chóng níng sān nián xià zhēn guān sì nián chūn èr yuè, fèi tǒng jūn rén duō bǎo zhōng, yǐ bīng gōng wèi yán qìng sān zhōu.
崇寧三年、夏貞觀四年春二月，廢統軍仁多保忠，以兵攻渭、延、慶三州。

zuǒ xiāng zhuō luó jiān jūn sī dì zài huáng hé běi, tǒng jūn rén duō bǎo zhōng sù xiá jié, zhù bīng cuò zi shān, zǒng lǐng xī nán bù zú, yǔ miǎo chuān shǒu lǐng wēn xī xīn lín jìng xiāng shàn. yuán zhōng, biān chén lìng wēn xī xīn wěi qū quàn yù, xǔ chú jié dù shǐ, lìng bǎo shǒu jiù tǔ, zì wèi yī fān. yǐ liáng yǐ bū cāi jì, bù gǎn dòng. yǐ bū sǐ, bǎo zhōng céng qiǎn shǐ zhì xī hé, qǐng nèi fù, bù guǒ. shí shàng shū zuǒ pú shè cài jīng shǐ xī hé shuài wáng hòu zhāo zhī. hòu yán: bǎo zhōng suī yǒu guī yì, xià wú fù zhě. zhāng shù shàng, jīng zé hòu yì jí, nǎi qiǎn qí dì fù bǎo zhōng suǒ jì shì, hái, wèi luó zhě suǒ huò. gān shùn zhuī bǎo zhōng fù yá zhàng. jīng yóu yù zhāo zhì, hòu yán: bǎo zhōng bù néng fù lǐng jūn zhèng, shǐ de zhī, yī pǐ fū ěr, hé yì yú shì? jīng bù tīng, qián shǐ rén yǐ jīn bó yòu zhī. gān shùn nù, shēng yán jiǎ bīng yú liáo, diǎn jīng bīng shù qiān qí, chū rù wèi yán qìng sān zhōu jiān, chāo lüè mín chù, dà sì cí.
左廂卓羅監軍司地在黃河北，統軍仁多保忠素黠桀，駐兵銼子山，總領西南部族，與邈川首領溫溪心鄰境相善。元中，邊臣令溫溪心委曲勸諭，許除節度使，令保守舊土，自為一蕃。以梁乙逋猜忌，不敢動。乙逋死，保忠曾遣使至熙河，請內附，不果。時尚書左僕射蔡京使熙河帥王厚招之。厚言：「保忠雖有歸意，下無附者。」章數上，京責厚益急，乃遣其弟赴保忠所計事，還，為邏者所獲。乾順追保忠赴牙帳。京猶欲招致，厚言：「保忠不能復領軍政，使得之，一匹夫耳，何益於事？」京不聽，潛使人以金帛誘之。乾順怒，聲言假兵於遼，點精兵數千騎，出入渭、延、慶三州間，抄掠民畜，大肆辭。

àn: xià zì yuán hào jiàn hào, shì shì kuī biān. zuì zhī zhě bù yún jié xiá, jí yuē xiōng wán. gài zūn zhōng guó jiàn mán yí, chūn qiū fǎ yě. dài gān shùn qǐng hé, suì shí rù gòng. gān tíng yīn qí mù yì, zhèng dāng shì yǐ huái róu. kuàng qí guó zhōng jiàn xué yǎng xián, bù fù shàng wǔ, cǐ zhèng dé suī zhī huì lǐ zhì zhī qiū yě. fū hé yù jiàn biān gōng, qián shī jì yòu shǐ qí jūn chén yí èr, fù qǐ bīng duān? móu guó bù zāng, shuí zhī jiù yú?
按：夏自元昊僭號，世世窺邊。罪之者不雲「桀黠」，即曰「凶頑」。蓋尊中國賤蠻夷，《春秋》法也。迨乾順請和，歲時入貢。乾廷因其慕義，正當示以懷柔。況其國中建學養賢，不復尚武，此正德綏之會、禮致之秋也。夫何欲建邊功，潛施計誘使其君臣疑貳，復啟兵端？謀國不臧，誰之咎歟？

xià wǔ yuè, qiǎn bīng zhēng shí bǎo chéng, bù kè.
夏五月，遣兵爭石堡城，不克。

chū, yán jiāng jǐng sī lì qū zhēn gōng bá mó yá jiā lú fú tú zhū zhài, zhī yán zhōu shěn kuò yì zhú chéng, bù guǒ. jí shǎn xī zhuǎn yùn shǐ táo jié fū zhī yán zhōu, yì zhù zhōu běi zhī shí bǎo zhài. shí bǎo yǐ tiān jiàn wèi xiǎn, kě jìn zhě wéi yí lù, sòng chū cháng zhì chéng, zhì dào hòu fèi zhī, suì wèi xià yǒu, jiào sù qí jiān yǐ qiān shù. chéng jì chéng, gān shùn fèn yuē: hàn jiā duó wú jīn kū guō. jí fā tiě qí zhēng zhī. jié fū bù fèn jiāng shì jī bài xià bīng, tǒng jūn yǐ xià bèi shā zhě shù shí bǎi rén.
初，延將景思立、曲珍攻拔磨崖、葭蘆、浮圖諸寨，知延州沈括議築城，不果。及陝西轉運使陶節夫知延州，議筑州北之石堡寨。石堡以天澗為險，可進者惟一路，宋初嘗置城，至道後廢之，遂為夏有，窖粟其間以千數。城既成，乾順憤曰：「漢家奪吾金窟堝。」亟發鐵騎爭之。節夫部分將士擊敗夏兵，統軍以下被殺者數十百人。

liù yuè, zhàn yú líng zhōu chuān, fù bài. qiǎn shǐ qiú yuán yú liáo.
六月，戰於靈州川，復敗。遣使求援於遼。

