táo xiān shēng xiǎo zhuàn wú xīng xiè yuè yǒng míng shí nián zuò
◎陶先生小传 ──吴兴谢瀹永明十年作
xiān shēng huì hóng jǐng, dān yáng rén yě. yòu biāo yì cāo, cōng míng duō shí, wǔ jīng zi shǐ, jiē xī xiáng jiū. shàn shū, dé gǔ jīn fǎ. bù kěn hūn huàn, yǐ zī yíng wèi lì, qiě báo yóu xià wèi, wèi yí dū wáng shì dú. nián èr shí yú, biàn shāo jiù fú shí, zūn háng dào yào, suǒ de fú wén miào fǎ, bìng shì zhēn rén yí jī. yú shì yè xíng jiàn jìn, nǎi fú yī zhǐ yú máo shān yān. guān qí shén yí míng xiù, pàn lài yǒu guāng, xíng xì cháng xiàng, ěr jiān jiǎo jiǎo, xiǎn rán yì zhòng yǐ.
先生讳弘景,丹阳人也。幼标异操,聪明多识,五经子史,皆悉详究。善书,得古今法。不肯婚宦,以资营未立,且薄游下位,为宜都王侍读。年二十余,便稍就服食,遵行道要,所得符文妙法,并是真人遗迹。于是业行渐进,乃拂衣止于茅山焉。观其神仪明秀,盼睐有光,形细长项,耳间矫矫,显然异众矣。
huá yáng yǐn jū xiān shēng běn qǐ lù cóng zǐ yì zì mù yǔ zhuàn
◎华阳隐居先生本起录 ──从子翊字木羽撰
yǒng míng shí nián, tài suì jǐ mǎo, xiè zhān shì yuè xiān cóng wú xīng hái, wén xiān shēng yǐ cí shì rù shān, shén huái jiē shǎng. yú lù zhōng réng wèi qián zhuàn, suī wèi néng jiū qià, ér cū jǔ dà gāng, yǒu shì wáng yòu jūn zuò xǔ xiān shēng chuán. yì cóng shū yǐn jū, xiān shēng huì hóng jǐng, zì tōng míng, dān yáng rén yě. zhái zài bái yáng xiàng nán gāng zhī dōng, sòng chū tǔ duàn, réng gē mò líng xiàn xī xiāng zhī tóng xià lǐ, zhì jīn jū zhī.
永明十年,太岁己卯,谢詹事瀹先从吴兴还,闻先生已辞世入山,甚怀嗟赏。于路中仍为前传,虽未能究洽,而粗举大纲,有似王右军作《许先生传》。翊从叔隐居,先生讳弘景,字通明,丹阳人也。宅在白杨巷南冈之东,宋初土断,仍割秣陵县西乡之桐下里,至今居之。
táo shì běn jì zhōu píng yáng rén, dì yáo táo táng zhī miáo yì yě. yáo zhì jì zhōu píng yáng, gù yīn jū yān. hàn xìng, yǒu táo shě wèi gāo zǔ yòu sī mǎ, zi qīng zhuó wèi zhì chéng xiàng. shí sān shì zǔ chāo, hàn mò dù jiāng, shǐ jū dān yáng. qī shì zǔ jùn, jiāo zhōu cì shǐ huáng zhī dì, shì wú wèi zhèn nán jiāng jūn, fēng jù róng hóu, shí yì èr qiān hù, yǔ sūn hào jù jiàng jìn, bài yì láng sàn qí cháng shì shàng shū. liù shì zǔ mó, jùn dì sān zi, yǒng jiā zhōng wèi dōng hǎi wáng yuè sī mǎ, lǐng tún jūn suí wáng chū xǔ chāng. yīn bài, réng fù guò jiāng, wèi dà jiàng jūn wáng dūn cān jūn. dūn wèi chéng xiàng, zhuǎn jūn zī jì jiǔ. hòu suí dūn nán xià, ér qíng jù huò jí, nǎi qǐ fēn shǔ jí, jìn gù jī nián, wǎn qǐ wèi chē qí chéng xiàng cān jūn, bù jiù. shēng píng sì nián zú, shǐ bié zàng bái shí shān zhī lǐng, shàn hú běi. gāo zǔ pí yǒu lǐ shí, qì gàn gāo qí, yǐ wén bèi chù, bù kěn yóu huàn, zhōu jùn pì mìng bìng bù jiù, hòu bǎn shòu nán ān zhèng zuǒ, yì bù qǐ, yuán xìng sān nián zú. zēng zǔ xìng gōng duō cái yì, pǒ yíng chǎn zhí, jǔ jùn gōng cáo, chá xiào lián, chú guǎng jìn xiàn lìng, yì xī èr nián zú. zǔ lóng shēn cháng qī chǐ wǔ cùn, měi zī zhuàng, yǒu qì lì, biàn ān mǎ, shàn qí shè, hào xué, dú shū shàn xiě, jiān jiě yào xìng, cháng xíng zhěng jiù wèi wù. xíng cān zhēng nán zhōng láng jūn shì, shì cóng sòng xiào wǔ fá nì yǒu gōng, fēng jìn ān hóu, chú zhèng zuǒ, gù cí. yán jùn shì chǒng, jiù qiú zhái yǐ yì fó sì, fú yǔ, yīn cí guān. jiàn zèn xuē jué, xǐ guǎng zhōu, hòu bèi ēn chú nán hǎi yǒu píng xiàn lìng, hòu jiān xīn huì jùn. dà míng wǔ nián, zú yú bǐ.
