qǐ shàng zhāng kùn dūn qī yuè, jǐn xuán yì shè tí gé shí èr yuè, fán èr nián yǒu qí.
起上章困敦七月,尽玄黓摄提格十二月,凡二年有奇。
shùn dì zhì zhèng èr shí nián gēng zǐ, yī sān liù líng nián
○顺帝至正二十年(庚子,一三六零年)
qiū, qī yuè, xīn yǒu, bó luō tè mù ěr bài zéi wáng shì chéng yú tái zhōu.
秋,七月,辛酉,博啰特穆尔败贼王士诚于台州。
yǐ chǒu, chén yǒu liàng fú liáng shǒu jiāng yú guāng děng yǐ qí xiàn jiàng yú wú.
乙丑,陈友谅浮梁守将于光等以其县降于吴。
yǐ hài, zhào bó luō tè mù ěr zǒng lǐng dá lēi dá hàn ér jūn mǎ, wèi zǒng bīng guān, réng pián yí xíng shì.
乙亥,诏博啰特穆尔总领达勒达汉儿军马,为总兵官,仍便宜行事。
bā yuè, wù zǐ, mìng bó luō tè mù ěr shǒu shí lǐng guān yǐ běi, chá hǎn tè mù ěr shǒu shí lǐng guān yǐ nán.
八月,戊子,命博啰特穆尔守石岭关以北,察罕特穆尔守石岭关以南。
yǐ wèi, yǒng píng lù xiàn.
乙未,永平路陷。
jiǎ chén, zhào:" zhū chù suǒ zài quán shè guān yuán, zhuān wù yú liè bǎi xìng, jīn hòu fēi cháo tíng yǔn xǔ, bù dé zhī rèn."
甲辰,诏:“诸处所在权摄官员,专务渔猎百姓,今后非朝廷允许,不得之任。”
gēng xū, zhào:" jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng xiàng dá shí tè mù ěr, jiā tài wèi jiān zhī jiāng zhè xíng shū mì yuàn shì, tí diào xíng xuān zhèng yuàn shì, pián yí xíng shì."
庚戌,诏:“江浙行省左丞相达实特穆尔,加太尉兼知江浙行枢密院事,提调行宣政院事,便宜行事。”
jiǔ yuè, yǐ mǎo shuò, zhào qiǎn cān zhī zhèng shì é sēn bù hā děng wǎng yù bó luō tè mù ěr chá hǎn tè mù ěr, lìng jiǎng hé. shí bó luō tè mù ěr diào bīng zì shí lǐng guān zhí dǐ jì níng, wéi qí chéng sān rì, fù tuì tún jiāo chéng. chá hǎn tè mù ěr diào cān zhèng yán fèng xiān yǐn bīng yǔ zhàn, yǐ ér gè yú shí lǐng guān nán běi shǒu yù.
九月,乙卯朔,诏遣参知政事额森布哈等往谕博啰特穆尔、察罕特穆尔,令讲和。时博啰特穆尔调兵自石岭关直抵冀宁,围其城三日,复退屯交城。察罕特穆尔调参政阎奉先引兵与战,已而各于石岭关南北守御。
rén xū, zéi xiàn mèng zhōu, yòu xiàn zhào zhōu, gōng zhēn dìng lù.
壬戌,贼陷孟州,又陷赵州,攻真定路。
guǐ wèi, zéi fù fàn shàng dōu, yòu chéng mèng kè tè mù ěr yǐn bīng jī zhī, bài jī.
癸未,贼复犯上都,右丞孟克特穆尔引兵击之,败绩。
qiān shān nán dào sù zhèng lián fǎng sī zhāng zhēn, cháng hé é sēn bù hā jí shū mì yuàn fù shǐ tuō kè tuō mù ěr zhì shū shì yù shǐ nǔ nǔ nòng quán wù guó zhī zuì, bù bào. jí é sēn bù hā děng shòu hé jiě zhī mìng, jiàn bó luō tè mù ěr chá hǎn tè mù ěr fāng gòu bīng, zhōng dào qiān yán bù jìn, zhēn yòu yán:" é sēn bù hā děng tān nuò yōng bǐ, gǒu huái zì ān, wú yōu guó zhì shēn zhī zhōng. cháo tíng jiāng shǐ èr jiā shì hàn, xié xīn tǎo zéi, cǐ guó zhī dà shì. wèi yí fēng chí diàn zǒu, ér nǎi yū huí tuì shè, wǎng dào yán ān yǐ xī, rào qū shù qiān lǐ, chí chí ér xíng. shǐ liǎng jūn rì yè chóu shā, lí shù gān nǎo tú dì, shí fèng shǐ zhě zhī suǒ zhì yě, yí jí jí zhī yǐ jiù shí wēi." yì bù bào. zhēn nǎi kǎi rán tàn yuē:" tiān xià shì bù kě wèi yǐ!" jí cí qù, jié máo ān yì shān gǔ jiān, bù fù yán shí shì.
佥山南道肃政廉访司张桢,尝劾额森布哈及枢密院副使托克托穆尔、治书侍御史努努弄权误国之罪,不报。及额森布哈等受和解之命,见博啰特穆尔、察罕特穆尔方构兵,中道迁延不进,桢又言:“额森布哈等贪懦庸鄙,苟怀自安,无忧国致身之忠。朝廷将使二家释憾,协心讨贼,此国之大事。谓宜风驰电走,而乃迂回退慑,枉道延安以西,绕曲数千里,迟迟而行。使两军日夜仇杀,黎庶肝脑涂地,实奉使者之所致也,宜急殛之以救时危。”亦不报。桢乃慨然叹曰:“天下事不可为矣!”即辞去,结茅安邑山谷间,不复言时事。
shì yuè, zhāng shì chéng bīng qīn zhū quán, wú yuán shuài yuán shí zhàn sǐ.
是月,张士诚兵侵诸全,吴元帅袁实战死。
huáng gāng rén ōu pǔ xiáng, gù xú shòu huī jiāng yě, xìng cán bào, suǒ guò shì lú jiē fén dàng fú lüè wú yí, shòu huī shǐ shǒu yuán zhōu. chén yǒu liàng shì shòu huī, zhēng bīng yú pǔ xiáng, pǔ xiáng bù tīng qí jié zhì, nǎi yǐ yuán zhōu jiàng yú wú. yǒu liàng wén zhī, qiǎn qí dì yǒu rén gōng yuán zhōu, pǔ xiáng yǔ bù jiàng liú rén huáng bīn jī bài qí zhòng, huò yǒu rén, biān ér qiú zhī. yǒu liàng jù, qiǎn qí tài shī zōu pǔ shèng yǔ pǔ xiáng hé, yuē gè shǒu qí jìng, pǔ xiáng nǎi shì yǒu rén guī.
黄冈人欧普祥,故徐寿辉将也,性残暴,所过室庐皆焚荡俘掠无遗,寿辉使守袁州。陈友谅弑寿辉,征兵于普祥,普祥不听其节制,乃以袁州降于吴。友谅闻之,遣其弟友仁攻袁州,普祥与部将刘仁、黄彬击败其众,获友仁,鞭而囚之。友谅惧,遣其太师邹普胜与普祥和,约各守其境,普祥乃释友仁归。
dōng, shí yuè, jiǎ shēn, yǐ zhāng liáng bì wèi hú guǎng xíng shěng cān zhī zhèng shì, tǎo nán yáng xiāng fán.
冬,十月,甲申,以张良弼为湖广行省参知政事,讨南阳、襄、樊。
zhào bó luō tè mù ěr shǒu jì níng, bó luō tè mù ěr qiǎn bǎo bǎo děng bèi dào qū zhī, shǒu zhě bù nà. jǐ hài, chá hǎn tè mù ěr qiǎn chén bǐng zhí děng, yǐ bīng gōng bó luō tè mù ěr zhī jūn yú jì níng, bó luō tè mù ěr jūn zhàn bài. shí zhào yǐ jì níng bì bó luō tè mù ěr, chá hǎn tè mù ěr yǐ wéi yòng bīng shù nián, wéi jí jì jìn gěi qí jūn, yǐ zhì shèng qiáng, gǒu yǔ zhī, zé bǐ dé yǐ zú bīng zú shí, ér jǐ wú yǐ wéi zī. nǎi tuō yán yòng shī biàn liáng, xún dù hé jiù tún zé lù jù zhī, diào yán ān jūn jiāo zhàn yú dōng shèng zhōu, zài qiǎn bān bù ěr shí yǐ bīng yuán zhī. bān bù ěr shí wèi:" bǐ jūn fèng zhào ér lái, wǒ hé gǎn kàng wáng mìng?" chá hǎn tè mù ěr nù, shā zhī.
诏博啰特穆尔守冀宁,博啰特穆尔遣保保等倍道趋之,守者不纳。己亥,察罕特穆尔遣陈秉直等,以兵攻博啰特穆尔之军于冀宁,博啰特穆尔军战败。时诏以冀宁畀博啰特穆尔,察罕特穆尔以为用兵数年,惟藉冀晋给其军,以致盛强,苟与之,则彼得以足兵足食,而己无以为资。乃托言用师汴梁,寻渡河就屯泽潞拒之,调延安军交战于东胜州,再遣班布尔实以兵援之。班布尔实谓:“彼军奉诏而来,我何敢抗王命?”察罕特穆尔怒,杀之。
shí yī yuè, jiǎ yín shuò, huáng hé qīng, fán sān rì.
十一月,甲寅朔,黄河清,凡三日。
bó luō tè mù ěr yǐ bīng qīn fén zhōu, chá hǎn tè mù ěr jù zhī.
博啰特穆尔以兵侵汾州,察罕特穆尔拒之。
guǐ yǒu, zéi fàn yì zhōu.
癸酉,贼犯易州。
shí èr yuè, xīn mǎo, guǎng píng lù xiàn.
十二月,辛卯,广平路陷。
wú guó gōng fù qiǎn xià yù yǐ shū yù fāng guó zhēn.
吴国公复遣夏煜以书谕方国珍。
shì suì, yáng dí wáng lēi hū mù tè mù ěr yōng bīng shù shí wàn, tún yú mù ěr gǔ chǔ zhī dì, jiāng fàn jīng jī, shǐ lái yán yuē:" zǔ zōng yǐ tiān xià fù rǔ, rǔ yǐ shī qí dà bàn ruò yǐ guó xǐ fù wǒ, wǒ dāng zì wèi zhī." dì qiǎn bào zhī yuē:" tiān mìng yǒu zài, rǔ yù wèi zé wèi zhī." mìng zhī shū mì yuàn shì tú qìn tè mù ěr děng jiāng bīng jī zhī, bù kè. jūn shì jiē kuì, tú qìn tè mù ěr zǒu shàng dōu.
是岁,阳翟王勒呼木特穆尔拥兵数十万,屯于穆尔古楚之地,将犯京畿,使来言曰:“祖宗以天下付汝,汝已失其大半;若以国玺付我,我当自为之。”帝遣报之曰:“天命有在,汝欲为则为之。”命知枢密院事图沁特穆尔等将兵击之,不克。军士皆溃,图沁特穆尔走上都。
guān xiān shēng shā liú èr pò tóu pān bīng rù gāo lí, wáng wáng dōu chū bēn dān luó. qí chén nà nǚ qǐng xiáng, jiàng xiào jiē yǐ nǚ zǐ pèi zhī, jūn shì suì yǔ gāo lí wèi yīn yà, zì qíng wǎng lái, gāo lí rén yīn gè cáng qí mǎ. yī xī, chuán wáng lìng, chú gāo lí shēng yīn zhě bù shā, qí yú bìng shā zhī. guān xiān shēng shā liú èr jiē sǐ, wéi pò tóu pān jí pí jiàng zuǒ lǐ lǜ qīng qí wàn rén, cóng jiān dào zhí zǒu xī jīng, jiàng bó luō tè mù ěr, tīng qí diào qiǎn, hòu nǎi jiàng yú kù kù tè mù ěr.
关先生、沙刘二、破头潘兵入高丽,王王都出奔耽罗。其臣纳女请降,将校皆以女子配之,军士遂与高丽为姻娅,恣情往来,高丽人因各藏其马。一夕,传王令,除高丽声音者不杀,其馀并杀之。关先生、沙刘二皆死,惟破头潘及裨将左李率轻骑万人,从间道直走西京,降博啰特穆尔,听其调遣,后乃降于库库特穆尔。
shùn dì zhì zhèng èr shí yī nián xīn chǒu, yī sān liù yī nián
○顺帝至正二十一年(辛丑,一三六一年)
chūn, zhēng yuè, guǐ chǒu shuò, shè tiān xià.
春,正月,癸丑朔,赦天下。
mìng zhòng shū píng zhāng zhèng shì dá shí tè mù ěr cān zhī zhèng shì qī shí wǎng yù bó luō tè mù ěr bà bīng hái zhèn, fù qiǎn shǐ wǎng yù chá hǎn tè mù ěr, yì lìng bà bīng. ér chéng xiàng chuò sī jiǎn yǔ zī zhèng yuàn shǐ bǎo bù hā, mò huò wú yàn, shì nán běi liǎng jiā lù yí hòu bó ér dàn zhī yǐ mì zhǐ, nán zhī lù hòu, zé yuē mì zhǐ lìng rǔ bìng běi, běi zhī lù hòu, zé yuē lìng rǔ bìng nán. yóu shì gòu yuàn rì shēn, bīng zhōng bù jiě.
命中书平章政事达实特穆尔、参知政事七十往谕博啰特穆尔罢兵还镇,复遣使往谕察罕特穆尔,亦令罢兵。而丞相绰斯戬与资政院使保布哈,默货无厌,视南北两家赂遗厚薄而啖之以密旨,南之赂厚,则曰密旨令汝并北,北之赂厚,则曰令汝并南。由是构怨日深,兵终不解。
yǐ chǒu, hé nán zéi fàn qǐ xiàn, chá hǎn tè mù ěr tǎo píng zhī.
乙丑,河南贼犯杞县,察罕特穆尔讨平之。
dīng mǎo, lǐ sī qí jìn bīng píng fú qiāng děng xiàn.
丁卯,李思齐进兵平伏羌等县。
wú yuàn pàn zhū liàng zǔ, lǜ bīng jī chén yǒu liàng píng zhāng wáng pǔ yú ráo zhōu ān rén zhī shí gǎng, bù lì ér hái.
吴院判硃亮祖,率兵击陈友谅平章王溥于饶州安仁之石港,不利而还。
wú yuán shuài zhū wén huī jí ráo zhōu xiáng jiàng yú chūn děng, yǐn bīng cì chí zhī jiàn dé, lìng yuán shuài luó yǒu xián gōng dōng liú zéi lěi, qín qí jiāng lǐ mào zhòng, wén huī yòu zhuī xí qí shǒu jiāng zhào tóng qiān, zǒu zhī.
吴元帅硃文辉及饶州降将余椿等,引兵次池之建德,令元帅罗友贤攻东流贼垒,擒其将李茂仲,文辉又追袭其守将赵同佥,走之。
èr yuè, jiǎ shēn, tóng qiān shū mì yuàn shì tè lī tè mù ěr fù yǒng píng luán zhōu děng chù.
二月,甲申,同佥枢密院事特哩特穆尔复永平、滦州等处。
wú gǎi shū mì fēn yuàn wèi zhōng shū fēn shěng. shǐ yì lì yán fǎ, zhì jú shè guān yǐ zhǎng zhī, lìng shāng rén fàn yù, èr shí fēn ér qǔ qí yī, yǐ zī jūn xiǎng.