hé nán xī shí wǔ zhōu, xià guó shí yǒu qí sì. dōng lù yóu qīng yuǎn jù luó shān qì líng wǔ bù jí bǎi lǐ, tè yǐ wǔ jiān jūn tǒng yān, ér wéi zhōu yòu shì líng wǔ wèi yòu bì. zhōng chuán yù duàn qí yào hài, qiǎn jiāng zhé kě shì lǐng ruì qí chū xiāo guān báo líng zhōu chuān. xià bīng cù bù bèi, dà bài. fān mín fú lǎo xié zhì, zhōng yè rù zhōu chéng, bèi fú zhě shén huǒ. gān shùn nǎi qiǎn lǐ zào fú tián ruò shuǐ zhì liáo qiú yuán.
河南西十五州，夏國十有其四。東路由清遠距羅山訖靈武不及百里，特以五監軍統焉，而韋州又恃靈武為右臂。鍾傳欲斷其要害，遣將折可適領銳騎出蕭關薄靈州川。夏兵猝不備，大敗。蕃民扶老挾稚，中夜入州城，被俘者甚夥。乾順乃遣李造福、田若水至遼求援。

dōng shí yuè, qiǎn shǐ qǐng hé bù dé, lüè zhèn róng jūn.
冬十月，遣使請和不得，掠鎮戎軍。

zhōng guó yòng cài jīng jì, lìng xī biān zhāo zhì xià rén, wú lùn shǒu cóng, shǎng tóng zhǎn jí. táo jié fū zài yán ān dà jiā zhāo yòu, xī mín fàng mù jìn biān zhě zhé xié yǐ bīng, bù cóng zé shā zhī. gān shùn xùn cí qǐng hé, jié fū jù zhī, bù dé dá. gān shùn nù, hé sì jiān jūn zhòng tū rù jīng yuán, wéi píng xià chéng, shā qián xiá yáng zhōng, gōng zhèn róng jūn, lüè shù wàn kǒu ér fǎn.
中國用蔡京計，令西邊招致夏人，毋論首從，賞同斬級。陶節夫在延安大加招誘，西民放牧近邊者輒脅以兵，不從則殺之。乾順巽詞請和，節夫拒之，不得達。乾順怒，合四監軍眾突入涇原，圍平夏城，殺鈐轄楊忠，攻鎮戎軍，掠數萬口而返。

àn: jié fū dà jiā zhāo yòu, zhé shā fàng mù, xià bù zhī yuàn, cóng ér qǐng hé, kě wèi yǒu lǐ yǐ. nǎi jù bù yǐ wén, zhì biān mín tú tàn, qū qǐ zài xià yú?
按：節夫大加招誘，輒殺放牧，夏不之怨，從而請和，可謂有禮矣。乃拒不以聞，致邊民塗炭，曲豈在夏歟？

fù: sòng shǐ lǐ nán gōng chuán: zhī yán ān fǔ, xià rén gōng jīng yuán, nán gōng chū bīng dǎo qí xū, xià bīng nǎi tuì. kǎo xià guó chuán, dāng xià rén fàn jīng yuán shí, guó zhōng bù wén yǒu shòu bīng shì.
附：《宋史·李南公傳》：「知延安府，夏人攻涇原，南公出兵搗其虛，夏兵乃退。」考《夏國傳》，當夏人犯涇原時，國中不聞有受兵事。

chóng níng sì nián xià zhēn guān wǔ nián chūn zhēng yuè, fù qǐ yuán yú liáo. liáo wèi zhī qǐng bà bīng.
崇寧四年、夏貞觀五年春正月，復乞援於遼。遼為之請罷兵。

gān shùn fù qiǎn lǐ zào fú děng rú liáo qiú yuán, qiě qǐ fá sòng. liáo zhǔ chū bīng qiān yú tún sāi shàng, qiǎn shū mì zhí xué shì gāo duān lǐ rù gòng, yǐ yīn yà wèi yán, qǐng bà fá xià bīng.
乾順復遣李造福等如遼求援，且乞伐宋。遼主出兵千餘屯塞上，遣樞密直學士高端禮入貢，以姻婭為言，請罷伐夏兵。

èr yuè, yuè rù dōng jǐng.
二月，月入東井。

fàn jù xīng. wèi jǐ, fàn shuǐ wèi.
犯距星。未幾，犯水位。

jiān jūn fù mǎ wù yí lǜ shī yuán yín chuān zhài, zhàn yú sōng píng lǐng, bài mò, suì shī yín zhōu.
監軍駙馬兀移率師援銀川寨，戰於嵩平嶺，敗歿，遂失銀州。

chū, xú xǐ děng yú yǒng lè xiǎo chuān zhú xīn chéng, jù gù yín zhōu èr shí wǔ lǐ, qián jù yín zhōu dà chuān, cì míng yín chuān zhài. jí yǒng lè xiàn, yín chuān yì méi. zhì shì, guān jūn wéi zhī, chéng zhōng gù shǒu, bì jiāng hán shì zhōng zhǎn guān shā shǒu chéng jiāng, zhì shǒu pí wài, zhū jūn chéng zhī, zhài suì kuì. wù yí yǐ zhòng bīng fù yuán, cì sōng píng lǐng, yǔ shì zhōng zhàn, bù shèng ér zǒu. é chū jiān dào zhēng zhī, fù bài sǐ yú zhèn. yín zhōu shǒu jiāng jiē qì chéng zǒu.
初，徐禧等於永樂小川築新城，距故銀州二十五里，前據銀州大川，賜名「銀川寨」。及永樂陷，銀川亦沒。至是，官軍圍之，城中固守，裨將韓世忠斬關殺守城將，擲首陴外，諸軍乘之，寨遂潰。兀移以重兵赴援，次嵩平嶺，與世忠戰，不勝而走。俄出間道爭之，復敗死於陣。銀州守將皆棄城走。

