wén zhōng zǐ yuē: shén yǐ! wáng dào nán xíng yě. wú jiā qǐng tóng chuān liù shì yǐ, wèi cháng bù dǔ yú sī, rán yì wèi cháng dé xuān qí yòng, tuì ér xián yǒu shù yān, zé yǐ zhì qí dào yě. gài xiān shēng zhī shù, yuē shí biàn lùn liù piān, qí yán huà sú tuī yí zhī lǐ jié yǐ. jiāng zhōu fǔ jūn zhī shù, yuē wǔ jīng jué lù wǔ piān, qí yán shèng xián zhì shù zhī yì bèi yǐ. jìn yáng mù gōng zhī shù, yuē zhèng dà lùn bā piān, qí yán dì wáng zhī dào zhe yǐ. tóng zhōu fǔ jūn zhī shù, yuē zhèng xiǎo lùn bā piān, qí yán wáng bà zhī yè jǐn yǐ. ān kāng xiàn gōng zhī shù, yuē huáng jí dǎng yì jiǔ piān, qí yán sān cái zhī qù jiù shēn yǐ. tóng chuān fǔ jūn zhī shù, yuē xìng shuāi yào lùn qī piān, qí yán liù dài zhī dé shī míng yǐ. yú xiǎo zi huò dǔ chéng xùn, qín jiǔ zài yǐ. fú xiān rén zhī yì, jī zhòng ní zhī xīn, tiān rén zhī shì, dì wáng zhī dào, zhāo zhāo hū!
文中子曰：「甚矣！王道難行也。吾家頃銅川六世矣，未嘗不篤於斯，然亦未嘗得宣其用，退而咸有述焉，則以志其道也。」蓋先生之述，曰《時變論》六篇，其言化俗推移之理竭矣。江州府君之述，曰《五經決錄》五篇，其言聖賢制述之意備矣。晉陽穆公之述，曰《政大論》八篇，其言帝王之道著矣。同州府君之述，曰《政小論》八篇，其言王霸之業盡矣。安康獻公之述，曰《皇極讜義》九篇，其言三才之去就深矣。銅川府君之述，曰《興衰要論》七篇，其言六代之得失明矣。余小子獲睹成訓，勤九載矣。服先人之義，稽仲尼之心，天人之事，帝王之道，昭昭乎！

zi wèi dǒng cháng yuē: wú yù xiū yuán jīng, jī zhū shǐ lùn, bù zú zhēng yě, wú dé huáng jí dǎng yì yān. wú yù xù shī, kǎo zhū jí jì, bù zú zhēng yě, wú dé shí biàn lùn yān. wú yù xù shū, àn zhū zài lù, bù zú zhēng yě, wú dé zhèng dà lùn yān. dǒng cháng yuē: fū zǐ zhī dé, gài qí zhì yān. zǐ yuē: rán.
子謂董常曰：「吾欲修《元經》，稽諸史論，不足征也，吾得《皇極讜義》焉。吾欲續《詩》，考諸集記，不足征也，吾得《時變論》焉。吾欲續《書》，按諸載錄，不足征也，吾得《政大論》焉。」董常曰：「夫子之得，蓋其志焉。」子曰：「然。」

zi wèi xuē shōu yuē: xī shèng rén shù shǐ sān yān: qí shù shū yě, dì wáng zhī zhì bèi yǐ, gù suǒ yān ér jiē huò qí shù shī yě, xìng shuāi zhī yóu xiǎn, gù jiū yān ér jiē dé qí shù chūn qiū yě, xié zhèng zhī jī míng, gù kǎo yān ér jiē dāng. cǐ sān zhě, tóng chū yú shǐ ér bù kě zá yě. gù shèng rén fēn yān.
子謂薛收曰：「昔聖人述史三焉：其述《書》也，帝王之製備矣，故索焉而皆獲；其述《詩》也，興衰之由顯，故究焉而皆得；其述《春秋》也，邪正之跡明，故考焉而皆當。此三者，同出於史而不可雜也。故聖人分焉。」

