yuè jué wài chuán jì cè kǎo dì qī
越絕外傳紀策考第七
xī zhě, wú wáng hé lú shǐ dé zi xū zhī shí, gān xīn yǐ xián zhī, yǐ wèi shàng kè, yuē: shèng rén qián zhī hū qiān suì, hòu dǔ wàn shì. shēn wèn qí guó, shì hé mèi mèi, dé wú shuāi jí? zi qí jīng yān, guǎ rén chuí yì, tīng zi zhī yán. zi xū wěi wěi, bù duì. wáng yuē: zi qí míng zhī. zi xū yuē: duì ér bù míng, kǒng huò qí jiù. wáng yuē: yuàn yī yán zhī, yǐ shì zhí shì. fū rén zhě lè, zhī zhě hǎo. chéng. bǐng lǐ zhě tàn yōu suǒ yǐn. míng gào guǎ rén. zi xū yuē: nán hū yán zāi! bāng qí bù zhǎng, wáng qí tú zhī. cún wú wàng qīng, ān wú wàng wáng. chén shǐ rù bāng, fú jiàn shuāi wáng zhī zhèng, dāng bà wú è huì zhī jì, hòu wáng fù kōng. wáng yuē: hé yǐ yán zhī? zi xū yuē: hòu bì jiāng shī dào. wáng shí qín ròu, zuò ér dài sǐ. nìng chǎn zhī chén, jiāng zhì bù jiǔ. ān wēi zhī zhào, gè yǒu míng jì. hóng ní qiān niú, qí yì nǚ, huáng qì zài shàng, qīng hēi yú xià. tài suì bā huì, rén zǐ shù jiǔ. wáng xiāng zhī qì, zì shí yī bèi. sǐ yóu wú qì, rú fǎ ér zhǐ. tài zǐ wú qì, qí yì sān shì. rì yuè guāng míng, lì nán dòu. wú yuè wèi lín, tóng sú bìng tǔ, xī zhōu dà jiāng, dōng jué dà hǎi, liǎng bāng tóng chéng, xiāng yà mén hù, yōu zài yú sī, bì jiāng wèi jiù. yuè yǒu shén shān, nán yǔ wèi lín. yuàn wáng dìng zhī, wú xiè chén yán.
昔者,吳王闔廬始得子胥之時,甘心以賢之,以為上客,曰:「聖人前知乎千歲,後睹萬世。深問其國,世何昧昧,得無衰極?子其精焉,寡人垂意,聽子之言。」子胥唯唯,不對。王曰:「子其明之。」子胥曰:「對而不明,恐獲其咎。」王曰:「願一言之,以試直士。夫仁者樂,知者好。誠。秉禮者探幽索隱。明告寡人。」子胥曰:「難乎言哉!邦其不長,王其圖之。存無忘傾,安無忘亡。臣始入邦,伏見衰亡之證,當霸吳厄會之際,後王復空。」王曰:「何以言之?」子胥曰:「後必將失道。王食禽肉,坐而待死。佞諂之臣,將至不久。安危之兆,各有明紀。虹蜺牽牛,其異女,黃氣在上,青黑於下。太歲八會,壬子數九。王相之氣,自十一倍。死由無氣,如法而止。太子無氣,其異三世。日月光明,歷南斗。吳越為鄰,同俗並土,西州大江,東絕大海,兩邦同城,相亞門戶,憂在於斯,必將為咎。越有神山,難與為鄰。願王定之,毋泄臣言。」
wú shǐ zi xū jiù cài, zhū jiāng chǔ, chī píng wáng mù, jiǔ ér bù qù, yì yù bào chǔ. chǔ nǎi gòu zhī qiān jīn, zhòng rén mò néng zhǐ zhī. yǒu yě rén wèi zi xū yuē: zhǐ! wú shì yú fǔ yǎn hú jiāng zhī zǐ, fā dān fàn yú chuán zhōng zhě. zi xū nǎi zhī shì yú zhě yě, yǐn bīng ér hái. gù wú wǎng bù fù, hé dé bù bào. yú zhě yī yán, qiān jīn guī yān, yīn shì hái qù.