sān yuè, yíng huò fàn dōng jǐng.
三月，熒惑犯東井。

liú jǐng jù, rù yuè.
留井距，入鉞。

yǐ bīng nà xī fān xī shē luó sā, gōng xuān wēi chéng, bù kè.
以兵納西蕃溪賒羅撒，攻宣威城，不克。

táo xī ān fǔ shǐ wáng hòu zài dìng shàn huáng, tǔ bō zhǒng luò sàn luàn, xī shē luó sā yǔ duō luó bā zǒu tóu xià guó. cháo shùn móu nà zhī, hé sì jiān jūn bīng shù wàn gōng xuān wēi chéng. zhī shàn zhōu gāo yǒng nián chū yuán, xíng sān shí lǐ, féng qiāng zhàng xià qīn bīng shù bǎi yíng zhī, jiē yǒng nián xī suǒ tuī nà shú hù, xìn zhī bù shè bèi, qiāng jù zhí zhī. duō luó bā wèi qí xià yuē: cǐ rén duó wú guó, shǐ wú zōng zú piào luò wú chù suǒ. shā zhī, tàn qí xīn gān shí yān. huī zōng lìng yuán bīng shēn rù jí fēn qí shì, wú lìng zhuān xiàng dōng fāng, xī hé qián xiá zhào lóng zhì tiě shān, xiān dēng xiàn zhèn, shì zú shū sǐ zhàn. xià bīng wén zhī, suì jiě wéi.
洮西安撫使王厚再定鄯、湟，吐蕃種落散亂，溪賒羅撒與多羅巴走投夏國。朝順謀納之，合四監軍兵數萬攻宣威城。知鄯州高永年出援，行三十里，逢羌帳下親兵數百迎之，皆永年昔所推納熟戶，信之不設備，羌遽執之。多羅巴謂其下曰：「此人奪吾國，使吾宗族漂落無處所。」殺之，探其心肝食焉。徽宗令援兵深入急分其勢，無令專向東方，熙河鈐轄趙隆至鐵山，先登陷陣，士卒殊死戰。夏兵聞之，遂解圍。

àn: chūn qiū shū nà, bù yīng nà zhě yě. zī shū zhě, yǔ xià yě. jiǎo shì yǒu dà gōng yú sòng, xiā zhēng lǒng zā bèi wèi wáng hòu suǒ bī, jǔ tǔ chū jiàng, sòng zhī fù xī fān shén yǐ. xī shē luó sā nǎi jiǎo shì yì, duō luó bā fèng zhī xí jù qīng táng, yì zì fù gù dì, fēi yǔ zhōng guó zhēng yě. zì tóng guàn zài fù huáng shàn, zhǒng luò cuī cán, gān shùn yǐ yīn hǎo zhī gù, wèi zhī chū gōng xuān wēi, fēi xìng miè zhī yì hū!
按：《春秋》書「納」，不應「納」者也。茲書者，予夏也。角氏有大功於宋，瞎征、攏拶輩為王厚所逼，舉土出降，宋之負西蕃甚矣。溪賒羅撒乃角氏裔，多羅巴奉之襲據青唐，亦自復故地，非與中國爭也。自童貫再復湟、鄯，種落摧殘，乾順以姻好之故，為之出攻宣威，非興滅之義乎！

liáo yǐ zōng nǚ lái guī.
遼以宗女來歸。

liáo zhǔ fēng zōng nǚ nán xiān wèi chéng ān gōng zhǔ, guī yú gān shùn.
遼主封宗女南仙為成安公主，歸於乾順。

àn: qián yì chéng xìng píng shū gōng zhǔ yǐ. zī shū zōng nǚ, jiàn chéng ān zhī xián bù yǐ gōng zhǔ zhòng yě. bù yǐ gōng zhǔ zhòng, zé fēi yì chéng xìng píng suǒ kě bìng chēng zhě, gù yì wén shū zhī.
按：前義成、興平書「公主」矣。茲書「宗女」，見成安之賢不以公主重也。不以公主重，則非義成、興平所可並稱者，故異文書之。

lüè sāi mén zhài.
掠塞門寨。

gān shùn yǐ táo jié fū chéng yín zhōu, qiǎn bīng zhēng zhī. dié gào xià zhòng yǐ dōng, jié fū yuē: bì xī qū jīng yuán yě. qiǎn bì jiāng gěng duān yàn lǜ bīng jí chí zhì yín zhōu hù zhī, wǔ rì chéng chéng. xià bīng cóng jīng yuán zhì, jiàn bèi yù yǐ gù, yóu xìng zǐ hé dōng shān rù yán zhōu sāi mén zhài, dà lüè wǔ rì, hái.
乾順以陶節夫城銀州，遣兵爭之。諜告夏眾已東，節夫曰：「必西趨涇原也。」遣裨將耿端彥率兵疾馳至銀州護之，五日城成。夏兵從涇原至，見備御已固，由杏子河東山入延州塞門寨，大掠五日，還。

qiǎn bīng zhēng xiāo guān, bài huán qìng jiāng zhé kě shì yú tà kǒu.
遣兵爭蕭關，敗環慶將折可適於踏口。

xiāo guān shàn shuǐ cǎo, biàn tún jù, wèi xià guó zuǒ bì dì, yǒu jiù chéng zhǐ. zhōng chuán yì chéng zhī, qiǎn kě shì jiāng bīng hù yì, yù yǔ shī dào, zhì tà kǒu, xià bīng chéng zhī, kě shì bài zǒu.
蕭關善水草，便屯聚，為夏國左臂地，有舊城址。鍾傳議城之，遣可適將兵護役，遇雨失道，至踏口，夏兵乘之，可適敗走。

xià sì yuè, gōng lín zōng zhài, bù kè.
夏四月，攻臨宗寨，不克。

lín zōng shǔ huáng zhōu, wéi zhī shù zhòng, fú bīng rǔ lào hé xī, yāo jié zhōng guó yuán bīng. zhī zhōu xīn shū xiàn qiǎn bù jiāng lǐ níng jiāng bīng chū zhàn, xiān yǐ tiě qí róu fú chù, zòng bīng fèn jī, suì bài.
臨宗屬湟州，圍之數重，伏兵乳酪河西，邀截中國援兵。知州辛叔憲遣部將李寧將兵出戰，先以鐵騎蹂伏處，縱兵奮擊，遂敗。

