qiáng yǔ dān è zhēng yuè, jǐn tú wéi dà huāng luò liù yuè, fán èr nián yǒu qí.
強圉單閼正月,盡屠維大荒落六月,凡二年有奇。
tài zǔ qǐ yùn lì jí yīng wǔ ruì wén shén dé shèng gōng zhì míng dà xiào huáng dì qián dé wǔ nián liáo yīng lì shí qī nián
○太祖啟運立極英武睿文神德聖功至明大孝皇帝乾德五年(遼應歷十七年)
chūn, zhēng yuè, gēng yín shuò, yù qián yuán diàn shòu cháo, shēng jié dù shǐ bān zài lóng chí nèi, jīn wú jiāng jūn shàng. gù shì jié dù shǐ bù dài píng zhāng shì zhě, jiē wèi zài qīng jiān xià, yú shì tè gǎi yān.
春,正月,庚寅朔,御乾元殿受朝,升節度使班在龍墀內,金吾將軍上。故事節度使不帶平章事者,皆位在卿監下,於是特改焉。
liáo lín yá xiāo gàn láng jūn yē lǜ xián shì tǎo wū kù bù hái, liáo zhǔ zhí qí shǒu, cì zhī jiǔ yǐ yǎ lǐ sī chǔ sī xiá lǐ sān rén wú gōng, cì lí jiǔ rǔ zhī shòu xián shì yòu pí shì xiáng gǔn. xián shì shì xué, yǒu dà zhì, shí cháo chén duō yǐ yán huò qiǎn, xián shì lè yú jìng tuì, yóu liè zì yú, yǔ qīn péng yán, bù jí shí shì, zhì shì shǐ jiàn zhuó yòng.
遼林牙蕭干、郎君耶律賢適討烏庫部還,遼主執其手,賜卮酒;以雅里斯、楚思、霞里三人無功,賜醨酒辱之;授賢適右皮室詳袞。賢適嗜學,有大志,時朝臣多以言獲譴,賢適樂於靜退,遊獵自娛,與親朋言,不及時事,至是始見擢用。
xīn chǒu, cì xī chuān zhū zhōu mín jīn nián xià zū zhī bàn.
辛丑,賜西川諸州民今年夏租之半。
zhào yǐ shí píng nián fēng, zēng shàng yuán zhāng dēng wèi wǔ yè.
詔以時平年豐,增上元張燈為五夜。
shǔ chén mín yì què sòng wáng quán bīn wáng rén shàn cuī yàn jìn děng pò shǔ shí zhū bù fǎ shì, yú shì zhū jiāng tóng shí zhào hái. rén shàn xiān rù jiàn, dì jié zhī, rén shàn lì dǐ zhū jiāng guò shī, jì zì jiě miǎn. dì yuē: nà lǐ tíng guī jì nǚ, kāi fēng dé kù qǔ jīn bèi, cǐ qǐ zhū jiāng suǒ wèi xié? rén shàn huáng kǒng, bù néng duì. dì yǐ quán bīn děng xīn yǒu gōng, bù sú fù lì, lìng zhōng shū mén xià zhuī rén shàn jí quán bīn yàn jìn yǔ sòng zhě zhì zhèng, fán suǒ qǔ shòu yǐn méi gòng qián liù shí sì wàn liù qiān bā bǎi yú guàn, ér shǔ gōng zhēn bǎo jí wài fǔ tā cáng bù zhe jí zhě bù yǔ yān. bìng àn yǐ shàn kè xuē bīng shì zhuāng qián, shā jiàng zhì kòu zhī yóu, quán bīn rén shàn yàn jìn jiē jù fú. rén zǐ, lìng yù shǐ tái jí bǎi guān yú cháo táng, yì quán bīn děng zuì. guǐ chǒu, bǎi guān yán sān rén fǎ dāng sǐ, dì tè shè zhī. jiǎ yín, zhì chóng yì jūn yú suí zhōu, zhāo huà jūn yú jīn zhōu, yǐ quán bīn wèi chóng yì liú hòu, yàn jìn wèi zhāo huà liú hòu. rén shàn bà shū mì fù shǐ, wèi yòu wèi dà jiāng jūn. zhū jiāng shì yǒu shòu zhě, yī qiè bù wèn.
蜀臣民詣闕訟王全斌、王仁贍、崔彥進等破蜀時諸不法事,於是諸將同時召還。仁贍先入見,帝詰之,仁贍歷詆諸將過失,冀自解免。帝曰:「納李廷珪妓女,開豐德庫取金貝,此豈諸將所為邪?」仁贍惶恐,不能對。帝以全斌等新有功,不俗付吏,令中書門下追仁贍及全斌、彥進與訟者質證,凡所取受隱沒共錢六十四萬六千八百餘貫,而蜀宮珍寶及外府它藏不著籍者不與焉。並按以擅克削兵士裝錢,殺降致寇之由,全斌、仁贍、彥進皆具伏。壬子,令御史台集百官於朝堂,議全斌等罪。癸丑,百官言三人法當死,帝特赦之。甲寅,置崇義軍於隨州,昭化軍於金州,以全斌為崇義留後,彥進為昭化留後。仁贍罷樞密副使,為右衛大將軍。諸將士有受者,一切不問。
dīng sì, yǐ cáo bīn wèi xuān huī nán yuàn shǐ, lǐng yì chéng jié dù shǐ, liú guāng yì gǎi lǐng zhèn ān jié dù shǐ, zhāng tíng hàn wèi shì wèi mǎ jūn dōu yú hòu, lǐng zhāng guó jié dù shǐ, lǐ jìn qīng wèi bù jūn dōu yú hòu, lǐng bǎo shùn jié dù shǐ. tíng hàn yǔ jìn qīng cóng guāng yì píng shǔ, jūn zhèng bù rǎo, gù shǎng zhī.
丁巳,以曹彬為宣徽南院使,領義成節度使,劉光義改領鎮安節度使,張廷翰為侍衛馬軍都虞候,領彰國節度使,李進卿為步軍都虞候,領保順節度使。廷翰與進卿從光義平蜀,軍政不擾,故賞之。
chū, wáng rén shàn lì dǐ zhū jiāng, dú yuē: qīng qiān wèi jǐn, bù fù bì xià rèn shǐ zhě, wéi cáo bīn yī rén ěr. dì yú shì shǎng bīn tè yōu. bīn rén cí yuē: zhū jiāng jù huò zuì, chén dú shòu shǎng, hé yǐ zì ān! dì yuē: qīng yǒu gōng wú guò, yòu bù zì jīn fá. gǒu fù xiān jiè zhī lèi, rén shàn qǐ wèi qīng yǐn xié? chéng quàn guó zhī cháng diǎn, kě wú cí yě.
初,王仁贍歷詆諸將,獨曰:「清謙畏謹,不負陛下任使者,惟曹彬一人耳。」帝於是賞彬特優。彬人辭曰:「諸將俱獲罪,臣獨受賞,何以自安!」帝曰:「卿有功無過,又不自矜伐。苟負纖芥之累,仁贍豈為卿隱邪?懲勸國之常典,可無辭也。」
dì yǐ hé dī lǚ jué, fēn qiǎn shǐ xíng shì, fā jī diān dīng fū shàn zhì. zì shì suì yǐ wèi cháng, jiē yǐ zhēng yuè shǒu shì, jì chūn ér bì. yòu zhào kāi fēng dà míng fǔ yùn chán huá mèng pú qí zī cāng dì bīn dé bó huái wèi zhèng děng zhōu zhǎng lì bìng jiān běn zhōu hé dī shǐ.
帝以河堤屢決,分遣使行視,發畿甸丁夫繕治。自是歲以為常,皆以正月首事,季春而畢。又詔開封、大名府、鄆、澶、滑、孟、濮、齊、淄、滄、棣、濱、德、博、懷、衛、鄭等州長吏併兼本州河堤使。
èr yuè, jiǎ zǐ, liáo nán jīng liú shǒu gāo xūn, qǐng yǐ piān shī rǎo yì jīn guān, cóng zhī.
二月,甲子,遼南京留守高勛,請以偏師擾益津關,從之。
yǐ chǒu, yǐ xī chuān zhuǎn yùn shǐ shěn yì lún wèi hù bù shì láng, chōng shū mì fù shǐ. chū, yì lún suí jūn rén chéng dū, dú jū fó sì shū shí, shǔ qún chén yǒu yǐ zhēn yì qí qiǎo zhī wù xiàn zhě, jiē què zhī dōng guī, qiè zhōng suǒ yǒu, tú shū shù juǎn ér yǐ. dì cháng cóng róng wèn cáo bīn guān lì shàn fǒu, bīn yuē: chén zhǐ jiān jūn lǚ, zhì yú cǎi chá guān lì, fēi suǒ zhī yě. gù wèn zhī, yuē: yì lún kě rèn. dì yì wén yì lún qīng jié guò rén, yīn zhuó yòng zhī.
乙丑,以西川轉運使沈義倫為戶部侍郎,充樞密副使。初,義倫隨軍人成都,獨居佛寺蔬食,蜀群臣有以珍異奇巧之物獻者,皆卻之;東歸,篋中所有,圖書數卷而已。帝嘗從容問曹彬官吏善否,彬曰:「臣止監軍旅,至於采察官吏,非所知也。」固問之,曰:「義倫可任。」帝亦聞義倫清節過人,因擢用之。
rén shēn, quán zhī gòng jǔ lú duō xùn zòu jìn shì lǐ sù děng hé gé zhě shí rén. fù zhào cān zhī zhèng shì xuē jū zhèng yú zhōng shū fù shì, jiē hé gé, nǎi cì jí dì.
壬申,權知貢舉盧多遜奏進士李肅等合格者十人。復詔參知政事薛居正於中書複試,皆合格,乃賜及第。
zuǒ jiān mén wèi dà jiāng jūn quán pàn sān sī zhào pín, xìng kuáng zào jié zhí, duō wǔ zhǐ, dì měi yōu róng zhī. yòu yǔ zǎi xiàng zhào pǔ bù xié, yīn chēng zú jí, qiú jiě zhí. jiǎ xū, pín shǒu běn guān, bà pàn.
左監門衛大將軍、權判三司趙玭,性狂躁訐直,多忤旨,帝每優容之。又與宰相趙普不協,因稱足疾,求解職。甲戌,玭守本官,罷判。
shí yǒu zèn diàn qián dōu zhǐ huī shǐ hán zhòng yūn sī qǔ qīn bīng wèi fù xīn zhě, dì nù, yù zhū zhī. zhào pǔ jiàn yuē: ruò zhòng yūn yǐ chán zhū, jí rén rén jù zuì, shuí gǎn wèi bì xià jiāng qīn bīng zhě? dì nǎi zhǐ, chū zhòng yūn wèi zhāng dé jié dù shǐ. zhòng yūn wén pǔ jiù jǐ, tā rì, yì pǔ xiè, pǔ jù fú jiàn.
時有譖殿前都指揮使韓重贇私取親兵為腹心者,帝怒,欲誅之。趙普諫曰:「若重贇以讒誅,即人人懼罪,誰敢為陛下將親兵者?」帝乃止,出重贇為彰德節度使。重贇聞普救己,他日,詣普謝,普拒弗見。
sān yuè, wù xū, yǐ qián ān guó jié dù shǐ zhāng měi wèi héng hǎi jié dù shǐ. měi zhì cāng zhōu, jiǔ zhī, yǒu gào qí qiáng qǔ mín nǚ wèi qiè, yòu lüè mín qián sì qiān yú mín zhě, dì zhào gào zhě, jié zhī yuē: zhāng měi wèi zhì, cāng zhōu ān fǒu? duì yuē: bù ān. jì zhì, hé rú? yuē: wú fù bīng kòu. dì yuē: rán zé měi zhī yǒu zào yú cāng zhōu dà yǐ. zhèn bù nán chù měi, dàn niàn rǔ cāng zhōu bǎi xìng ěr. yīn mìng guān wèi gěi zhí, hái qí nǚ. fù cì měi mǔ qián wàn mín, shǐ wèi měi yuē: fá qián, dāng cóng zhèn qiú, wù qǔ yú mín yě! měi huáng kǒng, zhé jié wèi lián jǐn, wèi jǐ, yǐ zhèng jī wén.
三月,戊戌,以前安國節度使張美為橫海節度使。美至滄州,久之,有告其強取民女為妾,又略民錢四千餘緡者,帝召告者,詰之曰:「張美未至,滄州安否?」對曰:「不安。」「既至,何如?」曰:「無復兵寇。」帝曰:「然則美之有造於滄州大矣。朕不難黜美,但念汝滄州百姓耳。」因命官為給直,還其女。復賜美母錢萬緡,使謂美曰:「乏錢,當從朕求,勿取於民也!」美惶恐,折節為廉謹,未幾,以政績聞。
jiǎ chén, zhào: hàn lín xué shì cháng cān guān yú mù zhí zhōu xiàn jí jīng guān nèi gè jǔ kān rèn cháng cān guān zhě yī rén, bù dāng zhě lián zuò.
甲辰,詔:「翰林學士、常參官於幕職、州縣及京官內各舉堪任常參官者一人,不當者連坐。」
yǐ sì, zhào zhū dào jǔ bù nèi guān lì cái dé yōu yì zhě.
乙巳,詔諸道舉部內官吏才德優異者。
bǐng wǔ, mén xià shì láng píng zhāng shì zhào pǔ, jiā zuǒ pú shè, chōng zhāo wén guǎn dà xué shì.
丙午,門下侍郎、平章事趙普,加左僕射,充昭文館大學士。
bǐng chén, běi hàn shí pén zhài zhāo shōu xún jiǎn shǐ yán zhāng yǐ zhài lái jiàng.
丙辰,北漢石盆寨招收巡檢使閻章以寨來降。
shì yuè, wǔ xīng rú lián zhū, jù jiàng lóu zhī cì. chū, dòu yǎn shàn tuī bù xīng lì, zhōu xiǎn dé zhōng wèi jiàn guān, wèi tóng liè lú duō xùn yáng huī zhī yuē: dīng mǎo suì wǔ xīng jù kuí, zì cǐ tiān xià tài píng, èr shí yí jiàn zhī, yǎn bù yǔ yě. zú rú qí yán.
