táo xiān shēng xiǎo chuán wú xìng xiè yuè yǒng míng shí nián zuò
◎陶先生小傳 ──吳興謝瀹永明十年作
xiān shēng huì hóng jǐng, dān yáng rén yě. yòu biāo yì cāo, cōng míng duō shí, wǔ jīng zi shǐ, jiē xī xiáng jiū. shàn shū, dé gǔ jīn fǎ. bù kěn hūn huàn, yǐ zī yíng wèi lì, qiě báo yóu xià wèi, wèi yí dū wáng shì dú. nián èr shí yú, biàn shāo jiù fú shí, zūn háng dào yào, suǒ de fú wén miào fǎ, bìng shì zhēn rén yí jī. yú shì yè xíng jiàn jìn, nǎi fú yī zhǐ yú máo shān yān. guān qí shén yí míng xiù, pàn lài yǒu guāng, xíng xì zhǎng xiàng, ěr jiān jiǎo jiǎo, xiǎn rán yì zhòng yǐ.
先生諱弘景,丹陽人也。幼標異操,聰明多識,五經子史,皆悉詳究。善書,得古今法。不肯婚宦,以資營未立,且薄游下位,為宜都王侍讀。年二十餘,便稍就服食,遵行道要,所得符文妙法,並是真人遺蹟。於是業行漸進,乃拂衣止於茅山焉。觀其神儀明秀,盼睞有光,形細長項,耳間矯矯,顯然異眾矣。
huá yáng yǐn jū xiān shēng běn qǐ lù cóng zi yì zì mù yǔ zhuàn
◎華陽隱居先生本起錄 ──從子翊字木羽撰
yǒng míng shí nián, tài suì jǐ mǎo, xiè zhān shì yuè xiān cóng wú xìng hái, wén xiān shēng yǐ cí shì rù shān, shén huái jiē shǎng. yú lù zhōng réng wèi qián chuán, suī wèi néng jiū qià, ér cū jǔ dà gāng, yǒu shì wáng yòu jūn zuò xǔ xiān shēng chuán. yì cóng shū yǐn jū, xiān shēng huì hóng jǐng, zì tōng míng, dān yáng rén yě. zhái zài bái yáng xiàng nán gāng zhī dōng, sòng chū tǔ duàn, réng gē mò líng xiàn xī xiāng zhī tóng xià lǐ, zhì jīn jū zhī.
永明十年,太歲己卯,謝詹事瀹先從吳興還,聞先生已辭世入山,甚懷嗟賞。於路中仍為前傳,雖未能究洽,而粗舉大綱,有似王右軍作《許先生傳》。翊從叔隱居,先生諱弘景,字通明,丹陽人也。宅在白楊巷南岡之東,宋初土斷,仍割秣陵縣西鄉之桐下里,至今居之。
táo shì běn jì zhōu píng yáng rén, dì yáo táo táng zhī miáo yì yě. yáo zhì jì zhōu píng yáng, gù yīn jū yān. hàn xìng, yǒu táo shě wèi gāo zǔ yòu sī mǎ, zi qīng zhuó wèi zhì chéng xiàng. shí sān shì zǔ chāo, hàn mò dù jiāng, shǐ jū dān yáng. qī shì zǔ jùn, jiāo zhōu cì shǐ huáng zhī dì, shì wú wèi zhèn nán jiāng jūn, fēng jù róng hóu, shí yì èr qiān hù, yǔ sūn hào jù jiàng jìn, bài yì láng sàn qí cháng shì shàng shū. liù shì zǔ mó, jùn dì sān zi, yǒng jiā zhōng wèi dōng hǎi wáng yuè sī mǎ, lǐng tún jūn suí wáng chū xǔ chāng. yīn bài, réng fù guò jiāng, wèi dà jiāng jūn wáng dūn cān jūn. dūn wèi chéng xiàng, zhuǎn jūn zī jì jiǔ. hòu suí dūn nán xià, ér qíng jù huò jí, nǎi qǐ fēn shǔ jí, jìn gù jī nián, wǎn qǐ wèi chē qí chéng xiàng cān jūn, bù jiù. shēng píng sì nián zú, shǐ bié zàng bái shí shān zhī lǐng, shàn hú běi. gāo zǔ pí yǒu lǐ shí, qì gàn gāo qí, yǐ wén bèi chù, bù kěn yóu huàn, zhōu jùn pì mìng bìng bù jiù, hòu bǎn shòu nán ān zhèng zuǒ, yì bù qǐ, yuán xìng sān nián zú. zēng zǔ xìng gōng duō cái yì, pǒ yíng chǎn zhí, jǔ jùn gōng cáo, chá xiào lián, chú guǎng jìn xiàn lìng, yì xī èr nián zú. zǔ lóng shēn zhǎng qī chǐ wǔ cùn, měi zī zhuàng, yǒu qì lì, biàn ān mǎ, shàn qí shè, hǎo xué, dú shū shàn xiě, jiān jiě yào xìng, cháng xíng zhěng jiù wèi wù. xíng cān zhēng nán zhōng láng jūn shì, shì cóng sòng xiào wǔ fá nì yǒu gōng, fēng jìn ān hóu, chú zhèng zuǒ, gù cí. yán jùn shì chǒng, jiù qiú zhái yǐ yì fó sì, fú yǔ, yīn cí guān. jiàn zèn xuē jué, xǐ guǎng zhōu, hòu bèi ēn chú nán hǎi yǒu píng xiàn lìng, hòu jiān xīn huì jùn. dà míng wǔ nián, zú yú bǐ.
