yuè jué wài chuán jì bǎo jiàn dì shí sān
越絕外傳記寶劍第十三
xī zhě, yuè wáng jù jiàn yǒu bǎo jiàn wǔ, wén yú tiān xià. kè yǒu néng xiāng jiàn zhě, míng xuē zhú. wáng zhào ér wèn zhī, yuē: wú yǒu bǎo jiàn wǔ, qǐng yǐ shì zhī. xuē zhú duì yuē: yú lǐ bù zú yǐ yán, dài wáng qǐng, bù dé yǐ. nǎi zhào zhǎng zhě, wáng shǐ qǔ háo cáo. xuē zhú duì yuē: háo cáo, fēi bǎo jiàn yě. fū bǎo jiàn, wǔ sè bìng jiàn, mò néng xiāng shèng. háo cáo yǐ shàn míng yǐ, fēi bǎo jiàn yě. wáng yuē: qǔ jù què. xuē zhú yuē: fēi bǎo jiàn yě. bǎo jiàn zhě, jīn xī hé tóng ér bù lí. jīn jù què yǐ lí yǐ, fēi bǎo jiàn yě. wáng yuē: rán jù què chū chéng zhī shí, wú zuò yú lù tán zhī shàng, gōng rén yǒu sì jià bái lù ér guò zhě, chē bēn lù jīng, wú yǐn jiàn ér zhǐ zhī, sì jià shàng fēi yáng, bù zhī qí jué yě. chuān tóng fǔ, jué tiě, xū zhōng jué rú zī mǐ, gù yuē jù què. wáng qǔ chún jūn, xuē zhú wén zhī, hū rú bài. yǒu qǐng, jù rú wù. xià jiē ér shēn wéi, jiǎn yī ér zuò wàng zhī. shǒu zhèn fú yáng, qí huá zuó rú fú róng shǐ chū. guān qí pì, làn rú liè xīng zhī xíng guān qí guāng, hún hún rú shuǐ zhī yì yú táng guān qí duàn, yán yán rú suǒ shí guān qí cái, huàn huàn rú bīng shì. cǐ suǒ wèi chún jūn yé? wáng yuē: shì yě. kè yǒu zhí zhī zhě, yǒu shì zhī xiāng èr, jùn mǎ qiān pǐ, qiān hù zhī dōu èr, kě hū? xuē zhú duì yuē: bù kě. dāng zào cǐ jiàn zhī shí, chì jǐn zhī shān, pò ér chū xī ruò yé zhī xī, hé ér chū tóng yǔ shī sǎo sǎ, léi gōng jī tuó jiāo lóng pěng lú, tiān dì zhuāng tàn tài yī xià guān, tiān jīng xià zhī. ōu yě nǎi yīn tiān zhī jīng shén, xī qí jì qiǎo, zào wèi dà xíng sān xiǎo xíng èr: yī yuē zhàn lú, èr yuē chún jūn, sān yuē shèng xié, sì yuē yú cháng, wǔ yuē jù què. wú wáng hé lú zhī shí, dé qí shèng xié yú cháng zhàn lú. hé lú wú dào, zǐ nǚ sǐ, shā shēng yǐ sòng zhī. zhàn lú zhī jiàn, qù zhī rú shuǐ, xíng qín guò chǔ, chǔ wáng wò ér wù, dé wú wáng zhàn lú zhī jiàn, jiāng shǒu kuí piào ér cún yān. qín wáng wén ér qiú zhī, bù dé, xìng shī jī chǔ, yuē: yǔ wǒ zhàn lú zhī jiàn, hái shī qù rǔ. chǔ wáng bù yǔ. shí hé lú yòu yǐ yú cháng zhī jiàn cì wú wáng liáo, shǐ pī cháng yí zhī jiǎ sān shì. hé lú shǐ zhuān zhū wèi zòu zhì yú zhě, yǐn jiàn ér cì zhī, suì shì wáng liáo. cǐ qí xiǎo shì yú dí bāng, wèi jiàn qí dà yòng yú tiān xià yě. jīn chì jǐn zhī shān yǐ hé, ruò yé xī shēn ér bù cè. qún shén bù xià, ōu yě zi jí sǐ. suī fù qīng chéng liàng jīn, zhū yù jié hé, yóu bù néng dé cǐ yī wù, yǒu shì zhī xiāng èr jùn mǎ qiān pǐ qiān hù zhī dōu èr, hé zú yán zāi!