陶氏本冀州平阳人,帝尧陶唐之苗裔也。尧治冀州平阳,故因居焉。汉兴,有陶舍为高祖右司马,子青擢位至丞相。十三世祖超,汉末渡江,始居丹阳。七世祖浚,交州刺史璜之弟,仕吴为镇南将军,封句容侯,食邑二千户,与孙皓俱降晋,拜议郎散骑常侍、尚书。六世祖谟,浚第三子,永嘉中为东海王越司马,领屯军随王出许昌。因败,仍复过江,为大将军王敦参军。敦为丞相,转军谘祭酒。后随敦南下,而情惧祸及,乃启分属籍,禁锢积年,晚起为车骑丞相参军,不就。升平四年卒,始别葬白石山之岭,赡湖北。高祖毗有理识,器干高奇,以文被黜,不肯游宦,州郡辟命并不就,后板授南安正佐,亦不起,元兴三年卒。曾祖兴公多才艺,叵营产殖,举郡功曹,察孝廉,除广晋县令,义熙二年卒。祖隆身长七尺五寸,美姿状,有气力,便鞍马,善骑射,好学,读书善写,兼解药性,常行拯救为务。行参征南中郎军事,侍从宋孝武伐逆有功,封晋安侯,除正佐,固辞。颜峻恃宠,就求宅以益佛寺,弗与,因辞官。见谮削爵,徙广州,后被恩除南海酉平县令,后监新会郡。大明五年,卒于彼。
fù huì zhēn bǎo, zì guó zhòng, sī tú jiàn ān wáng liú xiū rén pì wèi shì láng, qiān nán tái shì yù shǐ, chú jiāng xià xiào chāng xiāng. yì xián qí shè, shàn gǎo lì shū. jiā pín, yǐ xiě jīng wèi yè, yī zhǐ zhí jià sì shí, shū tǐ yǐ yáng xīn xiāo sī huà fǎ. shēn jiě yào shù, bó shè zi shǐ, hǎo wén zhāng, měi fēng yí, fán yóu cóng, yǔ xiāo sī huà wáng zhāo liú bǐng zhōu xuán, duō wèi zhū guì shèng suǒ shǎng yù. yuán huī sì nián dōng, xián shǐ fū tíng, tōng lín guó zhī hǎo, shén dé yǎ chēng. shēng píng yuán nián hái dōu, jù zhuàn yóu lì jì bìng shī shù qiān zì, jí suǒ zào wén zhāng děng, liú bǐng suǒ kàn, réng zhí shí tou shì wáng shī, wú fù bié běn, bù dé chuán shì. jiàn yuán sān nián yú xiàn wáng, bèi sàng hái zàng jiù mù. mǔ dōng hǎi hǎo fū rén, huì zhì zhàn, jīng xīn fó fǎ, jí zhōng, yǒu yì yān. xiān shì, zhēn bǎo xié jiā suí xiāo zhī yǐng zhōu, xiào jiàn èr nián, xiāo wáng. qí nián jiǔ yuè, mǔ jué yǒu shēn, réng mèng jiàn yī xiǎo qīng lóng, hū cóng shēn zhōng chū, zhí dōng xiàng ér shēng tiān, suì shì zhī, bú jiàn wěi. jì jué, mì yǔ bǐ qiū ní, yún: dì zǐ bì dāng shēng nán ér, yīng chū fēi fán rén, ér kǒng wú hòu. ní wèn qí gù, yǐ suǒ mèng dá. ní yún: jiāng chū jiā? yòu dá: shěn ěr yì shì suǒ yuàn. shí nián èr shí wǔ. qí dōng, réng suí xiāo bù wǔ hái dōu, zhù dōng fǔ shè táng qián cān zuǒ xiè zhōng. yǐ xiào jiàn sān nián tài suì bǐng shēn sì yuè sān shí rì jiǎ xū yè bàn, xiān shēng dàn yān. shì nián nǎi rùn sān yuè, míng rì shuò dàn, biàn shì xià zhì, mǔ jí mù yù ér qǐ, liǎo wú yú huàn.
父讳贞宝,字国重,司徒建安王刘休仁辟为侍郎,迁南台侍御史,除江夏孝昌相。亦闲骑射,善藁隶书。家贫,以写经为业,一纸直价四十,书体以羊欣、萧思话法。深解药术,博涉子史,好文章,美风仪,凡游从,与萧思话、王钊、刘秉週旋,多为诸贵胜所赏遇。元徽四年冬,衔使肤庭,通邻国之好,甚得雅称。升平元年还都,具撰游历记并诗数千字,及所造文章等,刘秉索看,仍值石头事亡失,无复别本,不得传世。建元三年于县亡,背丧还葬旧墓。母东海郝夫人,讳智湛,精心佛法,及终,有异焉。先是,贞宝携家随萧之郢州,孝建二年,萧亡。其年九月,母觉有娠,仍梦见一小青龙,忽从身中出,直东向而升天,遂视之,不见尾。既觉,密语比丘尼,云:弟子必当生男兒,应出非凡人,而恐无后。尼问其故,以所梦答。尼云:将出家?又答:审尔亦是所愿。时年二十五。其冬,仍随萧部伍还都,住东府射堂前参佐廨中。以孝建三年太岁丙申四月三十日甲戌夜半,先生诞焉。是年乃闰三月,明日朔旦,便是夏至,母即沐浴而起,了无余患。
xiān shēng sì wǔ suì biàn hǎo shū, jīn yóu yǒu liù suì, shí shū yǐ fāng fú chéng jiù. jiǔ suì shí suì dú lǐ jì shàng shū zhōu yì chūn qiū zá shū děng, pō yǐ zhǔ wén wèi yì. nián shí yī, wèi sī tú zuǒ zhǎng shǐ wáng zhāo zi hào bó shì. shí sān, fù yí zhái xí juǎn, suí lì bù shàng shū liú bǐng zhī huái nán jùn. shí wǔ guī dōu, yù qì zhōng wài xú zhòu shě, hòu réng lì bié zhái, cóng cǐ bù fù huán jiù lú. shí qī nǎi guān, cháng suí liú bǐng yǐn zhī dān yáng jùn, dé gěi zhàng xià shí, chū rù chéng jiù mǎ. bǐng dì èr nán yǔ, shǎo zhī míng, shí wéi sī tú jì jiǔ. yǔ yǎ hǎo wén jí, yǔ xiān shēng rì yè sōu xún, wèi cháng bù gòng wèi ér shí, tóng chē ér yóu. yǔ yǔ jiāng xiào, chǔ xuàn děng jù wèi shùn dì sì yǒu, gù zuì yǐ cái xué dé míng. yǔ zuò sòng dé sòng, lián zhū qī jǐng, dāng shì chēng jué. yǔ jì wáng hòu, wén zhāng jiē líng luò, xiān shēng yù wèi zuǎn jí, jìng bù néng dé. shì suì shēng míng yuán nián dōng, xiān shēng nián èr shí èr, suí liú dān yáng rù shí tou chéng, jiù yuán càn jiàn shì, xiān shēng yǔ hán bēn mí dàn tóng zhǎng wén xí, jí shì bài chéng kuì, jí dé bēn chū. yǔ jí dì gāi wèi shā mén yǐ táo, wéi rén suǒ huò, jiàn kāng yù sǐ, rén mò gǎn shì. xiān shēng gōng zì shōu bìn yì zàng, chá xíng jiù mù, yíng lǐ dōu bì, zì cǐ qì shì, xún shān ér zhǐ.
