zhēn zōng huáng dì yù zhì xiān tiān jì xù
◎真宗皇帝御制《先天纪叙》
gài wén yōu tōng zào huà, shì wèi shén gōng xū jì fàn wéi, sī yún shèng jī. ruò nǎi liù hé wú wài, yì shì xiàng yīn. yǎng zhī ruò rì xīng, zūn zhī ruò shéng mò, shàng bīn zhī yù, mò zàn yú gāo mín cháng fà zhī xiáng, lóng xīng yú pī xù. gù dāng yù zhuī shèng liè, zhāo shì qún lún, guǎng wǔ diǎn zhī quē yí, wèi liù jīng zhī shǒu guān zhě yě.
盖闻幽通造化,是谓神功;胥洎范围,斯云圣迹。若乃六合无外,亿世相因。仰之若日星,遵之若绳墨,上宾之御,默赞于高旻;长发之祥,隆兴于丕绪。故当遹追盛烈,昭示群伦,广五典之阙疑,为六经之首冠者也。
sī wén shèng zǔ, zhào chū shēng mín, shí shǔ hóng huāng, zhèng fāng pǔ lüè. chǔ jīng céng zhòu, xià fǔ yú bā hóng yìng yùn zhōng yāng, mào xuān yú sān tǒng. xiān jué yǐ huà shù huì, zǒng jǐ yǐ yù zhòng líng. zhuō lù guān bīng, jì rén ér dìng nán, liáng fēng jì hào, fèng tiān ér gào chéng. shùn bài dòng shān, suǒ yǐ zūn hū chōng miào qīng jǔ yě gǔ, suǒ yǐ dēng hū zǐ qīng. sú wèi qí shén, mín xí qí jiào. jiǔ guó chéng yú shì jì, sān dài jì yú dà zōng. yí hū zhú bó zhī wén, jì pī gōng ér wǎng jǐn chē shū zhī yù, yǎng yí jī ér xián zhōu. qǐ zhǐ táng yáo zhī xié hé wàn bāng, jī wén zhī běn zhī bǎi shì, páo xī zhī shǐ huà bā guà, gāo xīn zhī zhèng shì wǔ xíng zhě zāi! gù yǐ miǎo gōng, shào zī bǎo lì. yuán fú zhī jiàng, bǎo hé yú hóng rén zhēn yù zhī lín, huò wén yú zhūn huì. zhī kāi xiān zhī yǒu zì, huái jī lěi zhī wú jiāng.
思文圣祖,肇初生民,时属洪荒,政方朴略。储精曾宙,下抚于八纮;应运中央,茂宣于三统。先觉以化庶汇,总己以御众灵。涿鹿观兵,济人而定难,梁峰纪号,奉天而告成。顺拜峒山,所以尊乎冲妙;轻举冶谷,所以登乎紫清。俗畏其神,民习其教。九国承于世纪,三代继于大宗。宜乎竹帛之文,纪丕功而罔尽;车书之域,仰遗迹而咸週。岂止唐尧之协和万邦,姬文之本支百世,庖牺之始画八卦,高辛之正是五行者哉!顾以眇躬,绍兹宝历。元符之降,宝荷于鸿仁;真驭之临,获闻于谆诲。知开先之有自,怀积累之无疆。
yóu shì bǎo shòu yǐ fèng huī chēng, dòng yǔ yǐ xīn yuán miào. sù yè zhī yì, mí shě yú guī zūn qīng shì zhī xīn, mí sī hū shùn měi. shū mì shǐ jiǎn jiào tài wèi tóng píng zhāng shì wáng qīn ruò, shū jī xié zàn, wén shǐ bó tōng. yǎng xī xiàn yú yuán dōu, xùn zhuī chóng yú liáng dé. tán jīng? sù, jǐn quán lǔ bì zhī biān lǜ lì qiān huáng, gǎn zhèng jìn hé zhī wù. yǐ zhì láng hán qióng yùn, zhú jiǎn yún qiān, yuǎn fǎng míng shān, jìn guān cáng shì, qún fēn lèi jù, suǒ yǐn zào wēi. zuǎn jí chéng shū. gài wú hū yí lùn, fēng zhāng lái shàng, yóu jiàn hū zī zhōng, shù xié yǒng shì zhī qī, qiú nǎi guān piān zhī zuò. qìng jī shào zuò, sī zǔ dé zhī chuí hóng dūn shǐ yáng huī, biǎo sūn móu zhī jì zhì. suī yǒu cán yú lì báo, gài liáo xù hū huī yīn. shì zhì jiā míng, yòng biāo xiāng guǒ, tí yuē xiān tiān jì. jì fū huī lóng shì biǎo, pī xiǎn tiān zōng. lóng mén bǔ yì zhī yán, cháng chuán qí shí lù quē lǐ shēng táng zhī shì, mò de ér cuò cí yún ěr!
由是宝绶以奉徽称,栋宇以新原庙。夙夜之意,靡舍于归尊;卿士之心,弥思乎顺美。枢密使检校太尉、同平章事王钦若,枢机协赞,文史博通。仰锡羡于元都,徇追崇于凉德。覃精?素,尽铨鲁壁之编;率励铅黄,感正晋河之误。以至琅函琼蕴,竹简芸签,远访名山,近观藏室,群分类聚,索隐造微。缵集成书。盖无乎遗论,封章来上,尤见乎资忠,庶谐永世之期,求乃冠篇之作。庆基绍祚,思祖德之垂鸿;惇史杨辉,表孙谋之继志。虽有惭于丽薄,盖聊叙乎徽音。式制佳名,用标缃裹,题曰《先天纪》。冀夫恢隆世表,丕显天宗。龙门补艺之言,常传其实禄;阙里升堂之士,莫得而措辞云尔!
xuān yuán běn jì
◎轩辕本纪
xuān yuán, huáng dì. xìng gōng sūn zì zhōu zhì wǔ děng zhū hóu hòu, nǎi yǒu gōng sūn xìng. xuān yuán wèi huáng dì, cháng yú jī shuǐ, hé yǐ jī wèi xìng, bù zhī gǔ shǐ hé jù yě?, yǒu xióng guó jūn shǎo diǎn zhī cì zǐ yě fú xī shēng shǎo diǎn, shǎo diǎn shēng shén nóng. jí huáng dì xí dì wèi, jū yǒu xióng zhī fēng yān. qí mǔ xī qiáo shì nǚ, míng fù bǎo, míng jiàn dà diàn guāng rào běi dǒu, shū xīng zhào yú jiāo yě, fù bǎo gǎn zhī ér yǒu shēn, yǐ shū xīng jiàng, yòu míng yuē tiān shū. huái zhī èr shí sì yuè, shēng xuān yuán yú shòu qiū dì míng, zài lǔ dōng mén zhī wài. dì shēng ér shén líng, yòu ér xùn qí jí ér sù yě, ruò ér néng yán, zhǎng ér dūn mǐn, chéng ér cōng míng. lóng yán rì jiǎo. hé mù lóng sǎng, cāng sè dà jiān, shǐ xué yú dà xiàng, cháng yú jī shuǐ. dì nián shí wǔ, xīn lǜ wú suǒ bù tōng, nǎi shòu guó yú yǒu xióng, xí fēng jūn zhī dì zài zhèng zhōu xīn zhèng xiàn. yǐ zhì zuò xuān miǎn, nǎi hào xuān yuán, yǐ tǔ dé wáng, yuē huáng dì. dé shē lóng, biàn hū dōng fāng jiě zài xià wén. dé zhù róng, biàn hū nán fāng, xīn xīng yǐ huǒ, huǒ zài zhèng nán, dà míng yě. róng, guāng míng yě. zhǔ huǒ zhī guān hào zhù róng, nán zì cóng nán cóng wǔ. nán qiú yě, qiú zhèng duì wèi míng wèi àn. zé nán wèi yáng, běi wèi yīn yě. dé huǒ fēng biàn hū xī fāng, yǒu zhī bàn yě jī zhī míng dàn, zé wàng dōng ér shēn jū xī yě. yǒu, jī yě. yǐ shǎo rù shí míng zhī, yǒu bàn wèi xī yě. dé hòu tǔ, biàn hū běi fāng běi, yīn yě, bèi yě. gù yuē běi. sì fāng zhī míng yě. dōng zhě, dòng yě, rì chū wàn wù nǎi dòng yě. dōng zì cóng rì chuān mù, yǐ rì chū wàng zhī, rú chuān fú sāng zhī lín mù yě. rì suǒ chū zài fú sāng dōng shù shí wàn lǐ.
轩辕,黄帝。姓公孙自週制五等诸侯后,乃有公孙姓。轩辕为黄帝,长于姬水,合以姬为姓,不知古史何据也?,有熊国君少典之次子也伏羲生少典,少典生神农。及黄帝袭帝位,居有熊之封焉。其母西乔氏女,名附宝,瞑见大电光绕北斗,枢星照于郊野,附宝感之而有娠,以枢星降,又名曰天枢。怀之二十四月,生轩辕于寿丘地名,在鲁东门之外。帝生而神灵,幼而徇齐疾而速也,弱而能言,长而敦敏,成而聪明。龙颜日角。河目隆颡,苍色大肩,始学于大项,长于姬水。帝年十五,心虑无所不通,乃受国于有熊,袭封君之地在郑州新郑县。以制作轩冕,乃号轩辕,以土德王,曰黄帝。得奢龙,辨乎东方解在下文。得祝融,辨乎南方,心星以火,火在正南,大明也。融,光明也。主火之官号祝融,南字从南从午。南求也,求正对为明为暗。则南为阳,北为阴也。得火封辨乎西方,酉之半也鸡之鸣旦,则望东而身居西也。酉,鸡也。以少入时名之,酉半为西也。得后土,辨乎北方北,阴也,背也。故曰北。四方之名也。东者,动也,日出万物乃动也。东字从日穿木,以日出望之,如穿扶桑之林木也。日所出在扶桑东数十万里。
dì qǔ xī líng shì yú dà liáng, yuē léi zǔ, wèi yuán fēi. shēng èr zi xuán xiāo chāng yì. chū xǐ tiān xià zhī dài jǐ yě, yǎng zhèng yú mìng, zì qǔ ān ér shùn zhī, wèi hóng huáng zhī dài, yǐ yī mín yě. shí rén wèi shǐ ér zì huà, wèi shǎng ér mín quàn, qí xīn yú ér bù wěi, qí shì sù ér bù shì, wèi zhī tài qīng zhī shǐ yě. gēng zhě bù qīn pàn, yú zhě bù zhēng àn, dǐ shì bù yù jià, shì bù bì bǐ, shāng lǚ zhī rén, xiāng ràng yǐ cái, wài hù bù bì, shì wèi dà tóng.
帝娶西陵氏于大梁,曰嫘祖,为元妃。生二子玄嚣、昌意。初喜天下之戴己也,养正娱命,自取安而顺之,为鸿黄之代,以一民也。时人未使而自化,未赏而民劝,其心愉而不伪,其事素而不饰,谓之太清之始也。耕者不侵畔,渔者不争岸,抵市不预价,市不闭鄙,商旅之人,相让以财,外户不闭,是谓大同。
dì lǐ tiān xià shí wǔ nián zhī hòu, yōu niàn lí shù zhī bù lǐ, jié cōng míng, jìn zhì lì, yǐ yíng bǎi xìng, jù xiū dé yě. kǎo qí gōng dé, ér wù qí fǎ jiào. shí yuán fēi xī líng shì shǐ yǎng cán wèi sī jīn lǐ jì, huáng hòu jì xiān cán xī líng shì. gé zhì chuān xī jīng jì yuē:" gōng nèi yǒu xiān cán tán.". nǎi yǒu tiān lǎo, wǔ shèng yǐ zuǒ lǐ huà. dì qǔ fú xī shì zhī guà xiàng, fǎ ér yòng zhī, jù shén nóng suǒ zhòng liù shí sì guà zhī yì, dì nǎi zuò bā guà zhī shuō, wèi zhī bā suǒ, qiú qí zhòng guà zhī yì yě. shí yǒu chén cáo hú zào yī, chén bó yú zào shang, chén yú zé zào lǚ, dì yīn zhī zuò guān miǎn guān zhě zé fú zhī, yòu míng miǎn zhě, zé guān zhōng zhī bié míng. yǐ qí hòu gāo qián xià, yǒu fǔ yǎng zhī xíng, yīn yuē guān kòu, miǎn yě. shǐ dài máo gé zhī bì, suǒ wèi huáng dì chuí yī shang ér tiān xià lǐ yě. dì yīn yǐ bié zūn bēi, lìng nán nǚ yì chù ér jū, qǔ fǎ qián kūn tiān zūn dì bēi zhī yì. dì jiàn fú yè fāng wèi zhōu, jí yǒu gòng gǔ huà dí sān chén zhù zuò zhōu jí, suǒ wèi" kū mù wèi zhōu, shàn mù wèi jí yě". yǐ qǔ zhū huàn. huàn, sàn yě, wù dà tōng yě, suǒ yǐ jì bù tōng yě. dì yòu guān zhuǎn péng zhī xiàng yǐ zuò chē. shí yǒu shén mǎ chū, shēng zé zhōng, yīn míng zé mǎ. yī yuē jí guāng, yòu yuē jí liáng, chū dà fēng guó bó zhōu dōng, gǔ guó yě. wén mǎ gǎo shēn zhū liè, chéng zhī shòu qiān suì, yǐ shèng rén wéi zhèng, yīng ér chū jīn fēi lóng sī yǒu jí liáng jiù, yīn cǐ yě. xuē zōng yuē:" yǔ téng huáng yī yě." suǒ chū zhī guó gè bié. gé zhì chuān yuē:" téng huáng zhī mǎ, jí guāng zhī shòu." zé shòu mǎ gè yì. jīn jù jí guāng jí mǎ, téng huáng jí shòu, zhì chuān zhī shuō yòu bié. yòu yǒu téng huáng shén shòu, qí sè huáng, zhuàng rú hú, bèi shàng yǒu liǎng jiǎo, lóng yì yī běn yún lóng yì ér mǎ shēn, yī míng chéng huáng, yī míng fēi huáng, huò yuē gǔ huáng, yòu yuē cuì huáng, chū rì běn guó, shòu sān qiān suì, rì xíng wàn lǐ, chéng cǐ lìng rén shòu èr qiān suì chū rì běn guó, shòu èr qiān suì liù diǎn yuē: sòng qí liáng chén jiē yǒu chē fǔ chéng huáng zhī guān. jīn tài pú sì yǒu chéng huáng shǔ, jí qí shì. huáng dì dé ér chéng zhī, suì zhōu xuán liù hé, suǒ wèi chéng bā yì zhī lóng yóu tiān xià yě. gù qiān xǐ wǎng lái wú cháng. dì shǐ jiào rén chéng mǎ, yǒu chén hǎi zuò fú niú yǐ yòng zhī. shì běn yún: suǒ wèi fú niú chéng mǎ, yǐn zhòng zhì yuǎn, yǐ qǔ zhū suí, dé suí suǒ yí yě. yǒu chén huáng yōng fù shǐ zuò chōng, suǒ wèi duàn mù wèi chǔ, jué dì wèi jiù, yǐ jì wàn rén, qǔ zhū xiǎo guò yě. xiǎo guò zhě, guò ér tōng yě. dì zuò zào yǐ zhe jīng, shǐ lìng zhù fǔ zào zèng, nǎi zhēng fàn ér pēng zhōu, yǐ yì rú máo yǐn xuè zhī bì. yǒu chén huī shǐ zuò gōng, chén yí móu zuò shǐ, suǒ wèi" xián mù wèi hú, shàn mù wèi shǐ" yě shǐ jì yún, huáng dì wèi zhī yě. hú shǐ zhī lì, yǐ wēi tiān xià, qǔ zhū kuí. kuí, guāi yě, zhì bù shùn yě. dì shǐ zuò wū, zhù gōng shì, yǐ bì hán shǔ zào shī, wèi zhī gōng shì, yán chǔ yú zhōng yě. suǒ wèi shàng dòng xià yǔ, yǐ dài fēng yǔ, qǔ zhū dà zhuàng. dà zhě, zhuàng yě. dì yòu lìng zhù chéng yì yǐ jū zhī, shǐ gǎi cháo jū xué chǔ zhī bì. yòu chóng mén jī tuò, yǐ dài bào kè, yǐ qǔ zhū yù, bèi bù yú yě. yòu yì gǔ zhī yī xīn, zàng yǐ guān guǒ, yǐ qǔ zhū dà guò yě.
