qǐ zhāo yáng dà yuān xiàn, jǐn zhe yōng zhí xú, fán liù nián.
起昭阳大渊献,尽著雍执徐,凡六年。
strong xiào píng huáng dì xià yuán shǐ sān nián guǐ hài, gōng yuán sān nián strong
孝平皇帝下元始三年(癸亥,公元三年)
chūn, tài hòu qiǎn cháng lè shào fǔ xià hóu fān zōng zhèng liú hóng shàng shū lìng píng yàn nà cǎi jiàn nǚ. hái, zòu yán:" gōng nǚ jiàn zì dé huà, yǒu yǎo tiǎo zhī róng, yí chéng tiān xù, fèng jì sì." dà shī guāng dà sī tú gōng dà sī kōng fēng zuǒ jiāng jūn sūn jiàn zhí jīn wú yǐn shǎng xíng tài cháng shì dà zhōng dài fū liú xiù jí tài bo tài shǐ lìng fú pí biàn sù jī, yǐ lǐ zá bǔ shì, jiē yuē:" zhào yù jīn shuǐ wáng xiāng, guà yù fù mǔ de wèi, suǒ wèi kāng qiáng zhī zhàn, féng jí zhī fú yě." yòu yǐ tài láo cè gào zōng miào. yǒu sī zòu:" gù shì: pìn huáng hòu, huáng jīn èr wàn jīn, wèi qián èr wàn wàn." mǎng shēn cí ràng, shòu liù qiān sān bǎi wàn, ér yǐ qí sì qiān sān bǎi wàn fēn yǔ shí yī yìng jiā jí jiǔ zú pín zhě.
春,太后遣长乐少府夏侯籓、宗正刘宏、尚书令平晏纳采见女。还,奏言:“公女渐渍德化,有窈窕之容,宜承天序,奉祭祀。”大师光、大司徒宫、大司空丰、左将军孙建、执金吾尹赏、行太常事、大中大夫刘秀及太卜、太史令服皮弁、素积,以礼杂卜筮,皆曰:“兆遇金水王相,卦遇父母得位,所谓康强之占,逢吉之符也。”又以太牢策告宗庙。有司奏:“故事:聘皇后,黄金二万斤,为钱二万万。”莽深辞让,受六千三百万,而以其四千三百万分予十一媵家及九族贫者。
xià, ān hàn gōng zòu chē fú zhì dù, lì mín yǎng shēng sòng zhōng jià qǔ nú bì tián zhái qì xiè zhī pǐn, lì guān jì, jí jùn guó xiàn yì xiāng jù jiē zhì xué guān.
夏,安汉公奏车服制度,吏民养生、送终、嫁娶、奴婢、田宅、器械之品,立官稷,及郡国、县邑、乡聚皆置学官。
dà sī tú sī zhí chén chóng shǐ zhāng chǎng sūn sǒng cǎo zòu, shèng chēng ān hàn gōng gōng dé, yǐ wéi:" yí huī gōng guó lìng rú zhōu gōng, jiàn lì gōng zǐ lìng rú bó qín, suǒ cì zhī pǐn yì jiē rú zhī, zhū zǐ zhī fēng jiē rú liù zǐ." tài hòu yǐ shì qún gōng. qún gōng fāng yì qí shì, huì lǚ kuān shì qǐ. chū, mǎng zhǎng zǐ yǔ fēi mǎng gé jué wèi shì, kǒng jiǔ hòu shòu huò, jí sī yǔ wèi bǎo tōng shū, jiào wèi hòu shàng shū xiè ēn, yīn chén dīng fù jiù è, jì dé zhì jīng shī. mǎng bái tài huáng tài hòu, zhào yǒu sī bāo shǎng zhōng shān xiào wáng hòu, yì tāng mù yì qī qiān hù. wèi hòu rì yè tí qì, sī jiàn dì miàn, ér dàn yì hù yì. yǔ fù jiào lìng shàng shū qiú zhì jīng shī, mǎng bù tīng. yǔ yǔ shī wú zhāng jí fù xiōng lǚ kuān yì qí gù, zhāng yǐ wéi mǎng bù kě jiàn ér hǎo guǐ shén, kě wèi biàn guài yǐ jīng jù zhī, zhāng yīn tuī lèi shuō lìng guī zhèng wèi shì. yǔ jí shǐ kuān yè chí xuè sǎ mǎng dì mén, lì fā jué zhī. mǎng zhí yǔ sòng yù, yǐn yào sǐ. yǔ qī yān huái zi, xì yù, xū chǎn zǐ yǐ, shā zhī. zhēn hán děng bái tài hòu, xià zhào yuē:" gōng jū zhōu gōng zhī wèi, fǔ chéng wáng zhī zhǔ, ér xíng guǎn cài zhī zhū, bù yǐ qīn qīn hài zūn zūn, zhèn shén jiā zhī!" mǎng jǐn miè wèi shì zhī shǔ, wéi wèi hòu zài. wú zhāng yào zhǎn, zhé shī dōng shì mén. chū, zhāng wèi dāng shì míng rú, jiào shòu yóu shèng, dì zǐ qiān yú rén. mǎng yǐ wéi è rén dǎng, jiē dāng jìn gù bù dé shì huàn, mén rén jǐn gēng míng tā shī. píng líng yún chǎng shí wéi dà sī tú yuàn, zì hé wú zhāng dì zǐ, shōu bào zhāng shī guī, guān liǎn zàng zhī, jīng shī chēng yān.
大司徒司直陈崇使张敞孙竦草奏,盛称安汉公功德,以为:“宜恢公国令如周公,建立公子令如伯禽,所赐之品亦皆如之,诸子之封皆如六子。”太后以示群公。群公方议其事,会吕宽事起。初,莽长子宇非莽隔绝卫氏,恐久后受祸,即私与卫宝通书,教卫后上书谢恩,因陈丁、傅旧恶,冀得至京师。莽白太皇太后,诏有司褒赏中山孝王后,益汤沐邑七千户。卫后日夜啼泣,思见帝面,而但益户邑。宇复教令上书求至京师,莽不听。宇与师吴章及妇兄吕宽议其故,章以为莽不可谏而好鬼神,可为变怪以惊惧之,章因推类说令归政卫氏。宇即使宽夜持血洒莽第门,吏发觉之。莽执宇送狱,饮药死。宇妻焉怀子,系狱,须产子已,杀之。甄邯等白太后,下诏曰:“公居周公之位,辅成王之主,而行管、蔡之诛,不以亲亲害尊尊,朕甚嘉之!”莽尽灭卫氏支属,唯卫后在。吴章要斩,磔尸东市门。初,章为当世名儒,教授尤盛,弟子千馀人。莽以为恶人党,皆当禁锢不得仕宦,门人尽更名他师。平陵云敞时为大司徒掾,自劾吴章弟子,收抱章尸归,棺敛葬之,京师称焉。
mǎng yú shì yīn lǚ kuān zhī yù, suì qióng zhì dǎng yǔ, lián yǐn sù suǒ è zhě xī zhū zhī. yuán dì nǚ dì jìng wǔ cháng gōng zhǔ sù fù dīng fù, jí mǎng zhuān zhèng, fù fēi yì mǎng hóng yáng hóu wáng lì, mǎng zhī zūn shǔ píng ā hóu wáng rén, sù gāng zhí mǎng jiē yǐ tài huáng tài hòu zhào, qiǎn shǐ zhě pò shǒu, lìng zì shā. mǎng bái tài hòu, zhǔ bào bìng hōng tài hòu yù lín qí sàng, mǎng gù zhēng ér zhǐ. zhēn fēng qiǎn shǐ zhě chéng chuán àn zhì wèi shì dǎng yǔ, jùn guó háo jié jí hàn zhōng zhí chén bù fù mǎng zhě, jiē wū yǐ zuì fǎ ér shā zhī. hé wǔ bào xuān jí wáng shāng zi lè chāng hóu ān, xīn qìng jì sān zi hù qiāng xiào wèi tōng hán gǔ dū wèi zūn shuǐ héng dū wèi mào, nán jùn tài shǒu xīn bó děng jiē zuò sǐ. fán sǐ zhě shù bǎi rén, hǎi nèi zhèn yān. běi hǎi páng méng wèi yǒu rén yuē:" sān gāng jué yǐ, bù qù, huò jiāng jí rén!" jí jiě guān guà dōng dū chéng mén, guī, jiāng jiā shǔ fú hǎi, kè yú liáo dōng.