吴改枢密分院为中书分省。始议立盐法,置局设官以掌之,令商人贩鬻,二十分而取其一,以资军饷。
jǐ chǒu, chá hǎn tè mù ěr zhù bīng huò zhōu, gōng bó luō tè mù ěr.
己丑,察罕特穆尔驻兵霍州,攻博啰特穆尔。
jǐ hài, wú zhì bǎo yuán jú yú yìng tiān fǔ, zhù dà zhōng tōng bǎo qián, shǐ yǔ lì dài qián jiān xíng, yǐ sì bǎi wèi yī guàn, sì guàn wèi yī liǎng, sì wén wèi yī qián, qí wù huò jià zhí, yī cóng mín biàn.
己亥,吴置宝源局于应天府,铸大中通宝钱,使与历代钱兼行,以四百为一贯,四贯为一两,四文为一钱,其物货价值,一从民便。
bǐng wǔ, wú yì lì chá fǎ, fán chǎn chá jùn xiàn, bìng lìng zhēng zhī. qí fǎ, guān gěi chá yǐn, fù zhū chǎn chá jùn xiàn, fán shāng rén mǎi chá, jù shù fù guān nà qián qǐng yǐn, fāng xǔ chū jìng mào yì, měi chá yī bǎi jīn, shū qián èr bǎi. jùn xiàn jí jì shāng rén xìng míng, yǐ píng gōu jī.
丙午,吴议立茶法,凡产茶郡县,并令征之。其法,官给茶引,付诸产茶郡县,凡商人买茶,具数赴官纳钱请引,方许出境贸易,每茶一百斤,输钱二百。郡县籍记商人姓名,以凭勾稽。
bā tè lè bù hā yǐ lián fǎng shǐ jiǔ jū guǎng dōng, zhuān zì zì yòng, zhào yǐ è lēi zhé tú děng wéi lián fǎng sī guān, ér chú bā tè lè bù hā wèi jiāng nán xíng tái shì yù shǐ. bā tè lè bù hā bù shòu mìng, jǐn shā è lēi zhé tú děng. wéi lián fǎng shǐ dǒng yào āi qǐng dé miǎn.
巴特勒布哈以廉访使久居广东,专恣自用,诏以鄂勒哲图等为廉访司官,而除巴特勒布哈为江南行台侍御史。巴特勒布哈不受命,尽杀鄂勒哲图等。唯廉访使董钥哀请得免。
sān yuè, guǐ yǒu, chá hǎn tè mù ěr diào bīng tǎo yǒng chéng xiàn, yòu zhù bīng sù zhōu, qín zéi jiāng liáng mián zhù.
三月,癸酉,察罕特穆尔调兵讨永城县,又驻兵宿州,擒贼将梁绵住。
sì zhōu shǒu jiāng xuē xiǎn, yǐ chéng jiàng yú wú.
泗州守将薛显,以城降于吴。
xiān shì wú qiǎn xià yù wǎng yù fāng guó zhěn, wù yín, guó zhēn shǐ zhě lái xiè, qiě yǐ jīn yù shì mǎ ān yú xiàn, wú guó gōng yuē:" wú jīn yǒu shì sì fāng, suǒ xū zhě wén wǔ cái néng, suǒ yòng zhě sù mǐ bù bó, qí tā wán bǎo, fēi suǒ hǎo yě." què qí xiàn.
先是吴遣夏煜往谕方国诊,戊寅,国珍使者来谢,且以金玉饰马鞍舆献,吴国公曰:“吾今有事四方,所需者文武材能,所用者粟米布帛,其他玩宝,非所好也。”却其献。
shì yuè, zhāng shì chéng hǎi yùn liáng shí yī wàn dàn zhì jīng shī.
是月,张士诚海运粮十一万石至京师。
bó luō tè mù ěr bà bīng hái, qiǎn tú lǔ bo děng yǐn bīng jù yán ān, yǐ móu rù shǎn.
博啰特穆尔罢兵还,遣图鲁卜等引兵据延安,以谋入陕。
zhāng liáng bì chū nán shān yì gǔ, zhù lán tián, shòu jié zhì yú chá hǎn tè mù ěr. liáng bì yòu yīn jié shǎn xī xíng shěng píng zhāng dìng zhū, tīng chéng xiàng tè lī tè mù ěr diào qiǎn, yíng yú lù tái, chá hǎn tè mù ěr wén ér xián zhī.
张良弼出南山义谷,驻蓝田,受节制于察罕特穆尔。良弼又阴结陕西行省平章定珠,听丞相特哩特穆尔调遣,营于鹿台,察罕特穆尔闻而衔之。
xià, sì yuè, xīn yǐ shuò, rì yǒu shí zhī.
夏,四月,辛已朔,日有食之。
yǐ zhāng liáng bì wèi shǎn xī xíng shěng cān zhī zhèng shì.
以张良弼为陕西行省参知政事。
chá hǎn tè mù ěr qiǎn qí zi fù zhān shì kù kù tè mù ěr gòng liáng zhì jīng shī, huáng tài zǐ qīn yǔ dìng yuē, suì bù fù yí. kù kù, běn chá hǎn shēng yě, xìng wáng shì, míng bǎo bǎo, chá hǎn yǎng yǐ wéi zi.
察罕特穆尔遣其子副詹事库库特穆尔贡粮至京师,皇太子亲与定约,遂不复疑。库库,本察罕甥也,姓王氏,名保保,察罕养以为子。
wǔ yuè, guǐ chǒu, sì chuān míng yù zhēn xiàn jiā dìng děng lù, lǐ sī qí qiǎn bīng jī bài zhī.
五月,癸丑,四川明玉珍陷嘉定等路,李思齐遣兵击败之。
yǐ hài, chá hǎn tè mù ěr yǐ bīng qīn bó luō tè mù ěr suǒ shǒu zhī dì.
乙亥,察罕特穆尔以兵侵博啰特穆尔所守之地。
shì yuè, lǐ wǔ cuī dé děng jiàng yú lǐ sī qí.
是月,李武、崔德等降于李思齐。
wú mìng tóng qiān zhū wén zhōng chéng yán zhōu. shí kàng zhōu wèi zhāng shì chéng suǒ jù, jù yán mì ěr, gù zhù chéng wèi shǒu bèi.
吴命同佥硃文忠城严州。时抗州为张士诚所据,距严密迩,故筑城为守备。
chén yǒu liàng jiāng lǐ míng dào fàn xìn zhōu, wén wú jiāng hú dà hǎi zài zhè dōng, jù qí lái yuán, nǎi qiǎn bīng jù yù shān zhī cǎo píng zhèn yǐ jù dí xià dé rùn chū bīng zhēng zhī, zhàn sǐ.
陈友谅将李明道犯信州,闻吴将胡大海在浙东,惧其来援,乃遣兵据玉山之草坪镇以拒敌;夏德润出兵争之,战死。
liù yuè, yǐ wèi, yíng huò suì xīng tài bái jù yú yì.
六月,乙未,荧惑、岁星、太白聚于翼。
chá hǎn tè mù ěr dié zhī shān dōng qún dào zì xiāng gōng shā, ér jǐ níng tián fēng jiàng yú zéi, yù zǒng bīng tǎo zhī, qī yuè, bǐng shēn, yú jí zì shǎn dǐ luò, dà huì zhū jiàng yì shī qī, fā bīng zhōu jūn chū jǐng jìng, liáo qìn jūn chū hán dān, zé lù jūn chū cí zhōu, huái, wèi jūn chū bái mǎ, jí biàn luò jūn shuǐ lù jù xià, fēn dào bìng jìn, ér zì lǜ tiě qí, jiàn dà jiàng qí gǔ, dù mèng jīn, yú tán huái, gǔ xíng ér dōng, fù guān zhōu dōng chāng.
察罕特穆尔谍知山东群盗自相攻杀,而济宁田丰降于贼,欲总兵讨之,七月,丙申,舆疾自陕抵洛,大会诸将议师期,发并州军出井径,辽、沁军出邯郸,泽、潞军出磁州,怀,卫军出白马,及汴、洛军水陆俱下,分道并进,而自率铁骑,建大将旗鼓,渡孟津,逾覃怀,鼓行而东,复冠州、东昌。
bǐng wǔ, wú xióng fēng yì yuán shuài wáng sī yì, kè pó yáng zhī lì yáng zhèn, suì huì dèng yù bīng gōng fú liáng.
丙午,吴雄锋翼元帅王思义,克鄱阳之利阳镇,遂会邓愈兵攻浮梁。
lǐ míng dào gōng xìn zhōu yì jí, wú shǒu jiāng hú dé jì, yǐ bīng shǎo bì chéng gù shǒu, qiǎn rén qiú yuán yú hú dà hǎi. dà hǎi jí shuài bīng yóu líng xī yǐ jìn, dé jì nǎi yǐn bīng chū chéng yǔ míng dào zhàn, dà hǎi zòng bīng jiā jī, dà pò zhī, qín míng dào jí qí xuān wèi wáng hàn èr, sòng zhū wén zhōng. hàn èr, pǔ zhī dì yě. wén zhōng lìng wèi shū yǐ zhāo pǔ, fù sòng zhī jiàn kāng, wú guó gōng jiē réng qí jiù zhí, yòng wèi xiāng dǎo yǐ qǔ jiāng xī.
李明道攻信州益急,吴守将胡德济,以兵少闭城固守,遣人求援于胡大海。大海即帅兵由灵溪以进,德济乃引兵出城与明道战,大海纵兵夹击,大破之,擒明道及其宣慰王汉二,送硃文忠。汉二,溥之弟也。文忠令为书以招溥,复送之建康,吴国公皆仍其旧职,用为乡导以取江西。
qiū, qī yuè, jiǎ zǐ, wú guó gōng yǐ dōu shì fàn cháng wèi tài píng fǔ zhī fǔ, yù zhī yuē:" tài píng, wú gǔ gōng jùn, qí mín shù lí bīng gé, pí láo shén yǐ, dāng yǒu yǐ ān jí zhī, shǐ gè dé suǒ." cháng zhī guān, xīng xué xù mín, yǐ jiǎn yì wèi zhì. guān lǐn yǒu gǔ shù qiān dàn, qǐng yǐ gěi mín fá zhǒng zhě, qiū rěn shū guān, gōng sī jù zú.
秋,七月,甲子,吴国公以都事范常为太平府知府,谕之曰:“太平,吾股肱郡,其民数罹兵革,疲劳甚矣,当有以安集之,使各得所。”常之官,兴学恤民,以简易为治。官廪有谷数千石,请以给民乏种者,秋稔输官,公私俱足。
jǐ sì, xīn zhōu xī běi yǒu chì qì bì tiān rú xuè.
己巳,忻州西北有赤气蔽天如血。
rén shēn, chén yǒu liàng zhī yuàn zhāng dìng biān xiàn ān qìng, wú shǒu jiāng yú mǒu zhàn bài, bēn hái jiàn kāng, wú guó gōng nù, zhǎn zhī.
壬申,陈友谅知院张定边陷安庆,吴守将余某战败,奔还建康,吴国公怒,斩之。
bā yuè, jiǎ shēn, wú jiāng dèng yù kè fú liáng, chén yǒu liàng shǒu jiāng hóu bāng zuǒ děng qì chéng zǒu. yuàn pàn yú guāng fù gōng lè píng zhōu, yǒu liàng zǒng guǎn xiāo míng lǜ zhòng jù zhàn, guāng jī bài, qín zhī, suì kè lè píng.
八月,甲申,吴将邓愈克浮梁,陈友谅守将侯邦佐等弃城走。院判于光复攻乐平州,友谅总管萧明率众拒战,光击败,擒之,遂克乐平。
wú jiāng hú dà hǎi lǜ bīng gōng shào xīng, bù jiàng zhāng yīng, shì yǒng qīng jìn, zhì chéng xià, yù fú bèi zhí, sǐ zhī. dà hǎi wéi chéng jiǔ bù xià, nǎi yǐn hái.
吴将胡大海率兵攻绍兴,部将张英,恃勇轻进,至城下,遇伏被执,死之。大海围城久不下,乃引还。
yǐ yǒu, dà tóng lù běi fāng yè yǒu chì qì bì tiān, yí shí fāng sàn.
乙酉,大同路北方夜有赤气蔽天,移时方散。
xiān shì zhū wén zhōng sòng lǐ míng dào zhì, wú guó gōng wèn" chén shì hé rú?" míng dào jù yán:" yǒu liàng shì zhǔ, jiàng shì lí xīn, qiě zhèng lìng bù yī, shàn quán zhě duō. xiāo yǒng zhī jiāng rú zhào pǔ shèng zhě, yòu jì ér shā zhī, suī yǒu zhòng, bù zú yòng yě." jí ān qìng zhī xiàn, gōng suì jué yì fá zhī, zhào yù zhū jiàng, gè lì shì zú yǐ cóng. xú dá jìn yuē:" shī zhí wéi zhuàng, jīn wǒ zhí ér bǐ qū, yān yǒu bù kè!" liú jī yì yán yú gōng yuē:" zuó guān tiān xiàng, jīn xīng zài qián, huǒ xīng zài hòu, cǐ shī shèng zhī zhào yě."
先是硃文忠送李明道至,吴国公问;“陈氏何如?”明道具言:“友谅弑主,将士离心,且政令不一,擅权者多。骁勇之将如赵普胜者,又忌而杀之,虽有众,不足用也。”及安庆之陷,公遂决意伐之,召谕诸将,各厉士卒以从。徐达进曰:“师直为壮,今我直而彼曲,焉有不克!”刘基亦言于公曰:“昨观天象,金星在前,火星在后,此师胜之兆也。”
gōng yú shì mìng xú dá cháng yù chūn děng xiān fā gēng yín, qīn chéng lóng xiāng jù jiàn, lǜ zhōu shī sù liú ér shàng, yǒu liàng jiāng shàng chì hòu, wàng fēng bēn dùn. wù xū, zhì ān qìng, dí gù shǒu bù zhàn, gōng yǐ lù bīng yí zhī, nǎi mìng liào yǒng zhōng zhāng zhì xióng yǐ zhōu shī jī qí shuǐ zhài, pò dí zhōu bā shí yú sōu, suì fù ān qìng, cháng qū zhì xiǎo gū shān, yǒu liàng shǒu jiāng fù yǒu dé jí dīng pǔ láng yíng jiàng. rén yín, cì hú kǒu, yù yǒu liàng zhōu chū jiāng zhēn luó, mìng cháng yù chūn jī zhī, dí zhōu tuì zǒu, chéng shèng zhuī zhì jiāng zhōu. yǒu liàng qīn lǜ bīng dū zhàn, gōng fēn zhōu shī wèi liǎng yì, jiā jī yǒu liàng, dà pò zhī, huò qí zhōu bǎi yú sōu. yǒu liàng qióng cù, yè bàn, qiè qī zǐ qì chéng zǒu wǔ chāng. guǐ mǎo, gōng rù jiāng zhōu, fù qiǎn dá jìn bīng zhuī zhī. dá wén yǒu liàng yù chū miǎn yáng zhàn jiàn lái jù zhàn, nǎi tún dùn kǒu yǐ è zhī.