是月,五星如連珠,聚降婁之次。初,竇儼善推步星曆,周顯德中為諫官,謂同列盧多遜、楊徽之曰:「丁卯歲五星聚奎,自此天下太平,二拾遺見之,儼不與也。」卒如其言。
nán táng mìng liǎng shěng shì láng jiàn yì gěi shì zhōng zhōng shū shè rén jí xián qín zhèng diàn xué shì gèng zhí guāng zhèng diàn, zhào duì zī fǎng, lǜ zhì yè fēn. nán táng zhǔ shì fú shén jǐn, zhōng shū shè rén quán jiāo zhāng jì, měi jiàn zhé tán fó fǎ, yóu shì zhòu yǒu chǒng. dāng shí dà chén yì duō shū shí chí jiè yǐ fèng fú, zhōng shū shè rén huì jī xú xuàn dú fǒu, rán jué hǎo guǐ shén zhī shuō.
南唐命兩省侍郎、諫議、給事中、中書舍人、集賢、勤政殿學士更直光政殿,召對咨訪,率至夜分。南唐主事佛甚謹,中書舍人全椒張洎,每見輒談佛法,由是驟有寵。當時大臣亦多蔬食持戒以奉佛,中書舍人會稽徐鉉獨否,然絕好鬼神之說。
xià, sì yuè, bǐng zǐ, liáo zhǔ shè liǔ qí yǔ, fù yǐ shuǐ wò qún chén.
夏,四月,丙子,遼主射柳祈雨,復以水沃群臣。
gěi shì zhōng kāi fēng mǎ shì yuán yè shū mì fù shǐ shěn yì lún, shì yǒu lì bái shì, yì lún yǔ yǔ, wàng gù shì yuán. shì yuán jù cí chū, guī, yǔ jiā rén yuē: wǒ wèi tái shěng jìn chén, bù wèi zhí zhèng suǒ lǐ, kě yǐ qù yǐ. jǐ mǎo, suì zhì shì.
給事中開封馬士元謁樞密副使沈義倫,適有吏白事,義倫與語,忘顧士元。士元遽辭出,歸,語家人曰:「我為台省近臣,不為執政所禮,可以去矣。」己卯,遂致仕。
líng zhōu yǒu líng jǐng, shǔ zhì jiān, suì liàn yán bā shí wàn jīn. guǎng zhèng èr shí sān nián, jǐng kǒu cuī pǐ, dú qì shàng rú yān wù, liàn jiàng rù zhě jiē sǐ. hòu jǐng yì sāi, mín nán shí. tōng pàn zhēn dìng jiǎ liǎn, shǐ jiàn yì kāi jùn, cì shǐ wáng qí wèi jùn zhī fàn jǐng lóng, yì fū bù kěn jìn, liǎn qīn zhí chā xìng yì, yú nián ér zhì quán mài, chū liàn yán rì sān bǎi jīn, shāo zēng rì sān qiān liù bǎi jīn. liǎn shàng qí shì, jí zhào liǎn zhī zhōu shì. liǎn hòu zú yú guān, zhōu rén huà xiàng cí zhī.
陵州有陵井,蜀置監,歲煉鹽八十萬斤。廣政二十三年,井口摧圮,毒氣上如煙霧,煉匠入者皆死。後井益塞,民難食。通判真定賈璉,始建議開浚,刺史王奇謂浚之犯井龍,役夫不肯進,璉親執鍤興役,逾年而至泉脈,初煉鹽日三百斤,稍增日三千六百斤。璉上其事,即詔璉知州事。璉後卒於官,州人畫像祠之。
wǔ yuè, rén chén, liáo běi fǔ chéng xiàng xiāo hā lī zú. hā lī mào kuí wěi, lǚ lì guò rén, liáo zhǔ jiā qí qín dǔ, mìng zǒng zhī jūn guó shì. chū, zhū wáng duō zuò fǎn nì, hā lī lián jǐn dá zhèng tǐ, mìng àn yù, duō de qí qíng, rén wú yuān zhě. běi hàn zhǔ jūn měi qiǎn shǐ rù gòng yú liáo, bié zhì bì wù, zhào xǔ hā lī shòu zhī. zú, nián wǔ shí. liáo zhǔ mǐn dào, chuò cháo sān rì, bà zhòng wǔ zhī yàn.
五月,壬辰,遼北府丞相蕭哈哩卒。哈哩貌魁偉,膂力過人,遼主嘉其勤篤,命總知軍國事。初,諸王多坐反逆,哈哩廉謹達政體,命案獄,多得其情,人無冤者。北漢主鈞每遣使入貢於遼,別致幣物,詔許哈哩受之。卒,年五十。遼主愍悼,輟朝三日,罷重五之宴。
yǐ sì, běi hàn jiū táng zhài zhāo shōu zhǐ huī shǐ fán huī yǐ zhài lái guī.
乙巳,北漢鳩唐寨招收指揮使樊暉以寨來歸。
liù yuè, wù wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
六月,戊午朔,日有食之。
liáo zhǔ zhù niǎo tán, hǎo zhǎng yè zhī yǐn, yīn nù làn xíng, xǐng yì huǐ zhī, yù dà chén qiè jiàn. xiāo sī wēn děng wèi nuò, xiān néng kuāng jiù, jiān yǒu jiàn zhě, duō bù jiàn tīng. jǐ wèi, zhī jiě lù rén shòu gé niàn gǔ, mìng yǒu sī jǐn qǔ lù rén zhī zài xì zhě liù shí wǔ rén, zhǎn suǒ fàn zhòng zhě sì shí sì rén, yú xī tòng zhàng zhī. zhōng yǒu yù zhì sǐ zhě, lài wáng zǐ bì shè děng jiàn, dé miǎn.
遼主駐褭潭,好長夜之飲,因怒濫刑,醒亦悔之,諭大臣切諫。蕭思溫等畏懦,鮮能匡救,間有諫者,多不見聽。己未,支解鹿人壽格念古,命有司盡取鹿人之在系者六十五人,斬所犯重者四十四人,餘悉痛杖之。中有欲置死者,賴王子必攝等諫,得免。
zhū dào tóng zhù fó xiàng, xiān shì xī niǎn fù jīng huǐ zhī. qiū, qī yuè, dīng yǒu, zhào wù fù huǐ, réng jīn suǒ zài chóng fèng, dàn wú gèng zhù.
諸道銅鑄佛像,先是悉輦赴京毀之。秋,七月,丁酉,詔勿復毀,仍今所在崇奉,但毋更鑄。
bā yuè, xīn yǒu, liáo zhǔ shēng rì, yǐ dà chén yǒu bìng jí zhě, bù shòu hè.
八月,辛酉,遼主生日,以大臣有病亟者,不受賀。
shì yuè, hé yì rù wèi zhōu chéng, mín nì sǐ zhě shù bǎi.
是月,河溢入衛州城,民溺死者數百。
jiǔ yuè, bǐng xū shuò, liáo zhǔ liè yú hēi shān chì shān, zì shì lián liè zhě liǎng yuè.
九月,丙戌朔,遼主獵於黑山、赤山,自是連獵者兩月。
gēng zǐ, dìng nán jié dù shǐ xī píng wáng lǐ yí xìng zú, zhuī fēng xià wáng, yǐ qí zi xíng jūn sī mǎ guāng ruì quán zhī zhōu shì.
庚子,定難節度使西平王李彝興卒,追封夏王,以其子行軍司馬光叡權知州事。
yǐ sì, tài zǐ shǎo fù zhì shì chái shǒu lǐ zú, zhōu shì zōng zhī běn shēng fù yě, mìng zhòng shǐ hù qí sàng shì.
乙巳,太子少傅致仕柴守禮卒,周世宗之本生父也,命中使護其喪事。
dōng, shí yuè, guǐ yǒu, dù zhī pàn guān hóu zhì yán: sān sī fán èr shí sì àn, yán tiě zhǔ qí liù, hù bù zhǔ qí sì, yú jiē dù zhī zhǔ zhī. zì jīng hú xī shǔ zhī píng, shì wù yì zhòng, yù lìng sān sī jūn zhǔ qí rén. zhào sān sī tuī guān zhāng chún fēn pàn dù zhī àn shì.
冬,十月,癸酉,度支判官侯陟言:「三司凡二十四案,鹽鐵主其六,戶部主其四,餘皆度支主之。自荊、湖、西蜀之平,事務益眾,欲令三司均主其人。」詔三司推官張純分判度支案事。
shí yī yuè, yǐ yǒu shuò, gōng bù shì láng wú shǒu sù, zuò jū sàng qǔ qiè miǎn.
十一月,乙酉朔,工部侍郎毋守素,坐居喪娶妾免。
gēng zǐ, liáo sī tiān zòu yuè dāng shí bù kuī, liáo zhǔ yǐ wèi xiáng, huān yǐn dá dàn.
庚子,遼司天奏月當食不虧,遼主以為祥,歡飲達旦。
shí èr yuè, bǐng chén, jìn zhū zhōu qīng xiǎo è qián jí tiě là qián. yòu mìng pī shū bù bó wú yù yú shì, jí tú fěn rù yào zhě, bǔ zhī zhì zuì.
十二月,丙辰,禁諸州輕小惡錢及鐵鑞錢。又命紕疏布帛毋鬻於市,及塗粉入藥者,捕之置罪。
wù chén, yǐ quán zhī xià zhōu lǐ guāng ruì wèi dìng nán jié dù shǐ.
戊辰,以權知夏州李光叡為定難節度使。
jǐ sì, zhì jiàn níng jūn yú lín zhōu gēng wǔ, yǐ fáng yù shǐ yáng zhòng xūn wèi liú hòu.
己巳,置建寧軍於麟州;庚午,以防禦使楊重勛為留後。
zǎi xiàng zhào pǔ dīng mǔ yōu, bǐng zǐ, qǐ fù.
宰相趙普丁母憂,丙子,起復。
cì xī chuān lái suì xià zū zhī bàn.
賜西川來歲夏租之半。
shì dōng, liáo zhǔ zhù hēi hé píng diàn.
是冬,遼主駐黑河平淀。
tài zǔ qǐ yùn lì jí yīng wǔ ruì wén shén dé shèng gōng zhì míng dà xiào huáng dì kāi bǎo yuán nián liáo yīng lì shí bā nián
○太祖啟運立極英武睿文神德聖功至明大孝皇帝開寶元年(遼應歷十八年)
chūn, zhēng yuè, yǐ yǒu shuò, liáo zhǔ yàn yú gōng zhōng, bù shòu hè.
春,正月,乙酉朔,遼主宴於宮中,不受賀。
jiǎ wǔ, chéng jīng shī.
甲午,城京師。
dīng yǒu, yǐ shǎn jiàng huái děng zhōu jī, zhèn zhī.
丁酉,以陝、絳、懷等州飢,賑之。
jǐ hài, liáo zhǔ guān dēng yú shì, yǐ yín bǎi liǎng shì jiǔ, mìng qún chén yì shì jiǔ, zòng yǐn sān xī.
己亥,遼主觀燈於市,以銀百兩市酒,命群臣亦市酒,縱飲三夕。
yǐ sì, běi hàn piān chéng zhài zhāo shōu zhǐ huī shǐ rèn shǒu ēn děng lái jiàng.
乙巳,北漢偏城寨招收指揮使任守恩等來降。
èr yuè, cè sòng shì wèi huáng hòu, zhōng wǔ jié dù shǐ yán wò zhǎng nǚ yě. yán wò xún gǎi míng wò.
二月,冊宋氏為皇后,忠武節度使延渥長女也。延渥尋改名偓。
sān yuè, jiǎ shēn shuò, liáo zhǔ rú huáng hé yǐ yǒu, huò gē é, jì tiān dì. liáo zhǔ mìng zào dà jiǔ qì, kè wèi lù wén, míng yuē lù wǔ, zhù jiǔ yǐ jì tiān.
三月,甲申朔,遼主如潢河;乙酉,獲鴐鵝,祭天地。遼主命造大酒器,刻為鹿文,名曰鹿甒,貯酒以祭天。
gēng yín, zēng xiū xiàn lìng wèi bǔ zéi gōng guò lìng, bān xíng zhī.
庚寅,增修縣令、尉捕賊功過令,頒行之。
quán zhī gòng jǔ wáng yòu zhuó jìn shì hé gé zhě shí rén. táo gǔ zi bǐng, míng zài dì liù, yì rì, gǔ rù zhì xiè. dì wèi zuǒ yòu yuē: wén gǔ bù néng xùn zi, bǐng ān dé dēng dì? jù mìng zhòng shū fù shì, ér bǐng fù dēng dì. yīn xià zhào yuē: zào shì zhī xuǎn, fěi shù sī ēn shì lù zhī jiā, yí dūn sù yè. rú wén dǎng yǔ, pō róng qiè chuī, wén héng gōng qì, qǐ yí sī làn! zì jīn jǔ rén, fán guān shí lù zhī jiā, wěi zhōng shū fù shì.
權知貢舉王祐擢進士合格者十人。陶穀子邴,名在第六,翌日,谷入致謝。帝謂左右曰:「聞谷不能訓子,邴安得登第?」遽命中書覆試,而邴復登第。因下詔曰:「造士之選,匪樹私恩;世祿之家,宜敦素業。如聞黨與,頗容竊吹,文衡公器,豈宜私濫!自今舉人,凡關食祿之家,委中書覆試。」
nán hàn xī běi miàn zhāo tǎo shǐ pān chóng chè yǐ fēi yǔ jiàn yí, nán hàn zhǔ qiǎn nèi shì pān yú guō chóng yuè chān qí jūn, jiè zhī yuē: chóng chè guǒ yǒu yì zhì, jí zhū zhī. chóng yuè zhì guì zhōu, chóng chè yán bīng jiàn zhī, chóng yuè bù gǎn fā, hái bào yuē: chóng chè rì shì yǐn lè, bù xù jūn zhèng, fēi yǒu fǎn móu yě. huì chóng chè dān qí zì guī, nán hàn zhǔ shì bù wèn, dàn duó qí bīng quán ér yǐ.