莽于是因吕宽之狱,遂穷治党与,连引素所恶者悉诛之。元帝女弟敬武长公主素附丁、傅,及莽专政,复非议莽;红阳侯王立,莽之尊属;平阿侯王仁,素刚直;莽皆以太皇太后诏,遣使者迫守,令自杀。莽白太后,主暴病薨;太后欲临其丧,莽固争而止。甄丰遣使者乘传案治卫氏党与,郡国豪杰及汉忠直臣不附莽者,皆诬以罪法而杀之。何武、鲍宣及王商子乐昌侯安,辛庆忌三子护羌校尉通、函谷都尉遵、水衡都尉茂,南郡太守辛伯等皆坐死。凡死者数百人,海内震焉。北海逄萌谓友人曰:“三纲绝矣,不去,祸将及人!”即解冠挂东都城门,归,将家属浮海,客于辽东。
mǎng zhào míng lǐ shào fǔ zōng bó fèng rù shuō wéi rén hòu zhī yì, bái lìng gōng qīng jiāng jūn shì zhōng cháo chén bìng tīng, yù yǐ nèi lì tiān zǐ ér wài sāi bǎi xìng zhī yì. xiān shì, dù hóu jīn rì dī zi shǎng dōu chéng hóu jīn ān shàng zi cháng jiē yǐ wú zi guó jué, mǎng yǐ rì dī zēng sūn dāng jí ān shàng sūn jīng zhào yǐn qīn shào qí fēng. qīn wèi" dāng yí wèi qí fù zǔ lì miào, ér shǐ dài fū zhǔ shǎng jì." zhēn hán shí zài páng, tíng chì qīn, yīn hé zòu:" qīn wū zǔ bù xiào, dà bù jìng." xià yù, zì shā. hán yǐ gāng jì guó tǐ, wáng suǒ ā sī, zhōng xiào yóu zhe, yì fēng qiān hù. gèng fēng ān shàng zēng sūn tāng wèi dōu chéng hóu. tāng shòu fēng rì, bù gǎn hái guī jiā, yǐ míng wéi rén hòu zhī yì.
莽召明礼少府宗伯凤入说为人后之谊,白令公卿、将军、侍中、朝臣并听,欲以内厉天子而外塞百姓之议。先是,秺侯金日磾子赏、都成侯金安上子常皆以无子国绝,莽以日磾曾孙当及安上孙京兆尹钦绍其封。钦谓“当宜为其父、祖立庙,而使大夫主赏祭。”甄邯时在旁,廷叱钦,因劾奏:“钦诬祖不孝,大不敬。”下狱,自杀。邯以纲纪国体,亡所阿私,忠孝尤著,益封千户。更封安上曾孙汤为都成侯。汤受封日,不敢还归家,以明为人后之谊。
shì suì, shàng shū lìng yǐng chuān zhōng yuán wèi dà lǐ. yǐng chuān tài shǒu líng yáng yán xǔ běn yǐ xiào xíng wéi guān, wèi yuàn shǐ wèi shī yǒu, yǒu guò zhé bì gé zì zé, zhōng bù dà yán. jùn zhōng luàn. wáng mǎng qiǎn shǐ zhēng xǔ, guān shǔ shù bǎi rén wéi shè zǔ dào, xǔ jù dì kū. yuàn shǐ yuē:" míng fǔ jí zhēng, bù yí ruò cǐ." xǔ yuē:" wú āi yǐng chuān shì, shēn qǐ yǒu yōu zāi! wǒ yǐ róu ruò zhēng, bì xuǎn gāng měng dài dài dào, jiāng yǒu jiāng pū zhě, gù xiāng diào ěr." xǔ zhì, bài wèi měi sú shǐ zhě. xǐ lǒng xī tài shǒu píng líng hé bìng wèi yǐng chuān tài shǒu. bìng dào jùn, bǔ zhōng yuán dì wēi jí yáng dí qīng xiá zhào jì lǐ kuǎn, jiē shā zhī. jùn zhōng zhèn lì.
是岁,尚书令颍川钟元为大理。颍川太守陵阳严诩本以孝行为官,谓掾、史为师友,有过辄闭阁自责,终不大言。郡中乱。王莽遣使征诩,官属数百人为设祖道,诩据地哭。掾、史曰:“明府吉征,不宜若此。”诩曰:“吾哀颍川士,身岂有忧哉!我以柔弱征,必选刚猛代;代到,将有僵仆者,故相吊耳。”诩至,拜为美俗使者。徙陇西太守平陵何并为颍川太守。并到郡,捕钟元弟威及阳翟轻侠赵季、李款,皆杀之。郡中震栗。
strong xiào píng huáng dì xià yuán shǐ sì nián jiǎ zǐ, gōng yuán sì nián strong
孝平皇帝下元始四年(甲子,公元四年)
chūn, zhēng yuè, jiāo sì gāo zǔ yǐ pèi tiān, zōng sì xiào wén yǐ pèi shàng dì. gǎi yīn shào jiā gōng yuē sòng gōng, zhōu chéng xiū gōng yuē zhèng gōng.
春,正月,郊祀高祖以配天,宗祀孝文以配上帝。改殷绍嘉公曰宋公,周承休公曰郑公。
zhào:" fù nǚ fēi shēn fàn fǎ, jí nán zǐ nián bā shí yǐ shàng qī suì yǐ xià, jiā fēi zuò bù dào zhào suǒ míng bǔ, tā jiē wú de xì qí dāng yàn zhě jí yàn wèn. dìng zhe lìng!"
诏:“妇女非身犯法,及男子年八十以上、七岁已下,家非坐不道、诏所名捕,它皆无得系;其当验者即验问。定著令!”
èr yuè, dīng wèi, qiǎn dà sī tú gōng dà sī kōng fēng děng fèng shèng yú fǎ jià yíng huáng hòu yú ān hàn gōng dì, shòu huáng hòu xǐ fú, rù wèi yāng gōng. dà shè tiān xià.
二月,丁未,遣大司徒宫、大司空丰等奉乘舆法驾迎皇后于安汉公第,授皇后玺绂,入未央宫。大赦天下。
qiǎn tài pú wáng yùn děng bā rén gè zhì fù, jiǎ jié, fēn háng tiān xià, lǎn guān fēng sú.
遣太仆王恽等八人各置副,假节,分行天下,览观风俗。
xià, tài bǎo shùn děng jí lì mín shàng shū zhě bā qiān yú rén, xián qǐng rú chén chóng yán, jiā shǎng yú ān hàn gōng. zhāng xià yǒu sī, yǒu sī qǐng" yì fēng gōng yǐ xīn xī shào líng èr xiàn jí huáng yóu jù xīn yě tián cǎi yī yǐn zhōu gōng chēng hào, jiā gōng wèi zǎi héng, wèi shàng gōng, sān gōng yán shì chēng' gǎn yán zhī' cì gōng tài fū rén hào yuē gōng xiǎn jūn fēng gōng zǐ nán èr rén ān wèi bāo xīn hóu, lín wèi shǎng dōu hóu jiā hòu pìn sān qiān qī bǎi wàn, hé wéi yī wàn wàn, yǐ míng dà lǐ tài hòu lín qián diàn qīn fēng bài, ān hàn gōng bài qián, èr zi bài hòu, rú zhōu gōng gù shì." mǎng qǐ shǒu cí ràng, chū zòu fēng shì:" yuàn dú shòu mǔ hào, hái ān lín yìn fú jí hào wèi hù yì." shì xià, tài shī guāng děng jiē yuē:" shǎng wèi zú yǐ zhí gōng. qiān yuē tuì ràng, gōng zhī cháng jié, zhōng bù kě tīng. zhōng chén zhī jié yì yí zì qū, ér shēn zhǔ shàng zhī yì. yí qiǎn dà sī tú dà sī kōng chí jié chéng zhì zhào gōng jí rù shì shì, zhào shàng shū wù fù shòu gōng zhī ràng zòu." zòu kě. mǎng nǎi qǐ shì shì, zhǐ jiǎn shào líng huáng yóu xīn yě zhī tián ér yǐ.