wén zhōng zǐ yuē: wú shì qiān gù ér xià, shù zuò hé qí fēn fēn hū! dì wáng zhī dào, qí àn ér bù míng hū? tiān rén zhī yì, qí fǒu ér bù jiāo hū? zhì lǐ zhě cān ér bù yī hū? chén shì zhě luàn ér wú xù hū?
文中子曰：「吾視遷、固而下，述作何其紛紛乎！帝王之道，其暗而不明乎？天人之意，其否而不交乎？制理者參而不一乎？陳事者亂而無緒乎？」

zi bù yù, wén jiāng dū yǒu biàn, xuàn rán ér xìng yuē: shēng mín yàn luàn jiǔ yǐ, tiān qí huò zhě jiāng qǐ yáo shùn zhī yùn, wú bù yǔ yān, mìng yě.
子不豫，聞江都有變，泫然而興曰：「生民厭亂久矣，天其或者將啟堯、舜之運，吾不與焉，命也。」

wén zhōng zǐ yuē: dào zhī bù shèng shí jiǔ yǐ, wú jiāng ruò zhī hé? dǒng cháng yuē: fū zǐ zì qín guī jìn, zhái jū fén yáng, rán hòu sān cái wǔ cháng, gè dé qí suǒ.
文中子曰：「道之不勝時久矣，吾將若之何？」董常曰：「夫子自秦歸晉，宅居汾陽，然後三才五常，各得其所。」

xuē shōu yuē: gǎn wèn xù shū zhī shǐ yú hàn, hé yě? zǐ yuē: liù guó zhī bì, wáng qín zhī kù, wú bù rěn wén yě, yòu yān qǔ huáng gāng hū? hàn zhī tǒng tiān xià yě, qí chú cán huì, yǔ mín gēng shǐ, ér xìng qí shì tīng hū? xuē shōu yuē: gǎn wèn xù shī zhī bèi liù dài, hé yě? zǐ yuē: qí yǐ zhòng ní sān bǎi shǐ zhōng yú zhōu hū? shōu yuē: rán. zǐ yuē: yú ān gǎn wàng zhòng ní! rán zhì xìng shuāi zhī jì, wèi cháng bù zài sān yān. gù jù liù dài shǐ zhōng, suǒ yǐ gào yě.
薛收曰：「敢問《續書》之始於漢，何也？」子曰：「六國之弊，亡秦之酷，吾不忍聞也，又焉取皇綱乎？漢之統天下也，其除殘穢，與民更始，而興其視聽乎？」薛收曰：「敢問《續詩》之備六代，何也？」子曰：「其以仲尼《三百》始終於周乎？」收曰：「然。」子曰：「余安敢望仲尼！然至興衰之際，未嘗不再三焉。故具六代始終，所以告也。」

wén zhōng zǐ yuē: tiān xià wú shǎng fá sān bǎi zài yǐ, yuán jīng kě dé bù xìng hū? xuē shōu yuē: shǐ yú jìn huì, hé yě? zǐ yuē: xī zhě míng wáng zài shàng, shǎng fá qí yǒu chà hū? yuán jīng bāo biǎn, suǒ yǐ dài shǎng fá zhě yě. qí yǐ tiān xià wú zhǔ, ér shǎng fá bù míng hū? xuē shōu yuē: rán zé chūn qiū zhī shǐ zhōu píng lǔ yǐn, qí zhì yì ruò sī hū? zǐ yuē: qí rán hū? ér rén mò zhī zhī yě. xuē shōu yuē: jīn nǎi zhī tiān xià zhī zhì, shèng rén sī zài shàng yǐ tiān xià zhī luàn, shèng rén sī zài xià yǐ. shèng rén dá ér shǎng fá xíng, shèng rén qióng ér bāo biǎn zuò. huáng jí suǒ yǐ fù jiàn, ér sī wén bù sàng yě. bù qí shēn hū? zài bài ér chū, yǐ gào dǒng shēng. dǒng shēng yuē: zhòng ní méi ér wén zài zī hū?
文中子曰：「天下無賞罰三百載矣，《元經》可得不興乎？」薛收曰：「始於晉惠，何也？」子曰：「昔者明王在上，賞罰其有差乎？《元經》褒貶，所以代賞罰者也。其以天下無主，而賞罰不明乎？」薛收曰：「然則《春秋》之始周平、魯隱，其志亦若斯乎？」子曰：「其然乎？而人莫之知也。」薛收曰：「今乃知天下之治，聖人斯在上矣；天下之亂，聖人斯在下矣。聖人達而賞罰行，聖人窮而褒貶作。皇極所以復建，而斯文不喪也。不其深乎？」再拜而出，以告董生。董生曰：「仲尼沒而文在茲乎？」