陶氏本冀州平陽人,帝堯陶唐之苗裔也。堯治冀州平陽,故因居焉。漢興,有陶舍為高祖右司馬,子青擢位至丞相。十三世祖超,漢末渡江,始居丹陽。七世祖浚,交州刺史璜之弟,仕吳為鎮南將軍,封句容侯,食邑二千戶,與孫皓俱降晉,拜議郎散騎常侍、尚書。六世祖謨,浚第三子,永嘉中為東海王越司馬,領屯軍隨王出許昌。因敗,仍復過江,為大將軍王敦參軍。敦為丞相,轉軍諮祭酒。後隨敦南下,而情懼禍及,乃啟分屬籍,禁錮積年,晚起為車騎丞相參軍,不就。昇平四年卒,始別葬白石山之嶺,贍湖北。高祖毗有理識,器干高奇,以文被黜,不肯遊宦,州郡辟命並不就,後板授南安正佐,亦不起,元興三年卒。曾祖興公多才藝,叵營產殖,舉郡功曹,察孝廉,除廣晉縣令,義熙二年卒。祖隆身長七尺五寸,美姿狀,有氣力,便鞍馬,善騎射,好學,讀書善寫,兼解藥性,常行拯救為務。行參征南中郎軍事,侍從宋孝武伐逆有功,封晉安侯,除正佐,固辭。顏峻恃寵,就求宅以益佛寺,弗與,因辭官。見譖削爵,徙廣州,後被恩除南海酉平縣令,後監新會郡。大明五年,卒於彼。
fù huì zhēn bǎo, zì guó zhòng, sī tú jiàn ān wáng liú xiū rén pì wèi shì láng, qiān nán tái shì yù shǐ, chú jiāng xià xiào chāng xiāng. yì xián qí shè, shàn gǎo lì shū. jiā pín, yǐ xiě jīng wèi yè, yī zhǐ zhí jià sì shí, shū tǐ yǐ yáng xīn xiāo sī huà fǎ. shēn jiě yào shù, bó shè zi shǐ, hǎo wén zhāng, měi fēng yí, fán yóu cóng, yǔ xiāo sī huà wáng zhāo liú bǐng zhōu xuán, duō wèi zhū guì shèng suǒ shǎng yù. yuán huī sì nián dōng, xián shǐ fū tíng, tōng lín guó zhī hǎo, shén dé yǎ chēng. shēng píng yuán nián hái dōu, jù zhuàn yóu lì jì bìng shī shù qiān zì, jí suǒ zào wén zhāng děng, liú bǐng suǒ kàn, réng zhí shí tóu shì wáng shī, wú fù bié běn, bù dé chuán shì. jiàn yuán sān nián yú xiàn wáng, bèi sàng hái zàng jiù mù. mǔ dōng hǎi hǎo fū rén, huì zhì zhàn, jīng xīn fó fǎ, jí zhōng, yǒu yì yān. xiān shì, zhēn bǎo xié jiā suí xiāo zhī yǐng zhōu, xiào jiàn èr nián, xiāo wáng. qí nián jiǔ yuè, mǔ jué yǒu shēn, réng mèng jiàn yī xiǎo qīng lóng, hū cóng shēn zhōng chū, zhí dōng xiàng ér shēng tiān, suì shì zhī, bù jiàn wěi. jì jué, mì yǔ bǐ qiū ní, yún: dì zǐ bì dāng shēng nán ér, yīng chū fēi fán rén, ér kǒng wú hòu. ní wèn qí gù, yǐ suǒ mèng dá. ní yún: jiāng chū jiā? yòu dá: shěn ěr yì shì suǒ yuàn. shí nián èr shí wǔ. qí dōng, réng suí xiāo bù wǔ hái dōu, zhù dōng fǔ shè táng qián cān zuǒ xiè zhōng. yǐ xiào jiàn sān nián tài suì bǐng shēn sì yuè sān shí rì jiǎ xū yè bàn, xiān shēng dàn yān. shì nián nǎi rùn sān yuè, míng rì shuò dàn, biàn shì xià zhì, mǔ jí mù yù ér qǐ, le wú yú huàn.
父諱貞寶,字國重,司徒建安王劉休仁闢為侍郎,遷南台侍御史,除江夏孝昌相。亦閒騎射,善藁隸書。家貧,以寫經為業,一紙直價四十,書體以羊欣、蕭思話法。深解藥術,博涉子史,好文章,美風儀,凡游從,與蕭思話、王釗、劉秉週旋,多為諸貴勝所賞遇。元徽四年冬,銜使膚庭,通鄰國之好,甚得雅稱。昇平元年還都,具撰遊歷記並詩數千字,及所造文章等,劉秉索看,仍值石頭事亡失,無復別本,不得傳世。建元三年於縣亡,背喪還葬舊墓。母東海郝夫人,諱智湛,精心佛法,及終,有異焉。先是,貞寶攜家隨蕭之郢州,孝建二年,蕭亡。其年九月,母覺有娠,仍夢見一小青龍,忽從身中出,直東向而升天,遂視之,不見尾。既覺,密語比丘尼,云:弟子必當生男兒,應出非凡人,而恐無後。尼問其故,以所夢答。尼云:將出家?又答:審爾亦是所願。時年二十五。其冬,仍隨蕭部伍還都,住東府射堂前參佐廨中。以孝建三年太歲丙申四月三十日甲戌夜半,先生誕焉。是年乃閏三月,明日朔旦,便是夏至,母即沐浴而起,了無餘患。
xiān shēng sì wǔ suì biàn hǎo shū, jīn yóu yǒu liù suì, shí shū yǐ fāng fú chéng jiù. jiǔ suì shí suì dú lǐ jì shàng shū zhōu yì chūn qiū zá shū děng, pō yǐ shǔ wén wèi yì. nián shí yī, wèi sī tú zuǒ zhǎng shǐ wáng zhāo zi hào bó shì. shí sān, fù yí zhái xí juǎn, suí lì bù shàng shū liú bǐng zhī huái nán jùn. shí wǔ guī dōu, yù qì zhōng wài xú zhòu shě, hòu réng lì bié zhái, cóng cǐ bù fù hái jiù lú. shí qī nǎi guān, cháng suí liú bǐng yǐn zhī dān yáng jùn, dé gěi zhàng xià shí, chū rù chéng jiù mǎ. bǐng dì èr nán yǔ, shǎo zhī míng, shí wèi sī tú jì jiǔ. yǔ yǎ hǎo wén jí, yǔ xiān shēng rì yè sōu xún, wèi cháng bù gòng wèi ér shí, tóng chē ér yóu. yǔ yǔ jiāng xiào, chǔ xuàn děng jù wèi shùn dì sì yǒu, gù zuì yǐ cái xué dé míng. yǔ zuò sòng dé sòng, lián zhū qī jǐng, dāng shì chēng jué. yǔ jì wáng hòu, wén zhāng jiē líng luò, xiān shēng yù wèi zuǎn jí, jìng bù néng dé. shì suì shēng míng yuán nián dōng, xiān shēng nián èr shí èr, suí liú dān yáng rù shí tóu chéng, jiù yuán càn jiàn shì, xiān shēng yǔ hán bì mí dàn tóng zhǎng wén xí, jí shì bài chéng kuì, jí dé bēn chū. yǔ jí dì gāi wèi shā mén yǐ táo, wèi rén suǒ huò, jiàn kāng yù sǐ, rén mò gǎn shì. xiān shēng gōng zì shōu bìn yì zàng, chá xíng jiù mù, yíng lǐ dōu bì, zì cǐ qì shì, xún shān ér zhǐ.