àn: sòng zì cài jīng zhuān zhèng, tóng guàn shàn bīng, kāi biān shēng shì, fēi xī fān jí xī xià ěr. xī fān shuāi luàn, shì bù fù zhī xī xià shì qí bīng lì, lián cì rù rǎo. rán jù bù shū kòu, yǐ qū zài zhōng guó, bù dé zhuān zuì xià yě.
按：宋自蔡京專政，童貫擅兵，開邊生事，非西蕃即西夏耳。西蕃衰亂，勢不復支；西夏恃其兵力，連次入擾。然俱不書「寇」，以曲在中國，不得專罪夏也。

wǔ yuè, gōng shùn níng zhài jí běi fān shì chéng, yòu bài.
五月，攻順寧寨及北蕃市城，又敗。

táo jié fū jì chéng shí bǎo yín zhōu, shàng yán: hóng yòu zhū zhōu yǐ zài gù pàn zhōng, héng shān zhī dì shí yǒu qī bā, xìng zhōu cháo xué qiǎn lù, zhí kě jì qǔ. yīn chén qǔ xìng líng zhī cè. cài jīng lìng xī biān chǔ sù yǐ dài. gān shùn wén zhī, xiān yǐ bīng gōng shùn níng zhài, yán dì èr fù jiāng liú yán qìng fèn jī, nǎi tuì. zhuǎn gōng huáng zhōu běi fān shì chéng, yòu wèi xīn shū xiàn suǒ bài.
陶節夫既城石堡、銀州，上言：「洪、宥諸州已在顧盼中，橫山之地十有七、八，興州巢穴淺露，直可計取。」因陳取興、靈之策。蔡京令西邊儲粟以待。乾順聞之，先以兵攻順寧寨，延第二副將劉延慶奮擊，乃退。轉攻湟州北蕃市城，又為辛叔憲所敗。

liù yuè, yí shǐ rú liáo xiè.
六月，遺使如遼謝。

yīn cì hūn yě, qiě gòng fāng wù.
因賜婚也，且貢方物。

dōng shí èr yuè, fù shǐ qǐ yuán yú liáo. liáo shǐ rù qǐng qīn dì.
冬十二月，復使乞援於遼。遼使入請侵地。

gān shùn fù qiǎn lǐ zào fú tián ruò shuǐ qù liáo fù jiù. liáo shǐ shū mì fù shǐ xiāo gěn rù cháo yán: cháo tíng chū bīng qīn xià, jīn dà liáo yǐ dì mèi jià xià guó zhǔ, qǐng zǎo tuì bīng, hái suǒ qīn dì. huī zōng qiǎn hàn lín xué shì lín shū bào shǐ.
乾順復遣李造福、田若水趣遼赴救。遼使樞密副使蕭艮入朝言：「朝廷出兵侵夏，今大遼以帝妹嫁夏國主，請早退兵，還所侵地。」徽宗遣翰林學士林攄報使。

chóng níng wǔ nián xià zhēn guān liù nián chūn zhēng yuè, huì xīng jiàn.
崇寧五年、夏貞觀六年春正月，彗星見。

chū xī fāng, qí zhǎng jìng tiān.
出西方，其長竟天。

èr yuè, liáo fù wèi qiú qīn dì.
二月，遼復為求侵地。

chū, lín shū bào pìn, cài jīng mì shǐ jī nù liáo guó, yǐ jué qí qǐng. shū shèng qì rù jìng, yà zhě xiǎo bù rú yí, zhé gòu biàn. jí jiàn liáo zhǔ, shǐ guì shòu shū, jí kàng yán: xià rén yǒu zuì, běi cháo bù néng jiā zé ér fǎn wèi zhī qǐng yé? liáo jūn chén bù zhī suǒ duì. jí hái, liáo zhǔ shǐ shū fù zòu, qiú hái xià guó chéng zhài, shū yǔ fù bù xùn, liáo zhǔ nù zhú zhī. qiǎn zhī běi yuàn shū mì shǐ xiāo dé lǐ dǐ nán yuàn shū mì shǐ niú wēn shū yǐ shǐ rén shī lǐ rù gào, réng qǐng hái yuán fú jiǎng hé yǐ hòu suǒ qīn xià dì. huī zōng xǔ hái chóng níng yǐ lái qīn dì, ruò xiān dì yǐ dìng jiāng huà, bù dé fù yì yě.
初，林攄報聘，蔡京密使激怒遼國，以絕其請。攄盛氣入境，迓者小不如儀，輒詬辯。及見遼主，始跪授書，即抗言：「夏人有罪，北朝不能加責而反為之請耶？」遼君臣不知所對。及還，遼主使攄附奏，求還夏國城寨，攄語復不遜，遼主怒逐之。遣知北院樞密使蕭得里底、南院樞密使牛溫舒以使人失禮入告，仍請還元符講和以後所侵夏地。徽宗許還崇寧以來侵地，若先帝已定疆畫，不得複議也。

àn: liáo zhī yú xià, shì wèi hūn yīn, cháng wèi zhī qǐ hé qǐng dì qiú tuì bīng, wú zú yì zhě. ér sòng zì shào shèng zhōng, zhāng shù píng xià, tà zhài wǔ shí yú suǒ, yòu jīng táo jié fū rì sì jìn zhú, xià zhī xuē ruò shén yǐ. yú cǐ ér fú qí shuāi, pái qí nán, xù lín zhī yì, shuí yuē bù yí? kuàng shòu lín shū zhī wǔ, jué bù yǔ zhōng guó jiào, liáo zhī cǐ jǔ, shì chū zhì gōng, gù dié shū yǔ zhī.
按：遼之於夏，世為婚姻，嘗為之乞和請地求退兵，無足異者。而宋自紹聖中，章戍平夏，拓寨五十餘所，又經陶節夫日肆進築，夏之削弱甚矣。於此而扶其衰，排其難，恤鄰之誼，誰曰不宜？況受林攄之侮，絕不與中國較，遼之此舉，事出至公，故疊書予之。

xià liù yuè, qiǎn shǐ rú liáo xiè.
夏六月，遣使如遼謝。

zhōng guó jì xǔ xià hé, fèi yín zhōu wèi yín chuān chéng, bà wǔ lù jīng zhì shǐ, xǐ táo jié fū zhī hóng zhōu. gān shùn qiǎn lǐ zào fú rú liáo xiè jiě hé zhī dé.
中國既許夏和，廢銀州為銀川城，罷五路經制使，徙陶節夫知洪州。乾順遣李造福如遼謝解和之德。

dōng shí yuè, qiǎn shǐ rù xiè.
冬十月，遣使入謝。

zì yán qìng zhī yì, bīng lián zhě sān nián. zhì shì shǐ xiū zhí gòng, zì hòu suì shí tōng shǐ, biān jìng shǎo ān.
自延慶之役，兵連者三年。至是始修職貢，自後歲時通使，邊境少安。

dà guān yuán nián xià zhēn guān qī nián qiū bā yuè, qiǎn shǐ rù gòng.
大觀元年、夏貞觀七年秋八月，遣使入貢。

