zhèng zhī dà gāng yǒu èr, èr zhě hé yě? shǎng fá zhī wèi yě. rén jūn míng hū yù lǎn juǎn liù bǎi sān shí liù zuò" yú" shǎng fá zhī dào, zé zhì bù nán yǐ. fū shǎng fá zhě zhì yào wú" fū" zì, bù zài hu bì zhòng, ér zài yú bì xíng. bì xíng zé suī bù zhòng ér mín yù lǎn zuò" rén", xià tóng sù" sù" zì yuán quē, jù zhì yào yù lǎn bǔ. chéng běn sì kù běn zuò" jù", gài yǐ yì bǔ, bù xíng zhì yào zuò" bì bù xíng yě" zé suī zhòng ér mín dài, gù xiān wáng wù shǎng fá zhī bì xíng yě" yě" zì yuán tuō, jù zhì yào bǔ. shū yuē:" ěr wú bù xìn, zhèn bù shí yán. ěr yù lǎn zuò" rǔ" bù cóng shì yán, yǔ zé nú lù rǔ, wǎng yǒu yōu shè."
政之大綱有二，二者何也？賞罰之謂也。人君明乎（《御覽》卷六百三十六作"於"）賞罰之道，則治不難矣。夫賞罰者（《治要》無"夫"字），不在乎必重，而在於必行。必行則雖不重而民（《御覽》作"人"，下同）肅（"肅"字原缺，據《治要》、《御覽》補。程本、四庫本作"懼"，蓋以意補），不行（《治要》作"必不行也"）則雖重而民怠，故先王務賞罰之必行也（"也"字原脫，據《治要》補）。《書》曰："爾無不信，朕不食言。爾（《御覽》作"汝"）不從誓言，予則孥戮汝，罔有攸赦。"

tiān shēng zhēng mín, qí xìng yī yě. kè jī kuī tǐ, suǒ tóng è yě bèi wén chuí zǎo, suǒ tóng hào yě. cǐ èr zhě cháng cún ér mín bù zhì, qí shēn yǒu yóu rán yě. dāng shǎng zhě bù shǎng, dāng fá zhě bù fá. fū dāng shǎng zhě bù shǎng, zé wèi shàn zhě shī qí běn wàng, ér yí qí suǒ xíng dāng fá zhě bù fá, zé wèi è zhě qīng qí guó fǎ, ér hù qí suǒ shǒu. gǒu rú shì yě, suī rì yòng fǔ yuè yú shì, ér mín bù qù è yǐ rì xī jué lù yú cháo, ér mín bù xìng shàn yǐ. shì yǐ shèng rén bù gǎn yǐ qīn qī zhī ēn ér fèi xíng fá, bù gǎn yǐ yuàn chóu zhī fèn ér fèi qìng shǎng, fū hé gù zāi? jiāng yǐ yǒu jiù yě. gù sī mǎ fǎ yuē:" shǎng fá bù yú shí, yù shǐ mín sù jiàn shàn è zhī bào yě." yú shí qiě yóu bù kě, ér kuàng fèi zhī zhě hū!
天生烝民，其性一也。刻肌虧體，所同惡也；被文垂藻，所同好也。此二者常存而民不治，其身有由然也。當賞者不賞，當罰者不罰。夫當賞者不賞，則爲善者失其本望，而疑其所行；當罰者不罰，則爲惡者輕其國法，而怙其所守。苟如是也，雖日用斧鉞於市，而民不去惡矣；日錫爵祿於朝，而民不興善矣。是以聖人不敢以親戚之恩而廢刑罰，不敢以怨讐之忿而廢慶賞，夫何故哉？將以有救也。故《司馬法》曰："賞罰不踰時，欲使民速見善惡之報也。"踰時且猶不可，而況廢之者乎！

shǎng fá bù kě yǐ shū zhì yào zuò" shū", xià tóng, yì bù kě yǐ shù: shù zé suǒ jí zhě duō, shū zé suǒ lòu zhě duō. shǎng fá bù kě yǐ zhòng, yì bù kě yǐ qīng: shǎng qīng zé mín bù quàn, fá qīng zé mín wáng jù zhì yào zuò" bù jù", wú" mín" zì shǎng zhòng zé mín jiǎo xìng, fá zhòng zé mín wú liáo yuán zhù: yī zuò" bù liáo shēng".. gù xiān wáng míng shù yǐ tīng zhī cǐ wǔ zì yuán zuò" míng shù yǐ dé zhī", jù zhì yào gǎi." wáng" zì chéng běn sì kù běn wù zuò" shēng", yú tóng dǐ běn, sī zhōng yǐ píng zhī, ér bù shī qí jié yě" yě" zì yuán tuō, jù zhì yào bǔ. gù shū yuē:" wǎng fēi zài zhōng, chá cí yú chà." fū shǎng fá zhī yú wàn mín zhì yào zuò" rén", yóu pèi cè zhī yú sì mǎ yě, pèi cè zhī" zhī" zì yuán tuō, jù zhì yào bǔ bù diào, fēi tú chí sù zhī fēn yě, zhì yú fù chē ér cuī yuán shǎng fá zhī bù míng yě zhì yào wú" yě" zì, zé zhì yào wú" zé" zì fēi tú zhì luàn zhī fēn yě, zhì yú miè guó ér sàng shēn. kě bù shèn hū! kě bù shèn hū! gù shī yún:" zhí pèi rú zǔ, liǎng cān rú wǔ." yán shàn yù zhī kě yǐ wèi guó yě.
賞罰不可以踈（《治要》作"疏"，下同），亦不可以數：數則所及者多，踈則所漏者多。賞罰不可以重，亦不可以輕：賞輕則民不勸，罰輕則民亡懼（《治要》作"不懼"，無"民"字）；賞重則民徼倖，罰重則民無聊（原註：一作"不聊生"。）。 故先王明恕以聽之（此五字原作"明庶以德之"， 據《治要》改。"王"字程本、四庫本誤作"生"，餘同底本），思中以平之，而不失其節也（"也"字原脫，據《治要》補）。故《書》曰："罔非在中，察辭於差。"夫賞罰之於萬民（《治要》作"人"），猶轡策之於駟馬也，轡策之（"之"字原脫，據《治要》補）不調，非徒遲速之分也，至於覆車而摧轅；賞罰之不明也（《治要》無"也"字），則（《治要》無"則"字）非徒治亂之分也，至於滅國而喪身。可不愼乎！可不愼乎！故《詩》云："執轡如組，兩驂如舞。"言善御之可以爲國也。