strong bù wéi qiè yì rén hái guó strong
不韋竊異人還國
què shuō lǚ wēng yī yè dǎ diǎn jiā cái pú cóng, tóng zhū shì zǐ mǔ yī cù chē mǎ, chéng wǔ gēng wèi xiǎo, cóng hán dān běi mén táo zǒu, xīng yè bēn qín bù tí.
卻說呂翁一夜打點家財僕從,同朱氏子母一簇車馬,乘五更未曉,從邯鄲北門逃走,星夜奔秦不題。
qiě shuō bù wéi cì rì dǎ tīng gōng sūn gān lián rì jiào chǎng cāo yǎn jūn mǎ bù xián. yī rì, zhèng zhí gān gōng shì shāo xiá, bù wéi zhèng wǎng gān jiā xiāng wàng. gān yuē: zhèng yù lìng rén fèng qǐng, bù yì xià jiàng, shén wèi bǐ huái. suì yāo bù wéi zhì hòu yuán shǎo zuò. yì rén chū, yī tóng xiāng jiàn. xián huà jiān, gān yuē: rì zhǎng wú yǐ xiāo qiǎn, yù yǔ xián qì duì yī jú qí hé rú? wéi yuē: qí yǒu shèng fù, bù kě kōng zhe. rú shū sān jú zhě, fá yī xí. zhèng shì sān bǎi kū qí xiāo yǒng rì, shí qiān měi jiǔ shǎng fāng chén. bù yì lè hū? gān suì lìng zuǒ yòu shè qí píng, yǔ bù wéi duì zhe, bù wéi lián shū sān jú. bù wéi yuē: mǒu shū yī xí. yì rén ǒu zuò guān qí, bù wéi yuē: bì xià yì zhī qí hū? yì rén yuē: qín rén duō shàn qì zhě, mǒu zì yòu pō zhī qí yì. gài zhuó qí zhī fǎ, guì duō suàn shèng, xiǎo suàn bù shèng, kuàng wú suàn hū? gèng yào bù zhì ān xiáng, qǔ shě dé yí, xīn suí shǒu yīng, yì zài jī xiān, cǐ zhuó qí zhī fǎ, gǔ rén xīn jué zhī shǎo yě. bù wéi tīng bà, dà xǐ yuē: diàn xià shēn tōng qí yì, nán yǐ duì zhe. gān yuē: xián qì yì yǔ huáng sūn gè dǔ yī jú, biàn jiàn gāo xià. bù wéi yī yán, yì rén ráo tā sì zǐ, yī lián shū sān jú. bù wéi yuē: wǒ zhèng yù qǐng èr gōng zǐ chéng wài xiǎo yuán shǎng hé huā, bù yì lián shū èr xí, míng zǎo qū chē jià wǎng gù, wèi jìng rì zhī lè. gān yī yǔn.
且說不韋次日打聽公孫乾連日教場操演軍馬不閒。一日,正值乾公事稍暇,不韋正往乾家相望。乾曰:「正欲令人奉請,不意下降,甚慰鄙懷。」遂邀不韋至後園少坐。異人出,一同相見。閒話間,乾曰:「日長無以消遣,欲與賢契對一局棋何如?」韋曰:「棋有勝負,不可空着。如輸三局者,罰一席。正是『三百枯棋消永日,十千美酒賞芳晨。』不亦樂乎?」乾遂令左右設棋枰,與不韋對着,不韋連輸三局。不韋曰:「某輸一席。」異人偶坐觀棋,不韋曰:「陛下亦知棋乎?」異人曰:「秦人多善棄者,某自幼頗知其意。蓋着棋之法,貴多算勝,小算不勝,況無算乎?更要布置安詳,取捨得宜,心隨手應,意在機先,此着棋之法,古人心訣之少也。」不韋聽罷,大喜曰:「殿下深通棋意,難以對着。」乾曰:「賢契亦與皇孫各睹一局,便見高下。」不韋依言,異人饒他四子,一連輸三局。不韋曰:「我正欲請二公子城外小園賞荷花,不意連輸二席,明早屈車駕枉顧,為竟日之樂。」乾依允。