帝里天下十五年之后,忧念黎庶之不理,竭聪明,进智力,以营百姓,具修德也。考其功德,而务其法教。时元妃西陵氏始养蚕为丝今《礼记》,皇后祭先蚕西陵氏。葛稚川《西京记》曰:“宫内有先蚕坛。”。乃有天老,五圣以佐理化。帝取伏牺氏之卦象,法而用之,据神农所重六十四卦之义,帝乃作八卦之说,谓之《八索》,求其重卦之义也。时有臣曹胡造衣,臣伯余造裳,臣于则造履,帝因之作冠冕冠者则服之,又名冕者,则冠中之别名。以其后高前下,有俯仰之形,因曰冠寇,冕也。始代毛革之弊,所谓黄帝垂衣裳而天下理也。帝因以别尊卑,令男女异处而居,取法乾坤天尊地卑之义。帝见浮叶方为舟,即有共鼓化狄三臣助作舟楫,所谓“刳木为舟,剡木为楫也”。以取诸涣。涣,散也,物大通也,所以济不通也。帝又观转蓬之象以作车。时有神马出,生泽中,因名泽马。一曰吉光,又曰吉良,出大封国亳州东,古国也。文马缟身硃鬣,乘之寿千岁,以圣人为政,应而出今飞龙司有吉良厩,因此也。薛综曰:“与腾黄一也。”所出之国各别。葛稚川曰:“腾黄之马,吉光之兽。”则兽马各异。今据吉光即马,腾黄即兽,稚川之说又别。又有腾黄神兽,其色黄,状如狐,背上有两角,龙翼一本云龙翼而马身,一名乘黄,一名飞黄,或曰古黄,又曰翠黄,出日本国,寿三千岁,日行万里,乘此令人寿二千岁出日本国,寿二千岁《六典》曰:宋齐梁陈皆有车府乘黄之官。今太仆寺有乘黄署,即其事。黄帝得而乘之,遂週旋六合,所谓乘八翼之龙游天下也。故迁徙往来无常。帝始教人乘马,有臣胲作服牛以用之。《世本》云:所谓服牛乘马,引重致远,以取诸《随》,得随所宜也。有臣黄雍父始作舂,所谓断木为杵,掘地为臼,以济万人,取诸《小过》也。小过者,过而通也。帝作灶以著经,始令铸釜造甑,乃蒸饭而烹粥,以易茹毛饮血之弊。有臣挥始作弓,臣夷牟作矢,所谓“弦木为弧,剡木为矢”也《史记》云,黄帝为之也。弧矢之利,以威天下,取诸《睽》。睽,乖也,制不顺也。帝始作屋,筑宫室,以避寒暑燥湿,谓之宫室,言处于中也。所谓上栋下宇,以待风雨,取诸《大壮》。大者,壮也。帝又令筑城邑以居之,始改巢居穴处之弊。又重门击柝,以待暴客,以取诸《豫》,备不虞也。又易古之衣薪,葬以棺椁,以取诸《大过》也。
dì fú zhāi yú zhōng gōng, yú luò shuǐ shàng, zuò xuán hù shí shì, yǔ róng guāng děng guān. hū yǒu dà niǎo xián tú zhì yú dì qián, dì zài bài shòu zhī. shì niǎo zhuàng rú hè, ér jī tóu luán huì, guī jǐng lóng xíng, pián yì yú wěi, tǐ bèi wǔ sè, sān wén chéng zì. shǒu wén yuē" shèn dé", bèi wén yuē" xìn yì", yīng wén yuē" rén zhì". tiān lǎo yuē: shì niǎo lín qián lù hòu shé jǐng, bèi yǒu lóng wén, zú lǚ zhèng, wěi xì wǔ. yǒu jiǔ bāo, yī yuē bāo mìng, èr xīn hé dù, sān ěr cōng dá, sì shé qū shēn, wǔ cǎi sè bèi, liù guān jù ruì gōu, qī jīn mù xiān míng, bā yīn jī yáng, jiǔ fù dà. yī míng ōu, qí xióng yuē fèng, qí cí yuē huáng, gāo wǔ liù chǐ, cháo míng yuē dēng chén, zhòu míng yuē shàng xiáng, xī míng yuē guī chāng, hūn míng yuē gù cháng, yè míng yuē bǎo cháng, jiē yīng lǜ lǚ, jiàn zé tiān xià ān níng. huáng dì yuē: shì niǎo yù luàn zé qù, jū jiǔ yí yǐ! chū yú dōng fāng jūn zǐ zhī guó, yòu chū dān xué zhī shān." yǒu chén jǔ sòng, cāng jié guān niǎo jī yǐ zuò wén zì, cǐ wén zì zhī shǐ yě xiān rú lùn wén zì zhī shǐ bù tóng, huò shǐ yú sān huáng, huò shǐ yú fú xī, huò yún yǔ tiān dì bìng xìng. jīn jù sī mǎ qiān bān gù wéi yán sòng zhōng fù xuán děng yún, cāng jié huáng dì chén, jīn jù cǐ zài zhī. zhū jiā shuō cāng jié, yì wú dìng jù.
帝服斋于中宫,于洛水上,坐玄扈石室,与容光等观。忽有大鸟衔图置于帝前,帝再拜受之。是鸟状如鹤,而鸡头鸾喙,龟颈龙形,骈翼鱼尾,体备五色,三文成字。首文曰“慎德”,背文曰“信义”,膺文曰“仁智”。天老曰:是鸟麟前鹿后蛇颈,背有龙文,足履正,尾系武。有九苞,一曰包命,二心合度,三耳聪达,四舌屈伸,五采色备,六冠钜锐钩,七金目鲜明,八音激扬,九腹大。一名鸥,其雄曰凤,其雌曰凰,高五六尺,朝鸣曰登晨,昼鸣曰上祥,夕鸣曰归昌,昏鸣曰固常,夜鸣曰保长,皆应律吕,见则天下安宁。黄帝曰:是鸟遇乱则去,居九夷矣!出于东方君子之国,又出丹穴之山。”有臣沮颂,苍颉观鸟迹以作文字,此文字之始也先儒论文字之始不同,或始于三皇,或始于伏羲,或云与天地并兴。今据司马迁、班固、韦延、宋衷、傅玄等云,苍颉、黄帝臣,今据此载之。诸家说苍颉,亦无定据。
huáng dì xiū dé yì, tiān xià dà lǐ. nǎi zhào tiān lǎo wèi zhī yuē: wú mèng liǎng lóng tǐng bái tú, chū yú hé, yǐ shòu yǔ, gǎn wèn yú zi. tiān lǎo duì yuē: cǐ hé tú luò shū jiāng chū zhī zhuàng, tiān qí shòu dì hū! shì zhāi jiè guān zhī. huáng dì nǎi zhāi yú zhōng gōng, yī huáng fú, dài huáng miǎn, jià huáng lóng zhī chéng, zài jiāo lóng zhī qí, yǔ tiān lǎo wǔ shèng yóu yú hé luò zhī jiān. qiú mèng wèi dé, dì suì chén bì yú hé, nǎi dà wù sān rì. yòu zhì cuì guī zhī quán, yǒu dà lú yú, hé zhōng sù liú ér zhì. shā sān shēng yǐ jiào zhī, jí shén yǔ, qī rì qī yè, yǒu huáng lóng fù tú ér chū yú hé. huáng dì wèi tiān lǎo wǔ shèng yuē: zi jiàn hé zhōng zhě hū? tiān lǎo wǔ shèng nǎi qián guì shòu zhī, qí tú wǔ sè bì jù, bái tú lán yè ér zhū wén, yǐ shòu huáng dì, nǎi shū shì zhī, míng yuē lǜ cuò tú, lìng shì chén xiě zhī, yǐ shì tiān xià. huáng dì yuē: cǐ wèi hé tú shū. shì suì zhī qiū yě, dì jì dé lóng fèng zhī tú shū, cāng jié zhī wén, jí zhì wén zhāng, shǐ dài jié shéng zhī zhèng, yǐ zuò shū qì, gài qǔ zhū guài. guài, jué yě, jué duàn wàn shì zì chuí yī shang zhì zhì wén zì, fán jiǔ shì. àn huáng fǔ mì dì wáng dài jì zǎi, cǐ jiǔ shì jiē huáng dì zhī gōng. jīn gè yǐ dāng shí shì jí zhòng shū suǒ zài, liè zhī rú qián yǐ míng zhī. rán yú yì xì shuō cǐ jiǔ shì, zé shàng zì huáng dì, xià zhì yáo shùn. yǐ qí xiān rú shuō zhě, huò yǐ wéi bù dú huáng dì. ruò yǐ huáng fǔ suǒ zài, jí jīn suǒ yǐn zhòng shū, zé jiǔ shì jiē huáng dì shǐ chuàng zhì zhī yǐ fú yòng, hòu dài shèng rén zhì yáo shùn, dàn jì zuò xiū shì ěr!. yú shì huáng dì dìng bǎi wù zhī míng, zuò bā guà zhī shuō, wèi zhī bā suǒ. yī hào dì hóng shì, yī hào guī cáng shì, nǎi míng suǒ zhì yuē guī cáng shū, cǐ yì zhī shǐ yě.
黄帝修德义,天下大理。乃召天老谓之曰:吾梦两龙挺白图,出于河,以授予,敢问于子。天老对曰:此《河图》、《洛书》将出之状,天其授帝乎!试斋戒观之。黄帝乃斋于中宫,衣黄服,戴黄冕,驾黄龙之乘,载交龙之旗,与天老五圣游于河洛之间。求梦未得,帝遂沉璧于河,乃大雾三日。又至翠妫之泉,有大鲈鱼,河中溯流而至。杀三牲以醮之,即甚雨,七日七夜,有黄龙负图而出于河。黄帝谓天老五圣曰:子见河中者乎?天老五圣乃前跪受之,其图五色毕具,白图兰叶而硃文,以授黄帝,乃舒视之,名曰《绿错图》,令侍臣写之,以示天下。黄帝曰:此谓《河图书》。是岁之秋也,帝既得龙凤之图书,苍颉之文,即制文章,始代结绳之政,以作书契,盖取诸夬。夬,决也,诀断万事自垂衣裳至制文字,凡九事。按皇甫谧《帝王代记》载,此九事皆黄帝之功。今各以当时事及众书所载,列之如前以明之。然于《易系》说此九事,则上自黄帝,下至尧舜。以其先儒说者,或以为不独黄帝。若以皇甫所载,及今所引众书,则九事皆黄帝始创制之以服用,后代圣人至尧舜,但继作修饰尔!。于是黄帝定百物之名,作八卦之说,谓之《八索》。一号帝鸿氏,一号归藏氏,乃名所制曰《归藏书》,此《易》之始也。
huáng dì chuí yī shang zhī hòu, zuò lóng gǔn zhī fú, huà rì yuè xīng chén yú yī shàng yǐ xiàng tiān, gù yǒu lóng gǔn zhī sòng. dì nà nǚ jié wèi fēi, qí hòu nǚ jié jiàn dà xīng rú hóng, xià lín huá zhū, nǚ jié gǎn ér jiē zhī, shēng shǎo hào dài jì yún, nǚ jié jí léi zǔ, fēi yě. dì yòu nà chǒu nǚ, hào mó mǔ, shǐ xùn gōng rén, ér yǒu shū dé, zòu liù dé zhī sòng. yòu nà fèi xiū shì wèi fū rén. shì shí shù mín gān qí shí, měi qí fú, lè qí sú, ān qí jū, wú xiàn yù zhī xīn. lín guó xiāng wàng, jī quǎn zhī yīn xiāng wén, zhì lǎo ér bù xiāng wǎng lái, wú qiú gù yě. suǒ wèi huáng dì lǐ tiān xià, biàn mín xīn, wèi zhī zhì lǐ zhī dài. shì shí fēng bù míng tiáo, wèi zhī tiān xià zhī xǐ fēng yě. yǔ bù pò kuài, wèi shí rì yī xiǎo yǔ, yìng tiān xià wén shí wǔ rì yī dà yǔ, yǐ yè yùn yě. yǐ jiā hé wèi liáng, wèi dà hé yě, qí suì yì cháng. yǐ lǐ quán wèi jiāng, wèi quán shuǐ wèi měi rú jiǔ, kě yǐ yǎng lǎo yě. yǐ wǔ zhī wèi fāng, wèi yǒu yì cǎo shēng yú pǔ, zé zhī yīng zǐ zhī jīn zhī hēi zhī, wǔ zhī cǎo shēng, jiē shén xiān shàng yào. shí yǒu shuǐ wù yáng yǒng, shān chē mǎn yě, yú shì dé gǎn shàng tiān, gù yǒu huáng xīng zhī xiáng, wèi zhī yì xīng, xíng zhuàng shì yuè, zhù yuè wèi guāng, míng yuē jǐng xīng. yòu yǒu chì fāng qì yǔ qīng fāng qì xiāng lián, chì fāng zhōng yǒu èr xīng, qīng fāng zhōng yǒu yī xīng, fán sān xīng. yòu yǒu yì cǎo shēng yú tíng, yuè yī rì shēng yī yè, zhì shí wǔ rì shēng shí wǔ yè, zhì shí liù rì yī yè luò, zhì sān shí rì luò jǐn. ruò xiǎo yuè, jí yī jiá yàn ér bù là, wèi zhī míng jiá, yǐ míng yú yuè yě, yì yuē lì jiá. dì yīn zhù jìng yǐ xiàng zhī, wèi shí wǔ miàn shén jìng, bǎo jìng yě.