先生四五歲便好書,今猶有六歲,時書已方幅成就。九歲十歲讀《禮記》、《尚書》、《週易》、《春秋》雜書等,頗以屬文為意。年十一,為司徒左長史王釗子昊博士。十三,父貽宅席捲,隨吏部尚書劉秉之淮南郡。十五歸都,寓憩中外徐胄舍,後仍立別宅,從此不復還舊廬。十七乃冠,常隨劉秉尹之丹陽郡,得給帳下食,出入乘廄馬。秉第二男俁,少知名,時為司徒祭酒。俁雅好文籍,與先生日夜搜尋,未嘗不共味而食,同車而游。俁與江斆,褚炫等俱為順帝四友,故最以才學得名。俁作《宋德頌》,連珠七警,當世稱絕。俁既亡後,文章皆零落,先生欲為纂集,竟不能得。是歲升明元年冬,先生年二十二,隨劉丹陽入石頭城,就袁粲建事,先生與韓賁、糜淡同掌文檄,及事敗城潰,即得奔出。俁及第侅為沙門以逃,為人所獲,建康獄死,人莫敢視。先生躬自收殯瘞葬,查硎舊墓,營理都畢,自此棄世,尋山而止。
zhí sòng qí zhī jì, wù qíng wèi ān, jì jié liú zōng, cháng huái yōu tì. fù nǎi yīn jì sēng zhēn qiú shì gāo dì yú xīn tíng, jí méng zhàng nèi qū shǐ. èr nián zhēng yuè, shěn yōu zhī píng, cóng hái dōng fǔ, gōng réng qiǎn shǐ shì dì wǔ xī jié liù xī gǎo shì dú, jiān zhù gōng jiān guǎn jì shì. xiān shēng shí nián èr shí sān, chú bā líng wáng shì láng. míng nián, shì cóng gāo zǔ dēng jí, hái tái zhù diàn nèi, chú tài wèi yù zhāng wáng shì láng. xiān shēng yún: gé yùn zhī jì, pō yǒu wēi qín, hé chù bù róng sān liǎng jiē jí? suì bù bài. yòu míng nián, suí ān chéng wáng chū zhèn shí tóu. cì suì xià, dīng xiào chāng fǔ jūn yōu, shàng yǐng fèng yíng, dōng, hái dū ān cuò. shì zǔ jí wèi, yǐ zhèn wǔ jiāng jūn qǐ shì yí dū wáng shì dú. qí shì shì dú rèn jiē zǒng zhī jì shì, shǒu bǐ shì xuǎn xū yǒu wén cái zhě. xiān shēng yú jí xiōng nèi wài, yí lǐ biǎo zhāng, yuán jí jiān shū qǐ dié, mò bù jué zhòng, shù wáng shū zuǒ diǎn shū jiē chéng shòu yǐ wèi zhǔn gé. zhū shì dú duō yǒu cán dàn, pō zhì chán jí, xiān shēng yì rèn zhī, bù yǐ jiè yì. nián èr shí bā fú què, zhào bài zuǒ wèi diàn zhōng jiāng jūn, pō yù shí wàng. xiān shēng jīng, yì bù jiě suǒ yǐ, jí gào yǔ dào mǐn, lùn zhū qū zhì, yǔ wèi miàn qǐ wǔ dì, dì yún: xiān dì xī qīn mìng cǐ guān, qīng bù zhī yé? qí hé cí zhī! yǔ gào xiān shēng, xiān shēng kuì rán tàn yuē: xī bù shòu yù zhāng wáng shì láng, yú jīn wǔ nián, fān wèi cǐ zhí, yì mǎ fēi jì lù. yóu yù gù cí. yǔ qiè yán zhī yún: tài yuán yǐ lái, cǐ guān jiē yòng míng jiā, péi sōng zhī cóng cǐ zhuǎn yuán wài láng. dàn wèn rén cái, ruò guān hé suǒ wǎng jūn, kǒng wèi ěr wù wǒ shì. yǔ zi shí zhèng bèi wěi rèn zǒng zhī zhū wáng fǔ shì, xiān shēng bù huò yǐ ér bài yǐ. nián èr shí jiǔ, qīng xī gōng xīn chéng, dì yàn lè zhī, xiān shēng bài biǎo xiàn sòng, yòu yǒu fú màn róng yì shàng fù. yú shì chì qiǎn zhōng shū shěng shè rén liú xì xuān zhǐ bāo zàn, bìng chì yù jiù gōng jīn shí huì. yú shí shàng yì yù kè cǐ sòng yú shí bēi, wáng jiǎn jǔ yì ér zhǐ. shí xiàn fù zhě wǔ rén, wéi yǐ xiān shēng wèi zuì, jiāng yù qiān zhuó, huì mǔ yōu qù zhí, xún shòu zhèn wǔ jiāng jūn, qǐ tè cì jiǔ shí shěng lù, suí yí dū wáng fù jīng. dì yù xìng wǔ jìn gōng, xiān shēng fù zuò sòng, sòng chéng ér chē jià shì fèi, bù fù dé zòu yún. cǐ sòng tǐ zhì shuǎng jué, bèi shèng jiù gé. sān nián hái dōu, fāng chú fèng cháo qǐng, bài jìng, yàng yàng. yǔ cóng xiōng shū yún: xī shì huàn yīng yǐ tǐ zhōng dǎ duàn, bì qī sì shí zuǒ yòu zuò shàng shū láng, chū wèi zhè dōng yī hǎo míng xiàn, cū dé shān shuǐ, biàn tóu zān gāo mài. sù xī zhī zhì, wèi yán zhǐ zhǎng, jīn nián sān shí liù yǐ, fāng zuò fèng cháo qǐng, cǐ tóu lú kě zhī yǐ! bù rú zǎo qù, wú zì láo rǔ.