wén zhōng zǐ yuē: zhuō zāi, zhōu kǒng zhī dào! qí shén zhī suǒ wèi hū? shùn zhī zé jí, nì zhī zé xiōng.
文中子曰：「卓哉，周、孔之道！其神之所為乎？順之則吉，逆之則凶。」

zi shù yuán jīng huáng shǐ zhī shì, tàn yān. mén rén wèi dá, shū tián yuē: fū zǐ zhī tàn, gài tàn mìng yǐ. shū yún: tiān mìng bù yú cháng, wéi guī nǎi yǒu dé. róng dí zhī dé, lí mín huái zhī, sān cái qí shě zhū? zi wén zhī yuē: níng, ěr zhī mìng zāi!
子述《元經》皇始之事，嘆焉。門人未達，叔恬曰：「夫子之嘆，蓋嘆命矣。《書》云：天命不於常，惟歸乃有德。戎狄之德，黎民懷之，三才其舍諸？」子聞之曰：「凝，爾知命哉！」

zi zài zhǎng ān, yáng sù sū kuí lǐ dé lín jiē qǐng jiàn. zi yǔ zhī yán, guī ér yǒu yōu sè. mén rén wèn zi, zǐ yuē: sù yǔ wú yán zhōng rì, yán zhèng ér bù jí huà. kuí yǔ wú yán zhōng rì, yán shēng ér bù jí yǎ. dé lín yǔ wú yán zhōng rì, yán wén ér bù jí lǐ. mén rén yuē: rán zé hé yōu? zǐ yuē: fēi ěr suǒ zhī yě. èr sān zi jiē cháo zhī yù yì zhě yě, jīn yán zhèng ér bù jí huà, shì tiān xià wú lǐ yě yán shēng ér bù jí yǎ shì tiān xià wú lè yě yán wén ér bù jí lǐ, shì tiān xià wú wén yě. wáng dào cóng hé ér xìng hū? wú suǒ yǐ yōu yě. mén rén tuì. zi yuán qín gǔ dàng zhī shén, mén rén jiē zhān jīn yān.
子在長安，楊素、蘇夔、李德林皆請見。子與之言，歸而有憂色。門人問子，子曰：「素與吾言終日，言政而不及化。夔與吾言終日，言聲而不及雅。德林與吾言終日，言文而不及理。」門人曰：「然則何憂？」子曰：「非爾所知也。二三子皆朝之預議者也，今言政而不及化，是天下無禮也；言聲而不及雅；是天下無樂也；言文而不及理，是天下無文也。王道從何而興乎？吾所以憂也。」門人退。子援琴鼓《盪》之什，門人皆沾襟焉。

zǐ yuē: huò ān ér xíng zhī, huò lì ér xíng zhī, huò wèi ér xíng zhī, jí qí chéng gōng, yī yě. jī dé zé yuǎn.
子曰：「或安而行之，或利而行之，或畏而行之，及其成功，一也。稽德則遠。」

jiǎ qióng xí shū zhì huán róng zhī mìng, yuē: yáng yáng hū! guāng míng zhī yè. tiān shí jiān ěr, néng bù yǐ yī ràng zhōng hū!
賈瓊習《書》至《桓榮之命》，曰：「洋洋乎！光明之業。天實監爾，能不以揖讓終乎！」

fán shī xuán jiāng zhe běi qí lù, yǐ gào zi. zǐ yuē: wú gǒu zuò yě.
繁師玄將著《北齊錄》，以告子。子曰：「無苟作也。」

yuè gōng yǐ shí jīng yí zi, zi bù shòu. yuē: gēng lí hán qiǔ, wú suǒ yòng yě. dá zhī yǐ jiǔ gào jí hóng fàn sān dé.
越公以《食經》遺子，子不受。曰：「羹藜含糗，無所用也。」答之以《酒誥》及《洪範》「三德」。