黄帝垂衣裳之后,作龙衮之服,画日月星辰于衣上以象天,故有《龙衮之颂》。帝纳女节为妃,其后女节见大星如虹,下临华诸,女节感而接之,生少皞《代记》云,女节即嫘祖,非也。帝又纳丑女,号嫫母,使训宫人,而有淑德,奏《六德之颂》。又纳费修氏为夫人。是时庶民甘其食,美其服,乐其俗,安其居,无羡欲之心。邻国相望,鸡犬之音相闻,至老而不相往来,无求故也。所谓黄帝理天下,便民心,谓之至理之代。是时风不鸣条,谓之天下之喜风也。雨不破塊,谓十日一小雨,应天下文;十五日一大雨,以叶运也。以嘉禾为粮,谓大禾也,其穗异常。以醴泉为浆,谓泉水味美如酒,可以养老也。以五芝为芳,谓有异草生于圃,则芝英、紫芝、金芝、黑芝,五芝草生,皆神仙上药。时有水物洋涌,山车满野,于是德感上天,故有黄星之祥,谓之异星,形状似月,助月为光,名曰景星。又有赤方气与青方气相连,赤方中有二星,青方中有一星,凡三星。又有异草生于庭,月一日生一叶,至十五日生十五叶,至十六日一叶落,至三十日落尽。若小月,即一荚厌而不落,谓之蓂荚,以明于月也,亦曰历荚。帝因铸镜以象之,为十五面神镜,宝镜也。
yú shí dà náo néng tàn wǔ xíng zhī qíng, zhàn běi dǒu héng suǒ zhǐ, nǎi zuò jiǎ yǐ shí gān yǐ míng rì, lì zǐ chǒu shí èr chén yǐ míng yuè, yǐ niǎo shòu pèi wèi shí èr chén shǔ zhī, yǐ chéng liù xún, wèi zào jiǎ zǐ yě. huáng dì guān fú xī zhī sān huà chéng guà, bā guà hé chéng èr shí sì qì, jí zuò jì lì, yǐ dìng nián yě. dì jìng dà náo yǐ wéi shī, yīn měi fāng pèi sān chén, lì mèng zhòng jì, zì shì yǒu yīn yáng zhī fǎ yān. huáng dì wén zhī, nǎi fú huáng yī, dài huáng shēn, shǒu huáng guān, zhāi yú zhōng gōng. jí yǒu fèng huáng bì rì ér zhì, dì nǎi jiàng jiē, dōng miàn zài bài qǐ shǒu yuē: tiān jiàng pī yòu, gǎn bù chéng mìng. fèng nǎi zhǐ dì dōng yuán, jí yú wú tóng, yòu cháo yú ā gé, fēi zhú shí bù shí, fēi lǐ quán bù yǐn, qí yǐn yě, zé zì míng wǔ, yīn rú shēng xiāo. dì jí shǐ líng lún wǎng dà xià zhī xī dà xià guó zài xī, qù cháng ān wàn lǐ. ruǎn yú zhī xī, kūn lún zhī yīn xiè gǔ, cǎi zhōng lóng zhī zhú, qǔ qí qiào hòu jūn zhě, duàn liǎng jié, jiān sān cùn qī fēn, chuī zhī wèi huáng zhōng zhī yīn shí yī yuè lǜ wèi huáng zhōng, wèi dōng zhì yī yáng shēng, wàn wù zhī shǐ yě. yǐ běn zhì lǐ zhī dài tiān dì zhī fēng qì. suǒ wèi huáng dì néng lǐ rì yuè zhī xíng, diào yīn yáng zhī qì, wèi shí èr lǜ lǚ, xióng cí gè liù yě jìn shū yún, lǜ guǎn zhǎng chǐ, liù kǒng, shí èr yuè zhī yīn. piào zhī yǐ zhú, qǔ zì rán yuán xū yě yǐ yù qǔ jiān zhēn wēn rùn yě. shí yǒu nǚ wā zhī hòu róng chéng shì, shàn zhī yīn lǜ, shǐ zào lǜ lì, yuán qǐ xīn mǎo. yòu tuī dōng zhì rì zài zhī xīng nán dòu hòu xīng yě. yòu wèn tiān lǎo, dé tiān yuán rì yuè xīng chén zhī shū. tiān wén kè lòu zhī shū yǐ jì shí. yǒu chén lì shǒu shàn suàn fǎ, shǐ zuò shù zhe suàn shù yān. chén líng lún zuò quán liàng quán, chèng yě, liàng jí dòu hú yě.
于时大挠能探五行之情,占北斗、衡所指,乃作甲乙十干以名日,立子丑十二辰以名月,以鸟兽配为十二辰属之,以成六旬,谓造甲子也。黄帝观伏牺之三画成卦,八卦合成二十四气,即作纪历,以定年也。帝敬大挠以为师,因每方配三辰,立孟仲季,自是有阴阳之法焉。黄帝闻之,乃服黄衣,带黄绅,首黄冠,斋于中宫。即有凤凰蔽日而至,帝乃降阶,东面再拜稽首曰:天降丕祐,敢不承命。凤乃止帝东园,集于梧桐,又巢于阿阁,非竹实不食,非醴泉不饮,其饮也,则自鸣舞,音如笙箫。帝即使伶伦往大夏之西大夏国在西,去长安万里。阮榆之溪,昆仑之阴嶰谷,采钟龙之竹,取其窍厚均者,断两节,间三寸七分,吹之为黄钟之音十一月律为黄钟,谓冬至一阳生,万物之始也。以本至理之代天地之风气。所谓黄帝能理日月之行,调阴阳之气,为十二律吕,雄雌各六也《晋书》云,律管长尺,六孔,十二月之音。票之以竹,取自然圆虚也;以玉取坚贞温润也。时有女娲之后容成氏,善知音律,始造律历,元起辛卯。又推冬至日在之星南斗后星也。又问天老,得天元日月星辰之书。天文刻漏之书以纪时。有臣隶首善算法,始作数著算术焉。臣伶伦作权量权,秤也,量即斗斛也。
huáng dì dé chī yóu, shǐ míng hū tiān wén jù guǎn zǐ yán zhī, chī yóu yǒu shù, hòu nǎi pàn. dì yòu huò bǎo dǐng, nǎi yíng rì tuī cè. yú shì shùn tiān dì zhī jì, páng luó rì yuè xīng chén, zuò gài tiān yí, cè xuán xiàng, tuī fēn xīng dù, yǐ èr shí bā xiù wèi shí èr cì. jiǎo kàng wèi shòu xīng zhī cì, fáng xīn wèi dà huǒ zhī cì, jī dòu wèi xī mù zhī cì, niú nǚ wèi xīng jì zhī cì, xū wēi wèi xuán xiāo zhī cì, shì bì wèi zōu zī zhī cì, kuí lóu wèi jiàng lóu zhī cì, mǎo bì wèi dà liáng zhī cì, zī cān wèi shí chén zhī cì, jǐng guǐ wèi chún shǒu zhī cì, xīng zhāng wèi zhū huǒ zhī cì, yì zhěn wèi chún wěi zhī cì. lì zhōng wài zhī xīng, zuò zhàn rì yuè zhī shū, cǐ shǐ wèi guān xiàng zhī fǎ yě. jiē zì hé tú ér yǎn zhī. yòu shǐ xī hé zhàn rì, cháng yí zhàn yuè, guǐ yú qū zhān xīng, dì zuò zhàn hòu zhī fǎ, zhàn rì zhī shū, yǐ míng xiū jiù yān.
黄帝得蚩尤,始明乎天文据《管子》言之,蚩尤有术,后乃叛。帝又获宝鼎,乃迎日推策。于是顺天地之纪,旁罗日月星晨,作盖天仪,测玄象,推分星度,以二十八宿为十二次。角亢为寿星之次,房心为大火之次,箕斗为析木之次,牛女为星纪之次,虚危为玄枵之次,室壁为诹觜之次,奎娄为降娄之次,昴毕为大梁之次,觜参为实沉之次,井鬼为鹑首之次,星张为硃火之次,翼轸为鹑尾之次。立中外之星,作占日月之书,此始为观象之法也。皆自《河图》而演之。又使羲和占日,常仪占月,鬼臾区占星,帝作占候之法,占日之书,以明休咎焉。
huáng dì yǒu mào dé, gǎn zhēn rén lái yóu yù chí, zhì dé suǒ zhì yě. yǒu ruì shòu zài yòu, xuán xiāo zhī shòu yě. shàng shū zhōng hòu yún: mí shēn niú wěi, láng tí yī jiǎo, jiǎo duān yǒu ròu, shì bù shāng wù yě. yīn zhōng huáng zhōng, wén zhāng bīn bīn rán. pìn yuē qí, mǔ yuē lín. shēng yú huǒ, yóu yú tǔ. chūn míng yuē guī hé, xià míng yuē fú yòu, qiū dōng míng yuē yǎng xìn. dì yòu dé wēi chóng gū lóu, yǒu dà rú yáng zhě, dà rú niú zhě, chóng míng yǐn, dà rú hóng zhě, yīng tǔ dé zhī wáng yě. yǒu shòu míng? yàng, rú shī zi, shí hǔ, ér xún cháng jìn rén, huò lái rù shì, rén wèi ér huàn zhī. dì nǎi shàng zòu yú tiān, xǐ zhī běi huāng.
黄帝有茂德,感真人来游玉池,至德所致也。有瑞兽在囿,玄枵之兽也。《尚书·中候》云:麋身、牛尾,狼蹄、一角,角端有肉,示不伤物也。音中黄钟,文章彬彬然。牝曰麒,牡曰麟。生于火,游于土。春鸣曰归禾,夏鸣曰扶幼,秋冬鸣曰养信。帝又得微虫蛄蝼,有大如羊者,大如牛者,虫名螾,大如虹者,应土德之王也。有兽名?恙,如师子,食虎,而循常近人,或来入室,人畏而患之。帝乃上奏于天,徙之北荒。
dì yǐ jǐng yún zhī ruì, qìng yún zhī xiáng, jí yǐ yún jì guān, guān yǐ yún wéi míng, gù yǒu jìn yún zhī guān huò yún dì liàn jīn dān, yǒu jìn yún zhī ruì, zì hào jìn yún shì. chì duō bái shǎo wèi jìn. yú shì shè guān fēn zhí, yǐ yún mìng guān, chūn wèi qīng yún guān, xià wèi jìn yún guān, qiū wèi bái yún guān, dōng wèi hēi yún guān. dì yǐ yún wéi shī yě. shì shí yán dì zhī yì jiāng xìng zhě yě. jìn yún zhě, dì zhī xiáng yún, qí yún fēi yún fēi yān, fēi hóng fēi zǐ. yòu yǐ dì liàn dān yú wù zhōu jìn yún zhī táng, yǒu cǐ xiáng yún yě.
帝以景云之瑞,庆云之祥,即以云纪官,官以云为名,故有缙云之官或云帝炼金丹,有缙云之瑞,自号缙云氏。赤多白少为缙。于是设官分职,以云命官,春为青云官,夏为缙云官,秋为白云官,冬为黑云官。帝以云为师也。是时炎帝之裔姜姓者也。缙云者,帝之祥云,其云非云非烟,非红非紫。又以帝炼丹于婺州缙云之堂,有此祥云也。
dì zhì sì shǐ guān, lìng jǔ sòng cāng jié lì shǒu kǒng jiǎ jū qí zhí, zhǔ tú jí yě zhōu lǐ, zhǎng bǎn tú, rén hù bǎn jí yě. yòu lìng cāng jié zhǔ rén yí. kǒng jiǎ shǐ zuò pán yú, yǐ dài āo zūn pī yǐn zhī pǔ, zhe pán yú piān, pán yú zhī jiè yě. dì zuò jīn jǐ zhī fǎ yǐ zhe jīng, huáng dì shū zhōng tōng lǐ, huáng dì shǐ wèi zhī fén. fén, dà yě kǒng ān guó yuē: zāo qín fén zhī, bù kě wén yě. yǒu chén shǐ wáng shǐ zào huà, yòu jǐ nán rén gōng yù dài shàng huáng dì míng táng tú, yǒu fù dào, shàng yǒu lóu, cóng xī nán rù, cǐ lóu zhī shǐ yě. dì yī tú zhì zhī, yuē hé gōng, kě yǐ guān qí xíng yě. nǎi lì míng táng zhī yì, yǐ guān yú xián yě. shí yǒu xiān bó chū yú qí shān xià, hào qí bó, shàn shuō cǎo mù zhī yào xìng wèi, wèi dà yī. dì qǐng zhǔ fāng yào. dì nǎi xiū shén nóng suǒ cháng bǎi cǎo xìng wèi, yǐ lǐ jí zhě, zuò nèi wài jīng. yòu yǒu léi gōng shù pào zhì fāng, dìng yào xìng zhī shàn è. biǎn què yú fù èr chén dìng mài jīng, liáo wàn xìng suǒ jí. dì yǔ biǎn què lùn mài fǎ, zhuàn mài shū shàng xià jīng hàn wén lǐ yáng gōng chún yú yì néng zhī jí zhī shēng sǐ, àn mài jīng yě. dì wèn qí bó mài fǎ, yòu zhì sù wèn děng shū jí nèi jīng jīn yǒu èr zhì, gè jiǔ juǎn, hòu lái jiù xiū zhī, àn sù wèn xù yún qí bó zuò, jīn juǎn shù dà yuē quē shǎo, qí bā shí yī nán, hòu lái zēng xiū. yòu yún tiān jiàng sù nǚ yǐ zhì rén jí, dì wèn zhī, suì zuò sù wèn yě. dì wèn shǎo yú zhēn zhù, nǎi zhì zhēn jīng míng táng tú jiǔ zhī fǎ, cǐ zhēn yào zhī shǐ yě.