公于是命徐达、常遇春等先发;庚寅,亲乘龙骧巨舰,率舟师溯流而上,友谅江上斥候,望风奔遁。戊戌,至安庆,敌固守不战,公以陆兵疑之,乃命廖永忠、张志雄以舟师击其水寨,破敌舟八十馀艘,遂复安庆,长驱至小孤山,友谅守将傅友德及丁普郎迎降。壬寅,次湖口,遇友谅舟出江侦逻,命常遇春击之,敌舟退走,乘胜追至江州。友谅亲率兵督战,公分舟师为两翼,夹击友谅,大破之,获其舟百馀艘。友谅穷蹙,夜半,挈妻子弃城走武昌。癸卯,公入江州,复遣达进兵追之。达闻友谅欲出沔阳战舰来拒战,乃屯沌口以遏之。
jiǎ chén, wú qiǎn bīng gōng nán kāng, kè zhī, gǎi wéi xī níng fǔ. yòu fēn qiǎn jiàng shì lüè gè chéng zhī wèi xià zhě, dōng liú qí huáng guǎng jì ráo zhōu xiāng jì jiàng.
甲辰,吴遣兵攻南康,克之,改为西宁府。又分遣将士略各城之未下者,东流、蕲、黄、广济、饶州相继降。
shì yuè, chá hǎn tè mù ěr lǜ shī zhì yán hé, qiǎn kù kù tè mù ěr jí zhū jiàng yán sī xiào děng huì guān bǎo hào ěr qí jūn, yóu dōng ē zào fú qiáo yǐ jì, zéi yǐ èr wàn yú zhòng duó zhī, guān bǎo hào ěr qí qiě zhàn qiě dù, suì bá cháng qīng. yǐ jīng zú wǔ wàn dǎo dōng píng, dōng píng wěi chéng xiàng tián fēng qiǎn cuī shì yīng děng chū zhàn, dà pò zhī, zhǎn shǒu wàn yú jí, zhí dǐ chéng xià. chá hǎn tè mù ěr yǐ tián fēng jù shān dōng jiǔ, jūn mín fú zhī, nǎi yí shū yù yǐ nì shùn zhī lǐ, fēng yǔ wáng shì chéng jiē jiàng, suì fù dōng píng jǐ níng, lìng fēng wèi qián fēng, cóng dà jūn dōng tǎo.
是月,察罕特穆尔率师至盐河,遣库库特穆尔及诸将阎思孝等会关保、浩尔齐军,由东阿造浮桥以济,贼以二万馀众夺之,关保、浩尔齐且战且渡,遂拔长清。以精卒五万捣东平,东平伪丞相田丰遣崔世英等出战,大破之,斩首万馀级,直抵城下。察罕特穆尔以田丰据山东久,军民服之,乃遗书谕以逆顺之理,丰与王士诚皆降,遂复东平、济宁,令丰为前锋,从大军东讨。
shí chá hǎn tè mù ěr yóu wèi dù hé, qún zéi jiē jù yú jǐ nán, ér chū bīng qí hé yǔ chéng yǐ xiāng kàng. chá hǎn tè mù ěr fēn qiǎn qí bīng jiān dào chū zéi hòu, nán lüè tài ān, bī yì dōu, běi xùn jì yáng zhāng qiū jí bīn hǎi jùn yì, nǎi zì jiāng dà jūn dù hé, yǔ zéi jiāng zhàn, dà bài zhī. dì zhōu yú bǎo dōng chāng yáng chéng jiē jiàng, lǔ dì xī dìng.
时察罕特穆尔犹未渡河,群贼皆聚于济南,而出兵齐河、禹城以相抗。察罕特穆尔分遣奇兵间道出贼后,南略泰安,逼益都,北徇济阳、章丘及濒海郡邑,乃自将大军渡河,与贼将战,大败之。棣州俞宝、东昌杨诚皆降,鲁地悉定。
wú guó gōng wén zhī, qiǎn shǐ yǔ chá hǎn tè mù ěr tōng hǎo, wèi zuǒ yòu yuē:" chá hǎn suī jiǎ yì shī, tú huī fù, nǎi yǔ bó luō bīng zhēng bù jiě, lǚ gé jūn mìng, cǐ qǐ zhōng chén zhī wèi hū! yòu wén qí hǎo míng, rú tián fēng wéi rén qīng cè, chá hǎn dài rú xīn fù, zé àn yú zhī rén yǐ. gǔ zhī míng jiàng, dòng chá jī wēi, zhì móu hóng yuǎn, shǐ rén bù kě cè duó, chá hǎn qǐ zhī cǐ hū! wú jīn qiǎn rén wǎng yǔ tōng hǎo, guān qí suǒ chǔ hé rú, rán hòu yì zhī."
吴国公闻之,遣使与察罕特穆尔通好,谓左右曰:“察罕虽假义师,图恢复,乃与博啰兵争不解,屡格君命,此岂忠臣之为乎!又闻其好名,如田丰为人倾侧,察罕待如心腹,则暗于知人矣。古之名将,洞察几微,智谋弘远,使人不可测度,察罕岂知此乎!吾今遣人往与通好,观其所处何如,然后议之。”
jiǔ yuè, xīn hài, chén yǒu liàng jiàn chāng shǒu jiāng wáng pǔ děng jiàng yú wú.
九月,辛亥,陈友谅建昌守将王溥等降于吴。
jiǎ yín, wú xīng yuán yì pàn guān yú mào gōng dé xīng, kè zhī.
甲寅,吴星源翼判官俞茂攻德兴,克之。
wù wǔ, yáng dí wáng lēi hū mù tè mù ěr fú zhū.
戊午,阳翟王勒呼木特穆尔伏诛。
rén xū, sì chuān zéi bīng xiàn dōng chuān jùn xiàn, lǐ sī qí diào bīng jī zhī.
壬戌,四川贼兵陷东川郡县,李思齐调兵击之。
rén shēn, mìng bó luō tè mù ěr yú bǎo dìng yǐ dōng hé jiān yǐ nán cóng biàn tún zhǒng.
壬申,命博啰特穆尔于保定以东、河间以南从便屯种。
shì yuè, mìng bīng bù shàng shū qí qí kè bù hā shì láng hán qí zhēng hǎi yùn liáng yú zhāng shì chéng.
是月,命兵部尚书齐齐克布哈、侍郎韩祺征海运粮于张士诚。
shǔ liú zhēn mì yán yú míng yù zhēn yuē:" xī shǔ xíng shèng, dōng yǒu qú táng, běi yǒu jiàn gé, wò yě qiān lǐ. zì zāo qīng jīn zhī nüè, rén wù diāo hào, dài wáng fǔ yǒu zhī, xiū yǎng shāng cán zhī mín, yòng xián zhì bīng, kě yǐ lì bù shì zhī yè, dāng yú cǐ shí chēng dà hào yǐ xì rén xīn." yù zhēn hài rán yuē:" cǐ fēi wǒ gǎn wàng yě!" zhēn yuē:" dài wáng suǒ bù jiē sì fāng zhī rén, ruò qiān ràng yóu yù, yī dàn jiàng shì sī xiāng tǔ, wǎ jiě xīng sàn, dài wáng shuí yǔ jiàn guó hū?" yù zhēn yóu bù tīng. yǐ ér zhēn fù yán zhī, yù zhēn nǎi móu yǐ míng nián jiàn hào.
蜀刘桢密言于明玉珍曰:“西蜀形胜,东有瞿唐,北有剑阁,沃野千里。自遭青巾之虐,人物凋耗,大王抚有之,休养伤残之民,用贤治兵,可以立不世之业,当于此时称大号以系人心。”玉珍骇然曰:“此非我敢望也!”桢曰:“大王所部皆四方之人,若谦让犹豫,一旦将士思乡土,瓦解星散,大王谁与建国乎?”玉珍犹不听。已而桢复言之,玉珍乃谋以明年僭号。
dōng, shí yuè, chá hǎn tè mù ěr jìn bīng bī jǐ nán chéng, qí hé yǔ chéng jiē lái jiàng, nán dào zhū jiàng yì bào jié. zài bài yì dōu bīng yú hǎo shí qiáo, dōng zhì hǎi bīn, jùn yì wén fēng jiē sòng kuǎn, jǐ nán nǎi xià. zhào bài zhōng shū píng zhāng zhèng shì, jiān zhī hé nán shān dōng xíng shū mì yuàn shì, shǎn xī xíng tái zhōng chéng rú gù.
冬,十月,察罕特穆尔进兵逼济南城,齐河、禹城皆来降,南道诸将亦报捷。再败益都兵于好石桥,东至海滨,郡邑闻风皆送款,济南乃下。诏拜中书平章政事,兼知河南、山东行枢密院事,陕西行台中丞如故。
chá hǎn tè mù ěr lìng cān zhèng chén bǐng zhí liú guī shǒu yù hé nán, ér zì zhù shān dōng, yí bīng wéi yì dōu, huán chéng liè yíng fán shù shí, dà zhì gōng jù, bǎi dào bìng jìn. zéi xī lì jù shǒu, chá hǎn tè mù ěr fù jué zhòng qiàn, zhù zhǎng wéi, è nán yáng hé yǐ guàn chéng zhōng, chéng zhōng yì kùn.
察罕特穆尔令参政陈秉直、刘珪守御河南,而自驻山东,移兵围益都,环城列营凡数十,大治攻具,百道并进。贼悉力拒守,察罕特穆尔复掘重堑,筑长围,遏南洋河以灌城中,城中益困。
shí yī yuè, wù wǔ, wú guó gōng mìng cān zhèng cháng yù chūn lǜ bīng jiù cháng xīng.
十一月,戊午,吴国公命参政常遇春率兵救长兴。
xiān shì zhāng shì chéng qiǎn qí sī tú lǐ bó shēng yǐ zhòng shí yú wàn gōng cháng xīng, shuǐ lù bìng jìn, chéng zhōng bīng shǎo, bù néng yù. gōng zài jiāng zhōu, jí mìng huá gāo fèi jù děng lǜ sān lù bīng wǎng yuán, ér zhū jūn zhàn jiē bù lì, suì kuì. gěng bǐng wén yīng chéng gù shǒu, zuǒ fù yuán shuài liú chéng chū zhàn sǐ. yú shì dí fù wéi chéng, jié jiǔ zhài, wèi lóu chē xià kàn chéng zhōng, qǔ tǔ shí tián háo huáng, fàng huǒ shāo shuǐ guān, chéng zhōng zhòu yè yìng dí, fán yuè yú, nèi wài bù xiāng wén. gōng yǐ wéi jiǔ bù jiě, gù fù mìng yù chūn wǎng jiù.
先是张士诚遣其司徒李伯升以众十馀万攻长兴,水陆并进,城中兵少,不能御。公在江州,即命华高、费聚等率三路兵往援,而诸军战皆不利,遂溃。耿柄文婴城固守,左副元帅刘成出战死。于是敌复围城,结九寨,为楼车下瞰城中,取土石填壕隍,放火烧水关,城中昼夜应敌,凡月馀,内外不相闻。公以围久不解,故复命遇春往救。
jǐ wèi, wú qiǎn píng zhāng wú hóng děng gōng fǔ zhōu, chén yǒu liàng yòu chéng dèng kè míng jù chéng jù shǒu, qiān yuàn dèng yù zì lín chuān jiān dào yè xí zhī, lí míng zhì. bīng yóu dōng xī běi sān mén rù, kè míng dān qí chū nán mén zǒu, zì dù bù néng miǎn, nǎi yì yù jiàng. yù liú kè míng yú jūn zhōng, lìng qí dì zhì míng hái xīn gàn, shōu qí gù bù qǔ. kè míng yīn qǐng wǎng jiāng zhōu jiàn wú guó gōng, yù yǐ bīng sòng zhī, zhì zhōng tú, kè míng táo guī xīn gàn.
己未,吴遣平章吴弘等攻抚州,陈友谅右丞邓克明据城拒守,佥院邓愈自临川间道夜袭之,黎明至。兵由东、西、北三门入,克明单骑出南门走,自度不能免,乃诣愈降。愈留克明于军中,令其弟志明还新淦,收其故部曲。克明因请往江州见吴国公,愈以兵送之,至中途,克明逃归新淦。
wù chén, huáng hé zì píng lù sān mén qì xià zhì mèng jīn wǔ bǎi yú lǐ jiē qīng, fán qī rì. mìng mì shū shǎo jiān chéng xú sì zhī.
戊辰,黄河自平陆三门碛下至孟津五百馀里皆清,凡七日。命秘书少监程徐祀之。
jiǎ xū, wú cháng yù chūn bīng zhì cháng xīng, lǐ bó shēng qì yíng dùn. yù chūn zhuī jī, fú zhǎn wǔ qiān yú rén.
甲戌,吴常遇春兵至长兴,李伯升弃营遁。遇春追击,俘斩五千馀人。
shì yuè, chá hǎn tè mù ěr lǐ sī qí qiǎn bīng wéi lù tái, gōng zhāng liáng bì, zhào hé jiě zhī, bǐ gè hái xùn dì, bīng nǎi jiě.
是月,察罕特穆尔、李思齐遣兵围鹿台,攻张良弼,诏和解之,俾各还汛地,兵乃解。
shí èr yuè, jǐ hài, chén yǒu liàng jiāng xī xíng shěng chéng xiàng hú tíng ruì píng zhāng zhù zōng, qiǎn xuān shǐ zhèng rén jié yì jiāng zhōu nà xiáng yú wú. rén jié yán tíng ruì zhī yì, yǐ jiàng xiào jiǔ jū bù qǔ, rén qíng xiāng ān, jì jiàng zhī hòu, yuàn bù yǐ gǎi shǔ tā rén, wú guó gōng yǒu nán sè, liú jī cù suǒ zuò hú chuáng, gōng wù, nǎi xǔ nuò, yǐ shū bào yuē:" zhèng rén jié zhì, yán zú xià yǒu xiào shùn zhī chéng, cǐ zú xià míng dá yě yòu kǒng fēn sǎn suǒ bù shǔ tā jiāng, cǐ zú xià guò lǜ yě. wú qǐ bīng shí nián, qí shì yīng cái, dé zhī sì fāng duō yǐ, yǒu néng shěn tiān shí, liào shì jī, bù dài jiāo bīng, tǐng rán wěi shēn lái zhě, cháng tuī chì xīn yǐ dài, suí qí cái rèn shǐ zhī, bīng shǎo zé yì zhī yǐ bīng, wèi bēi zé jiàng zhī yǐ jué, cái fá zé hòu zhī yǐ shǎng, ān kěn sàn qí bù wǔ, shǐ rén zì yí, fù lái guī zhī xīn zāi! qiě yǐ chén shì zhū jiàng guān zhī, rú zhào pǔ shèng xiāo yǒng shàn zhàn, yǐ yí jiàn lù, cāi jì ruò cǐ, jìng hé suǒ chéng! jìn jiàn kāng lóng wān zhī yì, yǔ suǒ huò zhǎng zhāng liáng xuàn zhū rén, yòng zhī rú gù, shì wú zhū jiàng, ēn jūn yì yī. zhǎng zhāng pò ān qìng shuǐ zhài, liáng xuàn děng gōng jiāng běi, bìng yīng hòu shǎng. cǐ shù rén zhě, zì shì wú fù shēng lǐ, shàng dài zhī rú cǐ, kuàng rú zú xià yǐ wán chéng lái guī zhě yé! dé shī zhī jī, jiān bù róng fà, zú xià dāng zǎo wèi jì."