bù wéi cí guī, jí fēn fù xīn fù jiā tóng, zhǔn bèi qián hòu zǒu lù. yòu lìng yī xīn fù rén, xiān jiāng gēn suí rén ān zhì yī chù. jiǔ fàn zé jiào yù xiān xún jí hǎo nóng yàn jiǔ èr shí píng, chāi rén qù lì chūn guǎn, jiào yì qǐ nǚ lè, wèi wáng chén yòu shāng zhī jù. xiān yú hòu mén xiǎo ěr fáng cáng xià sì pǐ néng kuài zǒu de hǎo mǎ. dōu zhǔn bèi tíng dāng. cì rì, gōng sūn gān yì rén chū chéng shí lǐ wài, dào huā yuán xià mǎ, yǔ bù wéi jiē jiàn. yuǎn yuǎn de wàng jiàn yī pài qīng yīn, mǎn yuán jiā jǐng. qián rén yǒu shī, dān dào yuán lín jǐng zhì, shī yuē:
不韋辭歸,即分付心腹家童,準備前後走路。又令一心腹人,先將跟隨人安置一處。酒飯則教預先尋極好濃艷酒二十瓶,差人去麗春館,叫一起女樂,為王臣侑觴之具。先於後門小耳房藏下四匹能快走的好馬。都準備停當。次日,公孫乾、異人出城十里外,到花園下馬,與不韋接見。遠遠的望見一派清音,滿園佳景。前人有詩,單道園林景致,詩曰:
shèng shí zuò huàn zàn xián yóu, gèng xǐ jiāo yuán jǐng wù yōu
盛時作宦暫閒遊,更喜郊園景物幽;
shān sè lián yún mí xiǎo jìng, sōng shēng rào jiàn zá qīng liú.
山色連雲迷曉徑,松聲繞澗雜清流。
céng tái jiàn jìn zhū lán huí, gāo guó xuán kōng cuì ǎi fú,
層台漸近朱欄迴,高國懸空翠藹浮,
pēn bí huā xiāng chū pò ruǐ, fēng wēi lián mù xià zhòng lóu.
噴鼻花香初破蕊,風微簾幕下重樓。
gān shén xǐ, jǐn qíng tòng yǐn, yòu jiān nǚ lè yòu shāng, yǎ gē tóu hú, jìn wǎn dà zuì, wò yú duì yuè lóu xià, bù zhī tiān xiǎo. gēn suí cóng rén, yì bèi jiā tóng guàn dé dà zuì, gè qù qīng liáng shù xià xiē xī. yì rén yǐ zhī qí yì, yáng wèi zuì róng. bù wéi jiāng nǚ lè dǎ fā jìn chéng, fēn fù yī xíng cóng rén bǎo fàn bì, suì tóng yì rén dào hòu mén wài shàng mǎ, xīng yè wàng xián yáng xiǎo lù táo zǒu, yī yè yǐ xíng èr bǎi lǐ wài.
乾甚喜,盡情痛飲,又兼女樂侑觴,雅歌投壺,近晚大醉,臥於對月樓下,不知天曉。跟隨從人,亦被家僮灌得大醉,各去清涼樹下歇息。異人已知其意,佯為醉容。不韋將女樂打發進城,分付一行從人飽飯畢,遂同異人到後門外上馬,星夜望咸陽小路逃走,一夜已行二百里外。
què shuō zhè lǐ gōng sūn gān zhí shuì dào èr gēng shí fēn fāng xǐng, zhǐ jiàn zhú miè xiāng xiāo, jiǔ lán rén sàn, biàn xún bù wéi yì rén, bù jiàn zōng jī, shí fēn jīng huáng. jí yù qǐ rén mǎ zhuī gǎn, chéng mén yǐ bì, suī yǒu cóng rén, jù chén zuì wèi xǐng, qiě yòu tiān sè shén hēi, gān chuí xiōng zì huǐ, zuò wò bù dé ān