shào shèng sān nián xià tiān mín ān qī nián chūn èr yuè, yǐ bīng rù yán zhōu, qīn yì hé zhài.
紹聖三年、夏天民安七年春二月，以兵入延州，侵義合寨。

liáng shì yǐ dì jiè bù dìng, shù sì píng líng. zhé zōng yòng zǎi xiàng zhāng yì, bà zhū biān fēn huà, lìng dū zhòng chéng shì jìn tǎo. liáng shì fèn nù, fā bīng rù suī dé jiè, gōng yì hé zhài. yì hé yǔ bǎo ān jūn dé jìng zhài mián gèn qī bǎi lǐ, zhōng jiān bǎo lěi cān chà, fēng suì shū yuǎn, yán zhōu jūn bù néng yīng. dà lüè ér hái.
梁氏以地界不定，數肆憑陵。哲宗用宰相章議，罷諸邊分畫，令督眾乘勢進討。梁氏憤怒，發兵入綏德界，攻義合寨。義合與保安軍德靖寨綿亘七百里，中間堡壘參差，烽燧疏遠，延州軍不能應。大掠而還。

sān yuè, wéi sāi mén zhài.
三月，圍塞門寨。

fù qiǎn shù wàn zhòng wéi zhài mén, dà chí gōng jù, xiāng chí shù rì. wén yán jīng lüè qiǎn dà bīng zhì, nǎi tuì.
復遣數萬眾圍寨門，大持攻具，相持數日。聞延經略遣大兵至，乃退。

qiū bā yuè, kòu shùn níng zhài, bài hái.
秋八月，寇順寧寨，敗還。

jīng yuán jiāng zhāng yùn fú bīng ài zhōng, yuē wén hū zé qǐ. xià bīng suì bài, bèi fú zhǎn zhě shù bǎi rén.
涇原將張蘊伏兵隘中，約聞呼則起。夏兵遂敗，被俘、斬者數百人。

jiǔ yuè, qiǎn yòu xiāng shǒu lǐng yòu huán qìng guān bīng zhì jī bǎ lǐng yǔ zhàn, bù shèng.
九月，遣右廂首領誘環慶官兵至雞靶嶺與戰，不勝。

liáng shì mìng yòu xiāng yī dài shǒu lǐng qiǎn shǐ cóng jiān dào zhì huán qìng lù, zhà yán yuàn jǔ zú guī hàn. zhāng qiǎn jiāng zhōng chuán zhé kě shì lǜ bīng yuán jiē, zhì jī bǎ lǐng, xià bīng zú qǐ, sì wéi hé jī, lì zhàn bù shèng, chuán děng quán shī tuì.
梁氏命右廂一帶首領遣使從間道至環慶路，詐言「願舉族歸漢」。章遣將鍾傳、折可適率兵援接，至雞靶嶺，夏兵卒起，四圍合擊，力戰不勝，傳等全師退。

dōng shí yuè, guó zhǔ fèng mǔ jiāng bīng kòu yán, xiàn jīn míng zhài.
冬十月，國主奉母將兵寇延，陷金明寨。

gān shùn jiàn lián cì rǎo biān bù lì, fèng mǔ liáng shì lǜ zhòng hào wǔ shí wàn rù yán, xī zì shùn níng zhāo ān, dōng zì hēi shuǐ ān dìng, zhōng zì sāi mén lóng ān, jīn míng yǐ nán èr bǎi lǐ jiān, fēng huǒ xiāng jì bù jué, yóu bīng zhí zhì yán zhōu běi wǔ lǐ. zhī zhōu chéng yǒu bèi, zì zhǎng chéng yī rì chí zhì jīn míng, liè yíng huán chéng, liáng shì mǔ zǐ qīn dū fú gǔ, chéng suì xiàn. shǒu bīng èr qiān wǔ bǎi rén, wéi wǔ rén dé tuō, chéng zhōng liáng wǔ wàn shí cǎo qiān wàn shù jiē jǐn, shā huáng chéng shǐ zhāng yú. lín xíng, liú shū zhì hàn rén jǐng shàng, yuē dài rǔ mìng, wèi wǒ tóu jīng lüè sī. shū yán: xià guó zuó yǔ cháo tíng yì jiāng chǎng, wéi xiǎo yǒu bù tóng, fāng xíng lǐ jiū, bù yì cháo tíng gǎi huǐ, què yǔ zuò tuán pù chù lì jiè. běn guó yǐ gōng shùn zhī gù, miǎn miǎn tīng cóng, yú jìng nèi lì shù bǎo yǐ hù gēng, ér yán chū bīng xī xíng píng dàng, yòu shù rù jiè shā lüè. guó rén gòng fèn, yù qǔ yán. zhōng yǐ gōng shùn, zhǐ qǔ jīn míng yī zhài yǐ shì bīng fēng, yì bù shī chén zǐ zhī jié yě. yán shuài lǚ huì qīng shàng zhī, shū mì yuàn bù yǐ wén.
乾順見連次擾邊不利，奉母梁氏率眾號五十萬入延，西自順寧、招安，東自黑水、安定，中自塞門、龍安，金明以南二百裡間，烽火相繼不絕，游兵直至延州北五里。知州城有備，自長城一日馳至金明，列營環城，梁氏母子親督桴鼓，城遂陷。守兵二千五百人，惟五人得脫，城中糧五萬石、草千萬束皆盡，殺皇城使張輿。臨行，留書置漢人頸上，曰「貸汝命，為我投經略司」。書言：「夏國昨與朝廷議疆場，惟小有不同，方行理究，不意朝廷改悔，卻與坐團鋪處立界。本國以恭順之故，黽勉聽從，於境內立數堡以護耕，而延出兵悉行平盪，又數入界殺掠。國人共憤，欲取延。終以恭順，止取金明一寨以示兵鋒，亦不失臣子之節也。」延帥呂惠卿上之，樞密院不以聞。

