qǐ shàng zhāng yān mào wǔ yuè, jǐn chóng guāng dà yuān xiàn shí èr yuè, fán yī nián yǒu qí.
起上章阉茂五月,尽重光大渊献十二月,凡一年有奇。
zhēn zōng yīng fú jī gǔ shén gōng ràng dé wén míng wǔ dìng zhāng shèng yuán xiào huáng dì dà zhōng xiáng fú sān nián liáo tǒng hé èr shí bā nián
○真宗膺符稽古神功让德文明武定章圣元孝皇帝大中祥符三年(辽统和二十八年)
wǔ yuè, jǐ mǎo shuò, liáo zhǔ rú zhōng jīng.
五月,己卯朔,辽主如中京。
bǐng xū, ān dìng jùn wáng wéi jí hōng. wèi wáng dé zhāo zhī zǐ, hào xué shàn zhǔ wén, xián cǎo lì fēi bái. xìng zhì xiào, chū, tài zǔ mìng xiào zhāng huáng hòu fǔ yǎng zhī, jí hòu hōng, āi guò suǒ shēng, měi sòng shī zhì" shēng wǒ qú láo" jù, tì sì jiāo xià, zōng shì zhōng chēng qí xián. shì kāng xiào.
丙戌,安定郡王惟吉薨。魏王德昭之子,好学善属文,娴草、隶、飞白。性至孝,初,太祖命孝章皇后抚养之,及后薨,哀过所生,每诵《诗》至“生我劬劳”句,涕泗交下,宗室中称其贤。谥康孝。
jiǎ wǔ, zhào jiǎng zhī yì zhōu rèn zhōng zhèng, zhuǎn yùn shǐ yán lì mín liè zhuàng yuàn liú zhī yě. zhōng zhèng jí bīng zhōu liú zōng jiē yǐ shàn zhèng wén, dì wèi fǔ chén yuē:" fān fāng zhòng dì, qiè zài dé rén. zì jīn xū lì fāng miàn, shǐ kě zhuó wèi dà guān, qīng děng xī zhī."
甲午,诏奖知益州任中正,转运使言吏民列状愿留之也。中正及并州刘综皆以善政闻,帝谓辅臣曰:“籓方重地,切在得人。自今须历方面,始可擢为大官,卿等悉之。”
xīn chǒu, jīng shī dà yǔ, píng dì shù chǐ, huài lú shè, mín yǒu yā sǐ zhě, cì bù bó.
辛丑,京师大雨,平地数尺,坏庐舍,民有压死者,赐布帛。
xiān shì, gāo lí guó wáng wáng zhì zhī fēi huáng fǔ shì, yǒu wài zú jīn zhì yáng, chū rù gōng yè, rén yán qí yǒu sī, wáng zhì zhàng zhì yáng, pèi yuǎn dì. wáng zhì hōng, zi sòng sì wèi, nián shí bā yǐ. huáng fǔ fēi shè zhèng, zhào zhì yáng, shòu gé mén tōng shì shè rén, bù shù nián, guì chǒng wú bǐ. huáng fǔ fēi shēng zǐ, jí sī yú zhì yáng suǒ shēng yě, móu lì wèi wáng hòu. wáng sòng yǒu cóng dì xùn, hào dà liáng yuàn jūn, huáng fǔ fēi jì zhī, qiáng lìng wèi sēng, fù qiǎn rén qián hài, lài sì sēng nì zhī huò miǎn.
先是,高丽国王王治之妃皇甫氏,有外族金致阳,出入宫掖,人言其有私,王治杖致阳,配远地。王治薨,子诵嗣位,年十八矣。皇甫妃摄政,召致阳,授閤门通事舍人,不数年,贵宠无比。皇甫妃生子,即私于致阳所生也,谋立为王後。王诵有从弟徇,号大良院君,皇甫妃忌之,强令为僧,复遣人潜害,赖寺僧匿之获免。
wáng sòng yǒu jí, mì zhào jǐ shì zhōng cài zhōng shùn, yù yǐ fǔ lì xún, wù lìng guó shǔ yì xìng. zhōng shùn yì qiǎn rén yíng xún, ér zhào xī běi miàn xún jiǎn shǐ kāng zhào rù wèi. zhào wén zhào, xíng zhì dòng zhōu, qí mù xià zhǔ shū wèi cóng zhǎng shū jì cuī chāng sù yuàn wáng sòng, móu wèi luàn, gěi zhào yuē:" wáng jí dǔ, mìng zài qǐng kè, yí xú xíng guān biàn." zhào yóu yù bù xíng. huáng fǔ fēi wén zhào qiě zhì, è zhī, qiǎn nèi shì shǒu jié lǐng yǐ è zhī. zhào fù zài wáng jīng, zhī xìn xì yǐ kāi, nǎi wèi shū nà zhú zhàng zhōng, lìng nú chú fā wèi sēng, bào zhào yuē:" wáng yǐ shì, qún xiōng yòng shì, kě jí jǔ bīng lái!" nú zhòu yè jí zǒu zhì zhào suǒ, qì jié ér bì. zhào tàn zhàng dé shū, xìn wéi rán, jí lǜ jiǎ qí wǔ qiān, shēng yán rù jìng guó nàn, zhì píng zhōu, shǐ zhī wáng sòng wèi hōng, sàng qì chuí tóu liáng jiǔ. qí dǎng yuē:" yè yǐ lái, bù kě zhǐ yě." zhào yì suì jué, fèi wáng sòng wèi ràng guó gōng, shā zhì yáng, qiān huáng fǔ fēi yú huáng zhōu, liú qí qīn dǎng yú hǎi dǎo qiǎn bīng yíng xún, lì wèi wáng. xún yǐ zhào wèi xī jīng liú shǒu. zhào xuán shì wáng sòng yú jī chéng xiàn.
王诵有疾,密召给事中蔡忠顺,谕以辅立询,勿令国属异姓。忠顺议遣人迎询,而召西北面巡检使康肇入卫。肇闻召,行至洞州,其幕下主书魏从、掌书记崔昌素怨王诵,谋为乱,给肇曰:“王疾笃,命在顷刻,宜徐行观变。”肇犹豫不行。皇甫妃闻肇且至,恶之,遣内侍守岊领以遏之。肇父在王京,知衅隙已开,乃为书纳竹杖中,令奴除发为僧,报肇曰:“王已逝,群凶用事,可亟举兵来!”奴昼夜急走至肇所,气竭而毙。肇探仗得书,信为然,即率甲骑五千,声言入靖国难,至平州,始知王诵未薨,丧气垂头良久。其党曰:“业已来,不可止也。”肇意遂决,废王诵为让国公,杀致阳,迁皇甫妃于黄州,流其亲党于海岛;遣兵迎询,立为王。询以肇为西京留守。肇旋弑王诵于积城县。
liáo zhǔ wèi qún chén yuē:" kāng zhào shì qí jūn sòng ér lì xún, yīn ér xiāng zhī, dà nì yě, yí fā bīng wèn qí zuì." qún chén jiē yuē:" kě." guó jiù xiáng gǔn xiāo dí lǐ jiàn yuē:" guó jiā lián nián zhēng tǎo, shì zú wán bì. kuàng bì xià zài liàng yīn, nián gǔ bù dēng, chuàng yí wèi fù. gāo lí xiǎo guó, chéng lěi wán gù, shèng bù wéi wǔ, wàn yī shī lì, kǒng yí hòu huǐ. bù rú qiǎn yī jiè zhī shǐ, gào wèn qí gù, bǐ ruò fú zuì zé yǐ, bù rán, xīng shī wèi wǎn." liáo zhǔ niǔ yú nán fá zhī shèng, bù tīng, bǐng wǔ, zhào zhū dào shàn jiǎ bīng yǐ bèi dōng zhēng.
辽主谓群臣曰:“康肇弑其君诵而立询,因而相之,大逆也,宜发兵问其罪。”群臣皆曰:“可。”国舅详衮萧迪里谏曰:“国家连年征讨,士卒抏敝。况陛下在谅阴,年谷不登,创痍未复。高丽小国,城垒完固,胜不为武,万一失利,恐贻后悔。不如遣一介之使,告问其故,彼若伏罪则已,不然,兴师未晚。”辽主狃于南伐之胜,不听,丙午,诏诸道缮甲兵以备东征。
liù yuè, gēng xū, liáo qiǎn shǐ gào dí, zhào xióng zhōu dí sù èr wàn dàn, jiàn jià zhèn zhī.
六月,庚戌,辽遣使告籴,诏雄州籴粟二万石,贱价赈之。
zhī hé zhōng fǔ yáng jǔ zhèng yán běn fǔ fù lǎo sēng dào qiān èr bǎi jiǔ shí rén zhuàng qǐng chē jià qīn sì hòu tǔ, zhào bù xǔ.
知河中府杨举正言本府父老僧道千二百九十人状请车驾亲祀后土,诏不许。
bǐng chén, bān zhū zhōu shì diàn xuán shèng wén xuān wáng miào bìng jì qì tú.
丙辰,颁诸州《释奠玄圣文宣王庙》并《祭器图》。
zhào:" qián suì shǎn xī jī mín yǒu yù zi zhě, guān wèi shú hái qí jiā."
诏:“前岁陕西饥民有鬻子者,官为赎还其家。”
hàn lín shì dú xué shì lǐ bù shàng shū guō zhì zú. dì yǐ jiù xué gù, qīn wǎng kū zhī, chuò cháo sān rì, zèng zuǒ pú yè, shì wén yì. zhì xǐ yán yù hòu jìn, sòng bái zhào chāng yán, jiē qí suǒ jiàn yě.
翰林侍读学士、礼部尚书郭贽卒。帝以旧学故,亲往哭之,辍朝三日,赠左仆射,谥文懿。贽喜延誉后进,宋白、赵昌言,皆其所荐也。
hàn lín shì dú xué shì lǐ bù shàng shū xíng bǐng, bèi bìng qǐng gào. rén xū, dì qīn lín wèn, cì yào yī lián. gù shì, fēi zōng qī jiàng xiàng, wú shěng jí lín sàng zhī lǐ, wéi guō zhì yǔ bǐng yǐ ēn jiù tè yòng zhī. jí zú, chuò cháo èr rì, zèng zuǒ pú yè. hóng zhàn zhī dé zuì yě, bǐng lì jū duō, wáng qīn ruò dé zhī, bǐng bèi chǒng xìng, yì qīn ruò zuǒ yòu zhī.
翰林侍读学士、礼部尚书邢昺,被病请告。壬戌,帝亲临问,赐药一奁。故事,非宗戚将相,无省疾临丧之礼,惟郭贽与昺以恩旧特用之。及卒,辍朝二日,赠左仆射。洪湛之得罪也,昺力居多,王钦若德之,昺被宠幸,亦钦若左右之。
qiū, qī yuè, bǐng shēn, hù bù shàng shū wēn zhòng shū zú, zèng zuǒ pú yè, shì gōng sù. zhòng shū shǎo yǔ lǚ méng zhèng qì hòu, yòu tóng dēng dì. zhòng shū chù fèi lěi nián, méng zhèng jū zhōng shū, jí lì yuán yǐn jí bèi rèn yòng, fǎn gōng méng zhèng, shì lùn báo zhī.