xī. děng dào tiān míng, jìn chéng guī jiā, gèng huàn cháo fú, jí dào cháo mén wài, zhào wáng yǐ shēng diàn bì. gān yǐn cóng rén dào bù wéi jiā zhuō ná jiā xiǎo, dàn jiàn zhòng mén suǒ bì, jìng wú yī rén. yǒu chuán shuō bù wéi jiā xiǎo zài sì wǔ rì qián yǐ yuǎn xíng yǐ. gān wú jì nài hé, zhǐ de dào shàng dài fū lìn xiàng rú jiā qiú jì. mén rén bào rù, xiàng rú chū yǔ gān xiāng jiàn, gān jiāng bù wéi shè zhì dào yì rén táo zǒu yī jié, cóng tóu xì shuō yī biàn. xiàng rú yuē: qín zhī suǒ yǐ bù gǎn jiā bīng yú zhào zhě, yǐ qí yǒu yì rén wèi zhì ěr. jīn bèi dào qù, gòu yuàn xìng bīng, zài cǐ shí yǐ. wèi zhī nài hé? gān yòu fǔ fú tì qì qiú jì. xiàng rú yuē: shì bù yí chí, dāng zuò sù zòu zhī zhǔ shàng, kuài diào rén mǎ zhuī gǎn, jǐn yè jiān chéng qián jìn. kuàng yì rén xíng shàng bù yuǎn, zhuàng kě zhuī xí. shǐ shǎo dài huǎn, dà shì qù yǐ! jí tóng gōng sūn gān jìn cháo, chuán yǔ shǐ chén, zhuǎn qǐ zhào wáng. zhào wáng jí chū diàn, biàn xuān èr rén yì shì. gān jiàn zhào wáng, máng yǐ tóu kòu dì bù qǐ, hóu yān bù néng chū yán. zhào wáng yuē: rǔ yǒu hé shì nǎi rú cǐ láng bèi yé? gān yuē: xī méng wáng mìng, jiān yā yì rén, yī xiàng xiǎo xīn fáng guǎn, bù gǎn shǎo zòng. bù yì yáng dí dà jiǎ lǚ bù wéi, yǔ yì rén sī tōng, mǎi tōng shǒu mén zhě, jiāng yì rén qiè táo huí qín, jīn xíng yī rì yǐ. zòu qǐng dài wáng, jí diào bīng zhuī gǎn. wèi gǎn shàn biàn, zì lái qǐng sǐ. zhào wáng dà jīng yuē: rǔ zǒu tuō yì rén, qín bì xìng bīng jié yuàn yǐ, rǔ wèi dà jiāng, yǒu fù wěi rèn, zhì wǒ shì bài, běn dāng zhū lù, qiě yǔ wǒ zuò sù lǐng bīng zhuī gǎn. rú yì rén zhuō huí, miǎn rǔ zhòng zuì bù rán zuì nán táo yǐ! xiàng rú zòu yuē: gān suī zhuī gǎn, kǒng rén mǎ zhòng duō, bù néng jiān chéng qián jìn. bù ruò qiǎn rén xīng yè xiān dào zhāng hé, chuán yǔ lǐ jì shū láo bǎ pán jié, xiān xíng zhuō zhù, shù wèi biàn yì. wáng yuē: zhèng hé wú yì. dāng rì qiǎn rén bào yǔ lǐ jì shū, yòng xīn fáng shǒu. suí chà gōng sūn gān lǐng bīng wǔ qiān zhuī gǎn.