夏,太保舜等及吏民上书者八千馀人,咸请如陈崇言,加赏于安汉公。章下有司,有司请“益封公以新息、召陵二县及黄邮聚、新野田;采伊尹、周公称号,加公为宰衡,位上公,三公言事称‘敢言之’;赐公太夫人号曰功显君;封公子男二人安为褒新侯,临为赏都侯;加后聘三千七百万,合为一万万,以明大礼;太后临前殿亲封拜,安汉公拜前,二子拜后,如周公故事。”莽稽首辞让,出奏封事:“愿独受母号,还安、临印韨及号位户邑。”事下,太师光等皆曰:“赏未足以直功。谦约退让,公之常节,终不可听。忠臣之节亦宜自屈,而伸主上之义。宜遣大司徒、大司空持节承制诏公亟入视事,诏尚书勿复受公之让奏。”奏可。莽乃起视事,止减召陵、黄邮、新野之田而已。
mǎng fù yǐ suǒ yì nà zhēng qián qiān wàn yí tài hòu zuǒ yòu fèng gòng yǎng zhě. mǎng suī zhuān quán, rán suǒ yǐ kuáng yào mèi shì tài hòu, xià zhì páng cè zhǎng yù, fāng gù wàn duān, lù yí yǐ qiān wàn shù. bái zūn tài hòu zǐ mèi hào jiē wèi jūn, shí tāng mù yì. yǐ gù zuǒ yòu rì yè gòng yù mǎng. mǎng yòu zhī tài hòu fù rén, yàn jū shēn gōng zhōng, mǎng yù yú lè yǐ shì qí quán, nǎi lìng tài hòu sì shí chē jià xún shòu sì jiāo, cún jiàn gū guǎ zhēn fù, suǒ zhì shǔ xiàn, zhé shī ēn huì, cì mín qián bó niú jiǔ, suì yǐ wéi cháng. tài hòu páng nòng ér bìng, zài wài shě, mǎng zì qīn hòu zhī. qí yù de tài hòu yì rú cǐ.
莽复以所益纳征钱千万遗太后左右奉共养者。莽虽专权,然所以诳耀媚事太后,下至旁侧长御,方故万端,赂遗以千万数。白尊太后姊、妹号皆为君,食汤沐邑。以故左右日夜共誉莽。莽又知太后妇人,厌居深宫中,莽欲虞乐以市其权,乃令太后四时车驾巡狩四郊,存见孤、寡、贞妇,所至属县,辄施恩惠,赐民钱帛、牛酒,岁以为常。太后旁弄儿病,在外舍,莽自亲候之。其欲得太后意如此。
tài bǎo shùn zòu yán:" tiān xià wén gōng bù shòu qiān shèng zhī tǔ, cí wàn jīn zhī bì, mò bù xiāng huà. shǔ jùn nán zǐ lù jiàn děng chuò sòng, cán zuò ér tuì, suī wén wáng què yú ruì, hé yǐ jiā! yí bào gào tiān xià." zòu kě. yú shì kǒng guāng yù kǒng, gù chēng jí cí wèi. tài hòu zhào:" tài shī wú cháo, shí rì yī rù shěng zhōng, zhì jǐ zhàng, cì cān shí qī wù, rán hòu guī, guān shǔ àn zhí rú gù."
太保舜奏言:“天下闻公不受千乘之土,辞万金之币,莫不乡化。蜀郡男子路建等辍讼,惭怍而退,虽文王却虞、芮,何以加!宜报告天下。”奏可。于是孔光愈恐,固称疾辞位。太后诏:“太师毋朝,十日一入省中,置几杖,赐餐十七物,然后归,官属按职如故。”
mǎng zòu qǐ míng táng bì yōng líng tái, wéi xué zhě zhù shě wàn qū, zhì dù shén shèng. lì yuè jīng yì bó shì yuán, jīng gè wǔ rén. zhēng tiān xià tōng yī yì jiào shòu shí yī rén yǐ shàng, jí yǒu yì lǐ gǔ shū tiān wén tú chèn zhōng lǜ yuè lìng bīng fǎ shǐ piān wén zì, tōng zhī qí yì zhě, jiē yì gōng chē. wǎng luó tiān xià yì néng zhī shì, zhì zhě qián hòu qiān shù, jiē lìng jì shuō tíng zhōng, jiàng lìng zhèng guāi miù, yī yì shuō yún.
莽奏起明堂、辟雍、灵台,为学者筑舍万区,制度甚盛。立《乐经》;益博士员,经各五人。征天下通一艺、教授十一人以上,及有逸礼、古书、天文、图谶、钟律、月令、兵法、史篇文字,通知其意者,皆诣公车。网罗天下异能之士,至者前后千数,皆令记说廷中,将令正乖谬,壹异说云。
yòu zhēng néng zhì hé zhě yǐ bǎi shù, qí dà lüè yì zhě, zhǎng shuǐ xiào wèi píng líng guān bìng yán:" hé jué lǜ cháng yú píng yuán dōng jùn zuǒ yòu, qí dì xíng xià ér tǔ shū è. wén yǔ zhì hé shí, běn kōng cǐ dì, yǐ wéi shuǐ wěi shèng zé fàng yì, shǎo shāo zì suǒ, suī shí yì chù, yóu bù néng lí cǐ. shàng gǔ nán shí, jìn chá qín hàn yǐ lái, hé jué cáo wèi zhī yù, qí nán běi bù guò bǎi bā shí lǐ. kě kōng cǐ dì, wù yǐ wéi guān tíng mín shì ér yǐ." yù shǐ lín huái hán mù yǐ wéi:" kě lüè yú yǔ gòng jiǔ hé chù chuān zhī, zòng bù néng wéi jiǔ, dàn wèi sì wǔ, yí yǒu yì." dà sī kōng yuàn wáng héng yán:" hé rù bó hǎi dì, gāo yú hán mù suǒ yù chuān chù. wǎng zhě tiān cháng lián yǔ, dōng běi fēng, hǎi shuǐ yì xī nán chū, jìn shù bǎi lǐ, jiǔ hé zhī dì yǐ wèi hǎi suǒ jiàn yǐ. yǔ zhī xíng hé shuǐ, běn suí xī shān xià dōng běi qù. zhōu pǔ yún:' dìng wáng wǔ nián, hé xǐ.' zé jīn suǒ xíng fēi yǔ zhī suǒ chuān yě. yòu qín gōng wèi, jué hé guàn qí dōu, jué chù suì dà, bù kě fù bǔ. yí què xǐ wán píng chù gèng kāi kōng, shǐ yuán xī shān zú, chéng gāo dì ér dōng běi rù hǎi, nǎi wú shuǐ zāi." sī kōng yuàn pèi guó huán tán diǎn qí yì, wèi zhēn fēng yán:" fán cǐ shù zhě, bì yǒu yī shì yí xiáng kǎo yàn, jiē kě yù jiàn. jì dìng rán hòu jǔ shì, fèi bù guò shù yì wàn, yì kě yǐ shì zhū fú shí wú chǎn yè mín. kōng jū yǔ xíng yì, tóng dāng yī shí, yī shí xiàn guān ér wèi zhī zuò, nǎi liǎng biàn, kě yǐ shàng jì yǔ gōng, xià chú mín jí." shí mǎng dàn chóng kōng yǔ, wú shī xíng zhě.