àn: qián shū liáng shì zì jiāng, è liáng shì yě cǐ shū fèng mǔ jiāng bīng, zuì gān shùn yě.
按：前書梁氏「自將」，惡梁氏也；此書「奉母將兵」，罪乾順也。

shí yī yuè, xiàn jīn míng fú yú liáo.
十一月，獻金明俘於遼。

zhōng guó zì jīn míng pò, zhé zōng mìng yuán biān zhū lù xiāng dù yào hài, zēng yán shǒu bèi. xī hé jiāng wáng wén yù děng zhú rǔ zhē wèi ān xī chéng, yǐ tōng qín fèng yuán shī. liáng shì jù zhōng guó shēng tǎo, qiǎn shǐ xiàn fú liáo guó, yǐ wèi yīng yuán.
中國自金明破，哲宗命緣邊諸路相度要害，增嚴守備。熙河將王文郁等築汝遮為安西城，以通秦鳳援師。梁氏懼中國聲討，遣使獻俘遼國，以為應援。

shí èr yuè, zhēng jiā lú chéng, bù kè.
十二月，爭葭蘆城，不克。

xià bīng jù héng shān, bìng hé wèi zhài, sì chū kòu lüè, qín jìn zhī lù jiē sāi. zhī tài yuán sūn lǎn móu qǔ jiā lú shù, è qí xiǎn zǔ. liáng shì qiǎn bīng shù wàn tún jìng shàng, lǎn xià lìng: wú bīng shǎo, xū mǎn wǔ wàn. fāng xī xià bīng wén ér bèi xiè, yī rì, cù wèi lǎn suǒ chéng, dà bài. lǎn suì chéng jiā lú.
夏兵據橫山，並河為寨，四出寇掠，秦、晉之路皆塞。知太原孫覽謀取葭蘆戍，扼其險阻。梁氏遣兵數萬屯境上，覽下令：「吾兵少，須滿五萬。」方西夏兵聞而備懈，一日，猝為覽所乘，大敗。覽遂城葭蘆。

shào shèng sì nián xià tiān mín ān bā nián chūn zhēng yuè, xī bīng tún hé wài, jīng yuán guān jūn xí méi yān xiá, pò zhī.
紹聖四年、夏天民安八年春正月，悉兵屯河外，涇原官軍襲沒煙峽，破之。

xià bīng rù yán, yòu xiāng zhǒng luò jǐn tún hé wài, yǐ wèi jìn qǔ jì. jīng yuán shuài máo jiàn shǐ qián xiá wáng wén zhèn chéng xū xí pò méi yān xiá zhài, zhǎn sān qiān yú jí, hé wài bīng huí yuán bù jí.
夏兵入延，右廂種落盡屯河外，以為進取計。涇原帥毛漸使鈐轄王文振乘虛襲破沒煙峽寨，斬三千餘級，河外兵回援不及。

èr yuè, yú tián guó pò guā shā sù sān zhōu.
二月，于闐國破瓜、沙、肅三州。

yú tián hēi hàn wáng ā hū dōu dǒng é mì jié dǔ shǐ qí zi yì jīng shī, shàng biǎo yán: miǎn yào jiā zuò guò, bié wú bào xiào, yǐ qiǎn bīng pò xià guó guā shā děng sān zhōu. zhé zōng zhào hòu dá zhī.
于闐黑汗王阿忽都董娥密竭篤使其子詣京師，上表言：「緬藥家作過，別無報效，已遣兵破夏國瓜、沙等三州。」哲宗詔厚答之。

àn: xià, xiǎo guó yě. dōng běi lín tǎ tǎn, xī nán jiē miǎo chuān, yǐ zú qiān zhì bīng lì. zī xī yǒu yú tián rǎo qí guā shā zhū zhōu, guó zhī wài huàn duō yǐ, yóu bù zhī zì bǎo, pín rǎo biān chuí, qí bù néng dé zhì yě yí zāi!
按：夏，小國也。東北鄰塔坦，西南接邈川，已足牽制兵力。茲西有于闐擾其瓜、沙諸州，國之外患多矣，猶不知自保，頻擾邊陲，其不能得志也宜哉！

qīn suī dé chéng.
侵綏德城。

xià bīng qī wàn gōng suī dé, yán guān bīng lì jù, bù dé chěng.
夏兵七萬攻綏德，延官兵力拒，不得逞。

rùn èr yuè, kòu lín zhōu, bài jī, shǒu lǐng qī rén zhàn mò.
閏二月，寇麟州，敗績，首領七人戰歿。

liáng shì qiǎn bīng liù wàn, gōng lín zhōu shén táng bǎo shén jí. dōu jiān jiǎ yán yǐ shù bǎi qí xún qū yě hé, jiān dào jù běi lán pō, cóng lǐng shàng chí xià fèn jī. xià zhòng cāng cù, shǒu wěi bù néng jiù, jìn shàng shǒu lǐng qī rén jiē sǐ, yú zhòng hào kū zǒu hái.
梁氏遣兵六萬，攻麟州神堂堡甚急。都監賈岩以數百騎巡屈野河，間道據北欄坡，從嶺上馳下奮擊。夏眾倉猝，首尾不能救，近上首領七人皆死，餘眾號哭走還。

àn: bīng bài, bù shū suǒ shā zhī shù, qí shū zhě, zhòng cí yě. xià rén dié cì fàn biān, shèng fù xiāng bàn. lín zhōu zhī zhàn, jiǎ yán yǐ shù bǎi qí pò liù wàn yú zhòng, shā shǒu lǐng qī rén, qí gōng wěi yǐ!
按：兵敗，不書所殺之數，其書者，重詞也。夏人疊次犯邊，勝負相半。麟州之戰，賈岩以數百騎破六萬餘眾，殺首領七人，其功偉矣！

sān yuè, wéi jiā lú chéng, bù kè. tuì shǒu zhǎng bō chuān, yǔ hé dōng bīng zhàn, bài hái.
三月，圍葭蘆城，不克。退守長波川，與河東兵戰，敗還。

jiā lú chéng gōng fǔ jùn, liáng shì qiǎn bīng wéi zhī liù rì. zhī shí zhōu zhāng gòu lǜ suǒ bù fù yuán, xià bīng zhàn bù shèng, tuì bǎo zhǎng bō chuān, jù xiǎn yǐ dài. huì hé dōng jiāng zhé kè xíng lǜ bīng rù jiè yíng jī, bèi shā zhě liǎng qiān yú rén.
葭蘆城工甫竣，梁氏遣兵圍之六日。知石州張構率所部赴援，夏兵戰不勝，退保長波川，據險以待。會河東將折克行率兵入界迎擊，被殺者兩千餘人。