zǐ yuē: xiǎo rén bù jī bù lì, bù jiàn lì bù quàn.
子曰：「小人不激不勵，不見利不勸。」

jìng jūn liàng wèn rǔ. zǐ yuē: yán bù zhōng, xíng bù jǐn, rǔ yě.
靖君亮問辱。子曰：「言不中，行不謹，辱也。」

zǐ yuē: huà zhì jiǔ biàn, wáng dào qí míng hū? gù lè zhì jiǔ biàn, ér chún qì qià yǐ. péi xī yuē: hé wèi yě? zǐ yuē: fū lè, xiàng chéng zhě yě. xiàng chéng mò dà yú xíng, ér liú yú shēng, wáng huà shǐ zhōng suǒ kě jiàn yě. gù sháo zhī chéng yě, yú shì zhī ēn bèi dòng zhí yǐ, wū què zhī cháo, kě fǔ ér kuī yě, fèng huáng hé wèi ér cáng hū?
子曰：「化至九變，王道其明乎？故樂至九變，而淳氣洽矣。」裴晞曰：「何謂也？」子曰：「夫樂，象成者也。象成莫大於形，而流於聲，王化始終所可見也。故《韶》之成也，虞氏之恩被動植矣，烏鵲之巢，可俯而窺也，鳳皇何為而藏乎？」

zǐ yuē: fēng chán zhī fèi, fēi gǔ yě, tú yǐ kuā tiān xià, qí qín hàn zhī chǐ xīn hū?
子曰：「封禪之費，非古也，徒以夸天下，其秦、漢之侈心乎？」

zǐ yuē: yì lè zhě bì duō āi, qīng shī zhě bì hǎo duó.
子曰：「易樂者必多哀，輕施者必好奪。」

zǐ yuē: wú shè zhī guó, qí xíng bì píng duō liǎn zhī guó, qí cái bì xuē.
子曰：「無赦之國，其刑必平；多斂之國，其財必削。」

zǐ yuē: lián zhě cháng lè wú qiú, tān zhě cháng yōu bù zú.
子曰：「廉者常樂無求，貪者常憂不足。」

zǐ yuē: dù rú huì ruò féng qí míng wáng, yú wàn mín qí yóu tiān hū? dǒng cháng fáng yuán líng jiǎ qióng wèn yuē: hé wèi yě? zǐ yuē: chūn shēng zhī, xià zhǎng zhī, qiū chéng zhī, dōng liǎn zhī. fù dé qí wèi fù, zi dé qí wèi zi, jūn dé qí wèi jūn, chén dé qí wèi chén, wàn lèi xián yí. bǎi xìng rì yòng ér bù zhī zhě, dù shì zhī rèn, bù wèi qí yóu tiān hū? wú chá zhī jiǔ yǐ, mù guāng hū rán, xīn shén hū rán. cǐ qí shí shí yùn zhě, yōu bù féng zhēn zhǔ yǐ rán zāi!
子曰：「杜如晦若逢其明王，於萬民其猶天乎？」董常、房元齡、賈瓊問曰：「何謂也？」子曰：「春生之，夏長之，秋成之，冬斂之。父得其為父，子得其為子，君得其為君，臣得其為臣，萬類咸宜。百姓日用而不知者，杜氏之任，不謂其猶天乎？吾察之久矣，目光惚然，心神忽然。此其識時運者，憂不逢真主以然哉！」

shū tián yuē: shùn yī suì ér xún wǔ yuè, guó bù fèi ér mín bù láo, hé yě? zǐ yuē: wú tā, dào yě. bīng wèi shǎo ér zhēng qiú guǎ yě.
叔恬曰：「舜一歲而巡五嶽，國不費而民不勞，何也？」子曰：「無他，道也。兵衛少而徵求寡也。」

zǐ yuē: wáng guó zhī yǒu fēng, tiān zǐ yǔ zhū hóu yí hū? shuí jū hū? yōu wáng zhī zuì yě. gù shǐ zhī yǐ shǔ lí, yú shì yǎ dào xī yǐ.
子曰：「王國之有風，天子與諸侯夷乎？誰居乎？幽王之罪也。故始之以《黍離》，於是雅道息矣。」