又征能治河者以百数,其大略异者,长水校尉平陵关并言:“河决率常于平原、东郡左右,其地形下而土疏恶。闻禹治河时,本空此地,以为水猥盛则放溢,少稍自索,虽时易处,犹不能离此。上古难识,近察秦、汉以来,河决曹、卫之域,其南北不过百八十里。可空此地,勿以为官亭、民室而已。”御史临淮韩牧以为:“可略于《禹贡》九河处穿之,纵不能为九,但为四、五,宜有益。”大司空掾王横言:“河入勃海地,高于韩牧所欲穿处。往者天尝连雨,东北风,海水溢西南出,浸数百里,九河之地已为海所渐矣。禹之行河水,本随西山下东北去。《周谱》云:‘定王五年,河徙。’则今所行非禹之所穿也。又秦攻魏,决河灌其都,决处遂大,不可复补。宜却徙完平处更开空,使缘西山足,乘高地而东北入海,乃无水灾。”司空掾沛国桓谭典其议,为甄丰言:“凡此数者,必有一是;宜详考验,皆可豫见。计定然后举事,费不过数亿万,亦可以事诸浮食无产业民。空居与行役,同当衣食,衣食县官而为之作,乃两便,可以上继禹功,下除民疾。”时莽但崇空语,无施行者。
qún chén zòu yán:" xī zhōu gōng shè zhèng qī nián, zhì dù nǎi dìng. jīn ān hàn gōng fǔ zhèng sì nián, yíng zuò èr xún, dà gōng bì chéng, yí shēng zǎi héng wèi zài zhū hóu wáng shàng." zhào yuē:" kě." réng lìng yì jiǔ xī zhī fǎ.
群臣奏言:“昔周公摄政七年,制度乃定。今安汉公辅政四年,营作二旬,大功毕成,宜升宰衡位在诸侯王上。”诏曰:“可。”仍令议九锡之法。
mǎng zòu zūn xiào xuān miào wèi zhōng zōng, xiào yuán miào wèi gāo zōng yòu zòu huǐ xiào xuān huáng kǎo miào wù xiū bà nán líng yún líng wèi xiàn. zòu kě.
莽奏尊孝宣庙为中宗,孝元庙为高宗;又奏毁孝宣皇考庙勿修;罢南陵、云陵为县。奏可。
mǎng zì yǐ běi huà xiōng nú, dōng zhì hǎi wài, nán huái huáng zhī, wéi xī fāng wèi yǒu jiā, nǎi qiǎn zhōng láng jiàng píng xiàn děng duō chí jīn bì yòu sài wài qiāng, shǐ xiàn dì yuàn nèi shǔ. xiàn děng zòu yán:" qiāng háo liáng yuàn děng zhǒng kě wàn èr qiān rén, yuàn wèi nèi chén, xiàn xiān shuǐ hǎi yǔn gǔ yán chí píng dì měi cǎo, jiē yǔ hàn mín zì jū xiǎn zǔ chù wèi fān bì. wèn liáng yuàn jiàng yì, duì yuē:' tài huáng tài hòu shèng míng, ān hàn gōng zhì rén, tiān xià tài píng, wǔ gǔ chéng shú, huò hé zhǎng zhàng yú, huò yī sù sān mǐ, huò bù zhǒng zì shēng, huò jiǎn bù cán zì chéng gān lù cóng tiān xià, lǐ quán zì dì chū fèng huáng lái yí, shén jué jiàng jí. cóng sì suì yǐ lái, qiāng rén wú suǒ jí kǔ, gù sī lè nèi shǔ.' yí yǐ shí chù yè, zhì shǔ guó lǐng hù." shì xià mǎng, mǎng fù zòu:" jīn yǐ yǒu dōng hǎi nán hǎi běi hǎi jùn, qǐng shòu liáng yuàn děng suǒ xiàn dì wèi xī hǎi jùn. fēn tiān xià wèi shí èr zhōu, yīng gǔ zhì." zòu kě. dōng, zhì xī hǎi jùn. yòu zēng fǎ wǔ shí tiáo, fàn zhě xǐ zhī xī hǎi. xǐ zhě yǐ qiān wàn shù, mín shǐ yuàn yǐ.
莽自以北化匈奴,东致海外,南怀黄支,唯西方未有加,乃遣中郎将平宪等多持金币诱塞外羌,使献地愿内属。宪等奏言:“羌豪良愿等种可万二千人,愿为内臣,献鲜水海、允谷、盐池、平地美草,皆予汉民;自居险阻处为籓蔽。问良愿降意,对曰:‘太皇太后圣明,安汉公至仁,天下太平,五谷成熟,或禾长丈馀,或一粟三米,或不种自生,或茧不蚕自成;甘露从天下,醴泉自地出;凤皇来仪,神爵降集。从四岁以来,羌人无所疾苦,故思乐内属。’宜以时处业,置属国领护。”事下莽,莽复奏:“今已有东海、南海、北海郡,请受良愿等所献地为西海郡。分天下为十二州,应古制。”奏可。冬,置西海郡。又增法五十条,犯者徙之西海。徙者以千万数,民始怨矣。
liáng wáng lì zuò yǔ wèi shì jiāo tōng, fèi, xǐ nán zhèng zì shā.
梁王立坐与卫氏交通,废,徙南郑;自杀。
fēn jīng shī zhì qián huī guāng hòu chéng liè èr jùn. gèng gōng qīng dài fū bā shí yī yuán shì guān míng wèi cì jí shí èr zhōu míng fēn jiè. jùn guó suǒ shǔ, bà zhì gǎi yì, tiān xià duō shì, lì bù néng jì yǐ.
分京师置前辉光、后丞烈二郡。更公卿、大夫、八十一元士官名、位次及十二州名、分界。郡国所属,罢置改易,天下多事,吏不能纪矣。
strong xiào píng huáng dì xià yuán shǐ wǔ nián yǐ chǒu, gōng yuán wǔ nián strong
孝平皇帝下元始五年(乙丑,公元五年)
chūn, zhēng yuè, xiá jì míng táng zhū hóu wáng èr shí bā rén, liè hóu bǎi èr shí rén, zōng shì zi jiǔ bǎi yú rén, zhēng zhù jì. lǐ bì, jiē yì hù cì jué jí jīn bó zēng zhì bǔ lì gè yǒu chà.
春,正月,祫祭明堂;诸侯王二十八人,列侯百二十人,宗室子九百馀人,征助祭。礼毕,皆益户、赐爵及金帛、增秩、补吏各有差。
ān hàn gōng yòu zòu fù cháng ān nán běi jiāo. sān shí yú nián jiān, tiān dì zhī cí fán wǔ xǐ yān.
安汉公又奏复长安南、北郊。三十馀年间,天地之祠凡五徙焉。
zhào yuē:" zōng shì zi zì hàn yuán zhì jīn shí yǒu yú wàn rén, qí lìng jùn guó gè zhì zōng shī yǐ jiū zhī, zhì jiào xùn yān."
诏曰:“宗室子自汉元至今十有馀万人,其令郡国各置宗师以纠之,致教训焉。”
xià, sì yuè, yǐ wèi, bó shān jiǎn liè hóu kǒng guāng hōng, zèng cì zàng sòng shén shèng, chē wàn yú liǎng. yǐ mǎ gōng wèi tài shī. lì mín yǐ mǎng bù shòu xīn yě tián ér shàng shū zhě qián hòu sì shí bā wàn qī qiān wǔ bǎi qī shí èr rén, jí zhū hóu wáng gōng liè hóu zōng shì jiàn zhě jiē kòu tóu yán:" yí jí jiā shǎng yú ān hàn gōng." yú shì mǎng shàng shū yán:" zhū chén mín suǒ shàng zhāng xià yì zhě, yuàn jiē qǐn wù shàng, shǐ chén mǎng dé jìn lì bì zhì lǐ zuò yuè shì chéng, yuàn cì hái gǔ guī jiā, bì xián zhě lù." zhēn hán děng bái tài hòu, zhào yuē:" gōng měi jiàn, zhé liú tì kòu tóu yán, yuàn bù shòu shǎng shǎng jí jiā, bù gǎn dāng wèi. fāng zhì zuò wèi dìng, shì xū gōng ér jué, gù qiě tīng gōng zhì zuò bì chéng, qún gōng yǐ wén, jiū yú qián yì. qí jiǔ xī lǐ yí jí zòu!"