先生四五岁便好书,今犹有六岁,时书已方幅成就。九岁十岁读《礼记》、《尚书》、《週易》、《春秋》杂书等,颇以属文为意。年十一,为司徒左长史王钊子昊博士。十三,父贻宅席卷,随吏部尚书刘秉之淮南郡。十五归都,寓憩中外徐胄舍,后仍立别宅,从此不复还旧庐。十七乃冠,常随刘秉尹之丹阳郡,得给帐下食,出入乘厩马。秉第二男俣,少知名,时为司徒祭酒。俣雅好文籍,与先生日夜搜寻,未尝不共味而食,同车而游。俣与江敩,褚炫等俱为顺帝四友,故最以才学得名。俣作《宋德颂》,连珠七警,当世称绝。俣既亡后,文章皆零落,先生欲为纂集,竟不能得。是岁升明元年冬,先生年二十二,随刘丹阳入石头城,就袁粲建事,先生与韩贲、糜淡同掌文檄,及事败城溃,即得奔出。俣及第侅为沙门以逃,为人所获,建康狱死,人莫敢视。先生躬自收殡瘗葬,查硎旧墓,营理都毕,自此弃世,寻山而止。
zhí sòng qí zhī jì, wù qíng wèi ān, jì jié liú zōng, cháng huái yōu tì. fù nǎi yīn jì sēng zhēn qiú shì gāo dì yú xīn tíng, jí méng zhàng nèi qū shǐ. èr nián zhēng yuè, shěn yōu zhī píng, cóng hái dōng fǔ, gōng réng qiǎn shǐ shì dì wǔ xī jié liù xī gǎo shì dú, jiān zhù gōng jiān guǎn jì shì. xiān shēng shí nián èr shí sān, chú bā líng wáng shì láng. míng nián, shì cóng gāo zǔ dēng jí, hái tái zhù diàn nèi, chú tài wèi yù zhāng wáng shì láng. xiān shēng yún: gé yùn zhī jì, pō yǒu wēi qín, hé chǔ bù róng sān liǎng jiē jí? suì bù bài. yòu míng nián, suí ān chéng wáng chū zhèn shí tou. cì suì xià, dīng xiào chāng fǔ jūn yōu, shàng yǐng fèng yíng, dōng, hái dū ān cuò. shì zǔ jí wèi, yǐ zhèn wǔ jiàng jūn qǐ shì yí dū wáng shì dú. qí shì shì dú rèn jiē zǒng zhī jì shì, shǒu bǐ shì xuǎn xū yǒu wén cái zhě. xiān shēng yú jí xiōng nèi wài, yí lǐ biǎo zhāng, yuán jí jiān shū qǐ dié, mò bù jué zhòng, shù wáng shū zuǒ diǎn shū jiē chéng shòu yǐ wéi zhǔn gé. zhū shì dú duō yǒu cán dàn, pō zhì chán jí, xiān shēng yì rèn zhī, bù yǐ jiè yì. nián èr shí bā fú què, zhào bài zuǒ wèi diàn zhōng jiàng jūn, pō yù shí wàng. xiān shēng jīng, yì bù jiě suǒ yǐ, jí gào yǔ dào mǐn, lùn zhū qū zhì, yǔ wèi miàn qǐ wǔ dì, dì yún: xiān dì xī qīn mìng cǐ guān, qīng bù zhī yé? qí hé cí zhī! yǔ gào xiān shēng, xiān shēng kuì rán tàn yuē: xī bù shòu yù zhāng wáng shì láng, yú jīn wǔ nián, fān wèi cǐ zhí, yì mǎ fēi jì lù. yóu yù gù cí. yǔ qiè yán zhī yún: tài yuán yǐ lái, cǐ guān jiē yòng míng jiā, péi sōng zhī cóng cǐ zhuǎn yuán wài láng. dàn wèn rén cái, ruò guān hé suǒ wǎng jūn, kǒng wèi ěr wù wǒ shì. yǔ zǐ shí zhèng bèi wěi rèn zǒng zhī zhū wáng fǔ shì, xiān shēng bù huò yǐ ér bài yǐ. nián èr shí jiǔ, qīng xī gōng xīn chéng, dì yàn lè zhī, xiān shēng bài biǎo xiàn sòng, yòu yǒu fú màn róng yì shàng fù. yú shì chì qiǎn zhōng shū shěng shè rén liú xì xuān zhǐ bāo zàn, bìng chì yù jiù gōng jīn shí huì. yú shí shàng yì yù kè cǐ sòng yú shí bēi, wáng jiǎn jǔ yì ér zhǐ. shí xiàn fù zhě wǔ rén, wéi yǐ xiān shēng wèi zuì, jiāng yù qiān zhuó, huì mǔ yōu qù zhí, xún shòu zhèn wǔ jiàng jūn, qǐ tè cì jiǔ shí shěng lù, suí yí dū wáng fù jīng. dì yù xìng wǔ jìn gōng, xiān shēng fù zuò sòng, sòng chéng ér chē jià shì fèi, bù fù dé zòu yún. cǐ sòng tǐ zhì shuǎng jué, bèi shèng jiù gé. sān nián hái dōu, fāng chú fèng cháo qǐng, bài jìng, yàng yàng. yǔ cóng xiōng shū yún: xī shì huàn yīng yǐ tǐ zhōng dǎ duàn, bì qī sì shí zuǒ yòu zuò shàng shū láng, chū wèi zhè dōng yī hǎo míng xiàn, cū dé shān shuǐ, biàn tóu zān gāo mài. sù xī zhī zhì, wèi yán zhǐ zhǎng, jīn nián sān shí liù yǐ, fāng zuò fèng cháo qǐng, cǐ tóu lú kě zhī yǐ! bù rú zǎo qù, wú zì láo rǔ.