值宋齊之際,物情未安,既結劉宗,常懷憂惕。父乃因紀僧真求事高帝於新亭,即蒙帳內驅使。二年正月,沈攸之平,從還東府,公仍遣使侍弟五息絜、六息暠侍讀,兼助公間管記事。先生時年二十三,除巴陵王侍郎。明年,侍從高祖登極,還台住殿內,除太尉、豫章王侍郎。先生云:革運之際,頗有微勤,何處不容三兩階級?遂不拜。又明年,隨安成王出鎮石頭。次歲夏,丁孝昌府君憂,上郢奉迎,冬,還都安厝。世祖即位,以振武將軍起侍宜都王侍讀。齊世侍讀任皆總知記室,手筆事選須有文才者。先生于吉凶內外,儀禮表章,爰及箋疏啟牒,莫不絕眾,數王書、佐典書皆承授以為準格。諸侍讀多有慚憚,頗致讒嫉,先生亦任之,不以介意。年二十八服闋,召拜左衛殿中將軍,頗郁時望。先生驚,亦不解所以,即告庾道敏,論諸屈滯,庾為面啟武帝,帝云:先帝昔親命此官,卿不知耶?其何辭之!庾告先生,先生喟然嘆曰:昔不受豫章王侍郎,於今五年,翻為此職,驛馬非驥騄。猶欲固辭。庾切言之云:太元已來,此官皆用名家,裴松之從此轉員外郎。但問人才,若官何所枉君,恐為爾誤我事。庾子時正被委任總知諸王府事,先生不獲已而拜矣。年二十九,清溪宮新成,帝宴樂之,先生拜表獻頌,又有伏曼容亦上賦。於是敕遣中書省舍人劉系宣旨褒讚,並敕豫舊宮金石會。於時上意欲刻此頌於石碑,王儉沮議而止。時獻賦者五人,惟以先生為最,將欲遷擢,會母憂去職,尋授振武將軍,起特賜酒食省祿,隨宜都王赴京。帝欲幸武進宮,先生復作頌,頌成而車駕事廢,不復得奏雲。此頌體制爽絕,倍勝舊格。三年還都,方除奉朝請,拜竟,怏怏。與從兄書云:昔仕宦應以體中打斷,必期四十左右作尚書郎,出為浙東一好名縣,粗得山水,便投簪高邁。宿昔之志,謂言指掌,今年三十六矣,方作奉朝請,此頭顱可知矣!不如早去,無自勞辱。
míng nián wǔ yuè, suì bài biǎo jiě zhí, qiú tuō yán lín, qīng yún zhī zhì, yú sī shǐ yǐ! shì suì yǒng míng shí yī nián rén shēn suì yě. xiān shēng chū yǐn, bù yù cí shěng, chū réng tuō cháo fú, guà shén hǔ mén, lù jīn jìng chū dōng tíng, yǐ yuē yǔ zuǒ yòu yuē: wù lìng rén zhī ěr. nǎi wǎng yǔ wáng yàn yǔ bié, yàn yún: zhǔ shàng xìng zhì yán zhì, bù xǔ rén zuò gāo qí shì, tuō zhì wǔ zhǐ, zuò yí zuì jiù, biàn kǒng wéi qīng cǐ zhì, jù kě zuò? xiān shēng hēi sī liáng jiǔ, dá yún: yú běn xùn zhì, fēi wèi míng, ruò yǒu cǐ lǜ, xī wèi suǒ yí? yú shì jí bù yì shěng, zhí shàng biǎo chén chéng. zhào cì bó shí pǐ zhú èr shí dìng, yòu bié chì yuè gěi shàng fú líng wǔ jīn bái mì èr dòu, yǐ gōng fú ěr. xiān shēng jì suì mìng, lǐ zhú dōng xià, zhòng bīn bìng jiàn yú zhēng lǔ tíng, jǔ jiǔ huī mèi, jiē yún: jiāng dōng bǐ lái wèi yǒu cǐ shì, nǎi jiàn jīn rì ěr! yú shì zhǐ yú jù róng zhī jù qū shān. xiān shēng yún: cǐ shān shì jīn tán dòng gōng, zhōu huí bǎi wǔ shí lǐ, míng yuē huá yáng zhī tiān, yǒu sān máo sī mìng zhī fǔ, gù míng yuē máo shān. suǒ yǐ zì chēng huá yáng yǐn jū, yì yóu shì ān zhī xuán yàn, zhì chuān zhī bào piáo. fán guà rén jiān shū shū, jiē yǐ cǐ hào dài míng. xiān shàn jī gǔ, xùn gǔ qī jīng, dà yì bèi jiě, ér bù hǎo lì yì, yì yú xiān rú, yì lùn wéi zhe zhǐ, bù shèn kǒu tán. yóu hǎo wǔ xíng yīn yáng, fēng jiǎo qì hòu tài yī dùn jiǎ xīng lì suàn shù shān chuān dì lǐ fāng guó suǒ chǎn, jí yī fāng xiāng yào fēn jì, chóng niǎo cǎo mù, kǎo xiào míng lèi, mò bù gāi xī. shàn lì shū, bù lèi cháng shì, bié zuò yī jiā, gǔ tǐ jìn mèi. qín qí qí shè, yì jiē lǐng kuò. cháng yán xīn zhōng héng rú míng jìng, chù xíng yù wù, bù jué yǒu zhì ài. wèi rén shǎo yōu qī, wú jí jìng, dàn āi lè, yí xǐ nù. shí yǒu xíng yú yán jī zhě, yún jiē shì yù xiǎn shì lì wù, le wú huān yùn yú xiōng jīn.