夏,四月,乙未,博山简列侯孔光薨,赠赐、葬送甚盛,车万馀两。以马宫为太师。吏民以莽不受新野田而上书者前后四十八万七千五百七十二人,及诸侯王公、列侯、宗室见者皆叩头言:“宜亟加赏于安汉公。”于是莽上书言:“诸臣民所上章下议者,愿皆寝勿上,使臣莽得尽力毕制礼作乐;事成,愿赐骸骨归家,避贤者路。”甄邯等白太后,诏曰:“公每见,辄流涕叩头言,愿不受赏;赏即加,不敢当位。方制作未定,事须公而决,故且听公制作;毕成,群公以闻,究于前议。其九锡礼仪亟奏!”
wǔ yuè, cè mìng ān hàn gōng mǎng yǐ jiǔ xī, mǎng qǐ shǒu zài bài, shòu lǜ fú, gǔn miǎn yī shang chàng běng chàng bì, jù lǚ, luán lù chéng mǎ, lóng qí jiǔ liú, pí biàn sù jī, róng lù chéng mǎ, tóng gōng shǐ lú gōng shǐ, zuǒ jiàn zhū yuè, yòu jiàn jīn qī, jiǎ zhòu yī jù, jù chàng èr yǒu, guī zàn èr, jiǔ mìng qīng yù guī èr, zhū hù, nà bì, shǔ zōng guān zhù guān bo guān shǐ guān, hǔ bēn sān bǎi rén.
五月,策命安汉公莽以九锡,莽稽首再拜,受绿韨,衮冕、衣裳、瑒琫、瑒珌,句履,鸾路、乘马,龙旂九旒,皮弁、素积,戎路、乘马,彤弓矢、卢弓矢,左建硃钺,右建金戚,甲、胄一具,秬鬯二卣,圭瓚二,九命青玉珪二,硃户,纳陛,署宗官、祝官、卜官、史官,虎贲三百人。
wáng yùn děng bā rén shǐ xíng fēng sú hái, yán tiān xià fēng sú qí tóng, zhà wèi jùn guó zào gē yáo sòng gōng dé, fán sān wàn yán. rùn yuè, dīng yǒu, zhào yǐ xī hé liú xiù děng sì rén shǐ zhì míng táng bì yōng, lìng hàn yǔ wén wáng líng tái zhōu gōng zuò luò tóng fú. tài pú wáng yùn děng bā rén shǐ xíng fēng sú, xuān míng dé huà, wàn guó qí tóng, jiē fēng wèi liè hóu. shí guǎng píng xiāng bān zhì dú bù shàng jiā ruì jí gē yáo láng yá tài shǒu gōng sūn hóng yán zāi hài yú gōng fǔ. zhēn fēng qiǎn shǔ chí zhì liǎng jùn, fěng lì mín, ér hé" hóng kōng zào bù xiáng, zhì jué jiā yìng, jí hài shèng zhèng, jiē bù dào." zhì, bān jié yú dì yě. tài hòu yuē:" bù xuān dé měi, yí yǔ yán zāi zhě yì fá. qiě bān zhì hòu gōng xián jiā, wǒ suǒ āi yě." hóng dú xià yù, zhū. zhì jù, shàng shū chén ēn xiè zuì, yuàn guī xiāng yìn, rù bǔ yán líng yuán láng tài hòu xǔ yān.
王恽等八人使行风俗还,言天下风俗齐同,诈为郡国造歌谣颂功德,凡三万言。闰月,丁酉,诏以羲和刘秀等四人使治明堂、辟雍,令汉与文王灵台、周公作洛同符。太仆王恽等八人使行风俗,宣明德化,万国齐同,皆封为列侯。时广平相班穉独不上嘉瑞及歌谣;琅邪太守公孙闳言灾害于公府。甄丰遣属驰至两郡,讽吏民,而劾“闳空造不祥,穉绝嘉应,嫉害圣政,皆不道。”穉,班婕妤弟也。太后曰:“不宣德美,宜与言灾者异罚。且班穉后宫贤家,我所哀也。”闳独下狱,诛。穉惧,上书陈恩谢罪,愿归相印,入补延陵园郎;太后许焉。
mǎng yòu zòu wèi shì wú èr jiǎ, guān wú yù sòng, yì wú dào zéi, yě wú jī mín, dào bù shí yí, nán nǚ yì lù zhī zhì fàn zhě xiàng xíng.
莽又奏为市无二贾,官无狱讼,邑无盗贼,野无饥民,道不拾遗,男女异路之制;犯者象刑。
mǎng fù zòu yán:" gòng wáng mǔ dīng jī, qián bù chén qiè, zhǒng gāo yǔ yuán dì shān qí, huái dì tài hòu huáng tài tài hòu xǐ shòu yǐ zàng. qǐng fā gòng wáng mǔ jí dīng jī zhǒng, qǔ qí xǐ shòu xǐ gòng wáng mǔ guī dìng táo, zàng gòng wáng zhǒng cì." tài hòu yǐ wéi jì yǐ zhī shì, bù xū fù fā. mǎng gù zhēng zhī, tài hòu zhào yīn gù guān gǎi zàng zhī. mǎng zòu:" gòng wáng mǔ jí dīng jī guān jiē míng zǐ gōng, zhū yù zhī yī, fēi fān qiè fú. qǐng gèng yǐ mù guān dài, qù zhū yù yī, zàng dīng jī yìng qiè zhī cì." zòu kě. gōng qīng zài wèi jiē ā mǎng zhǐ, rù qián bó, qiǎn zǐ dì jí zhū shēng sì yí fán shí yú wàn rén, cāo chí zuò jù, zhù jiāng zuò jué píng gòng wáng mǔ dīng jī gù zhǒng èr xún jiān, jiē píng. mǎng yòu zhōu jí qí chù, yǐ wéi shì jiè yún. yòu huī huài gòng huáng miào, zhū zào yì zhě líng bāo duàn yóu děng jiē xǐ hé pǔ. zhēng shī dān yì gōng chē, cì jué guān nèi hóu, shí gù yì. shù yuè, gèng fēng dān wèi yì yáng hóu yuè yú, hōng.
莽复奏言:“共王母、丁姬,前不臣妾,冢高与元帝山齐,怀帝太后、皇太太后玺绶以葬。请发共王母及丁姬冢,取其玺绶;徙共王母归定陶,葬共王冢次。”太后以为既已之事,不须复发。莽固争之,太后诏因故棺改葬之。莽奏:“共王母及丁姬棺皆名梓宫,珠玉之衣,非籓妾服。请更以木棺代,去珠玉衣,葬丁姬媵妾之次。”奏可。公卿在位皆阿莽指,入钱帛,遣子弟及诸生、四夷凡十馀万人,操持作具,助将作掘平共王母、丁姬故冢;二旬间,皆平。莽又周棘其处,以为世戒云。又隳坏共皇庙,诸造议者泠褒、段犹等皆徙合浦。征师丹诣公车,赐爵关内侯,食故邑。数月,更封丹为义阳侯;月馀,薨。
chū, āi dì shí, mǎ gōng wèi guāng lù xūn, yǔ chéng xiàng yù shǐ zá yì fù tài hòu shì yuē xiào yuán fù huáng hòu. jí mǎng zhuī zhū qián yì zhě, gōng wèi mǎng suǒ hòu, dú bù jí. gōng nèi cán jù, shàng shū yán:" chén qián yì dìng táo gòng wáng mǔ shì, xī zhǐ léi tóng, guǐ jīng pì shuō, yǐ huò wù zhǔ shàng, wèi chén bù zhōng. xìng méng sǎ xīn zì xīn, chéng wú yán fù wàng quē tíng, wú xīn fù jū guān fǔ, wú yí fù shí guó yì. yuàn shàng tài shī dà sī tú fú dé hóu yìn shòu, bì xián zhě lù." qiū, bā yuè, rén wǔ, mǎng yǐ tài hòu zhào cì gōng cè yuē:" sì fǔ zhī zhí, wèi guó wéi gāng sān gōng zhī rèn, dǐng zú chéng jūn bù yǒu xiān míng gù shǒu, wú yǐ jū wèi. jūn yán zhì chéng, bù gǎn wén guò, zhèn shén duō zhī. bù duó jūn zhī jué yì, qí shàng tài shī dà sī tú yìn shòu shǐ zhě, yǐ hóu jiù dì."