南漢西北面招討使潘崇徹以飛語見疑,南漢主遣內侍番禺郭崇岳覘其軍,戒之曰:「崇徹果有異志,即誅之。」崇岳至桂州,崇徹嚴兵見之,崇岳不敢發,還報曰:「崇徹日事飲樂,不恤軍政,非有反謀也。」會崇徹單騎自歸,南漢主釋不問,但奪其兵權而已。
wù shēn, nán táng yǐ shū mì shǐ yòu pú shè tāng yuè wèi zuǒ pú shè jiān mén xià shì láng píng zhāng shì. yuè sù chēng qīng huī xué shì zhāng jì zhī cái. jì néng cì rén zhǔ yán sè, shàn gòu tóng liè duǎn zhǎng, mì zòu yuè fēi jīng lún cái, nán táng zhǔ yǐ yuè wén xué jiù chén, bà jì xué shì, é fù gù.
戊申,南唐以樞密使、右僕射湯悅為左僕射兼門下侍郎、平章事。悅素稱清輝學士張洎之才。洎能伺人主顏色,善構同列短長,密奏悅非經綸才,南唐主以悅文學舊臣,罷洎學士,俄復故。
xià, sì yuè, wù wǔ, chéng dé jié dù shǐ jiān shì zhōng hán lìng kūn zú. lìng kūn yǒu cái lüè, shí zhì dào, zhèn cháng shān fán qī nián, běi biān yǐ níng. dì wén qí sàng, dào xī zhī, zhuī fēng nán kāng jùn wáng.
夏,四月,戊午,成德節度使兼侍中韓令坤卒。令坤有才略,識治道,鎮常山凡七年,北邊以寧。帝聞其喪,悼惜之,追封南康郡王。
jǐ sì, liáo zhǔ zhào: zuǒ yòu cóng bān yǒu cái qì gàn jú zhě bù jué zhuó yòng, lǎo mào zhě zēng fèng yǐ xiū yú jiā.
己巳,遼主詔:「左右從班有才器干局者不決擢用,老耄者增俸以休於家。」
bǐng zǐ, hù bù yuán wài láng zhī zhì gào lú duō xùn, chōng shǐ guǎn xiū zhuàn, pàn guǎn shì. duō xùn xǐ rèn shù, shàn wèi qiǎo fā qí zhōng. dì hǎo dú shū, měi qiǎn shǐ qǔ shū shǐ guǎn, duō xùn yù jiè lì, lìng jù bái suǒ dú. shàng guǒ yǐn wèn shū zhōng shì, duō xùn yīng dá wú zhì, tóng liè jiē fú, dì yì chǒng yì zhī.
丙子,戶部員外郎、知制誥盧多遜,充史館修撰,判館事。多遜喜任數,善為巧發奇中。帝好讀書,每遣使取書史館,多遜預戒吏,令遽白所讀。上果引問書中事,多遜應答無滯,同列皆伏,帝益寵異之。
běi hàn jūn xiào dí hóng guì děng lái jiàng.
北漢軍校翟洪貴等來降。
wǔ yuè, dīng hài, zhòng wǔ, liáo zhǔ yǐ yǐn jiǔ, bù shòu hè.
五月,丁亥,重五,遼主以飲酒,不受賀。
yǐ shèng shǔ, zhào zhū zhōu xù xíng. dì wèi shì yù shǐ féng bǐng yuē: zhèn měi dú hàn shū zhāng shì zhī yú dìng guó zhì yù, tiān xià wú yuān mín, cǐ suǒ wàng yú qīng yě.
以盛暑,詔諸州恤刑。帝謂侍御史馮柄曰:「朕每讀《漢書》張釋之、於定國治獄,天下無冤民,此所望於卿也。」
yǐ wèi, zhào: zhū dào dāng niǎn sòng shàng gòng qián bó děng zhōu chē, bìng cóng guān gěi, wù yǐ rǎo mín.
乙未,詔:「諸道當輦送上供錢帛等舟車,並從官給,勿以擾民。」
dīng yǒu, liáo zhǔ yǔ zhèng shì lìng xiāo bā yǎ ěr nán jīng liú shǒu gāo xūn děng hān yǐn lián rì yè, xuán mìng xūn zhī nán yuàn shū mì shǐ.
丁酉,遼主與政事令蕭巴雅爾、南京留守高勛等酣飲連日夜,旋命勛知南院樞密使。
bǐng wǔ, jiàn xióng jūn jié dù shǐ zhào yàn huī zú. dì wēi shí, xiōng shì yàn huī, jí jí wèi, zhuó lǐng máo yuè, chǒng gù shén hòu, zú, zèng shì zhōng. jì wén qí zhuān wù jù liǎn, shǐ báo qí wèi rén.
丙午,建雄軍節度使趙彥徽卒。帝微時,兄事彥徽,及即位,擢領旄鉞,寵顧甚厚,卒,贈侍中。繼聞其專務聚斂,始薄其為人。
dīng wèi, cì nán táng mǐ shí wàn hú, jī gù yě. nán táng yǐ qín zhèng diàn xué shì chéng zhǐ hán xī zài wèi zhōng shū shì láng bǎi shèng jié dù shǐ jiān zhōng shū lìng. xī zài shàng shū lùn xíng zhèng zhī yào, gǔ jīn zhī shì, zāi yì zhī biàn, jí xiàn suǒ zhuàn gé yán, nán táng zhǔ shǒu zhào bāo dá ér yǒu shì mìng.
丁未,賜南唐米十萬斛,飢故也。南唐以勤政殿學士承旨韓熙載為中書侍郎、百勝節度使兼中書令。熙載上疏論刑政之要,古今之勢,災異之變,及獻所撰格言,南唐主手詔褒答而有是命。
liù yuè, guǐ chǒu shuò, zhào: mín tián wèi lín yǔ, hé shuǐ huài zhě, miǎn jīn nián xià shuì jí tā zhēng wù.
六月,癸丑朔,詔:「民田為霖雨,河水壞者,免今年夏稅及它征物。」
jǐ wèi, liáo zhǔ lìng diàn qián dōu diǎn jiǎn yē lǜ yī lài hā zhì shén zhàng, qū shè jīng jī qiú.
己未,遼主令殿前都點檢耶律伊賴哈置神帳,曲赦京畿囚。
guǐ hài, zhào: jīng hú mín zǔ fù mǔ fù mǔ zài zhě, zi sūn bù dé bié cái yì jū.
癸亥,詔:「荊、湖民祖父母、父母在者,子孫不得別財異居。」
xīn sì, yǐ yòu bǔ què xīn zhòng fǔ quán zhī péng zhōu. dì wèi zhī yuē: shǔ tǔ shǐ píng, qīng chǐ zhī sú wèi gé, ěr yǒu wén wǔ cái, shì yòng mìng ěr. zhòng fǔ jì zhì, zhōu zú yàn huán yòu tún shù jūn, móu yǐ zhǎng chūn jié yàn jí rì wèi luàn, zhòng fǔ qín zhǎn zhī.
辛巳,以右補闕辛仲甫權知彭州。帝謂之曰:「蜀土始平,輕侈之俗未革,爾有文武才,是用命爾。」仲甫既至,州卒燕環誘屯戍軍,謀以長春節燕集日為亂,仲甫擒斬之。
qiū, qī yuè, yǐ wèi, zhōng yuán zhāng dēng, dì yù dōng huá mén, cì cóng guān yǐn.
秋,七月,乙未,中元張燈,帝御東華門,賜從官飲。
yǐ diàn qián dōu yú hòu zhuō rén dǒng zūn huì wèi tōng yuǎn jūn shǐ. zūn huì fù zōng běn, shì hàn wèi suí zhōu cì shǐ, dì wēi shí cháng wǎng yī zhī. zūn huì píng jí fù shì, duō suǒ líng hū, cháng lùn bīng zhàn shì, zūn huì lǐ qū, jí fú yī qǐ, dì nǎi cí zōng běn qù. jí dì jí wèi, zūn huì lèi qiān zhì xiāo wǔ zhǐ huī shǐ. yī rì, biàn diàn zhào jiàn, zūn huì fú dì qǐng sǐ, dì lìng zuǒ yòu fú qǐ, wèi zhī. é ér bù xià jūn zú yǒu jī dēng wén gǔ sù qí bù fǎ shí yú shì, zūn huì huáng kǒng dài zuì, dì yuē: zhèn fāng shè guò shǎng gōng, qǐ niàn jiù è xié! rǔ kě wù fù yōu, wú jiāng lù yòng rǔ. zūn huì zài bài gǎn qì. dì wèn zūn huì mǔ suǒ zài, zūn huì yuē: mǔ zài yōu zhōu, zāo nán kuí gé. dì yīn lìng rén zhòng lù biān mín, qiè yíng qí mǔ, sòng yú zūn huì, réng jiā yōu cì. zhì shì dì yǐ xī fān jìn biān, mìng zūn huì shǒu tōng yuǎn jūn. zūn huì jì zhì, zhào zhū zú qiú zhǎng, yù yǐ cháo tíng wēi dé, kuī yáng shāi jiǔ, hòu jiā yàn kào, zhòng jiē yuè fú. hòu shù yuè, fù rù kòu, zūn huì lǜ bīng shēn rù, jī zǒu zhī, fú zhǎn shén zhòng, huò niú mǎ shù wàn, róng luò yǐ dìng. dì jiā qí gōng, jiù bài luó zhōu cì shǐ, shǐ rú gù. zūn huì cháng qiǎn qí wài dì liú zōng lái gòng mǎ, jí hái, dì jiě suǒ fú zhēn zhū pán lóng yī, shǐ jī cì zhī, zōng yuē: zūn huì rén chén, qǐ gǎn dāng cǐ cì! dì yuē: wú wěi zūn huì fāng miàn, bù yǐ cǐ wèi xián yě.
以殿前都虞候涿人董遵誨為通遠軍使。遵誨父宗本,仕漢為隨州刺史,帝微時嘗往依之。遵誨憑藉父勢,多所陵忽,嘗論兵戰事,遵誨理屈,即拂衣起,帝乃辭宗本去。及帝即位,遵誨累遷至驍武指揮使。一日,便殿召見,遵誨伏地請死,帝令左右扶起,慰之。俄而部下軍卒有擊登聞鼓訴其不法十餘事,遵誨惶恐待罪,帝曰:「朕方赦過賞功,豈念舊惡邪!汝可勿復憂,吾將錄用汝。」遵誨再拜感泣。帝問遵誨母所在,遵誨曰:「母在幽州,遭難暌隔。」帝因令人重賂邊民,竊迎其母,送於遵誨,仍加優賜。至是帝以西蕃近邊,命遵誨守通遠軍。遵誨既至,召諸族酋長,諭以朝廷威德,刲羊釃酒,厚加宴犒,眾皆悅服。後數月,復入寇,遵誨率兵深入,擊走之,俘斬甚眾,獲牛馬數萬,戎落以定。帝嘉其功,就拜羅州刺史,使如故。遵誨嘗遣其外弟劉綜來貢馬,及還,帝解所服真珠盤龍衣,使齎賜之,綜曰:「遵誨人臣,豈敢當此賜!」帝曰:「吾委遵誨方面,不以此為嫌也。」
bǐng wǔ, běi hàn wū wáng zhài shǐ hú yù děng lái jiàng.
丙午,北漢烏王寨使胡遇等來降。
dì zì jí wèi, shù chū wēi xíng, huò guò gōng chén jiā. zhào pǔ tuì cháo, bù gǎn tuō yì guān. yī xī, dà xuě, xiàng yè, pǔ wén kòu mén shēng shén jí, chū, zé dì lì xuě zhōng, pǔ xīng kǒng yíng bài. dì yuē: yǐ yuē wú dì yǐ. yǐ ér kāi fēng yǐn guāng yì zhì, jí pǔ táng zhōng, shè zhòng yīn dì zuò, chì tàn shāo ròu, pǔ qī xíng jiǔ, dì yǐ sǎo hū zhī. pǔ cóng róng wèn yuē: yè jiǔ hán shén, bì xià hé yǐ chū? dì yuē: wú shuì bù néng zhe, yī tà zhī wài, jiē tā rén jiā yě, gù lái jiàn qīng. pǔ yuē: bì xià xiǎo tiān xià xié? nán zhēng běi fá, jīn qí shí yě. yuàn wén chéng suàn suǒ xiàng. dì yuē: wú yù qǔ tài yuán. pǔ mò rán liáng jiǔ, yuē: fēi chén suǒ néng zhī yě. dì wèn qí gù, pǔ yuē: tài yuán dāng xī běi èr biān, shǐ yī jǔ ér xià, zé biān huàn wǒ dú dāng zhī, hé bù gū liú? qí xuē píng zhū guó, bǐ dàn wán hēi zǐ, jiāng hé suǒ táo! dì xiào yuē: wú yì zhèng ěr, gù shì qīng ěr. yīn wèi pǔ yuē: wáng quán bīn píng shǔ duō shā rén, wú jīn sī zhī yóu gěng gěng, bù kě yòng yě. pǔ jiàn cáo bīn pān měi kě yòng, hòu xī cóng qí yán.