xià sì yuè, lìng mín gēng dà lǐ hé dōng dì.
夏四月，令民耕大理河東地。

xià guó jìn biān èr sān bǎi lǐ rén hù zhòng duō, zī liáng yì jí. gān shùn lìng fān bù yáng yán chéng lǐ shì hàn jiā, chéng wài shì fān jiā. cháng yú yè jiān zhí zhì dà lǐ hé dōng jiā lú jìng shàng qīn gēng kuàng dì, zhòu zé què guī běn jiè. jīng lüè shǐ jìn zhī, bù néng zhǐ.
夏國近邊二三百里人戶眾多，資糧易集。乾順令蕃部揚言「城裡是漢家，城外是蕃家」。常於夜間直至大理河東葭蘆境上侵耕曠地，晝則卻歸本界。經略使禁之，不能止。

zhēng líng píng huì, bài zǒu.
爭靈平會，敗走。

zhī wèi zhōu zhāng yǐ xià bīng chāng jué, yì shǒu jīng yuán zhī líng píng huì, mìng zhōng chuán yǔ bù jiāng miáo lǚ tǒng zhòng chéng zhī, liáng shì qiǎn bīng lì zhēng. chuán jiāng bù qí èr wàn chū bù yì zào hé liáng jì shī, zuò jīn chéng guān, è qí xiǎn yào, xià bīng suì bài.
知渭州章以夏兵猖獗，議守涇原之靈平會，命鍾傳與部將苗履統眾城之，梁氏遣兵力爭。傳將步騎二萬出不意造河梁濟師，作金城關，扼其險要，夏兵遂敗。

jiān jūn wéi míng jì jiù hóng zhōu, bīng bài, hóng zhōu shī shǒu.
監軍嵬名濟救洪州，兵敗，洪州失守。

líng xià suī yín dì duō kuàng tǔ, měi suì zī liáng qǔ zú yú hóng yòu, ér èr zhōu qiāng hù jìn yǒng shàn zhàn, guó zhōng shì wèi zhǒu yè. zì yòu zhōu pín jīng bīng xiǎn, chéng guō cán pò. zhī bǎo ān jūn lǐ yí yǐ bīng wéi hóng zhōu, wéi míng jì lǜ zhòng fù yuán, yǔ yí jūn zhàn, bù shèng ér zǒu, chéng suì pò, nèi wài jū mín zú zhàng jǐn bèi fén huǐ.
靈、夏、綏、銀地多曠土，每歲資糧取足於洪、宥，而二州羌戶勁勇善戰，國中恃為肘腋。自宥州頻經兵燹，城郭殘破。知保安軍李沂以兵圍洪州，嵬名濟率眾赴援，與沂軍戰，不勝而走，城遂破，內外居民族帳盡被焚毀。

huán qìng guān bīng pò yán zhōu, xún fù zhī.
環慶官兵破鹽州，尋復之。

huán qìng qián xiá zhāng cún lǜ bīng rù xià jiè, zhì sān jiǎo chuān, qiǎn ruì zú gōng pò yán zhōu, fú lù shén zhòng. jí hái, liáng shì qiǎn bīng zhuī xí. cún shàng gāo yuán píng shǎo qì, xià bīng zòng huǒ, sì miàn gōng jī, shā fān guān chéng zhì zhào zōng ruì děng, fù qǔ yán zhōu.
環慶鈐轄張存率兵入夏界，至三角川，遣銳卒攻破鹽州，俘戮甚眾。及還，梁氏遣兵追襲。存上高原平少憩，夏兵縱火，四面攻擊，殺蕃官承制趙宗銳等，復取鹽州。

jí bīng zhù méi yān xiá, yǐ zhēng píng xià chéng, bù kè.
集兵駐沒煙峽，以爭平夏城，不克。

hú lú hé jù xī zhōu xíng shèng, zhāng nǐ chéng zhī, yǐ bī xià guó. lìng zǒng guǎn wáng wén zhèn tǒng xī hé qín fèng huán qìng zhū lù bīng, yǐ zhé kě shì wèi fù, yīn jù bǎn zhú, zhú chéng yú shí mén xiá hǎo shuǐ chuān zhī yīn, kòng è wéi zhōu líng xià zhū ài. liáng shì jí qīng guó bīng zhù méi yān xiá, shè fú yǐ dài. kě shì bīng xiān zhì, shī dào rù fú zhōng, sǐ zhě qiān rén. zuǒ qí jì shǐ yáo xióng lǜ xī hé zú qī qiān fù yuán, xià bīng jù xiǎn bù zhàn, chéng gāo xià kàn. yī rì dé jiān, fēn tóu bào jí, rén gè xié cǎo yī shù, qiāo yī jù, tián háo ér guò, jué chéng shēn. xióng fèn yǒng yíng jī, liú shǐ zhù jiān, zhàn yì lì. xià bīng yǐn què, bèi zhǎn sān qiān yú jí, fú lǔ shù wàn, chéng suì chéng, cì míng píng xià.
葫蘆河據西州形勝，章擬城之，以逼夏國。令總管王文振統熙河、秦鳳、環慶諸路兵，以折可適為副，陰具版築，築城於石門峽好水川之陰，控扼韋州、靈、夏諸隘。梁氏集傾國兵駐沒煙峽，設伏以待。可適兵先至，失道入伏中，死者千人。左騏驥使姚雄率熙河卒七千赴援，夏兵據險不戰，乘高下瞰。一日得間，分頭暴集，人各攜草一束，鍬一具，填濠而過，掘城身。雄奮勇迎擊，流矢注肩，戰益厲。夏兵引卻，被斬三千餘級，俘擄數萬，城遂成，賜名平夏。

wǔ yuè, qiǎn shǐ yǐ sòng chéng yào dì gào yú liáo.
五月，遣使以宋城要地告於遼。

liáng shì qiǎn shǐ gào yú liáo yuē: xià guó yǔ nán cháo lì nián jiāo hé, hū yú zhū lù qí fā rén mǎ, dà xíng shā lüè. jīn zé shēn rù jìn lǐ dì fēn, jí yú cháo tíng biān jiè xiāng jìn zhū yào hài chù duō xiū chéng bì, qīn qǔ bù xī. fú wàng jì huì nán cháo, què lìng hái fù suǒ duó jiāng tǔ chéng zhài, jǐn huǐ suǒ xiū chéng bì.
梁氏遣使告於遼曰：「夏國與南朝歷年交和，忽於諸路齊發人馬，大行殺掠。今則深入近里地分，及於朝廷邊界相近諸要害處多修城壁，侵取不息。伏望計會南朝，卻令還復所奪疆土、城寨，盡毀所修城壁。」