十二月,己亥,陈友谅江西行省丞相胡廷瑞、平章祝宗,遣宣使郑仁杰诣江州纳降于吴。仁杰言廷瑞之意,以将校久居部曲,人情相安,既降之后,愿不以改属它人,吴国公有难色,刘基蹴所坐胡床,公悟,乃许诺,以书报曰:“郑仁杰至,言足下有效顺之诚,此足下明达也;又恐分散所部属它将,此足下过虑也。吾起兵十年,奇士、英才,得之四方多矣,有能审天时,料事机,不待交兵,挺然委身来者,尝推赤心以待,随其才任使之,兵少则益之以兵,位卑则降之以爵,财乏则厚之以赏,安肯散其部伍,使人自疑,负来归之心哉!且以陈氏诸将观之,如赵普胜骁勇善战,以疑见戮,猜忌若此,竟何所成!近建康龙湾之役,予所获长张、梁铉诸人,用之如故,视吾诸将,恩均义一。长张破安庆水寨,梁铉等攻江北,并膺厚赏。此数人者,自视无复生理,尚待之如此,况如足下以完城来归者耶!得失之机,间不容发,足下当早为计。”
shì suì, jīng shī dà jī, tún tián chéng, shōu liáng sì shí wàn dàn. cì sī nóng chéng hú bǐng yí shàng zūn jīn bì yǐ jīng qí gōng.
是岁,京师大饥,屯田成,收粮四十万石。赐司农丞胡秉彝上尊、金币以旌其功。
shùn dì zhì zhèng èr shí èr nián rén yín, yī sān liù èr nián
○顺帝至正二十二年(壬寅,一三六二年)
chūn, zhēng yuè, xīn hài, hú tíng ruì dé wú guó gōng shū, yì suì jué, qiǎn qí shēng tóng qiān kāng tài zhì jiāng zhōu jiàng.
春,正月,辛亥,胡廷瑞得吴国公书,意遂决,遣其甥同佥康泰至江州降。
jiǎ yín, zhào lǐ sī qí tǎo sì chuān, zhāng liáng bì píng xiāng hàn. shí liǎng jūn bù hé, gù yǒu shì mìng.
甲寅,诏李思齐讨四川,张良弼平襄汉。时两军不和,故有是命。
wú guó gōng yǐ hú tíng ruì děng jiàng, suì fā jiǔ jiāng, rú lóng xīng. jǐ wèi, shī cì qiáo shě, tíng ruì yǔ zhù zōng qiǎn rén jī chén shì suǒ shòu chéng xiàng yìn jí jūn mín liáng chǔ zhī shù lái xiàn. xīn yǒu, gōng zhì lóng xīng, tíng ruì zōng lǜ xíng shěng liáo shǔ yíng yè yú xīn chéng mén, gōng wèi láo zhī, bǐ gè réng jiù zhí. rén xū, gōng rù chéng, jūn lìng sù rán, mín jiē ān dǔ. yè kǒng zǐ miào, guò tiě zhù guān, fù chū chéng kāi yàn yú téng wáng gé. míng rì, mìng cún xù guān guǎ gū dú, fàng chén yǒu liàng suǒ chù lù yú xī shān.
吴国公以胡廷瑞等降,遂发九江,如龙兴。己未,师次樵舍,廷瑞与祝宗遣人赍陈氏所授丞相印及军民粮储之数来献。辛酉,公至龙兴,廷瑞、宗率行省僚属迎谒于新城门,公慰劳之,俾各仍旧职。壬戌,公入城,军令肃然,民皆安堵。谒孔子庙,过铁柱观,复出城开宴于滕王阁。明日,命存恤鳏寡孤独,放陈友谅所畜鹿于西山。
wù chén, zhù tái yú chéng běi lóng shā zhī shàng, zhào chéng zhōng fù lǎo mín rén xī jí tái xià, yù zhī yuē:" zì gǔ gōng chéng lüè dì, fēng dí zhī xià, mín lí qí yāng. jīn ěr mín dé gǔ ròu ān quán, shēng lǐ wú suǒ kǔ zhě, jiē chéng xiàng hú tíng ruì zhuó jiàn tiān dào, xiān jī lái guī, wèi ěr mín zhī fú yě. chén shì jù cǐ, jūn lǚ bǎi xū zhī gōng, ěr mín shén kǔ zhī. jīn wú xī qù qí bì, jūn xū gōng yì, jù bù yǐ xiāng lèi. yún děng gè shì běn yè, wú yóu duò, wú zuò fēi wéi yǐ xiàn xíng pì, wú jiāo jié quán guì yǐ rǎo hài liáng mín, gè bǎo fù mǔ qī zǐ, wèi wú liáng mín." yú shì mín jiē gǎn yuè.
戊辰,筑台于城北龙沙之上,召城中父老民人悉集台下,谕之曰:“自古攻城略地,锋镝之下,民罹其殃。今尔民得骨肉安全,生理无所苦者,皆丞相胡廷瑞灼见天道,先机来归,为尔民之福也。陈氏据此,军旅百需之供,尔民甚苦之。今吾悉去其弊,军需供亿,俱不以相累。匀等各事本业,毋游惰,毋作非为以陷刑辟,毋交结权贵以扰害良民,各保父母妻子,为吾良民。”于是民皆感悦。
jiàn chāng wáng pǔ, ráo zhōu wú hóng, gè lǜ zhòng lái jiàn, yuán zhōu ōu pǔ xiáng qiǎn qí zi wén guǎng lái jiàn, gōng hòu cì qiǎn zhī. dèng kè míng jì táo guī xīn gàn, fù shōu jí jiù bù qǔ, réng sì jié lüè zhì shì yù fù jiàng, kǒng jiàn zhū, nǎi zhà wèi shāng gǔ, chéng xiǎo zhōu zhì lóng xīng chéng xià, qián shǐ rén chān kě fǒu wèi qù jiù. shì jué, bèi zhí, bìng huò kè míng, gōng zé qí fǎn fù, qiú sòng jiàn kāng.
建昌王溥,饶州吴弘,各率众来见,袁州欧普祥遣其子文广来见,公厚赐遣之。邓克明既逃归新淦,复收集旧部曲,仍肆劫掠;至是欲复降,恐见诛,乃诈为商贾,乘小舟至龙兴城下,潜使人觇可否为去就。事觉,被执,并获克明,公责其反覆,囚送建康。
dīng mǎo, zhào yǐ tài wèi è lēi zhé tè mù ěr wèi shǎn xī xíng shěng zuǒ chéng xiàng. réng mìng chá hǎn tè mù ěr tún zhǒng yú shǎn xī. shēn yù lǐ sī qí zhāng liáng bì děng gè yǐ bīng zì xiào.
丁卯,诏以太尉鄂勒哲特穆尔为陕西行省左丞相。仍命察罕特穆尔屯种于陕西。申谕李思齐、张良弼等各以兵自效。
yǐ é sēn tè mù ěr wèi zhōng shū yòu chéng.
以额森特穆尔为中书右丞。
xīn wèi, níng zhōu tǔ guān chén lóng, qiǎn qí dì liáng píng lǜ fēn níng fèng xīn tōng chéng jìng ān dé ān wǔ níng liù xiàn mín bīng jiàng yú wú guǐ yǒu, shǒu jí ān tǔ jūn yuán shuài sūn běn lì céng wàn zhōng yǔ qí dì cuì zhōng, yì lóng xīng nà kuǎn. wú guó gōng yǐ běn lì wèi jiāng xī xíng shěng cān zhèng, wàn zhōng dōu yuán shuài, cuì zhōng xíng jūn zhǐ huī, bǐ hái shǒu jí ān.
辛未,宁州土官陈龙,遣其弟良平率分宁、奉新、通城、靖安、德安、武宁六县民兵降于吴;癸酉,守吉安土军元帅孙本立、曾万中与其弟粹中,诣龙兴纳款。吴国公以本立为江西行省参政,万中都元帅,粹中行军指挥,俾还守吉安。
yǐ hài, chén yǒu liàng píng zhāng péng shí zhōng, yǐ lóng quán jiàng yú wú, mìng réng qí jiù zhí.
乙亥,陈友谅平章彭时中,以龙泉降于吴,命仍其旧职。
èr yuè, dīng chǒu shuò, dào shā shǎn xī xíng shěng yòu chéng tǎ bù dài.
二月,丁丑朔,盗杀陕西行省右丞塔布岱。
guǐ wèi, wú jīn huá miáo jūn yuán shuài jiǎng yīng liú zhèn lǐ fú pàn, shā shǒu chén cān zhèng hú dà hǎi jí láng zhōng wáng kǎi zǒng guǎn gāo zi yù.
癸未,吴金华苗军元帅蒋英、刘震、李福叛,杀守臣参政胡大海及郎中王恺、总管高子玉。
chū, dà hǎi xià yán zhōu, zhèn děng zì tóng lú lái jiàng, dà hǎi xǐ qí xiāo yǒng, liú zhì huī xià, dài zhī bù yí. zhì shì zhèn děng móu luàn, yǐ dà hǎi yù jǐ hòu, wèi rěn fā, fú yuē:" jǔ dà shì níng gù sī ēn hū!" zhòng cóng zhī, yǐ shū tōng qú chù miáo shuài lǐ yòu zhī děng, yuē yǐ èr yuè qī rì tóng jǔ bīng. shì rì, jiǎng yīng děng rù fēn shěng shǔ, yáng qǐng dà hǎi guān nǔ yú bā yǒng lóu xià. dà hǎi chū, jiāng shàng mǎ, yīng lìng qí dǎng zhōng ǎi zǐ guì mǎ qián, yáng sù yuē:" jiǎng yīng děng yù shā wǒ." dà hǎi wèi jí dá, fǎn gù yīng, yīng chōu chū tiě chuí, ruò jī ǎi zǐ zhuàng, yīn zhōng dà hǎi nǎo, pū dì, yīng jí duàn qí shǒu, fù shā dà hǎi zǐ guān zhù. zhí wáng kǎi, kǎi zhèng sè yuē:" wú zhí jū láng shǔ, tóng shǒu cǐ tǔ, yì dāng sǐ, níng cóng zéi yé!" liú zhèn yù quán zhī, zéi dǎng wú dé zhēn yǔ kǎi yǒu xì, yuē:" wú zì yí huàn." suì shā kǎi jí qí zi yín, yuàn shǐ zhāng chéng yì sǐ zhī.
初,大海下严州,震等自桐庐来降,大海喜其骁勇,留置麾下,待之不疑。至是震等谋乱,以大海遇己厚,未忍发,福曰:“举大事宁顾私恩乎!”众从之,以书通衢、处苗帅李佑之等,约以二月七日同举兵。是日,蒋英等入分省署,阳请大海观弩于八咏楼下。大海出,将上马,英令其党钟矮子跪马前,阳诉曰:“蒋英等欲杀我。”大海未及答,反顾英,英抽出铁锤,若击矮子状,因中大海脑,仆地,英即断其首,复杀大海子关住。执王恺,恺正色曰:“吾职居郎署,同守此土,义当死,宁从贼耶!”刘震欲全之,贼党吴得真与恺有隙,曰:“无自遗患。”遂杀恺及其子寅,掾史章诚亦死之。
diǎn lì lǐ bīn, huái shěng yìn zhuì chéng zǒu yán zhōu, gào biàn yú zhū wén zhōng, wén zhōng qiǎn yuán shuài hé shì míng yuàn shǐ guō yàn rén děng lǜ bīng tǎo zhī. zhì lán xī, yīng děng jù, nǎi qū lüè chéng zhōng zǐ nǚ xī zǒu, jiàng yú zhāng shì chéng. dà hǎi yǎng zǐ dé jì wén nán, yǐn bīng bēn fù, wú guó gōng jí mìng zuǒ sī láng zhōng yáng yuán gǎo zhì jīn huá, zǒng lǐ jūn chǔ shì, wén zhōng yì lǜ jiàng shì zhì, zhèn fǔ qí mín.
典吏李斌,怀省印缒城走严州,告变于硃文忠,文忠遣元帅何世明、掾史郭彦仁等率兵讨之。至兰溪,英等惧,乃驱掠城中子女西走,降于张士诚。大海养子德济闻难,引兵奔赴,吴国公即命左司郎中杨元杲至金华,总理军储事,文忠亦率将士至,镇抚其民。
dà hǎi cháng shēn tiě miàn, zhì lì guò rén, cháng zì sòng yuē:" wǒ běn wǔ rén, bù dú shū rán wú xíng jūn zhī yǒu sān shì, bù shā rén, bù lüè rén fù nǚ, bù fén rén lú shè ér yǐ."
大海长身铁面,智力过人,尝自诵曰:“我本武人,不读书;然吾行军知有三事,不杀人,不掠人妇女,不焚人庐舍而已。”
yǐ yǒu, huì jiàn yú wēi, guāng máng zhǎng zhàng yú, sè qīng bái.
乙酉,彗见于危,光芒长丈馀,色青白。
dīng hài, wú chù zhōu miáo jūn yuán shī lǐ yòu zhī hè rén dé děng, wén jiǎng yīng děng yǐ shā hú dà hǎi, yì zuò luàn, shā yuàn pàn gěng zài chéng dū shì sūn yán zhī fǔ wáng dào tóng jí zhū wén gāng děng, jù qí chéng. zhū wén zhōng wén luàn, qiǎn yuán shuài wáng yòu děng lǜ bīng tún jìn yún yǐ tú zhī.
丁亥,吴处州苗军元师李佑之、贺仁得等,闻蒋英等已杀胡大海,亦作乱,杀院判耿再成、都事孙炎、知府王道同及硃文刚等,据其城。硃文忠闻乱,遣元帅王祐等率兵屯缙云以图之。
zài chéng lèi zhe láo jī, zì piān bì zhuó jū shuài zhí. zhì shì yòu zhī děng pàn, zài chéng fāng yǔ kè fàn, wén biàn jí shàng mǎ, shōu bīng bù jí, yíng zéi mà yuē:" zéi nú, guó jiā hé fù yú rǔ, nǎi gǎn fǎn yé!" zéi zhēng cì zài chéng, zài chéng huī jiàn lián duàn shù shuò, bīng jí qí jǐng, duò mǎ, dà mà bù jué kǒu sǐ. yán chū bèi zhí, yōu kōng shì zhōng, zéi huán shǒu xié zhī jiàng, yán bù qū. rén dé yǐ zhì yàn dǒu jiǔ kuì yán, yán bù shòu, dà mà yuē:" jīn rì nǎi wèi shǔ suǒ kùn! wǒ sǐ, wéi zhǔ ěr fǎn fù zéi, sǐ, gǒu qiě bù shí!" shǒu zú nù, bá dāo chì yán jiě yī, yán yuē:" cǐ zǐ qǐ, nǎi zhǔ shàng cì wǒ zhě, wú dāng fú yǐ sǐ." zéi suì hài zhī.