卻說這裡公孫乾直睡到二更時分方醒,只見燭滅香消,酒闌人散,遍尋不韋、異人,不見蹤跡,十分驚惶。即欲起人馬追趕,城門已閉,雖有從人,俱沉醉未醒,且又天色甚黑,乾捶胸自悔,坐臥不得安息。等到天明,進城歸家,更換朝服,及到朝門外,趙王已升殿畢。乾引從人到不韋家捉拿家小,但見重門鎖閉,徑無一人。有傳說不韋家小在四五日前已遠行矣。乾無計奈何,只得到上大夫藺相如家求計。門人報入,相如出與乾相見,乾將不韋設智盜異人逃走一節,從頭細說一遍。相如曰:「秦之所以不敢加兵於趙者,以其有異人為質耳。今被盜去,構怨興兵,在此時矣。為之奈何?」乾又俯伏涕泣求計。相如曰:「事不宜遲,當作速奏知主上,快調人馬追趕,盡夜兼程前進。況異人行尚不遠,狀可追襲。使少怠緩,大事去矣!」即同公孫乾進朝,傳與使臣,轉啟趙王。趙王急出殿,便宣二人議事。乾見趙王,忙以頭叩地不起,喉咽不能出言。趙王曰:「汝有何事乃如此狼狽耶?」乾曰:「昔蒙王命,監押異人,一向小心防管,不敢少縱。不意陽翟大賈呂不韋,與異人私通,買通守門者,將異人竊逃回秦,今行一日矣。奏請大王,即調兵追趕。未敢擅便,自來請死。」趙王大驚曰:「汝走脫異人,秦必興兵結怨矣,汝為大將,有負委任,致我事敗,本當誅戮,且與我作速領兵追趕。如異人捉回,免汝重罪;不然罪難逃矣!」相如奏曰:「乾雖追趕,恐人馬眾多,不能兼程前進。不若遣人星夜先到漳河,傳與李繼叔牢把盤詰,先行捉住,庶為便益。王曰:「正合吾意。」當日遣人報與李繼叔,用心防守。隨差公孫乾領兵五千追趕。
què shuō bù wéi zì lí hán dān, jǐn yè zǎn xíng, kuàng rén qiáng mǎ zhuàng, guī xīn shì jiàn, zǎo dào zhāng hé ài kǒu, jiāng cóng rén yī fú, yǔ yì rén gèng huàn, zá zài jiā tóng nèi, jìng guò zhāng hé. kuàng lǐ jì shū sù yǔ bù wéi wǎng lái, cháng bù rén shì kuì sòng, gèng bù pán wèn, jìng guò guān kǒu. wèi bàn rì, yǒu zhào wáng chāi rén suí dào, chuán shuō zǒu le yì rén jié, lǐ jì shū diē zú tàn yuē: bù wéi jīn zǎo fāng lí cǐ dì, wèi jí bàn rì, kě jí zhuī gǎn! suí tóng yī hé jīng ruì bīng sān bǎi, jīn gōng duǎn jiàn, xīng yè wǎng qián zhuī gǎn.
卻說不韋自離邯鄲,盡夜趲行,況人強馬壯,歸心似箭,早到漳河隘口,將從人衣服,與異人更換,雜在家僮內,徑過漳河。況李繼叔素與不韋往來,常不人事饋送,更不盤問,徑過關口。未半日,有趙王差人隨到,傳說走了異人■節,李繼叔跌足嘆曰:「不韋今早方離此地,未及半日,可疾追趕!」隨同醫和■精銳兵三百,金弓短箭,星夜往前追趕。
qiě shuō bù wéi yì rén lí le zhāng hé jiāng jìn liǎng rì, lái dào huáng hé dōng àn, hū kàn hòu miàn chén tóu qǐ chù, zǎo yǒu zhuī bīng dào lái, yì rén yuē: qián yǒu huáng hé zhī zǔ, hòu yǒu zhuī bīng shén zhuī, wú bì shòu qín yǐ! bù wéi yuē: diàn xià xiū yōu. wǒ kàn dōng àn biān yǒu yī zhī jūn mǎ lái dào, bì shì guó jūn jiù bīng. yán wèi yǐ, zhǐ jiàn yī jiāng pāi mǎ xiàng qián, qiàn shēn yán yuē: wú nǎi qín jiāng zhāng hán, fèng guó jūn mìng lái jiē yīng diàn xià, jiè wèi zài shēn, bù néng xíng lǐ. suì nǎi fàng guò yì rén yī xíng rén cóng, lán zhù lái bīng.