值宋齐之际,物情未安,既结刘宗,常怀忧惕。父乃因纪僧真求事高帝于新亭,即蒙帐内驱使。二年正月,沈攸之平,从还东府,公仍遣使侍弟五息絜、六息暠侍读,兼助公间管记事。先生时年二十三,除巴陵王侍郎。明年,侍从高祖登极,还台住殿内,除太尉、豫章王侍郎。先生云:革运之际,颇有微勤,何处不容三两阶级?遂不拜。又明年,随安成王出镇石头。次岁夏,丁孝昌府君忧,上郢奉迎,冬,还都安厝。世祖即位,以振武将军起侍宜都王侍读。齐世侍读任皆总知记室,手笔事选须有文才者。先生于吉凶内外,仪礼表章,爰及笺疏启牒,莫不绝众,数王书、佐典书皆承授以为准格。诸侍读多有惭惮,颇致谗嫉,先生亦任之,不以介意。年二十八服阕,召拜左卫殿中将军,颇郁时望。先生惊,亦不解所以,即告庾道敏,论诸屈滞,庾为面启武帝,帝云:先帝昔亲命此官,卿不知耶?其何辞之!庾告先生,先生喟然叹曰:昔不受豫章王侍郎,于今五年,翻为此职,驿马非骥騄。犹欲固辞。庾切言之云:太元已来,此官皆用名家,裴松之从此转员外郎。但问人才,若官何所枉君,恐为尔误我事。庾子时正被委任总知诸王府事,先生不获已而拜矣。年二十九,清溪宫新成,帝宴乐之,先生拜表献颂,又有伏曼容亦上赋。于是敕遣中书省舍人刘系宣旨褒赞,并敕豫旧宫金石会。于时上意欲刻此颂于石碑,王俭沮议而止。时献赋者五人,惟以先生为最,将欲迁擢,会母忧去职,寻授振武将军,起特赐酒食省禄,随宜都王赴京。帝欲幸武进宫,先生复作颂,颂成而车驾事废,不复得奏云。此颂体制爽绝,倍胜旧格。三年还都,方除奉朝请,拜竟,怏怏。与从兄书云:昔仕宦应以体中打断,必期四十左右作尚书郎,出为浙东一好名县,粗得山水,便投簪高迈。宿昔之志,谓言指掌,今年三十六矣,方作奉朝请,此头颅可知矣!不如早去,无自劳辱。
míng nián wǔ yuè, suì bài biǎo jiě zhí, qiú tuō yán lín, qīng yún zhī zhì, yú sī shǐ yǐ! shì suì yǒng míng shí yī nián rén shēn suì yě. xiān shēng chū yǐn, bù yù cí shěng, chū réng tuō cháo fú, guà shén hǔ mén, lù jīn jìng chū dōng tíng, yǐ yuē yǔ zuǒ yòu yuē: wù lìng rén zhī ěr. nǎi wǎng yǔ wáng yàn yǔ bié, yàn yún: zhǔ shàng xìng zhì yán zhì, bù xǔ rén zuò gāo qí shì, tuō zhì wǔ zhǐ, zuò yí zuì jiù, biàn kǒng wéi qīng cǐ zhì, jù kě zuò? xiān shēng hēi sī liáng jiǔ, dá yún: yú běn xùn zhì, fēi wéi míng, ruò yǒu cǐ lǜ, xī wèi suǒ yí? yú shì jí bù yì shěng, zhí shàng biǎo chén chéng. zhào cì bó shí pǐ zhú èr shí dìng, yòu bié chì yuè gěi shàng fú líng wǔ jīn bái mì èr dòu, yǐ gōng fú ěr. xiān shēng jì suì mìng, lǐ zhú dōng xià, zhòng bīn bìng jiàn yú zhēng lǔ tíng, jǔ jiǔ huī mèi, jiē yún: jiāng dōng bǐ lái wèi yǒu cǐ shì, nǎi jiàn jīn rì ěr! yú shì zhǐ yú jù róng zhī jù qū shān. xiān shēng yún: cǐ shān shì jīn tán dòng gōng, zhōu huí bǎi wǔ shí lǐ, míng yuē huá yáng zhī tiān, yǒu sān máo sī mìng zhī fǔ, gù míng yuē máo shān. suǒ yǐ zì chēng huá yáng yǐn jū, yì yóu shì ān zhī xuán yàn, zhì chuān zhī bào piáo. fán guà rén jiān shū shū, jiē yǐ cǐ hào dài míng. xiān shàn jī gǔ, xùn gǔ qī jīng, dà yì bèi jiě, ér bù hǎo lì yì, yì yú xiān rú, yì lùn wéi zhe zhǐ, bù shèn kǒu tán. yóu hǎo wǔ xíng yīn yáng, fēng jiǎo qì hòu tài yī dùn jiǎ xīng lì suàn shù shān chuān dì lǐ fāng guó suǒ chǎn, jí yī fāng xiāng yào fēn jì, chóng niǎo cǎo mù, kǎo xiào míng lèi, mò bù gāi xī. shàn lì shū, bù lèi cháng shì, bié zuò yī jiā, gǔ tǐ jìn mèi. qín qí qí shè, yì jiē lǐng kuò. cháng yán xīn zhōng héng rú míng jìng, chù xíng yù wù, bù jué yǒu zhì ài. wéi rén shǎo yōu qī, wú jí jìng, dàn āi yuè, yí xǐ nù. shí yǒu xíng yú yán jī zhě, yún jiē shì yù xiǎn shì lì wù, liǎo wú huān yùn yú xiōng jīn.
