jiǎ jīn zhī shì, shì xié shuō, wén jiān yán, yǐ xiāo luàn tiān xià, yù yǔ wéi suǒ, shǐ tiān xià hùn rán bù zhī shì fēi zhì luàn zhī suǒ zài zhě yǒu rén yǐ.
假今之世,飾邪說,文奸言,以梟亂天下,矞宇嵬瑣,使天下混然不知是非治亂之所在者有人矣。
zòng qíng xìng, ān zì suī, qín shòu xíng, bù zú yǐ hé wén tōng zhì rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng shì tā xiāo wèi móu yě.
縱情性,安恣睢,禽獸行,不足以合文通治;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚眾;是它囂、魏牟也。
rěn qíng xìng, qí xī lì qí, gǒu yǐ fēn yì rén wèi gāo, bù zú yǐ hé dà zhòng míng dà fēn rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng, shì chén zhòng shǐ qiū yě.
忍情性,綦谿利跂,苟以分異人為高,不足以合大眾、明大分;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚眾,是陳仲史鰌也。
bù zhī yī tiān xià jiàn guó jiā zhī quán chēng, shàng gōng yòng dà jiǎn yuē ér mán chà děng, céng bù zú yǐ róng biàn yì, xiàn jūn chén rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng, shì mò dí sòng xíng yě.
不知壹天下、建國家之權稱,上功用、大儉約而僈差等,曾不足以容辨異,縣君臣;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚眾,是墨翟、宋鈃也。
shàng fǎ ér wú fǎ, xià xiū ér hǎo zuò, shàng zé qǔ tīng yú shàng, xià zé qǔ cóng yú sú, zhōng rì yán chéng wén diǎn, fǎn sī chuān chá zhī, zé tì rán wú suǒ guī sù, bù kě yǐ jīng guó dìng fēn rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng, shì shèn dào tián pián yě.
尚法而無法,下修而好作,上則取聽於上,下則取從於俗,終日言成文典,反糹川察之,則倜然無所歸宿,不可以經國定分;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚眾,是慎到、田駢也。
bù fǎ xiān wáng, bú shì lǐ yì, ér hǎo zhì guài shuō, wán qí cí, shén chá ér bù huì, biàn ér wú yòng, duō shì ér guǎ gōng, bù kě yǐ wèi zhì gāng jì rán ér qí chí zhī yǒu gù, qí yán zhī chéng lǐ, zú yǐ qī huò yú zhòng, shì huì shī dèng xī yě.
不法先王,不是禮義,而好治怪說,玩琦辭,甚察而不惠,辯而無用,多事而寡功,不可以為治綱紀;然而其持之有故,其言之成理,足以欺惑愚眾,是惠施、鄧析也。
lüè fǎ xiān wáng ér bù zhī qí tǒng, yóu rán ér yóu cái jù zhì dà, wén jiàn zá bó. àn wǎng jiù zào shuō, wèi zhī wǔ xíng, shén pì wéi ér wú lèi, yōu yǐn ér wú shuō, bì yuē ér wú jiě, àn shì qí cí ér zhī jìng zhī yuē: cǐ zhēn xiān jūn zǐ zhī yán yě. zi sī chàng zhī, mèng kē hé zhī, shì sú zhī gōu yóu mào rú huān huān rán bù zhī qí suǒ fēi yě, suì shòu ér chuán zhī, yǐ wèi zhòng ní zi gōng wèi zī hòu yú hòu shì: shì zé zi sī mèng kē zhī zuì yě.