帝置四史官,令沮诵、仓颉、隶首、孔甲居其职,主图籍也《週礼》,掌版图,人户版籍也。又令苍颉主人仪。孔甲始作盘盂,以代凹尊坯饮之朴,著《盘盂篇》,盘盂之诫也。帝作巾几之法以著经,黄帝书中通理,黄帝史谓之《坟》。坟,大也孔安国曰:遭秦焚之,不可闻也。有臣史王始造画,又济南人公玉带上黄帝明堂图,有复道,上有楼,从西南入,此楼之始也。帝依图制之,曰合宫,可以观其行也。乃立明堂之议,以观于贤也。时有仙伯出于岐山下,号岐伯,善说草木之药性味,为大医。帝请主方药。帝乃修神农所尝百草性味,以理疾者,作《内外经》。又有雷公述《砲炙方》,定药性之善恶。扁鹊、俞附二臣定《脉经》,疗万姓所疾。帝与扁鹊论脉法,撰《脉书上下经》汉文里阳公淳于意能知疾之生死,按《脉经》也。帝问岐伯脉法,又制《素问》等书及《内经》今有二帙,各九卷,后来就修之,按《素问》序云岐伯作,今卷数大约阙少,其八十一难,后来增修。又云天降素女以治人疾,帝问之,遂作《素问》也。帝问少俞针注,乃制《针经》明堂图灸之法,此针药之始也。
huáng dì lǐ tiān xià, shǐ yǐ zhōng fāng zhī sè chēng hào. chū jū yǒu xióng zhī guó, yuē yǒu xióng dì rú zhuān xū wèi gāo yáng dì, dì kù wèi gāo xīn dì, táng yáo wèi táo táng dì yě, bù hào zhàn zhēng. dāng shén nóng zhī bā dài yú gāng shǐ shuāi, zhū hóu xiāng qīn. yǐ huáng dì chēng zhōng fāng, gù sì fāng jiàn hào, yì gè yǐ fāng sè chēng shǐ zài ér bù yán míng hào, jí qīng dì tài hào, chì dì shén nóng, bái dì shǎo hào, hēi dì zhuān xū, shí yǒu sì dì zhī hòu, zǐ sūn jiàn yuè ér wàng yǒu chēng zhě yě. qiān gòng móu zhī, biān chéng rì hài. huáng dì nǎi bà tái xiè zhī yì, shěng mǐ lì zhī cái, zhōu róng shì, zhù yíng lěi. dì wèn yú shǒu yáng shān zài hé zhōng jùn, bù ān qí jū. lìng cǎi shǒu shān zhī jīn, shǐ zhù dāo zào nǔ. yǒu yú dōng hǎi liú bō shān dé qí shòu, zhuàng rú niú, cāng shēn wú jiǎo yī zú, néng chū rù shuǐ, tǔ shuǐ zé shēng fēng yǔ, guāng rú rì yuè, qí yīn rú léi, míng yuē kuí niú. dì lìng shā zhī, yǐ qí pí mào zhī, yǐ wéi gǔ, yǐ jī zhī, shēng wén wǔ bǎi lǐ shì běn yún, yīn wū xián shǐ zuò gǔ, zé fēi yě. dì lìng jūn rén chuī jiǎo wèi lóng míng, cǐ gǔ jiǎo zhī shǐ yě. yú shì yòu lìng zuò cù jū zhī xì, yǐ liàn wǔ shì. jīn jī qiú yě. xī jīng jì yuē, jū chǎng jí qiú yě. huáng dì yún:" rì zhōng bì wèi, cāo dāo bì gē. kuáng qū shù wén zhī yuē: huáng dì zhī yán yě.
黄帝理天下,始以中方之色称号。初居有熊之国,曰有熊帝如颛顼为高阳帝,帝喾为高辛帝,唐尧为陶唐帝也,不好战争。当神农之八代榆冈始衰,诸侯相侵。以黄帝称中方,故四方僭号,亦各以方色称史载而不言名号,即青帝太皞,赤帝神农,白帝少昊,黑帝颛顼,时有四帝之后,子孙僭越而妄有称者也。佥共谋之,边城日骇。黄帝乃罢台榭之役,省靡丽之财,週戎士,筑营垒。帝问于首阳山在河中郡,不安其居。令采首山之金,始铸刀造弩。有于东海流波山得奇兽,状如牛,苍身无角一足,能出入水,吐水则生风雨,光如日月,其音如雷,名曰夔牛。帝令杀之,以其皮冒之,以为鼓,以击之,声闻五百里《世本》云,殷巫咸始作鼓,则非也。帝令军人吹角为龙鸣,此鼓角之始也。于是又令作蹴踘之戏,以练武士。今击球也。《西京记》曰,踘场即球也。黄帝云:“日中必熭,操刀必割。狂屈竖闻之曰:黄帝知言也。
dì yǒu tiān xià zhī èr shí yǒu èr nián, hū yǒu chī yóu shì bù gōng dì mìng, zhū hóu zhōng qiáng bào zhě yě. xiōng dì bā shí rén, bìng shòu shēn rén yǔ, tóng tóu tiě é, bù shí wǔ gǔ, dàn shā cán shí chī yóu shǐ zuò kǎi jiǎ dōu móu, shí rén bù shí, wèi shì tóng tóu tiě é. lǐ tài bái yuē: nán rén bīng shì jiàn běi dì rén suǒ shí mài fàn qiǔ liáng, bù shí, wèi zhī dàn shā tūn shí, yǐ yù yú cǐ. bù yòng dì mìng, zuò wǔ nüè zhī xíng, yǐ hài lí shù. yú gé lú shān fā jīn zuò yě, zhì wèi kǎi jiǎ jí jiàn, zào lì bīng zhàng dāo jǐ dà nǔ děng, wēi zhèn tiān xià, bù shùn dì mìng. dì yù fá zhī, zhēng zhū hóu, yī shí wǔ xún wèi kè dí, sī niàn xián zhé yǐ fǔ zuǒ, jiāng zhēng bú yì. nǎi mèng jiàn dà fēng chuī tiān xià chén gòu, yòu mèng yī rén zhí qiān jūn zhī nǔ, qū yáng shù wàn qún. jué ér sī yuē: fēng hào lìng, zhí zhèng zhě yě gòu qù tǔ, jiě huà qīng zhě yě, tiān xià dāng yǒu xìng fēng míng hòu zhě. fū qiān jūn zhī nǔ, jì lì néng yuǎn zhě yě qū yáng wàn qún, shì mù rén wéi shàn zhě yě, qǐ yǒu xìng lì míng mù zhě hū? dì zuò cǐ èr mèng jí qián shù mèng lóng shén zhī yàn, jí zuò mèng zhī shū. lìng yī èr mèng qiú qí rén, dé fēng hòu yú hǎi yú, dé lì mù yú dà zé. jí jǔ fēng hòu yǐ lǐ mín, chū wèi shì zhōng, hòu dēng wèi xiāng, lì mù yǐ wéi jiāng. cǐ jiàng xiàng zhī shǐ yě. yǐ dà hóng wèi zuǒ lǐ. yú shì shùn tiān xià zhī jì, yōu míng zhī shù, shēng sǐ zhī shuō, shì wèi dì zhī móu chén yě.
帝有天下之二十有二年,忽有蚩尤氏不恭帝命,诸侯中强暴者也。兄弟八十人,并兽身人语,铜头铁额,不食五谷,啖沙蚕石蚩尤始作铠甲兜牟,时人不识,谓是铜头铁额。李太白曰:南人兵士见北地人所食麦饭糗粮,不识,谓之啖沙吞石,以喻于此。不用帝命,作五虐之刑,以害黎庶。于葛卢山发金作冶,制为铠甲及剑,造立兵仗刀戟大弩等,威震天下,不顺帝命。帝欲伐之,征诸侯,一十五旬未克敌,思念贤哲以辅佐,将征不义。乃梦见大风吹天下尘垢,又梦一人执千钧之弩,驱羊数万群。觉而思曰:风号令,执政者也;垢去土,解化清者也,天下当有姓风名后者。夫千钧之弩,冀力能远者也;驱羊万群,是牧人为善者也,岂有姓力名牧者乎?帝作此二梦及前数梦龙神之验,即作梦之书。令依二梦求其人,得风后于海隅,得力牧于大泽。即举风后以理民,初为侍中,后登为相,力牧以为将。此将相之始也。以大鸿为佐理。于是顺天下之纪,幽明之数,生死之说,是谓帝之谋臣也。
dì wèn zhāng ruò móu dí zhī shì, zhāng ruò yuē: bù rú lì mù, néng yú tuī bù zhī shù, zhe bīng fǎ shí sān juǎn, kě yòng zhī. nǎi xí qí gān gē, yǐ zhēng fú xiǎng. shǐ zhì sān gōng zhī zhí, yǐ xiàng sān tái tiān xiàng yǒu sān tái xīng. fēng hòu pèi shàng tái, tiān lǎo pèi zhōng tái, wǔ shèng pèi xià tái tài gōng liù tāo yuē: fēng hòu lì mù wǔ shèng wèi qī gōng. zé wǔ shèng wǔ rén yě. huáng dì yú shì qǔ hé jǐ zhě sì rén, wèi zhī sì miàn ér lǐ. shí huò bǎo dǐng, yíng rì tuī cè. yòu dé fēng hú wéi jiāng, zuò wǔ yá qí jí fēng huǒ zhàn gōng zhī jù, zhe bīng fǎ wǔ piān. yòu yǐ shén huáng wèi jiāng, dì zhī fū rén fèi xiū zhī zǐ wèi tài zǐ, hǎo zhāng luó jí gōng shǐ, yǐ dà jiàng wèi zhī fǔ jūn dà yuán shuài, wèi wáng qián dí zhāng ruò lì mù wèi xíng jūn zuǒ yòu bié chéng yǐ róng guāng wèi dà sī mǎ, tǒng liù shī jiān zhǎng bāng guó zhī jiǔ fǎ róng guāng yī yuē cháng guāng. yòu zhì zuǒ yòu dà jiān, jiān yú wàn guó. chén lóng yū zhě, yǒu yǒng yǒu yì, yì wèi jiāng.
帝问张若谋敌之事,张若曰:不如力牧,能于推步之术,著《兵法》十三卷,可用之。乃习其干戈,以征弗享。始制三公之职,以象三台天象有三台星。风后配上台,天老配中台,五圣配下台太公《六韬》曰:风后、力牧、五圣为七公。则五圣五人也。黄帝于是取合己者四人,谓之四面而理。时获宝鼎,迎日推策。又得风胡为将,作五牙旗及烽火战攻之具,著《兵法》五篇。又以神皇为将,帝之夫人费修之子为太子,好张罗及弓矢,以大将谓之抚军大元帅,为王前敌;张若、力牧为行军左右别乘;以容光为大司马,统六师兼掌邦国之九法容光一曰常光。又置左右大监,监于万国。臣龙纡者,有勇有义,亦为将。
dì zhī xíng yě, yǐ shī bīng wèi yíng wèi, nǎi yǔ yú gāng hé móu, gòng jī chī yóu. dì yǐ yù wèi bīng yù shì bīng qì. dì fú huáng miǎn, jià xiàng chē, jiāo liù lóng, dà bǐng tài yī wèi yù, zài jiāo lóng zhī qí, zhāng wǔ yá cǎi qí yǐn zhī, yǐ dìng fāng wèi. dōng fāng qīng yá qí, yú gè yī fāng sè. dì zhī xíng yě, cháng yǒu wǔ sè yún qì, zhuàng rú jīn zhī yù yè, zhǐ yú dì shàng, rú pā huá zhī xiàng, dì yīn lìng zuò huá gài jīn zhī sǎn gài shì yě. huáng dì jí yǔ chī yóu dà zhàn yú zhuō lù zhī yě dì zài shàng gǔ jùn, nán yǒu zhuō lù chéng. dì wèi kè dí, chī yóu zuò bǎi lǐ dà wù, mí sān rì, dì zhī jūn rén jiē mí huò. nǎi lìng fēng hòu fǎ dòu jī, zuò zhǐ nán chē, yǐ bié sì fāng cuī bào gǔ jīn zhù yuē:" zhōu gōng zuò zhǐ nán zhī chē." jù cǐ, shí yǐ yǒu zhǐ nán chē, jí zhōu gōng zài xiū zhī ěr. dì nǎi zhàn, wèi shèng, guī tài shān zhī ā, cǎn rán ér mèi. mèng jiàn xī wáng mǔ qiǎn dào rén, pī xuán hú zhī yī, yǐ fú shòu dì yuē: tài yī zài qián, tiān yī zài hòu, dé zhī zhě shèng, zhàn zé kè yǐ. dì jué ér sī zhī, wèi xī qí yì, jí zhào fēng hòu gào zhī. hòu yuē: cǐ tiān yìng yě, zhàn bì kè yǐ! zhì tán qí zhī. dì yī yǐ shè tán, qǐ shǒu zài bài, guǒ dé fú, guǎng sān cùn, zhǎng yī chǐ, qīng sè, yǐ xuè wéi wén, jí pèi zhī. yǎng tiān tàn suǒ wèi jié, yǐ jīng sī zhī, gǎn tiān dà wù, míng míng sān rì sān yè. tiān jiàng yī fù rén, rén shǒu niǎo shēn, dì jiàn qǐ shǒu, zài bài ér fú. fù rén yuē:" wú xuán nǚ yě, yǒu yí wèn zhī." dì yuē:" chī yóu bào rén cán wù, xiǎo zi yù wàn zhàn wàn shèng yě." xuán nǚ jiào dì sān gōng mì lüè wǔ yīn quán móu yīn yáng zhī shù" bīng fǎ wèi xuán nǚ zhàn shù yě. wèi gōng lǐ jìng yòng jiǔ tiān xuán nǚ fǎ shì yě. yòu shén fú, huáng dì zhī fú yě. yīn yáng shù jí liù rén tài yī dùn jiǎ yùn shì fǎ yě. xuán nǚ chuán yīn fú jīng sān bǎi yán, dì guān zhī shí xún, tǎo fú chī yóu. shòu dì líng bǎo wǔ fú zhēn wén jí bīng xìn fú, dì fú pèi zhī, miè chī yóu. yòu lìng fēng hòu yǎn hé tú fǎ ér wèi shì yòng zhī, chuàng shí bā jú, míng yuē dùn jiǎ zhōu gōng shí yuē wèi qī shí èr jú, hàn zhāng zǐ fáng gòng xiàng yìng, yī yún sì hào yì zhī wèi shí bā jú. àn shén lóng fù tú wén, dùn qí jiǎ, nǎi míng zhī dùn jiǎ, jīn wèi yī jú, jiē tiě shì yě. yǐ tuī zhǔ kè shèng fù zhī shù.
