jiǎ jīn zhī shì, shì xié shuō, wén jiān yán, yǐ xiāo luàn tiān xià, yù yǔ wéi suǒ, shǐ tiān xià hùn rán bù zhī shì fēi zhì luàn zhī suǒ zài zhě yǒu rén yǐ.
假今之世,饰邪说,文奸言,以枭乱天下,矞宇嵬琐,使天下混然不知是非治乱之所在者有人矣。
zòng qíng xìng, ān zì suī, qín shòu xíng, bù zú yǐ hé wén tōng zhì rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng shì tā xiāo wèi móu yě.
纵情性,安恣睢,禽兽行,不足以合文通治;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚众;是它嚣、魏牟也。
rěn qíng xìng, qí xī lì qí, gǒu yǐ fēn yì rén wéi gāo, bù zú yǐ hé dà zhòng míng dà fēn rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng, shì chén zhòng shǐ qiū yě.
忍情性,綦谿利跂,苟以分异人为高,不足以合大众、明大分;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚众,是陈仲史鰌也。
bù zhī yī tiān xià jiàn guó jiā zhī quán chēng, shàng gōng yòng dà jiǎn yuē ér mán chà děng, céng bù zú yǐ róng biàn yì, xiàn jūn chén rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng, shì mò dí sòng xíng yě.
不知壹天下、建国家之权称,上功用、大俭约而僈差等,曾不足以容辨异,县君臣;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚众,是墨翟、宋钘也。
shàng fǎ ér wú fǎ, xià xiū ér hǎo zuò, shàng zé qǔ tīng yú shàng, xià zé qǔ cóng yú sú, zhōng rì yán chéng wén diǎn, fǎn sī chuān chá zhī, zé tì rán wú suǒ guī sù, bù kě yǐ jīng guó dìng fēn rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng, shì shèn dào tián pián yě.
尚法而无法,下修而好作,上则取听于上,下则取从于俗,终日言成文典,反纟川察之,则倜然无所归宿,不可以经国定分;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚众,是慎到、田骈也。
bù fǎ xiān wáng, bú shì lǐ yì, ér hǎo zhì guài shuō, wán qí cí, shén chá ér bù huì, biàn ér wú yòng, duō shì ér guǎ gōng, bù kě yǐ wéi zhì gāng jì rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng, shì huì shī dèng xī yě.
不法先王,不是礼义,而好治怪说,玩琦辞,甚察而不惠,辩而无用,多事而寡功,不可以为治纲纪;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚众,是惠施、邓析也。
lüè fǎ xiān wáng ér bù zhī qí tǒng, yóu rán ér yóu cái jù zhì dà, wén jiàn zá bó. àn wǎng jiù zào shuō, wèi zhī wǔ xíng, shén pì wéi ér wú lèi, yōu yǐn ér wú shuō, bì yuē ér wú jiě, àn shì qí cí ér zhī jìng zhī yuē:" cǐ zhēn xiān jūn zǐ zhī yán yě." zi sī chàng zhī, mèng kē hé zhī, shì sú zhī gōu yóu mào rú huān huān rán bù zhī qí suǒ fēi yě, suì shòu ér chuán zhī, yǐ wéi zhòng ní zi gōng wèi zī hòu yú hòu shì: shì zé zi sī mèng kē zhī zuì yě.