略法先王而不知其統,猶然而猶材劇志大,聞見雜博。案往舊造說,謂之五行,甚僻違而無類,幽隱而無說,閉約而無解,案飾其辭而祗敬之曰:「此真先君子之言也。」子思唱之,孟軻和之,世俗之溝猶瞀儒、嚾嚾然不知其所非也,遂受而傳之,以為仲尼子弓為茲厚於後世:是則子思、孟軻之罪也。
ruò fú zǒng fāng lüè, qí yán xíng, yī tǒng lèi, ér qún tiān xià zhī yīng jié ér gào zhī yǐ dà gǔ, jiào zhī yǐ zhì shùn ào yào zhī jiān, diàn xí zhī shàng, liǎn rán shèng wáng zhī wén zhāng jù yān, fú rán píng shì zhī sú qǐ yān liù shuō zhě bù néng rù yě, shí èr zi zhě bù néng qīn yě wú zhì zhuī zhī dì, ér wáng gōng bù néng yǔ zhī zhēng míng, zài yī dài fū zhī wèi, zé yī jūn bù néng dú chù, yī guó bù néng dú róng chéng míng kuàng hū zhū hóu, mò bù yuàn yǐ wèi chén. shì shèng rén zhī bù dé shì zhě yě, zhòng ní zi gōng shì yě. yì tiān xià, cái wàn wù, zhǎng yǎng rén mín, jiān lì tiān xià, tōng dá zhī shǔ, mò bù cóng fú, liù shuō zhě lì xī, shí èr zi zhě qiān huà, zé shèng rén zhī dé shì zhě, shùn yǔ shì yě.
若夫總方略,齊言行,壹統類,而群天下之英傑而告之以大古,教之以至順;奧窔之間,簟席之上,斂然聖王之文章具焉,佛然平世之俗起焉;六說者不能入也,十二子者不能親也;無置錐之地,而王公不能與之爭名,在一大夫之位,則一君不能獨畜,一國不能獨容;成名況乎諸侯,莫不願以為臣。是聖人之不得勢者也,仲尼子、弓是也。一天下,財萬物,長養人民,兼利天下,通達之屬,莫不從服,六說者立息,十二子者遷化,則聖人之得勢者,舜、禹是也。
jīn fū rén rén yě, jiāng hé wù zāi? shàng zé fǎ shùn yǔ zhī zhì, xià zé fǎ zhòng ní zi gōng zhī yì, yǐ wù xī shí èr zi zhī shuō. rú shì zé tiān xià zhī hài chú, rén rén zhī shì bì, shèng wáng zhī jī zhe yǐ.
今夫仁人也,將何務哉?上則法舜、禹之制,下則法仲尼、子弓之義,以務息十二子之說。如是則天下之害除,仁人之事畢,聖王之跡著矣。
xìn xìn, xìn yě yí yí, yì xìn yě. guì xián rén yě jiàn bù xiào, yì rén yě. yán ér dāng, zhī yě mò ér dāng, yì zhī yě. gù zhī mò yóu zhī yán yě. gù duō yán ér lèi, shèng rén yě shǎo yán ér fǎ, jūn zǐ yě duō shǎo wú fǎ ér liú miǎn rán, suī biàn, xiǎo rén yě. gù láo lì ér bù dāng mín wù wèi zhī jiān shì, láo zhī ér bù lǜ xiān wáng wèi zhī jiān xīn, biàn shuō pì yù qí gěi biàn lì ér bù shùn lǐ yì wèi zhī jiān shuō. cǐ sān jiān zhě, shèng wáng zhī suǒ jìn yě. zhī ér xiǎn, zéi ér shén, wèi zhà ér qiǎo, yán wú yòng ér biàn, biàn bù huì ér chá, zhì zhī dà yāng yě. xíng pì ér jiān, shì fēi ér hǎo, wán jiān ér zé, yán biàn ér nì, gǔ zhī dà jìn yě. zhī ér wú fǎ, yǒng ér wú dàn, chá biàn ér cāo pì, yín dà ér yòng zhī, hǎo jiān ér yǔ zhòng, lì zú ér mí, fù shí ér zhuì, shì tiān xià zhī suǒ qì yě.