秋,七月,丙申,户部尚书温仲舒卒,赠左仆射,谥恭肃。仲舒少与吕蒙正契厚,又同登第。仲舒黜废累年,蒙正居中书,极力援引;及被任用,反攻蒙正,士论薄之。
jǐ hài, zhào:" nán gōng běi zhái dà jiàng jūn yǐ xià gè fù shū yuàn jiǎng jīng shǐ. zhū zǐ shí suì yǐ shàng bìng xū rù xué, měi rì shòu jīng shū, zhì wǔ hòu nǎi bà réng wěi shì jiào jiào shòu bàn dú guān yòu quàn, wú lìng fèi duò."
己亥,诏:“南宫、北宅大将军已下各赴书院讲经史。诸子十岁以上并须入学,每日授经书,至午后乃罢;仍委侍教教授、伴读官诱劝,无令废惰。”
xīn chǒu, wén wǔ guān jiàng xiào qí ài dào shì sān wàn yú rén yì quē qǐng sì fén yīn hòu tǔ, bù yǔn. biǎo sān shàng, bā yuè, dīng wèi shuò, zhào yǐ lái nián chūn yǒu shì yú fén yīn.
辛丑,文武官、将校、耆艾、道释三万馀人诣阙请祀汾阴后土,不允。表三上,八月,丁未朔,诏以来年春有事于汾阴。
wù shēn, yǐ zhī shū mì yuàn shì chén yáo sǒu wèi sì fén yīn jīng dù zhì zhì shǐ, hàn lín xué shì lǐ zōng è fù zhī.
戊申,以知枢密院事陈尧叟为祀汾阴经度制置使,翰林学士李宗谔副之。
hé běi zhuǎn yùn shǐ lǐ shì héng xiàn qián bó sān shí wàn yǐ zuǒ yòng dù, zhào bāo zhī.
河北转运使李士衡献钱帛三十万以佐用度,诏褒之。
jǐ yǒu, fā shǎn xī hé dōng bīng wǔ qiān rén fù fén yīn gěi yì, zhì jí jiǎo dì pù, chū jiù mǎ, zēng yì chuán dì pù zú zhì bā qiān yú rén.
己酉,发陕西、河东兵五千人赴汾阴给役,置急脚递铺,出厩马,增驿传递铺卒至八千馀人。
gēng xū, mìng hàn lín xué shì cháo jiǒng yáng yì děng yǔ tài cháng lǐ yuàn xiáng dìng sì fén yīn yí zhù.
庚戌,命翰林学士晁迥、杨亿等与太常礼院详定祀汾阴仪注。
zhào:" fén yīn lù jìn yì liè, bù dé qīn zhàn mín tián, rú dōng fēng zhī zhì."
诏:“汾阴路禁弋猎,不得侵占民田,如东封之制。”
rén zǐ, shēng hóng rùn zhōu lǚ huǒ, qiǎn shǐ cún fǔ, sì jìng nèi shān chuān.
壬子,升、洪、润州屡火,遣使存抚,祀境内山川。
jiǎ yín, zhào jìn chén guān shū lóng tú gé, dì yuè yuán hé guó jì bù, sān sī shǐ dīng wèi jìn yuē:" táng jiāng huái suì yùn mǐ sì shí wàn zhì cháng ān, jīn nǎi wǔ bǎi yú wàn, fǔ kù chōng rèn, cāng lǐn yíng yǎn." dì yuē:" mín sú kāng fù, chéng lài tiān dì zōng miào jiàng xiáng, ér guó chǔ yǒu bèi, yì zì jì chén xuān lì yě." wèi zài bài xiè.
甲寅,召近臣观书龙图阁,帝阅《元和国计簿》,三司使丁谓进曰:“唐江淮岁运米四十万至长安,今乃五百馀万,府库充仞,仓廪盈衍。”帝曰:“民俗康阜,诚赖天地宗庙降祥,而国储有备,亦自计臣宣力也。”谓再拜谢。
dīng sì, zhào:" bǎo dǐng xiàn bù dé chī chuí rén, yǒu zuì bìng sòng fǔ qū qiǎn."
丁巳,诏:“宝鼎县不得笞箠人,有罪并送府驱遣。”
gēng shēn, jiě zhōu yán chí yán bù zhǒng zì shēng, qí wèi tè jiā qǔ qí jīng míng yóu yì zhě shàng jìn. zhào qiǎn shǐ jì chí miào.
庚申,解州言池盐不种自生,其味特嘉;取其精明尤异者上进。诏遣使祭池庙。
cì dà lǐ píng shì sū qí jìn shì jí dì. qí, yì jiǎn zi, zǎi xiàng wáng dàn nǚ xù yě. qí xiān jǔ jìn shì, jí chàng dì, gé zài zhū kē, zhī shū mì yuàn chén yáo sǒu wèi dì jù yán zhī, dì gù wèn dàn, dàn què lì bú duì. qí yuē:" yuàn xiàn xiū xué." jì chū, yáo sǒu wèi dàn yuē:" gōng yī yán, zé qí jí dì yǐ." dàn xiào yuē:" shàng qīn lín xuān shì tiān xià shì, shì zhì gōng yě. dàn wèi zǎi xiàng, zì jiàn qīn shǔ yú miǎn liú zhī qián, shì zǐ yíng tíng, dé wú shī lǐ?" yáo sǒu kuì xiè yuē:" nǎi zhī zǎi xiàng zhēn zì yǒu tǐ." zhì shì qí xiàn suǒ wéi wén, zhào shì xué shì yuàn, ér yǒu shì mìng. dàn cháng nǚ xù diàn zhōng chéng yōng qiū hán yì, yì cháng xiàn suǒ wéi wén, dì jí yù zhào shì, dàn lì cí zhī. yì lì dāng shǒu yuǎn jùn, dì tè zhào jiàn, gǎi tài cháng bó shì, zhī yáng zhōu. dàn sī yǔ qí nǚ yuē:" hán láng rù chuān, rǔ dì guī wú jiā, wù yōu yě. wú ruò yǒu qiú yú shàng, tā rì shǐ rén zhǐ hán láng yuán fù wēng zòu miǎn yuǎn shì, zé qí wèi sǔn bù xì yǐ." yì wén zhī, xǐ yuē:" gōng dài wǒ hòu yě."
赐大理评事苏耆进士及第。耆,易简子,宰相王旦女婿也。耆先举进士,及唱第,格在诸科,知枢密院陈尧叟为帝具言之,帝顾问旦,旦却立不对。耆曰:“愿县修学。”既出,尧叟谓旦曰:“公一言,则耆及第矣。”旦笑曰:“上亲临轩试天下士,示至公也。旦为宰相,自荐亲属于冕旒之前,士子盈庭,得无失礼?”尧叟愧谢曰:“乃知宰相真自有体。”至是耆献所为文,召试学士院,而有是命。旦长女婿殿中丞雍丘韩亿,亦尝献所为文,帝亟欲召试,旦力辞之。亿例当守远郡,帝特召见,改太常博士,知洋州。旦私语其女曰:“韩郎入川,汝第归吾家,勿忧也。吾若有求于上,它日使人指韩郎缘妇翁奏免远适,则其为损不细矣。”亿闻之,喜曰:“公待我厚也。”
bǐng yín, liáo zhǔ yè xiǎn líng qián líng.
丙寅,辽主谒显陵、乾陵。
dīng mǎo, qún chén wǔ biǎo qǐng shàng zūn hào bù xǔ.
丁卯,群臣五表请上尊号;不许。
liáo zhǔ zì jiāng fá gāo lí, yǐ huáng dì chǔ wáng lóng yòu liú shǒu jīng shī, běi fǔ zǎi xiàng fù mǎ dū wèi xiāo bā yǎ ěr wèi dū tǒng, běi miàn lín yá xiāo sēng nǔ wèi dōu jiān.
辽主自将伐高丽,以皇弟楚王隆祐留守京师,北府宰相、驸马都尉萧巴雅尔为都统,北面林牙萧僧努为都监。
xīn wèi, mìng cáo lì yòng jì fén hé.
辛未,命曹利用祭汾河。
yǒu sī dìng sì hòu tǔ yí, dù miào tíng, zé dì wèi kǎn, qí yù cè yù kuì shí kuì shí gǎn yìn bǎo, xī rú shè shǒu zhī zhì cóng zhī.
有司定祀后土仪,度庙庭,择地为坎,其玉册、玉匮、石匮、石感、印宝,悉如社首之制;从之。
yǐ hài, hé zhōng fǔ fù lǎo qiān qī bǎi rén yì quē yíng jià, dì láo wèn zhī, cì yǐ mín bó.
乙亥,河中府父老千七百人诣阙迎驾,帝劳问之,赐以缗帛。
jiǔ yuè, wù yín, zhào:" xī lù xíng yíng, yí lìng yí luán sī zhǐ yòng yóu mù wèi wū, yǐ bèi sù wèi, bù xū fù yǐ lú zhú."
九月,戊寅,诏:“西路行营,宜令仪鸾司止用油幕为屋,以备宿卫,不须覆以芦竹。”
xīn sì, hé dōng zhuǎn yùn shǐ bīng bù láng zhōng chén ruò zhuō qǐng yǐ suǒ bù mín qián chú sù shí wàn zhuǎn shū hé zhōng yǐ zhù jīng fèi, xǔ zhī.
辛巳,河东转运使、兵部郎中陈若拙请以所部缗钱刍粟十万转输河中以助经费,许之。
guǐ wèi, chén yáo sǒu yán:" zhù tán yú shuí shàng, rú fāng qiū zhī zhì. miào běi gǔ shuāng bǎi páng qǐ duī fù, jí jiù yòng qí dì yān."
癸未,陈尧叟言:“筑坛于脽上,如方丘之制。庙北古双柏旁起堆阜,即就用其地焉。”
yǐ yǒu, liáo shǐ cè xī píng wáng lǐ dé míng wèi xià guó wáng. xuán yí shū mì zhí xué shì gāo zhèng yǐn jìn shǐ hán qǐ xuān wèn gāo lí wáng xún.
乙酉,辽使册西平王李德明为夏国王。旋遗枢密直学士高正、引进使韩杞宣问高丽王询。
dīng hài, dì zuò zōng shì zuò yòu míng bìng zhù, cì níng wáng yuán rén wū ér xià, cóng pàn zōng zhèng děng zhào xiāng qǐng yě.
丁亥,帝作《宗室座右铭》并注,赐宁王元亻屋而下,从判宗正等赵湘请也。
zhī huá zhōu cuī duān yán fù lǎo èr qiān yú rén yù yì quē qǐng xìng xī yuè, zhào dá zhī.
知华州崔端言父老二千馀人欲诣阙请幸西岳,诏答之。
guǐ sì, zhàng shā rù nèi gāo pǐn jiāng shǒu ēn yú zhèng, zuò shàn qǔ mín tián mài suì jí sī yì jūn shì gù yě. lùn zhě wèi cháo tíng xíng fá bù sī, zhōng wài mò bù sǒng qìng.
癸巳,杖杀入内高品江守恩于郑,坐擅取民田麦穗及私役军士故也。论者谓朝廷行罚不私,中外莫不悚庆。
chū, yǒu sī yì:" sì yǔ zhī páng nán xíng jìn lǐ, yù qí hái zhì hé zhōng, cháo huì, sì shè." yú shì chén yáo sǒu děng yán:" bǎo dǐng xíng gōng zhī qián, kě yǐ shè tán yí, rú dōng fēng zhī zhì." zhào rú yáo sǒu děng zòu.