帝之行也,以师兵为营卫,乃与榆冈合谋,共击蚩尤。帝以玉为兵玉饰兵器。帝服黄冕,驾象车,交六龙,大丙、太一为御,载交龙之旗,张五牙彩旗引之,以定方位。东方青牙旗,余各依方色。帝之行也,常有五色云气,状如金枝玉叶,止于帝上,如葩华之象,帝因令作华盖今之伞盖是也。黄帝即与蚩尤大战于涿鹿之野地在上谷郡,南有涿鹿城。帝未克敌,蚩尤作百里大雾,弥三日,帝之军人皆迷惑。乃令风后法斗机,作指南车,以别四方崔豹《古今注》曰:“週公作指南之车。”据此,时已有指南车,即週公再修之尔。帝乃战,未胜,归太山之阿,惨然而寐。梦见西王母遣道人,披玄狐之衣,以符受帝曰:太一在前,天一在后,得之者胜,战则克矣。帝觉而思之,未悉其意,即召风后告之。后曰:此天应也,战必克矣!置坛祈之。帝依以设坛,稽首再拜,果得符,广三寸,长一尺,青色,以血为文,即佩之。仰天叹所未捷,以精思之,感天大雾,冥冥三日三夜。天降一妇人,人首鸟身,帝见稽首,再拜而伏。妇人曰:“吾玄女也,有疑问之。”帝曰:“蚩尤暴人残物,小子欲万战万胜也。”玄女教帝《三宫秘略五音权谋阴阳之术》”兵法谓玄女战术也。卫公李靖用九天玄女法是也。又神符,黄帝之符也。《阴阳术》即《六壬太一遁甲运式法》也。玄女传《阴符经》三百言,帝观之十旬,讨伏蚩尤。授帝《灵宝五符真文》及《兵信符》,帝服佩之,灭蚩尤。又令风后演《河图》法而为式用之,创十八局,名曰《遁甲》週公时约为七十二局,汉张子房共向映,一云四皓议之为十八局。案神龙负图文,遁其甲,乃名之《遁甲》,今为一局,揭帖是也。以推主客胜负之术。
huáng dì yòu zhe shí liù shén lì, tuī tài yī liù rén děng fǎ. yòu shù liù jiǎ yīn yáng zhī dào, zuò shèng fù wò jī zhī tú jí fǎ yào jué huáng dì bīng fǎ sān juǎn sòng wǔ chuán yún: shén rén chū zhī. hé tú chū jūn jué chēng huáng dì dé wáng mǔ bīng fú. yòu yǒu chū jūn dà shuài nián mìng lì chéng gè yī juàn, tài yī bīng lì yī juàn, huáng dì chū jūn xīn yòng jué yī shí èr juǎn, huáng dì xià shì zhàn bīng qì liù juǎn, cǐ shū zhì xià hòu shí chóng xiū zhī yě. huáng dì shí bā zhèn tú èr juǎn zhū gě liàng chóng xiū wèi bā zhèn zhī tú. huáng dì wèn xuán nǚ zhī fǎ sān juǎn, fēng hòu gū xū jué èr shí juǎn, wù chéng zi xuán bīng zāi yì zhàn shí sì juǎn, guǐ yú qū bīng fǎ sān juǎn tú yī juàn huò zuò guǐ gǔ qū. shè bīng fǎ yǐ lái, jiē qǐ yú huáng dì, yì hòu lái zēng xiū yě.
黄帝又著《十六神历》,推《太一》、《六壬》等法。又述六甲阴阳之道,作胜负握机之图及《法要诀黄帝兵法》三卷《宋武传》云:神人出之。《河图出军诀》称黄帝得《王母兵符》。又有《出军大帅》、《年命立成》各一卷,《太一兵历》一卷,《黄帝出军新用诀》一十二卷,《黄帝夏氏占兵气》六卷,此书至夏后时重修之也。《黄帝十八阵图》二卷诸葛亮重修为八阵之图。《黄帝问玄女之法》三卷,《风后孤虚诀》二十卷,《务成子玄兵灾异占》十四卷,《鬼臾区兵法》三卷、图一卷或作《鬼谷区》。设兵法以来,皆起于黄帝,亦后来增修也。
huáng dì yú shì nà wǔ yīn zhī cè, yǐ shěn gōng zhàn zhī shì. fù lǜ zhū hóu zài fá chī yóu yú jì zhōu. chī yóu lǜ chī mèi wǎng liǎng, qǐng fēng bó yǔ shī, cóng tiān dà fēng ér lái, mìng yìng lóng xù shuǐ yǐ gōng huáng dì. huáng dì qǐng fēng bó yǔ shī jí tiān xià nǚ ǎo, yǐ zhǐ yǔ yú dōng huāng zhī dì, běi yú zhū shān, lí tǔ qiāng bīng, qū yìng lóng yǐ chù nán jí, shā chī yóu yǔ kuā fù. bù dé fù shàng, gù qí xià hàn, suǒ jū jiē bù yǔ. chī yóu nǎi bài yú gù quán, suì shā zhī yú zhōng jì, qí dì yīn míng jué pèi zhī yě zài guī zhōu yě. jì qín shā chī yóu, nǎi qiān qí shù lèi shàn zhě yú zōu tú zhī xiāng, qí è zhě yǐ mù xiè zhī. dì lìng huà chī yóu zhī xíng yú qí shàng, yǐ yàn xié mèi, míng chī yóu qí. shā chī yóu yú lí shān zhī qiū dōng huāng zhī běi yú yě. zhì xiè yú dà huāng zhī zhōng, sòng shān zhī shàng, qí xiè hòu huà wéi fēng mù zhī lín shān hǎi jīng yuē: róng tiān shān yǒu fēng mù zhī lín, chī yóu zhī zhì gù suǒ huà yě. suǒ shā chī yóu, shēn shǒu yì chù, dì mǐn zhī, lìng zàng qí shǒu zhǒng yú shòu zhāng xiàn míng, zài yùn zhōu, zhǒng gāo qī chǐ, tǔ rén cháng yǐ shí yuè sì zhī, zé chì qì rú jiàng jiàn, wèi zhī chī yóu qí. qí jiān lǚ zhǒng zài shān yáng xiàn míng, zài chǔ zhōu, jiān lǚ, fǔ cáng yě. qí bì zhǒng zài jù lù xíng zhōu jù lù xiàn yě. shōu de chī yóu bīng shū xíng jūn mì shù yī juàn, chī yóu bīng fǎ èr juǎn. huáng dì dū yú zhuō lù chéng shàng gǔ jùn zhuō zhōu, dì míng dú lù, yòu yuē zhuó lù, shēng zhuàn jì wù yě.
黄帝于是纳五音之策,以审攻战之事。复率诸侯再伐蚩尤于冀州。蚩尤率魑魅魍魉,请风伯雨师,从天大风而来,命应龙蓄水以攻黄帝。黄帝请风伯雨师及天下女袄,以止雨于东荒之地,北隅诸山,黎土羌兵,驱应龙以处南极,杀蚩尤与夸父。不得复上,故其下旱,所居皆不雨。蚩尤乃败于顾泉,遂杀之于中冀,其地因名绝辔之野在妫州也。既擒杀蚩尤,乃迁其庶类善者于邹屠之乡,其恶者以木械之。帝令画蚩尤之形于旗上,以厌邪魅,名蚩尤旗。杀蚩尤于黎山之丘东荒之北隅也。掷械于大荒之中,宋山之上,其械后化为枫木之林《山海经》曰:融天山有枫木之林,蚩尤之桎梏所化也。所杀蚩尤,身首异处,帝闵之,令葬其首冢于寿张县名,在郓州,冢高七尺,土人常以十月祀之,则赤气如绛见,谓之蚩尤旗。其肩膂冢在山阳县名,在楚州,肩膂,府藏也。其髀冢在钜鹿邢州钜鹿县也。收得蚩尤《兵书行军秘术》一卷,《蚩尤兵法》二卷。黄帝都于涿鹿城上谷郡涿州,地名独鹿,又曰浊鹿,声传记误也。
huáng dì yòu yǔ yú gāng zhēng tiān xià, yú gāng shì shén nóng dì zhī hòu, gù zhēng zhī. huáng dì shǐ yǐ diāo hé yīng zhān, yī yún sǔn zhī yǔ, wèi qí zhì liù diǎn yuē: jīn xùn yí qí yě. yǐ xióng bà xì hǔ wèi qián qū, zhàn yú bǎn quán zhī yě dì míng, zài shàng gǔ jùn, jīn guī zhōu yě. sān zhàn ér hòu kè zhī. dì yòu běi zhú xūn yù zhī róng jí xiōng nú yě. zhū hóu yǒu bù cóng zhě, dì jiē lǜ ér zhēng zhī. fán wǔ shí èr zhàn, tiān xià dà dìng.
黄帝又与榆冈争天下,榆冈恃神农帝之后,故争之。黄帝始以雕鹖鹰鹯,一云隼之羽,为旗帜《六典》曰:今鵕鸃旗也。以熊罢郤虎为前驱,战于阪泉之野地名,在上谷郡,今妫州也。三战而后克之。帝又北逐獯鬻之戎即匈奴也。诸侯有不从者,帝皆率而征之。凡五十二战,天下大定。
dì yǐ fá pàn zhī gōng, shǐ lìng qí bó zuò chē lè gǔ chuī, wèi zhī xiāo náo gē, yǐ wéi jūn zhī jǐng wèi.? gǔ qū líng kuí hǒu diāo è zhēng shí zhuì yá zhuàng shì nù xuán yún zhū lù děng qū, suǒ yǐ yáng wǔ dé yě, wèi zhī kǎi gē liù diǎn yuē: hàn shí zhāng qiān dé zhī yú xī yù, fán bā qū, jūn yuè zhī yí yīn. xiāo jiā yě, jīn náo rú líng ér wú shé, yǒu bǐng, zhí zhī yǐ zhǐ gǔ yě.
帝以伐叛之功,始令岐伯作车乐鼓吹,谓之箫铙歌,以为军之警卫。《?鼓曲》、《灵夔吼》、《雕鹗争》、《石坠崖》、《壮士怒》、《玄云》、《硃鹭》等曲,所以扬武德也,谓之凯歌《六典》曰:汉时张骞得之于西域,凡八曲,军乐之遗音。箫、笳也,金铙如铃而无舌,有柄,执之以止鼓也。
yú shì zhū hóu xián zūn xuān yuán wèi tiān zǐ. dì yǐ jǐ yǒu suì lì, chéng shén nóng zhī hòu, huǒ shēng tǔ, dì yǐ tǔ dé, chēng wáng tiān xià, hào huáng dì. wèi jū zhōng yāng, lín zhì sì fāng. dì pò shān tōng dào, wèi cháng níng jū. lìng fēng hòu fù shòu shū, bó cháng hé jiàn, dàn chū liú shā, xī guī yīn pǔ, xíng wàn lǐ ér yī xī, fǎn zhuō lù zhī ā. dì yòu shì bǎi shén ér cháo zhī. dì wèn fēng hòu:" yǔ yù zhī hé suǒ xiè." duì yuē:" hé fán yǒu wǔ, jiē shǐ yú kūn lún zhī xū. huáng hé chū yú kūn lún shān dōng nán jiǎo xià, jí qí yī yě." yú sì hé, shuō zài yú dōng fāng shuò shí zhōu jì.
于是诸侯咸尊轩辕为天子。帝以己酉岁立,承神农之后,火生土,帝以土德,称王天下,号黄帝。位居中央,临制四方。帝破山通道,未尝宁居。令风后负寿书,伯常荷剑,旦出流沙,夕归阴浦,行万里而一息,反涿鹿之阿。帝又试百神而朝之。帝问风后:“予欲知河所泄。”对曰:“河凡有五,皆始于昆仑之墟。黄河出于昆仑山东南脚下,即其一也。”余四河,说在于东方朔《十洲记》。
dì lìng shù hài bù zì dōng jí, zhì yú xī jí, dé wǔ yì shí xuǎn jiǔ qiān bā bǎi bā bù yī yún èr yì sān wàn sān qiān. nán běi èr yì sān wàn yī qiān sān bǎi lǐ èr yì èr shí wàn. shù hài zuǒ shǒu bà suàn, yòu shǒu zhǐ qīng qiū běi, dōng jǐn tài yuǎn, xī qióng bīn guó, dōng xī dé èr wàn bā qiān lǐ, nán běi dé èr wàn liù qiān lǐ wàn lǐ yuē xuǎn. shén nóng shí dōng xī jiǔ qiān wàn lǐ, nán běi bā qiān wàn lǐ, yú sì hǎi zhī wài. wéi zhāo zhù hàn shū, bù xìn cǐ kuò yuǎn yú hǎi wài. chén zàn jù dào shū, shén nóng chéng lóng yóu yuǎn yě, huáng dì chéng mǎ yǐ lǐ tǔ jìng, zhǐ sì hǎi nèi yě. huái nán zǐ yún: běi jí zhì yú nán jí, èr yì sān wàn sān qiān wǔ bǎi qī shí lǐ yě. huái nán wáng xué dào, cǐ yán jué yuǎn, yì jù dào shū yě. huáng dì shǐ huà yě fēn zhōu, lìng bǎi jùn dà chén shòu dé jiào zhě, xiān liè guī yù yú lán pú xí shàng, shǐ chōng zá bǎo wèi xiè, yǐ chén yú zhī jiāo hé zhī wèi ní, yǐ fēn tǔ bié zūn bēi zhī wèi, yǔ huá róng zhī yì. wén chū fēng shàn jì.