zǐ yuē: wǔ xíng bù xiāng lì, zé wáng zhě kě yǐ zhì lǐ yǐ sì líng wèi chù, zé wáng zhě kě yǐ zuò lè yǐ.
子曰：「五行不相沴，則王者可以制禮矣；四靈為畜，則王者可以作樂矣。」

zi yóu kǒng zǐ zhī miào. chū ér gē yuē: dà zāi hū. jūn jūn chén chén, fù fù zǐ zi, xiōng xiōng dì di, fú fū fù fù! fū zǐ zhī lì yě, qí yǔ tài jí hé dé, shén dào bìng xíng hū? wáng xiào yì yuē: fū zǐ zhī dào, qǐ shǎo shì hū? zǐ yuē: zi wèi sān fù bái guī hū? tiān dì shēng wǒ ér bù néng jū wǒ, fù mǔ jū wǒ ér bù néng chéng wǒ, chéng wǒ zhě fū zǐ yě. dào bù chì tiān dì fù mǔ, tōng yú fū zǐ, shòu wǎng jí zhī ēn. wú zi gǔ yí lún hū? xiào yì zài bài xiè zhī, zhōng shēn bù gǎn zāng pǐ.
子游孔子之廟。出而歌曰：「大哉乎。君君臣臣，父父子子，兄兄弟弟，夫夫婦婦！夫子之力也，其與太極合德，神道並行乎？」王孝逸曰：「夫子之道，豈少是乎？」子曰：「子未三復白圭乎？天地生我而不能鞠我，父母鞠我而不能成我，成我者夫子也。道不啻天地父母，通於夫子，受罔極之恩。吾子汩彝倫乎？」孝逸再拜謝之，終身不敢臧否。

wéi dǐng qǐng jiàn. zi sān jiàn ér sān bù yǔ, gōng gōng ruò bù zú. dǐng chū wèi mén rén yuē: fū zǐ dé zhì yú cháo tíng, yǒu bù yán zhī huà, bù shā zhī yán yǐ.
韋鼎請見。子三見而三不語，恭恭若不足。鼎出謂門人曰：「夫子得志於朝廷，有不言之化，不殺之嚴矣。」

yáng sù wèi zǐ yuē: tiān zǐ qiú shàn yù biān zhě, sù wén wéi xián zhī xián, gǎn wèn fū zǐ. zǐ yuē: yáng hù lù xùn, rén rén yě, kě shǐ. sù yuē: yǐ sǐ yǐ, hé kě fù shǐ? zǐ yuē: jīn gōng néng wèi yáng lù zhī shì zé kě, rú bù néng, guǎng qiú hé yì? tōng wén: ěr zhě yuè, yuǎn zhě lái, zhé chōng zūn zǔ kě yǐ. hé bì lín biān yě?
楊素謂子曰：「天子求善御邊者，素聞惟賢知賢，敢問夫子。」子曰：「羊祜、陸遜，仁人也，可使。」素曰：「已死矣，何可復使？」子曰：「今公能為羊、陸之事則可，如不能，廣求何益？通聞：邇者悅，遠者來，折衝樽俎可矣。何必臨邊也？」

zi zhī jiā, liù jīng bì bèi, cháo fú jì qì bù jiǎ. yuē: sān gāng wǔ cháng, zì kě chū yě.
子之家，《六經》畢備，朝服祭器不假。曰：「三綱五常，自可出也。」

zǐ yuē: yōu yōu sù cān zhě, tiān xià jiē shì, wáng dào cóng hé ér xìng hū?
子曰：「悠悠素餐者，天下皆是，王道從何而興乎？」