明年五月,遂拜表解職,求托岩林,青雲之志,於斯始矣!是歲永明十一年壬申歲也。先生初隱,不欲辭省,出仍脫朝服,掛神虎門,鹿巾徑出東亭,已約語左右曰:勿令人知爾。乃往與王晏語別,晏云:主上性至嚴治,不許人作高奇事,脫致忤旨,坐貽罪咎,便恐違卿此志,詎可作?先生嘿思良久,答云:余本徇志,非為名,若有此慮,奚為所宜?於是即不詣省,直上表陳誠。詔賜帛十疋、燭二十鋌,又別敕月給上茯苓五斤、白蜜二斗,以供服餌。先生既遂命,理舳東下,眾賓並餞於征虜亭,舉酒揮袂,皆云:江東比來未有此事,乃見今日爾!於是止於句容之句曲山。先生云:此山是金壇洞宮,週回百五十里,名曰華陽之天,有三茅司命之府,故名曰茅山。所以自稱華陽隱居,亦猶士安之玄晏,稚川之抱朴。凡絓人間書疏,皆以此號代名。先善稽古,訓詁七經,大義備解,而不好立義,異於先儒,議論惟著紙,不甚口談。尤好五行陰陽,風角氣候、太一遁甲、星曆算數、山川地里、方國所產,及醫方香藥分劑,蟲鳥草木,考校名類,莫不該悉。善隸書,不類常式,別作一家,骨體勁媚。琴棋騎射,亦皆領括。常言心中恆如明鏡,觸形遇物,不覺有滯礙。為人少憂戚,無嫉競,淡哀樂,夷喜怒。時有形於言跡者,雲皆是欲顯事厲物,了無歡慍於胸襟。
xiān shēng yǐ jiǎ zǐ yǐ chǒu bǐng yín sān nián zhī zhōng, jiù xìng shì guǎn zhǔ dōng yáng sūn yóu yuè, zī bǐng dào jiā fú tú jīng fǎ, suī xiāng chéng jiē shì zhēn běn, ér jīng lì mó xiě, yì suǒ wèi qiè zhě, yú shì gèng bó fǎng yuǎn jìn yǐ zhèng zhī. wù chén nián shǐ wǎng máo shān, biàn dé yáng xǔ shǒu shū zhēn jī, xīn rán gǎn jī. zhì gēng wǔ nián, yòu qǐ jiǎ dōng xíng zhè yuè, chù chù xún qiú líng yì. zhì huì jī dà hóng shān, yè jū shì lóu huì míng, yòu dào yú yáo tài píng shān, yè jū shì dù jīng chǎn yòu dào shǐ níng qí shān yè fǎ shī zhōng yì shān yòu dào shǐ fēng tiān tāi shān yè zhū sēng biāo, jí zhū chù sù jiù dào shì. bìng dé zhēn rén yí jī shí yú juǎn, yóu lì shān shuǐ èr bǎi yú rì nǎi hái. yuán jí dōng yáng zhǎng shān wú xìng tiān mù shān, yú qián lín hǎi ān gù zhū míng shān, wú bù bì jiàn. shēn běn qīng jié, dēng zhì wú jiān. zhān xù hán qī, zhěng jiù wēi jí, jiù liáo jí yàng, zhāo xī wú juàn. qí bié yǒu yīn ēn mì huì, rén mò de zhī zhī. suī jiè rén shū, suí wù zhì dìng. zài rén jiān zhì shù shén duō, liǎo bù cún lù, jǐn tiáo xiān shēng suǒ zhuàn jì shì dào shū, míng mù rú zuǒ:
先生以甲子、乙丑、丙寅三年之中,就興世館主東陽孫游岳,咨稟道家符圖經法,雖相承皆是真本,而經歷模寫,意所未愜者,於是更博訪遠近以正之。戊辰年始往茅山,便得楊許手書真跡,欣然感激。至庚午年,又啟假東行浙越,處處尋求靈異。至會稽大洪山,謁居士婁慧明,又到餘姚太平山,謁居士杜京產;又到始寧跂山謁法師鍾義山;又到始豐天台山謁諸僧標,及諸處宿舊道士。並得真人遺蹟十餘卷,遊歷山水二百餘日乃還。爰及東陽長山、吳興天目山,於潛、臨海、安固諸名山,無不畢踐。身本輕捷,登陟無艱。瞻恤寒棲,拯救危急,救療疾恙,朝夕無倦。其別有陰恩密惠,人莫得知之。雖借人書,隨誤治定。在人間制述甚多,了不存錄,謹條先生所撰記世道書,名目如左:
xué yuàn shí zhì bǎi juǎn cǐ yī shū, xiān shēng cháng yún: qún shū chuǎn zá, yù tàn yī shì, bù kě biàn jiǎn. nǎi chāo zhuàn gǔ jīn yào yòng, yǐ lèi xiāng cóng, wèi yī bǎi wǔ shí tiáo, míng wèi xué yuàn, bǐ yú huáng lǎn, shí bèi gāi bèi. jìn cì yì yǔ: wú wú fù cǐ xiá, rǔ kě zhǒng chéng zhī. cǐ shū ruò bì, yú xué wèn shǒu bǐ jiā, wú fù tā xún zhī láo yǐ.. xiào jīng lùn yǔ jí zhù bìng zì lì yì gòng yī zhì shí èr juǎn, sān lǐ xù gòng yī juàn, bìng zì zhù. zhù shàng shū máo shī xù gòng yī juàn zuǒ chuán yǐ yǒu liú shí hè dào yǎng zhù. yì lüè lì jí shì yì xù, bù jiǎ fù zhù. lǎo zi nèi wài jí zhù sì juǎn bìng zì lì yì. sān guó zhì zàn shù yī juàn, bào piáo zi zhù èr shí juǎn, shì yǔ què zì èr juǎn yī lù wén gèng yǐ yì zào shì yǔ suǒ què zhě. xù lín chuān kāng wáng shì shuō èr juǎn, tài gōng sūn wú shū lüè zhù èr