帝令竖亥步自东极,至于西极,得五亿十选九千八百八步一云二亿三万三千。南北二亿三万一千三百里二亿二十万。竖亥左手把算,右手指青丘北,东尽泰远,西穷邠国,东西得二万八千里,南北得二万六千里万里曰选。神农时东西九千万里,南北八千万里,逾四海之外。韦昭注《汉书》,不信此阔远于海外。臣瓚据道书,神农乘龙游远也,黄帝乘马以理土境,只四海内也。《淮南子》云:北极至于南极,二亿三万三千五百七十里也。淮南王学道,此言绝远,亦据道书也。黄帝始画野分州,令百郡大臣授德教者,先列圭玉于兰蒲席上,使舂杂宝为屑,以沉榆之胶和之为泥,以分土别尊卑之位,与华戎之异。文出《封禅记》。
dì páng xíng tiān xià, dé bǎi lǐ zhī guó zhě wàn qū. jīn zhī xiàn yì zhě yě. suǒ wèi" shǒu chū shù wù, wàn guó xián níng." yǒu qīng wū zi néng xiāng dì lǐ, dì wèn zhī yǐ zhì jīng. dì yòu wèn dì lǎo, shuō wǔ fāng zhī lì hài. shí yǒu ruì cǎo shēng dì tíng, míng qū yì, nìng rén rù zé zhǐ zhī, shì yǐ nìng rén bù gǎn jìn. shí wài guó yǒu yǐ shén shòu lái jìn, míng xiè zhì, rú lù, yī jiǎo. zhì yú cháo, bù yí zhī chén, shòu jí chù zhī. dì wèn shí hé wù? duì yuē: chūn xià chù shuǐ zé, qiū dōng chù sōng zhú. cǐ shòu liǎng mù shì xióng.
帝旁行天下,得百里之国者万区。今之县邑者也。所谓“首出庶物,万国咸宁。”有青乌子能相地理,帝问之以制经。帝又问地老,说五方之利害。时有瑞草生帝庭,名屈轶,佞人入则指之,是以佞人不敢进。时外国有以神兽来进,名獬豸,如鹿,一角。置于朝,不宜之臣,兽即触之。帝问食何物?对曰:春夏处水泽,秋冬处松竹。此兽两目似熊。
róng chéng zi, yǒu dào, zhī lǜ zhě, nǚ wā zhī hòu. chū wèi huáng dì zào lǜ lì, yuán qǐ xīn mǎo, zhì cǐ shí zào shēng yǐ xiàng fèng míng. sù nǚ yú guǎng dōu lái, jiào dì yǐ gǔ wǔ shí xián sè gǔ shǐ kǎo yuē qín zé fēi yě. huáng dì sǔn zhī wèi èr shí wǔ xián, qí sè zhǎng qī chǐ èr cùn. fú xī zhì qín, nǚ wā hé zhī. huáng dì zhī qín míng hào zhōng, zuò qīng jiǎo zhī nòng. dì shǐ zhì qī qíng, xíng shí yì zhī jiào. qī qíng zhě, xǐ nù āi yuè jù è yù qī qíng yě. shí yì zhě, jūn rén chén zhōng fù cí zǐ xiào xiōng liáng dì tì fū yì fù tīng zhǎng huì yòu shùn, shí yì yě. dì zhì lǐ zuò yuè zhī shǐ yě. huáng dì shū shuō dōng hǎi yǒu dù suǒ shān, huò yuē dù shuò shān, wěi hū yě cǐ shān jiān yǐ zhú suǒ xuán ér dù yě. shān yǒu shén tú yù lěi, shén néng yù xiōng guǐ, wèi bǎi xìng chú huàn, zhì qū nuó zhī lǐ yǐ xiàng zhī. dì yǐ róng chéng zi wéi lè shī, dì zuò yún mén dà juàn xián chí zhī lè. nǎi zhāng lè yú dòng tíng zhī yě. běi mén chéng yuē: qí zòu yě, yīn yáng yǐ zhī hé, rì yuè yǐ zhī míng, hé fēng sú yě táng zhì dé èr nián, dòng tíng cè yǒu rén chuān dì dé gǔ zhōng, yǒu gǔ zhuàn wén, huáng dì shí yuè qì yě. yǒng tài èr nián, bā líng lìng kāng tōng zhōng de cǎi yào rén shí jì dé, yú dòng tíng xiāng cǎi yào, dé gǔ zhōng, shàng yǒu zhuàn. yuè zhōu cì shǐ lǐ è jìn zhī. kě míng zhuāng zi suǒ wèi huáng dì yú dòng tíng zhāng lè, chéng bù wàng zhě yě.
容成子,有道,知律者,女娲之后。初为黄帝造律历,元起辛卯,至此时造笙以象凤鸣。素女于广都来,教帝以鼓五十弦瑟《古史考》曰琴则非也。黄帝损之为二十五弦,其瑟长七尺二寸。伏羲置琴,女娲和之。黄帝之琴名号钟,作清角之弄。帝始制七情,行十义之教。七情者,喜、怒、哀、乐、惧、恶、欲七情也。十义者,君仁、臣忠、父慈、子孝、兄良、弟悌、夫义、妇听、长惠、幼顺,十义也。帝制礼作乐之始也。《黄帝书》说东海有度索山,或曰度朔山,伪呼也此山间以竹索悬而度也。山有神荼、郁垒,神能御凶鬼,为百姓除患,制驱傩之礼以象之。帝以容成子为乐师,帝作《云门》、《大卷》、《咸池》之乐。乃张乐于洞庭之野。北门成曰:其奏也,阴阳以之和,日月以之明,和风俗也唐至德二年,洞庭侧有人穿地得古钟,有古篆文,黄帝时乐器也。永泰二年,巴陵令康通中得采药人石季德,于洞庭乡采药,得古钟,上有篆。岳州刺史李萼进之。可明《庄子》所谓黄帝于洞庭张乐,诚不妄者也。
huáng dì jiāng huì shén líng yú xī shān zhī shàng, nǎi jià xiàng chē liù jiāo lóng, bì fāng bìng xiá, chī yóu jū qián chī yóu qí yě. fēng bó jìn sǎo, yǔ shī sǎ dào, fèng huáng fù shàng, nǎi dào shān dà hé guǐ shén. dì yǐ hào zhōng zhī qín, zòu qīng jiǎo zhī yīn shī kuàng shàn yú qín, jìn píng gōng qiáng qǐng zòu jiǎo nòng, shī kuàng bù dé yǐ, yī zòu yún cóng xī běi qǐ, zài zòu dà fēng qǐ dà yǔ zuò, píng gōng jù ér chéng jí yān. wèi kūn lún shān zhī líng fēng, zhì fēng dà zhī jì, yǐ zhào hòu dài, sī fēng shàn zhī lǐ yě. yú shí kūn lún shān běi yù shān zhī shén rén yě. xī wáng mǔ tài yīn zhī jīng, tiān dì zhī nǚ yě. rén shēn hǔ shǒu shān hǎi jīng yuē hǔ yán, yī yún hǔ sè. bào wěi, péng tóu dài shèng, hào rán bái shǒu, shàn xiào, shí chéng jīn tái ér xué jū, zuò yú shǎo guǎng zhī shān, yǒu sān qīng niǎo cháng qǔ shí, cǐ shén rén xī wáng mǔ yě. mù huáng dì zhī dé, chéng bái lù lái xiàn bái yù huán. yòu yǒu shén rén zì nán lái, chéng bái lù xiàn chàng, dì dé zhì dì, jù chàng nǎi chū. huáng dì xí lè yǐ wǔ zhòng shén, yòu gǎn xuán hè èr bā xiáng wǔ zuǒ yòu. dì yú xī shān cháng mù guǒ, wèi rú lǐ, zhuàng rú táng huá, chì wú hé, yīn míng shā táng, shí zhī yù shuǐ bù nì. dì lì tái yú wò rén guó xī wáng mǔ zhī shān, míng xuān yuán tái. dì nǎi xiū yú míng bó zhī qiū, kūn lún zhī xū.
黄帝将会神灵于西山之上,乃驾象车六交龙,毕方并辖,蚩尤居前蚩尤旗也。风伯进扫,雨师洒道,凤凰覆上,乃到山大合鬼神。帝以号钟之琴,奏清角之音师旷善于琴,晋平公强请奏角弄,师旷不得已,一奏云从西北起,再奏大风起、大雨作,平公惧而成疾焉。谓昆仑山之灵封,致丰大之祭,以诏后代,斯封禅之礼也。于时昆仑山北玉山之神人也。西王母太阴之精,天帝之女也。人身虎首《山海经》曰虎颜,一云虎色。豹尾,蓬头戴胜,颢然白首,善啸,石城金台而穴居,坐于少广之山,有三青鸟常取食,此神人西王母也。慕黄帝之德,乘白鹿来献白玉环。又有神人自南来,乘白鹿献鬯,帝德至地,秬鬯乃出。黄帝习乐以舞众神,又感玄鹤二八翔舞左右。帝于西山尝木果,味如李,状如棠华,赤无核,因名沙棠,食之御水不溺。帝立台于沃人国西王母之山,名轩辕台。帝乃休于冥伯之丘,昆仑之墟。
dì yóu huá xū guó, cǐ guó shén xiān guó yě fú xī shēng yú cǐ guó, fú xī mǔ cǐ guó rén, dì wǎng tiān dú guó jū zhī, yīn míng xuān yuán guó hòu lái yuē tiān zhú, qù cháng ān yī wàn èr qiān lǐ, gǔ shǐ kǎo yuē zài hǎi wài, wàng yě.
帝游华胥国,此国神仙国也伏羲生于此国,伏羲母此国人,帝往天毒国居之,因名轩辕国后来曰天竺,去长安一万二千里,《古史考》曰在海外,妄也。
dì yòu xī zhì qióng shān nǚ zǐ guó, běi yòu fù yóu yì yú kūn lún gōng chì shuǐ běi, jí nán wàng hái guī ér yí qí xuán zhū. shǐ míng mù rén lí lóu qiú zhī, bù de shǐ wǎng xiàng qiú ér dé zhī. hòu wèi méng shì zhī nǚ qí xiāng shì qiè qí xuán zhū, chén hǎi qù wèi shén xuán zhū yù dào, méng shì nǚ dé zhī wèi shuǐ shén.
帝又西至穷山女子国,北又复游逸于昆仑宫赤水北,及南望还归而遗其玄珠。使明目人离娄求之,不得;使罔象求而得之。后为蒙氏之女奇相氏窃其玄珠,沉海去为神玄珠喻道,蒙氏女得之为水神。
dì xún shòu dōng zhì hǎi, dēng huán shān, yú hǎi bīn dé bái zé shén shòu, néng yán, dá yú wàn wù zhī qíng. yīn wèn tiān xià guǐ shén zhī shì, zì gǔ jīng qì wèi wù, yóu hún wèi biàn zhě, fán wàn yī qiān wǔ bǎi èr shí zhǒng, bái zé yán zhī, dì lìng yǐ tú xiě zhī yǐ shì tiān xià, dì nǎi zuò zhù xié zhī wén yǐ zhù zhī.
帝巡狩东至海,登桓山,于海滨得白泽神兽,能言,达于万物之情。因问天下鬼神之事,自古精气为物,游魂为变者,凡万一千五百二十种,白泽言之,帝令以图写之以示天下,帝乃作《祝邪之文》以祝之。
dì zhōu yóu xíng shí, yuán fēi léi zǔ sǐ yú dào, dì jì zhī yǐ wéi zǔ shén. lìng cì fēi mó mǔ jiān hù yú dào, yǐ shí jì zhī, yīn yǐ mó mǔ wèi fāng xiāng shì xiàng qí fāng yě, yǐ hù sàng, yì yuē fáng sàng shì. jīn rén jiāng xíng, shè jiǔ shí xiān jì dào, wèi zhī zǔ jiàn. zǔ, sòng yě. yán shī gǔ zhù hàn shū yún huáng dì zi wèi dào shén, guāi wàng yě. cuī shí sì mín yuè lìng fù yuē huáng dì zhī zǐ, yì wàng yě. jiē bù dé shěn xiáng zǔ léi zǔ zhī yì yě.
帝週游行时,元妃嫘祖死于道,帝祭之以为祖神。令次妃嫫母监护于道,以时祭之,因以嫫母为方相氏向其方也,以护丧,亦曰防丧氏。今人将行,设酒食先祭道,谓之祖饯。祖,送也。颜师古注《汉书》云黄帝子为道神,乖妄也。崔实《四民月令》复曰黄帝之子,亦妄也。皆不得审详祖嫘祖之义也。
huáng dì yǐ tiān xià dà dìng, fú ruì bìng zhēn, nǎi dēng fēng tài shān, chán yú tíng tíng shān tài shān xià xiǎo shān yě. yòu chán yú jǐ jǐ shān, lēi gōng yú qiáo yuè, zuò xià zhì yǐ jì yán dì. yǐ guān tiān wén chá dì lǐ jià gōng shì zhì yī fú hòu qì lǜ zào bǎi gōng zhī dé, gù tiān shòu yú fú fǔ yuè huá gài yǔ yí. tiān shén zhī qiū, huáng dì zhe xuān yú zhī míng.
黄帝以天下大定,符瑞并臻,乃登封太山,禅于亭亭山泰山下小山也。又禅于几几山,勒功于乔岳,作下畤以祭炎帝。以观天文、察地理、驾宫室、制衣服、候气律、造百工之德,故天授舆服、斧钺、华盖、羽仪。天神之丘,黄帝著《轩舆之铭》。
dì yǐ shì zhōu bì, jí tuī lǜ dìng xìng kǒng zǐ jīng fáng jiē xíng cǐ shì. jì zhōng zhēn shēng. dì zhī sì fēi léi zǔ mó mǔ fèi xiū nǚ jié shì yě. shēng èr shí wǔ zǐ, dé xìng zhě shí èr rén yī yún shí sān rén, jī yǒu qí sì téng zhēn rèn gǒu xī jí xuán yī shǐ jì yún liù shí yī xìng, wéi lí huán èr xìng bù tóng. suǒ yún huáng dì xìng gōng sūn zhě shí bā dài, hé yī qiān wǔ bǎi nián, qí shí èr xìng shí sān dài, hé yī qiān qī shí èr nián. shǐ yòu yún:" shí èr xìng dé báo bù jì lù," yì bù kě yě. jī qí téng rèn xī jí jiē yǒu dé yǒu míng zhě yě. suǒ yún huáng dì xìng gōng sūn, suī gǔ shǐ xiāng chuán, lǐ zhōng bù tōng. qiě huáng dì shēng yú yǒu xióng, cháng yú jī shuǐ, zhǐ hé yǐ jī wèi xìng. zhì zhōu wǔ wáng chēng huáng dì shí jiǔ dài sūn, jī xìng zhī hòu, jí huáng dì jī xìng, fēi gōng sūn yě. qiě zhōu zhì wǔ děng zhū hóu, yǐ gōng hóu bó zǐ nán, hòu zhū hóu zǐ sūn duō chēng gōng sūn, yán gōng zhī zǐ sūn yě. gù lián gōng zǐ wèi xìng zhě, qiě yǒu bā shí wǔ shì, jiē fēi huáng dì shí rén. huáng dì jiǔ zǐ, gè fēng yī guó pān ān rén shī yán zhī, wèi zhī qí yuán. yuán fēi léi zǔ shēng èr zi, xuán xiāo chāng yì, bìng bù jū dì wèi. xuán xiāo dé dào, wèi běi fāng shuǐ shén. chāng yì qǔ shǔ shān shì zhī nǚ, shēng zhuān xū, jū dì wèi, jí huáng dì dí sūn yě, hào gāo yáng shì. zhì zì qīng yáng, jí dì wèi, hào jīn tiān shì, huáng dì zhī xiǎo zi yě. shǎo hào hòu yǒu zi qī rén, zhuān xū shí, yǐ qí yī zi yǒu dé yè, gāo yáng dì cì xìng màn shì, yú bù wén.