帝自即位,數出微行,或過功臣家。趙普退朝,不敢脫衣冠。一夕,大雪,向夜,普聞叩門聲甚急,出,則帝立雪中,普惺恐迎拜。帝曰:「已約吾弟矣。」已而開封尹光義至,即普堂中,設重裀地坐,熾炭燒肉,普妻行酒,帝以嫂呼之。普從容問曰:「夜久寒甚,陛下何以出?」帝曰:「吾睡不能着,一榻之外,皆它人家也,故來見卿。」普曰:「陛下小天下邪?南征北伐,今其時也。願聞成算所向。」帝曰:「吾欲取太原。」普默然良久,曰:「非臣所能知也。」帝問其故,普曰:「太原當西北二邊,使一舉而下,則邊患我獨當之,何不姑留?俟削平諸國,彼彈丸黑子,將何所逃!」帝笑曰:「吾意政爾,故試卿耳。」因謂普曰:「王全斌平蜀多殺人,吾今思之猶耿耿,不可用也。」普薦曹彬、潘美可用,後悉從其言。
dì cháng yīn běi hàn jiè shàng dié zhě wèi běi hàn zhǔ yuē: jūn jiā yǔ zhōu shì shì chóu, yí qí bù qū. jīn wǒ yǔ ěr wú suǒ jiān, hé wèi kùn cǐ yī fāng rén yě? ruò yǒu zhì zhōng guó, yí xià tài xíng yǐ jué shèng fù. běi hàn zhǔ qiǎn dié zhě fù mìng yuē: hé dōng tǔ dì jiǎ bīng, bù zú dāng zhōng guó zhī shí yī, qū qū shǒu cǐ, gài jù hàn shì zhī bù xuè shí yě. dì āi qí yán, xiào wèi dié zhě yuē: wèi wǒ yǔ liú jūn, kāi ěr yí lù yǐ wèi shēng. gù zhōng qí shì, bù yǐ dà jūn běi fá.
帝嘗因北漢界上諜者謂北漢主曰:「君家與周氏世仇,宜其不屈。今我與爾無所間,何為困此一方人也?若有志中國,宜下太行以決勝負。」北漢主遣諜者復命曰:「河東土地甲兵,不足當中國之十一,區區守此,蓋懼漢室之不血食也。」帝哀其言,笑謂諜者曰:「為我語劉鈞,開爾一路以為生。」故終其世,不以大軍北伐。
chū, běi hàn shì zǔ nǚ wèi jìn hù shèng yíng zú xuē zhāo qī, shēng zǐ jì ēn. zhāo sǐ, qī gǎi shì hé shì, shēng zǐ jì yuán, ér hé yǔ qī jiē zú. shì zǔ yǐ běi hàn zhǔ jūn wú zi, shǐ yǎng jì ēn jí jì yuán, jiē mào xìng liú shì. jì ēn shì zhǔ jǐn gōng, hūn dìng chén xǐng, lǐ wú wéi zhě. jí wèi tài yuán yǐn, xuǎn ruǎn bù zhì, běi hàn zhǔ yōu zhī, cháng wèi zǎi xiàng guō wú wèi yuē: jì ēn chún xiào, rán fēi jì shì cái, kǒng bù néng le wǒ jiā shì, nài hé? wú wèi bù duì. shì yuè, běi hàn zhǔ wò jí, zhào wú wèi, zhí qí shǒu, yǐ hòu shì fù zhī.
初,北漢世祖女為晉護聖營卒薛釗妻,生子繼恩。釗死,妻改適何氏,生子繼元,而何與妻皆卒。世祖以北漢主鈞無子,使養繼恩及繼元,皆冒姓劉氏。繼恩事主盡恭,昏定晨省,禮無違者。及為太原尹,選軟不治,北漢主憂之,嘗謂宰相郭無為曰:「繼恩純孝,然非濟世才,恐不能了我家事,奈何?」無為不對。是月,北漢主臥疾,召無為,執其手,以後事付之。
jì ēn shǐ jiān guó, wú wèi yǔ shì wèi qīn jūn shǐ wèi jìn bù xié, yīn chū jìn shǒu dài zhōu, yòu jiàn yì jiàn chì qù gōng zú, mìng jì ēn dì jì zhōng shǒu xīn zhōu. jì zhōng, yì xiào hé yǎng zi yě, zì chēng cháng shǐ qì dān, dé lěng gù bìng, dìng xiāng dì hán, yuàn liú yǎng jìn yáng jì ēn zé qí guān wàng, qù lìng jiù dào. jì zhōng pō chū yuàn yǔ, huò yǐ bái jì ēn, xún yì shā zhī.
繼恩始監國,無為與侍衛親軍使蔚進不協,因出進守代州,又建議漸斥去公族,命繼恩弟繼忠守忻州。繼忠,亦孝和養子也,自稱嘗使契丹,得冷痼病,定襄地寒,願留養晉陽;繼恩責其觀望,趣令就道。繼忠頗出怨語,或以白繼恩,尋縊殺之。
wù shēn, běi hàn zhǔ cú, jì ēn qiǎn shǐ gào zhōng chēng sì yú liáo, liáo zhǔ xǔ zhī, rán hòu jí wèi, shàng shì yuē xiào hé huáng dì, miào hào ruì zōng. liáo qiǎn shǐ diào jì.
戊申,北漢主殂,繼恩遣使告終稱嗣於遼,遼主許之,然後即位,上諡曰孝和皇帝,廟號睿宗。遼遣使弔祭。
wù shēn, běi hàn zhǔ cú, jì ēn qiǎn shǐ gào zhōng chēng sì yú liáo, liáo zhǔ xǔ zhī, rán hòu jí wèi, shàng shì yuē xiào hé huáng dì, miào hào ruì zōng. liáo qiǎn shǐ diào jì.
戊申,北漢主殂,繼恩遣使告終稱嗣於遼,遼主許之,然後即位,上諡曰孝和皇帝,廟號睿宗。遼遣使弔祭。
shì yuè, lìng zhū zhōu chá mín yǒu jī zhě, jí fā lǐn dài zhī.
是月,令諸州察民有飢者,即發廩貸之。
zuǒ jiān mén wèi dà jiāng jūn zhào pín, jì bà sān sī, lèi shàng mì shū, jiē liú zhōng bù chū, cháng yí zhào pǔ zhōng shāng zhī, nǎi yì gé mén nà suǒ shòu gào mìng. bā yuè, gēng shēn, zhào lēi guī sī dì. pín qǐng tuì jū yùn zhōu, bù xǔ.
左監門衛大將軍趙玭,既罷三司,累上密疏,皆留中不出,嘗疑趙普中傷之,乃詣閤門納所受誥命。八月,庚申,詔勒歸私第。玭請退居鄆州,不許。
bǐng yín, mìng kè shěng shǐ lú huái zhōng děng èr shí èr rén lǐng bīng tún míng zhōu, jiāng yǒu shì yú běi hàn yě.
丙寅,命客省使盧懷忠等二十二人領兵屯洺州,將有事於北漢也。
wù chén, mìng zhāo yì jié dù shǐ tóng píng zhāng shì lǐ jì xūn wèi hé dōng xíng yíng qián jūn dōu bù shǔ, shì wèi bù jūn dōu zhǐ huī shǐ dǎng jìn fù zhī, xuān huī nán yuàn shǐ cáo bīn wèi dōu jiān dì zhōu fáng yù shǐ hé jì yún wèi xiān fēng bù shǔ, huái zhōu fáng yù shǐ kāng yán zhǎo wèi dōu jiān jiàn xióng jié dù shǐ zhào zàn wèi fén zhōu lù bù shǔ, jiàng zhōu fáng yù shǐ sī chāo fù zhī, xí zhōu cì shǐ lǐ qiān pǔ wèi dōu jiān.
戊辰,命昭義節度使、同平章事李繼勛為河東行營前軍都部署,侍衛步軍都指揮使党進副之,宣徽南院使曹彬為都監;棣州防禦使何繼筠為先鋒部署,懷州防禦使康延沼為都監;建雄節度使趙贊為汾州路部署,絳州防禦使司超副之,隰州刺史李謙溥為都監。
jiǔ yuè, guǐ wèi, jiān chá yù shǐ yáng shì dá, zuò jū yù làn shā qì shì.
九月,癸未,監察御史楊士達,坐鞫獄濫殺棄市。
jǐ chǒu, liáo zhǔ dēng xiǎo shān, jì tiān dì.
己丑,遼主登小山,祭天地。
wù xū, liáo zhǔ zhī sòng yù xí hé dōng, yù xī nán miàn dōu tǒng nán yuàn dài wáng tǎ ěr yù wèi zhī bèi.
戊戌,遼主知宋欲襲河東,諭西南面都統、南院大王塔爾預為之備。
běi hàn zhǔ jì ēn, è guō wú wèi zhuān zhèng, yù zhú zhī ér wèi guǒ, shì yuè, jiā wú wèi shǒu sī kōng, wài shì yōu lǐ, nèi shí shū yuǎn zhī. jì ēn fú shuāi shang shì shì, qǐn chù jiē jū lēi zhèng gé, qí zuǒ yòu qīn xìn xī liú tài shǒu fǔ xiè, huò qǐng zhào rù lìng yì wèi, jì ēn fú tīng. yú shì wén wǔ bǎi guān jiē jìn zhì, jì ēn zhì jiǔ yàn zhū dà chén jí zōng zi, yǐn bà, wò gé zhōng, gòng fèng guān hóu bà róng yǐ rèn zhèn qí xiōng, shā zhī. wú wèi qiǎn bīng yǐ tī dēng wū rù, shā bà róng bìng qí dǎng, yíng lì jì ēn dì tài yuán yǐn jì yuán. jì ēn lì cái liù shí yú rì. bà róng zhě, xíng zhōu rén, duō lì shàn shè, zǒu jí bēn mǎ, cháng wèi sàn zhǐ huī shǐ, shù lè píng, xuán jiàng yú wáng quán bīn, bǔ nèi diàn zhí, wèi jǐ, fù bēn běi hàn, wèi gòng fèng guān. yú shì shā jì ēn, móu nán guī, zú wèi wú wèi suǒ shā. huò wèi wú wèi shí shǐ bà róng zuò luàn, jí zhū bà róng yǐ miè kǒu, gù rén wú zhī zhě.
北漢主繼恩,惡郭無為專政,欲逐之而未果,是月,加無為守司空,外示優禮,內實疏遠之。繼恩服衰裳視事,寢處皆居勒政閣,其左右親信悉留太守府廨,或請召入令翊衛,繼恩弗聽。於是文武百官皆進秩,繼恩置酒宴諸大臣及宗子,飲罷,臥閣中,供奉官侯霸榮以刃揕其胸,殺之。無為遣兵以梯登屋入,殺霸榮並其黨,迎立繼恩弟太原尹繼元。繼恩立才六十餘日。霸榮者,邢州人,多力善射,走及奔馬,嘗為散指揮使,戍樂平,旋降於王全斌,補內殿直,未幾,復奔北漢,為供奉官。於是殺繼恩,謀南歸,卒為無為所殺。或謂無為實使霸榮作亂,亟誅霸榮以滅口,故人無知者。
jì yuán shǐ lì, sòng shī yǐ rù qí jìng, nǎi jí qiǎn shǐ shàng biǎo yú liáo, qiě qǐng bīng wèi shòu. yòu qiǎn shì wèi dōu yú hòu liú jì yè mǎ jìn kē lǐng jūn è tuán bǎi gǔ, yǐ jiāng zuò jiān mǎ fēng wèi shū mì shǐ, jiān qí jūn. fēng zhì dòng guò hé, yǔ lǐ jì xūn děng yù, hé jì yún yǐ xiān fēng jī pò zhī, zhǎn shǒu èr qiān yú jí, qín qí jiāng zhāng huán shí bīn, suì duó fén hé qiáo, fù tài yuán chéng xià, fén yán xià mén. jì yuán qiǎn diàn zhí dōu zhī guō shǒu bīn lǐng nèi zhí bīng chū zhàn, yòu bài, shǒu bīn zhōng liú shǐ, tuì rù chéng zhōng.
繼元始立,宋師已入其境,乃亟遣使上表於遼,且請兵為授。又遣侍衛都虞候劉繼業、馬進珂領軍扼團柏谷,以將作監馬峰為樞密使,監其軍。峰至洞過河,與李繼勛等遇,何繼筠以先鋒擊破之,斬首二千餘級,擒其將張環、石斌,遂奪汾河橋,傅太原城下,焚延夏門。繼元遣殿直都知郭守斌領內直兵出戰,又敗,守斌中流矢,退入城中。
dīng wèi, běi hàn zuǒ shèng jūn shǐ lǐ qióng lái jiàng.
丁未,北漢佐勝軍使李瓊來降。
chū, pān měi kè chēn zhōu, huò nán hàn nèi pǐn shí yú rén. yǒu yú yán yè zhě, zì yán wèi hù jià gōng guān, shòu yǐ gōng, bù néng zhāng, dì xiào. wèn qí guó zhèng, yán yè jù yán shē chǐ cán kù zhuàng, dì jīng hài yuē: wú dāng jiù cǐ yī fāng mín. yú shì dào zhōu cì shǐ wáng jì xūn yán: liú chǎng hūn bào, mín bèi qí dú, yòu shù chū kòu biān, qǐng wáng shī nán fá. dì yóu wèi yù jiā bīng, nǎi mìng nán táng zhǔ yù yì, lìng nán hàn zhǔ xiān yǐ hú nán jiù dì lái xiàn. nán táng zhǔ qiǎn shǐ zhì shū, nán hàn zhǔ bù cóng.
初,潘美克郴州,獲南漢內品十餘人。有餘延業者,自言為扈駕弓官,授以弓,不能張,帝笑。問其國政,延業具言奢侈殘酷狀,帝驚駭曰:「吾當救此一方民。」於是道州刺史王繼勛言:「劉鋹昏暴,民被其毒,又數出寇邊,請王師南伐。」帝猶未欲加兵,乃命南唐主諭意,令南漢主先以湖南舊地來獻。南唐主遣使致書,南漢主不從。
jiàn lóng zhōng, yuán jiù zhì, jì dōng yuè tài shān yú gǔn zhōu xī yuè huá shān yú huá zhōu běi yuè cháng shān yú dìng zhōu zhōng yuè sōng shān yú hé nán fǔ. yú shì yǒu sī yán: cí guān suǒ fèng zhǐ sì yuè. jīn àn jì diǎn, qǐng jì nán bīng héng shān yú héng zhōu dōng zhèn yí shān yú yí zhōu, nán zhèn jī shān yú yuè zhōu, xī zhèn wú shān yú lǒng zhōu, zhōng zhèn huò shān yú jìn zhōu dōng hǎi yú lái zhōu, nán hǎi yú guǎng zhōu, xī hǎi hé dú bìng yú hé zhōng fǔ, běi hǎi jì dú bìng yú mèng zhōu, huái dú yú táng zhōu qí jiāng dú zhǔn xiǎn dé wǔ nián chì, jì yú yáng zhōu yáng zi jiāng kǒu, jīn qǐng jì yú chéng dū běi zhèn yī wū lǘ shān zài yíng zhōu jiè, wèi xíng jì xiǎng. cóng zhī. qí hòu wàng jì běi zhèn yú dìng zhōu yuè cí, jì ér wǔ zhèn zhī jì fù què.