再成累著劳绩,自偏裨擢居帅职。至是佑之等叛,再成方与客饭,闻变即上马,收兵不及,迎贼骂曰:“贼奴,国家何负于汝,乃敢反耶!”贼争刺再成,再成挥剑连断数槊,兵及其颈,堕马,大骂不绝口死。炎初被执,幽空室中,贼环守胁之降,炎不屈。仁得以炙雁斗酒馈炎,炎不受,大骂曰:“今日乃为鼠所困!我死,为主;尔反覆贼,死,狗且不食!”守卒怒,拔刀叱炎解衣,炎曰:“此紫绮,乃主上赐我者,吾当服以死。”贼遂害之。
xīn mǎo, wú guó gōng jì dìng hóng dōu, nǎi jīng dù chéng shǒu, yǐ jiù chéng xī nán lín shuǐ, bù lì shǒu yù, mìng yí rù sān shí bù, dōng nán kōng kuàng, fù zhǎn èr lǐ yú. yǐ dèng yù wèi jiāng xī xíng shěng cān zhèng, liú shǒu hóng dōu, wàn sī chéng wèi xíng shěng dōu shì yǐ zuǒ zhī. hú tíng ruì zhāng mín zhān liào yǒng jiān fù xiàn pān yǒu qìng děng cóng gōng hái jiàn kāng.
辛卯,吴国公既定洪都,乃经度城守,以旧城西南临水,不利守御,命移入三十步,东南空旷,复展二里馀。以邓愈为江西行省参政,留守洪都,万思诚为行省都事以佐之。胡廷瑞、张民瞻、廖永坚、傅献、潘友庆等从公还建康。
dīng yǒu, huì fàn lí gōng xī xīng, zhì sān yuè zhōng, guāng máng zhǎng èr zhàng yú.
丁酉,彗犯离宫西星,至三月终,光芒长二丈馀。
rén yín, wú guó gōng wén chù zhōu zhī luàn, mìng píng zhāng shào róng lǜ bīng tǎo zhī.
壬寅,吴国公闻处州之乱,命平章邵荣率兵讨之。
shì yuè, zhī shū mì yuàn shì tú qìn tè mù ěr fèng zhào yù lǐ sī qí tǎo sì chuān. shí sī qí tuì bǎo fèng xiáng, shǐ zhì, sī qí jìn bīng yì mén zhèn shǐ hái, sī qí fù guī fèng xiáng.
是月,知枢密院事图沁特穆尔奉诏谕李思齐讨四川。时思齐退保凤翔,使至,思齐进兵益门镇;使还,思齐复归凤翔。
sān yuè, jǐ yǒu, míng yù zhēn jiàn chēng dì yú shǔ, guó hào dà xià, jiàn yuán tiān tǒng, lì qī péng shì wèi huáng hòu, zi shēng wèi tài zǐ. fǎng zhōu zhì shè liù qīng, yòu zhì hàn lín yuàn chéng zhǐ xué shì guó zǐ jiàn jì jiǔ děng guān. yǐ dài shòu wèi zhǒng zǎi, wàn shèng wèi sī mǎ, zhāng wén bǐng wèi sī kōng, xiàng dà xiǎng mò rén shòu wèi sī kòu, wú yǒu rén zōu xìng wèi sī tú, liú zhēn wèi zōng bó, móu tú nán wèi hàn lín yuàn chéng zhǐ. fēn shǔ dì wèi bā dào, fù shuì shí qǔ qí yī. kāi tíng shì yǐ cè shì, zhì yǎ yuè yǐ gōng jiāo sì zhī yòng. jiē liú zhēn suǒ wéi yě.
三月,己酉,明玉珍僭称帝于蜀,国号大夏,建元天统,立妻彭氏为皇后,子升为太子。仿周制设六卿,又置翰林院承旨、学士、国子监祭酒等官。以戴寿为冢宰,万胜为司马,张文炳为司空,向大享、莫仁寿为司寇,吴友仁、邹兴为司徒,刘桢为宗伯,牟图南为翰林院承旨。分蜀地为八道,赋税十取其一。开廷试以策士,置雅乐以供郊祀之用。皆刘桢所为也。
chū, zhāng shì chéng wén jiǎng yīng zhī luàn, qiǎn qí dì shì xìn lǜ bīng wàn yú wéi zhū quán zhōu. wú shǒu jiāng xiè zài xīng zhòu yè áo zhàn, wèi jué, nǎi qiǎn jiàng shè fú chéng wài, zì yǐn bīng chū zhàn, zhàn jì hé, fú qǐ, dà bài zhī, qín qí jiàng shì qiān yú rén. shì xìn fèn, yì lè gōng chéng, zài xīng lǜ bù néng zhī, gào jí yú zhè jiāng xíng shěng yòu chéng zhū wén zhōng.
初,张士诚闻蒋英之乱,遣其弟士信率兵万馀围诸全州。吴守将谢再兴昼夜鏖战,未决,乃遣将设伏城外,自引兵出战,战既合,伏起,大败之,擒其将士千馀人。士信愤,益乐功城,再兴虑不能支,告急于浙江行省右丞硃文忠。
shí jīn huá pàn kòu chū dìng, ér yán zhōu bī jìn dí jìng, chù zhōu yòu wèi pàn miáo suǒ jù, wén zhōng zì dù bīng shǎo, bù néng yìng yuán. wén shào róng jiāng zhì, nǎi yǔ dōu shì shǐ bǐng móu yuē:" bīng fǎ xiān shēng ér hòu shí, jīn zhū quán bèi wéi rì jiǔ, kòu shì yì shèng, ér wǒ jūn shǎo, fēi móu bù zú yǐ zhì zhī. jīn shào píng zhāng lái tǎo chù zhōu, yí jiè yǐ zhāng shēng shì, yì zhì kòu yī qí yě." bǐng yuē:" shàn!" nǎi yáng yán yòu chéng xú dá yǔ róng lǐng dà jūn zhì yán zhōu, kè rì jìn jī, shǐ dié zhě jiē bǎng yú yì wū zhī gǔ piáo lǐng. shì xìn bīng jiàn zhī, guǒ jīng, móu yè dùn. tóng qiān hú dé jì chān zhī zhī, mì yǔ zài xīng móu, guǐ chǒu, fā zhuàng shì yè bàn kāi mén chū jī, gǔ zào cóng zhī, kòu bīng luàn zǒu, zì xiāng róu jiàn jí nì sǐ zhě shén zhòng.
时金华叛寇初定,而严州逼近敌境,处州又为叛苗所据,文忠自度兵少,不能应援。闻邵荣将至,乃与都事史炳谋曰:“兵法先声而后实,今诸全被围日久,寇势益盛,而我军少,非谋不足以制之。今邵平章来讨处州,宜借以张声势,亦制寇一奇也。”炳曰:“善!”乃扬言右丞徐达与荣领大军至严州,克日进击,使谍者揭榜于义乌之古朴岭。士信兵见之,果惊,谋夜遁。同佥胡德济觇知之,密与再兴谋,癸丑,发壮士夜半开门出击,鼓噪从之,寇兵乱走,自相蹂践及溺死者甚众。
shì xìn jiāo chǐ, bù néng fǔ xún jiàng shì, cháng zài fù rén yuè qì zì suí, rì yǐ chū pú cù jū hān yǐn wèi shì, bù jiàng wǎng wǎng xiào zhī, gù zhì yú bài.
士信骄侈,不能拊循将士,常载妇人、乐器自随,日以樗蒲、蹴鞠、酣饮为事,部将往往效之,故至于败。
jiǎ yín, míng yù zhēn xiàn yún nán shěng zhì, tún jīn mǎ shān shǎn xī xíng shěng cān zhèng chē lì tè mù ěr děng jī bài zhī, qín qí dì míng èr.
甲寅,明玉珍陷云南省治,屯金马山;陕西行省参政车力特穆尔等击败之,擒其弟明二。
guǐ hài, wú zhù zōng kāng tài pàn, gōng xiàn hóng dōu fǔ.
癸亥,吴祝宗、康泰叛,攻陷洪都府。
chū, hóng dōu zhī jiàng, fēi èr rén yì, jì jiàng, fù móu pàn, shí chū yǔ jiù hú tíng ruì, tíng ruì fǎn fù kāi yù zhī, gù wèi jí fā. jí wú guó gōng hái jiàn kāng, tíng ruì kǒng èr rén wéi biàn, bù lì yú jǐ, nǎi wēi yán yú wú guó gōng, gōng jí fā shǐ yì hóng dōu, lìng èr rén jiāng suǒ bù bīng wǎng hú guǎng, cóng xú dá tīng zhēng diào. èr rén zhōu cì nǚ ér gǎng, suì yǐ qí zhòng pàn, shì yù shāng rén bù chuán, yīn lüè qí bù wèi qí hào, jìn jié hóng dōu, shì rì mù, zhì chéng xià, fā gǔ jǔ huǒ, gōng pò xīn chéng mén. shí dèng yù jū gù lián fǎng sī, wén biàn, cāng cù yǐ shù shí qí chū zǒu, shù yǔ zéi yù, qiě zhàn qiě zǒu, cóng zhě duō yù hài. yù jiǒng shén, cóng fǔ zhōu mén chū, zǒu hái jiàn kāng. yú shì dōu shì wàn sī chéng zhī fǔ yè chēn jiē sǐ yú nán, gōng wén chēn sǐ, tòng dào zhī. xīn wèi, yù zhì jiàn kāng, gōng qiǎn shǐ yì hàn yáng, mìng yòu chéng xú dá děng hái jūn tǎo zhī.
初,洪都之降,非二人意,既降,复谋叛,时出语咎胡廷瑞,廷瑞反复开谕之,故未即发。及吴国公还建康,廷瑞恐二人为变,不利于己,乃微言于吴国公,公即发使诣洪都,令二人将所部兵往湖广,从徐达听征调。二人舟次女儿港,遂以其众叛,适遇商人布船,因掠其布为旗号,进劫洪都,是日暮,至城下,发鼓举火,攻破新城门。时邓愈居故廉访司,闻变,仓卒以数十骑出走,数与贼遇,且战且走,从者多遇害。愈窘甚,从抚州门出,走还建康。于是都事万思诚、知府叶琛皆死于难,公闻琛死,痛悼之。辛未,愈至建康,公遣使诣汉阳,命右丞徐达等还军讨之。
shì yuè, mìng bó luō tè mù ěr wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, wèi dì èr, jiā tài wèi zhāng liáng bì shòu jié zhì yú bó luō tè mù ěr. lǐ sī qí qiǎn bīng gōng liáng bì, zhì yú wǔ gōng, liáng bì fú bīng dà pò zhī.
是月,命博啰特穆尔为中书平章政事,位第二,加太尉;张良弼受节制于博啰特穆尔。李思齐遣兵攻良弼,至于武功,良弼伏兵大破之。
xià, sì yuè, jǐ chǒu, jìn zhū wáng fù mǎ yù shǐ tái gè guān zhàn nì rén mín, bù yīng chāi yì, yǐ yù xiū shàng dōu gōng què gù yě. dì cháng yǐ shàng dōu gōng diàn huǒ, chì chóng jiàn dà ān ruì sī èr gé, yīn wēi sù jiàn ér zhǐ, zhì shì fù dà xīng gōng yì.
夏,四月,己丑,禁诸王、驸马、御史台各官占匿人民,不应差役,以欲修上都宫阙故也。帝尝以上都宫殿火,敕重建大安、睿思二阁,因危素谏而止,至是复大兴工役。
wú píng zhāng shào róng jí yuán shuài wáng yòu hú shēn děng bīng gōng chù zhōu, shāo qí dōng běi mén, jūn shì chéng chéng yǐ rù. lǐ yòu zhī zì shā, hè rén dé zǒu jìn yún, gēng zhě fù zhī, kǎn sòng jiàn kāng, fú zhū. chù zhōu fù píng, yǐ wáng yòu shǒu zhī, róng nǎi hái.
吴平章邵荣及元帅王佑、胡深等兵攻处州,烧其东北门,军士乘城以入。李佑之自杀,贺仁得走缙云,耕者缚之,槛送建康,伏诛。处州复平,以王佑守之,荣乃还。
jiǎ wǔ, wú yòu chéng xú dá fù qǔ hóng dōu fǔ.
甲午,吴右丞徐达复取洪都府。
shí dá děng shī dǐ chéng xià, zhù zōng kāng tài fēn bīng jù shǒu, dá gōng pò zhī. zōng zǒu xīn gàn, yī dèng kè míng, hòu wèi zhì míng suǒ shā, hán qí shǒu yǐ xiàn yú wú. tài zǒu guǎng xìn, wèi zhuī bīng suǒ huò, sòng jiàn kāng. tài, hú tíng ruì zhī shēng yě. wú guó gōng yǐ tíng ruì gù, tè yòu zhī.
时达等师抵城下,祝宗、康泰分兵拒守,达攻破之。宗走新淦,依邓克明,后为志明所杀,函其首以献于吴。泰走广信,为追兵所获,送建康。泰,胡廷瑞之甥也。吴国公以廷瑞故,特宥之。
yǐ wèi, zéi xīn qiáo zhāng xiàn ān zhōu, bó luō tè mù ěr qǐng yuán yú cháo.
乙未,贼新桥张陷安州,博啰特穆尔请援于朝。
shì yuè, shào xīng lù dà yì.
是月,绍兴路大疫。
wǔ yuè, yǐ yǐ shuò, quán zhōu dài bù dān jù fú zhōu lù, fú jiàn háng shěng píng zhāng yǎ kè bù hā jī bài zhī, yú zhòng háng hǎi, hái jù quán zhōu. cān zhèng chén yǒu dìng fù tīng zhōu lù.
五月,乙已朔,泉州岱布丹据福州路,福建行省平章雅克布哈击败之,馀众航海,还据泉州。参政陈友定复汀州路。
jǐ wèi, zhōng shū cān zhī zhèng shì chén zǔ rén, qǐng bà xiū shàng dōu gōng què, shū yuē:" zì gǔ rén jūn, bù xìng yù jiān yú duō nàn zhī shí, shú bù yù fèn fā yǒu wéi, chéng bù shì zhī gōng, yǐ guāng fù zǔ zōng zhī yè! gǒu huò shàng bù fèng yú tiān dào, xià bù shùn yú rén xīn, huǎn jí shī yí, jǔ cuò wèi dāng, suī yǐ zhī chí yíng shǒu chéng, yóu huò zhì luàn, ér kuàng yù bō luàn shì fǎn zhī zhèng hū!
己未,中书参知政事陈祖仁,请罢修上都宫阙,疏曰:“自古人君,不幸遇艰虞多难之时,孰不欲奋发有为,成不世之功,以光复祖宗之业!苟或上不奉于天道,下不顺于人心,缓急失宜,举措未当,虽以之持盈守成,犹或致乱,而况欲拨乱世反之正乎!
" fū shàng dōu gōng què, chuàng zì xiān dì, xiū yú lèi cháo, zì jīng bīng huǒ, fén huǐ dài jìn, suǒ bù rěn yán, cǐ bì xià suǒ wéi rì yè tòng xīn, jí tú xīng fù zhě yě. rán jīn sì hǎi wèi jìng, chuāng yí wèi chōu, cāng kù gào xū, cái yòng jiāng jié, nǎi yù qū pí mín yǐ gōng dà yì, fèi qí gēng nòu ér huāng qí tián mǔ, hé yì è qí kēng ér duó zhī shí yǐ sù qí bì hū!
“夫上都宫阙,创自先帝,修于累朝,自经兵火,焚毁殆尽,所不忍言,此陛下所为日夜痛心,亟图兴复者也。然今四海未靖,疮痍未瘳,仓库告虚,财用将竭,乃欲驱疲民以供大役,废其耕耨而荒其田亩,何异扼其吭而夺之食以速其毙乎!