略法先王而不知其统,犹然而犹材剧志大,闻见杂博。案往旧造说,谓之五行,甚僻违而无类,幽隐而无说,闭约而无解,案饰其辞而祗敬之曰:“此真先君子之言也。”子思唱之,孟轲和之,世俗之沟犹瞀儒、嚾嚾然不知其所非也,遂受而传之,以为仲尼子弓为兹厚于后世:是则子思、孟轲之罪也。
ruò fú zǒng fāng lüè, qí yán xíng, yī tǒng lèi, ér qún tiān xià zhī yīng jié ér gào zhī yǐ dà gǔ, jiào zhī yǐ zhì shùn ào yào zhī jiān, diàn xí zhī shàng, liǎn rán shèng wáng zhī wén zhāng jù yān, fú rán píng shì zhī sú qǐ yān liù shuō zhě bù néng rù yě, shí èr zi zhě bù néng qīn yě wú zhì zhuī zhī dì, ér wáng gōng bù néng yǔ zhī zhēng míng, zài yī dài fū zhī wèi, zé yī jūn bù néng dú chù, yī guó bù néng dú róng chéng míng kuàng hū zhū hóu, mò bù yuàn yǐ wéi chén. shì shèng rén zhī bù dé shì zhě yě, zhòng ní zi gōng shì yě. yì tiān xià, cái wàn wù, zhǎng yǎng rén mín, jiān lì tiān xià, tōng dá zhī shǔ, mò bù cóng fú, liù shuō zhě lì xī, shí èr zi zhě qiān huà, zé shèng rén zhī dé shì zhě, shùn yǔ shì yě.
若夫总方略,齐言行,壹统类,而群天下之英杰而告之以大古,教之以至顺;奥窔之间,簟席之上,敛然圣王之文章具焉,佛然平世之俗起焉;六说者不能入也,十二子者不能亲也;无置锥之地,而王公不能与之争名,在一大夫之位,则一君不能独畜,一国不能独容;成名况乎诸侯,莫不愿以为臣。是圣人之不得势者也,仲尼子、弓是也。一天下,财万物,长养人民,兼利天下,通达之属,莫不从服,六说者立息,十二子者迁化,则圣人之得势者,舜、禹是也。
jīn fū rén rén yě, jiāng hé wù zāi? shàng zé fǎ shùn yǔ zhī zhì, xià zé fǎ zhòng ní zi gōng zhī yì, yǐ wù xī shí èr zi zhī shuō. rú shì zé tiān xià zhī hài chú, rén rén zhī shì bì, shèng wáng zhī jī zhe yǐ.
今夫仁人也,将何务哉?上则法舜、禹之制,下则法仲尼、子弓之义,以务息十二子之说。如是则天下之害除,仁人之事毕,圣王之迹著矣。
xìn xìn, xìn yě yí yí, yì xìn yě. guì xián rén yě jiàn bù xiào, yì rén yě. yán ér dāng, zhī yě mò ér dāng, yì zhī yě. gù zhī mò yóu zhī yán yě. gù duō yán ér lèi, shèng rén yě shǎo yán ér fǎ, jūn zǐ yě duō shǎo wú fǎ ér liú miǎn rán, suī biàn, xiǎo rén yě. gù láo lì ér bù dàng mín wù wèi zhī jiān shì, láo zhī ér bù lǜ xiān wáng wèi zhī jiān xīn, biàn shuō pì yù qí gěi biàn lì ér bù shùn lǐ yì wèi zhī jiān shuō. cǐ sān jiān zhě, shèng wáng zhī suǒ jìn yě. zhī ér xiǎn, zéi ér shén, wèi zhà ér qiǎo, yán wú yòng ér biàn, biàn bù huì ér chá, zhì zhī dà yāng yě. xíng pì ér jiān, shì fēi ér hǎo, wán jiān ér zé, yán biàn ér nì, gǔ zhī dà jìn yě. zhī ér wú fǎ, yǒng ér wú dàn, chá biàn ér cāo pì, yín dà ér yòng zhī, hǎo jiān ér yǔ zhòng, lì zú ér mí, fù shí ér zhuì, shì tiān xià zhī suǒ qì yě.