建隆中,緣舊制,祭東嶽泰山於袞州、西嶽華山於華州、北嶽常山於定州、中嶽嵩山於河南府。於是有司言:「祠官所奉止四岳。今按祭典,請祭南兵衡山于衡州;東鎮沂山於沂州,南鎮稽山于越州,西鎮吳山於隴州,中鎮霍山於晉州;東海於萊州,南海於廣州,西海、河瀆並於河中府,北海、濟瀆並於孟州,淮瀆於唐州;其江瀆准顯德五年敕,祭於揚州揚子江口,今請祭於成都;北鎮醫巫閭山在營州界,未行祭享。」從之。其後望祭北鎮於定州岳祠,既而五鎮之祭復闕。
liáo yǐ yī lài hā jiān zhèng shì lìng, réng yǐ hēi shān dōng mò zhēn zhī dì shù shí lǐ cì zhī.
遼以伊賴哈兼政事令,仍以黑山東默珍之地數十里賜之。
shì qiū, liáo zhǔ liè yú xī jīng zhū shān.
是秋,遼主獵於西京諸山。
dōng, shí yuè, jiǎ xū, tún tián yuán wài láng tóng zhōu léi dé xiāng, zé shòu shāng zhōu sī hù cān jūn. dé xiāng pàn dà lǐ sì, qí guān shǔ yǔ táng lì, fù huì zǎi xiàng, shàn zēng jiǎn xíng míng, dé xiāng fèn wǎn qiú jiàn, yù miàn bái qí shì, wèi jí yǐn duì, jí zhí yì jiǎng wǔ diàn zòu zhī, cí qì jù lì bìng yán zhào pǔ qiáng shì rén dì zhái, jù liǎn cái lù. dì nù, chì zhī yuē: dǐng dāng yóu yǒu ěr, rǔ bù wén zhào pǔ wú zhī shè jì chén hū? yǐn zhù fǔ jī zhé qí shàng è èr chǐ, mìng zuǒ yòu yè chū, zhào zǎi xiàng chù yǐ jí xíng. jì ér nù jiě, zhǐ yǐ lán rù zhī zuì chù zhī.
冬,十月,甲戌,屯田員外郎同州雷德驤,責受商州司戶參軍。德驤判大理寺,其官屬與堂吏,附會宰相,擅增減刑名,德驤憤惋求見,欲面白其事,未及引對,即直詣講武殿奏之,辭氣俱厲;並言趙普強市人第宅,聚斂財賂。帝怒,叱之曰:「鼎鐺猶有耳,汝不聞趙普吾之社稷臣乎?」引柱斧擊折其上齶二齒,命左右曳出,詔宰相處以極刑。既而怒解,止以闌入之罪黜之。
bǐng zǐ, wú yuè wáng chù qiǎn qí zi jiàn wǔ jié dù shǐ wéi jùn lái cháo gòng, mìng zhī zhì gào lú duō xùn yíng láo zhī.
丙子,吳越王俶遣其子建武節度使惟濬來朝貢,命知制誥盧多遜迎勞之。
shì yuè, dì qiǎn shǐ jī zhào zhì tài yuán, yù běi hàn zhǔ jì yuán lìng jiàng, yuē yǐ píng lú jié dù shǐ shòu zhī. yòu bié cì guō wú wèi mǎ fēng děng zhào sì shí yú dào, xǔ shòu wú wèi ān guó jié dù shǐ, fēng yǐ xià bìng yǔ fān zhèn. wú wèi dé zhào sè dòng, dàn chū jì yuán yī zhào, yú jiē nì zhī, zì shì shǐ yǒu èr zhì, quàn jì yuán nà kuǎn, jì yuán bù cóng.
是月,帝遣使齎詔至太原,諭北漢主繼元令降,約以平盧節度使授之。又別賜郭無為、馬峰等詔四十餘道,許授無為安國節度使,峰以下並與籓鎮。無為得詔色動,但出繼元一詔,餘皆匿之,自是始有貳志,勸繼元納款,繼元不從。
chū, dì shǐ dié zhě huì lín wěi chēng diàn qián zhǐ huī shǐ, fù zuì bēn běi hàn, wú wèi zhī qí móu, shǐ wèi gòng fèng guān. jí sòng bīng rù běi hàn jìng, lín jí bēn táo zhì lán gǔ, hòu lì huò sòng tài yuán, běi hàn zhǔ shǐ wú wèi jū zhī, wú wèi shì bù wèn. yǒu lǐ chāo zhě, zhī lín zhuàng, shàng gào wú wèi nù, bìng chāo shā zhī yǐ miè kǒu.
初,帝使諜者惠璘偽稱殿前指揮使,負罪奔北漢,無為知其謀,使為供奉官。及宋兵入北漢境,璘即奔逃至嵐谷,候吏獲送太原,北漢主使無為鞫之,無為釋不問。有李超者,知璘狀,上告;無為怒,並超殺之以滅口。
shí yī yuè, xīn sì, zhào yuē: dào zéi jiàn xī, jiǎn zhū xiàn gōng shǒu yǒu chà, lìng wèi zhé zhàn liú zhě, zhòng zhì qí zuì.
十一月,辛巳,詔曰:「盜賊漸息,減諸縣弓手有差,令、尉輒占留者,重置其罪。」
xiān shì, dì rù tài miào, jiàn qí suǒ chén biān dòu fǔ guǐ, wèn yuē: cǐ hé děng wù yě? zuǒ yòu yǐ lǐ qì duì. dì yuē: wú zǔ zōng níng shí cǐ! jí mìng chè qù, jìn cháng shàn rú píng shēng. jì ér yuē: gǔ lǐ yì bù kě fèi yě. mìng fù shè zhī. yú shì pàn tài cháng sì hé xiàn yán: àn táng tiān bǎo zhōng xiǎng tài miào, lǐ liào wài měi shì jiā cháng shí yī yá pán, wǔ dài yǐ lái, suì fèi qí lǐ, jīn qǐng rú táng gù shì. zhào: zì jīn qīn xiǎng tài miào, bié shè yá pán shí, dì jiá shí xiǎng jiē tóng zhī. xiàn yòu yán: qián dé chū, jiāo sì shàng dì, jiù wàng liáo wèi, ér liáo tán shāo yuǎn, yǒu sī bù wén gào chái liáo zhī shēng. chén shí wèi lǐ guān, zhí dāng zàn dào, qīn wén dé yīn, lìng jǔ zhú xiāng yīng. àn shǐ jì fēng chán shū, qín cháng yǐ shí yuè jiāo jiàn, tōng guàn huǒ, zhuàng ruò jié gāo, yù lìng guāng míng yuǎn zhào, tōng yú sì suǒ. wàng chì yǒu sī lǜ xún qián zhì. cóng zhī.
先是,帝入太廟,見其所陳籩豆簠簋,問曰:「此何等物也?」左右以禮器對。帝曰:「吾祖宗寧識此!」亟命撤去,進常膳如平生。既而曰:「古禮亦不可廢也。」命復設之。於是判太常寺和峴言:「按唐天寶中享太廟,禮料外每室加常食一牙盤,五代以來,遂廢其禮,今請如唐故事。」詔:「自今親享太廟,別設牙盤食,禘袷、時享皆同之。」峴又言:「乾德初,郊祀上帝,就望燎位,而燎壇稍遠,有司不聞告柴燎之聲。臣時為禮官,職當贊道,親聞德音,令舉燭相應。按《史記·封禪書》,秦常以十月郊見,通爟火,狀若桔槔,欲令光明遠照,通於祀所。望敕有司率循前制。」從之。
rén yín, qīn xiǎng tài miào.
壬寅,親享太廟。
guǐ mǎo, rì nán zhì, hé jì tiān dì yú nán jiāo, gǎi yuán kāi bǎo, dà shè, juān qián dé wǔ nián yǐ qián bū zū, yù qián yuán diàn, zǎi xiàng zhào pǔ děng fèng yù cè bǎo, shàng zūn hào yuē yīng tiān guǎng yùn shèng wén shén wǔ míng dào zhì dé rén xiào huáng dì.
癸卯,日南至,合祭天地於南郊,改元開寶,大赦,蠲乾德五年以前逋租,御乾元殿,宰相趙普等奉玉冊寶,上尊號曰應天廣運聖文神武明道至德仁孝皇帝。
shì rì, liáo zhǔ yǐ yǐn jiǔ, bù shòu hè.
是日,遼主以飲酒,不受賀。
shì yuè, liáo nán yuàn dài wáng tǎ ěr wèi bīng mǎ zǒng guǎn, tǒng zhū dào bīng shòu běi hàn, lǐ jì xūn děng jiē yǐn guī, běi hàn yīn jìn lüè jìn jiàng èr zhōu zhī jìng.
是月,遼南院大王塔爾為兵馬總管,統諸道兵授北漢,李繼勛等皆引歸,北漢因進掠晉、絳二州之境。
běi hàn zhǔ liú jì yuán shì qí mǔ guō shì.
北漢主劉繼元弒其母郭氏。
nán táng zhǔ nà hòu zhōu shì, zhāo huì hòu zhī mèi yě, měi zī róng, xiān yǐ de xìng yú táng zhǔ. zhāo huì jí shén, hū jiàn hòu rù, gù wèn: mèi jǐ shí jìn gōng? hòu yòu wèi yǒu zhī, yǐ shí duì yuē: shù rì yǐ. zhāo huì nù, suì zhuǎn xiāng ér wò, bù fù gù. jì cú, cháng chū rù jìn zhōng, zhì shì nà yǐ wèi hòu. qí xī, yàn qún chén, hán xī zài děng jiē fù shī yǐ fēng, nán táng zhǔ yì bù zhī qiǎn yě.
南唐主納後周氏,昭惠后之妹也,美姿容,先已得幸於唐主。昭惠疾甚,忽見後入,顧問:「妹幾時進宮?」後幼未有知,以實對曰:「數日矣。」昭惠怒,遂轉鄉而臥,不復顧。既殂,常出入禁中,至是納以為後。其夕,燕群臣,韓熙載等皆賦詩以風,南唐主亦不之譴也。
nán táng zhǔ pō liú qíng lè fǔ, jiān chá yù shǐ zhāng xiàn shàng shū yuē: dào lù jiē yán yǐ hù bù shì láng mèng gǒng chén zhái yǔ jiào fāng shǐ yuán chéng jìn. xī gāo zǔ yù bài wǔ rén ān chì nú wèi sàn qí shì láng, jǔ cháo jiē xiào. jīn suī bù bài chéng jìn wèi shì láng, ér cì yǐ shì láng jū zhái, shì yì xiāng lèi yǐ. nán táng zhǔ cì bó jīng qí gǎn yán, rán zhōng bù néng gǎi.
南唐主頗留情樂府,監察御史張憲上疏曰:「道路皆言以戶部侍郎孟拱宸宅與教坊使袁承進。昔高祖欲拜舞人安叱奴為散騎侍郎,舉朝皆笑。今雖不拜承進為侍郎,而賜以侍郎居宅,事亦相類矣。」南唐主賜帛旌其敢言,然終不能改。
shì dōng, liáo zhǔ zhù hēi shān dōng chuān.
是冬,遼主駐黑山東川。
liáo tài píng wáng ān sà gá, jiǔ yù guó zhèng, suì móu luàn. shí sī tiān wèi lín shàn bo, yīn yì lín bo jiàn lì zhī rì. shì jué, liáo zhǔ biǎn ān sà gá xī běi biān shù, liú lín yú wū kù bù.
遼太平王諳薩噶,久預國政,遂謀亂。時司天魏璘善卜,因詣璘卜僭立之日。事覺,遼主貶諳薩噶西北邊戍,流璘於烏庫部。
tài zǔ qǐ yùn lì jí yīng wǔ ruì wén shén dé shèng gōng zhì míng dà xiào huáng dì kāi bǎo èr nián liáo yīng lì shí jiǔ nián
○太祖啟運立極英武睿文神德聖功至明大孝皇帝開寶二年(遼應歷十九年)
chūn, zhēng yuè, jǐ mǎo shuò, yǐ chū shī, bù yù diàn.
春,正月,己卯朔,以出師,不御殿。
liáo zhǔ yàn gōng zhōng, bù shòu hè.
遼主宴宮中,不受賀。
jǐ hài, yǐ qián wéi jùn wèi zhèn hǎi zhèn dōng jié dù shǐ. wéi jùn fèng qí fù mìng lái zhù jì, jiāng hái, tè zhào zēng zhì.
己亥,以錢惟濬為鎮海、鎮東節度使。惟濬奉其父命來助祭,將還,特詔增秩。
rén yín, qiǎn diàn zhōng shì yù shǐ luò yáng lǐ yíng děng fēn wǎng zhū zhōu, diào fā jūn chǔ fù tài yuán. bǐng wǔ, yòu qiǎn shǐ fā zhū dào bīng, tún yú lù jìn cí děng zhōu.
壬寅,遣殿中侍御史洛陽李瑩等分往諸州,調發軍儲赴太原。丙午,又遣使發諸道兵,屯於潞、晉、磁等州。
nán táng shū mì shǐ zuǒ pú shè píng zhāng shì tāng yuè, bà wèi zhèn hǎi jié dù shǐ. yuè bù lè jū fān, shàng zhāng qiú jiě. yú shì gǎi shòu tài zǐ tài fù, jiān xiū guó shǐ, réng lǐng zhèn hǎi jié dù shǐ.