吳使子胥救蔡,誅疆楚,笞平王墓,久而不去,意欲報楚。楚乃購之千金,眾人莫能止之。有野人謂子胥曰:「止!吾是於斧掩壺漿之子,發簞飯於船中者。 」子胥乃知是漁者也,引兵而還。故無往不復,何德不報。漁者一言,千金歸焉,因是還去。
fàn lǐ xìng shī zhàn yú jiù lǐ, hé lú jiàn zhōng yú fēi shǐ, zi xū hái shī, zhōng kuì yú wú, bèi qín hào nián. zhì fū chāi fù bà zhū hóu, xìng shī fá yuè, rèn yòng zi xū. suī fū chāi jiāo shē, shì yuè zhī wéi. zi xū jiàn ér zhū. zǎi pǐ yú xīn, zú yǐ wáng wú. fū chāi qióng kùn, qǐng wèi pǐ fū. fàn lǐ bù xǔ, miè yú wǔ hú. zi xū cè yú wú, kě wèi míng hū!
范蠡興師戰於就李,闔廬見中於飛矢,子胥還師,中媿於吳,被秦號年。至夫差復霸諸侯,興師伐越,任用子胥。雖夫差驕奢,釋越之圍。子胥諫而誅。宰嚭諛心,卒以亡吳。夫差窮困,請為匹夫。范蠡不許,滅於五湖。子胥策於吳,可謂明乎!
xī zhě, wú wáng fū chāi xìng shī fá yuè, bài bīng jiù lǐ. dà fēng fā kuáng, rì yè bù zhǐ. chē bài mǎ shī, qí shì duò sǐ. dà chuán líng jū, xiǎo chuán méi shuǐ. wú wáng yuē: guǎ rén zhòu wò, mèng jiàn jǐng yíng yì dà, yǔ yuè zhēng huì, yuè jiāng sǎo wǒ, jūn qí xiōng hū? shú yǔ shī hái? cǐ shí yuè jūn dà hào, fū chāi kǒng yuè jūn rù, jīng hài. zi xū yuē: wáng qí miǎn zhī zāi, yuè shī bài yǐ! chén wén jǐng zhě, rén suǒ yǐn, yì zhě, shí yǒu yú. yuè zài nán, huǒ, wú zài běi, shuǐ. shuǐ zhì huǒ, wáng hé yí hū? fēng běi lái, zhù wú yě. xī zhě wǔ wáng fá zhòu shí, huì xīng chū ér xìng zhōu. wǔ wáng wèn, tài gōng yuē: chén wén yǐ huì dòu, dào zhī zé shèng. xū wén zāi yì huò jí huò xiōng, wù yǒu xiāng shèng, cǐ nǎi qí zhèng. yuàn dài wáng jí xíng, shì yuè jiāng xiōng, wú jiāng chāng yě.
昔者,吳王夫差興師伐越,敗兵就李。大風發狂,日夜不止。車敗馬失,騎士墮死。大船陵居,小船沒水。吳王曰:「寡人晝臥,夢見井嬴溢大,與越爭彗,越將掃我,軍其凶乎?孰與師還?」此時越軍大號,夫差恐越軍入,驚駭。子胥曰:「王其勉之哉,越師敗矣!臣聞井者,人所飲,溢者,食有餘。越在南,火,吳在北,水。水制火,王何疑乎?風北來,助吳也。昔者武王伐紂時,彗星出而興周。武王問,太公曰:『臣聞以彗斗,倒之則勝。』胥聞災異或吉或凶,物有相勝,此乃其證。願大王急行,是越將凶,吳將昌也。」
zi xū zhì zhí, bù tóng xié qū. juān qū qiè jiàn, kuī mìng wèi bāng. ài jūn rú qū, yōu bāng rú jiā. shì fēi bù huì, zhí yán bù xiū. shù jǐ zhèng jūn, fǎn yǐ jiàn shū. chán rén jiān zhī, shēn qiě yǐ zhū. fàn lǐ wén zhī, yǐ wèi bù tōng: zhī shù bù yòng, zhī jù bù qù, qǐ wèi zhì yǔ? xū wén, tàn yuē: wú bèi chǔ jīng, xié gōng yǐ qù, yì bù zhǐ qióng. wú qián huò gōng, hòu yù lù, fēi wú zhì shuāi, xiān yù hé lú, hòu zāo fū chāi yě. xū wén shì jūn yóu shì fù yě, ài tóng yě, yán děng yě. tài gǔ yǐ lái, wèi cháng jiàn rén jūn kuī ēn, wèi chén bào chóu yě. chén huò dà yù, gōng míng xiǎn zhe, xū zhī fēn shù, zhōng yú bù qù. xiān jūn zhī gōng, qiě yóu nán wàng, wú yuàn fǔ fā bì chǐ, hé qù zhī yǒu? lí jiàn qí wài, bù zhī wú nèi. jīn suī qū yuān, yóu zhǐ sǐ yān! zi gòng yuē: xū zhí zhōng xìn, sǐ guì yú shēng, lí shěn xiōng jí, qù ér yǒu míng, zhǒng liú fēng hóu, bù zhī lìng zhōng. èr xián bǐ dé, zhǒng dú bù róng. fàn lǐ zhì néng tóng jūn, yú shì zhī wèi yě.