信信,信也;疑疑,亦信也。貴賢;仁也;賤不肖,亦仁也。言而當,知也;默而當,亦知也。故知默猶知言也。故多言而類,聖人也;少言而法,君子也;多少無法而流湎然,雖辯,小人也。故勞力而不當民務謂之奸事,勞知而不律先王謂之奸心,辯說譬諭、齊給便利而不順禮義謂之奸說。此三奸者,聖王之所禁也。知而險,賊而神,為詐而巧,言無用而辯,辯不惠而察,治之大殃也。行辟而堅,飾非而好,玩奸而澤,言辯而逆,古之大禁也。知而無法,勇而無憚,察辯而操僻,淫大而用之,好奸而與眾,利足而迷,負石而墜,是天下之所棄也。
jiān fú tiān xià zhī xīn: gāo shàng zūn guì bù yǐ jiāo rén, cōng míng shèng zhī bù yǐ qióng rén, qí gěi sù tōng bù zhēng xiān rén, gāng yì yǒng gǎn bù yǐ shāng rén bù zhī zé wèn, bù néng zé xué, suī néng bì ràng, rán hòu wèi dé. yù jūn zé xiū chén xià zhī yì, yù xiāng zé xiū zhǎng yòu zhī yì, yù zhǎng zé xiū zǐ dì zhī yì, yù yǒu zé xiū lǐ jié cí ràng zhī yì, yù jiàn ér shǎo zhě zé xiū gào dǎo kuān róng zhī yì. wú bù ài yě, wú bù jìng yě, wú yǔ rén zhēng yě, huī rán rú tiān dì zhī bāo wàn wù. rú shì zé xián zhě guì zhī, bù xiào zhě qīn zhī. rú shì ér bù fú zhě, zé kě wèi yāo guài jiǎo huá zhī rén yǐ, suī zé zǐ dì zhī zhōng, xíng jí zhī ér yí. shī yún: fěi shàng dì bù shí, yīn bù yòng jiù. suī wú lǎo chéng rén, shàng yǒu diǎn xíng. céng shì mò tīng, dà mìng yǐ qīng. cǐ zhī wèi yě.
兼服天下之心:高上尊貴不以驕人,聰明聖知不以窮人,齊給速通不爭先人,剛毅勇敢不以傷人;不知則問,不能則學,雖能必讓,然後為德。遇君則修臣下之義,遇鄉則修長幼之義,遇長則修子弟之義,遇友則修禮節辭讓之義,遇賤而少者則修告導寬容之義。無不愛也,無不敬也,無與人爭也,恢然如天地之苞萬物。如是則賢者貴之,不肖者親之。如是而不服者,則可謂訞怪狡猾之人矣,雖則子弟之中,刑及之而宜。《詩》云:「匪上帝不時,殷不用舊。雖無老成人,尚有典刑。曾是莫聽,大命以傾。」此之謂也。
gǔ zhī suǒ wèi shì shì zhě, hòu dūn zhě yě, hé qún zhě yě, lè fù guì zhě yě, lè fēn shī zhě yě, yuǎn zuì guò zhě yě, wù shì lǐ zhě yě, xiū dú fù zhě yě. jīn zhī suǒ wèi shì shì zhě, wū màn zhě yě, zéi luàn zhě yě, zì suī zhě yě, tān lì zhě yě chù dǐ zhě yě, wú lǐ yì ér wéi quán shì zhī shì zhě yě.
古之所謂士仕者,厚敦者也,合群者也,樂富貴者也,樂分施者也,遠罪過者也,務事理者也,羞獨富者也。今之所謂士仕者,污漫者也,賊亂者也,恣睢者也,貪利者也;觸抵者也,無禮義而唯權勢之嗜者也。
gǔ zhī suǒ wèi chù shì zhě, dé shèng zhě yě, néng jìng zhě yě, xiū zhèng zhě yě, zhī mìng zhě yě, zhe shì zhě yě. jīn zhī suǒ wèi chù shì zhě, wú néng ér yún néng zhě yě, wú zhī ér yún zhī zhě yě, lì xīn wú zú ér yáng wú yù zhě yě, xíng wěi xiǎn huì ér qiáng gāo yán jǐn què zhě yě, yǐ bù sú wèi sú, lí zòng ér qǐ zǐ zhě yě.