明年五月,遂拜表解职,求托岩林,青云之志,于斯始矣!是岁永明十一年壬申岁也。先生初隐,不欲辞省,出仍脱朝服,挂神虎门,鹿巾径出东亭,已约语左右曰:勿令人知尔。乃往与王晏语别,晏云:主上性至严治,不许人作高奇事,脱致忤旨,坐贻罪咎,便恐违卿此志,讵可作?先生嘿思良久,答云:余本徇志,非为名,若有此虑,奚为所宜?于是即不诣省,直上表陈诚。诏赐帛十疋、烛二十铤,又别敕月给上茯苓五斤、白蜜二斗,以供服饵。先生既遂命,理舳东下,众宾并饯于征虏亭,举酒挥袂,皆云:江东比来未有此事,乃见今日尔!于是止于句容之句曲山。先生云:此山是金坛洞宫,週回百五十里,名曰华阳之天,有三茅司命之府,故名曰茅山。所以自称华阳隐居,亦犹士安之玄晏,稚川之抱朴。凡絓人间书疏,皆以此号代名。先善稽古,训诂七经,大义备解,而不好立义,异于先儒,议论惟著纸,不甚口谈。尤好五行阴阳,风角气候、太一遁甲、星历算数、山川地里、方国所产,及医方香药分剂,虫鸟草木,考校名类,莫不该悉。善隶书,不类常式,别作一家,骨体劲媚。琴棋骑射,亦皆领括。常言心中恒如明镜,触形遇物,不觉有滞碍。为人少忧戚,无嫉竞,淡哀乐,夷喜怒。时有形于言迹者,云皆是欲显事厉物,了无欢愠于胸襟。
xiān shēng yǐ jiǎ zǐ yǐ chǒu bǐng yín sān nián zhī zhōng, jiù xìng shì guǎn zhǔ dōng yáng sūn yóu yuè, zī bǐng dào jiā fú tú jīng fǎ, suī xiāng chéng jiē shì zhēn běn, ér jīng lì mó xiě, yì suǒ wèi qiè zhě, yú shì gèng bó fǎng yuǎn jìn yǐ zhèng zhī. wù chén nián shǐ wǎng máo shān, biàn dé yáng xǔ shǒu shū zhēn jī, xīn rán gǎn jī. zhì gēng wǔ nián, yòu qǐ jiǎ dōng xíng zhè yuè, chǔ chù xún qiú líng yì. zhì kuài jī dà hóng shān, yè jū shì lóu huì míng, yòu dào yú yáo tài píng shān, yè jū shì dù jīng chǎn yòu dào shǐ níng qí shān yè fǎ shī zhōng yì shān yòu dào shǐ fēng tiān tāi shān yè zhū sēng biāo, jí zhū chù sù jiù dào shì. bìng dé zhēn rén yí jī shí yú juǎn, yóu lì shān shuǐ èr bǎi yú rì nǎi hái. yuán jí dōng yáng cháng shān wú xīng tiān mù shān, yú qián lín hǎi ān gù zhū míng shān, wú bù bì jiàn. shēn běn qīng jié, dēng zhì wú jiān. zhān xù hán qī, zhěng jiù wēi jí, jiù liáo jí yàng, zhāo xī wú juàn. qí bié yǒu yīn ēn mì huì, rén mò de zhī zhī. suī jiè rén shū, suí wù zhì dìng. zài rén jiān zhì shù shén duō, liǎo bù cún lù, jǐn tiáo xiān shēng suǒ zhuàn jì shì dào shū, míng mù rú zuǒ:
先生以甲子、乙丑、丙寅三年之中,就兴世馆主东阳孙游岳,咨禀道家符图经法,虽相承皆是真本,而经历模写,意所未惬者,于是更博访远近以正之。戊辰年始往茅山,便得杨许手书真迹,欣然感激。至庚午年,又启假东行浙越,处处寻求灵异。至会稽大洪山,谒居士娄慧明,又到余姚太平山,谒居士杜京产;又到始宁跂山谒法师钟义山;又到始丰天台山谒诸僧标,及诸处宿旧道士。并得真人遗迹十余卷,游历山水二百余日乃还。爰及东阳长山、吴兴天目山,于潜、临海、安固诸名山,无不毕践。身本轻捷,登陟无艰。瞻恤寒栖,拯救危急,救疗疾恙,朝夕无倦。其别有阴恩密惠,人莫得知之。虽借人书,随误治定。在人间制述甚多,了不存录,谨条先生所撰记世道书,名目如左:
xué yuàn shí zhì bǎi juǎn cǐ yī shū, xiān shēng cháng yún:" qún shū chuǎn zá, yù tàn yī shì, bù kě biàn jiǎn." nǎi chāo zhuàn gǔ jīn yào yòng, yǐ lèi xiāng cóng, wèi yī bǎi wǔ shí tiáo, míng wéi xué yuàn, bǐ yú huáng lǎn, shí bèi gāi bèi. jìn cì yì yǔ:" wú wú fù cǐ xiá, rǔ kě zhǒng chéng zhī. cǐ shū ruò bì, yú xué wèn shǒu bǐ jiā, wú fù tā xún zhī láo yǐ.". xiào jīng lún yǔ jí zhù bìng zì lì yì gòng yī zhì shí èr juǎn, sān lǐ xù gòng yī juàn, bìng zì zhù. zhù shàng shū máo shī xù gòng yī juàn zuǒ zhuàn yǐ yǒu liú shí hè dào yǎng zhù. yì lüè lì jí shì yì xù, bù jiǎ fù zhù. lǎo zi nèi wài jí zhù sì juǎn bìng zì lì yì. sān guó zhì zàn shù yī juàn, bào piáo zi zhù èr shí juǎn, shì yǔ quē zì èr juǎn yī lù wén gèng yǐ yì zào shì yǔ suǒ quē zhě. xù lín chuān kāng wáng shì shuō èr juǎn, tài gōng sūn wú shū lüè zhù èr