yuán wén
【原文】

qín fá chǔ, shǐ wáng jiǎn jiāng bīng liù shí wàn rén, shǐ huáng zì sòng zhì bà shàng. wáng jiǎn xíng, qǐng měi tián zhái yuán dì shén zhòng, shǐ huáng yuē: jiāng jūn xíng yǐ, hé yōu pín hū? wáng jiǎn yuē: wèi dài wáng jiāng, yǒu gōng zhōng bù dé fēng hóu gù jí dài wáng zhī xiàng chén, chén yì jí shí yǐ qǐng yuán dì, wèi zi sūn yè ěr. shǐ huáng dà xiào. wáng jiǎn jì zhì guān, shǐ shǐ hái qǐng shàn tián zhě wǔ bèi, huò yuē: jiāng jūn zhī qǐ dài yì yǐ shèn yǐ! wáng jiǎn yuē: bù rán, fū qín wáng héng zhōng cū ér bù xìn rén, jīn kōng qín guó jiǎ shì ér zhuān wěi yú wǒ, wǒ bù duō qǐng tián zhái wèi zi sūn yè yǐ zì jiān, gù lìng qín wáng zuò ér yí wǒ yé?
秦伐楚，使王翦將兵六十萬人，始皇自送至灞上。王翦行，請美田宅園地甚眾，始皇曰：「將軍行矣，何憂貧乎？」王翦曰：「為大王將，有功終不得封侯；故及大王之向臣，臣亦及時以請園地，為子孫業耳。」始皇大笑。王翦既至關，使使還請善田者五輩，或曰：「將軍之乞貸亦已甚矣!」王翦曰：「不然，夫秦王恆中粗而不信人，今空秦國甲士而專委於我，我不多請田宅為子孫業以自堅，顧令秦王坐而疑我耶？」

hàn gāo zhuān rèn xiāo hé guān zhōng shì. hàn sān nián, yǔ xiàng yǔ xiāng jù jīng suǒ jiān. shàng shù shǐ shǐ láo kǔ chéng xiàng, bào shēng wèi hé yuē: jīn wáng bào yī lù gài, shù láo kǔ jūn zhě, yǒu yí jūn xīn yě, biān pī: cháo cuò shǐ tiān zǐ jiāng bīng ér jū shǒu, suǒ yǐ zhāo huò. wèi jūn jì, mò ruò qiǎn jūn zǐ sūn kūn dì néng shèng bīng zhě, xī yì jūn suǒ. yú shì hé cóng qí jì, hàn wáng dà yuè.
漢高專任蕭何關中事。漢三年，與項羽相距京、索間。上數使使勞苦丞相，鮑生謂何曰：「今王暴衣露蓋，數勞苦君者，有疑君心也，（邊批：晁錯使天子將兵而居守，所以招禍。）為君計，莫若遣君子孫昆第能勝兵者，悉詣軍所。」於是何從其計，漢王大悅。

lǚ hòu yòng xiāo hé jì zhū hán xìn, shàng yǐ wén zhū xìn, shǐ shǐ bài hé wèi xiāng guó, yì fēng wǔ qiān hù, lìng zú wǔ bǎi rén, yī dū wèi wèi xiāng guó wèi. zhū jūn jiē hè, zhào píng dú diào. yuē: huò zì cǐ shǐ yǐ! shàng bào lù yú wài, ér jūn shǒu yú nèi, fēi bèi shǐ shí zhī nán, ér yì fēng jūn zhì wèi, fēi yǐ chǒng jūn yě, yǐ jīn zhě huái yīn xīn fǎn, yǒu yí jūn xīn, yuàn jūn ràng fēng wù shòu, xī yǐ jiā cái zuǒ jūn. hé cóng zhī, shàng yuè. qí qiū qíng bù fǎn, shàng zì jiāng jī zhī. shù shǐ shǐ wèn xiāng guó hé wèi, yuē: wèi shàng zài jūn, fǔ xún miǎn bǎi xìng, xī qǔ suǒ yǒu zuǒ jūn, rú chén xī shí. kè yòu shuō hé yuē: jūn miè zú bù jiǔ yǐ! fū jūn wèi wèi xiāng guó, gōng dì yī, bù kě fù jiā. rán jūn chū rù guān zhōng, dé bǎi xìng xīn shí yú nián yǐ, shàng fù zī zī dé mín hé. shàng suǒ wèi shù wèn jūn, wèi jūn qīng dòng guān zhōng. jīn jūn hú bù duō mǎi tián dì, jiàn shì dài yǐ zì wū. biān pī: wáng jiǎn zhī zhì. shàng xīn bì ān. yú shì hé cóng qí jì. shàng hái, bǎi xìng zhē dào sù xiāng guó, shàng nǎi dà yuè.
呂后用蕭何計誅韓信，上已聞誅信，使使拜何為相國，益封五千戶，令卒五百人，一都尉為相國衛。諸君皆賀，召平獨吊。曰：「禍自此始矣!上暴露於外，而君守於內，非被矢石之難，而益封君置衛，非以寵君也，以今者淮陰新反，有疑君心，願君讓封勿受，悉以家財佐軍。」何從之，上悅。其秋黥布反，上自將擊之。數使使問相國何為，曰：「為上在軍，拊循勉百姓，悉取所有佐軍，如陳豨時。」客又說何曰：「君滅族不久矣!夫君位為相國，功第一，不可復加。然君初入關中，得百姓心十餘年矣，尚復孳孳得民和。上所為數問君，畏君傾動關中。今君胡不多買田地，賤貰貸以自污。（邊批：王翦之智。）上心必安。」於是何從其計。上還，百姓遮道訴相國，上乃大悅。

