shǐ dá, rú rì zhī chū shēng, mián mián dié xiàn, gěng gěng yōu zhǎng, dōng jǐng jù jīn bì zhī guāng, bà líng xiǎn zhēn mìng zhī xiàng, yún lóng wàng qì, xīng zhào mù gōng, zēng kàn bà, yǔ bó yuē: gōng yǐ wèi liú xiàng rú hé? bó yuē: dì xīng jié cǎi, yǐ yīng bà líng, wàng qì méng lóng, nǐ zài liú jì rú wǒ chǔ yíng, bù guò chéng wǔ xuán zhèn, shā qì gāng fēng, zhǔ néng zhì fú qún xióng ěr. zēng tàn yuē: xī zhě xú zhōu tiān zǐ qì, jīn zhāo bà shàng dì xīng míng. gōng zhī suǒ jiàn, yì dé qí fǎng fú yǐ! bó yuē: gōng yǐ wèi hé rú? zēng yuē: zhēng xiáng suī yù yú tiān xiàng, shèng shuāi shí jué yú rén shì. shēn bāo xū yuē: tiān dìng gù néng shèng rén, rén dìng yì néng shèng tiān, wú jīn wěi shēn shì chǔ, jié jǐn zhōng móu, sǐ ér hòu jǐ, qǐ yǒu èr xīn? zòng shǐ tiān jī yǒu zài, ān kěn shǎo biàn qí xīn zāi? bó yuē: xiān shēng kě wèi zhōng yǐ. zēng yuē: jīn rì zhī shì, wéi gōng yǔ wǒ zhī ěr, bù kě shǐ bō yú wài yě.
不題魯公私自忖度。且說范增也差人打聽沛公行事,心中甚是不樂。到晚,人靜時候,邀項伯徐行緩步,來到鴻雁川迤西高阜處所,只見萬籟無聲,一天星斗。范增與伯低言曰:「賢公亦知天文否?」伯曰:「某自幼有一友人,乃韓國人,他嘗說為將之道,須知天文,察地理,辨風雲,觀氣色,方可行兵,以此某常習讀此書,頗知大略,願先生指教。」增遂與伯定睛觀看,先定璿璣,次按經緯,有五星躔度,有十二周天,有二十八宿之方向,有九州分野,有三百六十五度,分至啟閉,晦朔互望,何為北辰,何為南極,何為左輔,何為右弼,何為魯公之景運,何為劉邦之瑞證,周環看了一遍。只見鴻雁川寨中殺氣彌空,將星甚壯,但隱伏之間,運氣不遠;及觀灞上,帝星明朗,五彩龍成,如水之始達,如日之初升,綿綿迭現,耿耿悠長,東井聚金壁之光,灞陵顯真命之象,雲籠旺氣,星照木宮,增看罷,與伯曰:「公以為劉項如何?」伯曰:「帝星結彩,以應灞陵,旺氣朦朧,擬在劉季;如我楚營,不過成武玄鎮,殺氣剛風,主能制伏群雄耳。」增嘆曰:「昔者徐州天子氣,今朝灞上帝星明。公之所見,亦得其仿佛矣!」伯曰:「公以為何如?」增曰:「征祥雖寓於天象,盛衰實決於人事。申包胥曰:『天定固能勝人,人定亦能勝天,』吾今委身事楚,竭盡忠謀,死而後己,豈有二心?縱使天機有在,安肯少變其心哉?」伯曰:「先生可謂忠矣。」增曰:「今日之事,惟公與我知耳,不可使播於外也。」
cì rì lǔ gōng shēng zhàng, jù jí dà xiǎo jiāng guān, zhèng yì shì jiān, yuán mén wài xiǎo xiào bào shuō: yǒu pèi gōng zuǒ sī mǎ cáo wú shāng, chāi rén chí shū bào jī mì shì. yǔ yuē: zhào jìn lái! qí rén chí shū shàng jiàn, yǔ chāi shū guān kàn, shū yuē:
次日魯公升帳,聚集大小將官,正議事間,轅門外小校報說:「有沛公左司馬曹無傷,差人持書報機密事。」羽曰:「召進來!」其人持書上見,羽拆書觀看,書曰:
chén zuǒ sī mǎ cáo wú shāng dùn shǒu bǎi bài, shàng qǐ lǔ gōng huī xià: qiè wèi tiān xià kǔ qín cán bào, bǎi xìng bù néng ān yú yī rì, xìng lài míng gōng shén wǔ, gān gē xī zhǐ, yíng shì shù shǒu, zhì fú zhū hóu, sì hǎi yǎng dé, míng gōng zhī gōng, jīn shí bù mó yě, ruò rú pèi gōng lù lù, bù guò yīn rén chéng shì ěr! jiǎ jiè wēi lì, jiǎo xìng rù guān, zhèng dāng sǎo lú hòu lìng, yǎng tīng zhǐ huī, shù bù méi rén zhī shàn, ér zuǒ chéng wáng yè kě yě. jīn nǎi qiǎn bīng jù shǒu, kǒng nán zhī chí, gū cóng móu mìng, zhì zhuàn rù guān, yì yào zhěng jiǎ huī gē, yǔ gōng wèi dí, bù gào zhōng wài, bì yù rú yuē yǐ wáng guān zhōng. chén suī pèi gōng bù xià, ér shí chǔ chén yě, yú xīn bù gān, tè shū shàng qǐ, fēi yǒu sù hèn, shí wèi tiān xià zhī gōng lùn yě. yǎng wéi míng gōng chá yān!
臣左司馬曹無傷頓首百拜,上啟魯公麾下:竊謂天下苦秦殘暴,百姓不能安於一日,幸賴明公神武,干戈西指,嬴氏束手,制伏諸侯,四海仰德,明公之功,金石不磨也,若如沛公碌碌,不過因人成事耳!假借威力,僥倖入關,正當掃廬候令,仰聽指揮,庶不沒人之善,而佐成王業可也。今乃遣兵據守,恐難支持,姑從眸命,智賺入關,意要整甲揮戈,與公為敵,布告中外,必欲如約以王關中。臣雖沛公部下,而實楚臣也,於心不甘,特書上啟,非有素恨,實為天下之公論也。仰惟明公察焉!
lǔ gōng kàn bà shū, dà nù, zhào fàn zēng děng jì yì. zēng yuē: pèi gōng jū shān dōng shí, tān cái hào sè. xiāng rén zuì jiàn è zhī. jīn rù guān zhōng, cái wù wú suǒ qǔ, fù nǚ wú suǒ xìng, yǔ mín yuē fǎ sān zhāng, ān fǔ bǎi xìng, yào mǎi rén xīn, qí zhì bù zài xiǎo yě, wú yè guān tiān xiàng, jiàn yún chéng wǔ cǎi, tiān zǐ qì yě. míng gōng jí zǎo chāi rén gōng jī, bù kě dài yǎng chéng gēn běn, kǒng nán dòng yě. lǔ gōng jí diǎn bīng gōng dǎ. wèi zhī rú hé, qiě kàn xià huí fēn jiě.
魯公看罷書,大怒,召范增等計議。增曰:「沛公居山東時,貪財好色。鄉人最賤惡之。今入關中,財物無所取,婦女無所幸,與民約法三章,安撫百姓,要買人心,其志不在小也,吾夜觀天象,見雲成五彩,天子氣也。明公急早差人攻擊,不可待養成根本,恐難動也。」魯公即點兵攻打。未知如何,且看下回分解。