子胥至直,不同邪曲。捐軀切諫,虧命為邦。愛君如軀,憂邦如家。是非不諱,直言不休。庶幾正君,反以見疏。讒人間之,身且以誅。范蠡聞之,以為不通:「知數不用,知懼不去,豈謂智與?」胥聞,嘆曰: 「吾背楚荊,挾弓以去,義不止窮。吾前獲功,後遇戮,非吾智衰,先遇闔廬,後遭夫差也。胥聞事君猶事父也,愛同也,嚴等也。太古以來,未嘗見人君虧恩,為臣報仇也。臣獲大譽,功名顯着,胥知分數,終於不去。先君之功,且猶難忘,吾願腐發弊齒,何去之有?蠡見其外,不知吾內。今雖屈冤,猶止死焉!」子貢曰:「胥執忠信,死貴於生,蠡審凶吉,去而有名,種留封侯,不知令終。二賢比德,種獨不榮。」范蠡智能同均,于是之謂也。
wǔ zǐ xū fù zǐ shē, wèi chǔ wáng dà chén. wèi shì zǐ pìn qín nǚ, fū yǒu sè, wáng sī yuè zhī, yù zì yù yān. shē jǐn zhōng rù jiàn, shǒu cháo bù xiū, yù kuāng zhèng zhī. ér wáng jù zhī jiàn, cè ér wèn zhī, yǐ shē nǎi hài yú jūn, jué shì zhī chén. tīng chán xié zhī cí, xì ér qiú zhī, dài èr zi ér sǐ. shàng xiào ér rù, zi xū yǒng ér nán qī. lěi shì zhōng xìn, bù yù qí shí, shē jiàn yú chǔ, xū sǐ yú wú. shī yún: chán rén wǎng jí, jiāo luàn sì guó. shì zhī wèi yě.
伍子胥父子奢,為楚王大臣。為世子聘秦女,夫有色,王私悅之,欲自御焉。奢盡忠入諫,守朝不休,欲匡正之。而王拒之諫,策而問之,以奢乃害於君,絕世之臣。聽讒邪之辭,系而囚之,待二子而死。尚孝而入,子胥勇而難欺。累世忠信,不遇其時,奢諫於楚,胥死於吳。詩云:「讒人罔極,交亂四國。」是之謂也。
tài zǎi zhě, guān hào, pǐ zhě, míng yě, bó zhōu zhī sūn. bó zhōu wèi chǔ chén, yǐ guò zhū, pǐ yǐ kùn bēn yú wú. shì shí wú wáng hé lú fá chǔ, xī zhào chǔ chóu ér jìn zhī. pǐ wèi rén lǎn wén biàn jiàn, mù dá ěr tōng, zhū shì wú suǒ bù zhī. yīn qí shí zì nà yú wú, yán fá chǔ zhī lì. hé lú yòng zhī fá chǔ, lìng zǐ xū sūn wǔ yǔ pǐ jiāng shī rù yǐng, yǒu dà gōng. hái, wú wáng yǐ pǐ wèi tài zǎi, wèi gāo quán shèng, zhuān bāng zhī fāng. wèi jiǔ, hé lú zú, pǐ jiàn fū chāi nèi wú zhù shí zhī jiān, wài wú duàn gē zhī shì, yú xīn zì nà, cāo dú duàn zhī lì, fū chāi zhōng yǐ cóng yān. ér zhōng chén yuè kǒu, bù dé yī yán. pǐ zhī wǎng ér bù zhī lái, fū chāi zhì sǐ, huǐ bù zǎo zhū. chuán yuē: jiàn qīng zhī zhuó, jiàn qū zhī zhí, rén jūn xuǎn shì, gè xiàng qí dé. fū chāi qiǎn duǎn, yǐ shì yǔ pǐ zhuān quán, wǔ xū wèi zhī huò, shì zhī wèi yě.