南唐樞密使、左僕射、平章事湯悅,罷為鎮海節度使。悅不樂居籓,上章求解。於是改授太子太傅,監修國史,仍領鎮海節度使。
èr yuè, yǐ mǎo, mìng cáo bīn dǎng jìn děng gè lǐng bīng xiān fù tài yuán.
二月,乙卯,命曹彬、党進等各領兵先赴太原。
wù wǔ, zhào qīn zhēng. jǐ wèi, yǐ kāi fēng yǐn guāng yì wèi dōng jīng liú shǒu, shū mì fù shǐ shěn yì lún wèi dà nèi bù shǔ zhāo yì jié dù shǐ lǐ jì xūn wèi hé dōng xíng yíng qián jūn dōu bù shǔ, jiàn xióng jié dù shǐ zhào zàn wèi mǎ bù jūn dōu yú hòu, xiān fù tài yuán. jiǎ zǐ, chē jià fā jīng shī dīng mǎo, cì wáng qiáo dùn. zhāng dé jié dù shǐ hán zhòng yūn lái cháo, dì wèi zhī yuē: qì dān zhī wǒ shì xíng, bì lǜ zhòng lái yuán, bǐ yì zhèn dìng wú bèi, jiāng yóu cǐ lù rù, qīng kě wèi zhèn lǐng bīng bèi dào jiān xíng, chū qí bù yì pò zhī. nǎi yǐ zhòng yūn wèi běi miàn dōu bù shǔ, yì wǔ jié dù shǐ guō yán yì fù zhī.
戊午,詔親征。己未,以開封尹光義為東京留守,樞密副使沈義倫為大內部署;昭義節度使李繼勛為河東行營前軍都部署,建雄節度使趙贊為馬步軍都虞候,先赴太原。甲子,車駕發京師;丁卯,次王橋頓。彰德節度使韓重贇來朝,帝謂之曰:「契丹知我是行,必率眾來援,彼意鎮、定無備,將由此路入,卿可為朕領兵倍道兼行,出其不意破之。」乃以重贇為北面都部署,義武節度使郭延義副之。
chū, liáo zhǔ huò nǚ wū xiào gǔn yán, qǔ rén dǎn hé yán nián yào, shā rén pō zhòng. jì wù qí zhà, yǐ míng dí cóng shè qí jiàn shā zhī. zì shì shì jiǔ hǎo shā, wǔ fāng zhǎng shòu jí jìn shì gěi shì zhū rén, huò yǐ xì gù, huò zòu duì shǎo shī zhǐ, huò yīn qiān nù, zhé jiā pào lào tiě shū zhī xíng, shèn zhě zhì yú wú suàn, huò yǐ shǒu rèn cì zhī, zhǎn jī shè liáo, duàn shǒu zú, zhé yāo jìng, huà kǒu pò chǐ, qì shī yú yě, qiě mìng zhú fēng yú qí dì, sǐ zhě zhì bǎi yú rén, jīng shī shǔ bǎi chǐ láo yǐ chù xì qiú. jì nián, bào nüè yì shén, cháng wèi tài wèi huá hā yuē: zhèn zuì zhōng yǒu chù jué bù dāng zhě, xǐng dāng fù zòu. tú néng yán zhī, jìng wú quān yì. shì yuè, jǐ sì, chūn sōu huái zhōu. liáo zhǔ shè xióng ér zhōng, shì zhōng xiāo sī wēn yǔ yī lēi xī bā yá lī sī děng jìn jiǔ shàng shòu, liáo zhǔ zuì, hái xíng gōng, yè, wèi jìn shì xiāo gé guàn rén huá gé páo rén xī gǔn děng suǒ shì. nián sān shí jiǔ, miào hào mù zōng. gēng wǔ, sī wēn yǔ nán yuàn shū mì shǐ gāo xūn fēi lóng shǐ ní lī děng fèng shì zōng dì èr zi xián, lǜ jiǎ qí qiān rén chí fù xíng zài. xián tòng kū, qún chén quàn jìn, suì jí huáng dì wèi yú jiù qián, bǎi guān shàng zūn hào yuē tiān zàn huáng dì, dà shè, gǎi yuán bǎo níng. yǐ diàn qián dōu diǎn jiǎn yē lǜ yī lài hā yòu pí shì xiáng gǔn xiāo wū lī jì sù wèi bù yán, zhǎn zhī. yǐ ní lī wèi xíng gōng dōu bù shǔ, jiā zhèng shì lìng.
初,遼主惑女巫肖袞言,取人膽合延年藥,殺人頗眾。繼悟其詐,以鳴鏑叢射騎踐殺之。自是嗜酒好殺,五坊掌獸及近侍給事諸人,或以細故,或奏對少失旨,或因遷怒,輒加砲烙、鐵梳之刑,甚者至於無算,或以手刃刺之,斬擊射燎,斷手足,折腰脛,劃口破齒,棄屍於野,且命築封於其地,死者至百餘人,京師署百尺牢以處繫囚。季年,暴虐益甚,嘗謂太尉華哈曰:「朕醉中有處決不當者,醒當覆奏。」徒能言之,竟無悛意。是月,己巳,春蒐懷州。遼主射熊而中,侍中蕭思溫與伊勒希巴牙哩斯等進酒上壽,遼主醉,還行宮,夜,為近侍霄格、盥人華格、庖人錫袞等所弒。年三十九,廟號穆宗。庚午,思溫與南院樞密使高勛、飛龍使尼哩等奉世宗第二子賢,率甲騎千人馳赴行在。賢慟哭,群臣勸進,遂即皇帝位於柩前,百官上尊號曰天贊皇帝,大赦,改元保寧。以殿前都點檢耶律伊賴哈、右皮室詳袞蕭烏哩濟宿衛不嚴,斬之。以尼哩為行宮都部署,加政事令。
quán zhī gòng jǔ zhào féng zòu jìn shì ān dé yù děng hé gé zhě qī rén.
權知貢舉趙逢奏進士安德裕等合格者七人。
yǐ hài, chē jià cì lù zhōu, yǐ lín yǔ zhù bì. shí zhū zhōu kuì xiǎng bì jí chéng zhōng, chē chéng sāi lù. dì wén zhī, yǐ wèi fēi lǐ jī liú, jiāng zuì zhuǎn yùn shǐ. zhào pǔ yuē: liù shī fāng zhì ér zhuǎn yùn shǐ huò zuì, dí rén wén zhī, bì wèi chǔ zhì bù chōng, fēi suǒ yǐ wēi yuǎn zhī dào, dàn dāng zé zhì jù zhě lì cǐ zhōu ěr. bǐng zǐ, mìng hù bù yuán wài láng zhī zhì gào wáng yòu quán zhī lù zhōu. yòu jí fā qiǎn chē chéng, xíng lù wú zǔ. yǐ shū mì zhí xué shì zhào féng wèi suí jià zhuǎn yùn shǐ, réng zhù yìn cì zhī.
乙亥,車駕次潞州,以霖雨駐蹕。時諸州餽餉畢集城中,車乘塞路。帝聞之,以為非理稽留,將罪轉運使。趙普曰:「六師方至而轉運使獲罪,敵人聞之,必謂儲偫不充,非所以威遠之道,但當擇治劇者蒞此州耳。」丙子,命戶部員外郎、知制誥王祐權知潞州。祐即發遣車乘,行路無阻。以樞密直學士趙逢為隨駕轉運使,仍鑄印賜之。
běi hàn liú jì yè féng jìn kē tún yú tuán bǎi gǔ, qiǎn wèi duì zhǐ huī shǐ chén tíng shān lǐng shù bǎi qí lái zhēn luó. huì lǐ jì xūn děng qián jūn zhì, tíng shān jí yǐ suǒ bù jiàng. jì yè jìn kē zhī zhòng guǎ bù dí, yì bēn hái jìn yáng, běi hàn zhǔ nù, bà qí bīng bǐng. jì xūn děng suì wéi chéng.
北漢劉繼業、馮進珂屯於團柏谷,遣衛隊指揮使陳廷山領數百騎來偵邏。會李繼勛等前軍至,廷山即以所部降。繼業、進珂知眾寡不敵,亦奔還晉陽,北漢主怒,罷其兵柄。繼勛等遂圍城。
shí liáo shǐ nèi shì hán zhī fàn cè mìng běi hàn zhǔ wèi dì, běi hàn zhǔ yè kāi mén nà zhī. míng rì, zhì yàn, qún chén jiē yù, zǎi xiàng guō wú wèi kū yú tíng zhōng, bá pèi jiàn zì lá, běi hàn zhǔ jù jiàng jiē, chí qí shǒu yǐn zhī shēng zuò, wú wèi yuē: nài hé yǐ gū chéng kàng bǎi wàn zhī shī hū! gài wú wèi yù yǐ cǐ yáo zhòng xīn yě.
時遼使內侍韓知范冊命北漢主為帝,北漢主夜開門納之。明日,置宴,群臣皆預,宰相郭無為哭於庭中,拔佩劍自剌,北漢主遽降階,持其手引之升坐,無為曰:「奈何以孤城抗百萬之師乎!」蓋無為欲以此搖眾心也。
sān yuè, bǐng xū, liáo zhǔ cì shàng jīng. yǐ dìng cè gōng, jìn xiāo sī wēn wèi běi yuàn shū mì shǐ, xuán jiān běi fǔ zǎi xiàng fēng gāo xūn wèi qín wáng, ní lī jiā shǒu tài wèi.
三月,丙戌,遼主次上京。以定策功,進蕭思溫為北院樞密使,旋兼北府宰相;封高勛為秦王,尼哩加守太尉。
shí chéng mù zōng shī dé zhī hòu, zhōng wài xī rán wàng zhì. liáo zhǔ shù zhào hàn lín xué shì nán jīng shì fǎng, wèn gǔ jīn zhì luàn dé shī, zòu duì chēng zhǐ. sī wēn jiàn yē lǜ sè zhēn yǒu jīng guó cái, liáo zhǔ yuē: zhèn zhī zhī dì yì dàng, qǐ kě jī qū! sī wēn yuē: wài suī yì dàng, zhōng wèi kě liàng. nǎi zhào wèn yǐ shí zhèng, zhǐ chén kǎi qiè, liáo zhǔ qì zhòng zhī, xuán mìng jié zhì xī nán miàn zhū jūn, yuán hé dōng. shí nán yuàn dài wáng yē lǜ tǎ ěr jiā jiān zhèng shì lìng, zhì shì, yǐ sè zhēn dài zhī.
時承穆宗失德之後,中外翕然望治。遼主數召翰林學士南京室昉,問古今治亂得失,奏對稱旨。思溫薦耶律色珍有經國才,遼主曰:「朕知之;第佚盪,豈可羈屈!」思溫曰:「外雖佚盪,中未可量。」乃召問以時政,指陳剴切,遼主器重之,旋命節制西南面諸軍,援河東。時南院大王耶律塔爾加兼政事令,致仕,以色珍代之。
liáo ān sà gá wén liáo zhǔ lì, dà jù, wáng rù shā tuó. liáo zhǔ yǐ yī lēi xī bā nè mù gǔn yīn fù ān sà gá, zhū zhī. xuán zhào ān sà gá hái, shì qí zuì.
遼諳薩噶聞遼主立,大懼,亡入沙陀。遼主以伊勒希巴訥穆袞陰附諳薩噶,誅之。旋召諳薩噶還,釋其罪。
dì zhù bì lù zhōu fán shí yǒu bā rì, huò běi hàn dié zhě, wèn zhī, duì yuē: chéng zhōng mín lí dú jiǔ yǐ, rì yè wàng chē jià, hèn qí chí ěr. dì xiào, gěi yī fú zòng zhī. rén chén, fā lù zhōu wù xū, cì tài yuán gēng zǐ, guān bīng yú chéng nán, shǐ mìng zhú zhǎng lián chéng. xīn chǒu, lín fén hé zuò xīn qiáo. yǐ bīng bù yuán wài láng zhī zhì gào lú duō xùn zhī tài yuán xíng fǔ shì.
帝駐蹕潞州凡十有八日,獲北漢諜者,問之,對曰:「城中民罹毒久矣,日夜望車駕,恨其遲耳。」帝笑,給衣服縱之。壬辰,發潞州;戊戌,次太原;庚子,觀兵於城南,始命築長連城。辛丑,臨汾河作新橋。以兵部員外郎知制誥盧多遜知太原行府事。
rén yín, qiǎn shǐ fā tài yuán zhū xiàn mín shù wàn fù chéng xià.
壬寅,遣使發太原諸縣民數萬赴城下。
guǐ mǎo, běi hàn xiàn zhōu pàn guān shǐ zhāo wén yǐ zhōu chéng lái jiàng, jí mìng zhāo wén wèi cì shǐ.
癸卯,北漢憲州判官史昭文以州城來降,即命昭文為刺史。
yǐ sì, dì zhì chéng dōng nán, mìng zhú zhǎng dī yōng fén shuǐ. xiān shì yǒu yù zēng bīng gōng chéng zhě, zuǒ shén wǔ tǒng jūn chén chéng zhāo jìn yuē: bì xià zì yǒu shù qiān wàn bīng zài zuǒ yòu, hé bù yòng yě? dì wèi wù, chéng zhāo yǐ mǎ cè zhǐ fén shuǐ, dì dà xiào, yīn shǐ chéng zhāo dǒng qí yì. bǐng wǔ, jué jìn cí shuǐ guàn chéng.