juǎn, gǔ jīn zhōu jùn jì sān juǎn, bìng zào xī yù tú yī zhāng. dì wáng nián lì wǔ juǎn qǐ sān huáng zhì jí zhǒng zhú shū wèi zhèng, jiǎn wǔ shí jiā shū lì yì tóng gòng zhuàn zhī yě. zhēn yí jí sān juǎn, yù kuì jì sān juǎn shuō míng shān fú dì shì. qī yào xīn jiù shù èr juǎn, zhàn shì lüè yào yī juàn yǒu shí sān fǎ. fēng yǔ shuǐ hàn jī yì zhàn yào yī juàn yǒu shí fǎ. suàn shù yì shù zá zhì yī juàn, jǔ bǎi shì jí xiōng lì yī juàn. běn cǎo jīng zhù qī juǎn, zhǒu hòu bǎi yī fāng sān juǎn zēng bǔ gé shì. xiào yàn shī yòng yào fāng wǔ juǎn cǐ èr shí sì zhǒng bìng shì yòng suǒ zhuàn mù shū, yòu zuò xiāng shū xù shù yì jì xù, rú cǐ děng bìng zài jí zhōng. dēng zhēn yǐn jué sān zhì èr shí sì juǎn, cǐ yī jué jiē shì xiū xíng shàng zhēn dào jīng yào miào mì shì, bù yǐ chū shì. zhēn gào yī zhì qī juǎn cǐ yī gào bìng shì jìn xīng níng zhōng zhòng zhēn jiàng shòu yáng xǔ shǒu shū yí jī. gù jū shì yǐ zhuàn, duō yǒu lòu miù, gèng quán cì xù zhù zhī ěr, bù chū wài wén. mèng jì yī juàn cǐ yī jì xiān shēng zì jì suǒ mèng zhēng xiǎng shì, bù yǐ shì rén, hé dān yào zhū fǎ shì jié dù yī juàn, jí jīn dān yào bái yào fāng yī juàn, fú yún mǔ zhū shí yào xiāo huà sān shí liù shuǐ fǎ yī juàn, fú cǎo mù zá yào fǎ yī juàn, duàn gǔ mì fāng yī juàn, líng fāng mì ào yī juàn, xiāo chú sān shī zhū yào fǎ yī juàn, zhuàn jí fú qì dǎo yǐn fǎ yī juàn, jí rén jiān zhū què zāi huàn fǎ yī juàn cǐ jiǔ zhǒng, suǒ zhuàn jí dào shū, zì xiān shēng fán suǒ zhuàn jí, jiē juǎn duō xì shū dà juàn, tān yì tí lù, ruò dà shū jiē de shù sì, yòu yǒu tú xiàng zá jì shén duō, wèi dé yī èr jǐn zhī jǐn jiàn yě.
《学苑》十秩百卷此一书,先生常云:“群书舛杂,欲探一事,不可遍检。”乃钞撰古今要用,以类相从,为一百五十条,名为《学苑》,比于《皇览》,十倍该备。近赐翊语:“吾无复此暇,汝可踵成之。此书若毕,于学问手笔家,无复他寻之劳矣。”。《孝经》、《论语集注》并自立意共一秩十二卷,《三礼序》共一卷,并自注。注《尚书》、《毛诗序》共一卷《左传》已有刘实、贺道养注。《易略例》即是《易序》,不假复注。《老子内外集注》四卷并自立意。《三国志赞述》一卷,《抱朴子注》二十卷,《世语阙字》二卷依陆文更以意造《世语》所阙者。《续临川康王世说》二卷,《太公孙吴书略注》二卷,《古今州郡记》三卷,并造《西域图》一张。《帝王年历》五卷起三皇至汲冢竹书为正,检五十家书历异同共撰之也。《真仪集》三卷,《玉匮记》三卷说名山福地事。《七曜新旧术》二卷,《占筮略要》一卷有十三法。《风雨水旱饥疫占要》一卷有十法。《算数艺术杂志》一卷,《举百事吉凶历》一卷。《本草经注》七卷,《肘后百一方》三卷增补葛氏。《效验施用药方》五卷此二十四种并世用所撰目书,又作《相书序》《述异记序》,如此等并在集中。《登真隐诀》三秩二十四卷,此一诀皆是修行上真道经要妙秘事,不以出世。《真诰》一秩七卷此一诰并是晋兴宁中众真降授杨许手书遗迹。顾居士已撰,多有漏谬,更诠次叙注之尔,不出外闻。《梦记》一卷此一记先生自记所梦征想事,不以示人,《合丹药诸法式节度》一卷,《集金丹药白要方》一卷,《服云母诸石药消化三十六水法》一卷,《服草木杂药法》一卷,《断谷秘方》一卷,《灵方秘奥》一卷,《消除三尸诸要法》一卷,撰集《服气导引法》一卷,集《人间诸却灾患法》一卷此九种,所撰集道书,自先生凡所撰集,皆卷多细书大卷,贪易提录,若大书皆得数四,又有图象杂记甚多,未得一二尽知尽见也。
yòu zuò hún tiān xiàng, gāo sān chǐ xǔ, dì jū zhōng yāng, tiān zhuǎn ér dì bù dòng. èr shí bā xiù dù shù, qī yào háng dào, hūn míng zhōng xīng, jiàn fú zǎo wǎn, yǐ jī zhuǎn zhī, xī yǔ tiān xiàng huì. yún cǐ xiū dào suǒ xū, fēi dàn shǐ guān jiā yòng. yòu yù yīn liú shuǐ zuò zì rán lòu kè, shǐ shí èr shí lún zhuàn xún huán, bù xū shǒu shì, ér huàn shān jiàn shuǐ yì shēng tái gòu, cēn cī bù dìng, shì gù wèi lì.