初,有司议:“祀宇之旁难行觐礼,欲俟还至河中,朝会,肆赦。”于是陈尧叟等言:“宝鼎行宫之前,可以设坛遗,如东封之制。”诏如尧叟等奏。
jiǎ chén, nèi chū suí fǔ shí liù tiáo, bān jiāng huái nán ān fǔ shǐ.
甲辰,内出绥抚十六条,颁江、淮南安抚使。
dōng, shí yuè, gēng xū, chén yáo sǒu yán jiě zhōu fù lǎo yù yì quē fèng yíng chē jià, zhào yáo sǒu yù zhǐ zhī.
冬,十月,庚戌,陈尧叟言解州父老欲诣阙奉迎车驾,诏尧叟谕止之。
wù wǔ, mìng sān sī shǐ dīng wèi fù fén yīn lù jì dù liáng cǎo.
戊午,命三司使丁谓赴汾阴路计度粮草。
gēng shēn, dīng wèi děng shàng dà zhōng xiáng fú fēng shàn jì wǔ shí juǎn, dì zhì xù, cáng mì gé.
庚申,丁谓等上《大中祥符封禅记》五十卷,帝制序,藏祕阁。
shì yuè, nǚ zhēn jìn liáng mǎ wàn pǐ yú liáo, qǐ cóng zhēng gāo lí, liáo zhǔ xǔ zhī. gāo lí wáng wáng xún qiǎn shǐ fèng biǎo yú liáo, qǐ bà shī, bù xǔ.
是月,女真进良马万匹于辽,乞从征高丽,辽主许之。高丽王王询遣使奉表于辽,乞罢师,不许。
shí yī yuè, gēng chén, sī tiān tāi hán xiǎn fú suǒ zào tóng hún yí, xǐ zhì yú lóng tú gé, zhào fǔ chén tóng guān. zhào xiǎn fú zé jiān guān huò zǐ sūn kě jiào zhě shòu qí fǎ.
十一月,庚辰,司天台韩显符所造铜浑仪,徙置于龙图阁,召辅臣同观。诏显符择监官或子孙可教者授其法。
lǐ yǔn zé yǐ liáo rén jǔ bīng fá gāo lí shì shàng wén, dì wèi wáng dàn děng yuē:" qì dān fá gāo lí, wàn yī gāo lí qióng cù, huò guī yú wǒ, huò lái qǐ shī, hé yǐ chù zhī?" dàn yuē:" dāng gù qí dà zhě. qì dān fāng gù méng hǎo, gāo lí gòng fèng lèi suì bù yī zhì." dì yuē:" rán. kě yù dēng zhōu shì qí xù, rú gāo lí yǒu shǐ lái qǐ shī, jí yǔ yǐ lěi nián gòng fèng bù rù, bù gǎn dá yú cháo tíng rú yǒu guī tóu zhě, dì cún xù zhī, bù xū yǐ wén."
李允则以辽人举兵伐高丽事上闻,帝谓王旦等曰:“契丹伐高丽,万一高丽穷蹙,或归于我,或来乞师,何以处之?”旦曰:“当顾其大者。契丹方固盟好,高丽贡奉累岁不一至。”帝曰:“然。可谕登州侍其旭,如高丽有使来乞师,即语以累年贡奉不入,不敢达于朝廷;如有归投者,第存恤之,不须以闻。”
liáo zhǔ zì jiāng bù qí sì shí wàn, hào yì jūn, yǐ yǒu, dù yā lù jiāng. kāng zhào lǜ shī yù zhī, zhàn bài, tuì bǎo tóng zhōu. liáo zhǔ fēng shū yú jiàn, yù gāo lí yuē:" zhèn yǐ qián wáng sòng fú shi cháo tíng jiǔ yǐ, jīn nì chén kāng zhào, shì jūn lì yòu, gù qīn lǜ jīng bīng, yǐ lín guó jìng. rǔ děng néng fù sòng kāng zhào, jí kě bān shī." bǐng xū, zhào fēn bīng wèi sān, gé shuǐ ér zhèn, yī yíng yú zhōu xī, jù sān shuǐ zhī huì, zhào jū qí zhōng, yī yíng yú jìn zhōu zhī shān, yī fù chéng ér yíng. zhào yǐ jiàn chē pái zhèn, liáo shī jìn gōng zhī, lǚ què. zhào suì yǒu qīng dí zhī xīn, yú rén dàn qí. bǐng xū, liáo xiān fēng yē lǜ mǐn nuò lǜ xiáng gǔn yē lǜ dá lǔ jī pò sān shuǐ zhài, qín zhǎn zhào jí fù jiāng lǐ lì, zhuī wáng shù shí lǐ, huò suǒ qì liáng xiǎng kǎi zhàng bù kě shèng jì. huì liáo zhǔ jūn zhì, zhǎn shǒu sān wàn yú jí. wù zǐ, tóng huò guì níng děng zhōu jiē jiàng. dū tǒng xiāo bā yǎ ěr fù dà pò gāo lí yú nǔ gǔ dá lǐng.
辽主自将步骑四十万,号义军,乙酉,渡鸭绿江。康肇率师御之,战败,退保铜州。辽主封书于箭,谕高丽曰:“朕以前王诵服事朝廷久矣,今逆臣康肇,弑君立幼,故亲率精兵,已临国境。汝等能缚送康肇,即可班师。”丙戌,肇分兵为三,隔水而阵,一营于州西,据三水之会,肇居其中,一营于近州之山,一附城而营。肇以剑车排阵,辽师进攻之,屡却。肇遂有轻敌之心,与人弹棋。丙戌,辽先锋耶律敏诺率详衮耶律达鲁击破三水砦,擒斩肇及副将李立,追亡数十里,获所弃粮饷、铠仗不可胜计。会辽主军至,斩首三万馀级。戊子,铜、霍、贵、宁等州皆降。都统萧巴雅尔复大破高丽于努古达岭。
xīn mǎo, wáng xún qiǎn shǐ shàng biǎo qǐng cháo, liáo zhǔ mìng qún chén yì, jiē wèi yí nà. jī qìng gōng shǐ yē lǜ yáo zhū dú yuē:" xún shǐ yī zhàn ér bài, jù qiú nà kuǎn, cǐ zhà ěr, nà zhī kǒng duò qí jì. dài qí shì qióng lì qū, nà zhī wèi wǎn." liáo zhǔ jí yú chéng gōng, xǔ qí cháo, suì jìn jūn shì fú lüè, yǐ zhèng shì shè rén mǎ bǎo yòu wèi kāi jīng liú shǒu, ān zhōu tuán liàn shǐ áng kè bā wèi fù liú shǒu, yí tài zǐ tài shī yī lán jiāng qí bīng yī qiān sòng bǎo yòu děng fù jīng, yòu qiǎn yòu pú yè gāo zhèng lǜ bīng wǎng yà wáng xún.
辛卯,王询遣使上表请朝,辽主命群臣议,皆谓宜纳。积庆宫使耶律瑶珠独曰:“询始一战而败,遽求纳款,此诈耳,纳之恐堕其计。待其势穷力屈,纳之未晚。”辽主亟于成功,许其朝,遂禁军士俘掠,以政事舍人马保佑为开京留守,安州团练使昂克巴为副留守,遗太子太师伊兰将骑兵一千送保佑等赴京,又遣右仆射高正率兵往迓王询。
xiān shì xún qiǎn zhōng láng jiàng zhì cài wén yuán xī jīng, ér liáo lìng lú yǐ liú jīng rù xī jīng yù jiàng. qí shǒu jiāng yǐ shàn jiàng biǎo yǐ, cài wén zhì, fén qí biǎo, shā yǐ jīng. chéng zhōng yí èr, cài wén chū tún chéng nán. huì dōng běi jiè dōu xún jiǎn shǐ zhuō sī zhèng lǜ bīng zhì, yǔ cài wén hé bīng rù chéng shǒu. liáo yòu shǐ hán qǐ děng wǎng yù, sī zhèng chū xiāo qí tū shā qǐ děng. sī zhèng yǐ cài wén wèi xiān fēng chū jù, bǎo yòu yī lán děng bài zǒu. yòu wéi gāo zhèng shǐ guǎn, zhèng yǔ huī xià zhuàng shì tū wéi chū, yú zú duō sǐ. liáo zhǔ nù, fù qiǎn yī lán jī zhī, cài wén lèi zhàn jiē bài. yuè wǔ rì, liáo zhǔ jìn zhù chéng xī, chéng zhōng xiōng jù, sī zhèng yáng yán chū zhàn, yè kāi mén xún, cài wén bēn hái.
先是询遣中郎将智蔡文援西京,而辽令卢顗、刘经入西京谕降。其守将已缮降表矣,蔡文至,焚其表,杀顗、经。城中疑贰,蔡文出屯城南。会东北界都巡检使卓思正率兵至,与蔡文合兵入城守。辽又使韩杞等往谕,思正出骁骑突杀杞等。思正以蔡文为先锋出拒,保佑、伊兰等败走。又围高正使馆,正与麾下壮士突围出,馀卒多死。辽主怒,复遣伊兰击之,蔡文累战皆败。越五日,辽主进驻城西,城中恟惧,思政佯言出战,夜开门循,蔡文奔还。
gāo lí zhū chén yù jiàng, jiāng hán bǎo yuē:" dāng bì qí fēng, xú tú xīng fù ěr." wáng xún nǎi yè xié hòu gōng jí lì bù shì láng cài zhōng shùn děng dùn qù. bā yǎ ěr mǐn nuò děng pò kāi jīng, fén gōng miào mín jū jiē jǐn, zhuī zhì qīng jiāng ér hái.
高丽诸臣欲降,姜邯宝曰:“当避其锋,徐图兴复耳。”王询乃夜携后宫及吏部侍郎蔡忠顺等遁去。巴雅尔、敏诺等破开京,焚宫庙民居皆尽,追至清江而还。
gēng zǐ, shǎn zhōu yán bǎo dǐng xiàn huáng hé qīng. shí èr yuè, bǐng wǔ, bǎo dǐng xiàn huáng hé zài qīng. jí xián xiào lǐ yàn shū xiàn hé qīng sòng.
庚子,陕州言宝鼎县黄河清。十二月,丙午,宝鼎县黄河再清。集贤校理晏殊献《河清颂》。
rén zǐ, dà yàn hán guāng diàn. jūn xiào yíng zài xīn chéng wài zhě, bìng lìng zhōng yàn, zhì xī, qiǎn nèi shì chí yào wǎng zhū mén, qí jǐn chū, hé fēi rù yào. suì wèi dìng zhì.
壬子,大宴含光殿。军校营在新城外者,并令终宴,至夕,遣内侍持钥往诸门,俟尽出,阖扉入钥。遂为定制。
yǐ mǎo, gào tài miào, fèng tiān shū, rú dōng fēng zhī zhì.
乙卯,告太庙,奉天书,如东封之制。
bǐng chén, yǐ zī zhèng diàn dà xué shì xiàng mǐn zhōng quán dōng jīng liú shǒu sān sī shǐ dīng wèi wèi xíng zài sān sī shǐ, yán tiě fù shǐ lín tè fù zhī.