píng hàn shǐ yòu yán, hé mǎi tián zhái bì jū qióng pì chù, bù zhì yuán wū, yuē: lìng hòu shì xián, shī wú jiǎn bù xián, wú wèi shì jiā suǒ duó. yǔ qián suǒ yún qiáng mǎi mín tián zhái shì shǔ liǎng jié, bù zhī qián nǎi miǎn huò zhī quán, hòu nǎi bǎo jiā zhī cè, qí zhì zhèng bù xiāng fáng yě. sòng zhào hán wáng pǔ qiáng mǎi rén dì zhái, jù liǎn cái huì, wèi yù shǐ zhōng chéng léi dé xiāng suǒ hé. hán shì zhōng jì bà, dù mén jué kè, kǒu bù yán bīng, shí kuà lǘ xié jiǔ, cóng yī èr xī tóng, zòng yóu xī hú yǐ zì lè. cháng yì mǎi xīn gàn xiàn guān tián, gāo zōng wén zhī, shén xǐ, cì yù zhá, hào qí zhuāng yuē: jīng zhōng. èr gōng zhī mǎi tián, yì cǐ yì yě. fū rén zhǔ bù néng tuī gān dǎn yǐ yǔ háo jié gōng, zhì lìng yǒu gōng zhī rén, bù xī zì wū yǐ qí xìng miǎn. sān dài jiāo tài zhī fēng dàng rú yǐ! rán jiàng ér jīn rì, dà chén wú lùn yǒu gōng wú gōng, wú bù duō mǎi tián zhái zì wū zhě, bǐ yòu chí hé shuō yé?
〔評〕漢史又言，何買田宅必居窮僻處，不治垣屋，曰：「令後世賢，師吾儉；不賢，無為勢家所奪。」與前所云強買民田宅似屬兩截，不知前乃免禍之權，後乃保家之策，其智政不相妨也。宋趙韓王普強買人第宅，聚斂財賄，為御史中丞雷德驤所劾。韓世忠既罷，杜門絕客，口不言兵，時跨驢攜酒，從一二奚童，縱游西湖以自樂。嘗議買新淦縣官田，高宗聞之，甚喜，賜御札，號其莊曰：「旌忠」。二公之買田，亦此意也。夫人主不能推肝膽以與豪傑功，至令有功之人，不惜自污以祈倖免。三代交泰之風盪如矣!然降而今日，大臣無論有功無功，無不多買田宅自污者，彼又持何說耶？

chén píng dāng lǚ shì yì yì zhī jì, rì yǐn chún jiǔ, nòng fù rén péi dù dāng huàn guān xūn zhuó zhī jì, tuì jū lǜ yě, bǎ jiǔ fù shī, bù wèn rén jiān shì. gǔ rén míng zhé bǎo shēn zhī shù, lì rú cǐ, jiē suǒ yǐ jué qí yí yě.
陳平當呂氏異議之際，日飲醇酒，弄婦人；裴度當宦官熏灼之際，退居綠野，把酒賦詩，不問人間事。古人明哲保身之術，例如此，皆所以絕其疑也。

guó chū, yù shǐ yuán kǎi yǐ wǔ zhǐ yǐn fēng jí guī. tài zǔ shǐ rén chān zhī, jiàn kǎi fāng pú fú wǎng lí xià shí zhū quǎn shǐ, hái bào, nǎi miǎn. gài kǎi nì zhī yǒu cǐ, shǐ jiā rén yǐ chǎo miàn jiǎo shā táng, cóng zhú tǒng chū zhī, qián bù lí xià ěr, kǎi yì zhì yǐ zāi!
國初，御史袁凱以忤旨引風疾歸。太祖使人覘之，見凱方匍匐往籬下食豬犬矢，還報，乃免。蓋凱逆知有此，使家人以炒麵攪砂糖，從竹筒出之，潛布籬下耳，凱亦智矣哉!