又作浑天象,高三尺许,地居中央,天转而地不动。二十八宿度数,七曜行道,昏明中星,见伏早晚,以机转之,悉与天相会。云此修道所须,非但史官家用。又欲因流水作自然漏刻,使十二时轮转循环,不须守视,而患山涧水易生苔垢,参差不定,是故未立。
xiān shēng xíng xì, shēn cháng qī chǐ èr cùn, yāo zhǐ wéi èr chǐ liù cùn. báo pí fū, lù jīn gǔ, qīng bái sè, cháng tóu miàn, shū méi mù, bí xiǎo ér píng zhí, zhǎng é sǒng ěr, zuǒ ěr nèi lún yǒu dà hēi zhì rú dòu, ěr liǎng kǒng lǐ gè yǒu shí yú dà máo chū wài èr sān cùn. fāng yí tū bìn, lù sǎng shǎo xū fà. yòu jiān shàng yǒu yī zǐ zhì rú liǎng qián dà, yòu gǔ nèi yǒu shù shí xì hēi zǐ, duō zuò qī xīng xíng, qǐ zhèng fāng, rú tiě qiāng jiǎo. yǎn zhōng cháng jiàn yǒu yì guāng xiàng. zuǒ yòu gè lèi, wèi cháng yán qí zhuàng. wén rén shuō, xiǎo lái běn shén yí duān jié, shí wǔ yǐ shàng, mí wèi měi mào, měi chū, lù rén duō tàn xiàn. suī dōng yuè xíng, cháng zhí shàn zì zhàng. nián èr shí jiǔ shí, yú shí tou chéng hū dé bìng, bù zhī rén shì, ér bù fú yào, bù yǐn shí. jīng qī rì, nǎi huò rán zì chà, shuō duō yǒu suǒ dǔ jiàn shì. cóng cǐ róng sè shòu cuì, yán yīn yì diē dàng chǎn huǎn, suì zhì jīn bù dé fù cháng. yīn xiǎng běn qīng zhèng, dà xiǎo chēng xíng, yán cí lǜ yì wú zī zhì. xíng bù jǔ dòng, piān piān qīng lì, yán yí hé míng bù yán yì, xiǎo dà jiàn zhī, jiē lè yuè fù, ér zì lìng rén wèi fú. mén tú xū fù, chéng fèng zhī sù, yǒu rú gōng tíng. xiǎo lái yú rén yǒu gé, shù suì biàn bù yú rén gòng ōu zhù yǐn shí. jí zhǎng, yóu chù sù xī, cháng zì rán ān zhì. xìng bù cháo diào, shì zhōng xì xuè, yī qiè bù wéi. wéi rén qiáng jīng hún, yè xíng dú sù, wú suǒ yí wèi, yī shēng bù shí yǎn. rù shān yǐ lái, jīn hè wèi cháng lí tǐ.
先生形细,身长七尺二寸,腰止围二尺六寸。薄皮肤,露筋骨,青白色,长头面,疏眉目,鼻小而平直,长额耸耳,左耳内轮有大黑志如豆,耳两孔里各有十余大毛出外二三寸。方颐秃鬓,露颡少须发。右肩上有一紫志如两钱大,右股内有数十细黑子,多作七星形,起正方,如铁枪脚。眼中常见有异光象。左右各类,未尝言其状。闻人说,小来本神仪端洁,十五已上,弥为美茂,每出,路人多叹羡。虽冬月行,常执扇自障。年二十九时,于石头城忽得病,不知人事,而不服药,不饮食。经七日,乃豁然自差,说多有所睹见事。从此容色瘦瘁,言音亦跌宕阐缓,遂至今不得复常。音响本清正,大小称形,言词率易无姿制。行步举动,翩翩轻利,颜仪和明不严毅,小大见之,皆乐悦附,而自令人畏服。门徒胥附,承奉祗肃,有如宫庭。小来与人有隔,数岁便不与人共瓯箸饮食。及长,游处宿息,常自然安置。性不嘲调,世中戏谑,一切不为。为人强精魂,夜行独宿,无所疑畏,一生不识魇。入山以来,巾褐未尝离体。
liáng máo shān zhēn bái xiān shēng chuán táng lǐ bó zhuàn
◎梁茅山贞白先生传 ──唐李渤撰
wú jīng mù táo jùn qī dài sūn, míng hóng jǐng, zì tōng míng, dān yáng mò líng rén yě. chū shēn, mǔ mèng rì jīng zài huái, bìng èr tiān rén jiàng, shǒu zhí xiāng lú. jué yǔ zuǒ yòu yuē: dāng yùn nán zǐ fēi fán rén, yì kǒng wú hòu. jí shēng biāo yì, yòu ér cōng shí, chéng ér bó dá. yīn dú shén xiān chuán, biàn yǒu chéng yún yù lóng zhī zhì. nián shí qī, yǔ jiāng xiào chǔ xuàn liú yǔ wèi sòng shēng míng sì yǒu. shì qí, lì shǔ wáng shì dú, jiē zǒng jì shì, jiān shū jīng lì, wéi shí suǒ zhòng shī fǎ. jí qīng xī gōng chéng, xiàn sòng, xuān zhǐ bāo zàn, wú yù kè shí, wáng jiǎn yì yì nǎi zhǐ. nián èr shí yú fú dào, hòu jiù xìng shì guǎn sūn xiān shēng zī bǐng jīng fǎ, jīng háng dào yào, dài tōng yōu dòng wēi. zhuǎn fèng cháo qǐng, nǎi bài biǎo jiě zhí, dá zhào yōu tàn, cì yǔ shén hòu. gōng qīng zǔ zhī zhēng lǔ tíng, gōng zhàng shén shèng, xián yún zì qí yǐ lái, wèi yǒu sī shì. suì rù máo shān, yòu dé yáng xǔ zhēn shū, suì dēng yán zào jìng, zì chēng huá yáng yǐn jū, shū shū yì rú cǐ dài míng. tè ài sōng fēng, tíng yuàn jiē zhí, měi wén qí xiǎng, biàn xīn rán wéi lè. zhì míng dì, yù yíng wǎng