huì zhōng guó dà yàn xiǎng. gù zhì: wài guó shǐ yù yàn zhě, xià shǐ yú xī láng nán fù zuò, jiāo shǐ yǐ cì xiē kōng, jìn fèng yā yá cì jiāo zhōu, qì dān shè lì cóng rén zé yú dōng láng nán fù zuò. dà zhōng xiáng fú sì nián, shēng jiāo zhōu yú duǒ diàn, xià zhōu yā yá yú dōng láng nán tóu xiē kōng zuò. qī nián, yòu shēng guī zī shǐ fù yú xī láng nán zuò. zì hòu, suì wèi dìng zhì. shì shí, yú tián guī zī fú zhōu yí rù gòng, xià shǐ zuò sān shǐ shàng, chéng lǐ ér hái.
會中國大宴饗。故制：外國使預宴者，夏使於西廊南赴坐，交使以次歇空，進奉、押衙次交州，契丹舍利、從人則於東廊南赴坐。大中祥符四年，升交州於朵殿，夏州押衙於東廊南頭歇空坐。七年，又升龜茲使、副於西廊南坐。自後，遂為定製。是時，于闐、龜茲、涪州夷入貢，夏使坐三使上，成禮而還。

dà guān èr nián xià zhēn guān bā nián xià sì yuè, shì zǐ rén ài shēng.
大觀二年、夏貞觀八年夏四月，世子仁愛生。

shì zǐ, chéng ān gōng zhǔ suǒ shēng. gān shùn qiǎn shǐ gào yú liáo.
世子，成安公主所生。乾順遣使告於遼。

àn: zi shēng bù jǐn shū, zī shū rén ài hé? rén ài wèi liáo gōng zhǔ suǒ shēng, yì shí tòng liáo guó zhī wáng, fèn yì ér zú. shì kě zhì yě.
按：子生不盡書，茲書「仁愛」何？仁愛為遼公主所生，異時痛遼國之亡，憤悒而卒。是可志也。

liù yuè, yǐ bīng shù gài lóng wēi.
六月，以兵戍蓋龍危。

zhōng guó jì fù táo zhōu, fù gōng xī gē chéng, xī fān wáng zǐ zāng zhēng pū gē jiàng. jiàn jī shí jūn, jù gài lóng wēi bù jí bǎi lǐ. gān shùn kǒng bèi qīn lüè, yǐ bīng wǔ qiān shù zhī.
中國既復洮州，復攻溪哥城，西蕃王子臧征撲哥降。建積石軍，距蓋龍危不及百里。乾順恐被侵掠，以兵五千戍之。

qiū jiǔ yuè, yí dié dìng biān jūn, qǐng bà zhú bǎo.
秋九月，移牒定邊軍，請罷築堡。

dìng biān jūn xiàng jù tián jǐng zī duō yí lǐng jiè hòu shí yú lǐ, cháng zhú guān huà tōng huà èr bǎo, è bū qí lǐng tōng zǔ lǐng zhū ài. zhì shì, yòu yú lēi yá yuán zhú shén táng bǎo, qù zhuō wàng chù jǐn sān lǐ. gān shùn yí dié qǐng bà yì, bù bào.
定邊軍向距甜井觜多移嶺界堠十餘里，嘗築觀化、通化二堡，扼逋祈嶺、通祖嶺諸隘。至是，又于勒崖原築神堂堡，去卓望處僅三里。乾順移牒請罷役，不報。

dōng shí yuè, shǐ hè tiān níng jié.
冬十月，使賀天寧節。

zhōng guó jǐn shōu xī fān dì, huī zōng xià zhào, qū shè xī hé lán huáng qín fèng yǒng xìng jūn lù, bīng mín huān yuè. shǐ rén yóu xī hé rù, yí lù yíng zhě xián jiā lǐ.
中國盡收西蕃地，徽宗下詔，曲赦熙河蘭湟、秦鳳、永興軍路，兵民歡悅。使人由熙河入，一路迎者咸加禮。

dà guān sān nián xià zhēn guān jiǔ nián chūn èr yuè, qiǎn jiāo yàn jiān zhì jīng yuán dìng jiāng jiè, bù guǒ.
大觀三年、夏貞觀九年春二月，遣焦彥堅至涇原定疆界，不果。

zì shào shèng hòu, xī biān jiāng yì bù dìng. gān shùn lǚ yǐ wèi yán, shí qiǎn yàn jiān rù jīng yuán qǐng huà jiè zhì, zhī huái dé jūn zhǒng shī dào liú yǔ yì. yàn jiān bì yù de gù dì, shī dào yuē: rú yán gù dì, dāng yǐ hàn táng wèi zhèng, zé jūn jiā jiāng tǔ yì cù yǐ. yàn jiān wú yǐ duì.
自紹聖后，西邊疆議不定。乾順屢以為言，時遣彥堅入涇原請畫界至，知懷德軍种師道留與議。彥堅必欲得故地，師道曰：「如言故地，當以漢、唐為正，則君家疆土益蹙矣。」彥堅無以對。

xià sì yuè, qiǎn shǐ rú liáo.
夏四月，遣使如遼。

shǐ rén jiāo yàn jiān guī, gān shùn yǔ qún chén móu yuē: shēn yīng zōng shè zhī zhòng, bù néng fù xiān cháo gù tǔ, chǐ yě. rán sòng shì bīng wēi, fēi zhàng běi cháo zhī lì, shì qiě bù néng. yīn shǐ rén gào yú liáo, qǐng qiǎn xìn shǐ yù sòng.
使人焦彥堅歸，乾順與群臣謀曰：「身膺宗社之重，不能復先朝故土，恥也。然宋恃兵威，非仗北朝之力，勢且不能。」因使人告於遼，請遣信使諭宋。

dōng shí yuè, qiǎn shǐ rù gòng.
冬十月，遣使入貢。

shǐ rén yǔ pó zhàn chéng shǐ tóng rù jiàn.
使人與婆、占城使同入見。

dà guān sì nián xià zhēn guān shí nián chūn zhēng yuè, rù gòng fāng wù.
大觀四年、夏貞觀十年春正月，入貢方物。