初,哀帝时,马宫为光禄勋,与丞相、御史杂议傅太后谥曰孝元傅皇后。及莽追诛前议者,宫为莽所厚,独不及。宫内惭惧,上书言:“臣前议定陶共王母谥,希指雷同,诡经僻说,以惑误主上,为臣不忠。幸蒙洒心自新,诚无颜复望阙廷,无心复居官府,无宜复食国邑。愿上太师、大司徒、扶德侯印绶,避贤者路。”秋,八月,壬午,莽以太后诏赐宫策曰:“四辅之职,为国维纲;三公之任,鼎足承君;不有鲜明固守,无以居位。君言至诚,不敢文过,朕甚多之。不夺君之爵邑,其上太师、大司徒印绶使者,以侯就第。”
mǎng yǐ huáng hòu yǒu zǐ sūn ruì, tōng zǐ wǔ dào, cóng dù líng zhí jué nán shān, jìng hàn zhōng.
莽以皇后有子孙瑞,通子午道,从杜陵直绝南山,径汉中。
quán líng hóu liú qìng shàng shū yán:" zhōu chéng wáng yòu shǎo, chēng rú zǐ, zhōu gōng jū shè. jīn dì fù yú chūn qiū, yí lìng ān hàn gōng xíng tiān zǐ shì, rú zhōu gōng." qún chén jiē yuē:" yí rú qìng yán."
泉陵侯刘庆上书言:“周成王幼少,称孺子,周公居摄。今帝富于春秋,宜令安汉公行天子事,如周公。”群臣皆曰:“宜如庆言。”
shí dì chūn qiū yì zhuàng, yǐ wèi hòu gù, yuàn bù yuè. dōng, shí èr yuè, mǎng yīn là rì shàng jiāo jiǔ, zhì dú jiǔ zhōng. dì yǒu jí, mǎng zuò cè, qǐng mìng yú tài zhì, yuàn yǐ shēn dài, cáng cè jīn téng, zhì yú qián diàn, chì zhū gōng wù gǎn yán. bǐng wǔ, dì bēng yú wèi yāng gōng. dà shè tiān xià. mǎng lìng tiān xià lì liù bǎi shí yǐ shàng jiē fú sāng sān nián. zòu zūn xiào chéng miào yuē tǒng zōng xiào píng miào yuē yuán zōng. liǎn xiào píng, jiā yuán fú, zàng kāng líng.
时帝春秋益壮,以卫后故,怨不悦。冬,十二月,莽因腊日上椒酒,置毒酒中。帝有疾,莽作策,请命于泰畤,愿以身代,藏策金滕,置于前殿,敕诸公勿敢言。丙午,帝崩于未央宫。大赦天下。莽令天下吏六百石以上皆服丧三年。奏尊孝成庙曰统宗;孝平庙曰元宗。敛孝平,加元服,葬康陵。
bān gù zàn yuē: xiào píng zhī shì, zhèng zì mǎng chū, bāo shàn xiǎn gōng, yǐ zì zūn shèng. guān qí wén cí, fāng wài bǎi mán, wú sī bù fú, xiū zhēng jiā yìng, sòng shēng bìng zuò zhì hū biàn yì jiàn yú shàng, mín yuàn yú xià, mǎng yì bù néng wén yě.
班固赞曰:孝平之世,政自莽出,褒善显功,以自尊盛。观其文辞,方外百蛮,无思不服,休征嘉应,颂声并作;至乎变异见于上,民怨于下,莽亦不能文也。
yǐ cháng lè shào fǔ píng yàn wèi dà sī tú.
以长乐少府平晏为大司徒。
tài hòu yǔ qún chén yì lì sì. shí yuán dì shì jué, ér xuān dì zēng sūn yǒu jiàn wáng wǔ rén, liè hóu sì shí bā rén. mǎng è qí zhǎng dà, yuē:" xiōng dì bù dé xiāng wèi hòu." nǎi xī zhēng xuān dì xuán sūn, xuǎn lì zhī.
太后与群臣议立嗣。时元帝世绝,而宣帝曾孙有见王五人,列侯四十八人。莽恶其长大,曰:“兄弟不得相为后。”乃悉征宣帝玄孙,选立之。
shì yuè, qián huī guāng xiè xiāo zòu wǔ gōng zhǎng mèng tōng jùn jǐng dé bái shí, shàng yuán xià fāng, yǒu dān shū zhe shí, wén yuē:" gào ān hàn gōng mǎng wèi huáng dì." fú mìng zhī qǐ, zì cǐ shǐ yǐ.
是月,前辉光谢嚣奏武功长孟通浚井得白石,上圆下方,有丹书著石,文曰:“告安汉公莽为皇帝。”符命之起,自此始矣。
mǎng shǐ qún gōng yǐ bái tài hòu, tài hòu yuē:" cǐ wū wǎng tiān xià, bù kě shī xíng!" tài bǎo shùn wèi tài hòu yuē:" shì yǐ rú cǐ, wú kě nài hé. jǔ zhī, lì bù néng zhǐ. yòu mǎng fēi gǎn yǒu tā, dàn yù chēng shè yǐ zhòng qí quán, tián fú tiān xià ěr" tài hòu xīn bù yǐ wéi kě, rán lì bù néng zhì, nǎi tīng xǔ. shùn děng jí gòng lìng tài hòu xià zhào yuē:" xiào píng huáng dì duǎn mìng ér bēng, yǐ shǐ yǒu sī zhēng xiào xuān huáng dì xuán sūn èr shí sān rén, chà dù yí zhě, yǐ sì xiào píng huáng dì zhī hòu. xuán sūn nián zài qiǎng bǎo, bù dé zhì dé jūn zǐ, shú néng ān zhī! ān hàn gōng mǎng, fǔ zhèng sān shì, yǔ zhōu gōng yì shì tóng fú. jīn qián huī guāng xiāo wǔ gōng zhǎng tōng shàng yán dān shí zhī fú, zhèn shēn sī jué yì, yún' wèi huáng dì' zhě, nǎi shè xíng huáng dì zhī shì yě. qí lìng ān hàn gōng jū shè jiàn zuò, rú zhōu gōng gù shì, jù lǐ yí zòu." yú shì qún chén zòu yán:" tài hòu shèng dé zhāo rán, shēn jiàn tiān yì, zhào lìng ān hàn gōng jū shè. chén qǐng ān hàn gōng jiàn zuò, fú tiān zǐ fú miǎn, bèi fǔ yī lì yú hù yǒu zhī jiān, nán miàn cháo qún chén, tīng zhèng shì chē fú chū rù jǐng bì, mín chén chēng chén qiè, jiē rú tiān zǐ zhī zhì. jiāo sì tiān dì, zōng sì míng táng, gòng sì zōng miào, xiǎng jì qún shén, zàn yuē' jiǎ huáng dì', mín chén wèi zhī' shè huáng dì', zì chēng yuē' yǔ'. píng jué cháo shì, cháng yǐ huáng dì zhī zhào chēng' zhì'. yǐ fèng shùn huáng tiān zhī xīn, fǔ yì hàn shì, bǎo ān xiào píng huáng dì zhī yòu sì, suì jì tuō zhī yì, lóng zhì píng zhī huà. qí cháo jiàn tài huáng tài hòu dì huáng hòu jiē fù chén jié. zì shī zhèng jiào yú qí gōng jiā guó cǎi, rú zhū hóu lǐ yí gù shì." tài hòu zhào yuē:" kě."
莽使群公以白太后,太后曰:“此诬罔天下,不可施行!”太保舜谓太后曰:“事已如此,无可奈何。沮之,力不能止。又莽非敢有它,但欲称摄以重其权,填服天下耳”太后心不以为可,然力不能制,乃听许。舜等即共令太后下诏曰:“孝平皇帝短命而崩,已使有司征孝宣皇帝玄孙二十三人,差度宜者,以嗣孝平皇帝之后。玄孙年在襁褓,不得至德君子,孰能安之!安汉公莽,辅政三世,与周公异世同符。今前辉光嚣、武功长通上言丹石之符,朕深思厥意,云‘为皇帝’者,乃摄行皇帝之事也。其令安汉公居摄践祚,如周公故事,具礼仪奏。”于是群臣奏言:“太后圣德昭然,深见天意,诏令安汉公居摄。臣请安汉公践祚,服天子韨冕,背斧依立于户牖之间,南面朝群臣,听政事;车服出入警跸,民臣称臣妾,皆如天子之制。郊祀天地,宗祀明堂,共祀宗庙,享祭群神,赞曰‘假皇帝’,民臣谓之‘摄皇帝’,自称曰‘予’。平决朝事,常以皇帝之诏称‘制’。以奉顺皇天之心,辅翼汉室,保安孝平皇帝之幼嗣,遂寄托之义,隆治平之化。其朝见太皇太后、帝皇后皆复臣节。自施政教于其宫家国采,如诸侯礼仪故事。”太后诏曰:“可。”
wáng mǎng shàng
王莽上
strong xiào píng huáng dì xià jū shè yuán nián bǐng yín, gōng yuán liù nián strong
孝平皇帝下居摄元年(丙寅,公元六年)
chūn, zhēng yuè, wáng mǎng sì shàng dì yú nán jiāo, yòu xíng yíng chūn dà shè yǎng lǎo zhī lǐ.