丙辰,以资政殿大学士向敏中权东京留守;三司使丁谓为行在三司使,盐铁副使林特副之。
dīng sì, hàn lín xué shì lǐ zōng è děng shàng xīn xiū zhū dào tú jīng qiān wǔ bǎi liù shí liù juǎn, zhào jiǎng zhī.
丁巳,翰林学士李宗谔等上《新修诸道图经》千五百六十六卷,诏奖之。
jìn hù cóng zhū sè rén fán ruò dào lù cǎo mù.
禁扈从诸色人燔爇道路草木。
zhī zá yù shǐ zhào xiāng, qǐng yī zhōu lǐ zhì tǔ xùn sòng xùn, zuǎn lù suǒ jīng shān chuān gǔ jī fēng sú, yǐ zī chén lǎn zhào qián yì chén yuè liú yún sòng shòu zhǎng qí shì, měi dùn jìn yī juàn.
知杂御史赵湘,请依《周礼》置土训、诵训,纂录所经山川古迹风俗,以资宸览;诏钱易、陈越、刘筠、宋绶掌其事,每顿进一卷。
lóng tú gé dài zhì sūn shì, yóu jīng shù jìn, shǒu dào zì chǔ, jí yǒu suǒ yán, wèi cháng ē fù qǔ yuè. dì cháng wèn yǐ tiān shū, shì duì yuē:" chén yú suǒ wén:' tiān hé yán zhàn!' qǐ yǒu shū yě!" dì zhī shì pǔ zhōng, měi yōu róng zhī. shì suì, tè mìng xiàng mǐn zhōng yù shì, lìng chén cháo tíng dé shī. shì shàng nà jiàn shù zhí qīng yáo báo fù sì shì, pō shī yòng qí yán. jí jiāng yǒu fén yīn zhī yì, huì suì hàn, jīng shī jìn jùn gǔ jià xiáng guì, shì suì zòu shū yuē:" xiān wáng bǔ zhēng wǔ nián, suì xí qí xiáng, xiáng xí zé xíng, bù xí zé zēng xiū dé ér gǎi bo. bì xià shǐ bì dōng fēng, gèng yì xī xìng, zé fēi xiān wáng bǔ zhēng wǔ nián shèn zhòng zhī yì, qí bù kě yī yě. fū fén yīn hòu tǔ, shì bù jīng jiàn. xī hàn wǔ dì jiāng xíng fēng shàn dà lǐ, yù yōu yóu qí shì, gù xiān fēng zhōng yuè, sì fén yīn, shǐ xún xìng jùn xiàn, jìn xún yú tài shān. jīn bì xià jì yǐ dēng fēng, fù yù xíng cǐ, qí bù kě èr yě. zhōu lǐ, yuán qiū fāng zé, suǒ yǐ jiāo sì tiān dì, jīn nán běi jiāo shì yě. hàn chū chéng qín, wéi lì wǔ zhì yǐ sì tiān, ér hòu tǔ wú sì, gù wǔ dì lì cí yú fén yīn. zì yuán chéng yǐ lái, cóng gōng qīng zhī yì, xǐ fén yīn hòu tǔ yú běi jiāo, hòu zhī wáng zhě duō bù sì fén yīn. jīn bì xià nǎi yù shě běi jiāo ér sì fén yīn, qí bù kě sān yě. xī hàn dōu yōng, qù fén yīn zhì jìn. jīn bì xià jīng zhòng guān, yuè xiǎn zǔ, qīng qì jīng shī gēn běn, qí bù kě sì yě. hé dōng zhě, táng wáng yè suǒ qǐ zhī dì, táng yòu dōu yōng, gù míng huáng jiān xìng hé dōng, yīn sì hòu tǔ, yǔ shèng cháo shì yì. jīn bì xià wú gù yù cí fén yīn, qí bù kě wǔ yě. fū yù zāi ér jù, zhōu xuān suǒ yǐ zhōng xīng. bǐ nián yǐ lái, shuǐ hàn xiāng jì, bì xià yí cè shēn xiū dé yǐ dá tiān qiǎn, qǐ yí xià xùn jiān huí, yuǎn láo mín shù, wàng shè jì zhī dà jì, mù xiāo gǔ zhī pán yóu! qí bù kě liù yě. fū léi yǐ èr yuè chū, bā yuè rù, shī shí zé wèi yì jīn zhèn léi zài dōng, wèi yì yóu shén. tiān jiè dīng níng, bì xià wèi wù, qí bù kě qī yě. xiān wáng xiān chéng mín ér hòu zhì lì yú shén, jīn guó jiā tǔ mù zhī gōng, lěi nián wèi xī, shuǐ hàn zuò lì, jī jǐn jū duō nǎi yù láo mín shì shén, shén qí xiǎng zhī hū! qí bù kě bā yě. bì xià yù xíng cǐ lǐ, bù guò rú hàn wǔ dì táng míng huáng kè shí sòng gōng ér yǐ, cǐ jiē xū míng yě. bì xià qīn míng ruì zhé, dāng zhuī zōng èr dì sān wáng zhī shì, qǐ zhǐ xiào cǐ xū míng! qí bù kě jiǔ yě. táng míng huáng bì chǒng hài zhèng, jiān nìng dāng tú, shēn bō guó tún, bīng chán wèi quē, jīn yì zhě yǐn kāi yuán gù shì yǐ wéi shèng liè, nǎi yù chàng dǎo bì xià ér wèi zhī, qí bù kě shí yě. chén yóu jù yán bù dǎi yì, yuàn shǎo cì qīng wèn, yǐ bì qí shuō."
龙图阁待制孙奭,由经术进,守道自处,即有所言,未尝阿附取悦。帝尝问以天书,奭对曰:“臣愚所闻:‘天何言战!’岂有书也!”帝知奭朴忠,每优容之。是岁,特命向敏中谕奭,令陈朝廷得失。奭上纳谏、恕直、轻徭、薄赋四事,颇施用其言。及将有汾阴之役,会岁旱,京师近郡谷价翔贵,奭遂奏疏曰:“先王卜征五年,岁习其祥,祥习则行,不习则增修德而改卜。陛下始毕东封,更议西幸,则非先王卜征五年慎重之意,其不可一也。夫汾阴后土,事不经见。昔汉武帝将行封禅大礼,欲优游其事,故先封中岳,祀汾阴,始巡幸郡县,浸寻于泰山。今陛下既已登封,复欲行此,其不可二也。《周礼》,圜丘、方泽,所以郊祀天地,今南北郊是也。汉初承秦,唯立五畤以祀天,而后土无祀,故武帝立祠于汾阴。自元、成以来,从公卿之议,徙汾阴后土于北郊,后之王者多不祀汾阴。今陛下乃欲舍北郊而祀汾阴,其不可三也。西汉都雍,去汾阴至近。今陛下经重关,越险阻,轻弃京师根本,其不可四也。河东者,唐王业所起之地,唐又都雍,故明皇间幸河东,因祀后土,与圣朝事异。今陛下无故欲祠汾阴,其不可五也。夫遇灾而惧,周宣所以中兴。比年以来,水旱相继,陛下宜侧身修德以答天谴,岂宜下徇奸回,远劳民庶,忘社稷之大计,慕箫鼓之盘游!其不可六也。夫雷以二月出,八月入,失时则为异;今震雷在冬,为异尤甚。天戒丁宁,陛下未悟,其不可七也。先王先成民而后致力于神,今国家土木之功,累年未息,水旱作沴,饥馑居多;乃欲劳民事神,神其享之乎!其不可八也。陛下欲行此礼,不过如汉武帝、唐明皇刻石颂功而已,此皆虚名也。陛下钦明睿哲,当追踪二帝、三王之事,岂止效此虚名!其不可九也。唐明皇嬖宠害政,奸佞当涂,身播国屯,兵缠魏阙,今议者引开元故事以为盛烈,乃欲倡导陛下而为之,其不可十也。臣犹惧言不逮意,愿少赐清问,以毕其说。”
dì qiǎn nèi shì huáng fǔ jì míng yù yǐ jù tiáo zài shàng, yú shì shì yòu shàng shū yuē:" bì xià jiāng xìng fén yīn, ér jīng shī mín xīn fú níng, jiāng huái zhī zhòng, kùn yú diào fā, lǐ xū zhèn ān ér jīn cún zhī. qiě tǔ mù zhī gōng wèi xī ér rǎng duó zhī dào bì xíng, qì dān zhì bīng bù yuǎn biān jìng, suī chí dān shǐ, níng bǎo qí xīn! xī huáng cháo chū zì xiōng jī, chén shèng qǐ yú yáo shù. suí yáng dì yuán qín yuǎn lüè, táng gāo zǔ yóu shì kāi jī jìn shǎo zhǔ zhì mèi biān fáng, yē lǜ dé guāng yīn zhī rù biàn. jīn bì xià fǔ cóng jiān nìng, yuǎn qì jīng shī, wǎng niàn mín pí, bù yú biān huàn, shè réng suì jiàn jī zhī dì, xiū wéi jīng jiǔ fèi zhī cí, yòu ān zhī jī mín zhī zhōng wú huáng cháo zhī jù zéi hū? yì tú zhī nèi wú chén shèng zhī dà zhì hū? zhǒu yè zhī xià wú yīng xióng zhī kuī sì hū? yàn jì zhī jiān wú dí rén zhī guān xìn hū? bì xià fāng cí hòu tǔ, zhù bì hé zhōng, ruò dí qí bài méng, hū jí chán yuān, bì xià zhī wèi xián xìn néng jiān jù hé qiáo hū? zhōu yíng jū zhōng shān néng cuī fēng què dí hū? yòu huò qú kuí xiá shuài, xiào jù yuán yě, jié lüè zhōu xiàn, qīn yì jiāo jī, xíng zài yuǎn wén, dé bù jīng hài? bì xià suī qián xí wèn jì, qún chén yù jiè zhù chū qí, yǐ chén liào zhī, kǒng wú jí yě. yòu, qiè jiàn jīn zhī jiān chén, yǐ xiān dì yín wèi tiān zāi, zhào tíng fēng shàn, gù zàn bì xià lì xíng dōng fēng, yǐ wéi jì chéng xiān zhì yě. xiān dì yù běi píng yōu shuò, xī qǔ jì qiān, dà xūn wèi jí, yòng fù bì xià, zé qún chén wèi cháng xiàn yī móu huà yī cè, yǐ zuǒ bì xià jì xiān dì zhī zhì. ér nǎi bēi cí zhòng bì, qiú hé yú qì dān, cù guó mí jué, gū xī yú bǎo jí wèi zhǔ rǔ chén sǐ wèi kōng yán, yǐ wū xià wǎng shàng wèi jǐ rèn. zhuàn zào xiáng ruì, jiǎ tuō guǐ shén, cái bì dōng fēng, biàn yì xī xìng, qīng láo shèng jià, nüè hài jī mín, jì qí wú shì wǎng huán, wèi yǐ dà chéng xūn jī. shì bì xià yǐ zǔ zōng jiān nán zhī yè, wèi nìng xié jiǎo xìng zhī zī, chén suǒ yǐ cháng tàn tòng kū yě!"