gān shùn qǐng liáo yù sòng, liáo zhǔ bù xǔ. fù shǐ rù xiàn fāng wù, jì de yào qǐng, yā bàn zuǒ sī yuán wài láng fàn tǎn yīng duì yǒu jié, shǐ bù gǎn zhēng.
乾順請遼諭宋，遼主不許。復使入獻方物，冀得要請，押伴左司員外郎范坦應對有節，使不敢爭。

sān yuè, qiǎn shǐ gòng yú liáo.
三月，遣使貢於遼。

réng yǐ lǐ zào fú chōng gòng fèng shǐ, zào fú yú shì wǔ shǐ liáo yǐ.
仍以李造福充供奉使，造福於是五使遼矣。

qiū jiǔ yuè, guā shā sù sān zhōu jī.
秋九月，瓜、沙、肅三州飢。

guā shā zhū zhōu sù xiān gēng jià, zhuān yǐ xù mù wèi shēng. zì sān yuè bù yǔ, zhì yú shì yuè, shuǐ cǎo fá jué, chì dì shù bǎi lǐ, niú yáng wú suǒ shí, fān mín liú wáng zhě shén zhòng. jiān jūn sī yǐ wén, gān shùn mìng fā líng xià zhū zhōu sù zhèn zhī.
瓜、沙諸州素鮮耕稼，專以畜牧為生。自三月不雨，至於是月，水草乏絕，赤地數百里，牛羊無所食，蕃民流亡者甚眾。監軍司以聞，乾順命發靈、夏諸州粟賑之。

dōng shí yuè, tài bái zhòu jiàn.
冬十月，太白晝見。

qún chén xián wèi zhǔ bīng sàng, qǐng xiū shěng, bù bào.
群臣咸謂主兵喪，請修省，不報。

zhèng hé yuán nián xià zhēn guān shí yī nián xià liù yuè, qiǎn shǐ gòng yú liáo.
政和元年、夏貞觀十一年夏六月，遣使貢於遼。

liáo zhǔ qīng shǔ sàn shuǐ yuán, jiāng chū liè, shǐ rén jiàn yú xíng zài, mìng cóng xíng.
遼主清暑散水原，將出獵，使人見於行在，命從行。

qiū bā yuè, xià zhōu dà shuǐ.
秋八月，夏州大水。

dà fēng yǔ, hé shuǐ bào zhǎng. hàn yuán qú yì, xiàn zhǎng dī rù chéng, huài jūn yíng wǔ suǒ cāng kù mín shě qiān yú qū.
大風雨，河水暴漲。漢源渠溢，陷長堤入城，壞軍營五所、倉庫民舍千餘區。

dōng shí èr yuè, qiǎn shǐ rù gòng.
冬十二月，遣使入貢。

xià guó rù gòng, zhēng dàn shèng jié jū duō. yuán fēng mò, shén zōng zhào xià shǐ jiàn cí yí yǒng yī jiā bā nián wèi lì. zhì shì, zhōng guó zhòng lì yí zhì, shǐ rén suì zūn xīn yí tíng jiàn.
夏國入貢，正旦、聖節居多。元豐末，神宗詔夏使見辭儀永依嘉八年為例。至是，中國重立儀制，使人遂遵新儀廷見。

zhèng hé èr nián xià zhēn guān shí èr nián chūn èr yuè, mìng xuǎn rén yǐ zī gé jìn.
政和二年、夏貞觀十二年春二月，命選人以資格進。

fán zōng zú shì jiā yì gōng yì qīn, jù jiā fān hàn yī děng. gōng wén xué zhě, yóu yǐ bù cì zhuó.
凡宗族、世家議功、議親，俱加蕃漢一等。工文學者，尤以不次擢。

xià liù yuè shuò, bái hóng guàn rì.
夏六月朔，白虹貫日。

gān shùn mìng zhū chén zhí yán dé shī, yù shǐ dài fū móu níng kè rèn shū yán: zhì fǎ zhī yào, bù wài bīng xíng fù guó zhī fāng, wú fēi shí huò. guó jiā zì qīng bái liǎng yán bù tōng hù shì, gāo yú zhū rǎng jìn jiù shì wēi, bīng xíng wú bǎi rì zhī liáng, cāng chǔ wú sān nián zhī xù, ér wéi shì xī běi yī qū yǔ qì dān jiāo yì yǒu wú, qǐ suǒ yǐ yù guó jì hū? zì yòng bīng yán qìng yǐ lái, diǎn jí zé hài nóng shí, zhēng dòu zé shāng mín lì, xīng chén shì yì, shuǐ hàn gào zāi, shān jiè shù zhōu fēi qīn jí xuē, jìn biān liè bǎo yǒu zhàn wú gēng. yú shì mǎn mù chuāng yí, rì hū gēng guǐ, qǐ suǒ yǐ ān mín mìng hū? qiě wú cháo lì guó xī chuí, shè liè wèi wù, jīn guó zhōng yǎng xián zhòng xué, bīng zhèng rì chí. xī rén yún xū měi xūn xīn, qín luàn zhī méng, yòu yún fú míng fáng yào, jìn shuāi zhī zhào. chén yuàn zhǔ shàng jì lóng wén zhì, yóu xiū wǔ bèi, wú tú mù hǎo shì zhī xū míng, ér wàng yù biān zhī shí wù yě. gān shùn shàn zhī, bù néng yòng.
乾順命諸臣直言得失，御史大夫謀寧克任疏言：「治法之要，不外兵刑；富國之方，無非食貨。國家自青、白兩鹽不通互市，膏腴諸壤浸就式微，兵行無百日之糧，倉儲無三年之蓄，而惟恃西北一區與契丹交易有無，豈所以裕國計乎？自用兵延慶以來，點集則害農時，爭鬥則傷民力，星辰示異，水旱告災，山界數州非侵即削，近邊列堡有戰無耕。於是滿目瘡痍，日呼庚癸，豈所以安民命乎？且吾朝立國西陲，射獵為務，今國中養賢重學，兵政日弛。昔人云『虛美薰心，秦亂之萌』，又雲『浮名妨要，晉衰之兆』。臣願主上既隆文治，尤修武備，毋徒慕好士之虛名，而忘御邊之實務也。」乾順善之，不能用。