jiǎng shān, kěn cí dé zhǐ, rán chì mìng xiǎng lài, héng wèi fán jù. nǎi zào sān céng lóu, xiān shēng jū qí shàng, dì zǐ jū zhōng, jiē bīn yú qí xià, lìng yī xiǎo shù chuán dù ér yǐ. qián guāng yǐn yào, nèi xiū mì mì, shēn chéng suǒ yì, yuǎn shǔ xiá rén, kě wèi gǎn ér suì tōng zhě yě. shēn cháng qī chǐ bā cùn, wéi xìng yuán tōng qiān jǐn, xīn rú míng jìng, yù wù sī yīng. shǎo yōu qī, wú jí jìng, miè xǐ nù, dàn āi yuè, huò yǒu xíng yú yán jī zhě, shì xiǎn shì lì wù. shēn mù zhāng liáng zhī wéi rén, lǜ rèn qīng xū, piāo piāo rán héng yǒu yún jiān qì. qí suǒ xiū wéi, jiē zì dé yú xīn, fēi bàng shí néng jí. yóu cháng yú quán zhèng wěi miù, dì lǐ lì suàn, wén bù kōng fā, chéng jí wéi tǐ. zào hún tiān yí, zhuǎn zhī yǔ tiān xiàng huì. qí zuǎn zhēn gào yǐn jué, zhù lǎo zi děng shū èr bǎi yú juǎn. zhì yǒng yuán èr nián, shēn tuō xiàng huì. jí liáng wǔ dì gé mìng, yì guó hào wèi dìng, xiān shēng nǎi yǐn zhū chèn jì, liáng shì yìng yùn zhī fú. yòu zé jiāo chán rì, líng yàn zhāo zhù, chì shǐ rù shān, xuān zhǐ chóu xiè. dì jì zǎo yǔ zhī yóu, zì cǐ zhī hòu, dòng jìng bì bào. xiān shēng jì dé mì jué, yǐ wéi shén dān kě chéng, héng kǔ wú yào, dì jiē gěi zhī. yòu shǒu chì zī yà, xiān shēng huà liǎng niú, yī niú sàn fàng yú shuǐ cǎo zhī jiān, yī niú zhe jīn lóng tóu, yǒu rén zhí shéng, yǐ zhàng qū zhī. dì xiào yuē: cǐ rén wú suǒ qiú, yù xiào yè wěi guī, qǐ yǒu kě zhì zhī lǐ? shí yǒu dà shì, wú bù qián yǐ zòu chén, shí rén wèi wèi shān zhōng zǎi xiàng. yǐ dà tōng chū xiàn dāo èr, yī míng shàn shèng, èr míng chéng shèng, wèi jiā bǎo. liáng dì jīn lóu zǐ yún: yú yǐn shì zhòng táo zhēn bái, shì dài fū zhòng zhōu hóng zhèng. qí yú yì lǐ, jīng bó wú qióng, yì yī shí míng shì yě. xiān shēng cháng zuò shī yún: yí fǔ rèn sǎn dàn, píng shū zuò tán kōng, bù yán zhāo yáng diàn, huà zuò chán yú gōng. qí shí rén shì jìng tán xuán lǐ, bù xí wǔ shì, hóu jǐng zhī nán, bìng rú suǒ yán. dà tóng èr nián gào huà, shí nián bā shí wǔ, yán sè bù biàn, qū shēn rú cháng, wū zhōng yǒu xiāng qì, jī rì bù sàn. zhào zèng zhōng sàn dài fū shì yuē zhēn bái xiān shēng, réng qiǎn shè rén jiān hù sāng shì mǎ shū dé dào chuán yún:" shòu péng lái xiān jiān.". dì zǐ shù shí rén, wéi wáng yuǎn zhī lù yì chōng chēng shàng zú yān.
吴荆牧陶浚七代孙,名弘景,字通明,丹阳秣陵人也。初娠,母梦日精在怀,并二天人降,手执香炉。觉语左右曰:当孕男子非凡人,亦恐无后。及生标异,幼而聪识,成而博达。因读《神仙传》,便有乘云驭龙之志。年十七,与江敩、褚炫、刘俣为宋升明四友。仕齐,历数王侍读,皆总记室,笺疏精丽,为时所重师法。及清溪宫成,献颂,宣旨褒赞,无欲刻石,王俭议异乃止。年二十余服道,后就兴世馆孙先生谘禀经法,精行道要,殆通幽洞微。转奉朝请,乃拜表解职,答诏优叹,赐与甚厚。公卿祖之征虏亭,供帐甚盛,咸云自齐已来,未有斯事。遂入茅山,又得杨许真书,遂登岩造静,自称华阳隐居,书疏亦如此代名。特爱松风,庭院皆植,每闻其响,便欣然为乐。至明帝,欲迎往蒋山,恳辞得止,然敕命饷赉,恒为烦剧。乃造三层楼,先生居其上,弟子居中,接宾于其下,令一小竖传度而已。潜光隐曜,内修秘密,深诚所诣,远属霞人,可谓感而遂通者也。身长七尺八寸,为性圆通谦谨,心如明镜,遇物斯应。少忧戚,无嫉竞,灭喜怒,澹哀乐,或有形于言迹者,是显事厉物。深慕张良之为人,率任轻虚,飘飘然恒有云间器。其所修为,皆自得于心,非傍识能及。尤长于铨正伪谬,地理历算,文不空发,成即为体。造浑天仪,转之与天相会。其纂《真诰》、《隐诀》,注《老子》等书二百余卷。至永元二年,深托向晦。及梁武帝革命,议国号未定,先生乃引诸谶记,梁是应运之符。又择郊禅日,灵验昭著,敕使入山,宣旨酬谢。帝既早与之游,自此之后,动静必报。先生既得秘诀,以为神丹可成,恒苦无药,帝皆给之。又手敕咨迓,先生画两牛,一牛散放于水草之间,一牛著金笼头,有人执绳,以杖驱之。帝笑曰:此人无所求,欲效曳尾龟,岂有可致之理?时有大事,无不前已奏陈,时人谓为山中宰相。以大通初献刀二,一名善胜,二名成胜,为佳宝。梁帝《金楼子》云:于隐士重陶贞白,士大夫重週弘正。其于义理,精博无穷,亦一时名士也。先生常作诗云:夷甫任散诞,平叔坐谈空,不言朝阳殿,化作单于宫。其时人事竞谈玄理,不习武事,侯景之难,并如所言。大同二年告化,时年八十五,颜色不变,屈伸如常,屋中有香气,积日不散。诏赠中散大夫谥曰贞白先生,仍遣舍人监护丧事马枢《得道传》云:“授蓬莱仙监。”。弟子数十人,唯王远知、陆逸冲称上足焉。