且說不韋異人離了漳河將近兩日,來到黃河東岸,忽看後面塵頭起處,早有追兵到來,異人曰:「前有黃河之阻,後有追兵甚追,吾必受擒矣!」不韋曰:「殿下休憂。我看東岸邊.有一支軍馬來到,必是國君救兵。」言未已,只見一將拍馬向前,欠身言曰:「吾乃秦將章邯,奉國君命來接應殿下,介胃在身,不能行禮。」遂乃放過異人一行人從,攔住來兵。
lǐ jì shū yī hé qí chū, jìng bēn zhāng hán, hán jǔ qiāng lái yíng, jiāo zhàn bù shí yú hé, zhāng hán shǒu qǐ chù, cì yī hé yú mǎ xià. lǐ jì shū jiàn zhé le yī hé, wú xīn liàn zhàn, bō huí mǎ biàn zǒu. hán zhèng yù zhuī shā, hū jiàn chén tóu qǐ chù, zǎo yǒu bīng dào, nǎi shì zhào jiāng gōng sūn gān yě. gān yuē: rǔ děng kuài jiāng yì rén fàng chū, réng huí fù zhào qǐng zuì, yǐ quán dà xìn, shù bù fù liǎng guó zhī hǎo. ruò tīng bù wéi dào qù, dà bīng dào cǐ, qǐ néng gān xiū? zhāng hán xiào yuē: xī rì niú xī zhì shū, bù guò quán wèi jiǎng hé, yǐ cún huáng sūn, mǎi fēi zhēn hé yě. rǔ zhào rén hé chī zhī shén yé! gān dà nù, lūn dāo zhí qǔ zhāng hán, hán jǔ qiāng jiāo hái. zhàn bù sān huí hé, gōng sūn gān rén mǎ yuǎn lái, wèi jīng xiē xī, lì zhōng bù jiā, gèng jiān zhāng hán de qiāng fǎ shén shú, rén mǎ jīng ruì, bù néng dǐ dāng, zhǐ de pāi mǎ luò huāng ér zǒu. zhāng hán qū bīng dà shā yī zhèn, huí bǎo huáng sūn, bá zhài qǐ xíng.
李繼叔、醫和齊出,徑奔章邯,邯舉槍來迎,交戰不十餘合,章邯手起處,刺醫和於馬下。李繼叔見折了醫和,無心戀戰,撥回馬便走。邯正欲追殺,忽見塵頭起處,早有兵到,乃是趙將公孫乾也。乾曰:「汝等快將異人放出,仍回赴趙請罪,以全大信,庶不負兩國之好。若聽不韋盜去,大兵到此,豈能干休?」章邯笑曰:「昔日牛西致書,不過權為講和,以存皇孫,買非真和也。汝趙人何痴之甚耶!」乾大怒,掄刀直取章邯,邯舉槍交還。戰不三回合,公孫乾人馬遠來,未經歇息,力終不加,更兼章邯的槍法甚熟,人馬精銳,不能抵當,只得拍馬落荒而走。章邯驅兵大殺一陣,回保皇孫,拔寨起行。
bù shù rì, lái dào xián yáng. bù wéi yuē: huá yáng fū rén nǎi chǔ rén yě, huáng sūn dāng zhe chǔ fú, yǐ jiàn fū rén. yì rén yī qí yán, huàn chǔ fú rù guān, bài jiàn guó jūn bìng fū rén, gè gè shāng gǎn. fū rén fù wèi ān guó jūn yuē: qiè nǎi chǔ rén yě, huáng sūn zhe chǔ yǎn ér lái jiàn, zhēn wú zi yě! gèng qí míng zǐ chǔ. guó jūn yuē: shàn! yú shì zi chǔ fù guì ér jìn yán yuē: ér bèi lǔ wèi zhì, xìng lài bù wéi yǐ qiān jīn jī hǎo zuǒ yòu, yòu jiāng ài qiè yǔ ér wèi qī, pò jiā jié lì, jiù bá hái guó, cǐ zài shēng zhī ēn gǔ jīn jué shǎo. fú wàng zhòng jiā guān jué, yǐ chóu qí gōng. guó jūn huàn bù wéi jìn nèi ér xiè yuē: wú ér zài zhào, zú xià bù bì fǔ yuè, jiù bá guī qín, xī shì zhī gōng, chéng wèi zài zào. zūn gōng bìng jiā juàn dào shí, yǐ cì tián qiān mǔ, ān zhì xīn zhái jū zhù yǐ. míng rì zòu guò fù wáng, fēng guān bào dé. bù wéi yuē: wēi gōng méng cì, yǐ hè zhòng ēn, qǐ gǎn gèng qī wàng wài yé? jiù bài cí guī zhái. zi chǔ tóng zhū shì zi zhèng, jiù zài huá yáng fū rén gōng zhōng jū zhù bù tí.