zuǒ xiāng shǒu lǐng méi yào nèi fù.
左廂首領沒藥內附。

méi yào běn shùn níng zhài fān guān, yuán liù nián tóu rù xià guó, guān zuǒ xiāng shǒu lǐng. shùn níng zhài xún jiǎn liú yán qìng qiǎn fān bù jūn líng líng zhà tóu rù guó, shuō lìng fǎn zhèng. méi yào xié suǒ bù nèi tóu, shòu yòu shì jìn, lìng yī yuán bù zuò zhù.
沒藥本順寧寨蕃官，元六年投入夏國，官左廂首領。順寧寨巡檢劉延慶遣蕃部均陵陵詐投入國，說令返正。沒藥攜所部內投，授右侍禁，令依元部坐住。

qiū qī yuè, jī.
秋七月，飢。

guó zhōng dà kùn, mín yù zǐ nǚ yú liáo guó xī fān yǐ wèi shí.
國中大困，民鬻子女於遼國、西蕃以為食。

dōu tǒng jūn hè làng luó jiāng bīng jiù yòu zhōu, dà bài.
都統軍賀浪羅將兵救宥州，大敗。

zì zhāng yùn bīng hái, liáng shì fù qǔ yòu zhōu. yán jīng lüè shǐ lǚ huì qīng mìng zhū lù chū bīng tǎo jī, xī hé jiāng wáng mǐn bīng dǐ yòu zhōu, hóng yòu wéi sān zhōu dōu tǒng jūn hè làng luó lǜ zhòng fù yuán, mǐn jī bài zhī, zhuī bēn èr shí lǐ, suì rù yòu zhōu, fén guān shǔ cāng yù xíng gōng bìng wén jí bù shū, tún bīng nào hé. hè làng luó fù qiǎn shǒu lǐng yí bo nào líng jí é yù yǐ qiān qí yāo guān jūn, hòu yǔ mǐn děng zhuǎn zhàn ér nán, zhì qín wáng jǐng, wèi shén bì gōng shè què, sǐ zhě shén zhòng. yīn tuì jù gāo yuán, è shì bù gǎn dòng.
自張蘊兵還，梁氏復取宥州。延經略使呂惠卿命諸路出兵討擊，熙河將王愍兵抵宥州，洪、宥、韋三州都統軍賀浪羅率眾赴援，愍擊敗之，追奔二十里，遂入宥州，焚官署、倉獄、行宮並文籍、簿書，屯兵淖河。賀浪羅復遣首領移卜淖、凌吉訛遇以千騎邀官軍，後與愍等轉戰而南，至秦王井，為神臂弓射卻，死者甚眾。因退據高原，愕視不敢動。

bā yuè, xià zhōu bèi wéi, fù qiǎn shǐ rú liáo qǐ yuán.
八月，夏州被圍，復遣使如遼乞援。

liáng shì zì qī yuè zhōng diǎn jí hé nán běi zhū lù rén mǎ, móu fàn yán lù bái bō liú zhū chù. dōu jiān liú ān jiāng bīng rù jiè, liáng shì qiǎn zhòng yù yú làng qìn shā, bài jī. ān jìn báo xià zhōu, liáng shì lìng chéng zhōng jǐn shǒu. fù qiǎn shǐ qiú yuán yú liáo, yán: zì bèi nán sòng qīn tú yuē èr shí nián, yú zhū yào hài jìn zhú chéng zhài bù shǎo, jīn suì yǐ lái, yòu duō xiū zhú. xià guó jiāng yǔ rì gèng xuē, pín shòu qīn líng, qǐ fā dà bīng yuán zhù. liáo zhǔ lìng zhuō zhōu dié xióng zhōu yún: xī xià běn dāng cháo jiàn lì, liǎng céng shàng zhǔ. jìn lèi shǐ zòu gào, bèi nán cháo qīn duó dì tǔ, zòng bīng shā lüè, yǒu hài hé hǎo. qǐng zhuī hái bīng mǎ, huǐ fèi chéng bǎo, xī guī suǒ qīn. rú shàng jī wéi, dāng qiǎn rén bié yǒu suǒ yì.
梁氏自七月中點集河南、北諸路人馬，謀犯延路白波流諸處。都監劉安將兵入界，梁氏遣眾御於浪沁沙，敗績。安進薄夏州，梁氏令城中謹守。復遣使求援於遼，言：「自被南宋侵圖約二十年，於諸要害進築城寨不少，今歲以來，又多修築。夏國疆宇日更削，頻受侵陵，乞發大兵援助。」遼主令涿州牒雄州云：「西夏本當朝建立，兩曾尚主。近累使奏告，被南朝侵奪地土，縱兵殺掠，有害和好。請追還兵馬，毀廢城堡，悉歸所侵。如尚稽違，當遣人別有所議。」

huì xīng jiàn, sì shè, gǎi míng nián yuán.
彗星見，肆赦，改明年元。

liáng shì jù bīng, jiāng kuī jīng yuán, yǐ huì xīng jiàn, fàng sǎn rén mǎ. gān shùn fǎng zhōng guó zhì, jiǎn shàn, bì diàn, xià zuì jǐ zhào, dà shè, gǎi míng nián yuán yuē yǒng ān.
梁氏聚兵，將窺涇原，以彗星見，放散人馬。乾順仿中國制，減膳，避殿，下罪己詔，大赦，改明年元曰「永安」。