帝遣内侍皇甫继明谕以具条再上,于是奭又上疏曰:“陛下将幸汾阴,而京师民心弗宁,江、淮之众,困于调发,理须镇安而矜存之。且土木之功未息而攘夺之盗必行,契丹治兵不远边境,虽驰单使,宁保其心!昔黄巢出自凶饥,陈胜起于徭戍。隋炀帝缘勤远略,唐高祖由是开基;晋少主智昧边防,耶律德光因之入汴。今陛下俯从奸佞,远弃京师,罔念民疲,不虞边患,涉仍岁荐饥之地,修违经久废之祠,又安知饥民之中无黄巢之剧贼乎?役徒之内无陈胜之大志乎?肘腋之下无英雄之窥伺乎?燕蓟之间无敌人之观衅乎?陛下方祠后土,驻跸河中,若敌骑败盟,忽及澶渊,陛下知魏咸信能坚据河桥乎?周莹居中山能摧锋却敌乎?又或渠魁侠帅,啸聚原野,劫掠州县,侵轶郊畿,行在远闻,得不惊骇?陛下虽前席问计,群臣欲借箸出奇,以臣料之,恐无及也。又,窃见今之奸臣,以先帝寅畏天灾,诏停封禅,故赞陛下力行东封,以为继成先志也。先帝欲北平幽朔,西取继迁,大勋未集,用付陛下,则群臣未尝献一谋、画一策,以佐陛下继先帝之志。而乃卑辞重币,求和于契丹,蹙国縻爵,姑息于保吉;谓主辱臣死为空言,以诬下罔上为己任。撰造祥瑞,假托鬼神,才毕东封,便议西幸,轻劳圣驾,虐害饥民,冀其无事往还,谓已大成勋绩。是陛下以祖宗艰难之业,为佞邪侥幸之资,臣所以长叹痛哭也!”
shí qún chén shù zòu xiáng ruì, shì yòu shàng shū yán:" wǔ zài xún shòu, yú shū cháng diǎn guān mín shè jiào, xī yì míng wén. hé xū zǐ qì huáng yún, shǐ néng fēng yuè jiā hé yì cǎo, rán hòu xǐng fāng! jīn yě diāo shān lù, bìng xíng zòu jiǎn, qiū hàn dōng léi, lǜ jiē chēng hè. jiāng yǐ qī shàng tiān, zé shàng tiān bù kě qī jiāng yǐ yú xià mín, zé xià mín bù kě yú jiāng yǐ qī hòu shì, zé hòu shì bì bù xìn fù fēi qiè xiào, yǒu shí jìn rán, shàng diàn shèng míng, bù wéi xì yě!" shū rù, bù bào.
时群臣数奏祥瑞,奭又上疏言:“五载巡狩,《虞书》常典;观民设教,羲《易》明文。何须紫气黄云,始能封岳;嘉禾异草,然后省方!今野雕山鹿,并形奏简,秋旱冬雷,率皆称贺。将以欺上天,则上天不可欺;将以愚下民,则下民不可愚;将以欺后世,则后世必不信;腹非窃笑,有识尽然,上玷圣明,不为细也!”疏入,不报。
zhēn zōng yīng fú jī gǔ shén gōng ràng dé wén míng wǔ dìng zhāng shèng yuán xiào huáng dì dà zhōng xiáng fú sì nián liáo tǒng hé èr shí jiǔ nián
○真宗膺符稽古神功让德文明武定章圣元孝皇帝大中祥符四年(辽统和二十九年)
chūn, zhēng yuè, yǐ hài shuò, liáo zhǔ zì gāo lí bān shī, suǒ jiàng zhū chéng fù pàn. zhì guì zhōu nán jùn lǐng gǔ, dà yǔ lián rì, mǎ tuó jiē pí, jiǎ zhàng duō yí qì, jì, nǎi dé dù.
春,正月,乙亥朔,辽主自高丽班师,所降诸城复叛。至贵州南峻岭谷,大雨连日,马驼皆疲,甲仗多遗弃,霁,乃得渡。
shǎn xī tí diǎn xíng yù guān yán bīn níng huán qìng fù dōu bù shǔ chén xìng zòng suǒ bù jìn bīng jié dào, zhào shì bù zhū, xīn sì, xǐ zhī yǒng xīng jūn wáng sì zōng dài zhī.
陕西提点刑狱官言邠、宁、环、庆副都部署陈兴纵所部禁兵劫盗,诏释不诛,辛巳,徙知永兴军王嗣宗代之。
bīn zhōu chéng dōng yǒu líng yìng gōng miào, bàng yǒu shān xué, qún hú chù yān, yāo wū xié zhī wéi rén huò fú, fán shuǐ hàn jí yì xī dǎo zhī. jí sì zōng zhì, huǐ qí miào, xūn qí xué, de shù shí hú, jǐn shā zhī, yín sì suì xī.
邠州城东有灵应公庙,傍有山穴,群狐处焉,妖巫挟之为人祸福,凡水旱疾疫悉祷之。及嗣宗至,毁其庙,熏其穴,得数十狐,尽杀之,淫祀遂息。
zhào:" zhí shì fén yīn xiè dài zhě, zuì wù yuán."
诏:“执事汾阴懈怠者,罪勿原。”
guǐ wèi, dài zhōu yán sù dòu shí yú qián.
癸未,代州言粟斗十馀钱。
yǐ yǒu, qīn xí sì hòu tǔ yí yú chóng dé diàn.
乙酉,亲习祀后土仪于崇德殿。
dīng hài, yè qǐ shèng yuàn tài zōng shén yù diàn pǔ ān yuàn yuán dé huáng hòu shèng róng, gào jiāng xíng yě.
丁亥,谒启圣院太宗神御殿、普安院元德皇后圣容,告将行也。
jǐ chǒu, liáo zhǔ cì yā lù jiāng. gēng yín, huáng hòu jí huáng dì chǔ wáng lóng yòu yíng yú lái yuǎn chéng.
己丑,辽主次鸭绿江。庚寅,皇后及皇弟楚王隆祐迎于来远城。
dīng yǒu, chē jià zòu tiān shū fā jīng shī. qún chén yán rì shàng yǒu huáng qì rú pǐ sù, wǔ sè yún rú gài. shì xī, cì zhōng mù xiàn.
丁酉,车驾奏天书发京师。群臣言日上有黄气如匹素,五色云如盖。是夕,次中牟县。
wù xū, cì zhèng zhōu. mìng chén péng nián wáng shǔ tóng xiáng dìng yāo jià cí zhuàng.
戊戌,次郑州。命陈彭年、王曙同详定邀驾词状。
gēng zǐ, cì gǒng xiàn. pàn hé yáng zhāng qí xián jiàn yú sì shuǐ dùn, shì shí bì, jí hái rèn.
庚子,次巩县。判河阳张齐贤见于汜水顿,侍食毕,即还任。
xīn chǒu, guò zī cūn, shè wò diàn, fèng zhì shān líng shén zuò, dì xuē páo bài kū diàn xiàn. shì rì, yǒu bái wù qǐ líng shàng, é fù shén wò, qún chén yǐ wéi dì āi cǎn suǒ gǎn. xī, cì yǎn shī xiàn.
辛丑,过訾邨,设幄殿,奉置山陵神坐,帝靴袍拜哭奠献。是日,有白雾起陵上,俄覆神幄,群臣以为帝哀惨所感。夕,次偃师县。
rén yín, zhì xī jīng.
壬寅,至西京。
jiǎ chén, fā xī jīng, zhì cí jiàn dùn, dà guān shǐ jìn sù shàn. xī, cì xīn ān xiàn.
甲辰,发西京,至慈涧顿,大官始进素膳。夕,次新安县。
èr yuè, yǐ sì shuò, cì miǎn chí xiàn.
二月,乙巳朔,次渑池县。
wù shēn, dōng jīng yán yù kōng.
戊申,东京言狱空。
rén zǐ, chū tóng guān, dù wèi hé, cì yán xìn cāng, qiǎn jìn chén sì xī yuè.
壬子,出潼关,渡渭河,次严信仓,遣近臣祀西岳。
bǐng chén, cì yǒng ān zhèn, qiǎn jìn chén sì hé dú.
丙辰,次永安镇,遣近臣祀河渎。
dīng sì, fā yǒng ān zhèn, qún chén yán yǒu huáng yún suí tiān shū niǎn. fǎ jià rù bǎo dǐng xiàn fèng qí gōng.
丁巳,发永安镇,群臣言有黄云随天书辇。法驾入宝鼎县奉祇宫。
wù wǔ, zhì zhāi. zhào jìn chén dēng yán qìng tíng, nán wàng xiān zhǎng, běi kàn lóng mén, zì gōng zhì shuí, liè zhí jiā shù, liù shī huán sù, xíng quē jīng qí yì mù zhào yào xiào cì, tiào lǎn jiǔ zhī.
戊午,致斋。召近臣登延庆亭,南望仙掌,北瞰龙门,自宫至脽,列植嘉树,六师环宿,行阙旌旗帟幕照耀效次,眺览久之。
jǐ wèi, bǎo dǐng xiàn shǒu chén yán shui fèn quán yǒng, yǒu guāng rú zhú. gēng shēn, qún guān sù sì suǒ.
己未,宝鼎县守臣言氵粪泉涌,有光如烛。庚申,群官宿祀所。
xīn yǒu, jù fǎ jià yì shuí tán, jiā lù liáo huǒ, qí guāng rú zhòu, yǒng dào pán qū, zhōu yǐ huáng huī zhàng. zhì tán cì, fú gǔn miǎn, dēng tán, sì hòu tǔ dì qí, bèi sān xiàn, fèng tiān shū yú shén zuò zhī zuǒ, yǐ tài zǔ tài zōng bìng pèi, xī rú fēng shàn lǐ. sī tiān zòu yán huáng qì rào tán, yuè zhòng lún, zhòng xīng bú jiàn, wéi dà jiǎo guāng míng. shǎo qǐng, gǎi fú tōng tiān guān jiàng shā páo, chéng niǎn yì miào, dēng gē diàn xiàn, shěng fēng shí kuì, qiǎn guān fēn diàn zhū shén. dēng kuí qiū tíng, shì fén hé, wàng liáng shān, gù zuǒ yòu yuē:" cǐ hàn wǔ dì fàn lóu chuán chù yě." jí rì, hái fèng qí gōng. zhào yǐ fèng qí gōng wèi tài níng gōng, zēng qì diàn shì, shè hòu tǔ shèng mǔ xiàng, yòu qiǎn guān jì gào hé dú.
辛酉,具法驾诣脽坛,夹路燎火,其光如昼,甬道盘屈,周以黄麾仗。至坛次,服衮冕,登坛,祀后土地祇,备三献,奉天书于神坐之左,以太祖、太宗并配,悉如封禅礼。司天奏言黄气绕坛,月重轮,众星不见,惟大角光明。少顷,改服通天冠、绛纱袍,乘辇诣庙,登歌奠献,省封石匮,遣官分奠诸神。登鄈丘亭,视汾河,望梁山,顾左右曰:“此汉武帝泛楼船处也。”即日,还奉祇宫。诏以奉祇宫为太宁宫,增葺殿室,设后土圣母像,又遣官祭告河渎。
rén xū, yù cháo jìn tán, shòu qún chén cháo hè. dà shè tiān xià, ēn cì rú dōng fēng lì. jiàn bǎo dǐng xiàn wèi qìng chéng jūn, gěi fù èr nián, cì tiān xià pú sān rì. dà yàn mù qīng diàn, cì fù lǎo jiǔ shí yī bó. dì zuò fén yīn èr shèng pèi xiǎng míng hé dú xī hǎi děng zàn.