" bì xià zhuī wéi zǔ zōng gōng què, niàn zī zài zī, rán bù sī jīn rì suǒ dāng xīng fù, nǎi yǒu dà yú cǐ zhě. jiǎ lìng shàng dōu gōng què wèi fù, gù wú fáng yú bì xià zhī qǐn chù. shǐ yīn shì ér wéi tiān dào, shī rén xīn, huò zhì dà yè zhī huī fèi, zé fū tiān xià zhě yì zǔ zōng zhī tiān xià, shēng mín zhě yì zǔ zōng zhī shēng mín, bì xià yì ān rěn ér qīng qì zhī hū!
“陛下追惟祖宗宫阙,念兹在兹,然不思今日所当兴复,乃有大于此者。假令上都宫阙未复,固无妨于陛下之寝处。使因是而违天道,失人心,或致大业之隳废,则夫天下者亦祖宗之天下,生民者亦祖宗之生民,陛下亦安忍而轻弃之乎!
" yuàn bì xià yǐ shēng yǎng mín lì wèi běn, yǐ huī fù tiān xià wèi wù, xìn shǎng bì fá, yǐ qū cè yīng xióng qīn zhèng rén, yuǎn xié nìng, yǐ tú móu zhì dào. fū rú shì, zé chéng píng zhī guān, bù rì kě fù, jù zhǐ shàng dōu gōng què ér yǐ hū!"
“愿陛下以生养民力为本,以恢复天下为务,信赏必罚,以驱策英雄;亲正人,远邪佞,以图谋治道。夫如是,则承平之观,不日可复,讵止上都宫阙而已乎!”
bǐng wǔ, wú mìng dà dū dū zhū wén zhèng, tǒng yuán shuài zhào dé shèng děng tóng cān zhèng dèng yù zhèn hóng dōu yòu yǐ ruǎn hóng dào wèi láng zhōng, lǐ shèng wèi yuán wài láng, wāng guǎng yáng wèi dōu shì, wǎng zuǒ zhī, chéng guó rú zhī hóng dōu fǔ shì. wén zhèng zhì, zēng jùn chéng chí, yán wèi shǒu bèi.
丙午,吴命大都督硃文正,统元帅赵德胜等同参政邓愈镇洪都;又以阮弘道为郎中,李胜为员外郎,汪广洋为都事,往佐之,程国儒知洪都府事。文正至,增浚城池,严为守备。
xīn wèi, míng yù zhēn qiǎn wěi jiāng yáng shàng shū shǒu chóng qìng, fēn bīng kòu lóng zhōu qīng chuān, fàn xìng yuán gǒng chāng děng lù.
辛未,明玉珍遣伪将杨尚书守重庆,分兵寇龙州、清川,犯兴元、巩昌等路。
shì yuè, zhāng shì chéng hǎi yùn liáng shí sān wàn dàn zhì jīng shī.
是月,张士诚海运粮十三万石至京师。
liù yuè, wù yín, zhōng shū píng zhāng zhèng shì chá hǎn tè mù ěr qiǎn shǐ bào shū yú wú, yán yǐ zòu cháo tíng, shòu yǐ xíng shěng píng zhāng shì, wú guó gōng bù dá, yīn wèi zuǒ yòu yuē:" chá hǎn shū cí wǎn mèi, shì yù dàn wǒ, wǒ qǐ kě yǐ gān yán yòu zāi! kuàng tú yǐ shū lái ér bù fǎn wǒ shǐ zhě, qí qíng wěi kě jiàn yě. jīn zhāng shì chéng jù zhè xī, chén yǒu liàng jù jiāng hàn, fāng guó zhēn chén yǒu dìng yòu gěng yú dōng nán, tiān xià fēn fēn, wèi yǒu dìng rì, yǔ fāng yǒu shì zhī qiū, wèi xiá yǔ xiào yě."
六月,戊寅,中书平章政事察罕特穆尔遣使报书于吴,言已奏朝廷,授以行省平章事,吴国公不答,因谓左右曰:“察罕书辞婉媚,是欲啖我,我岂可以甘言诱哉!况徒以书来而不反我使者,其情伪可见也。今张士诚据浙西,陈友谅据江汉,方国珍、陈友定又梗于东南,天下纷纷,未有定日,予方有事之秋,未暇与校也。”
níng hǎi bù yī yè duì, yǐ jīng jì zì fù, xiàn shū wú guó gōng, liè yī gāng sān mù, yán tiān xià dà jì.
宁海布衣叶兑,以经济自负,献书吴国公,列一纲三目,言天下大计。
qí lüè yuē:" yú wén qǔ tiān xià zhě, bì yǒu yí dìng zhī guī mó, hán xìn chū jiàn gāo zǔ, huà chǔ hàn chéng bài, sūn míng wò cǎo lú, yǔ xiān zhǔ lùn tiān xià sān fēn xíng shì zhě shì yě. jīn zhī guī mó, yí běi jué lǐ chá hǎn, nán bìng zhāng jiǔ sì, fǔ wēn tái, qǔ mǐn yuè, dìng dū jiàn kāng, tà dì jiāng guǎng, jìn zé yuè liǎng huái yǐ guī zhōng yuán, tuì zé huà cháng jiāng ér zì shǒu.
其略曰:“愚闻取天下者,必有一定之规模,韩信初见高祖,画楚、汉成败,孙明卧草庐,与先主论天下三分形势者是也。今之规模,宜北绝李、察罕,南并张九四,抚温、台,取闽、越,定都建康,拓地江、广,进则越两淮以规中原,退则画长江而自守。
" fū cháng jiāng tiān qiàn, suǒ yǐ xiàn nán běi yě. jīn líng gǔ chēng lóng pán hǔ jù, dì wáng zhī dōu, chéng yí jiàn dū yú cǐ, shǒu huái yǐ wéi fān píng, shǒu jiāng yǐ wéi mén hù, rú gāo zǔ zhī guān zhōng, guāng wǔ zhī hé nèi. yǐ cǐ wéi jī, jí qí bīng lì zī cái, yǐ gōng zé kè, yǐ shǒu zé gù, bǎi chá hǎn néng rú wǒ hé zāi!
“夫长江天堑,所以限南北也。金陵古称龙蟠虎踞,帝王之都,诚宜建都于此,守淮以为籓屏,守江以为门户,如高祖之关中,光武之河内。以此为基,藉其兵力资财,以攻则克,以守则固,百察罕能如我何哉!
" qiě jiāng zhī suǒ bèi, mò jí shàng liú. wú wèi suǒ zhēng zài qí chūn yǔ wǎn, jí jīn jiāng zhōu zhī jìng. jīn yì shī yǐ kè jiāng zhōu, zú bì quán wú kuàng zì chú hé zhì guǎng líng jiē wú yǒu, yòu zú yǐ zhē bì jiàn kāng, jīn dài jiāng zhōu, fěi zhí shǒu jiāng, jiān kě shǒu huái yǐ. zhāng shì qīng fù, kě zuò ér dài, huái dōng zhū jūn, yì jiāng lái guī, běi lüè zhōng yuán, lǐ shì kě bìng, sūn quán bù zú wèi yě.
“且江之所备,莫急上流。吴、魏所争在蕲春与皖,即今江州之境。今义师已克江州,足蔽全吴;况自滁、和至广陵皆吾有,又足以遮蔽建康,襟带江州,匪直守江,兼可守淮矣。张氏倾覆,可坐而待,淮东诸军,亦将来归,北略中原,李氏可并,孙权不足为也。
" jīn wén chá hǎn wàng zì zūn dà, zhì shū míng gōng, rú cáo cāo zhī zhāo sūn quán. qiè yǐ yuán yùn jiàng zhōng, rén xīn bù shǔ, ér chá hǎn yù xiào cāo suǒ wéi, shì shì bù móu. yí rú lǔ sù jì, dǐng zú jiāng dōng, yǐ guān tiān xià zhī xìn." cǐ qí dà gāng yě.
“今闻察罕妄自尊大,致书明公,如曹操之招孙权。窃以元运将终,人心不属,而察罕欲效操所为,事势不侔。宜如鲁肃计,鼎足江东,以观天下之衅。”此其大纲也。
zhì qí mù yǒu sān:" zhāng jiǔ sì zhī dì, nán bāo háng yuè, běi kuà tōng tài, ér yǐ píng jiāng wèi cháo xué. xī tián fēng shuō yuán shào xí xǔ yǐ zhì cáo gōng, lǐ mì yù xiān qǔ fàn yáng yǐ qīng lù shān, yīn xiàn shuō táo kǎn jí gōng shí tou yǐ zhì sū jùn, jiē xiān qīng dí cháo xué. jīn yù gōng zhāng shì, mò ruò shēng yán yǎn qǔ háng jiā hú yuè, ér dà bīng zhí dǎo píng jiāng. píng jiāng chéng gù, nán yǐ zhòu bá, zé yǐ suǒ chéng fǎ kùn zhī. suǒ chéng zhě, yú chéng wài shǐ shí bú dào zhī dì, bié zhù zhǎng wéi, huán rào qí chéng, zhǎng wéi zhī wài, fēn mìng jiāng zú, sì miàn lì yíng, tún tián gù shǒu, duàn qí chū rù zhī lù, fēn bīng lüè dìng shǔ yì, shōu qí shuì liáng yǐ shàn jūn zhōng. bǐ zuò shǒu kōng chéng, ān hé bù kùn! píng jiāng jì xià, cháo xué yǐ qīng, háng yuè bì guī, yú jùn jiě tǐ, cǐ shàng jì yě.
至其目有三:“张九四之地,南包杭、越,北跨通、泰,而以平江为巢穴。昔田丰说袁绍袭许以制曹公,李泌欲先取范阳以倾禄山,殷羡说陶侃急攻石头以制苏峻,皆先倾敌巢穴。今欲攻张氏,莫若声言掩取杭、嘉、湖、越,而大兵直捣平江。平江城固,难以骤拔,则以锁城法困之。锁城者,于城外矢石不到之地,别筑长围,环绕其城,长围之外,分命将卒,四面立营,屯田固守,断其出入之路,分兵略定属邑,收其税粮以赡军中。彼坐守空城,安和不困!平江既下,巢穴已倾,杭、越必归,馀郡解体,此上计也。
" zhāng shì zhòng zhèn zài shào xīng, xuán gé jiāng hǎi, suǒ yǐ shù gōng ér bù kè zhě, yǐ bǐ liáng dào zài sān jiāng dǒu mén yě. ruò yī jūn gōng píng jiāng, duàn qí liáng dào, yī jūn gōng háng zhōu, jué qí yuán bīng, shào xīng bì bá. suǒ gōng zài sū háng, suǒ qǔ zài shào xīng, suǒ wèi duō fāng yǐ wù zhī zhě yě. shào xīng jì bá, háng chéng shì gū, hú xiù fēng mǐ. rán hòu jìn gōng píng jiāng, lí qí xīn fù, jiāng běi yú niè, suí ér wǎ jiě, cǐ cì jì yě.
“张氏重镇在绍兴,悬隔江海,所以数攻而不克者,以彼粮道在三江斗门也。若一军攻平江,断其粮道,一军攻杭州,绝其援兵,绍兴必拔。所攻在苏、杭,所取在绍兴,所谓多方以误之者也。绍兴既拔,杭城势孤,湖、秀风靡。然后进攻平江,犁其心腹,江北馀孽,随而瓦解,此次计也。
" fāng guó zhēn láng zǐ yě xīn, bù kě xún xiá. wǎng nián dà bīng qǔ wù zhōu, bǐ jí fèng shū nà kuǎn, hòu qiǎn xià yù chén xiǎn dào zhāo yù, bǐ fù hú yí bù cóng. gù qiǎn shǐ cóng hǎi dào bào yuán, wèi jiāng dōng wěi zhī nà kuǎn, yòu lìng zhāng jī zhào ér lái, qiě qiǎn hán shū yì wèi shuō kè, yù shuō míng gōng fèng zhào. bǐ jì jiàng wǒ, ér fǎn yù zhāo wǒ jiàng yuán, qí fǎn fù jiǎo kuài rú shì, yí xīng shī wèn zuì. rán bǐ yǐ shuǐ wéi mìng, yī wén bīng zhì, qiè jiā háng hǎi, zhōng yuán bù qí, wú rú zhī hé. bǐ zé kòu lüè dōng xī, bǔ zhī bù dé, zhāo zhī bù kě. fū shàng bīng gōng xīn, bǐ yán háng yuè yī píng, jí dāng nà tǔ, bù guò yù kuǎn wǒ shī ěr. gōng zhī zhī shù, yí xiàn yǐ rì qī, zé qí guī shùn. bǐ zì fāng guó zhāng zhī mò, zì zhī bīng bù kě yòng, yòu shū yì hái, chēng wǒ shī zhī shèng, qì yǐ xiān cuò, jīn yīn chén xiǎn dào yǐ zì tōng, zhèng kě xié zhī ér cóng yě. shì yí sù, bù yí huǎn. xuān yù zhī hòu, gèng zhì guān lì, jū jí zhōu jiàn, qián shōu qí bīng quán, yǐ xiāo wèi rán zhī biàn, sān jùn kě bù láo ér dìng.
“方国珍狼子野心,不可驯狎。往年大兵取婺州,彼即奉书纳款,后遣夏煜、陈显道招谕,彼复狐疑不从。顾遣使从海道报元,谓江东委之纳款,诱令张赍诏而来,且遣韩叔义为说客,欲说明公奉诏。彼既降我,而反欲招我降元,其反覆狡狯如是,宜兴师问罪。然彼以水为命,一闻兵至,挈家航海,中原步骑,无如之何。彼则寇掠东西,捕之不得,招之不可。夫上兵攻心,彼言杭、越一平,即当纳土,不过欲款我师耳。攻之之术,宜限以日期,责其归顺。彼自方国璋之殁,自知兵不可用,又叔义还,称我师之盛,气已先挫,今因陈显道以自通,正可胁之而从也。事宜速,不宜缓。宣谕之后,更置官吏,拘集舟舰,潜收其兵权,以消未然之变,三郡可不劳而定。
" fú jiàn běn zhè jiāng yī dào, yǐ shān bīn hǎi, bīng cuì chéng lòu, liǎng zhè jì píng, bǐ xīn jì zhè jiāng sì dào, sān dào jì yǐ guī fù, wú gū shǒu yī dào ān guī zāi! xià zhī, yī biàn shì lì ěr. rú fù jī sòng kuǎn, zé dà bīng zì wēn chù rù, qí bīng zì hǎi dào rù, fú zhōu bì bù zhī. fú zhōu xià, dì jùn yíng rèn jiě yǐ. wēi shēng yǐ zhèn, rán hòu jìn qǔ liǎng guǎng, yóu fǎn zhǎng ěr."
“福建本浙江一道,倚山濒海,兵脆城陋,两浙既平,彼心计浙江四道,三道既已归附,吾孤守一道安归哉!下之,一辩士力耳。如复稽送款,则大兵自温、处入,奇兵自海道入,福州必不支。福州下,帝郡迎刃解矣。威声已震,然后进取两广,犹反掌耳。”
wú guó gōng qí qí yán, yù liú yòng zhī, lì cí, cì yín bì xí yī yǐ guī.
吴国公奇其言,欲留用之,力辞,赐银币、袭衣以归。
xīn sì, huì jiàn zǐ wēi yuán, guāng máng zhǎng chǐ yú, dōng nán zhǐ, xī nán xíng wù zǐ, guāng máng sǎo shàng zǎi.