古之所謂處士者,德盛者也,能靜者也,修正者也,知命者也,著是者也。今之所謂處士者,無能而雲能者也,無知而雲知者也,利心無足而佯無欲者也,行偽險穢而強高言謹愨者也,以不俗為俗,離縱而跂訾者也。
shì jūn zǐ zhī suǒ néng bù néng wèi: jūn zǐ néng wèi kě guì, ér bù néng shǐ rén bì guì jǐ néng wèi kě xìn, bù néng shǐ rén bì xìn jǐ néng wèi kě yòng, bù néng shǐ rén bì yòng jǐ. gù jūn zǐ chǐ bù xiū, bù chǐ jiàn wū chǐ bù xìn, bù chǐ bù jiàn xìn chǐ bù néng, bù chǐ bù jiàn yòng. shì yǐ bù yòu yú yù, bù kǒng yú fěi, lǜ dào ér xíng, duān rán zhèng jǐ, bù wèi wù qīng cè: fū shì zhī wèi chéng jūn zǐ. shī yún: wēn wēn gōng rén, wéi dé zhī jī. cǐ zhī wèi yě.
士君子之所能不能為:君子能為可貴,而不能使人必貴己;能為可信,不能使人必信己;能為可用,不能使人必用己。故君子恥不修,不恥見污;恥不信,不恥不見信;恥不能,不恥不見用。是以不誘於譽,不恐於誹,率道而行,端然正己,不為物傾側:夫是之謂誠君子。《詩》云:「溫溫恭人,維德之基。」此之謂也。
shì jūn zǐ zhī róng: qí guān jìn, qí yī féng, qí róng liáng, yǎn rán, zhuàng rán, qí rán, sì rán, huī huī rán, guǎng guǎng rán, zhāo zhāo rán, dàng dàng rán, shì fù xiōng zhī róng yě. qí guān jìn, qí yī féng, qí róng què jiǎn rán, shì rán, fǔ rán, duān rán, zī rán, dòng rán, zhuì zhuì rán, mào mào rán, shì zǐ dì zhī róng yě.
士君子之容:其冠進,其衣逢,其容良,儼然,壯然,祺然,蕼然,恢恢然,廣廣然,昭昭然,蕩蕩然,是父兄之容也。其冠進,其衣逢,其容愨;儉然,恀然,輔然,端然,訾然,洞然,綴綴然,瞀瞀然,是子弟之容也。
wú yǔ rǔ xué zhě zhī wéi róng: qí guān miǎn, qí yīng jìn huǎn, qí róng jiǎn lián tián tián rán, dí dí rán, mò mò rán, guǐ guǐ rán, qú qú rán, jǐn jǐn rán, xū xū rán jiǔ shí shēng sè zhī zhōng zé mán mán rán, míng míng rán lǐ jié zhī zhōng zé jí jí rán, zī zī rán láo kǔ shì yè zhī zhōng, zé lǚ lǚ rán, lí lí rán, tōu rú ér wǎng, wú lián chǐ ér rěn xǐ gòu, shì xué zhě zhī wéi yě.
吾語汝學者之嵬容:其冠絻,其纓禁緩,其容簡連;填填然,狄狄然,莫莫然,瞡瞡然,瞿瞿然,儘儘然,盱盱然;酒食聲色之中則瞞瞞然,瞑瞑然;禮節之中則疾疾然,訾訾然;勞苦事業之中,則儢儢然,離離然,偷儒而罔,無廉恥而忍謑訽,是學者之嵬也。
dì tuó qí guān, zhòng dàn qí cí, yǔ xíng ér shùn qū: shì zi zhāng shì zhī jiàn rú yě. zhèng qí yì guān, qí qí yán sè, qiǎn rán ér zhōng rì bù yán shì zi xià shì zhī jiàn rú yě. tōu rú dàn shì, wú lián chǐ ér qí yǐn shí, bì yuē jūn zǐ gù bù yòng lì, shì zi yóu shì zhī jiàn rú yě. bǐ jūn zǐ zé bù rán, yì ér bù duò, láo ér bù mán, zōng yuán yīng biàn, qū dé qí yí, rú shì, rán hòu shèng rén yě.
弟陀其冠,衶禫其辭,禹行而舜趨:是子張氏之賤儒也。正其衣冠,齊其顏色,嗛然而終日不言、是子夏氏之賤儒也。偷儒憚事,無廉恥而耆飲食,必曰君子固不用力,是子游氏之賤儒也。彼君子則不然,佚而不惰,勞而不僈,宗原應變,曲得其宜,如是,然後聖人也。