壬戌,御朝觐坛,受群臣朝贺。大赦天下,恩赐如东封例。建宝鼎县为庆成军,给复二年,赐天下酺三日。大宴穆清殿,赐父老酒食衣帛。帝作《汾阴二圣配飨铭》、《河渎》、《西海》等赞。
guǐ hài, fā qìng chéng jūn, guān shui fèn quán. xī, cì yǒng ān zhèn.
癸亥,发庆成军,观氵粪泉。夕,次永安镇。
jiǎ zǐ, cì hé zhōng fǔ, xìng shùn miào, cì shùn jǐng míng guǎng xiào quán. dù hé qiáo, guān tiě niú. yòu xìng hé dú miào, dēng hòu tíng, jiàn mín yǒu cāo zhōu ér yú, bǐng lěi ér gēng zhě, dì yuē:" bǎi xìng zuò yè qí lè hū! shǐ lì wú qīn yōu, zé rì yòng ér bù zhī yǐ."
甲子,次河中府,幸舜庙,赐舜井名广孝泉。度河桥,观铁牛。又幸河渎庙,登后亭,见民有操舟而渔,秉耒而耕者,帝曰:“百姓作业其乐乎!使吏无侵忧,则日用而不知矣。”
zhào cǎo zé lǐ dú liú xùn dú yǐ jí cí, shòu xùn dà lǐ píng shì, zhì shì. dú, yíng zi, chún dàn hào gǔ, wáng dàn lǐ zōng è yǔ zhī shì jiù, měi quàn qí shì, dú jiē bù dá. yú shì zhí shǐ guǎn sūn miǎn yán qí yǐn cāo, chén yáo sǒu fù jiàn zhī. jì cí jí bù zhì, qiǎn nèi shì láo wèn, lìng zhǎng lì suì shí cún wèn.
召草泽李渎、刘巽;渎以疾辞,授巽大理评事,致仕。渎,莹子,淳澹好古,王旦、李宗谔与之世旧,每劝其仕,渎皆不答。于是直史馆孙冕言其隐操,陈尧叟复荐之。既辞疾不至,遣内侍劳问,令长吏岁时存问。
yǐ chǒu, yù xuān ēn lóu guān pú.
乙丑,御宣恩楼观酺。
jiā hào xī yuè jīn tiān wáng yuē shùn shèng jīn tiān wáng, qiǎn hóng lú shǎo qīng péi zhuāng jì gào. yòu zhào qì yí qí miào.
加号西岳金天王曰顺圣金天王,遣鸿胪少卿裴庄祭告。又诏葺夷、齐庙。
bǐng yín, cì qīn wáng fǔ chén bǎi guān pú yàn yú xíng zài shàng shū shěng, fán èr rì.
丙寅,赐亲王、辅臣、百官酺宴于行在尚书省,凡二日。
wù chén, fā hé zhōng fǔ. jǐ sì, cì huá yīn xiàn, xìng yún tái guān guān chén tuán huà xiàng, chú qí guān tián zū. gēng wǔ, yè shùn shèng jīn tiān wáng miào, qún chén péi wèi, qiǎn guān fēn diàn miào nèi zhū shén. yòu xìng jù líng zhēn jūn guān, bìng chú qí tián zū, yàn cóng guān fù lǎo yú xíng gōng zhī xuān zé lóu. zhào jiàn huà shān yǐn shì zhèng yǐn fū shuǐ yǐn shì lǐ níng, cì yǐn hào yuē zhēn huì xiān shēng.
戊辰,发河中府。己巳,次华阴县,幸云台观观陈抟画像,除其观田租。庚午,谒顺圣金天王庙,群臣陪位,遣官分奠庙内诸神。又幸巨灵真君观,并除其田租,宴从官父老于行宫之宣泽楼。召见华山隐士郑隐、敷水隐士李宁,赐隐号曰贞晦先生。
xīn wèi, cì wén xiāng xiàn, zhào chéng tiān guān dào shì chái tōng xuán, cì zuò, wèn yǐ wú wéi zhī yào, chú qí guān tián zū. tōng xuán nián bǎi yú suì, shàn fú qì, yǔ wú wén shì, duō yǐ xiū shēn jǐn xíng wéi shuō yún.
辛未,次阌乡县,召承天观道士柴通玄,赐坐,问以无为之要,除其观田租。通玄年百馀岁,善服气,语无文饰,多以修身谨行为说云。
rén shēn, cì hú chéng xiàn, yàn guó zhōu fù lǎo yú xíng gōng mén.
壬申,次湖城县,宴虢州父老于行宫门。
sān yuè, jiǎ xū shuò, cì shǎn zhōu, zhào cǎo zé wèi yě, cí jí bù zhì. yě jū zhōu zhī dōng jiāo, bù qiú wén dá, zhào chāng yán kòu zhǔn lái shǒu shì zhōu, jiē bīn lǐ yān. yě fēn shī jīng kǔ yǒu táng rén fēng, liáo shǐ zhě cháng yán běn guó dé qí cǎo táng jí shàng zhì, yuàn qiú quán bù, zhào yǔ zhī. zhì shì dì xún xìng zhī xiá, huí wàng lín lǐng jiān, tíng kǎn yōu jué, yì fēi mín sú suǒ jū, shí yě fāng jiào hè wǔ, é bào yǒu zhōng shǐ zhì, bào qín yú tǎn ér zǒu. dì nǎi qiǎn shǐ tú shàng qí suǒ jū, lìng zhǎng lì cháng jiā cún fǔ.
三月,甲戌朔,次陕州,召草泽魏野,辞疾不至。野居州之东郊,不求闻达,赵昌言、寇准来守是州,皆宾礼焉。野分诗精苦有唐人风,辽使者尝言本国得其《草堂集》上帙,愿求全部,诏与之。至是帝巡幸之暇,回望林岭间,亭槛幽绝,意非民俗所居,时野方教鹤舞,俄报有中使至,抱琴逾坦而走。帝乃遣使图上其所居,令长吏常加存抚。
yǐ hài, xìng shùn zhèng wáng miào, yàn cóng guān fù lǎo yú pèi zé huì mín lóu. yòu dēng běi lóu, wàng dà hé, cì yùn hé zú shí fú. shì rì, yǔ, shí pǔ qǐng zhù bì chéng zhōng, wù shè ní nìng, yīn lìng hù cóng zhì xī jīng.
乙亥,幸顺正王庙,宴从官父老于霈泽惠民楼。又登北楼,望大河,赐运河卒时服。是日,雨,石普请驻跸城中,勿涉泥泞,因令扈从至西京。
wù yín, cì xīn ān xiàn. dì zhī hái yě, yǐ dào yuǎn, mǐn wèi shì jiān yú zhí gài zhī láo, duō chéng chē mǎ, yù wū téng mào. yì rì, rù xī jīng, yǐ zhī hé nán fǔ xuē yìng yǒu zhì zhuàng, cì shī jiā jiǎng. guǐ wèi, zhāng qí xián lái hé yáng lái zhāo, zhào zhī yě.
戊寅,次新安县。帝之还也,以道远,闵卫士肩舆执盖之劳,多乘车马,御乌藤帽。翼日,入西京,以知河南府薛映有治状,赐诗嘉奖。癸未,张齐贤来河阳来朝,召之也。
jiǎ shēn, xìng tài zǐ tài shī lǚ méng zhèng dì, wèi fǔ zhī, cì lài yǒu jiā. wèn méng zhèng:" zhū zǐ shú kě yòng?" duì yuē:" chén zhī zǐ tún quǎn ěr chén zhí yí jiǎn, zǎi xiàng cái yě."
甲申,幸太子太师吕蒙正第,慰抚之,赐赉有加。问蒙正:“诸子孰可用?”对曰:“臣之子豚犬耳;臣侄夷简,宰相才也。”
chén yáo sǒu lǐ zōng è zì hé zhōng fǔ lái zhāo, yán chū jīng dù sì shì zhì lǐ bì, fán tǔ mù gōng sān bǎi jiǔ shí wàn yú, zhǐ yì jūn shì niǎn sòng liáng cǎo, gōng yìng dùn dì yì wèi cháng chà rǎo biān mín, dì chēng shàn.
陈尧叟、李宗谔自河中府来朝,言初经度祀事至礼毕,凡土木工三百九十万馀,止役军士辇送粮草,供应顿递亦未尝差扰编民,帝称善。
wù zǐ, dīng wèi yán yǒu hè èr bǎi yú xiáng tiān shū diàn shàng, yòu yǒu wǔ bǎi yú fēi jí tài qīng diàn.
戊子,丁谓言有鹤二百馀翔天书殿上,又有五百馀飞集太清殿。
yǐ chǒu, yù wǔ fèng lóu guān pú.
乙丑,御五凤楼观酺。
chē jià jiāng cháo líng, jiǎ wǔ, fā xī jīng.
车驾将朝陵,甲午,发西京。
yǐ wèi, dì sù fú chéng mǎ zhì yǒng ān xiàn, zhāi yú xíng gōng. bǐng shēn, yè ān líng yǒng chāng yǒng xī yuán dé huáng tài hòu líng. dì diàn xiàn bēi qì, gǎn dòng zuǒ yòu. yòu biàn yì zhū hòu líng zhū wáng fén zhì diàn. mìng zhòng shǐ biàn jì huáng qīn zhū fén jí yì rǔ zhōu jì qín wáng fén.
乙未,帝素服乘马至永安县,斋于行宫。丙申,谒安陵、永昌、永熙、元德皇太后陵。帝奠献悲泣,感动左右。又遍诣诸后陵、诸王坟致奠。命中使遍祭皇亲诸坟及诣汝州祭秦王坟。
dīng yǒu, cì gǒng xiàn, zhāng qí xián cí guī hé yáng, cì yī dài qì bì rú shì sì lì.
丁酉,次巩县,张齐贤辞归河阳,赐衣带、器币如侍祀例。
wù xū, zhì sì shuǐ xiàn. hǔ láo guān lù xiǎn, mìng zhí jù huǒ yǐ jǐng xíng zhě. hé yáng jié cǎi wèi lóu, bèi lè zòu, dì yǐ tài zōng jì chén fǔ jìn, jí zhǐ zhī. xī, zhì xíng yáng xiàn. gǎi hǔ láo guān wèi xíng qìng guān.
戊戌,至汜水县。虎牢关路险,命执炬火以警行者。河阳结采为楼,备乐奏,帝以太宗忌辰甫近,亟止之。夕,至荥阳县。改虎牢关为行庆关。
jǐ hài, cì zhèng zhōu. gēng zǐ, zhào cóng guān yàn yú huí luán qìng cì lóu, yàn fù lǎo yú lóu xià, bù zuò yuè.
己亥,次郑州。庚子,召从官宴于回銮庆赐楼,宴父老于楼下,不作乐。
guǐ mǎo, cì qióng lín yuàn, cì bù shǔ qián xiá yáng jiǔ, kào shè jiàng shì.
癸卯,次琼林苑,赐部署钤辖羊酒,犒设将士。
liáo dà chéng xiàng jìn guó wáng yē lǜ lóng yùn, cóng zhēng gāo lí hái, dé jí, liáo zhǔ yǔ hòu qīn lín shì yào, shì yuè zú, nián qī shí yī. zèng shàng shū lìng, shì wén zhōng, guān gěi zàng jù, jiàn miào qián líng cè.