juǎn, gǔ jīn zhōu jùn jì sān juǎn, bìng zào xī yù tú yī zhāng. dì wáng nián lì wǔ juǎn qǐ sān huáng zhì jí zhǒng zhú shū wèi zhèng, jiǎn wǔ shí jiā shū lì yì tóng gòng zhuàn zhī yě. zhēn yí jí sān juǎn, yù guì jì sān juǎn shuō míng shān fú dì shì. qī yào xīn jiù shù èr juǎn, zhàn shì lüè yào yī juàn yǒu shí sān fǎ. fēng yǔ shuǐ hàn jī yì zhàn yào yī juàn yǒu shí fǎ. suàn shù yì shù zá zhì yī juàn, jǔ bǎi shì jí xiōng lì yī juàn. běn cǎo jīng zhù qī juǎn, zhǒu hòu bǎi yī fāng sān juǎn zēng bǔ gé shì. xiào yàn shī yòng yào fāng wǔ juǎn cǐ èr shí sì zhǒng bìng shì yòng suǒ zhuàn mù shū, yòu zuò xiāng shū xù shù yì jì xù, rú cǐ děng bìng zài jí zhōng. dēng zhēn yǐn jué sān zhì èr shí sì juǎn, cǐ yī jué jiē shì xiū xíng shàng zhēn dào jīng yào miào mì shì, bù yǐ chū shì. zhēn gào yī zhì qī juǎn cǐ yī gào bìng shì jìn xìng níng zhōng zhòng zhēn jiàng shòu yáng xǔ shǒu shū yí jī. gù jū shì yǐ zhuàn, duō yǒu lòu miù, gèng quán cì xù zhù zhī ěr, bù chū wài wén. mèng jì yī juàn cǐ yī jì xiān shēng zì jì suǒ mèng zhēng xiǎng shì, bù yǐ shì rén, hé dān yào zhū fǎ shì jié dù yī juàn, jí jīn dān yào bái yào fāng yī juàn, fú yún mǔ zhū shí yào xiāo huà sān shí liù shuǐ fǎ yī juàn, fú cǎo mù zá yào fǎ yī juàn, duàn gǔ mì fāng yī juàn, líng fāng mì ào yī juàn, xiāo chú sān shī zhū yào fǎ yī juàn, zhuàn jí fú qì dǎo yǐn fǎ yī juàn, jí rén jiān zhū què zāi huàn fǎ yī juàn cǐ jiǔ zhǒng, suǒ zhuàn jí dào shū, zì xiān shēng fán suǒ zhuàn jí, jiē juǎn duō xì shū dà juàn, tān yì tí lù, ruò dà shū jiē dé shù sì, yòu yǒu tú xiàng zá jì shén duō, wèi dé yī èr jǐn zhī jǐn jiàn yě.
《學苑》十秩百卷此一書,先生常云:「群書舛雜,欲探一事,不可遍檢。」乃鈔撰古今要用,以類相從,為一百五十條,名為《學苑》,比於《皇覽》,十倍該備。近賜翊語:「吾無復此暇,汝可踵成之。此書若畢,於學問手筆家,無復他尋之勞矣。」。《孝經》、《論語集注》並自立意共一秩十二卷,《三禮序》共一卷,並自注。注《尚書》、《毛詩序》共一卷《左傳》已有劉實、賀道養注。《易略例》即是《易序》,不假復注。《老子內外集注》四卷並自立意。《三國志贊述》一卷,《抱朴子注》二十卷,《世語闕字》二卷依陸文更以意造《世語》所闕者。《續臨川康王世說》二卷,《太公孫吳書略注》二卷,《古今州郡記》三卷,並造《西域圖》一張。《帝王年曆》五捲起三皇至汲冢竹書為正,檢五十家書歷異同共撰之也。《真儀集》三卷,《玉匱記》三卷說名山福地事。《七曜新舊術》二卷,《占筮略要》一卷有十三法。《風雨水旱飢疫占要》一卷有十法。《算數藝術雜誌》一卷,《舉百事吉凶歷》一卷。《本草經注》七卷,《肘後百一方》三卷增補葛氏。《效驗施用藥方》五卷此二十四種並世用所撰目書,又作《相書序》《述異記序》,如此等並在集中。《登真隱訣》三秩二十四卷,此一訣皆是修行上真道經要妙秘事,不以出世。《真誥》一秩七卷此一誥並是晉興寧中眾真降授楊許手書遺蹟。顧居士已撰,多有漏謬,更詮次敘注之爾,不出外聞。《夢記》一卷此一記先生自記所夢征想事,不以示人,《合丹藥諸法式節度》一卷,《集金丹藥白要方》一卷,《服雲母諸石藥消化三十六水法》一卷,《服草木雜藥法》一卷,《斷谷秘方》一卷,《靈方秘奧》一卷,《消除三屍諸要法》一卷,撰集《服氣導引法》一卷,集《人間諸卻災患法》一卷此九種,所撰集道書,自先生凡所撰集,皆卷多細書大卷,貪易提錄,若大書皆得數四,又有圖象雜記甚多,未得一二盡知盡見也。
yòu zuò hún tiān xiàng, gāo sān chǐ xǔ, dì jū zhōng yāng, tiān zhuǎn ér dì bù dòng. èr shí bā xiù dù shù, qī yào háng dào, hūn míng zhōng xīng, jiàn fú zǎo wǎn, yǐ jī zhuǎn zhī, xī yǔ tiān xiàng huì. yún cǐ xiū dào suǒ xū, fēi dàn shǐ guān jiā yòng. yòu yù yīn liú shuǐ zuò zì rán lòu kè, shǐ shí èr shí lún zhuǎn xún huán, bù xū shǒu shì, ér huàn shān jiàn shuǐ yì shēng tái gòu, cān chà bù dìng, shì gù wèi lì.
