yuán wén
【原文】

zhū xī qián dào sì nián, mín jiān shí, xī qǐng yú fǔ, dé cháng píng mǐ liù bǎi shí zhèn dài. xià shòu sù yú cāng, dōng zé jiā xī yǐ cháng qiàn, juān qí xī zhī bàn, dà jī jǐn juān zhī. fán shí sì nián, yǐ mǐ liù bǎi shí hái fǔ, jiàn chǔ mǐ sān qiān yī bǎi shí, yǐ wèi shè cāng, bù fù shōu xī. gù suī yù qiàn, mín bù quē shí, zhào xià xī shè cāng fǎ yú zhū lù.
朱熹乾道四年，民艱食，熹請於府，得常平米六百石賑貸。夏受粟於倉，冬則加息以償；歉，蠲其息之半，大飢盡蠲之。凡十四年，以米六百石還府，見儲米三千一百石，以為「社倉」，不復收息。故雖遇歉，民不缺食，詔下熹「社倉法」於諸路。

píng lù xiàng shān yuē: shè cāng gù wèi nóng zhī lì, rán nián cháng fēng, tián cháng shú, zé qí lì kě jiǔ gǒu fēi cháng shú zhī tián, yī yù suì qiàn, zé yǒu sàn ér wú liǎn lái suì yāng shí quē běn, nǎi wú yǐ zhèn zhī, mò rú jiān zhì píng dí yī cāng, fēng shí dí zhī, shǐ wú jià jiàn shāng nóng zhī huàn quē shí tiào zhī, yǐ cuī fù mín fēng lǐn téng jià zhī jì, xī suǒ dí wèi èr, měi cún qí yī, yǐ bèi qiàn suì, dài shè cāng zhī guì, shí wèi zhǎng biàn yě. tīng mín zhī biàn, zé wèi shè cāng fǎ qiáng mín zhī cóng, jí wèi qīng miáo fǎ yǐ, cǐ zhǔ lì mín, bǐ zhǔ lì guó gù yě.
〔評〕陸象山曰：「社倉固為農之利，然年常豐，田常熟，則其利可久；苟非常熟之田，一遇歲歉，則有散而無斂；來歲秧時缺本，乃無以賑之，莫如兼制平糴一倉，豐時糴之，使無價賤傷農之患；缺時糶之，以摧富民封廩騰價之計，析所糴為二，每存其一，以備歉歲，代社倉之匱，實為長便也。聽民之便，則為社倉法；強民之從，即為青苗法矣，此主利民，彼主利國故也。」

jīn yǒu sī jī gǔ zhī fǎ, yì shè cāng yí xùn, rán suǒ jī zhǐ zhǐ shàng kōng yán, bàn wèi yǒu sī gān méi, bàn chōng shàng guān, wú ài qián liáng zhī yòng. yī yù huāng qiàn, zhé yǎng wū qiè tàn, bù rú liú gǔ yú mín jiān zhī wèi yù yǐ. yī!
今有司積穀之法，亦社倉遺訓，然所積只紙上空言，半為有司乾沒，半充上官，無礙錢糧之用。一遇荒歉，輒仰屋竊嘆，不如留谷於民間之為愈矣。噫!

hé liáng jùn sì yǒu zhāi cóng shuō yún: jīn zhī fǔ àn yǒu dì yī měi zhèng suǒ jí dāng jǔ xíng zhě, yào jiāng gè xiàng xià zāng fá yín, dū lìng gè fǔ xiàn jǐn shù dí gǔ qí yǒu zuì fàn zì tú liú yǐ xià, xǔ qí yǐ gǔ shú zuì. dà shuài shàng xiàn měi nián yào gǔ yī wàn, xià xiàn wǔ qiān. liǎng zhí lì xún fǔ xià yǒu xiàn fán yī bǎi, zé shì měi nián yǒu gǔ qī shí yú wàn, jī zhì sān nián, jí yǒu èr bǎi yú wàn yǐ. ruò yù yī xiàn yǒu shuǐ hàn zhī zāi, zé tīng yú wú zāi xiàn fēn tōng róng jiè dài, qí lái nián fēng shú bǔ hái, zé dōng nán bǎi xìng kě miǎn liú wáng, ér cháo tíng yú cái fù zhī dì yǒng wú nán gù zhī yōu yǐ. shàn zhèng zhī dà, wú guò yú cǐ!
何良俊《四友齋叢說》云：「今之撫按有第一美政所急當舉行者，要將各項下贓罰銀，督令各府縣盡數糴谷；其有罪犯自徒流以下，許其以谷贖罪。大率上縣每年要谷一萬，下縣五千。兩直隸巡撫下有縣凡一百，則是每年有谷七十餘萬，積至三年，即有二百餘萬矣。若遇一縣有水旱之災，則聽於無災縣分通融借貸，俟來年豐熟補還，則東南百姓可免流亡，而朝廷於財賦之地永無南顧之憂矣。善政之大，無過於此!」