àn: shàng shū jī, nǎi dà bīng zhī hòu bì yǒu xiōng nián, tiān zhī shì jǐng yú xià yě. gān shùn bù zì xiū shěng, jù bīng jiāng kuī jīng yuán, yú shì yòu yǒu huì xīng zhī yì. shǐ zuì jǐ sì shè, fàng sǎn bīng mǎ, bù yì wǎn hū?
按：上書「飢」，乃大兵之後必有凶年，天之示警於夏也。乾順不自修省，聚兵將窺涇原，於是又有彗星之異。始罪己肆赦，放散兵馬，不亦晚乎？

jiǔ yuè, fān guān mèi nà sēng gē nèi tóu.
九月，蕃官妹納僧哥內投。

mèi nà sēng gē wèi dài pái tiān shǐ, wén zhōng guó chì bǎng zhāo yù, suì nèi bēn. shòu lǐ bīn fù shǐ, chōng lán zhōu bù lào zǐ xún jiǎn.
妹納僧哥為帶牌天使，聞中國敕榜招諭，遂內奔。授禮賓副使，充蘭州部落子巡檢。

dōng shí yī yuè, xī qín guān jūn pò bái cǎo yuán, dǐ tiān dū shān, wú suǒ de ér huí.
冬十一月，熙、秦官軍破白草原，抵天都山，無所得而回。

zhōng guó lǚ xíng tǎo dàng, xià guó tiān dū shān shǔ fān jǐn jiāng niú yáng jiào sù yù xíng yuǎn xǐ. shí xī hé liǎng lù bīng sì wàn chū sài, jiāng zhì cuò zi shān, jiān jūn sī yǐ shí wàn qí zhèn bái cǎo yuán jù zhàn, bù shèng, bá yíng xī zǒu. liǎng lù jūn zhí rù tiān dū jiān jūn sī suǒ sōu wā, wú suǒ de, jūn shì liáng jié, jī sǐ zhě bàn, nǎi huí.
中國屢行討盪，夏國天都山屬蕃盡將牛、羊、窖粟預行遠徙。時熙河兩路兵四萬出塞，將至銼子山，監軍司以十萬騎陣白草原拒戰，不勝，拔營西走。兩路軍直入天都監軍司所搜挖，無所得，軍士糧竭，飢死者半，乃回。

yuán fú yuán nián xià yǒng ān yuán nián chūn zhēng yuè, yán guān jūn rù jiè, jù zhī shí lǐ jǐng, shā shùn níng zhài jiān yā shí fú.
元符元年、夏永安元年春正月，延官軍入界，拒之十里井，殺順寧寨監押石福。

yán fù zǒng guǎn wáng mǐn lǜ zhū jiāng yóu sāi mén rù jiè, dà shǒu lǐng líng jí é yù hé hóng yòu liǎng jiān jūn bīng yíng zhàn, bù shèng, tuì zhì shí lǐ jǐng. fú yǔ bù jiāng hè wén mì shì shèng lái zhuī, dài jīn huán shǒu lǐng shù rén jiē zhàn sǐ, wén mì yì zhòng shāng, fú mò yú zhèn.
延副總管王愍率諸將由塞門入界，大首領凌吉訛遇合洪、宥兩監軍兵迎戰，不勝，退至十里井。福與部將賀文密恃勝來追，帶金環首領數人皆戰死，文密亦重傷，福歿於陣。

èr yuè, fàn dà dìng chéng.
二月，犯大定城。

dà dìng shǔ lán zhōu yǔ xià guó fēn jiè chù, liáng shì bīng tún jiè shàng, sì xíng chāo lüè. wén lán zhōu zhī zhōu wáng shùn chén bīng chū jīn chéng guān, nǎi tuì hái. shùn chén zhuī zhì yòu xiāng jiān jūn sī dì, xià bīng fǎn zhàn, bù kè, dài pái tiān shǐ shù míng jiē sǐ.
大定屬蘭州與夏國分界處，梁氏兵屯界上，肆行抄掠。聞蘭州知州王舜臣兵出金城關，乃退還。舜臣追至右廂監軍司地，夏兵返戰，不克，帶牌天使數名皆死。

sān yuè, jiān jūn ā yàn lǜ zú nèi tóu.
三月，監軍阿燕率族內投。

yǔ qí zi xiāng qú jí jiā kǒu rén hù yuē qiān rén. ā yàn lǎo jiāng, duō jì móu, xí biān shì, cháng chū bīng kòu huán qìng. zì zhōng guó qǔ ān jiāng zhài, ā yàn jù zuì. jīng lüè sī sūn lù shǐ rén zhāo zhī, suì nèi fù. bù zú wén qí jiàng, jié cì tóu zhě gòng èr qiān qī bǎi rén, mǎ tuó niú yáng sì qiān yú. zhé zōng tè chú ā yàn yòu zhōu cì shǐ, chōng huán qìng lù yán biān jiān héng shān yī dài fān bù dōu xún jiǎn shǐ, cì míng huái míng. xiāng qú shòu sān bān fèng zhí, cì míng shì zhōng. yǐ ér, fān bù mò chuī méng shān děng yì cóng yán jīng yuán lù qǐng jiàng, mò chuī bǔ nèi diàn chóng bān, méng shān yǔ fù bīng mǎ shǐ.
與其子襄渠及家口、人戶約千人。阿燕老將，多計謀，習邊事，常出兵寇環慶。自中國取安疆寨，阿燕懼罪。經略司孫路使人招之，遂內附。部族聞其降，節次投者共二千七百人，馬、駝、牛、羊四千餘。哲宗特除阿燕宥州刺史，充環慶路沿邊兼橫山一帶蕃部都巡檢使，賜名「懷明」。襄渠授三班奉職，賜名「世忠」。已而，蕃部默吹、萌山等亦從延、涇原路請降，默吹補內殿崇班，萌山與副兵馬使。

fù: zhé zōng shí lù: yuán fú yuán nián sān yuè guǐ yǒu, hé dōng lù jīng lüè shǐ zòu, chóng yí shǐ zhāng shì yǒng děng lǐng bīng chū jiè, yú shèng luó méi lǒng héng chuān yī dài tǎo dàng, zhǎn yī qiān yú jí, dà xiǎo shǒu lǐng èr shí yú rén. kǎo cǐ shì sòng shǐ bù zài.
附：《哲宗實錄》：元符元年三月癸酉，河東路經略使奏，崇儀使張世永等領兵出界，於勝羅沒隴橫川一帶討盪，斬一千餘級，大小首領二十餘人。考此事《宋史》不載。

xià sì yuè, jīng yuán guān jūn chū méi yān xiá lái gōng.
夏四月，涇原官軍出沒煙峽來攻。

jīng yuán bīng sān cì lái xí, yáng mǎ bèi lüè shén zhòng. zhì shì, tǒng zhì guān sūn wén jiāng jiǔ qiān qí chū méi yān xiá, zhí dǐ tún bīng suǒ, zhǎn jí huò zī chù ér tuì.
涇原兵三次來襲，羊馬被掠甚眾。至是，統制官孫文將九千騎出沒煙峽，直抵屯兵所，斬級、獲孳畜而退。