不數日,來到咸陽。不韋曰:「華陽夫人乃楚人也,皇孫當着楚服,以見夫人。」異人依其言,換楚服入官,拜見國君並夫人,各各傷感。夫人復謂安國君曰:「妾乃楚人也,皇孫着楚眼而來見,真吾子也!更其名子楚。」國君曰:「善!」於是子楚復跪而進言曰:「兒被虜為質,幸賴不韋以千金積好左右,又將愛妾與兒為妻,破家竭力,救拔還國,此再生之恩古今絕少。伏望重加官爵,以酬其功。」國君喚不韋進內而謝曰:「吾兒在趙,足下不避斧鉞,救拔歸秦,希世之功,誠為再造。尊公並家眷到時,已賜田千畝,安置新宅居住矣。明日奏過父王,封官報德。」不韋曰:「微功蒙賜,已荷重恩,豈敢更期望外耶?」就拜辭歸宅。子楚同朱氏子政,就在華陽夫人宮中居住不題。
cì rì, ān guó jūn zǎo cháo zòu yuē: chén zǐ yì rén, fá zhào bèi lǔ, jiǔ jū yú bǐ, yǐ wèi zhì zi, wǒ wáng yī xiàng wèi rěn jiā bīng, gài tóu shǔ jì qì ěr. jīn yáng dí dà jiǎ lǚ bù wéi, pò jiā fèi qiān jīn, bù cí wàn kǔ, mǎi lù zhào shì chén, jīn dé jiù bá hái guó, yú qín yǒu guāng, cǐ bù shì zhī gōng yě. zòu zhī wǒ wáng dāng jiā fēng guān. zhāo wáng dà xǐ! jí xuān bù wéi cháo jiàn, fēng wèi tài zǐ shǎo fù, jiān dōng gōng chéng jú zhī zhí. bù wéi kòu tóu xiè ēn. zì cǐ zài qín fā jī. yòu àn zhǔ huáng yí zài kěn fū rén zǎo lì zi chǔ wèi dí, kǒng pà yǒu biàn. huáng yí yú shì rù nèi, jiàn fū rén yuē: zi chǔ guī qín, jiē fū rén bá jiù zhī lì, tóng yù fú hé shì, méng yuē yǐ dìng, xū dāng zǎo lì wèi dí, yǐ wèi wàn shì zhī jī. fū rén yuē: cǐ shì zhèng yù yǔ guó jūn jì yì, lián rì guó shì bù xiá, wèi gǎn qǐ kǒu. dāng chéng guó jūn zài gōng wú shì, fū rén nǎi jìn yán yuē: guó jūn xī céng xǔ zi chǔ yǔ qiè wèi zi, jīn suī jū zhù gōng zhōng, shàng wèi míng yán yú wài, kǒng zhū zi hòu rì zhēng lì, chū yì yǒu gèng. guó jūn yuē: cǐ shuō zhèng hé wú yì. jí zé rì yǐ zi chǔ lì huá yáng fū rén zhī zǐ, chǒng wò rì lóng, zi chǔ zhī yè dà dìng yǐ. cǐ shì bù wéi: huà jiā wèi guó jī rú hǎi, lì zhǒng shēng miáo yì gēng shēn. bì jìng jiāng lái rú hé, qiě kàn xià huí fēn jiě.
次日,安國君早朝奏曰:「臣子異人,伐趙被虜,久拘於彼,以為質子,我王一向未忍加兵,蓋投鼠忌器耳。今陽翟大賈呂不韋,破家廢千金,不辭萬苦,買賂趙侍臣,今得救拔還國,於秦有光,此不世之功也。奏知我王當加封官。」昭王大喜!即宣不韋朝見,封為太子少傅,兼東宮承局之職。不韋叩頭謝恩。自此在秦發跡。又暗囑皇姨再懇夫人早立子楚為嫡,恐怕有變。皇姨於是入內,見夫人曰:「子楚歸秦,皆夫人拔救之力,同玉符合事,盟約已定,須當早立為嫡,以為萬世之基。」夫人曰:「此事正欲與國君計議,連日國事不暇,未敢啟口。」當乘國君在宮無事,夫人乃進言曰:「國君昔曾許子楚與妾為子,今雖居住宮中,尚未明言於外,恐諸子後日爭立,初議有更。」國君曰:「此說正合吾意。」即擇日以子楚力華陽夫人之子,寵渥日隆,子楚之業大定矣。此是不韋:化家為國機如海,立種生苗意更深。畢竟將來如何,且看下回分解。