辛巳,彗见紫微垣,光芒长尺馀,东南指,西南行;戊子,光芒扫上宰。
shí shān dōng jù píng, dú yì dōu gū chéng yóu wèi xià, zhì shì tián fēng wáng shì chéng fù móu pàn.
时山东俱平,独益都孤城犹未下,至是田丰、王士诚复谋叛。
chū, fēng zhī jiàng yě, chá hǎn tè mù ěr tuī chéng dài zhī, shù dú rù qí zhàng zhōng. jí fēng jì móu biàn, nǎi qǐng chá hǎn tè mù ěr xíng guān yíng lěi, zhòng yǐ wéi bù kě wǎng, chá hǎn tè mù ěr yuē:" wú tuī xīn dài rén, ān dé rén rén ér fáng zhī!" zuǒ yòu qǐng yǐ lì shì cóng, yòu bù xǔ, nǎi cóng qīng qí shí yǒu yī rén, xíng zhì fēng yíng, suì wèi shì chéng suǒ cì. chá hǎn tè mù ěr jì sǐ, fēng yǔ shì chéng zǒu rù yì dū chéng, zhòng nǎi tuī kù kù tè mù ěr wèi zǒng bīng guān, fù wéi yì dōu.
初,丰之降也,察罕特穆尔推诚待之,数独入其帐中。及丰既谋变,乃请察罕特穆尔行观营垒,众以为不可往,察罕特穆尔曰:“吾推心待人,安得人人而防之!”左右请以力士从,又不许,乃从轻骑十有一人,行至丰营,遂为士诚所刺。察罕特穆尔既死,丰与士诚走入益都城,众乃推库库特穆尔为总兵官,复围益都。
shì wén, dì zhèn dào, zhōng yuán shì shù lǎo yòu duō tòng xī zhī zhě. xiān shì yǒu bái qì rú suǒ, zhǎng wǔ bǎi yú zhàng, qǐ wēi sù, sǎo tài wēi yuán, tài shǐ zòu shān dōng dāng dà shuǐ, dì yuē:" bù rán, shān dōng bì shī yī liáng jiàng." jí chí zhào jiè chá hǎn tè mù ěr wù qīng jǔ, wèi zhì ér yǐ jí yú nán. zhào zèng hé nán xíng shěng zuǒ chéng xiàng, zhuī fēng zhōng xiāng wáng, shì xiàn wǔ. qí fù sī tú ā lī gǔn fēng rǔ yáng wáng, qí zi kù kù tè mù ěr shòu zhōng shū píng zhāng zhèng shì, jiān zhī hé nán shān dōng xíng shū mì yuàn shì, yī yīng jūn mǎ, bìng tīng jié zhì. réng zhào yù qí jiàng shì yuē:" fán ěr jiàng zuǒ, jiǔ wèi chá hǎn tè mù ěr cóng shì, wéi ēn yǔ yì, shí tóng gǔ ròu, shì bǐ nì dǎng, bù gòng dài tiān, dāng lì tú bào fù yǐ shēn dà yì."
事闻,帝震悼,中原士庶老幼多痛惜之者。先是有白气如索,长五百馀丈,起危宿,扫太微垣,太史奏山东当大水,帝曰:“不然,山东必失一良将。”即驰诏戒察罕特穆尔勿轻举,未至而已及于难。诏赠河南行省左丞相,追封忠襄王,谥献武。其父司徒阿哩衮封汝阳王,其子库库特穆尔授中书平章政事,兼知河南、山东行枢密院事,一应军马,并听节制。仍诏谕其将士曰:“凡尔将佐,久为察罕特穆尔从事,惟恩与义,实同骨肉,视彼逆党,不共戴天,当力图报复以伸大义。”
jǐ hài, yì dōu bīng chū zhàn, kù kù tè mù ěr shēng qín liù bǎi yú rén, zhǎn shǒu bā bǎi yú jí.
己亥,益都兵出战,库库特穆尔生擒六百馀人,斩首八百馀级。
wú guó gōng wén chá hǎn sǐ, tàn yuē:" tiān xià wú rén yǐ!"
吴国公闻察罕死,叹曰:“天下无人矣!”
qiū, qī yuè, yǐ mǎo, huì miè.
秋,七月,乙卯,彗灭。
bǐng chén, yíng huò jiàn xī fāng, xū yú, chéng bái qì rú cháng shé, guāng jiǒng yǒu wén, héng gèn zhōng tiān, yí shí nǎi miè.
丙辰,荧惑见西方,须臾,成白气如长蛇,光炯有文,横亘中天,移时乃灭。
wú píng zhāng shào róng, cān zhèng zhào jì zǔ, yǐ móu fǎn fú zhū.
吴平章邵荣,参政赵继祖,以谋反伏诛。
róng cū yǒng shàn zhàn, yǔ wú guó gōng tóng qǐ bīng háo zhōu, gōng dài zhī shén hòu. zì píng chù zhōu hái, suì jiāo jiǎn yǒu jì yú xīn, cháng fèn fèn chū yuàn yán. bù jiàng yǒu yù gào zhī zhě, róng bù zì ān, yǔ jì zǔ móu qí jiàn zuò luàn. zhì shì gōng yuè bīng sān shān mén wài, róng yǔ jì zǔ fú bīng mén nèi, yù wèi biàn, huì dà fēng zú fā, chuī qí chù gōng yī, gōng yì zhī, yì fú cóng tā dào hái. róng děng bù dé fā, suì wèi bù xià shì sòng guó suǒ gào. gōng zhào róng děng miàn jí zhī, jù zhuàng, yuē:" sǐ ér yǐ!" gōng bù yù jí zhū, yōu yú bié shì, wèi zhū jiàng yuē:" wú bù fù róng, ér suǒ wéi rú cǐ, jiāng hé yǐ chù zhī?" cháng yù chūn yuē:" róng děng yī dàn wàng ēn yì, móu wèi luàn nì, gōng zòng bù rěn shā zhī, yù chūn děng yì bù yǔ zhī jù shēng." gōng nǎi jù jiǔ shí yǐn shí zhī, tì qì yǔ jué, jiē jiù xíng.
荣粗勇善战,与吴国公同起兵濠州,公待之甚厚。自平处州还,遂骄蹇有觊觎心,常愤愤出怨言。部将有欲告之者,荣不自安,与继祖谋俟间作乱。至是公阅兵三山门外,荣与继祖伏兵门内,欲为变,会大风卒发,吹旗触公衣,公异之,易服从它道还。荣等不得发,遂为部下士宋国所告。公召荣等面诘之,俱状,曰:“死而已!”公不欲即诛,幽于别室,谓诸将曰:“吾不负荣,而所为如此,将何以处之?”常遇春曰:“荣等一旦忘恩义,谋为乱逆,公纵不忍杀之,遇春等义不与之俱生。”公乃具酒食饮食之,涕泣与诀,皆就刑。
shì yuè, hé jué fàn yáng, piào mín jū.
是月,河决范阳,漂民居。
xī hú shū yuàn jiù yǒu jīng shǐ shū bǎn, bīng hòu líng luò, xíng shěng zuǒ yòu sī yuán wài láng chén jī bái píng zhāng zhāng shì chéng chū guān qián bǔ kān, cóng zhī, míng nián ér gōng bì.
西湖书院旧有经史书版,兵后零落,行省左右司员外郎陈基白平章张士诚出官钱补刊,从之,明年而工毕。
bā yuè, guǐ yǐ, chén yǒu liàng jiāng xióng tiān duān kòu jí ān, wú shǒu jiāng sūn běn lì zhàn bài, zǒu yǒng xīn. tiān ruì fù gōng pò yǒng xīn, zhí běn lì zhì gàn zhōu, shā zhī, yǒu liàng shǐ qí zhī yuàn ráo dǐng chén shǒu jí ān.
八月,癸已,陈友谅将熊天端寇吉安,吴守将孙本立战败,走永新。天瑞复攻破永新,执本立至赣州,杀之,友谅使其知院饶鼎臣守吉安。
jǐ hài, kù kù tè mù ěr yán:" bó luō tè mù ěr zhāng liáng bì jù yán ān, lüè huáng hé shàng xià, yù dōng dù yǐ duó jìn níng, qǐ cì zhào yù."
己亥,库库特穆尔言:“博啰特穆尔、张良弼据延安,掠黄河上下,欲东渡以夺晋宁,乞赐诏谕。”
shì yuè, zhāng shì chéng shā huái nán xíng shěng zuǒ chéng wāng tóng.
是月,张士诚杀淮南行省左丞汪同。
tóng chū jí yì bīng, hàn yù xiāng jǐng, lèi guān huī zhōu lù zhì zhōng jiān yuán shuài, lǐng bīng zhēng ráo zhōu, dān qí qián wǎng zhè. zhāng shì chéng yǐ lǐ zhào zhì gū sū, tóng jiàn qí xīn bù chún, nǎi qù zhī huái ān, jiàn zuǒ chéng shǐ chūn. chūn běn shì chéng bù jiàng, yǔ zhāng shì dé jiē wèi móu zhǔ, shì dé bèi qín, chūn jiàn zhū jiàng jiāo chǐ, yòu, zuǒ chéng xú yì shù chán huǐ chūn, chūn suì yǒu yì zhì, jiàn tóng shū xiāng de, wèi tóng yuē:" chá hǎn gōng zhōng, hé wǎng jiàn zhī." tóng yè chá hǎn, chá hǎn hèn xiāng jiàn wǎn, bǐ cháo yú jīng, bài huái nán xíng shěng zuǒ chéng. hái, jiàn chá hǎn, chá hǎn yuē:" shì chéng fēi zhōng yú guó zhě, zhōng yuán shì dìng, píng jiāng nán dāng zì gū sū shǐ, jūn yǔ shǐ jūn yí xié lì yān."
同初集义兵,捍御乡井,累官徽州路治中兼元帅,领兵征饶州,单骑潜往浙。张士诚以礼召至姑苏,同见其心不纯,乃去之淮安,见左丞史椿。椿本士诚部将,与张士德皆为谋主,士德被擒,椿见诸将骄侈,又,左丞徐义数谗毁椿,椿遂有异志,见同殊相得,谓同曰:“察罕公忠,盍往见之。”同谒察罕,察罕恨相见晚,俾朝于京,拜淮南行省左丞。还,见察罕,察罕曰:“士诚非忠于国者,中原事定,平江南当自姑苏始,君与史君宜协力焉。”
wèi jǐ, chá hǎn sǐ, chūn yuē:" bù xìng jí cǐ, yí yào jīn líng bīng wǎng qǔ gū sū." nǎi qiǎn shǐ zhě jī shū wǎng jiàn kāng. shǐ zhě gū sū rén, yǐ shū dá shì chéng suǒ, shì chéng dà nù, shǐ shì xìn zhāo yǔ yán shì, tóng jù, bù yù wǎng, chūn yuē:" shì chéng jī běn wèi gù, wèi bì biàn hài wǒ bèi. kuàng sì píng zhāng wǒ cháng jiù qí wēi jí, yí bù zhì cǐ." sì píng zhāng, wèi shì xìn yě. tóng suì xíng, zhì gū sū, shì chéng jí jū tóng, wèn yuē:" wǒ hé fù yú rǔ ér fǎn?" tóng yuē:" wǒ zhī lái, yǐ rǔ wèi yuán tài wèi, zhōng yú guó jiā. jīn rǔ jì pàn, wǒ qǐ dé cóng rǔ fǎn yé?" shì xìn lì yíng jiù zhī, qiě jù jiǔ zhuàn wèi bié, tóng yuē:" wèi yǔ píng zhāng, jù hé hòu yì, wú néng sǐ zhōng, bù néng wéi wú yì shēng yě! dàn wǒ sǐ hòu, zhū gōng yì bù néng jiǔ fù guì ěr." suì yù hài. shì wén, zhuī fēng píng yáng jùn gōng.
未几,察罕死,椿曰:“不幸及此,宜要金陵兵往取姑苏。”乃遣使者赍书往建康。使者姑苏人,以书达士诚所,士诚大怒,使士信招与言事,同惧,不欲往,椿曰:“士诚基本未固,未必便害我辈。况四平章我尝救其危急,宜不至此。”四平章,谓士信也。同遂行,至姑苏,士诚即拘同,问曰:“我何负于汝而反?”同曰:“我之来,以汝为元太尉,忠于国家。今汝既叛,我岂得从汝反耶?”士信力营救之,且具酒馔为别,同曰:“为语平章,具荷厚意,吾能死忠,不能为无义生也!但我死后,诸公亦不能久富贵耳。”遂遇害。事闻,追封平阳郡公。
tóng jì sǐ, shì chéng suì fā bīng gōng huái ān, zhí chūn, shā zhī.
同既死,士诚遂发兵攻淮安,执椿,杀之。
jiǔ yuè, guǐ mǎo shuò, liú fú tōng yǐ bīng yuán tián fēng, zhì huǒ xīng bù, kù kù tè mù ěr qiǎn guān bǎo yāo jī, dà pò zhī.
九月,癸卯朔,刘福通以兵援田丰,至火星埠,库库特穆尔遣关保邀击,大破之。
wù chén, yǐ zhī shū mì yuàn shì yī sū wèi liáo yáng xíng shěng zuǒ chéng xiàng. xiān shì zéi léi tè mù ěr bù hā chéng sī zhōng děng xiàn yǒng píng, zhào yī sū chū shī, suì fù luán zhōu jí qiān ān xiàn.
戊辰,以知枢密院事伊苏为辽阳行省左丞相。先是贼雷特穆尔布哈、程思忠等陷永平,诏伊苏出师,遂复滦州及迁安县。
shí liáo dōng jùn xiàn, wéi yǒng píng bù bèi bīng, chǔ sù shí wàn, chú gǎo shān jī, mín jū yīn fù. zéi chéng jiàn qiè rù, zēng tǔ zhù chéng, yīn hé wèi qiàn, jiān shǒu bù kě xià. yī sū nǎi wài zhù dà yíng, jué qí qiáo cǎi, shù yǔ zéi zhàn, huò qí wěi shuài èr bǎi yú rén, píng shān zhài shù shí yòu fù chāng lí fǔ níng èr xiàn, qín léi tè mù ěr bù hā sòng jīng shī. zéi jí, nǎi qǐ xiáng yú cān zhèng chè ěr tè mù ěr, wèi qǐng mìng yú cháo, zhào xǔ zhī, mìng yī sū tuì shī. yī sū dù zéi bì yǐ jì dài dà bīng, nǎi yán bèi yǐ zhēn zhī, sī zhōng guǒ qì chéng dùn qù, jí zhuī zhì ruì zhōu, shā huò wàn jì. zéi suì dōng zǒu jīn fù zhōu. zhì shì zhào hái jīng shī, bài liáo yáng zuǒ chéng xiàng zhī xíng shū mì yuàn shì, fǔ ān yí dōng bīng nóng, wěi yǐ pián yí, kāi shěng yú yǒng píng, zǒng bīng rú gù.