春,正月,王莽祀上帝于南郊,又行迎春、大射、养老之礼。
sān yuè, jǐ chǒu, lì xuān dì xuán sūn yīng wèi huáng tài zǐ, hào yuē rú zǐ. yīng, guǎng qī hóu xiǎn zhī zǐ yě. nián èr suì tuō yǐ bo xiāng zuì jí, lì zhī. zūn huáng hòu yuē huáng tài hòu.
三月,己丑,立宣帝玄孙婴为皇太子,号曰孺子。婴,广戚侯显之子也。年二岁;托以卜相最吉,立之。尊皇后曰皇太后。
yǐ wáng shùn wèi tài fù zuǒ fǔ, zhēn fēng wèi tài ē yòu fú, zhēn hán wèi tài bǎo hòu chéng yòu zhì sì shǎo, zhì jiē èr qiān dàn.
以王舜为太傅、左辅,甄丰为太阿、右拂,甄邯为太保、后承;又置四少,秩皆二千石。
sì yuè, ān zhòng hóu liú chóng yǔ xiāng zhāng shào móu yuē:" ān hàn gōng mǎng bì wēi liú shì, tiān xià fēi zhī, mò gǎn xiān jǔ, cǐ nǎi zōng shì zhī chǐ yě. wú shuài zōng zú wèi xiān, hǎi nèi bì hé." shào děng cóng zhě bǎi yú rén suì jìn gōng wǎn bù dé rù ér bài. shào cóng dì sǒng yǔ chóng zú fù jiā yì quē zì guī mǎng shè fú zuì. sǒng yīn wèi jiā zuò zòu, chēng mǎng dé měi, zuì zhuàng liú chóng:" yuàn wèi zōng shì chàng shǐ, fù zǐ xiōng dì fù lóng hé chā, chí zhī nán yáng, zhū chóng gōng shì, lìng rú gǔ zhì jí chóng shè yí rú bó shè, yǐ cì zhū hóu, yòng yǒng jiān jiè!" yú shì mǎng dà yuè, fēng jiā wèi lǜ lǐ hóu, jiā zi qī rén jiē cì jué guān nèi hóu hòu yòu fēng sǒng wèi shū dé hóu. cháng ān wèi zhī yǔ yuē:" yù qiú fēng, guò zhāng bó sōng. lì zhàn dòu, bù rú qiǎo wèi zòu." zì hòu móu fǎn zhě jiē wū chí yún. qún chén fù bái liú chóng děng móu nì zhě, yǐ mǎng quán qīng yě yí zūn zhòng yǐ tián hǎi nèi. wǔ yuè, jiǎ chén, tài hòu zhào mǎng cháo jiàn tài hòu chēng" jiǎ huáng dì".
四月,安众侯刘崇与相张绍谋曰:“安汉公莽必危刘氏,天下非之,莫敢先举,此乃宗室之耻也。吾帅宗族为先,海内必和。”绍等从者百馀人遂进攻宛;不得入而败。绍从弟竦与崇族父嘉诣阙自归;莽赦弗罪。竦因为嘉作奏,称莽德美,罪状刘崇:“愿为宗室倡始,父子兄弟负笼荷锸,驰之南阳,猪崇宫室,令如古制;及崇社宜如亳社,以赐诸侯,用永监戒!”于是莽大说,封嘉为率礼侯,嘉子七人皆赐爵关内侯;后又封竦为淑德侯。长安为之语曰:“欲求封,过张伯松。力战斗,不如巧为奏。”自后谋反者皆污池云。群臣复白刘崇等谋逆者,以莽权轻也;宜尊重以填海内。五月,甲辰,太后诏莽朝见太后称“假皇帝”。
dōng, shí yuè, bǐng chén shuò, rì yǒu shí zhī.
冬,十月,丙辰朔,日有食之。
shí èr yuè, qún chén zòu qǐng yǐ ān hàn gōng lú wèi shè shěng, fǔ wèi shè diàn, dì wèi shè gōng. zòu kě.
十二月,群臣奏请以安汉公庐为摄省,府为摄殿,第为摄宫。奏可。
shì suì, xī qiāng páng hù fù fān děng yuàn mǎng duó qí dì, fǎn gōng xī hǎi tài shǒu chéng yǒng yǒng bēn zǒu. mǎng zhū yǒng, qiǎn hù qiāng xiào wèi dòu kuàng jī zhī.
是岁,西羌庞怙、傅幡等怨莽夺其地,反攻西海太守程永;永奔走。莽诛永,遣护羌校尉窦况击之。
strong xiào píng huáng dì xià jū shè èr nián dīng mǎo, gōng yuán qī nián strong
孝平皇帝下居摄二年(丁卯,公元七年)
chūn, dòu kuàng děng jī pò xī qiāng.
春,窦况等击破西羌。
wǔ yuè, gèng zào huò: cuò dāo, yī zhí wǔ qiān qì dāo, yī zhí wǔ bǎi dà qián, yī zhí wǔ shí. yǔ wǔ zhū qián bìng xíng, mín duō dào zhù zhě. jìn liè hóu yǐ xià bù dé xié huáng jīn, shū yù fǔ shòu zhí rán zú bù yǔ zhí.
五月,更造货:错刀,一直五千;契刀,一直五百;大钱,一直五十。与五铢钱并行,民多盗铸者。禁列侯以下不得挟黄金,输御府受直;然卒不与直。
dōng jùn tài shǒu dí yì, fāng jìn zhī zǐ yě, yǔ zǐ zi shàng cài chén fēng móu yuē:" xīn dū hóu shè tiān zǐ wèi, hào lìng tiān xià, gù zé zōng shì yòu zhì zhě yǐ wéi rú zǐ, yī tuō zhōu gōng fǔ chéng wáng zhī yì, qiě yǐ guān wàng, bì dài hàn jiā, qí jiàn kě jiàn. fāng jīn zōng shì shuāi ruò, wài wú qiáng fān, tiān xià qīng shǒu fú cóng, mò néng kàng gǎn guó nàn. wú xìng de bèi zǎi xiàng zi, shēn shǒu dà jùn, fù zǐ shòu hàn hòu ēn, yì dāng wèi guó tǎo zéi, yǐ ān shè jì. yù jǔ bīng xī, zhū bù dàng shè zhě, xuǎn zōng shì zǐ sūn fǔ ér lì zhī. shè lìng shí mìng bù chéng, sǐ guó mái míng, yóu kě yǐ bù cán yú xiān dì. jīn yù fā zhī, rǔ kěn cóng wǒ hū?" fēng nián shí bā, yǒng zhuàng, xǔ nuò. yì suì yǔ dōng jùn dū wèi liú yǔ yán xiāng hòu liú xìn xìn dì wǔ píng hóu liú huáng jié móu, yǐ jiǔ yuè dū shì rì zhǎn guān lìng, yīn lēi qí chē qí cái guān shì, mù jùn zhōng yǒng gǎn, bù shǔ jiàng shuài. xìn zǐ kuāng shí wéi dōng píng wáng, nǎi bìng dōng píng bīng, lì xìn wèi tiān zǐ yì zì hào dà sī mǎ zhù tiān dà jiàng jūn. yí xí jùn guó, yán:" mǎng zhèn shā xiào píng huáng dì, shè tiān zǐ wèi, yù jué hàn shì. jīn tiān zǐ yǐ lì, gòng xíng tiān fá!" jùn guó jiē zhèn. bǐ zhì shān yáng, zhòng shí yú wàn.