zǐ yuē: qī zhì zhī zhǔ, qí rén kě yǐ jí róng yǐ.
子曰：「七制之主，其人可以即戎矣。」

dǒng cháng sǐ, zi kū yú qǐn mén zhī wài, bài ér shòu diào.
董常死，子哭於寢門之外，拜而受吊。

péi xī wèn yuē: wèi jiè chēng rén yǒu bù jí, kě yǐ qíng shù, fēi yì xiāng gān, kě yǐ lǐ qiǎn. hé rú? zǐ yuē: kuān yǐ. yuē: rén hū? zǐ yuē: bù zhī yě. ruǎn sì zōng yǔ rén tán, zé jí xuán yuǎn, wèi cháng zāng pǐ rén wù, hé rú? zǐ yuē: shèn yǐ. yuē: rén hū? zǐ yuē: bù zhī yě.
裴晞問曰：「衛玠稱人有不及，可以情恕，非意相干，可以理遣。何如？」子曰：「寬矣。」曰：「仁乎？」子曰：「不知也。」阮嗣宗與人談，則及玄遠，未嘗臧否人物，何如？」子曰：「慎矣。」曰：「仁乎？」子曰：「不知也。」

zǐ yuē: shù zāi, líng jìng! shì rén zhī gū yóu jǐ yě.
子曰：「恕哉，凌敬！視人之孤猶己也。」

zǐ yuē: rén zhě, wú bù dé ér jiàn yě, dé jiàn zhì zhě, sī kě yǐ. zhì zhě, wú bù dé ér jiàn yě, dé jiàn yì zhě, sī kě yǐ. rú bù dé jiàn, bì yě gāng jiè hū? gāng zhě hǎo duàn, jiè zhě shū sú.
子曰：「仁者，吾不得而見也，得見智者，斯可矣。智者，吾不得而見也，得見義者，斯可矣。如不得見，必也剛介乎？剛者好斷，介者殊俗。」

xuē shōu wèn zhì dé yào dào. zǐ yuē: zhì dé, qí dào zhī běn hū? yào dào, qí dé zhī xíng hū? lǐ bù yún hū, zhì dé wèi dào běn. yì bù yún hū, xiǎn dào shén dé xíng. zǐ yuē: dà zāi shén hū! suǒ zì chū yě. zhì zāi, yì yě! qí zhī shén zhī suǒ wèi hū?
薛收問至德要道。子曰：「至德，其道之本乎？要道，其德之行乎？《禮》不云乎，至德為道本。《易》不云乎，顯道神德行。」子曰：「大哉神乎！所自出也。至哉，《易》也！其知神之所為乎？」

zǐ yuē: wǒ wèi jiàn shì yì rú shì lì zhě yě.
子曰：「我未見嗜義如嗜利者也。」

zi dēng yún zhōng zhī chéng, wàng lóng mén zhī guān. yuē: zhuàng zāi, shān hé zhī gù! jiǎ qióng yuē: jì zhuàng yǐ, yòu hé jiā yān? zǐ yuē: shǒu zhī yǐ dào. jiàng ér sù yú yǔ miào, guān qí bēi shǒu yuē: xiān jūn xiàn gōng zhī suǒ zuò yě, qí wén diǎn yǐ dá.
子登雲中之城，望龍門之關。曰：「壯哉，山河之固！」賈瓊曰：「既壯矣，又何加焉？」子曰：「守之以道。」降而宿於禹廟，觀其碑首曰：「先君獻公之所作也，其文典以達。」

zi jiàn liú xiào biāo jué jiāo lùn, yuē: xī hū, jǔ rèn gōng ér huǐ yě. rèn gōng yú shì hū bù kě wèi zhī rén yǐ. jiàn biàn mìng lùn, yuē: rén dào fèi yǐ.
子見劉孝標《絕交論》，曰：「惜乎，舉任公而毀也。任公於是乎不可謂知人矣。」見《辯命論》，曰：「人道廢矣。」

zǐ yuē: shǐ zhū gé liàng ér wú sǐ, lǐ lè qí yǒu xìng hū?
子曰：「使諸葛亮而無死，禮樂其有興乎？」

zi dú lè yì lùn, yuē: rén zāi, lè yì! shàn cáng qí yòng. zhì zāi, tài chū! shàn fā qí yùn.
子讀《樂毅論》，曰：「仁哉，樂毅！善藏其用。智哉，太初！善發其蘊。」

zi dú wú guǐ lùn, yuē: wèi zhī rén, yān zhī guǐ?
子讀《無鬼論》，曰：「未知人，焉知鬼？」