乙巳,帝至城東南,命築長堤壅汾水。先是有欲增兵攻城者,左神武統軍陳承昭進曰:「陛下自有數千萬兵在左右,何不用也?」帝未悟,承昭以馬策指汾水,帝大笑,因使承昭董其役。丙午,決晉祠水灌城。
dīng wèi, mìng lǐ jì xūn jūn yú chéng nán, zhào zàn jūn yú xī, cáo bīn jūn yú běi, dǎng jìn jūn yú dōng, wèi sì zhài yǐ bī zhī. běi hàn rén chéng huì tū mén, qián fàn xī zhài, zhào zàn lǜ zhòng yǔ zhàn, nǔ shǐ guàn zàn zú, wèi tuì. shí dǎng jìn qiǎn dōng zhài dōu jiān lǐ qiān pǔ fá mù xī shān yǐ gěi jūn yòng, qiān pǔ wén gǔ shēng, jí yǐn suǒ bù bīng fù zhī, běi hàn rén nǎi tuì. dì jù zhì zhàn suǒ, guài fù yuán zhě fēi jīng jiǎ, wèn zhī, zé qiān pǔ yě, shén yuè. liú jì yè fù yǐ tū qí shù bǎi fàn dōng zhài, dǎng jìn tǐng shēn zhú jì yè, huī xià shù rén suí zhī, jì yè zǒu nì háo zhōng, běi hàn bīng chū yuán zhī, jì yè yuán zhuì rù chéng, huò miǎn.
丁未,命李繼勛軍於城南,趙贊軍於西,曹彬軍於北,党進軍於東,為四寨以逼之。北漢人乘晦突門,潛犯西寨,趙贊率眾與戰,弩矢貫贊足,未退。時党進遣東寨都監李謙溥伐木西山以給軍用,謙溥聞鼓聲,即引所部兵赴之,北漢人乃退。帝遽至戰所,怪赴援者非精甲,問之,則謙溥也,甚悅。劉繼業復以突騎數百犯東寨,党進挺身逐繼業,麾下數人隨之,繼業走匿壕中,北漢兵出援之,繼業緣縋入城,獲免。
nán táng yòu pú shè pàn shěng shì yóu jiǎn yán, gōng qīn bù lǐng, dū zé jī huǎn, liáo lì wèi zhī rán àn yú dà tǐ, bù wèi shì dài fū suǒ zhòng. shù yǐ jí cí, nán táng zhǔ bù xǔ. shì yuè, mìng jiǎn yán jiān mén xià shì láng píng zhāng shì.
南唐右僕射、判省事游簡言,躬親簿領,督責稽緩,僚吏畏之;然暗於大體,不為士大夫所重。數以疾辭,南唐主不許。是月,命簡言兼門下侍郎、平章事。
xià, sì yuè, wù shēn shuò, dì lín chéng dōng guān zhú dī.
夏,四月,戊申朔,帝臨城東觀築堤。
xīn hài, qiǎn hǎi zhōu cì shǐ sūn wàn jìn lǐng jūn shù qiān rén wéi fén zhōu.
辛亥,遣海州刺史孫萬進領軍數千人圍汾州。
rén zǐ, dì fù zhì chéng dōng, cì qún chén jí zhū jūn shí fú, yàn cóng chén.
壬子,帝復至城東,賜群臣及諸軍時服,宴從臣。
chū, dì zhōu fáng yù shǐ hé jì yún wèi shí lǐng guān bù shǔ, tún yáng qū. dì wén liáo bīng fēn dào lái yuán běi hàn, qí yī zì shí lǐng guān rù, nǎi yì zhào jì yún yì xíng zài suǒ, shòu yǐ fāng lüè, bìng gěi jīng bīng shù qiān, shǐ wǎng jù zhī, qiě wèi jì yún yuē: yì rì tíng wǔ, qí qīng jié zòu zhì yě! shí yǐ shèng shǔ, dì mìng tài guān shè má jiāng fěn cì jì yún, shí qì, cí qù, zhàn yú yáng qū xiàn běi, dà bài liáo bīng, qín qí wǔ zhōu cì shǐ wáng yàn fú, zhǎn shǒu qiān yú jí. jǐ wèi, jì yún qiǎn zi chéng ruì lái xiàn jié. chéng ruì wèi zhì, dì dēng běi tái yǐ qí, jiàn yī qí zì běi lái, nì wèn zhī, nǎi chéng ruì yě. běi hàn yīn shì liáo yuán, chéng jiǔ bù xià, dì yǐ suǒ xiàn shǒu jí shì zhī, chéng zhōng rén qì duó.
初,棣州防禦使何繼筠為石嶺關部署,屯陽曲。帝聞遼兵分道來援北漢,其一自石嶺關入,乃驛召繼筠詣行在所,授以方略,並給精兵數千,使往拒之,且謂繼筠曰:「翌日亭午,俟卿捷奏至也!」時已盛暑,帝命太官設麻漿粉賜繼筠,食訖,辭去,戰於陽曲縣北,大敗遼兵,擒其武州刺史王彥符,斬首千餘級。己未,繼筠遣子承睿來獻捷。承睿未至,帝登北台以俟,見一騎自北來,逆問之,乃承睿也。北漢陰恃遼援,城久不下,帝以所獻首級示之,城中人氣奪。
liáo zhǔ jiān mù zōng bào nüè, wù xíng kuān zhèng. zhào wáng xǐ gǔn jiǔ xì yù, wén zhī, zì qù qí xiè ér cháo. liáo zhǔ nù yuē: rǔ zuì rén, hé dé lí jìn suǒ! fù zhí zhī. jì ér gōng lù qiú tú, xī zhào ér shì zhī.
遼主監穆宗暴虐,務行寬政。趙王喜袞久系獄,聞之,自去其械而朝。遼主怒曰:「汝罪人,何得離禁所!」復執之。既而躬錄囚徒,悉召而釋之。
shì yuè, jìn fēng tài píng wáng ān sà gá wèi qí wáng, gǎi fēng xǐ gǔn wèi sòng wáng, fēng lóng xiān wèi píng wáng, shāo wèi wú wáng, dào yǐn wèi shǔ wáng, bì shè wèi yuè wáng, yì lǐ wèi jì wáng, wǎn wèi wèi wáng. chū, liáo zhǔ dì zhì mù xìng mǐn gěi, tōng qì dān hàn zì, néng shī, mù zōng mò nián, zhì mù yǔ gōng rén sī, mù zōng nù, bǎng lüè shù bǎi, cì yī mù ér gōng zhī, xì yù, jiāng qì shì. liáo zhǔ jí wèi, jí shì zhī, cì yǐ suǒ sī gōng rén, fēng níng wáng. wèi jǐ, yǐ lóng xiān jiān zhèng shì lìng, liú shǒu dōng jīng, dào yǐn liú shǒu shàng jīng. lóng xiān dào yǐn shāo, jiē shì zōng zhī dì yě.
是月,進封太平王諳薩噶為齊王,改封喜袞為宋王,封隆先為平王,稍為吳王,道隱為蜀王,必攝為越王,異里為冀王,宛為衛王。初,遼主弟質睦性敏給,通契丹、漢字,能詩,穆宗末年,質睦與宮人私,穆宗怒,榜掠數百,刺一目而宮之,系獄,將棄市。遼主即位,即釋之,賜以所私宮人,封寧王。未幾,以隆先兼政事令,留守東京,道隱留守上京。隆先、道隱、稍,皆世宗之弟也。
wǔ yuè, wù yín, liáo fēn bīng yóu dìng zhōu lái qīn, hán zhòng yūn chén yú jiā shān yǐ dài zhī. liáo rén jiàn qí zhì, dà hài, yù dùn qù zhòng yūn jí jī zhī, dà pò qí zhòng. guǐ wèi, shǐ lái gào jié, dì dà xǐ, shǒu zhào bāo zhī.
五月,戊寅,遼分兵由定州來侵,韓重贇陳於嘉山以待之。遼人見旗幟,大駭,欲遁去;重贇亟擊之,大破其眾。癸未,使來告捷,帝大喜,手詔褒之。
jiǎ shēn, dì lín chéng běi, yǐn fén shuǐ rù xīn dī, guàn qí chéng. wù zǐ, lín chéng dōng nán, mìng shuǐ jūn chéng xiǎo zhōu zài qiáng nǔ jìn gōng qí chéng, nèi wài mǎ bù jūn dōu jūn tóu wáng tíng yì qīn gǔ zhī, miǎn zhòu xuǎn dēng, liú shǐ zhōng qí nǎo ér diān. gēng yín, tíng yì zú. xīn mǎo, diàn qián dōu zhǐ huī shǐ dōu yú hòu shí hàn qīng yì zhōng liú shǐ, nì sǐ. guǐ sì, zèng tíng yì jiàn wǔ jié dù shǐ, hàn qīng yuán zhōu fáng yù shǐ.
甲申,帝臨城北,引汾水入新堤,灌其城。戊子,臨城東南,命水軍乘小舟載強弩進攻其城,內外馬步軍都軍頭王廷義親鼓之,免胄選登,流矢中其腦而顛。庚寅,廷義卒。辛卯,殿前都指揮使都虞候石漢卿亦中流矢,溺死。癸巳,贈廷義建武節度使,漢卿袁州防禦使。
dīng yǒu, dì xìng chéng xī, mìng zhū jūn gōng qí xī mén.
丁酉,帝幸城西,命諸軍攻其西門。
qiǎn piān shī wéi lán zhōu, zhào hóng wēi cù, qǐng jiàng. wù xū, hóng lái jiàn, yǐ bì xuān zǔ huì, cì míng wén dù.
遣偏師圍嵐州,趙宏危蹙,請降。戊戌,宏來見,以避宣祖諱,賜名文度。
jǐ hài, yǐ yòu qiān niú wèi jiāng jūn zhōu chéng jìn wèi lán zhōu tuán liàn shǐ.
己亥,以右千牛衛將軍周承瑨為嵐州團練使。
gēng zǐ, yàn zhào wén dù yú xíng gōng, hòu shòu zhòng guó jié dù shǐ.
庚子,宴趙文度於行宮,後授重國節度使。
tài yuán wéi jí, shú wú wèi móu chū bēn, yīn qǐng zì jiāng chū jī. běi hàn zhǔ xìn zhī, xuǎn jīng jiǎ qiān rén, mìng liú jì yè guō shǒu bīn wèi zhī fù, běi hàn zhǔ dēng yán xià mén zì sòng zhī, qiě dài qí fǎn. huì yè yǔ huì míng, wú wèi xíng zhì běi qiáo, zhù mǎ zhào zhū jiāng, jì yè yǐ mǎ shāng zú, xiān shōu suǒ bù bīng rù chéng, shǒu bīn mí shī dào, hū zhī bù huò wú wèi bù néng dú qián, nǎi yǔ huī xià shù qiān rén yì hái.
太原圍急,熟無為謀出奔,因請自將出擊。北漢主信之,選精甲千人,命劉繼業、郭守斌為之副,北漢主登延夏門自送之,且待其反。會夜雨晦冥,無為行至北橋,駐馬召諸將,繼業以馬傷足,先收所部兵入城,守斌迷失道,呼之不獲;無為不能獨前,乃與麾下數千人亦還。
dì yǐ shǔ qì fāng shèng, shēn niàn léi xiè zhī kǔ, nǎi zhào: xī jīng zhū zhōu lìng zhǎng lì dū zhǎng yóu yuàn wǔ rì yī zhì yù hù, jiǎn shì sǎ sǎo, xǐ dí chǒu xiè, pén kùn zhě gěi fàn shí, bìng zhě gěi yào, qīng xì xiǎo zuì jí shí jué qiǎn. zì shì měi suì zhòng xià, bì shēn míng shì zhào yǐ jiè guān lì.
帝以暑氣方盛,深念縲絏之苦,乃詔:「西京諸州令長吏督掌猶掾五日一至獄戶,檢視灑掃,洗滌杻械,盆困者給飯食,病者給藥,輕系小罪即時決遣。」自是每歲仲夏,必申明是詔以戒官吏。
liáo lì guì fēi xiāo shì wèi huáng hòu. hòu, běi fǔ zǎi xiàng sī wēn nǚ yě, zǎo huì. sī wēn cháng guān zhū nǚ sǎ sǎo, wéi hòu juān jié, xǐ yuē: cǐ nǚ bì chéng jiā. jí lì wèi hòu, néng cān jué cháo zhèng, liáo zhǔ jìng lǐ zhī.
遼立貴妃蕭氏為皇后。後,北府宰相思溫女也,早慧。思溫嘗觀諸女灑掃,唯後蠲潔,喜曰:「此女必成家。」及立為後,能參決朝政,遼主敬禮之。
rùn yuè, wù shēn, tài yuán nán chéng wèi fén shuǐ suǒ xiàn, shuǐ chuān wài chéng, zhù chéng zhōng, chéng zhōng dà jīng rǎo. dì lín zhǎng dī guān yān. shuǐ kǒu jiàn kuò, běi hàn rén yuán chéng shè zhàng, wèi sòng shī suǒ shè, zhàng bù dé shī. é yǒu jī cǎo zì chéng zhōng piāo chū, zhí dǐ shuǐ kǒu ér zhǐ, sòng shī nǔ shǐ bù néng chè, běi hàn rén yīn yǐ shī gōng, shuǐ kǒu suì sāi.
閏月,戊申,太原南城為汾水所陷,水穿外城,注城中,城中大驚擾。帝臨長堤觀焉。水口漸闊,北漢人緣城設障,為宋師所射,障不得施。俄有積草自城中飄出,直抵水口而止,宋師弩矢不能徹,北漢人因以施功,水口遂塞。
guō wú wèi fù quàn běi hàn zhǔ chū jiàng, běi hàn zhǔ bù tīng. yān rén wèi dé guì, jí yán wú wèi fǎn zhuàng míng bái, bù kě shè, běi hàn zhǔ shā zhī yǐ xùn, chéng zhōng shāo dìng.
郭無為復勸北漢主出降,北漢主不聽。閹人衛德貴,極言無為反狀明白,不可赦,北漢主殺之以徇,城中稍定。
běi hàn rén é zì xī zhǎng lián chéng qián chū, jiāng fén gōng zhàn zhī jù, sòng shī jī zǒu zhī, zhǎn shǒu wàn yú jí. yè bàn, hū chuán hū bì wài yún: běi hàn zhǔ jiàng. dì lìng wèi shì huán jiǎ, jiāng kāi bì mén, bā zuò shǐ zhào suì yuē: shòu xiáng rú shòu dí, jù kě yè bàn qīng nuò hū! dì shǐ wèn zhī, guǒ dié zhě zhà wèi yě.