昔者,越王句踐有寶劍五,聞於天下。客有能相劍者,名薛燭。王召而問之,曰:「吾有寶劍五,請以示之。」薛燭對曰:「愚理不足以言,大王請,不得已。 」乃召掌者,王使取毫曹。薛燭對曰:「毫曹,非寶劍也。夫寶劍,五色並見,莫能相勝。毫曹已擅名矣,非寶劍也。」王曰:「取巨闕。」薛燭曰:「非寶劍也。寶劍者,金錫和銅而不離。今巨闕已離矣,非寶劍也。」王曰:「然巨闕初成之時,吾坐於露壇之上,宮人有四駕白鹿而過者,車奔鹿驚,吾引劍而指之,四駕上飛揚,不知其絕也。穿銅釜,絕鐵□,胥中決如粢米,故曰巨闕。」王取純鈞,薛燭聞之,忽如敗。有頃,懼如悟。下階而深惟,簡衣而坐望之。手振拂揚,其華捽如芙蓉始出。觀其釽,爛如列星之行;觀其光,渾渾如水之溢於塘;觀其斷,岩岩如瑣石;觀其才,煥煥如冰釋。「此所謂純鈞耶?」王曰:「是也。客有直之者,有市之鄉二,駿馬千疋,千戶之都二,可乎?」薛燭對曰:「不可。當造此劍之時,赤堇之山,破而出錫;若耶之溪,涸而出銅;雨師掃灑,雷公擊橐;蛟龍捧鑪,天帝裝炭;太一下觀,天精下之。歐冶乃因天之精神,悉其伎巧,造為大刑三、小刑二:一曰湛盧,二曰純鈞,三曰勝邪,四曰魚腸,五曰巨闕。吳王闔廬之時,得其勝邪、魚腸、湛盧。闔廬無道,子女死,殺生以送之。湛盧之劍,去之如水,行秦過楚,楚王臥而寤,得吳王湛盧之劍,將首魁漂而存焉。秦王聞而求之,不得,興師擊楚,曰:『與我湛盧之劍,還師去汝。』楚王不與。時闔廬又以魚腸之劍刺吳王僚,使披腸夷之甲三事。闔廬使專諸為奏炙魚者,引劍而刺之,遂弒王僚。此其小試於敵邦,未見其大用於天下也。今赤堇之山已合,若耶溪深而不測。群神不下,歐冶子即死。雖復傾城量金,珠玉竭河,猶不能得此一物,有市之鄉二、駿馬千疋、千戶之都二,何足言哉!」
chǔ wáng zhào fēng hú zi ér wèn zhī yuē: guǎ rén wén wú yǒu gàn jiāng, yuè yǒu ōu yě zi, cǐ èr rén jiǎ shì ér shēng, tiān xià wèi cháng yǒu. jīng chéng shàng tōng tiān, xià wèi liè shì. guǎ rén yuàn jī bāng zhī zhòng bǎo, jiē yǐ fèng zi, yīn wú wáng qǐng cǐ èr rén zuò tiě jiàn, kě hū? fēng hú zǐ yuē: shàn. yú shì nǎi lìng fēng hú zi zhī wú, jiàn ōu yě zi gàn jiāng, shǐ zhī zuò tiě jiàn. ōu yě zi gàn jiāng záo cí shān, xiè qí xī, qǔ tiě yīng, zuò wèi tiě jiàn sān méi: yī yuē lóng yuān, èr yuē tài ē, sān yuē gōng bù. bì chéng, fēng hú zi zòu zhī chǔ wáng. chǔ wáng jiàn cǐ sān jiàn zhī jīng shén, dà yuè fēng hú zi, wèn zhī yuē: cǐ sān jiàn hé wù suǒ xiàng? qí míng wèi hé? fēng hú zi duì yuē: yī yuē lóng yuān, èr yuē tài ē, sān yuē gōng bù. chǔ wáng yuē: hé wèi lóng yuān tài ē gōng bù? fēng hú zi duì yuē: yù zhī lóng yuān, guān qí zhuàng, rú dēng gāo shān, lín shēn yuān yù zhī tài ē, guān qí pì, wēi wēi yì yì, rú liú shuǐ zhī bō yù zhī gōng bù, pì cóng wén qǐ, zhì jí ér zhǐ, rú zhū bù kě rèn, wén ruò liú shuǐ bù jué.