dà shǒu lǐng wéi míng yào mò nèi jiàng.
大首領嵬名藥默內降。

yào mò, gān shùn shū zú, lǐng huì zhōu yī dài fān bù. shì shí yóu xī hé lù nèi guī zhōng guó, lìng bǔ xī tóu gòng fèng guān jiān běn zú xún jiǎn.
藥默，乾順疏族，領會州一帶蕃部。是時由熙河路內歸中國，令補西頭供奉官兼本族巡檢。

jiān jūn wéi míng jì rù yán, wéi shùn níng zhài.
監軍嵬名濟入延，圍順寧寨。

jì wéi shùn níng, fù jiāng zhāng shǒu dé yǐ qīng bīng yāo jī. jì tuì zǒu zhǎng chéng lǐng, zhì chì yáng chuān, bèi zhǎn shí èr jí, shī mǎ sì shí pǐ. shí yǒu jiàng qiāng qián gào shī qī, shǒu dé yù wèi bèi, gù jì bù dé chěng.
濟圍順寧，副將張守德以輕兵邀擊。濟退走長城嶺，至赤羊川，被斬十二級，失馬四十匹。時有降羌潛告師期，守德預為備，故濟不得逞。

wǔ yuè, yán guān jūn gōng xià zhōu, dà shǒu lǐng wéi míng qǐ lēi yǐ bīng hù dà shā duī, bù kè.
五月，延官軍攻夏州，大首領嵬名乞勒以兵護大沙堆，不克。

yán biān rén hù yīn guān jūn lián cì tǎo jī, bìng yú dà shā duī jiàn shān, jù zú zì bǎo. shí yán lù yǐ shùn níng zhī wéi, qiǎn qián xiá miáo lǚ tǒng zhū jiāng chū sài, gōng xià zhōu. liáng shì kǒng guān bīng fén dàng dà shā duī fān zú, qiǎn wéi míng qǐ lēi nà duō dīng zhù bīng nán miàn fáng hù. miáo lǚ huī zhòng fèn jī, qǐ lēi děng dà bài, sàng shī wàn jì, tuì zǒu wǔ shí lǐ.
沿邊人戶因官軍連次討擊，並於大沙堆建柵，聚族自保。時延路以順寧之圍，遣鈐轄苗履統諸將出塞，攻夏州。梁氏恐官兵焚盪大沙堆蕃族，遣嵬名乞勒、那哆丁駐兵南面防護。苗履揮眾奮擊，乞勒等大敗，喪失萬計，退走五十里。

liù yuè, liáng shì qǐ bīng yú liáo, liáo jí bīng cì yú jìng shàng.
六月，梁氏乞兵於遼，遼集兵次於境上。

gān shùn lǚ cì qǐ yuán, liáo zhǔ dàn dié xióng zhōu, lìng hái xià guó jiāng tǔ, bù kěn fā bīng. liáng shì nǎi zì wèi biǎo qǐng zhī, duō yuàn wàng yǔ. liáo zhǔ bù yuè, shēng yán diǎn jí rén mǎ yīng yuán xià guó, réng cì jìng shàng bù chū.
乾順屢次乞援，遼主但牒雄州，令還夏國疆土，不肯發兵。梁氏乃自為表請之，多怨望語。遼主不悅，聲言點集人馬應援夏國，仍次境上不出。

àn: shū liáng shì hé? zhì huò shǐ yě. liáng shì yǐ liáo zhǔ bù kěn yīng yuán, zì wèi biǎo qǐng, zhì yǐ yuàn cí, féng nù. tā rì jiū dú zhī huò shǐ yú cǐ yǐ.
按：書「梁氏」何？志禍始也。梁氏以遼主不肯應援，自為表請，致以怨辭，逢怒。他日鳩毒之禍始於此矣。

fān bù hē qiáng shān é xīn nèi bēn.
蕃部喝強山、訛心內奔。

èr rén nǎi jiān jūn mèi lēi dōu bū qīn suí, yóu jīng yuán rù jiàng, jù shòu zuǒ bān diàn zhí. qiáng shān yán xià guó yù yǐ jīn qiū bìng bīng kòu yí lù, bù gōng chéng zhài, dàn mì biàn shēn rù, shā lüè rén hù. jīng lüè sī yǐ wén.
二人乃監軍妹勒都逋親隨，由涇原入降，俱受左班殿直。強山言夏國欲以今秋並兵寇一路，不攻城寨，但覓便深入，殺掠人戶。經略司以聞。

qiū qī yuè, yǐ bīng rù jīng yuán.
秋七月，以兵入涇原。

liáng shì yǐ zhōng guó zhú méi yān qián hòu liǎng xiá, kòng è tiān dū xíng shì, yú shì biān lán rén mǎ, chū méi lóng dé zhài jiǔ yáng gǔ, yòu yú chēng gōu duàn dà dào jué háo zuò qiàn, zòng yóu qí qīn shā biān pù shù zú. shǒu jiāng zhé kě shì tóng fān guān mù huà lǜ bīng cì xiè chū jī, fāng zhǐ.
梁氏以中國築沒煙前、後兩峽，控扼天都形勢，於是編攔人馬，出沒隆德寨、九羊谷，又於檉溝段大道掘濠作塹，縱游騎侵殺邊鋪戍卒。守將折可適同蕃官慕化率兵伺懈出擊，方止。

lüè xī hé píng xī zhài.
掠熙河平西寨。

lǔ shú hù èr shí yú.
擄熟戶二十餘。

bā yuè, wéi míng jì yǐ bīng bǎo qīng lǐng, yǔ yán jiāng miáo lǚ zhàn, bài jī.
八月，嵬名濟以兵保青嶺，與延將苗履戰，敗績。