北漢人俄自西長連城潛出,將焚攻戰之具,宋師擊走之,斬首萬餘級。夜半,忽傳呼壁外云:「北漢主降。」帝令衛士環甲,將開壁門,八作使趙璲曰:「受降如受敵,詎可夜半輕諾乎!」帝使問之,果諜者詐為也。
jǐ yǒu, dì lín chéng nán, mìng shuǐ jūn chéng qīng zhōu fén qí mén.
己酉,帝臨城南,命水軍乘輕舟焚其門。
yòu pú shè wèi rén pǔ zú. xiān shì rén pǔ shì chūn yàn, yīn qián shàng shòu, dì mì wèi yuē: zhèn yù qīn zhēng tài yuán, rú hé? rén pǔ yuē: yù sù zé bù dá, wéi bì xià shěn sī. dì jiā qí duì. yàn bà, jiù dì, cì shàng zūn jiǔ shí shí, yù shàn yáng bǎi kǒu. jì ér cóng xíng, zhōng tú yù jí, hái, zú yú liáng hóu yì. zèng shì zhōng, shì xuān yì.
右僕射魏仁浦卒。先是仁浦侍春宴,因前上壽,帝密謂曰:「朕欲親征太原,如何?」仁浦曰:「欲速則不達,惟陛下審思。」帝嘉其對。宴罷,就第,賜上尊酒十石,御膳羊百口。既而從行,中途遇疾,還,卒於梁侯驛。贈侍中,諡宣懿。
tài yuán chéng jiǔ bù xià, dōng xī bān dōu zhǐ huī shǐ lǐ huái zhōng lǜ zhòng gōng zhī, zhàn bù lì, zhōng liú shǐ, jǐ sǐ. diàn qián zhǐ huī shǐ dōu yú hòu zhào tíng hàn, lǜ zhū bān wèi shì kòu tóu, yuàn xiān dēng jí jī yǐ jǐn sǐ lì. dì yuē: rǔ cáo jiē wú suǒ xùn liàn, wú bù yī dāng bǎi, suǒ yǐ bèi zhǒu yè, tóng xiū qī yě. wǒ níng bù dé tài yuán, qǐ rěn qū rǔ cáo mào fēng rèn, dǎo bì sǐ zhī dì hū! zhòng jiē gǎn qì.
太原城久不下,東西班都指揮使李懷忠率眾攻之,戰不利,中流矢,幾死。殿前指揮使都虞候趙廷翰,率諸班衛士叩頭,願先登急擊以盡死力。帝曰:「汝曹皆吾所訓練,無不一當百,所以備肘腋,同休戚也。我寧不得太原,豈忍驅汝曹冒鋒刃,蹈必死之地乎!」眾皆感泣。
shí dà jūn dùn gān cǎo dì zhōng, huì shǔ yǔ, duō bèi fù bìng. huì liáo qiǎn běi yuàn dài wáng wū zhēn zì bái mǎ lǜ jìn zú yè chū, jiān dào jí chí, zhù tài yuán xī, wū gǔ jǔ huǒ, běi hàn lài yǐ zì gù. tài cháng bó shì lǐ guāng zàn yán yú dì yuē: bì xià zhàn wú bù shèng, móu wú bù zāng, sì fāng shì xiǎn zhī bāng jiàn qiè dì wáng zhī hào zhě, xī yǔ zhōng guó wèi lín, jīn yǔ bì xià wèi chén yǐ. zuì ěr jìn yáng, qǐ xū qīn tǎo! zhòng láo fēi wǎn, qǔ yuàn qián lí, dé zhī wèi zú wèi duō, shī zhī wèi zú wèi rǔ. guó jiā guì jìng, tiān dào è yíng, suǒ lǜ xiàng lái shì xiǎn zhī bāng, wén shì yì yě, jié fǔ kù zhī cái, jǐn shēng mín zhī lì, zhōng xīn yǒng yuè, gè yǒu kuī yú. chuán yuē: lín zhī hòu, jūn zhī báo yě. qǐ ruò huí luán fù dōu, tún bīng shàng dǎng? shǐ xià qǔ qí mài, qiū qǔ qí hé, jì kuān lì yì zhī zhēng, biàn shì dàng píng zhī cè. wéi bì xià cái zhī! dì lǎn zòu, shén xǐ, fù wèn zhào pǔ, pǔ yì yǐ wèi rán, yīn shǐ pǔ zhào guāng zàn wèi fǔ zhī.
時大軍頓甘草地中,會暑雨,多被腹病。會遼遣北院大王烏珍自白馬率勁卒夜出,間道疾馳,駐太原西,嗚鼓舉火,北漢賴以自固。太常博士李光贊言於帝曰:「陛下戰無不勝,謀無不臧,四方恃險之邦、僭竊帝王之號者,昔與中國為鄰,今與陛下為臣矣。蕞爾晉陽,豈須親討!重勞飛挽,取怨黔黎,得之未足為多,失之未足為辱。國家貴靜,天道惡盈,所慮向來恃險之邦,聞是役也,竭府庫之財,盡生民之力,忠心踴躍,各有窺覦。傳曰:『鄰之厚,君之薄也。』豈若迴鑾復都,屯兵上黨?使夏取其麥,秋取其禾,既寬力役之徵,便是蕩平之策。惟陛下裁之!」帝覽奏,甚喜,復問趙普,普亦以為然,因使普召光贊慰撫之。
guǐ chǒu, yí zhù chéng dōng hǎn shān zhī nán, shǐ yì bān shī.
癸丑,移駐城東罕山之南,始議班師。
jǐ wèi, xǐ tài yuán mín wàn yú jiā yú shān dōng hé nán, gěi sù gēng shēn, fēn mìng shǐ zhě shí qī rén fà jìn jūn hù sòng zhī, yīn tún yú zhèn lù děng zhōu, yòng jiàng rén xuē huà guāng cè yě. huà guāng yán: fá mù xiān qù zhī yè, hòu qǔ gēn dǐ. jīn hé dōng wài yǒu qì dān zhī zhù, nèi yǒu rén hù fù shū, qiè kǒng suì yuè jiān wèi néng xià. yí yú tài yuán běi shí lǐng shān jí hé běi jiè xī shān dōng jìng yáng cūn lè píng zhèn huáng zé guān bǎi jǐng shè, gè jiàn chéng hán, è qì dān yuán bīng, qǐ qí bù nèi rén hù, yú xī jīng xiāng dèng táng rǔ zhōu gěi xián tián, shǐ zì gēng zhǒng, jué qí gōng kuì, rú cǐ, bù shù nián jiān, zì kě píng dìng. dì jiā nà zhī.
己未,徙太原民萬餘家於山東、河南,給粟;庚申,分命使者十七人髮禁軍護送之,因屯於鎮、潞等州,用絳人薛化光策也。化光言:「伐木先去枝葉,後取根柢。今河東外有契丹之助,內有人戶賦輸,竊恐歲月間未能下。宜於太原北石嶺山及河北界西山東靜陽村、樂平鎮、黃澤關、百井社,各建城寒,扼契丹援兵,起其部內人戶,於西京、襄、鄧、唐、汝州給閒田,使自耕種,絕其供饋,如此,不數年間,自可平定。」帝嘉納之。
rén xū, chē jià fā tài yuán. shí jūn shì xiàn dí zhě bǎi rén, dì qiǎn xiāo xióng fù zhǐ huī shǐ kǒng shǒu zhèng lǐng qí jūn wǎng jiù, shǒu zhèng fèn jī, jǐn duó yǐ hái.
壬戌,車駕發太原。時軍士陷敵者百人,帝遣驍雄副指揮使孔守正領騎軍往救,守正奮擊,盡奪以還。
běi hàn zhǔ jí suǒ qì jūn chǔ, dé sù sān shí wàn, chá juàn gè shù wàn, sàng bài xīn jié, lài cǐ shǎo jì.
北漢主籍所棄軍儲,得粟三十萬,茶、絹各數萬,喪敗馨竭,賴此少濟。
wù chén, cì zhèn zhōu, zhào dào shì sū chéng rù jiàn, wèi yuē: zhèn zuò jiàn lóng guān, sī dé yǒu dào zhī shì jū zhī, shī qǐ yǒu yì hū? duì yuē: jīng shī hào ráng, fēi suǒ ān yě. rén shēn, xìng qí suǒ jū, wèi yuē: shī nián yú bā shí ér róng mào shén shǎo, hé yǐ yǎng shēng zhī shù jiào zhèn! duì yuē: chén yǎng shēng, bù guò jīng sī liàn qì ěr dì wáng yǎng shēng, zé yì yú shì. lǎo zǐ yuē: wǒ wú wèi ér mín zì huà, wǒ wú yù ér mín zì zhèng. wú wèi wú yù, níng shén tài hé, xī huáng dì táng yáo xiǎng guó yǒng nián, yòng cǐ dào yě. dì yuè, hòu cì zhī.
戊辰,次鎮州,召道士蘇澄入見,謂曰:「朕作建隆觀,思得有道之士居之,師豈有意乎?」對曰:「京師浩穰,非所安也。」壬申,幸其所居,謂曰:「師年逾八十而容貌甚少,盍以養生之術教朕!」對曰:「臣養生,不過精思練氣耳;帝王養生,則異於是。《老子》曰:「我無為而民自化,我無欲而民自正。』無為無欲,凝神太和,昔黃帝、唐堯享國永年,用此道也。」帝悅,厚賜之。
liáo yǒu sī qǐng yǐ liáo zhǔ shēng rì wèi tiān qīng jié, cóng zhī.
遼有司請以遼主生日為天清節,從之。
shì yuè, nán táng yòu pú shè jiān mén xià shì láng píng zhāng shì yóu jiǎn yán zú.
是月,南唐右僕射兼門下侍郎、平章事游簡言卒。
liù yuè, jǐ mǎo, yǐ yí luán shǐ zhī yì zhōu hè wéi zhōng wèi yì zhōu cì shǐ, jiān yì qí dìng děng zhōu xún jiǎn shǐ. wéi zhōng hàn biān shù yǒu gōng, gù qiān qí zhì ér bù yì qí rèn.
六月,己卯,以儀鑾使知易州賀惟忠為易州刺史,兼易、祁、定等州巡檢使。惟忠捍邊數有功,故遷其秩而不易其任。
gēng chén, zhào: chē jià suǒ guò, mín wú chū jīn nián qiū zū.
庚辰,詔:「車駕所過,民無出今年秋租。」
guǐ wèi, yǐ yòu bǔ què dà míng wáng míng wèi jīng hú zhuǎn yùn shǐ, yǐ yòng bīng yú lǐng nán yě.
癸未,以右補闕大名王明為荊湖轉運使,以用兵於嶺南也。
jǐ chǒu, cì huá zhōu.
己丑,次滑州。
nán táng zhǔ qiǎn qí dì cóng qiān lái gòng, xīn mǎo, jiàn yú zuò chéng xiàn. táng shuǐ bù yuán wài láng chá yuán fāng zhǎng cóng qiān jiān zòu, dì mìng zhī zhì gào lú duō xùn yàn cóng qiān yú guǎn. duō xùn yì qí cì, wèi yuán fāng yuē: jiāng nán jìng rú hé? yuán fāng liǎn rèn duì yuē: jiāng nán shì dà cháo shí yú nián, jí jǐn jūn chén zhī lǐ. bù zhī qí tā. duō xùn kuì xiè yuē: shú wèi jiāng nán wú rén! yuán fāng, wén huī zi yě.
南唐主遣其弟從謙來貢,辛卯,見於胙城縣。唐水部員外郎查元方掌從謙箋奏,帝命知制誥盧多遜燕從謙於館。多遜弈棋次,謂元方曰:「江南竟如何?」元方斂衽對曰:「江南事大朝十餘年,極盡君臣之禮。不知其它。」多遜愧謝曰:「孰謂江南無人!」元方,文徽子也。
guǐ sì, chē jià zhì zì tài yuán, qū shè jīng chéng xì qiú.
癸巳,車駕至自太原,曲赦京城繫囚。
shì yuè, běi hàn zhǔ jué chéng xià shuǐ, zhù zhī tái tái zé, shuǐ yǐ luò ér chéng duō cuī pǐ. liáo shǐ zhě hán zhī fàn yóu zài tài yuán, tàn yuē: sòng shī zhī yǐn shuǐ jìn chéng yě, zhī qí yī ér bù zhī qí èr. ruò zhī xiān jìn ér hòu hé, zé bìng rén wú lèi yǐ.
是月,北漢主決城下水,注之台駘澤,水已落而城多摧圮。遼使者韓知范猶在太原,嘆曰:「宋師之引水浸城也,知其一而不知其二。若知先浸而後涸,則並人無類矣。」
shí liáo nán yuàn dài wáng yē lǜ sè zhēn lǜ yuán shī tún yú tài yuán chéng xià, liú jì yè yán zhǔ běi hàn zhǔ yuē: qì dān tān lì qì xìn, tā rì bì pò wú guó. jīn jiù bīng jiāo ér wú bèi, yuàn xí qǔ zhī, huò mǎ shù wàn, yīn jí hé dōng zhī dì yǐ guī zhōng guó, shǐ jìn rén miǎn yú tú tàn, bì xià zhǎng xiǎng fù guì, bù yì kě hū! běi hàn zhǔ bù cóng. shù rì, sè zhēn běi hái, zèng yí shén hòu.
時遼南院大王耶律色珍率援師屯於太原城下,劉繼業言主北漢主曰:「契丹貪利棄信,它日必破吾國。今救兵驕而無備,願襲取之,獲馬數萬,因藉河東之地以歸中國,使晉人免於塗炭,陛下長享富貴,不亦可乎!」北漢主不從。數日,色珍北還,贈遺甚厚。
qí hòu běi hàn zhǔ fù zhì bì yú běi yuàn dài wáng wū zhēn, wū zhēn yǐ wén, liáo zhǔ mìng shòu zhī.
其後北漢主復致幣於北院大王烏珍,烏珍以聞,遼主命受之。