辽大丞相晋国王耶律隆运,从征高丽还,得疾,辽主与后亲临视药,是月卒,年七十一。赠尚书令,谥文忠,官给葬惧,建庙乾陵侧。
liáo yǐ běi yuàn dài wáng yē lǜ shí lū wèi běi yuàn shū mì shǐ, fēng hán wáng. zì yē lǜ lóng yùn zhī běi yuàn, zhí duō kuàng fèi, shí lū bài mìng zhī rì, cháo yě xiāng qìng.
辽以北院大王耶律实噜为北院枢密使,封韩王。自耶律隆运知北院,职多旷废,实噜拜命之日,朝野相庆。
lóng yùn zhī bìng yě, liáo zhǔ wèn:" shú kě dài qīng zhě?" lóng yùn yuē:" běi yuàn láng jūn yē lǜ shì liáng kě rèn yě." shí lū fù jiù wèn běi fǔ zhī xuǎn,, lóng yùn yuē:" wú chū shì liáng yòu." shì liáng cái mǐn gěi, liàn dá diǎn gù, liáo zhǔ cháng shí zhī, suì dài shí lū wèi běi yuàn dài wáng.
隆运之病也,辽主问:“孰可代卿者?”隆运曰:“北院郎君耶律世良可任也。”实噜复就问北府之选,,隆运曰:“无出世良右。”世良才敏给,练达典故,辽主尝识之,遂代实噜为北院大王。
xià, sì yuè, jiǎ chén shuò, jià zhì zì fén yīn.
夏,四月,甲辰朔,驾至自汾阴。
jǐ yǒu, yè tài miào, yòu yè yuán dé tài hòu miào.
己酉,谒太庙,又谒元德太后庙。
gēng xū, zhào yǐ shí jiàn yán yù, jīng shī cì pú yí zhì jīn qiū.
庚戌,诏以时渐炎燠,京师赐酺宜至今秋。
guǐ chǒu, qiǎn jìn chén jì xiè hòu shì xī yuè xī hǎi xī dú, yòu qiǎn guān fēn yì zhū líng zhì jì.
癸丑,遣近臣祭谢后士、西岳、西海、西渎,又遣官分诣诸陵致祭。
jǐ wèi, zhào gōng shàng fén yīn hòu tǔ miào é yuē tài shǒu.
己未,诏恭上汾阴后土庙额曰太守。
yǐ hé zhōng fǔ jìn shì xuē nán wèi shì jiāng zuò jiān zhǔ bù, shǒu yì quē qǐng sì fén yīn zhě yě.
以河中府进士薛南为试将作监主簿,首诣阙请祀汾阴者也。
yǐ chǒu, qì shàng shū shěng, sān yuè ér bì.
乙丑,葺尚书省,三月而毕。
dīng mǎo, xǔ guó gōng lǚ méng zhèng zú, zèng zhōng shū lìng, shì wén mù. méng zhèng yǒu qì liàng, jū zhèng fǔ bù xǐ gēng zhāng. chū cān zhī zhèng shì, rù cháo, yǒu zhāo shì zhǐ zhī yuē:" cǐ zi yì cān zhèng xié?" méng zhèng yáng bù wén. tóng liè bù néng píng, lìng jí qí xìng míng, méng zhèng jù zhǐ zhī yuē:" yī zhī xìng míng, zhōng shēn bù néng wàng, bù rú fú zhī yě." cháng wèn zhū zǐ yuē:" wǒ wèi xiāng, wài yì rú hé?" zhū zǐ yún:" shén shàn. dàn rén yán wú néng wéi, shì quán duō wèi tóng liè suǒ zhēng." méng zhèng yuē:" wǒ chéng wú néng, dàn shàn yòng rén ěr." cháo shì yǒu cáng gǔ jìng zhě, zì yán néng zhào èr bǎi lǐ, yù xiàn méng zhèng yǐ qiú zhī. méng zhèng xiào yuē:" wú miàn bù guò dié zǐ dà, ān yòng zhào èr bǎi lǐ zāi!" wén zhě tàn fú.
丁卯,许国公吕蒙正卒,赠中书令,谥文穆。蒙正有器量,居政府不喜更张。初参知政事,入朝,有朝士指之曰:“此子亦参政邪?”蒙正阳不闻。同列不能平,令诘其姓名,蒙正遽止之曰:“一知姓名,终身不能忘,不如弗知也。”尝问诸子曰:“我为相,外议如何?”诸子云:“甚善。但人言无能为,事权多为同列所争。”蒙正曰:“我诚无能,但善用人耳。”朝士有藏古镜者,自言能照二百里,欲献蒙正以求知。蒙正笑曰:“吾面不过碟子大,安用照二百里哉!”闻者叹服。
wǔ yuè, jiǎ xū shuò, liáo zhǔ zhào yǐ zòu zhī shì, sòng suǒ sī fù rì lì. yòu zhào zhàng zú yǒu zuì, qíng mò yī zhū bù rén lì.
五月,甲戌朔,辽主诏已奏之事,送所司附日历。又诏帐族有罪,黥墨依诸部人例。
xíng bù láng zhōng wáng jì zú. lín zhōng zì cǎo yí biǎo, dà shuài yǐ jìn xián tuì yú nìng, bà tǔ mù bù jí zhī fèi wèi yán, yú bù jí sī.
刑部郎中王济卒。临终自草遗表,大率以进贤退谀佞,罢土木不急之费为言,馀不及私。
guǐ sì, zhào zhōu chéng zhì kǒng zǐ miào.
癸巳,诏州城置孔子庙。
yǐ wèi, zhào jiā shang wǔ yuè dì hào, yǐ xiàng mǐn zhōng děng wéi wǔ yuè fèng cè shǐ, wǎng zhì jì, fèng cè gǔn miǎn yān.
乙未,诏加上五岳帝号,以向敏中等为五岳奉册使,往致祭,奉册衮冕焉。
liáo yǐ cān zhī zhèng shì liú shèn xíng wéi nán yuàn shū mì shǐ, nán fǔ zǎi xiàng xíng bào zhì zhī nán yuàn shū mì shǐ shì. shèn xíng, jǐng zhī zǐ bào zhì, bào piáo zhī dì yě.
辽以参知政事刘慎行为南院枢密使,南府宰相邢抱质知南院枢密使事。慎行,景之子;抱质,抱朴之弟也。
liù yuè, bǐng wǔ, tài bái zhòu jiàn.
六月,丙午,太白昼见。
yǐ mǎo, liáo běi yuàn shū mì shǐ hán wáng shí lū zú. bǐng chén, yǐ nán yuàn dài wáng huá gé wèi běi yuàn shū mì shǐ.
乙卯,辽北院枢密使韩王实噜卒。丙辰,以南院大王华格为北院枢密使。
xiān shì liáo xī běi lù zhāo tǎo shǐ xiāo tuō yún zì sù zhōu hái, zhào shàng jīn xiāng gōng zhǔ, bài fù mǎ dū wèi, jiā tóng zhèng shì mén xià píng zhāng shì. tuō yún yán yú liáo zhǔ yuē:" zhǔn bù yí gè fēn bù, zhì yǐ jié dù shǐ." dīng sì, zhì zhǔn bù zhū bù jié dù shǐ. zì hòu jié dù shǐ wǎng wǎng fēi cái, bù mín duō yuàn.
先是辽西北路招讨使萧托云自肃州还,诏尚金乡公主,拜驸马都尉,加同政事门下平章事。托云言于辽主曰:“准布宜各分部,治以节度使。”丁巳,置准布诸部节度使。自后节度使往往非材,部民多怨。
liǎng zhè fú jiàn jīng hú guǎng nán zhū zhōu, xún wěi zhì shū dīng shēn qián, suì fán sì shí wǔ wàn sì bǎi guàn. mín yǒu zi zhě. huò qì bù yǎng, huò mài wèi tóng pú, huò dù wèi shì lǎo. qiū, qī yuè, rén shēn shuò, zhào xī chú zhī.
两浙、福建、荆湖、广南诸州,循伪制输丁身钱,岁凡四十五万四百贯。民有子者。或弃不养,或卖为僮仆,或度为释、老。秋,七月,壬申朔,诏悉除之。
guó shǐ yuàn jìn suǒ xiū tài zǔ jì, dì lù jì zhōng yì lì wèi dāng zhě èr shí yú tiáo, wèi wáng dàn wáng qīn ruò děng yuē:" rú yǐ zhōng gǔ lóu wèi lòu shì, yáo wù wèi zhēn guān, qǐ ruò zhí zhǐ qí míng yě? xī yí gǎi zhèng!" qīn ruò yuē:" cǐ cháo jiǒng yáng yì suǒ xiū." dì yuē:" qīng cháng cān zhī xié? dàn yuē:" cháo tíng zhuàn jí dà diǎn, bìng dāng xī xīn, wù lìng guǎng bèi, chū wú bǐ cǐ zhī bié yě." yīn zhào:" měi juǎn zì jīn xiān zòu cǎo běn, biān xiū guān jí tóng xiū shǐ guān, qí chū xiū huò zài xiáng kàn, jiē jù zài qí míng, rú yǒu gǎi zhèng zēng yì shì jiàn zì shù, yì gè yú míng xià tí chū, yǐ kǎo qín duò."
国史院进所修《太祖纪》,帝录纪中义例未当者二十馀条,谓王旦、王钦若等曰:“如以钟鼓楼为漏室,窑务为甄官,岂若直指其名也?悉宜改正!”钦若曰:“此晁迥、杨亿所修。”帝曰:“卿尝参之邪?旦曰:“朝廷撰集大典,并当悉心,务令广备,初无彼此之别也。”因诏:“每卷自今先奏草本,编修官及同修史官,其初修或再详看,皆具载其名,如有改正增益事件字数,亦各于名下题出,以考勤惰。”
rén wǔ, zhèn méi chāng děng zhōu dì zhèn.
壬午,镇、眉、昌等州地震。
jiǎ wǔ, féng zhěng bà wèi xíng bù shàng shū, zhī hé nán fǔ.
甲午,冯拯罢为刑部尚书,知河南府。
bā yuè, dì wèi zǎi xiàng yuē:" cháo tíng yí shǒu jīng zhì, tǎng wù gēng zhāng, zé pān rǎo zhě zhòng. nǎi zhī mìng lìng zhī chū, bù kě bù jǐn. jīn yán mǒu shì yǒu lì, qīng wèi lí gé, shǐ zé jiē yǐ wéi dāng, jiǔ nǎi fān chéng yǒu hài, xū jiā cái zhèng, shì zhāo lìng xī gǎi yě. yòu lì guān zhī rén, bù bì guò wèi kuān shù, yǐ zhì chí màn huò tàn qiú zuì è, bù gù fán rǎo, yì yòu shèn zhì." wáng dàn yuē:" gǔ rén yǒu yán, fǎ chū ér bì zuò, lìng xià ér jiān shēng. kuān zé mín màn, xiàn fǎ zhě duō měng zé mín cán, wú suǒ cuò shǒu zú zhèng wèi cǐ yě."