chū, zhōng guó wén qiáng shān yán, móu zòng bīng tǎo dàng. yú shì wáng shùn chén chū xī hé, zhāng shì yǒng chū hé dōng, zhé kě shì chū jīng yuán. yán qiǎn lǚ hù qī jiāng jiǔ qiān qí, yú shì yuè qī rì huì yú liǔ qīng píng. jié dàn, zhì qīng lǐng. jì tún bīng lǐng běi jù zhī, lǚ děng fèn jī, jì dà bài, bèi shā wǔ bǎi yú rén, wáng niú yáng wàn jì. lǐng nán běi yī dài, hé jià róu jiàn dài jǐn.
初，中國聞強山言，謀縱兵討盪。於是王舜臣出熙河，張世永出河東，折可適出涇原。延遣履護七將九千騎，於是月七日會於柳青平。詰旦，至青嶺。濟屯兵嶺北拒之，履等奮擊，濟大敗，被殺五百餘人，亡牛、羊萬計。嶺南北一帶，禾稼蹂踐殆盡。

jiǔ yuè, yǒu xīng chū dōng jǐng xī.
九月，有星出東井西。

rú tài bái zhuàng, zhàn zhě yún: gōng zhōng yǒu yōu. liáng shì wén zhī è, fù móu jǔ bīng.
如太白狀，占者云：「宮中有憂。」梁氏聞之惡，復謀舉兵。

dōng shí yuè, liáng shì fù zì jiāng gōng píng xià chéng, kuì hái.
冬十月，梁氏復自將攻平夏城，潰還。

zhōng guó zì chéng píng xià, yán biān zhū lù xiāng dù gāo yú, xiāng jì jìn zhú. guó rén fèn yuē: chàng gē zuò lè dì, dōu bèi hàn jiā zhàn què, hòu hé yǐ kān? liáng shì móu jǔ guó zhēng zhī, yǔ gān shùn jì yuē: píng xià shì zhū lěi zuì dà, shǒu jiāng guō chéng zuì zhī bīng. bīng fǎ: gōng qí jiān, zé xiá zì pò. yú shì qīn jiāng sì shí wàn zhòng, zì méi yān xiá jí qū píng xià. lián yíng bǎi lǐ, jiàn gāo chē yuē duì lěi, zài shù bǎi rén, tián qiàn ér jìn, fēi shí jī huǒ, zhòu yè bù xī, bīng shì sǐ zhě shù qiān, shāng zhě bèi zhī. jīng shí sān rì, chéng zhōng hàn yù yǒu fāng, zhōng bù néng pò, liáng jiàn fá. yī xī, dà fēng qǐ xī běi, chōng chē xī zhèn zhé, zhòng dà kuì, liáng shì cán kū lí miàn ér dùn.
中國自城平夏，沿邊諸路相度膏腴，相繼進築。國人憤曰：「唱歌作樂地，都被漢家占卻，後何以堪？」梁氏謀舉國爭之，與乾順計曰：「平夏視諸壘最大，守將郭成最知兵。兵法：攻其堅，則瑕自破。」於是親將四十萬眾，自沒煙峽疾趨平夏。連營百里，建高車曰「對壘」，載數百人，填塹而進，飛石激火，晝夜不息，兵士死者數千，傷者倍之。經十三日，城中捍禦有方，終不能破，糧漸乏。一夕，大風起西北，衝車悉震折，眾大潰，梁氏慚哭嫠面而遁。

àn: shū fù jiāng, shén cí yě. liáng shì qióng bīng dú wǔ, yǐ yī nǚ zǐ cháng zài háng jiān, jūn zhōng yǒu fù rén, bīng qì wèi bù yáng. dà fēng zhèn chē, róng zhòng bēn kuì, yǒu zì lái yǐ. suī cán kū lí miàn, qǐ zú yǎn qí xiū zāi?
按：書「復將」，甚詞也。梁氏窮兵黷武，以一女子常在行間，軍中有婦人，兵氣為不揚。大風震車，戎眾奔潰，有自來矣。雖慚哭嫠面，豈足掩其羞哉？

yù shǐ zhōng chéng rén duō chǔ qīng jǔ zú nèi jiàng.
御史中丞仁多楚清舉族內降。

chǔ qīng guān zài fān zǎi xiàng shū mì shǐ xià, fù dīng sǐ, zhí bǎo zhōng dài wèi tǒng jūn. chǔ qīng zhí suī gāo, bù dé zhuān bīng bǐng, cháng qǐng yú liáng shì, bù xǔ, xīn cháng yàng yàng. shí guó bīng rù kòu, chǔ qīng xié jiā kǒu sì shí yú rén cóng jiān dào nèi tóu, jī shēng jīn sān bǎi liǎng, bìng guān fú bǎo wán ān jiān xiù lóng zhàng rù xiàn. xī hé jīng lüè sī shì zhī jù shì jiā wù, zhū qiāng bù jí yě. zhé zōng zhào fù què, hái suǒ xiàn wù, shòu gān zhōu tuán liàn shǐ yòu xiāng zhuō luó yī dài dōu xún jiǎn shǐ.
楚清官在蕃宰相、樞密使下，父丁死，侄保忠代為統軍。楚清職雖高，不得專兵柄，嘗請於梁氏，不許，心常怏怏。時國兵入寇，楚清攜家口四十餘人從間道內投，齎生金三百兩，並冠服、寶玩、鞍韉、繡龍帳入獻。熙河經略司視之俱世家物，諸羌不及也。哲宗詔赴闕，還所獻物，授甘州團練使、右廂卓羅一帶都巡檢使。

shí yī yuè, fù qiǎn shǐ qǐ yuán yú liáo.
十一月，復遣使乞援於遼。

chū, liáng shì wéi píng xià, kǒng zhū lù fù yuán, qiǎn fù mǎ dū wèi wǎng luó tún luó sà lǐng, yù xī hé lù dà shǒu lǐng bù xīn tún liáng chēng tái, wéi míng jì zhù bái chí, yù yán qín fèng zhū lù. gōng chéng fǔ shí èr rì, wén xī hé wáng mǐn rù jiè zhǎn wǎng luó, yán liú ān zhāng chéng rù jiè bài bù xīn wéi míng jì děng, jūn zhōng suì wú dòu zhì. jí hái, jiǎn sàng rén mǎ èr wàn yú, niú yáng mǎ tuó shù wàn, shù bǎi lǐ zhōng zú zhàng xù jī fén huǐ dài jǐn, guó zhōng duó qì. nǎi qiǎn shǒu lǐng wéi míng miē bù zhì liáo qǐ bīng, yóu kǒng hàn bīng shēn rù, yú zhū zhōu fēn jué jiào sù, diǎn jí zhū jiān jūn sī bīng, jiàn tà yán biān shí yòng, wèi qīng yě jì.
初，梁氏圍平夏，恐諸路赴援，遣駙馬都尉罔羅屯羅薩嶺，御熙河路；大首領布心屯梁檉台，嵬名濟駐白池，御延、秦鳳諸路。攻城甫十二日，聞熙河王愍入界斬罔羅，延劉安、張誠入界敗布心、嵬名濟等，軍中遂無鬥志。及還，檢喪人馬二萬餘，牛、羊、馬、駝數萬，數百里中族帳、蓄積焚毀殆盡，國中奪氣。乃遣首領嵬名咩布至遼乞兵，猶恐漢兵深入，於諸州分掘窖粟，點集諸監軍司兵，踐踏沿邊食用，為清野計。