帝以事週毕,即推律定姓孔子京房皆行此事。纪钟甄声。帝之四妃嫘祖、嫫母、费修、女节是也。生二十五子,得姓者十二人一云十三人,姬、酉、祈、巳、滕、箴、任、苟、僖、诘、旋、依《史记》云六十一姓,惟厘、嬛二姓不同。所云黄帝姓公孙者十八代,合一千五百年,其十二姓十三代,合一千七十二年。《史》又云:“十二姓德薄不记录,”亦不可也。姬、祁、滕、任、僖、诘皆有德有名者也。所云黄帝姓公孙,虽古史相传,理终不通。且黄帝生于有熊,长于姬水,只合以姬为姓。至週武王称黄帝十九代孙,姬姓之后,即黄帝姬姓,非公孙也。且週置五等诸侯,以公侯伯子男,后诸侯子孙多称公孙,言公之子孙也。故连公子为姓者,且有八十五氏,皆非黄帝时人。黄帝九子,各封一国潘安仁诗言之,未知其源。元妃嫘祖生二子,玄嚣、昌意,并不居帝位。玄嚣得道,为北方水神。昌意娶蜀山氏之女,生颛顼,居帝位,即黄帝嫡孙也,号高阳氏。挚字青阳,即帝位,号金天氏,黄帝之小子也。少昊后有子七人,颛顼时,以其一子有德业,高阳帝赐姓曼氏,余不闻。
huáng dì yǐ tiān xià jì lǐ, wù yòng jù bèi, nǎi xún zhēn fǎng yǐn, wèn dào qiú xiān, jì huò cháng shēng jiǔ shì, suǒ wèi xiān lǐ dài ér hòu dēng xiān zhě yě. shí yǒu níng zi wèi táo zhèng, yǒu shén rén guò, jiào huǒ fǎ, chū wǔ sè yān, néng suí zhī shàng xià, dào chéng xiān qù, wǎng liú shā zhī suǒ, shí fēi yú, zàn sǐ, èr bǎi suì gēng shēng, zuò shā tóu sòng yuē:" qīng qú zhuó shuò qiān zǎi shū, wàn líng zàn sǐ ěr fēi yú." yǒu wù guāng zǐ zhě, shēn cháng bā chǐ qī cùn, shén xiān zhě yě zhì xià shí, ěr yào yǎng xìng gǔ qín, yǒu dào shòu yǒng zhě. yǒu chì jiǎng zi yú, bù shí wǔ gǔ, dàn bǎi huā ér cháng nián yáo shí wéi mù gōng, néng suí fēng shàng xià, jí yǐ èr qiān suì yǐ. yǒu róng chéng gōng shàn bǔ dǎo zhī shù, shǒu shēng yǎng qì, gǔ shén bù sǐ, néng shǐ bái fà fù hēi, chǐ luò fù shēng. huáng dì mù qí dào, nǎi zào wǔ chéng shí èr lóu yǐ hòu shén rén. jí fǎng dào yóu huà shān shǒu shān, dōng zhī tài shān, shí zhì guài wù, ér yǔ shén xiān tōng. jiē shén rén yú péng lái, huí nǎi jiē wàn líng yú míng tíng jīng zhào zhòng shān gān quán hán mén gǔ kǒu zài cháng ān běi, gān quán, yún yáng. huáng dì yú shì jì tiān yuán qiū, jiāng qiú zhì dào, jí shī shì jiǔ yuán zǐ, yǐ dì huáng yuán nián zhēng yuè shàng yín rì zhāi yú shǒu shān zài hé dōng pú bǎn xiàn. fù zhōu yóu yǐ fǎng zhēn dào. lìng fāng míng wèi yù, chāng yǔ cān chéng, zhāng ruò miù yí dào yān miù yīn xí, yí, shū shì qiè, huò zuò míng. kūn hūn huá jī cóng chē, ér zhì xiāng chéng zhī yě, qī shèng jù mí, jiàn mù mǎ tóng zǐ, huáng dì wèn yuē: wèi tiān xià ruò hé? xiǎo tóng yuē: lǐ tiān xià hé yì mù mǎ? qù qí hài mǎ ér yǐ. huáng dì chēng tiān shī ér tuì. zhì yú yuán qiū, qí guó yǒu bù sǐ shù, shí qí zi yǔ yè, rén jiē bù sǐ. yǒu dān luán zhī quán, yǐn zhī ér shòu. yǒu jù shé hài rén, huáng dì yǐ xióng huáng què zhú zhī, qí shé liú yī shí ér fǎn wài guó jì yún, liú jiǔ nián yě. dì lìng sān zi xí fú zhī, jiē shòu sān bǎi suì. běi dào hóng dī, shàng jù cí shān zài yú yáng dí. jiàn dà kuí jūn mì xiàn dà kuí shén yě. yòu jiàn huáng gài tóng zǐ, shòu shén zhī tú qī shí èr juǎn. shì zhōng dài, jiàn zhōng huáng zǐ zhōng, shòu jiǔ jiā zhī fāng yī yún zhì kōng tóng shān jiàn zhōng huáng zhēn rén, qí fāng yuán zhōu yǒu kōng tóng zhī shān. yīng shào yún: zài lǒng yòu, fēi yě. dēng kōng tóng shān, jiàn guǎng chéng zǐ wèn zhì dào sī mǎ biāo zhù zhuāng zi yún:" kōng tóng, dāng dòu zhī shān yě. yī fāng zài liáng guó yú chéng dōng sān shí lǐ shì yě. guǎng chéng zǐ bù dá. dì tuì, sǔn tiān xià, zhù tè shì, jí bái máo, jiān jū sān yuè, fāng wǎng zài wèn xiū shēn zhī dào, nǎi shòu yǐ zì rán jīng yī juàn.
黄帝以天下既理,物用具备,乃寻真访隐,问道求仙,冀获长生久视,所谓先理代而后登仙者也。时有甯子为陶正,有神人过,教火法,出五色烟,能随之上下,道成仙去,往流沙之所,食飞鱼,暂死,二百岁更生,作《沙头颂》曰:“青蕖灼烁千载舒,万龄暂死饵飞鱼。”有务光子者,身长八尺七寸,神仙者也至夏时,饵药养性鼓琴,有道寿永者。有赤蒋子舆,不食五谷,啖百花而长年尧时为木工,能随风上下,即已二千岁矣。有容成公善补导之术,守生养气,谷神不死,能使白发复黑,齿落复生。黄帝慕其道,乃造五城十二楼以候神人。即访道游华山、首山,东之太山,时致怪物,而与神仙通。接神人于蓬莱,回乃接万灵于明庭、京兆、仲山、甘泉、寒门、谷口在长安北,甘泉,云阳。黄帝于是祭天圆丘,将求至道,即师事九元子,以地皇元年正月上寅日斋于首山在河东蒲坂县。复週游以访真道。令方明为御,昌宇骖乘,张若谬扅道焉谬音习,扅,舒氏切,或作明。昆阍、滑稽从车,而至襄城之野,七圣俱迷,见牧马童子,黄帝问曰:为天下若何?小童曰:理天下何异牧马?去其害马而已。黄帝称天师而退。至于圜丘,其国有不死树,食其子与叶,人皆不死。有丹峦之泉,饮之而寿。有巨蛇害人,黄帝以雄黄却逐之,其蛇留一时而反《外国记》云,留九年也。帝令三子习服之,皆寿三百岁。北到洪堤,上具茨山在于阳翟。见大隗君密县大隗神也。又见黄盖童子,受《神芝图》七十二卷。适中岱,见中黄子中,受《九茄之方》一云至崆峒山见中黄真人,其方原州有崆峒之山。应劭云:在陇右,非也。登崆峒山,见广成子问至道司马彪注《庄子》云:“崆峒,当斗之山也。一方在梁国虞城东三十里是也。广成子不答。帝退,损天下,筑特室,藉白茅,间居三月,方往再问修身之道,乃授以《自然经》一卷。
huáng dì shě dì wáng zhī zūn, tuō jiā tún zhī wén, dēng jī shān, zhì wáng wū shān, kāi shí hán, fā yù jí, dé jiǔ dǐng shén dān zhù jué. nán zhì jiāng, dēng xióng xiāng shān xióng shān zài shào líng cháng shā yě, xiāng shān zài cháng shā yì yáng xiàn. wǎng tiān tāi shān, shòu jīn yè shén dān. dōng dào qīng qiū shān, jiàn zǐ fǔ xiān shēng, shòu sān huáng nèi wén dà zì bào piáo zi yún: yǒu èr shí juǎn, yǐ hé zhào wàn shén. nán zhì wǔ zhī xuán jiàn, dēng huán lǒng yìn, jiàn mù guān, bǎi líng suǒ dēng, jiàng cǎi ruò gān zhī zhī yī yún huā. yǐn dān luán zhī shuǐ. nán zhì qīng chéng shān, lǐ yè zhōng huáng zhàng rén. nǎi jiān dēng yún tái shān, jiàn níng xiān shēng, shòu lóng juē jīng. wèn zhēn yī zhī dào, huáng rén yuē: zi jì jū hǎi nèi, fù yù qiú cháng shēng bū sǐ, bù yì tān hū! pín xiāng fǎn fù, ér fù shòu dào, jí zhōng huáng zhēn rén, huáng dì bài xiè qì, dōng guò lú shān, wèi shǐ zhě yǐ cì qīng chéng zhàng rén yě. lú shān shǐ zhě zhì bǐ yù shǐ, zhǔ zǒng xiān guān zhī dào, shì wǔ yuè jiān sī yě. yòu fēng qián shān jūn wèi jiǔ tiān sī mìng, zhǔ shēng sǐ zhī lù. huáng dì yǐ sì yuè jiē yǒu zuǒ mìng zhī shān, ér nán yuè gū tè wú fǔ, nǎi zhāng cí sān tiān tài shàng dào jūn, mìng huò shān wèi chǔ jūn, mìng qián shān wèi héng yuè zhī fù yǐ chéng zhī, shí cān zhèng shì, yǐ fǔ zuǒ zhī. dì nǎi zào shān gōng xiě xíng xiàng, yǐ wéi wǔ yuè zhēn xíng zhī tú.
黄帝舍帝王之尊,托猳豚之文,登鸡山,陟王屋山,开石函,发玉笈,得《九鼎神丹注诀》。南至江,登熊、湘山熊山在召陵长沙也,湘山在长沙益阳县。往天台山,受《金液神丹》。东到青丘山,见紫府先生,受《三皇内文大字》《抱朴子》云:有二十卷,以劾召万神。南至五芝玄涧,登圜垅廕,建木观,百灵所登,降采若乾之芝一云花。饮丹峦之水。南至青城山,礼谒中黄丈人。乃间登云台山,见甯先生,受《龙蹻经》。问真一之道,皇人曰:子既居海内,复欲求长生不死,不亦贪乎!频相反覆,而复受道,即中黄真人,黄帝拜谢讫,东过庐山,为使者以次青城丈人也。庐山使者秩比御史,主总仙官之道,是五岳监司也。又封潜山君为九天司命,主生死之录。黄帝以四岳皆有佐命之山,而南岳孤特无辅,乃章词三天太上道君,命霍山为储君,命潜山为衡岳之副以成之,时参政事,以辅佐之。帝乃造山躬写形象,以为《五岳真形之图》。
huáng dì wǎng liàn shí yú jìn yún táng, yú dì liàn dān, shí yǒu fēi hóng fēi zǐ zhī yún jiàn, shì yuē jìn yún, yīn míng jìn yún shān zài wù zhōu jīn huá xiàn, yī yún yǒng kāng xiàn yě. dì cáng bīng fǎ shèng fù zhī tú, liù jiǎ yīn yáng zhī shū yú miáo shān yǔ kuài jì gōng yú cǐ jí zhū hóu, yīn míng kuài jī yě. huáng dì hé fú ruì yú fǔ shān, dé bù sǐ zhī dào. fèng shì tài yī yuán jūn, shòu yào jì, xiū dào yǎng shēng zhī fǎ. yú xuán nǚ sù nǚ shòu fáng zhōng zhī shù, néng yù sān bǎi nǚ. xuán nǚ shòu dì rú yì shén fāng, jí cáng zhī kōng tóng shān. dì jīng tuī bù zhī shù, yú shān jī lì mù zhe tǐ zhěn zhī jué, yú qí bó léi gōng jiǎng zhàn hòu, yú fēng hòu xiān shēng jiù shāng cán zhuì jīn yě zhī shì, gù néng mì yào, qióng jìn dào zhēn yě. huáng dì dé xuán nǚ shòu yīn fú jīng yì, néng nèi hé tiān jī, wài hé rén shì.