信信,信也;疑疑,亦信也。贵贤;仁也;贱不肖,亦仁也。言而当,知也;默而当,亦知也。故知默犹知言也。故多言而类,圣人也;少言而法,君子也;多少无法而流湎然,虽辩,小人也。故劳力而不当民务谓之奸事,劳知而不律先王谓之奸心,辩说譬谕、齐给便利而不顺礼义谓之奸说。此三奸者,圣王之所禁也。知而险,贼而神,为诈而巧,言无用而辩,辩不惠而察,治之大殃也。行辟而坚,饰非而好,玩奸而泽,言辩而逆,古之大禁也。知而无法,勇而无惮,察辩而操僻,淫大而用之,好奸而与众,利足而迷,负石而坠,是天下之所弃也。
jiān fú tiān xià zhī xīn: gāo shàng zūn guì bù yǐ jiāo rén, cōng míng shèng zhī bù yǐ qióng rén, qí gěi sù tōng bù zhēng xiān rén, gāng yì yǒng gǎn bù yǐ shāng rén bù zhī zé wèn, bù néng zé xué, suī néng bì ràng, rán hòu wèi dé. yù jūn zé xiū chén xià zhī yì, yù xiāng zé xiū cháng yòu zhī yì, yù zhǎng zé xiū zǐ dì zhī yì, yù yǒu zé xiū lǐ jié cí ràng zhī yì, yù jiàn ér shǎo zhě zé xiū gào dǎo kuān róng zhī yì. wú bù ài yě, wú bù jìng yě, wú yú rén zhēng yě, huī rán rú tiān dì zhī bāo wàn wù. rú shì zé xián zhě guì zhī, bù xiào zhě qīn zhī. rú shì ér bù fú zhě, zé kě wèi yāo guài jiǎo huá zhī rén yǐ, suī zé zǐ dì zhī zhōng, xíng jí zhī ér yí. shī yún:" fěi shàng dì bù shí, yīn bù yòng jiù. suī wú lǎo chéng rén, shàng yǒu diǎn xíng. céng shì mò tīng, dà mìng yǐ qīng." cǐ zhī wèi yě.
兼服天下之心:高上尊贵不以骄人,聪明圣知不以穷人,齐给速通不争先人,刚毅勇敢不以伤人;不知则问,不能则学,虽能必让,然后为德。遇君则修臣下之义,遇乡则修长幼之义,遇长则修子弟之义,遇友则修礼节辞让之义,遇贱而少者则修告导宽容之义。无不爱也,无不敬也,无与人争也,恢然如天地之苞万物。如是则贤者贵之,不肖者亲之。如是而不服者,则可谓訞怪狡猾之人矣,虽则子弟之中,刑及之而宜。《诗》云:“匪上帝不时,殷不用旧。虽无老成人,尚有典刑。曾是莫听,大命以倾。”此之谓也。
gǔ zhī suǒ wèi shì shì zhě, hòu dūn zhě yě, hé qún zhě yě, lè fù guì zhě yě, lè fēn shī zhě yě, yuǎn zuì guò zhě yě, wù shì lǐ zhě yě, xiū dú fù zhě yě. jīn zhī suǒ wèi shì shì zhě, wū màn zhě yě, zéi luàn zhě yě, zì suī zhě yě, tān lì zhě yě chù dǐ zhě yě, wú lǐ yì ér wéi quán shì zhī shì zhě yě.
古之所谓士仕者,厚敦者也,合群者也,乐富贵者也,乐分施者也,远罪过者也,务事理者也,羞独富者也。今之所谓士仕者,污漫者也,贼乱者也,恣睢者也,贪利者也;触抵者也,无礼义而唯权势之嗜者也。
gǔ zhī suǒ wèi chǔ shì zhě, dé shèng zhě yě, néng jìng zhě yě, xiū zhèng zhě yě, zhī mìng zhě yě, zhe shì zhě yě. jīn zhī suǒ wèi chǔ shì zhě, wú néng ér yún néng zhě yě, wú zhī ér yún zhī zhě yě, lì xīn wú zú ér yáng wú yù zhě yě, xíng wěi xiǎn huì ér qiáng gāo yán jǐn què zhě yě, yǐ bù sú wèi sú, lí zòng ér qǐ zǐ zhě yě.