àn: xià zì zhēn guān yǐ hòu, bì shòu yǐ bō zhī xiàng yě. sòng yǐ yān huàn zhǔ bīng, yóu néng zhì zhī. ruò hòu wú jīn rén zhī huò, dé rú zhōng xìng zhū jiāng xuān lì xī chuí, xià guó zhī wáng, bù dài zhì zhě jué yǐ. kè rèn zhī yán, dài yǒu jiàn yú cǐ yú?
按：夏自貞觀以後，《賁》受以《剝》之象也。宋以閹宦主兵，猶能制之。若後無金人之禍，得如中興諸將宣力西陲，夏國之亡，不待智者決矣。克任之言，殆有見於此歟？

dōng shí yuè, shǐ hè tiān níng jié.
冬十月，使賀天寧節。

sòng zhì: fān shǐ tóng rì jiàn cí, xiān xià guó, cì gāo lì, cì jiāo, cì hǎi wài zhū mán, suǒ yǐ yōu xià yě. shí xīn zhì zhī kè shěng yǐn jìn sì fāng guǎn dōng xī shàng gé mén shì děng guān, shǐ zhě cháo cí, cài jīng děng gù zuò jīn yán, yǐ shì jiàng yì. shǐ huí, gān shùn bù shuō.
宋制：蕃使同日見辭，先夏國，次高麗，次交，次海外諸蠻，所以優夏也。時新置知客省、引進、四方館、東西上閤門事等官，使者朝辭，蔡京等故作矜嚴，以示降抑。使回，乾順不說。

zhèng hé sān nián xià zhēn guān shí sān nián chūn sān yuè, qiǎn shǐ rù gòng.
政和三年、夏貞觀十三年春三月，遣使入貢。

zhōng guó yǐ tiān cì yuán guī, cè gào yǒng yù yǒng tài èr líng, dà xiǎng qún chén. xià shǐ zhì, yàn lài guò yōu, yǐ kuā qí shèng.
中國以天賜元圭，冊告永裕、永泰二陵，大享群臣。夏使至，燕賚過優，以夸其盛。

xià liù yuè, shǐ gòng yú liáo.
夏六月，使貢於遼。

liáo zhǔ hǎo yóu liè, xià shǐ rù guó, liáo zhǔ shàng zài hùn tóng jiāng, bù dé jiàn. jì wén qīng shǔ nán yá, réng cháo yú xíng zài.
遼主好遊獵，夏使入國，遼主尚在混同江，不得見。既聞清暑南崖，仍朝於行在。

dōng shí yuè, jiàng qiāng lǐ é yí yòu xí dìng yuǎn jūn, tǒng jūn liáng duō chū bīng yīng zhī.
冬十月，降羌李訛移誘襲定遠軍，統軍梁哆出兵應之。

yuán fú zhōng, xī fān shǒu lǐng lǐ é yí nèi jiàng, shòu huán zhōu dìng yuǎn fān zú dà shǒu lǐng, zi yù chāng wèi huán qìng shǒu jiāng. é yí yīn jiào sù shù shí wàn, yí shū duō yuē: wǒ jū hàn èr shí nián, měi jiàn chūn lǐn jì xū, qiū yǔ wèi jī, liáng cǎo zhuǎn shū, lì gěi kōng quàn, fāng chūn wèi qiū, shì yǒu jī sè. ruò juǎn jiǎ ér qū, jìng dǎo dìng yuǎn, tuò shǒu kě qǔ. dìng yuǎn jì dé, zé páng shí yú chéng bù gōng zì xià. wǒ jī gǔ lěi nián, jué dì cáng zhī, suǒ zài jiē shì, dà bīng zhī lái, dòu liáng wú jī, kě zuò ér bǎo yě. shǎn xī zhuǎn yùn shǐ rèn liàng lián zhī qí móu, mù rén jǐn fā jiào sù, fēn shū dìng biān zhū chéng bǎo, jí duō wéi dìng yuǎn, shī suǒ cáng ér hái. yuè qī rì, é yí yǐ suǒ bù wàn yú qí guī xià.
元符中，西蕃首領李訛移內降，授環州定遠蕃族大首領，子遇昌為環慶守將。訛移陰窖粟數十萬，遺書哆曰：「我居漢二十年，每見春廩既虛，秋庾未積，糧草轉輸，例給空券，方春未秋，士有飢色。若卷甲而趨，徑搗定遠，唾手可取。定遠既得，則旁十餘城不攻自下。我積穀累年，掘地藏之，所在皆是，大兵之來，斗糧無齎，可坐而飽也。」陝西轉運使任諒廉知其謀，募人盡發窖粟，分輸定邊諸城堡，及哆圍定遠，失所藏而還。越七日，訛移以所部萬餘騎歸夏。

shí èr yuè, kòu guān huà bǎo, bù kè.
十二月，寇觀化堡，不克。

zì lái xià guó dà jǔ, wèi cháng guò èr shí rì. shì shí, gān shùn yòng lǐ é yí wèi jiāng, yǐ shù wàn zhòng rù dìng biān jūn, wéi guān huà bǎo, lì gōng èr shí wǔ rì, bù kè, nǎi tuì.
自來夏國大舉，未嘗過二十日。是時，乾順用李訛移為將，以數萬眾入定邊軍，圍觀化堡，力攻二十五日，不克，乃退。

zhèng hé sì nián xià yōng níng yuán nián chūn sān yuè, zhú cáng dǐ hé chéng.
政和四年、夏雍寧元年春三月，築藏底河城。

bǎo ān jūn zhī běi jiè shàng yǒu fú liú, yuē cáng dǐ hé. gān shùn qiǎn bīng jù shān zhú chéng, wèi jìn qǔ jì. huī zōng mìng huàn guān tóng guàn wèi shǎn xī hé dōng hé xī jīng lüè shǐ tǎo zhī.
保安軍之北界上有洑流，曰藏底河。乾順遣兵據山築城，為進取計。徽宗命宦官童貫為陝西、河東、河西經略使討之。

xià wǔ yuè, jìn bīng jù tiān dū zhài, jù yán jiāng liú yán qìng bīng yú cáng dǐ hé, què zhī.
夏五月，進兵據天都寨，拒延將劉延慶兵於藏底河，卻之。