又作渾天象,高三尺許,地居中央,天轉而地不動。二十八宿度數,七曜行道,昏明中星,見伏早晚,以機轉之,悉與天相會。雲此修道所須,非但史官家用。又欲因流水作自然漏刻,使十二時輪轉循環,不須守視,而患山澗水易生苔垢,參差不定,是故未立。
xiān shēng xíng xì, shēn zhǎng qī chǐ èr cùn, yāo zhǐ wéi èr chǐ liù cùn. báo pí fū, lù jīn gǔ, qīng bái sè, zhǎng tóu miàn, shū méi mù, bí xiǎo ér píng zhí, zhǎng é sǒng ěr, zuǒ ěr nèi lún yǒu dà hēi zhì rú dòu, ěr liǎng kǒng lǐ gè yǒu shí yú dà máo chū wài èr sān cùn. fāng yí tū bìn, lù sǎng shǎo xū fà. yòu jiān shàng yǒu yī zǐ zhì rú liǎng qián dà, yòu gǔ nèi yǒu shù shí xì hēi zǐ, duō zuò qī xīng xíng, qǐ zhèng fāng, rú tiě qiāng jiǎo. yǎn zhōng cháng jiàn yǒu yì guāng xiàng. zuǒ yòu gè lèi, wèi cháng yán qí zhuàng. wén rén shuō, xiǎo lái běn shén yí duān jié, shí wǔ yǐ shàng, mí wèi měi mào, měi chū, lù rén duō tàn xiàn. suī dōng yuè xíng, cháng zhí shàn zì zhàng. nián èr shí jiǔ shí, yú shí tóu chéng hū dé bìng, bù zhī rén shì, ér bù fú yào, bù yǐn shí. jīng qī rì, nǎi huò rán zì chà, shuō duō yǒu suǒ dǔ jiàn shì. cóng cǐ róng sè shòu cuì, yán yīn yì diē dàng chǎn huǎn, suì zhì jīn bù dé fù cháng. yīn xiǎng běn qīng zhèng, dà xiǎo chēng xíng, yán cí lǜ yì wú zī zhì. xíng bù jǔ dòng, piān piān qīng lì, yán yí hé míng bù yán yì, xiǎo dà jiàn zhī, jiē lè yuè fù, ér zì lìng rén wèi fú. mén tú xū fù, chéng fèng zhī sù, yǒu rú gōng tíng. xiǎo lái yǔ rén yǒu gé, shù suì biàn bù yǔ rén gòng ōu zhù yǐn shí. jí zhǎng, yóu chù sù xī, cháng zì rán ān zhì. xìng bù cháo diào, shì zhōng xì xuè, yī qiè bù wèi. wèi rén qiáng jīng hún, yè xíng dú sù, wú suǒ yí wèi, yī shēng bù shí yǎn. rù shān yǐ lái, jīn hè wèi cháng lí tǐ.
先生形細,身長七尺二寸,腰止圍二尺六寸。薄皮膚,露筋骨,青白色,長頭面,疏眉目,鼻小而平直,長額聳耳,左耳內輪有大黑志如豆,耳兩孔里各有十餘大毛出外二三寸。方頤禿鬢,露顙少鬚髮。右肩上有一紫志如兩錢大,右股內有數十細黑子,多作七星形,起正方,如鐵槍腳。眼中常見有異光象。左右各類,未嘗言其狀。聞人說,小來本神儀端潔,十五已上,彌為美茂,每出,路人多嘆羨。雖冬月行,常執扇自障。年二十九時,於石頭城忽得病,不知人事,而不服藥,不飲食。經七日,乃豁然自差,說多有所睹見事。從此容色瘦瘁,言音亦跌宕闡緩,遂至今不得復常。音響本清正,大小稱形,言詞率易無姿制。行步舉動,翩翩輕利,顏儀和明不嚴毅,小大見之,皆樂悅附,而自令人畏服。門徒胥附,承奉祗肅,有如宮庭。小來與人有隔,數歲便不與人共甌箸飲食。及長,游處宿息,常自然安置。性不嘲調,世中戲謔,一切不為。為人強精魂,夜行獨宿,無所疑畏,一生不識魘。入山以來,巾褐未嘗離體。
liáng máo shān zhēn bái xiān shēng chuán táng lǐ bó zhuàn
◎梁茅山貞白先生傳 ──唐李渤撰
wú jīng mù táo jùn qī dài sūn, míng hóng jǐng, zì tōng míng, dān yáng mò líng rén yě. chū shēn, mǔ mèng rì jīng zài huái, bìng èr tiān rén jiàng, shǒu zhí xiāng lú. jué yǔ zuǒ yòu yuē: dāng yùn nán zǐ fēi fán rén, yì kǒng wú hòu. jí shēng biāo yì, yòu ér cōng shí, chéng ér bó dá. yīn dú shén xiān chuán, biàn yǒu chéng yún yù lóng zhī zhì. nián shí qī, yǔ jiāng xiào chǔ xuàn liú yǔ wèi sòng shēng míng sì yǒu. shì qí, lì shù wáng shì dú, jiē zǒng jì shì, jiān shū jīng lì, wèi shí suǒ zhòng shī fǎ. jí qīng xī gōng chéng, xiàn sòng, xuān zhǐ bāo zàn, wú yù kè shí, wáng jiǎn yì yì nǎi zhǐ. nián èr shí yú fú dào, hòu jiù xìng shì guǎn sūn xiān shēng zī bǐng jīng fǎ, jīng háng dào yào, dài tōng yōu dòng wēi. zhuǎn fèng cháo qǐng, nǎi bài biǎo jiě zhí, dá zhào yōu tàn, cì yǔ shén hòu. gōng qīng zǔ zhī zhēng lǔ tíng, gōng zhàng shén shèng, xián yún zì qí yǐ lái, wèi yǒu sī shì. suì rù máo shān, yòu dé yáng xǔ zhēn shū, suì dēng yán zào jìng, zì chēng huá yáng yǐn jū, shū shū yì rú cǐ dài míng. tè ài sōng fēng, tíng yuàn jiē zhí, měi wén qí xiǎng, biàn xīn rán wèi lè. zhì míng dì, yù yíng wǎng