八月,帝谓宰相曰:“朝廷宜守经制,傥务更张,则攀扰者众。乃知命令之出,不可不谨。今言某事有利,轻为厘革,始则皆以为当,久乃翻成有害,须加裁正,是朝令夕改也。又莅官之人,不必过为宽恕,以致弛慢;或探求罪恶,不顾烦扰,抑又甚至。”王旦曰:“古人有言,法出而弊作,令下而奸生。宽则民慢,陷法者多;猛则民残,无所措手足;正为此也。”
jiǎ chén, yǎn zhōu yán zǐ fāng shēng, yǒu chóng qīng sè, suí niè zhī, huà wéi shuǐ, shí wèi" páng bù kěn chóng". dì wèi zǎi xiàng yuē:" zuó qiǎn rén qián shì dōng jī miáo jià, dà shuài suǒ shāng bù guò sān sì fēn." wáng dàn yuē:" bì xià yōu mín zhī qiè, shàng tiān gù dāng chuí yòu shěn lián suì fēng rěn, jīn zī xiǎo sǔn, yì wèi zhì shī suǒ."
甲辰,兗州言虸蚄生,有虫青色,随啮之,化为水,时谓“旁不肯虫”。帝谓宰相曰:“昨遣人潜视东畿苗稼,大率所伤不过三四分。”王旦曰:“陛下忧民之切,上天固当垂祐;矧连岁丰稔,今兹小损,亦未至失所。”
yòu jiàn yì dài fū zhī guǎng zhōu yáng tán, qín yú lì shì, suǒ zhì yǐ gàn jú chēng. nán hǎi yǒu fān bó zhī lì, qián hòu mù shǒu huò zhì bàng yì, tán xún jǐn qīng jiè, yuǎn rén yí zhī. jí zú, fù lǎo yǒu sǎ qì zhě.
右谏议大夫知广州杨覃,勤于吏事,所至以幹局称。南海有番舶之利,前后牧守或致谤议,覃循谨清介,远人宜之。及卒,父老有洒泣者。
sān sī shǐ dīng wèi yán:" dōng fēng jí fén yīn shǎng cì yì wàn, jiā yǐ juān fù zhū lù zū fù, chú miǎn kǒu suàn, ēn zé kuān dà, kǒng yǒu sī jīng fèi bù gěi." dì yuē:" guó jiā suǒ wù, zhèng zài zé jí xià mín. dàn dūn běn yì mò, jié yòng jǐn dù, zì dāng fù zú!"
三司使丁谓言:“东封及汾阴赏赐亿万,加以蠲复诸路租赋,除免口算,恩泽宽大,恐有司经费不给。”帝曰:“国家所务,正在泽及下民。但敦本抑末,节用谨度,自当富足!”
yǐ sì, tài bái zhòu jiàn.
乙巳,太白昼见。
yǐ chǒu, kè yù zhì dà zhōng xiáng fú sòng yú zuǒ chéng tiān xiáng fú mén.
乙丑,刻御制《大中祥符颂》于左承天祥符门。
hé jué tōng lì jūn.
河决通利军。
jiǔ yuè, guǐ sì, yù qián yuán lóu guān pú, fán wǔ rì.
九月,癸巳,御乾元楼观酺,凡五日。
shì qiū, liáo zhǔ liè yú píng dì sōng lín.
是秋,辽主猎于平地松林。
dōng, shí yuè, gēng zǐ shuò, liáo zhǔ zhù guǎng píng diàn.
冬,十月,庚子朔,辽主驻广平淀。
dīng sì, dì yǐ jiāng nán huái nán jiē rǎng, ér yán jiǔ zhī jià bù děng, lìng sān sī yǔ jiāng huái zhì zhì fā dòng shǐ lǐ pǔ guī dìng yǐ wén. yǒu sī yán lǜ shī suì kè, dì yuē:" gǒu biàn yú mín, hé gù suì rù xié!"
丁巳,帝以江南、淮南接壤,而盐酒之价不等,令三司与江淮制置发动使李溥规定以闻。有司言虑失岁课,帝曰:“苟便于民,何顾岁入邪!”
diàn zhōng shì yù shǐ xuē kuí, xìng gāng, bù gǒu hé, yù shì gǎn yán. dì shí shù yàn dà chén, zhì yǒu zhān zuì zhě, kuí jiàn yuē:" bì xià sì wèi zhī chū, qín xīn wàn wù ér jiǎn yú yàn xìng. jīn tiān xià chéng wú shì, ér huān lè wú dù, yòu dà chén shù bèi jiǔ wú wēi yí, fēi suǒ yǐ zūn cháo yí." dì shàn qí yán.
殿中侍御史薛奎,性刚,不苟合,遇事敢言。帝时数宴大臣,至有沾醉者,奎谏曰:“陛下嗣位之初,勤心万务而简于宴幸。今天下诚无事,而欢乐无度,又大臣数被酒无威仪,非所以尊朝仪。”帝善其言。
shí yī yuè, gēng wǔ shuò, liáo zhǔ rú xiǎn zhōu.
十一月,庚午朔,辽主如显州。
bǐng zǐ, dì yù chóng zhèng diàn qīn shì jìn shì, cì zhāng shī dé děng jí dì chū shēn yǒu chà. shī dé, qù huá zi yě.
丙子,帝御崇政殿亲试进士,赐张师德等及第、出身有差。师德,去华子也。
rén wǔ, zhī hé nán fǔ féng zhěng, qǐng zèng gěi guān shì chú sù zhī zhí, chén yáo sǒu yuē:" zēng zhí yǐ shì, bù ruò xǐ mǎ tā suǒ. jīng shī mǎ jiù liú èr wàn, jīn liú qī qiān, yǒu yú xī fù wài jiān, réng yù yú qī qiān zhī zhōng gèng yǐ sì qiān fù chún zé jiān, suì kě shěng chú sù sān bǎi yú wàn. ruò yǒu gěi cì, cháo qǔ xī zhì yǐ." cóng zhī. dì yòu yuē:" mǎ jí shí wàn dāng qiě zhǐ." wáng dàn yuē:" tīng mín jiān xù yǎng, guān zhōng huǎn jí, yǐ běn zhí shì zhī, yóu wài jiù ěr. qiě tīng fèi chú sù, jiē chū liǎng shuì, shǎo sǔn mǎ shí, yòng zī jūn chǔ, yì dāng shì zhī qiè wù." mǎ zhī jié yuē:" mǎ duō bù jīng, suī shí wàn pǐ, xuǎn kě yòng zhě dāng de sì wǔ wàn ěr. duō xù nú ruò, qí fèi yù shén." dì rán zhī.
壬午,知河南府冯拯,请赠给官市刍粟之直,陈尧叟曰:“增直以市,不若徙马它所。京师马旧留二万,今留七千,有馀悉付外监,仍欲于七千之中更以四千付淳泽监,岁可省刍粟三百馀万。若有给赐,朝取夕至矣。”从之。帝又曰:“马及十万当且止。”王旦曰:“听民间畜养,官中缓急,以本直市之,犹外厩耳。且听费刍粟,皆出两税,少损马食,用资军储,亦当世之切务。”马知节曰:“马多不精,虽十万匹,选可用者当得四五万耳。多蓄驽弱,其费愈甚。”帝然之。
gōng bù shì láng zhǒng fàng, lǚ zhì què xià, é fù huán shān. rén yǒu yí shū cháo qí chū chù zhī jī, qiě quàn yǐ qì wèi jū yán gǔ, fàng bù dá. fàng wǎn jié pō shì yú fú, yú cháng ān guǎng zhì liáng tián, suì lì shén bó, yì yǒu qiáng shì zhě, suì zhì zhēng sòng, mén rén zú shǔ yī yǐ zì héng. wáng sì zōng zhī chū shǒu cháng ān, shǐ shén jìng fàng, fàng bèi jiǔ shāo jù. hù xiāng yì qiào. sì zōng nù, yīn shàng shū yán suǒ bù jiān bìng zhī jiā fán shí yú zú, ér fàng wèi zhī shǒu, qiě shù fàng dì zhí wú lài, duó biān máng hòu lì, yuàn cì fàng zhōng nán tián bǎi mǔ, xǐ fàng sōng shān. shū cí jí qí chǒu dǐ, mù fàng wèi chī mèi, qiě lǚ qiǎn rén zé fàng bù fǎ. dì fāng dài fàng hòu, zhào gōng bù láng zhōng shī hù tuī jiū, huì shè ér zhǐ. yú shì fàng zì qǐ xǐ jū sōng shān, zhào qiǎn nèi shì qǐ dì cì zhī. rán yóu wǎng lái zhōng nán, àn shì tián mǔ, měi xíng bì gěi yì chéng, shí yì jìn báo yān.
工部侍郎种放,屡至阙下,俄复还山。人有贻书嘲其出处之迹,且劝以弃位居岩谷,放不答。放晚节颇饰舆服,于长安广置良田,岁利甚博,亦有强市者,遂致争讼,门人族属依倚恣横。王嗣宗之出守长安,始甚敬放,放被酒稍倨。互相议诮。嗣宗怒,因上疏言所部兼并之家凡十馀族,而放为之首,且述放弟侄无赖,夺编氓厚利,愿赐放终南田百亩,徙放嵩山。疏辞极其丑诋,目放为魑魅,且屡遣人责放不法。帝方待放厚,诏工部郎中施护推究,会赦而止。于是放自乞徙居嵩山,诏遣内侍起第赐之。然犹往来终南,案视田亩,每行必给驿乘,时议浸薄焉。
wù xū, zhào jiā shang wǔ yuè zhū hòu zhī hào, réng qiǎn guān jì gào.
戊戌,诏加上五岳诸后之号,仍遣官祭告。
shì yuè, zhào qiǎn shǐ chén yī rén guǎn jù gù tài shī zhào pǔ jiā shì pǔ qī hé shì zú, yīn qí jiā zì qǐng ér cóng zhī.
是月,诏遣使臣一人管句故太师赵普家事;普妻和氏卒,因其家自请而从之。
shí èr yuè, gēng zǐ shuò, liáo zhǔ fù rú guǎng píng diàn.
十二月,庚子朔,辽主复如广平淀。
wù shēn, tài cháng bó shì jiāng sì zōng yán:" bì xià gōng lín shù zhèng, shí yǒu wǔ nián, diàn tíng jiān shì, yī qǔ shèng duàn, yǒu láo chén lǜ. jīn qǐng lǐ yuè zhēng fá dà shì chū yú yī rén, zì yú xì wù wěi rèn dà chén bǎi sī." dì yuē:" cǐ pō shí dà tǐ." nǎi zhào bāo sì zōng, cóng qí suǒ qǐng.
戊申,太常博士江嗣宗言:“陛下躬临庶政,十有五年,殿庭间事,一取圣断,有劳宸虑。今请礼乐征伐大事出于一人,自馀细务委任大臣百司。”帝曰:“此颇识大体。”乃诏褒嗣宗,从其所请。
guǐ chǒu, liáo yǐ zhī nán yuàn shū mì shǐ xíng bào zhì nián lǎo, zhào chéng xiǎo chē rù cháo.
癸丑,辽以知南院枢密使邢抱质年老,诏乘小车入朝。
shì yuè, liáo zhì guī níng èr zhōu.
是月,辽置归、宁二州。
shì suì, liáo yù shì jìn shì, fàng gāo chéng yán děng èr rén.
是岁,辽御试进士,放高承颜等二人。