tiān dū zì yuán fú zhōng wèi zhōng guó suǒ qǔ, zhú zhài qí shàng. gān shùn jì chéng cáng dǐ, qiǎn zhòng fù zhī. yán qìng lǜ bīng gōng wéi, chéng shǒu yán bù néng pò. bì jiāng hán shì zhōng yè dēng chéng zhǎn èr jí, gē hù chéng zhān yǐ hái. xià bīng cóng fú kǒu lǐng fù yuán, shì zhōng lì zhàn, guò cáng dǐ hé, xià bīng zhuī jí zhī, shì zhōng bù shèng ér tuì.
天都自元符中為中國所取，築寨其上。乾順既城藏底，遣眾復之。延慶率兵攻圍，城守嚴不能破。裨將韓世忠夜登城斬二級，割護城氈以還。夏兵從佛口嶺赴援，世忠力戰，過藏底河，夏兵追及之，世忠不勝而退。

dōng shí yuè, chéng hóng xià jūn wèi zhī xī ān zhōu zhǒng shī dào suǒ pò.
冬十月，城洪夏軍為知西安州种師道所破。

gān shùn qiǎn bīng shēn rù, guò dìng biān jūn, zhú chéng fú kǒu gǔ, míng hóng xià jūn. tóng guàn shǐ zhǒng shī dào lǜ bīng gōng zhī, chéng sì páng jué shǎo shuǐ yuán, jūn shì kě shén, shī dào zhǐ xī shān lù yuē: shì dāng yǒu shuǐ. mìng gōng záo zhī, guǒ dé. chéng shàng rén jīng yǐ wèi shén, jūn zhōng qì jǔ, suì wèi suǒ pò.
乾順遣兵深入，過定邊軍，築城佛口谷，名洪夏軍。童貫使种師道率兵攻之，城四旁絕少水源，軍士渴甚，師道指西山麓曰：「是當有水。」命工鑿之，果得。城上人驚以為神，軍中氣沮，遂為所破。

zhèng hé wǔ nián xià yōng níng èr nián chūn zhēng yuè, què qín fèng bīng yú qīng shuǐ hé, fù yǔ xī hé bīng zhàn gǔ gǔ lóng, bài jī.
政和五年、夏雍寧二年春正月，卻秦鳳兵於清水河，復與熙河兵戰古骨龍，敗績。

qīng shuǐ hé běi jiè yǔ zhuō luó jiān jūn dì xiāng duì, tóng guàn móu qǔ zhī. qiǎn xī hé jīng lüè shǐ liú fǎ jiāng bù qí shí wǔ wàn chū huáng zhōu, qín fèng jīng lüè shǐ liú zhòng wǔ jiāng bīng wǔ wàn chū huì zhōu, guàn yǐ zhōng jūn zhù lán zhōu, wèi liǎng lù shēng yuán. zhòng wǔ yóu má lèi shān xī zhì qīng shuǐ hé, xià bīng jù zhī, bù dé jìn, zhú chéng zhì shǒu hái. liú fǎ zhí dǐ shí gǔ lóng, xià yòu xiāng bīng shù wàn yíng zhàn, dà bài, bèi shā sān qiān yú rén.
清水河北界與卓羅監軍地相對，童貫謀取之。遣熙河經略使劉法將步騎十五萬出湟州，秦鳳經略使劉仲武將兵五萬出會州，貫以中軍駐蘭州，為兩路聲援。仲武由麻累山西至清水河，夏兵拒之，不得進，築城置守還。劉法直抵石骨龍，夏右廂兵數萬迎戰，大敗，被殺三千餘人。

xià sì yuè, fù yǐ bīng zhēng xí wěi chéng, bù kè.
夏四月，復以兵爭席葦城，不克。

gān shùn měi yú zhōng guó jìn zhú zhī shǐ, bì qiǎn bīng lì qì, zhì yú sān sì, bù néng dé fāng yǐ. shí zhǒng shī dào dū zhū dào bīng chéng xí wěi píng. chū fù tǔ, xià bīng dà zhì, bì hú lú hé yǐ dài. shī dào zhèn yú hé hǔ, ruò jiāng jué zhàn zhě yīn qiǎn piān jiāng qū chōng yóu jiān dào chū héng lǐng, yáng yán yuán jūn zhì xià bīng fāng hài gù, zhé kě shì qián jūn jūn qí hòu, yáo píng zhòng fù yǐ jīng jiǎ jī qí qián, xià bīng dà kuì.
乾順每於中國進築之始，必遣兵力氣，至於三四，不能得方已。時种師道督諸道兵城席葦平。初賦土，夏兵大至，壁葫蘆河以待。師道陣於河滸，若將決戰者；陰遣偏將曲充由間道出橫嶺，揚言援軍至；夏兵方駭顧，折可世潛軍軍其後，姚平仲復以精甲擊其前，夏兵大潰。

qiū bā yuè, bài jīng yuán děng sì lù guān bīng yú cáng dǐ hé chéng.
秋八月，敗涇原等四路官兵於藏底河城。

tóng guàn lìng liú zhòng wǔ wáng hòu hé jīng yuán yán huán qìng qín fèng zhī bīng gōng cáng dǐ hé chéng. gān shùn qiǎn bīng jī zhī, guān bīng dà bài, sǐ zhě shí sì wǔ, qín fèng dì sān jiāng jūn wàn rén jiē méi.
童貫令劉仲武、王厚合涇原、延、環慶、秦鳳之兵攻藏底河城。乾順遣兵擊之，官兵大敗，死者十四五，秦鳳第三將軍萬人皆沒。

jiǔ yuè, zhì xiāo guān dà lüè.
九月，至蕭關大掠。

gān shùn chéng cáng dǐ hé chéng zhī shèng, zòng bīng tū rù xiāo guān, lüè fān hàn rén chù wú shù. zhì hú lú hé, bù dé dù ér fǎn.
乾順乘藏底河城之勝，縱兵突入蕭關，掠蕃、漢人畜無數。至葫蘆河，不得渡而返。

dōng shí yuè, qiǎn shǐ rù gòng.
冬十月，遣使入貢。

gān shùn qiǎn shǐ yán xī hé jīng yuán zhū lù yòng bīng bù yǐ, qǐng zhào zhǐ zhī. cài jīng děng bù xǔ.
乾順遣使言熙河、涇原諸路用兵不已，請詔止之。蔡京等不許。