jiǎng shān, kěn cí dé zhǐ, rán chì mìng xiǎng lài, héng wèi fán jù. nǎi zào sān céng lóu, xiān shēng jū qí shàng, dì zǐ jū zhōng, jiē bīn yú qí xià, lìng yī xiǎo shù chuán dù ér yǐ. qián guāng yǐn yào, nèi xiū mì mì, shēn chéng suǒ yì, yuǎn shǔ xiá rén, kě wèi gǎn ér suì tōng zhě yě. shēn zhǎng qī chǐ bā cùn, wèi xìng yuán tōng qiān jǐn, xīn rú míng jìng, yù wù sī yīng. shǎo yōu qī, wú jí jìng, miè xǐ nù, dàn āi lè, huò yǒu xíng yú yán jī zhě, shì xiǎn shì lì wù. shēn mù zhāng liáng zhī wèi rén, lǜ rèn qīng xū, piāo piāo rán héng yǒu yún jiān qì. qí suǒ xiū wèi, jiē zì dé yú xīn, fēi bàng shí néng jí. yóu zhǎng yú quán zhèng wěi miù, dì lǐ lì suàn, wén bù kōng fā, chéng jí wèi tǐ. zào hún tiān yí, zhuǎn zhī yǔ tiān xiàng huì. qí zuǎn zhēn gào yǐn jué, zhù lǎo zi děng shū èr bǎi yú juǎn. zhì yǒng yuán èr nián, shēn tuō xiàng huì. jí liáng wǔ dì gé mìng, yì guó hào wèi dìng, xiān shēng nǎi yǐn zhū chèn jì, liáng shì yīng yùn zhī fú. yòu zé jiāo chán rì, líng yàn zhāo zhù, chì shǐ rù shān, xuān zhǐ chóu xiè. dì jì zǎo yǔ zhī yóu, zì cǐ zhī hòu, dòng jìng bì bào. xiān shēng jì dé mì jué, yǐ wèi shén dān kě chéng, héng kǔ wú yào, dì jiē gěi zhī. yòu shǒu chì zī yà, xiān shēng huà liǎng niú, yī niú sàn fàng yú shuǐ cǎo zhī jiān, yī niú zhe jīn lóng tóu, yǒu rén zhí shéng, yǐ zhàng qū zhī. dì xiào yuē: cǐ rén wú suǒ qiú, yù xiào yè wěi guī, qǐ yǒu kě zhì zhī lǐ? shí yǒu dà shì, wú bù qián yǐ zòu chén, shí rén wèi wèi shān zhōng zǎi xiàng. yǐ dà tōng chū xiàn dāo èr, yī míng shàn shèng, èr míng chéng shèng, wèi jiā bǎo. liáng dì jīn lóu zi yún: yú yǐn shì zhòng táo zhēn bái, shì dài fū zhòng zhōu hóng zhèng. qí yú yì lǐ, jīng bó wú qióng, yì yī shí míng shì yě. xiān shēng cháng zuò shī yún: yí fǔ rèn sàn dàn, píng shū zuò tán kōng, bù yán cháo yáng diàn, huà zuò dān yú gōng. qí shí rén shì jìng tán xuán lǐ, bù xí wǔ shì, hóu jǐng zhī nán, bìng rú suǒ yán. dà tóng èr nián gào huà, shí nián bā shí wǔ, yán sè bù biàn, qū shēn rú cháng, wū zhōng yǒu xiāng qì, jī rì bù sàn. zhào zèng zhōng sàn dài fū shì yuē zhēn bái xiān shēng, réng qiǎn shè rén jiān hù sàng shì mǎ shū dé dào chuán yún: shòu péng lái xiān jiān.. dì zǐ shù shí rén, wéi wáng yuǎn zhī lù yì chōng chēng shàng zú yān.
吳荊牧陶浚七代孫,名弘景,字通明,丹陽秣陵人也。初娠,母夢日精在懷,並二天人降,手執香爐。覺語左右曰:當孕男子非凡人,亦恐無後。及生標異,幼而聰識,成而博達。因讀《神仙傳》,便有乘雲馭龍之志。年十七,與江斆、褚炫、劉俁為宋升明四友。仕齊,歷數王侍讀,皆總記室,箋疏精麗,為時所重師法。及清溪宮成,獻頌,宣旨褒讚,無欲刻石,王儉議異乃止。年二十餘服道,後就興世館孫先生諮稟經法,精行道要,殆通幽洞微。轉奉朝請,乃拜表解職,答詔優嘆,賜與甚厚。公卿祖之徵虜亭,供帳甚盛,咸雲自齊已來,未有斯事。遂入茅山,又得楊許真書,遂登岩造靜,自稱華陽隱居,書疏亦如此代名。特愛松風,庭院皆植,每聞其響,便欣然為樂。至明帝,欲迎往蔣山,懇辭得止,然敕命餉賚,恆為煩劇。乃造三層樓,先生居其上,弟子居中,接賓於其下,令一小豎傳度而已。潛光隱曜,內修秘密,深誠所詣,遠屬霞人,可謂感而遂通者也。身長七尺八寸,為性圓通謙謹,心如明鏡,遇物斯應。少憂戚,無嫉競,滅喜怒,澹哀樂,或有形於言跡者,是顯事厲物。深慕張良之為人,率任輕虛,飄飄然恆有雲間器。其所修為,皆自得於心,非傍識能及。尤長於銓正偽謬,地理歷算,文不空發,成即為體。造渾天儀,轉之與天相會。其纂《真誥》、《隱訣》,注《老子》等書二百餘卷。至永元二年,深托向晦。及梁武帝革命,議國號未定,先生乃引諸讖記,梁是應運之符。又擇郊禪日,靈驗昭著,敕使入山,宣旨酬謝。帝既早與之游,自此之後,動靜必報。先生既得秘訣,以為神丹可成,恆苦無藥,帝皆給之。又手敕咨迓,先生畫兩牛,一牛散放於水草之間,一牛著金籠頭,有人執繩,以杖驅之。帝笑曰:此人無所求,欲效曳尾龜,豈有可致之理?時有大事,無不前已奏陳,時人謂為山中宰相。以大通初獻刀二,一名善勝,二名成勝,為佳寶。梁帝《金樓子》云:於隱士重陶貞白,士大夫重週弘正。其於義理,精博無窮,亦一時名士也。先生常作詩云:夷甫任散誕,平叔坐談空,不言朝陽殿,化作單于宮。其時人事競談玄理,不習武事,侯景之難,並如所言。大同二年告化,時年八十五,顏色不變,屈伸如常,屋中有香氣,積日不散。詔贈中散大夫諡曰貞白先生,仍遣舍人監護喪事馬樞《得道傳》云:「授蓬萊仙監。」。弟子數十人,唯王遠知、陸逸沖稱上足焉。