古之所谓处士者,德盛者也,能静者也,修正者也,知命者也,著是者也。今之所谓处士者,无能而云能者也,无知而云知者也,利心无足而佯无欲者也,行伪险秽而强高言谨悫者也,以不俗为俗,离纵而跂訾者也。
shì jūn zǐ zhī suǒ néng bù néng wéi: jūn zǐ néng wéi kě guì, ér bù néng shǐ rén bì guì jǐ néng wéi kě xìn, bù néng shǐ rén bì xìn jǐ néng wéi kě yòng, bù néng shǐ rén bì yòng jǐ. gù jūn zǐ chǐ bù xiū, bù chǐ jiàn wū chǐ bù xìn, bù chǐ bú jiàn xìn chǐ bù néng, bù chǐ bú jiàn yòng. shì yǐ bù yòu yú yù, bù kǒng yú fěi, lǜ dào ér xíng, duān rán zhèng jǐ, bù wéi wù qīng cè: fū shì zhī wèi chéng jūn zǐ. shī yún:" wēn wēn gōng rén, wéi dé zhī jī." cǐ zhī wèi yě.
士君子之所能不能为:君子能为可贵,而不能使人必贵己;能为可信,不能使人必信己;能为可用,不能使人必用己。故君子耻不修,不耻见污;耻不信,不耻不见信;耻不能,不耻不见用。是以不诱于誉,不恐于诽,率道而行,端然正己,不为物倾侧:夫是之谓诚君子。《诗》云:“温温恭人,维德之基。”此之谓也。
shì jūn zǐ zhī róng: qí guān jìn, qí yī féng, qí róng liáng, yǎn rán, zhuàng rán, qí rán, sì rán, huī huī rán, guǎng guǎng rán, zhāo zhāo rán, dàng dàng rán, shì fù xiōng zhī róng yě. qí guān jìn, qí yī féng, qí róng què jiǎn rán, shì rán, fǔ rán, duān rán, zī rán, dòng rán, zhuì zhuì rán, mào mào rán, shì zǐ dì zhī róng yě.
士君子之容:其冠进,其衣逢,其容良,俨然,壮然,祺然,蕼然,恢恢然,广广然,昭昭然,荡荡然,是父兄之容也。其冠进,其衣逢,其容悫;俭然,恀然,辅然,端然,訾然,洞然,缀缀然,瞀瞀然,是子弟之容也。
wú yǔ rǔ xué zhě zhī wéi róng: qí guān miǎn, qí yīng jìn huǎn, qí róng jiǎn lián tián tián rán, dí dí rán, mò mò rán, guǐ guǐ rán, qú qú rán, jǐn jìn rán, xū xū rán jiǔ shí shēng sè zhī zhōng zé mán mán rán, míng míng rán lǐ jié zhī zhōng zé jí jí rán, zī zī rán láo kǔ shì yè zhī zhōng, zé lǚ lǚ rán, lí lí rán, tōu rú ér wǎng, wú lián chǐ ér rěn xǐ gòu, shì xué zhě zhī wéi yě.
吾语汝学者之嵬容:其冠絻,其缨禁缓,其容简连;填填然,狄狄然,莫莫然,瞡瞡然,瞿瞿然,尽尽然,盱盱然;酒食声色之中则瞒瞒然,瞑瞑然;礼节之中则疾疾然,訾訾然;劳苦事业之中,则儢儢然,离离然,偷儒而罔,无廉耻而忍謑訽,是学者之嵬也。
dì tuó qí guān, zhòng dàn qí cí, yǔ xíng ér shùn qū: shì zi zhāng shì zhī jiàn rú yě. zhèng qí yì guān, qí qí yán sè, qiǎn rán ér zhōng rì bù yán shì zi xià shì zhī jiàn rú yě. tōu rú dàn shì, wú lián chǐ ér qí yǐn shí, bì yuē jūn zǐ gù bù yòng lì, shì zi yóu shì zhī jiàn rú yě. bǐ jūn zǐ zé bù rán, yì ér bù duò, láo ér bù mán, zōng yuán yìng biàn, qū dé qí yí, rú shì, rán hòu shèng rén yě.
弟陀其冠,衶禫其辞,禹行而舜趋:是子张氏之贱儒也。正其衣冠,齐其颜色,嗛然而终日不言、是子夏氏之贱儒也。偷儒惮事,无廉耻而耆饮食,必曰君子固不用力,是子游氏之贱儒也。彼君子则不然,佚而不惰,劳而不僈,宗原应变,曲得其宜,如是,然后圣人也。