黄帝往练石于缙云堂,于地练丹,时有非红非紫之云见,是曰缙云,因名缙云山在婺州金华县,一云永康县也。帝藏兵法胜负之图,六甲阴阳之书于苗山禹会计功于此集诸侯,因名会稽也。黄帝合符瑞于釜山,得不死之道。奉事太一元君,受要记,修道养生之法。于玄女素女受房中之术,能御三百女。玄女授帝《如意神方》,即藏之崆峒山。帝精推步之术,于山稽、力牧著体诊之诀,于岐伯、雷公讲占候,于风后先生救伤残缀金冶之事,故能秘要,穷尽道真也。黄帝得玄女授《阴符经》义,能内合天机,外合人事。
dì suǒ lǐ tiān xià, nán jí jiāo zhǐ, běi zhì yōu líng, xī zhì liú shā, dōng jí pán mù pán táo zài dù suǒ shān, jù zài shān hǎi jīng yě. dì yù qì tiān xià yuē: wú wén zài yòu tiān xià, bù wén lǐ tiān xià. wǒ láo tiān xià jiǔ yǐ, jiāng xī jià yú xuán pǔ, yǐ fǎn wú zhēn yǐ kūn lún shān shàng yǒu xuán pǔ yě. huáng dì xiū xìng fēng shàn lǐ bì, cǎi shǒu shān zhī tóng, jiāng zhù jiǔ dǐng yú jīng shān zhī xià, yǐ xiàng tài yī yú yōng zhōu guó zhōu hú chéng xiàn yǒu shí jì shù huáng dì zhù dǐng yú cǐ, jiù yuē dǐng zhōu hóng nóng jùn, dì lǐ zhì yún, féng yì huái dé xiàn nán zhī jīng shān shì yě. shì dǐng shén zhì wén jīng yě, zhī jí zhī xiōng, zhī cún zhī wáng, néng qīng néng zhòng, néng xī néng xíng, bù zhuó ér fèi, bù jí zì mǎn, zhōng shēng wǔ wèi, zhēn shén wù yě. huáng dì liàn jiǔ dǐng dān fú zhī. dǎi zhì liàn dān chéng hòu, yǐ fǎ chuán yú xuán zǐ, cǐ dào zhì zhòng, méng yǐ jiè zhī. dì yǐ zhōng jīng suǒ jì, cáng yú jiǔ yí shān dōng, hào wěi yǔ, chéng yǐ wén yù, fù yǐ pán shí. qí shū jīn jiǎn yù zì, huáng dì zhī yí chèn yě xià yǔ dé zhī, yì xiān huà qù. yòu yún cáng zhī yú kuài jī fù fǔ shān zhōng yě. dì yòu yǐ suǒ pèi líng bǎo wǔ fú zhēn wén shū jīn jiǎn yī tòng, fēng yú zhōng shān, yī tòng cáng yú wǎn wěi zhī shān.
帝所理天下,南及交趾,北至幽陵,西至流沙,东及蟠木蟠桃在度索山,具在《山海经》也。帝欲弃天下曰:吾闻在宥天下,不闻理天下。我劳天下久矣,将息驾于玄圃,以返吾真矣昆仑山上有玄圃也。黄帝修兴封禅礼毕,采首山之铜,将铸九鼎于荆山之下,以象太一于雍州虢州湖城县有石记述黄帝铸鼎于此,旧曰鼎州弘农郡,《地理志》云,冯翊怀德县南之荆山是也。是鼎神质文精也,知吉知凶,知存知亡,能轻能重,能息能行,不灼而沸,不汲自满,中生五味,真神物也。黄帝炼九鼎丹服之。逮至炼丹成后,以法传于玄子,此道至重,盟以诫之。帝以《中经》所纪,藏于九嶷山东,号委羽,承以文玉,覆以盘石。其书金简玉字,黄帝之遗谶也夏禹得之,亦仙化去。又云藏之于会稽覆釜山中也。帝又以所佩《灵宝五符真文》书金简一通,封于钟山,一通藏于宛委之山。
dì cháng yǐ jīn zhù qì, jiē yǒu míng, tí shàng gǔ zhī zì yě, yǐ jì nián yuè, huò yǒu cí yě. shí yǒu xūn fēng zhì, shén rén jí, chéng yàn dài zhī zhì, jí liú guān jiàn pèi xì yú dǐng hú jí jùn chù kūn tái zhī shàng, lì guǎn qí xià, kūn lún shān zhī xuān yuán tái yě.
帝尝以金铸器,皆有名,题上古之字也,以记年月,或有祠也。时有薰风至,神人集,成厌代之志,即留冠剑珮舄于鼎湖极峻处昆台之上,立馆其下,昆仑山之轩辕台也。
shí yǒu mǎ shī huáng shàn yī mǎ, yǒu tōng shén zhī miào sī. yǒu lóng xià yú tíng, fú dì zhāng kǒu bì mù, shī huáng shì zhī yuē: cǐ lóng bìng qiú wǒ yī yě. shī huáng nǎi yǐn zhēn yú lóng kǒu shàng xià, yǐ niú rǔ jiān gān cǎo guàn zhī. lóng bìng yù, shī huáng chéng cǐ lóng xiān qù. huáng dì wén zhī, zì zé rì bo yún, hái zhái shēng xiān zhī rì, dé wù wǔ, guǒ yǒu lóng lái. chuí hú rán xià yíng, huáng dì nǎi chéng lóng yǔ yǒu rén wú wéi zi jí chén liáo děng cóng shàng, qī shí èr rén tóng qù. xiǎo chén bù dé shàng zhě, jiāng lóng rán bá zhuì rán jí dì zhī gōng, xiǎo chén bào qí gōng yǔ lóng rán ér hào qì, gōng yīn yuē wū hào, zhù dǐng zhī dì hòu yuē dǐng hú zhì zhōu wáng shí fēng guó shū yú cǐ, yīn míng yuē hào zhōu, gǔ yuē dǐng zhōu, yú hàn yuē hú chéng xiàn yě. qí hòu yǒu chén zuǒ chè xuē mù wèi huáng dì xiàng, lǜ zhū hóu cháo fèng zhī. chén liáo zhuī mù, mí suǒ cuò sī, huò qǔ jǐ zhàng lì miào ér jì, huò qǔ yì guān zhì mù ér shǒu, shì yǐ yǒu qiáo shān zhī zhǒng zài shàng gǔ jùn zhōu yáng xiàn. yòu fū shī xiàn yǒu huáng dì cí sì suǒ, fāng zhōu qiáo shān, huáng dì zhǒng zài yān. huáng dì céng yóu chù jiē yǒu cí, wǔ bǎi nián hòu, qiáo shān mù bēng, wéi jiàn yǔ chì xì zài yān, yī dàn yì shī jīng shān jì lóng shǒu jì jù zài zhī yě. huáng dì jū dài zǒng bǎi yī shí yī nián, zài wèi yī bǎi nián. zì shàng xiān hòu, shēng tiān wèi tài yī jūn, qí shén wèi xuān yuán zhī sù, zài nán gōng. huáng lóng zhī tǐ xiàng huǒ tǐ, jì tiān shén, xuān yuán xīng yī yě. hòu lái xiǎng zhī, liè wéi wǔ dì zhī zhōng fāng jūn yě, yǐ pèi tiān. huáng dì tǔ dé, jū zhōng yāng zhī wèi, yǐ zhǔ sì fāng dōng fāng qīng dì tài hào, nán fāng chì dì shén nóng, xī fāng bái dì shǎo hào, běi fāng hēi dì zhuān xū. yǐ zhèn xīng pèi wèi zi, míng shū niǔ zhī shén, wèi zuǒ pèi xiǎng yú huáng dì.
时有马师皇善医马,有通神之妙思。有龙下于庭,伏地张口闭目,师皇视之曰:此龙病求我医也。师皇乃引针于龙口上下,以牛乳煎甘草灌之。龙病愈,师皇乘此龙仙去。黄帝闻之,自择日卜云,还宅升仙之日,得戊午,果有龙来。垂胡髯下迎,黄帝乃乘龙与友人无为子及臣僚等从上,七十二人同去。小臣不得上者,将龙髯拔坠髯及帝之弓,小臣抱其弓与龙髯而号泣,弓因曰乌号,铸鼎之地后曰鼎湖至週王时封虢叔于此,因名曰号州,古曰鼎州,于汉曰湖城县也。其后有臣左彻削木为黄帝象,率诸侯朝奉之。臣僚追慕,靡所措思,或取几杖立庙而祭,或取衣冠置墓而守,是以有乔山之冢在上谷郡週阳县。又肤施县有黄帝祠四所,邡州乔山,黄帝冢在焉。黄帝曾游处皆有祠,五百年后,乔山墓崩,惟剑与赤舄在焉,一旦亦失《荆山记》、《龙首记》具载之也。黄帝居代总百一十一年,在位一百年。自上仙后,升天为太一君,其神为轩辕之宿,在南宫。黄龙之体象火体,祭天神,轩辕星一也。后来享之,列为五帝之中方君也,以配天。黄帝土德,居中央之位,以主四方东方青帝太昊,南方赤帝神农,西方白帝少昊,北方黑帝颛顼。以镇星配为子,名枢纽之神,为佐配享于黄帝。
dì zhī zǐ chāng yì jū ruò shuǐ. chāng yì dì shǎo hào, dì fēi nǚ jié suǒ shēng yě. dì zhī nǚ nì yú dōng hǎi, huà wéi niǎo, míng jīng wèi, cháng xián xī shān mù shí yǐ yīn dōng hǎi. shǎo hào míng zhì, zì qīng yáng, jí dì wèi, hào jīn tiān shì, huáng dì zhī zǐ yě. zhuān xū gāo yáng shì, huáng dì zhī sūn yě, gè yǒu shèng dé, zài wèi qī shí bā nián zhōng, mǔ shǔ shān shì suǒ shēng dōu shāng qiū. pú yáng yú qiáng, huáng dì zhī yìn, bù jū dì wèi, yǔ zhuān xū jù dé dào, jū běi fāng wèi shuǐ shén zhuān xū yǐ lái, yǐ suǒ diǎn zhī dì wéi míng hào. dì kù gāo xīn shì, huáng dì zhī sūn jiǎo jí shēng gāo xīn yě, dì kù gāo xīn shén líng, zì yán qí míng, dōu yǎn shī bó zhōu, hé nán. zài wèi qī shí nián, shòu yī bǎi wǔ suì. dì yáo táo táng shì, huáng dì zhī xuán sūn yě. xìng yī qí, míng fàng xūn, xìng yú dìng táo, yǐ táng hóu wèi dì jì yīn dìng táo, yòu yún dìng zhōu táng xiàn. dōu yú píng yáng jùn zài jìn zhōu. zài wèi jiǔ shí bā nián, yī bǎi yī shí bā suì. shùn yǒu yú shì, huáng dì bā dài sūn. yǔ wèi xuán sūn yě. àn dùn jiǎ kāi shān tú yuē: yǔ dé dào xiān rén yě. gǔ yǒu dà yǔ, nǚ wā shí jiǔ dài sūn, dà yǔ shòu sān bǎi liù shí suì, rù jiǔ yí shān, xiān fēi qù. hòu sān qiān liù bǎi suì, yáo lǐ tiān xià, hóng shuǐ jì shén, rén mín diàn nì, dà yǔ niàn zhī, nǎi huà shēng yú shí niǔ shān. quán nǚ dí mù jí shuǐ, dé shí zǐ rú zhū, ài ér tūn zhī yǒu shēn, shí sì yuè shēng zǐ. jí zhǎng, néng zhī quán yuán, dài fù gǔn lǐ hóng shuǐ, sān nián gōng chéng. yáo dì zhī qí gōng, rú gǔ dà yǔ, zhī shuǐ yuán, nǎi cì hào yǔ. tuī zhī, shì huáng dì xuán sūn wú yí yě. yīn tāng, huáng dì shí qī dài sūn huáng dì zi shǎo hào shēng jiǎo jí, jiǎo jí shēng gāo xīn, shí sì shì hòu, jí tiān yī wèi yīn wáng shì yě.
帝之子昌意居弱水。昌意弟少昊,帝妃女节所生也。帝之女溺于东海,化为鸟,名精卫,常衔西山木石以堙东海。少昊名挚,字青阳,即帝位,号金天氏,黄帝之子也。颛顼高阳氏,黄帝之孙也,各有圣德,在位七十八年终,母蜀山氏所生都商丘。濮阳禺强,黄帝之胤,不居帝位,与颛顼俱得道,居北方为水神颛顼已来,以所典之地为名号。帝喾高辛氏,黄帝之孙蟜极生高辛也,帝喾高辛神灵,自言其名,都偃师亳州,河南。在位七十年,寿一百五岁。帝尧陶唐氏,黄帝之玄孙也。姓伊祁,名放勋,兴于定陶,以唐侯为帝济阴定陶,又云定州唐县。都于平阳郡在晋州。在位九十八年,一百一十八岁。舜有虞氏,黄帝八代孙。禹为玄孙也。按《遁甲开山图》曰:禹得道仙人也。古有大禹,女娲十九代孙,大禹寿三百六十岁,入九嶷山,仙飞去。后三千六百岁,尧理天下,洪水既甚,人民垫溺,大禹念之,乃化生于石纽山。泉女狄暮汲水,得石子如珠,爱而吞之有娠,十四月生子。及长,能知泉源,代父鲧理洪水,三年功成。尧帝知其功,如古大禹,知水源,乃赐号禹。推之,是黄帝玄孙无疑也。殷汤,黄帝十七代孙黄帝子少昊生蟜极,蟜极生高辛,十四世后,即天一为殷王是也。
huáng dì zǐ sūn gè dé xìng yú shì, dì tuī lǜ dìng xìng zhě shí èr jù zài zhōng juǎn. shǎo hào yǒu zi xìng màn, zhuān xū jī xìng yǐ huáng dì jū jī shuǐ, dì kù zi hòu jì, jī xìng yě. yáo xìng yī qí, shùn xìng yáo, yǔ xìng sì, tāng xìng zi. yòu zhāng dèng xuān lù huáng kòu sòng lì bái xuē yú zī yī qí shēn tú huáng gōng tuō bá chāng yì shǎo zǐ fēng běi tǔ, yǐ huáng dì tǔ dé huà sú, yǐ tǔ wèi tuō, yǐ jūn wèi bá, nǎi yǐ tuō bá wèi xìng. huáng dì yǒu jiǔ zǐ, gè fēng yī guó jù zài zhōng juǎn. zǒng sān shí sān shì, chū huáng dì zhī hòu. huáng dì xiāng chéng fán yī qiān èr bǎi wǔ shí nián, zì huáng dì jǐ yǒu suì zhì jīn.
黄帝子孙各得姓于事,帝推律定姓者十二具在中卷。少昊有子姓曼,颛顼姬姓以黄帝居姬水,帝喾子后稷,姬姓也。尧姓伊祁,舜姓姚,禹姓姒,汤姓子。又张、邓、轩、路、黄、寇、宋、郦、白、薛、虞、资、伊、祁、申、屠、黄公、托拔昌意少子封北土,以黄帝土德化俗,以土为托,以君为拔,乃以托拔为姓。黄帝有九子,各封一国具在中卷。总三十三氏,出黄帝之后。黄帝相承凡一千二百五十年,自黄帝己酉岁至今。