qián shī rù jīng yuán, fàn gān xìng tiān shèng děng zhài.
潛師入涇原，犯乾興、天聖等寨。

liáng shì jì jiě píng xià wéi, rén mǎ réng zài jīng yuán jìn biān pán pō, jiàn guān jūn jǐn tún hú lú hé, zhī shēng shì bù xiāng yīng, qián qiǎn jīng ruì rù zhèn róng jūn, yǎn zhì èr zhài fén lüè. fǔ èr rì, wén yuán jūn zhì, zǒu huí. tiān dà xuě, rén mǎ jiāng dòng guò bàn.
梁氏既解平夏圍，人馬仍在涇原近邊盤泊，見官軍盡屯葫蘆河，知聲勢不相應，潛遣精銳入鎮戎軍，掩至二寨焚掠。甫二日，聞援軍至，走回。天大雪，人馬僵凍過半。

shí èr yuè, tǒng jūn wéi míng ā mái děng fù kuī píng xià, bèi qín, yú zhòng qì tiān dū shān ér kuì.
十二月，統軍嵬名阿埋等復窺平夏，被擒，餘眾棄天都山而潰。

xī shòu jiān jūn zài róu yuǎn shān běi, ā mái wèi liù lù dōu tǒng jūn, yǔ jiān jūn mèi lēi dōu bū jiē jié xiá yòng shì, chēng shàn zhàn. shí yǐ xù mù wèi míng, zì yuè chū sù bīng píng xià jìng, yù qí huáng hé dòng jiě rù fàn. zhé zōng zhào zhāng mì tú zhī. zhēn zhī wú bèi, qiǎn guō chéng zhé kě shì yǐ wàn qí yì dào bìng jìn, zhí rù qí zhàng zhí zhī. jǐn fú jiā shǔ, lǔ guó sān qiān yú, niú yáng shí wàn yú. zhòng hài è, suì qì tiān dū bù shǒu, wèi kě shì děng suǒ jù. zhāng yuē: jīng yuán qiǎn shī qiǎn gōng zhě fán sì cì, ér sān cì bīng mǎ suǒ zhì bù guò bǎi lǐ, xī rén yǐ wèi qiè, yòu yǐ wèi jì zhǐ yú cǐ, gù ā mái děng ān jū shān lín, wèi hàn bīng bù néng shēn rù, gù dé chéng qí bù bèi qín zhī. gài yì duò yú duō fāng wù zhī zhī jì yě.
西壽監軍在柔遠山北，阿埋為六路都統軍，與監軍妹勒都逋皆桀黠用事，稱善戰。時以畜牧為名，自月初宿兵平夏境，欲俟黃河凍解入犯。哲宗詔章密圖之。偵知無備，遣郭成、折可適以萬騎異道並進，直入其帳執之。盡俘家屬，擄馘三千餘，牛羊十萬餘。眾駭愕，遂棄天都不守，為可適等所據。章曰：涇原遣師淺攻者凡四次，而三次兵馬所至不過百里，西人以為怯，又以為技止於此，故阿埋等安居山林，謂漢兵不能深入，故得乘其不備擒之。蓋亦墮於多方誤之之計也。

qián xiá wú míng gé nèi tóu.
鈐轄吳名革內投。

míng gé jiàn guó bīng lǚ bài, liáng shì diǎn jí bù yǐ, yǔ dì míng shān jí jiā kǒu qī bǎi jiǔ shí yú rén nèi bēn, yǐ suǒ yǒu pái yìn rù xiàn.
名革見國兵屢敗，梁氏點集不已，與弟名山及家口七百九十餘人內奔，以所有牌印入獻。

àn: yī suì zhī zhōng, guó zhōng nèi jiàng zhě zhǒng xiāng jiē. qīn lí zhòng pàn, bāng guó jiāng wēi, liáng shì bù zhī bǎo jìng xī mín, yóu zì xíng diǎn jí, yí qí huò zhī sù yě.
按：一歲之中，國中內降者踵相接。親離眾叛，邦國將危，梁氏不知保境息民，猶恣行點集，宜其禍之速也。

yuè fàn dōng jǐng.
月犯東井。

fàn xī shàn běi dì èr xīng, tài shǐ zòu: zhǔ bīng sàng. liáng shì bù xǐng.
犯西扇北第二星，太史奏：「主兵喪。」梁氏不省。

fù: xuān hé yí shì: èr dì běi shòu, dào yù lǜ yī lì, yǐn dì yǐ shuǐ, qiě jìn liáng qiǔ yuē: chén běn hàn rén, xī fù zhōu zhōng wèi yán ān qián xiá, yuán fú chū yǔ xià rén zhàn, bīng bài, fù zǐ bèi qín, yóu shì shì yú xī xià. xuān hé zhōng, xī xià chū bīng zhù liáo, wèi jīn rén suǒ zhí, shòu líng zhōu zǒng guǎn. kǎo shì nián yán bīng sān rù xià jiè, wèi zēng dà bài, qiě líng zhōu shǔ xià, jīn wèi cháng qǔ qí dì, hé yǐ yǒu zǒng guǎn zhī shè? cǐ bì yě jì yǒu wù.
附：《宣和遺事》：「二帝北狩，道遇綠衣吏，飲帝以水，且進糧糗曰：『臣本漢人，昔父周忠為延安鈐轄，元符初與夏人戰，兵敗，父子被擒，由是仕於西夏。宣和中，西夏出兵助遼，為金人所執，授靈州總管。』」考是年延兵三入夏界，未曾大敗，且靈州屬夏，金未嘗取其地，何以有總管之設？此必野紀有誤。