时辽东郡县,惟永平不被兵,储粟十万,刍藁山积,民居殷富。贼乘间窃入,增土筑城,因河为堑,坚守不可下。伊苏乃外筑大营,绝其樵采,数与贼战,获其伪帅二百馀人,平山寨数十;又复昌黎、抚宁二县,擒雷特穆尔布哈送京师。贼急,乃乞降于参政彻尔特穆尔,为请命于朝,诏许之,命伊苏退师。伊苏度贼必以计怠大兵,乃严备以侦之,思忠果弃城遁去,亟追至瑞州,杀获万计。贼遂东走金、复州。至是诏还京师,拜辽阳左丞相、知行枢密院事,抚安迤东兵农,委以便宜,开省于永平,总兵如故。
jīn fù hǎi gài gān wáng děng zéi bìng qǐ, xī qīn xìng zhōng zhōu, yīn yóu hǎi dào qù yǒng píng, wén yī sū kāi shěng, nǎi zhǐ. yī sū jí fēn bīng fáng qí chōng tū, zéi nǎi zhuǎn gōng dà níng, wèi shǒu jiāng wáng jù suǒ bài, zhǎn qí qú kuí, zhòng kuì, jiē xī zǒu. yī sū lǜ zéi kuī shàng dōu, jí diào zuǒ chéng hū lī dài tí bīng hù shàng dōu, jiǎn jīng ruì, zì niè zéi hòu, zéi guǒ kòu shàng dōu, hū lī dài jī pò zhī, zéi zhòng yòu dà kuì yǒng píng dà níng shǐ fù. nǎi fēn mìng guān shǔ, láo lái ān jí qí mín, shǐ shén wǔ xiāng bǎo yǐ shì gēng zhòng, mín dé zhī.
金、复、海、盖、乾王等贼并起,西侵兴中州,阴由海道趣永平,闻伊苏开省,乃止。伊苏亟分兵防其冲突,贼乃转攻大宁,为守将王聚所败,斩其渠魁,众溃,皆西走。伊苏虑贼窥上都,即调左丞呼哩岱提兵护上都,简精锐,自蹑贼后,贼果寇上都,呼哩岱击破之,贼众又大溃、永平、大宁始复。乃分命官属,劳来安集其民,使什伍相保以事耕种,民德之。
dōng shí yuè, rén yín shuò, jiāng xī xíng shěng píng zhāng dōu liè bù hā, yí xí tǎo bā lā bù hā. shí dōu liè bù hā fēn shěng guǎng zhōu, shì zhōu chéng wèi shào zōng yú suǒ xiàn, zhí bā lā bù hā, shā zhī.
冬、十月,壬寅朔,江西行省平章都埒布哈,移檄讨巴拉布哈。时都埒布哈分省广州,适州城为邵宗愚所陷,执巴拉布哈,杀之。
jiǎ xū, bó luō tè mù ěr nán qīn kù kù tè mù ěr suǒ shǒu zhī dì, suì jù zhēn dìng lù.
甲戌,博啰特穆尔南侵库库特穆尔所守之地,遂据真定路。
wù zǐ, wú chí zhōu yuán shuài luó yǒu xián, jù zhōu zhī shén shān zhài zuò luàn, móu yǔ zhāng shì chéng tōng, háng shè zhèn dòng, mìng cháng yù chūn lǜ bīng tǎo zhī.
戊子,吴池州元帅罗友贤,据州之神山寨作乱,谋与张士诚通,杭、歙震动,命常遇春率兵讨之。
xīn mǎo, wú shè guān shì pī yàn suǒ guān, zhǔ tōng bǎi huò, yán shí fēn ér shuì qí yī, tā wù shí wǔ fēn shuì yī.
辛卯,吴设关市批验所官,主通百货,盐十分而税其一,它物十五分税一。
shí yī yuè, yǐ sì, kù kù tè mù ěr fù yì dōu, tián fēng děng fú zhū.
十一月,乙巳,库库特穆尔复益都,田丰等伏诛。
kù kù tè mù ěr jì xí fù zhí, shēn xiān shì zú, shì bì fù chóu, rén xīn yì sī zì fèn, wéi chéng yì jí. zéi xī lì jù shǒu, nǎi yǐ zhuàng shì xué dì dào ér rù, suì kè zhī, jǐn zhū qí dǎng, qǔ fēng jí wáng shì chéng zhī xīn yǐ jì chá hǎn tè mù ěr. qiǎn guān bǎo yǐ bīng fù jǔ zhōu, yú shì shān dōng xī píng. gēng shēn, zhào shòu kù kù tè mù ěr tài wèi, yú guān bìng rú gù, jiàng xiào shì zú lùn shǎng yǒu chà.
库库特穆尔既袭父职,身先士卒,誓必复仇,人心亦思自奋,围城益急。贼悉力拒守,乃以壮士穴地道而入,遂克之,尽诛其党,取丰及王士诚之心以祭察罕特穆尔。遣关保以兵复莒州,于是山东悉平。庚申,诏授库库特穆尔太尉,馀官并如故,将校、士卒论赏有差。
dàng shì shí, dōng zhì zī yí, xī yú guān shǎn, jiē yàn rán wú shì, kù kù tè mù ěr nǎi zhù bīng yú biàn luò, cháo tíng fāng yǐ zhī yǐ wéi ān, ér bó luō tè mù ěr fù yǐ bīng zhēng jìn jì, dì suī lǚ yù jiě zhī, ér chóu xì rì shēn.
当是时,东至淄、沂,西逾关陕,皆宴然无事,库库特穆尔乃驻兵于汴、洛,朝廷方倚之以为安,而博啰特穆尔复以兵争晋、冀,帝虽屡谕解之,而仇隙日深。
guǐ hài, míng yù zhēn bīng xiàn qīng chuān.
癸亥,明玉珍兵陷清川。
shí èr yuè, dīng hài, wú dà dū dū zhū wén zhèng, qiǎn pí jiàng lǜ bīng fù jí ān, ráo dǐng chén chū zǒu, suì yǐ cān zhèng liú qí chén hǎi tóng lǐ míng dào céng wàn zhōng cuì zhōng gòng shǒu zhī, yǐ zhū shū huá zhī fǔ shì.
十二月,丁亥,吴大都督硃文正,遣裨将率兵复吉安,饶鼎臣出走,遂以参政刘齐、陈海同、李明道、曾万中、粹中共守之,以硃叔华知府事。
rén chén, wú guǎng xìn shǒu jiāng yuán shuài gé jùn shàn fā mín fū zhù chéng jùn chí, zhè dōng xíng shěng zuǒ chéng zhū wén zhōng qiǎn rén yù zhǐ zhī, jùn bù tīng, fǎn chū bù guǐ yán. wén zhōng kǒng qí wèi biàn, yù tǎo jùn, xiān qiǎn cóng shì wáng chén wǎng chá zhī, chén hái bào yuē:" bǐ chéng shǒu rú gù, ruò lín zhī yǐ bīng, kǒng jī qí biàn." wén zhōng yuē:" cǐ rén bù zú xī, gū wèi yī jùn shēng líng shǎo rěn zhī." suì bù fù wèn. fù qiǎn dōu shì liú sù wǎng láo zhī, yù yǐ huò fú, jùn xīn nǎi ān.
壬辰,吴广信守将元帅葛俊擅发民夫筑城浚池,浙东行省左丞硃文忠遣人谕止之,俊不听,反出不轨言。文忠恐其为变,欲讨俊,先遣从事王辰往察之,辰还报曰:“彼城守如故,若临之以兵,恐激其变。”文忠曰:“此人不足惜,姑为一郡生灵少忍之。”遂不复问。复遣都事刘肃往劳之,谕以祸福,俊心乃安。
xiān shì dì qiǎn hù bù shàng shū zhāng chǎng děng, jī lóng yī yù jiǔ bā bǎo dǐng mào róng lù dài fū jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì xuān mìng zhào shū, háng hǎi zhì qìng yuán, yù yīn yǐ tōng wú, fāng guó zhēn qiǎn jiǎn jiào yàn jìng yǐ gào wú guó gōng, gōng bù zhī dá. jìng hái, guó zhēn jù, nǎi sòng chǎng yú fú jiàn píng zhāng yǎ kè bù hā suǒ. shí zuǒ chéng wáng pǔ zài jiàn mào, wén zhī, qiǎn rén bào gōng, gōng mìng pǔ zhāo zhī lái, qiě mìng fú xǐ láng liú shào xiān hòu zhī yú guǎng xìn. pǔ zhāo chǎng zhì, suì xié shào xiān fù jiàn kāng. chǎng jiàn gōng bù bài, gōng nù yuē:" yuán cháo bù dá shì biàn, shàng gǎn qiǎn rén shàn huò wǒ mín!" chǎng fǔ shǒu wú yī yán. gōng bù yù qióng jí, mìng zhòng shū guǎn zhī, shí zhào wèn yǐ shì, zhī qí cái kě yòng, suì liú zhī.
先是帝遣户部尚书张昶等,赍龙衣、御酒、八宝顶帽、荣禄大夫、江西行省平章政事宣命诏书,航海至庆元,欲因以通吴,方国珍遣检校燕敬以告吴国公,公不之答。敬还,国珍惧,乃送昶于福建平章雅克布哈所。时左丞王溥在建冒,闻之,遣人报公,公命溥招之来,且命符玺郎刘绍先候之于广信。溥招昶至,遂偕绍先赴建康。昶见公不拜,公怒曰:“元朝不达世变,尚敢遣人扇惑我民!”昶俯首无一言。公不欲穷诘,命中书馆之,时召问以事,知其才可用,遂留之。
gēng zǐ, yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì fó jiā nǔ wèi yù shǐ dài fū.
庚子,以中书平章政事佛家努为御史大夫。
shì yuè, kù kù tè mù ěr qiǎn yǐn huàn zhāng zhì wú, sòng qián shǐ zì hǎi dào hái, bìng yǐ mǎ kuì wú.
是月,库库特穆尔遣尹焕章至吴,送前使自海道还,并以马馈吴。
shì suì, shū mì fù shǐ lǐ shì zhān shàng shū jí yán shí zhèng, fán èr shí tiáo: yī yuē huǐ jǐ guò yǐ zhào tiān xià, èr yuē bà zào zuò yǐ kuài rén xīn, sān yuē yù jīng yán yǐ jiǎng shèng xué, sì yuē yán lǎo chéng yǐ xún zhì dào, wǔ yuē qù gū xī yǐ zhèn gān gāng, liù yuē kāi yán lù yǐ qiú dé shī, qī yuē míng shǎng fá yǐ lì bǎi sī, bā yuē gōng xuǎn jǔ yǐ xī bēn jìng, jiǔ yuē chá jìn xìng yǐ dù jiān bì, shí yuē yán sù wèi yǐ bèi fēi cháng, shí yī yuē shěng fó shì yǐ jié fú fèi, shí èr yuē jué làn shǎng yǐ zú guó yòng, shí sān yuē bà gè guān tún zhǒng bǐ yǒu sī jīng lǐ, shí sì yuē jiǎn cháng suì jì zhì wèi zhū gōng yòng dù, shí wǔ yuē zhāo jí sàn wáng yǐ shí bā wèi zhī bīng, shí liù yuē guǎng gěi niú jù yǐ bèi tún tián zhī yòng, shí qī yuē jiǎng lì shǒu lìng yǐ quàn nóng wù běn, shí bā yuē kāi chéng bù gōng yǐ lǐ dài fān zhèn, shí jiǔ yuē fēn qiǎn dà jiàng jí bǎo shān dōng, èr shí yuē yī táng guǎng níng gù shì fēn dào jìn qǔ. xiān shì jì guó gōng tuō hé qí shàng yán qǐng bà sān gōng zào zuò, dì wèi jiǎn jūn jiàng zhī bàn, hái lì sù wèi, ér zào zuò rú gù, gù shì zhān shū shǒu jí zhī.
是岁,枢密副使李士瞻上疏极言时政,凡二十条:一曰悔己过以诏天下,二曰罢造作以快人心,三曰御经筵以讲圣学,四曰延老成以询治道,五曰去姑息以振乾纲,六曰开言路以求得失,七曰明赏罚以厉百司,八曰公选举以息奔竞,九曰察近幸以杜奸弊,十曰严宿卫以备非常,十一曰省佛事以节浮费,十二曰绝滥赏以足国用,十三曰罢各官屯种俾有司经理,十四曰减常岁计置为诸宫用度,十五曰招集散亡以实八卫之兵,十六曰广给牛具以备屯田之用,十七曰奖励守令以劝农务本,十八曰开诚布公以礼待籓镇,十九曰分遣大将急保山东,二十曰依唐广宁故事分道进取。先是蓟国公托和齐上言请罢三宫造作,帝为减军匠之半,还隶宿卫,而造作如故,故士瞻疏首及之。
dì cháng wèi yī nà kè yuē:" tài zǐ kǔ bù xiǎo mì mì fó fǎ, mì mì fó fǎ kě yǐ tíng shòu." nǎi lìng tú lū tè mù ěr jiào tài zǐ yǐ mì mì fó fǎ. tài zǐ yuè zhī, cháng yú qīng níng diàn bù zhǎng xí, xī fān sēng gāo lí nǚ dōng xī liè zuò. tài zǐ gù wèi zuǒ yòu yuē:" lǐ xiān shēng jiào wǒ rú shū duō nián, wǒ bù xǐng shū zhōng suǒ yán hé shì. xī fān sēng jiào wǒ fó fǎ, wǒ yī xī biàn xiǎo." lǐ xiān shēng zhě, yù dé hǎo wén yě. tài zǐ yóu shì huò nì yú xié dào, wú fù nǎng shí è yī nà kè zhī jìng yǐ.
帝尝谓伊纳克曰:“太子苦不晓秘密佛法,秘密佛法可以廷寿。”乃令图噜特穆尔教太子以秘密佛法。太子悦之,尝于清宁殿布长席,西番僧、高丽女东西列坐。太子顾谓左右曰:“李先生教我儒书多年,我不省书中所言何事。西番僧教我佛法,我一夕便晓。”李先生者,谕德好文也。太子由是惑溺于邪道,无复曩时恶伊纳克之竟矣。
dì yǐ chán fèi gāo lí guó wáng bā yán tè mù ěr, lì tǎ sī tè mù ěr wèi gāo lí guó wáng. guó rén shàng shū yán jiù wáng bù dàng fèi, xīn wáng bù dàng lì zhī gù.
帝以谗废高丽国王巴延特穆尔,立塔斯特穆尔为高丽国王。国人上书言旧王不当废,新王不当立之故。
chū, huáng hòu qí shì zōng zú zài gāo lí, shì chǒng jiāo hèng, bā yán tè mù ěr jiè chì bù quān, suì jǐn shā qí shì zú. huáng hòu wèi tài zǐ yuē:" ěr nián yǐ zhǎng, hé bù wéi wǒ fù chóu!" shí gāo lí wáng kūn dì yǒu liú jīng shī zhě, nǎi yì lì tǎ sī tè mù ěr wèi wáng, ér yǐ qí zú zi sān bǎo nǔ wèi yuán zǐ, yǐ jiāng zuò tóng zhī cuī tè mù ěr wèi chéng xiàng, qiǎn bīng wàn rén sòng zhī guó, zhì yā lù jiāng, wèi gāo lí bīng suǒ bài, jǐn yú shí qī qí hái jīng shī.
初,皇后奇氏宗族在高丽,恃宠骄横,巴延特穆尔戒饬不悛,遂尽杀奇氏族。皇后谓太子曰:“尔年已长,何不为我复仇!”时高丽王昆弟有留京师者,乃议立塔斯特穆尔为王,而以奇族子三宝努为元子,以将作同知崔特穆尔为丞相,遣兵万人送之国,至鸭绿江,为高丽兵所败,仅馀十七骑还京师。