太宰者,官號,嚭者,名也,伯州之孫。伯州為楚臣,以過誅,嚭以困奔於吳。是時吳王闔廬伐楚,悉召楚仇而近之。嚭為人覽聞辯見,目達耳通,諸事無所不知。因其時自納於吳,言伐楚之利。闔廬用之伐楚,令子胥、孫武與嚭將師入郢,有大功。還,吳王以嚭為太宰,位高權盛,專邦之枋。未久,闔廬卒,嚭見夫差內無柱石之堅,外無斷割之勢,諛心自納,操獨斷之利,夫差終以從焉。而忠臣籥口,不得一言。嚭知往而不知來,夫差至死,悔不早誅。傳曰:「見清知濁,見曲知直,人君選士,各象其德。」夫差淺短,以是與嚭專權,伍胥為之惑,是之謂也。
fàn lǐ qí shǐ jū chǔ yě, shēng yú wǎn tuó, huò wǔ hù zhī xū. qí wèi jié tóng zhī shí, yī chī yī xǐng, shí rén jǐn yǐ wèi kuáng. rán dú yǒu shèng xián zhī míng, rén mò kě yǔ yǔ, yǐ nèi shì ruò máng, fǎn tīng ruò lóng. dài fū zhǒng rù qí xiàn, zhī yǒu xián zhě, wèi dǔ suǒ zài, qiú yì zhōng, bù dé qí yì rén, yǐ wèi kuáng fū duō xián shì, zhòng jiàn yǒu jūn zǐ, fàn qiú zhī yān. dé lí ér yuè, nǎi cóng guān shǔ, wèn zhì zhī shù. lí xiū yì guān, yǒu qǐng ér chū. jìn tuì yī ràng, jūn zǐ zhī róng. zhōng rì ér yǔ, jí chén bà wáng zhī dào. zhì hé yì tóng, hú yuè xiāng cóng. jù jiàn bà zhào chū yú dōng nán, juān qí guān wèi, xiāng yào ér wǎng chén. xiǎo yǒu suǒ kuī, dà yǒu suǒ chéng. juān zhǐ yú wú. huò rèn zǐ xū, èr rén yǐ wèi xū zài, wú suǒ guān qí cí. zhǒng yuē: jīn jiāng ān zhī? lí yuē: bǐ wèi wǒ, hé bāng bù kě hū? qù wú zhī yuè, jù jiàn xián zhī. zhǒng gōng zhèng nèi, lí zhì chū wài, nèi zhuó bù fán, wài wú bù dé. chén zhǔ tóng xīn, suì bà yuè bāng. zhǒng shàn tú shǐ, lí néng lǜ zhōng. yuè chéng èr xián, bāng yǐ ān níng. shǐ yǒu zāi biàn, lí zhuān qí míng, kě wèi xián yān, néng qū néng shēn.
范蠡其始居楚也,生於宛橐,或伍戶之虛。其為結僮之時,一痴一醒,時人盡以為狂。然獨有聖賢之明,人莫可與語,以內視若盲,反聽若聾。大夫種入其縣,知有賢者,未睹所在,求邑中,不得其邑人,以為狂夫多賢士,眾賤有君子,泛求之焉。得蠡而悅,乃從官屬,問治之術。蠡修衣冠,有頃而出。進退揖讓,君子之容。終日而語,疾陳霸王之道。志合意同,胡越相從。俱見霸兆出於東南,捐其官位,相要而往臣。小有所虧,大有所成。捐止於吳。或任子胥,二人以為胥在,無所關其辭。種曰:「今將安之?」蠡曰:「彼為我,何邦不可乎?」去吳之越,句踐賢之。種躬正內,蠡治出外,內濁不煩,外無不得。臣主同心,遂霸越邦。種善圖始,蠡能慮終。越承二賢,邦以安寧。始有災變,蠡專其明,可謂賢焉,能屈能申。