楚王召風鬍子而問之曰:「寡人聞吳有干將,越有歐冶子,此二人甲世而生,天下未嘗有。精誠上通天,下為烈士。寡人願齎邦之重寶,皆以奉子,因吳王請此二人作鐵劍,可乎?」風鬍子曰:「善。」於是乃令風鬍子之吳,見歐冶子、干將,使之作鐵劍。歐冶子、干將鑿茨山,泄其溪,取鐵英,作為鐵劍三枚:一曰龍淵,二曰泰阿,三曰工布。畢成,風鬍子奏之楚王。楚王見此三劍之精神,大悅風鬍子,問之曰:「此三劍何物所象?其名為何?」風鬍子對曰:「一曰龍淵,二曰泰阿,三曰工布。」楚王曰:「何謂龍淵、泰阿、工布?」風鬍子對曰:「欲知龍淵,觀其狀,如登高山,臨深淵;欲知泰阿,觀其釽,巍巍翼翼,如流水之波;欲知工布,釽從文起,至脊而止,如珠不可衽,文若流水不絕。」
jìn zhèng wáng wén ér qiú zhī, bù dé, xìng shī wéi chǔ zhī chéng, sān nián bù jiě. cāng gǔ sù suǒ, kù wú bīng gé. zuǒ yòu qún chén xián shì, mò néng jìn zhǐ. yú shì chǔ wáng wén zhī, yǐn tài ē zhī jiàn, dēng chéng ér huī zhī. sān jūn pò bài, shì zú mí huò, liú xiě qiān lǐ, měng shòu ōu zhān, jiāng shuǐ zhé yáng, jìn zhèng zhī tóu bì bái. chǔ wáng yú shì dà yuè, yuē: cǐ jiàn wēi yé? guǎ rén lì yé? fēng hú zi duì yuē: jiàn zhī wēi yě, yīn dài wáng zhī shén. chǔ wáng yuē: fū jiàn, tiě ěr, gù néng yǒu jīng shén ruò cǐ hū? fēng hú zi duì yuē: shí gè yǒu shǐ rán. xuān yuán shén nóng hè xū zhī shí, yǐ shí wèi bīng, duàn shù mù wèi gōng shì, sǐ ér lóng zāng. fū shén shèng zhǔ shǐ rán. zhì huáng dì zhī shí, yǐ yù wèi bīng, yǐ fá shù mù wèi gōng shì, záo dì. fū yù, yì shén wù yě, yòu yù shèng zhǔ shǐ rán, sǐ ér lóng zāng. yǔ xué zhī shí, yǐ tóng wèi bīng, yǐ záo yī què, tōng lóng mén, jué jiāng dǎo hé, dōng zhù yú dōng hǎi. tiān xià tōng píng, zhì wèi gōng shì, qǐ fēi shèng zhǔ zhī lì zāi? dāng cǐ zhī shí, zuò tiě bīng, wēi fú sān jūn. tiān xià wén zhī, mò gǎn bù fú. cǐ yì tiě bīng zhī shén, dài wáng yǒu shèng dé. chǔ wáng yuē: guǎ rén wén mìng yǐ.
晉鄭王聞而求之,不得,興師圍楚之城,三年不解。倉谷粟索,庫無兵革。左右群臣、賢士,莫能禁止。於是楚王聞之,引泰阿之劍,登城而麾之。三軍破敗,士卒迷惑,流血千里,猛獸歐瞻,江水折揚,晉鄭之頭畢白。楚王於是大悅,曰:「此劍威耶?寡人力耶? 」風鬍子對曰:「劍之威也,因大王之神。」楚王曰: 「夫劍,鐵耳,固能有精神若此乎?」風鬍子對曰:「 時各有使然。軒轅、神農、赫胥之時,以石為兵,斷樹木為宮室,死而龍臧。夫神聖主使然。至黃帝之時,以玉為兵,以伐樹木為宮室,鑿地。夫玉,亦神物也,又遇聖主使然,死而龍臧。禹穴之時,以銅為兵,以鑿伊闕,通龍門,決江導河,東注於東海。天下通平,治為宮室,豈非聖主之力哉?當此之時,作鐵兵,威服三軍。天下聞之,莫敢不服。此亦鐵兵之神,大王有聖德。 」楚王曰:「寡人聞命矣。」