东郡太守翟义,方进之子也,与姊子上蔡陈丰谋曰:“新都侯摄天子位,号令天下,故择宗室幼稚者以为孺子,依托周公辅成王之义,且以观望,必代汉家,其渐可见。方今宗室衰弱,外无强蕃,天下倾首服从,莫能亢扞国难。吾幸得备宰相子,身守大郡,父子受汉厚恩,义当为国讨贼,以安社稷。欲举兵西,诛不当摄者,选宗室子孙辅而立之。设令时命不成,死国埋名,犹可以不惭于先帝。今欲发之,汝肯从我乎?”丰年十八,勇壮,许诺。义遂与东郡都尉刘宇、严乡侯刘信、信弟武平侯刘璜结谋,以九月都试日斩观令,因勒其车骑、材官士,募郡中勇敢,部署将帅。信子匡时为东平王,乃并东平兵,立信为天子;义自号大司马、柱天大将军。移檄郡国,言:“莽鸩杀孝平皇帝,摄天子位,欲绝汉室。今天子已立,共行天罚!”郡国皆震。比至山阳,众十馀万。
mǎng wén zhī, huáng jù bù néng shí. tài huáng tài hòu wèi zuǒ yòu yuē:" rén xīn bù xiāng yuǎn yě. wǒ suī fù rén, yì zhī mǎng bì yǐ shì zì wēi." mǎng nǎi bài qí dǎng qīn: qīng chē jiāng jūn chéng wǔ hòu sūn jiàn wèi fèn wǔ jiàng jūn, guāng lù xūn chéng dū hóu wáng yì wèi hǔ yá jiāng jūn, míng yì hóu wáng jùn wèi qiáng nǔ jiāng jūn, chūn wáng chéng mén xiào wèi wáng kuàng wèi zhèn wēi jiāng jūn, zōng bó zhōng xiào hóu liú hóng wèi fèn chōng jiāng jūn, zhōng shào fǔ jiàn wēi hóu wáng chāng wèi zhōng jiān jiāng jūn, zhōng láng jiàng zhèn qiāng hóu dòu kuàng wèi fèn wēi jiāng jūn, fán qī rén, zì zé chú guān xī rén wéi xiào wèi jūn lì, jiāng guān dōng jiǎ zú, fā bèn mìng yǐ jī yì yān. fù yǐ tài pú wǔ ràng wèi jī nǔ jiāng jūn, tún hán gǔ guān jiāng zuò dà jiàng méng xiāng hòu lù bìng wèi héng mào jiāng jūn, tún wǔ guān xī hé hóng xiū hóu liú xiù wèi yáng wǔ jiàng jūn, tún wǎn.
莽闻之,惶惧不能食。太皇太后谓左右曰:“人心不相远也。我虽妇人,亦知莽必以是自危。”莽乃拜其党、亲:轻车将军、成武侯孙建为奋武将军,光禄勋、成都侯王邑为虎牙将军,明义侯王骏为强弩将军,春王城门校尉王况为震威将军,宗伯、忠孝侯刘宏为奋冲将军,中少府、建威侯王昌为中坚将军,中郎将、震羌侯窦况为奋威将军,凡七人,自择除关西人为校尉、军吏,将关东甲卒,发奔命以击义焉。复以太仆武让为积弩将军,屯函谷关;将作大匠蒙乡侯逯并为横懋将军,屯武关;羲和、红休侯刘秀为扬武将军,屯宛。
sān fǔ wén dí yì qǐ, zì mào líng yǐ xī zhì qiān èr shí sān xiàn, dào zéi bìng fā. huái lǐ nán zǐ zhào míng huò hóng děng zì chēng jiāng jūn, gōng shāo guān sì, shā yòu fǔ dū wèi jí lí lìng, xiāng yǔ móu yuē:" zhū jiàng jīng bīng xī dōng, jīng shī kōng, kě gōng cháng ān." zhòng shāo duō, zhì shí yú wàn, huǒ jiàn wèi yāng gōng qián diàn. mǎng fù bài wèi wèi wáng jí wèi hǔ bēn jiāng jūn, dà hóng lú wàng xiāng hòu yán qiān wèi zhé chōng jiāng jūn, xī jī míng děng. yǐ cháng xiāng hòu wáng yùn wèi chē qí jiāng jūn, tún píng lè guǎn qí dū wèi wáng yàn wèi jiàn wēi jiāng jūn, tún chéng běi chéng mén xiào wèi zhào huī wèi chéng mén jiāng jūn jiē lè bīng zì bèi. yǐ tài bǎo hòu bèi chéng yáng hóu zhēn hán wèi dà jiàng jūn, shòu yuè gāo miào, lǐng tiān xià bīng, zuǒ zhàng jié, yòu bǎ yuè, tún chéng wài. wáng shùn zhēn fēng zhòu yè xún xíng diàn zhōng. mǎng rì bào rú zǐ dǎo jiāo miào, huì qún chén, ér chēng yuē:" xī chéng wáng yòu, zhōu gōng shè zhèng, ér guǎn cài xié lù fù yǐ pàn. jīn dí yì yì xié liú xìn ér zuò luàn. zì gǔ dà shèng yóu jù cǐ, kuàng chén mǎng zhī dǒu shāo!" qún chén jiē yuē:" bù zāo cǐ biàn, bù zhāng shèng dé!"
三辅闻翟义起,自茂陵以西至汧二十三县,盗贼并发。槐里男子赵明、霍鸿等自称将军,攻烧官寺,杀右辅都尉及斄令,相与谋曰:“诸将精兵悉东,京师空,可攻长安。”众稍多,至十馀万,火见未央宫前殿。莽复拜卫尉王级为虎贲将军,大鸿胪、望乡侯阎迁为折冲将军,西击明等。以常乡侯王恽为车骑将军,屯平乐馆;骑都尉王晏为建威将军,屯城北;城门校尉赵恢为城门将军;皆勒兵自备。以太保、后备、承阳侯甄邯为大将军,受钺高庙,领天下兵,左杖节,右把钺,屯城外。王舜、甄丰昼夜循行殿中。莽日抱孺子祷郊庙,会群臣,而称曰:“昔成王幼,周公摄政,而管、蔡挟禄父以畔。今翟义亦挟刘信而作乱。自古大圣犹惧此,况臣莽之斗筲!”群臣皆曰:“不遭此变,不章圣德!”
dōng, shí yuè, jiǎ zǐ, mǎng yī zhōu shū zuò dà gào yuē:" yuè qí wén rì, zōng shì zhī jùn yǒu sì bǎi rén, mín xiàn yí jiǔ wàn fū, yǔ jìng yǐ zhōng yú cǐ móu jì sì tú gōng." qiǎn dài fū huán tán děng bān xíng yù gào tiān xià, yǐ dāng fǎn wèi rú zǐ zhī yì.
冬,十月,甲子,莽依《周书》作《大诰》曰:“粤其闻日,宗室之俊有四百人,民献仪九万夫,予敬以终于此谋继嗣图功。”遣大夫桓谭等班行谕告天下,以当反位孺子之意。
zhū jiàng dōng zhì chén liú zāi, yǔ dí yì huì zhàn, pò zhī, zhǎn liú huáng shǒu. mǎng dà xǐ, fù xià zhào xiān fēng chē qí dū wèi sūn xián děng wǔ shí wǔ rén jiē wèi liè hóu, jí jūn zhōng bài shòu. yīn dà shè tiān xià. yú shì lì shì jīng ruì suì gōng wéi yì yú yǔ chéng, shí èr yuè, dà pò zhī, yì yǔ liú xìn qì jūn wáng, zhì gù shǐ jiè zhōng, bǔ dé yì, shī zhé chén dū shì zú bù dé xìn.
诸将东至陈留、菑,与翟义会战,破之,斩刘璜首。莽大喜,复下诏先封车骑都尉孙贤等五十五人皆为列侯,即军中拜授。因大赦天下。于是吏士精锐遂攻围义于圉城,十二月,大破之,义与刘信弃军亡,至固始界中,捕得义,尸磔陈都市;卒不得信。
strong xiào píng huáng dì xià chū shǐ yuán nián wù chén, gōng yuán bā nián strong
孝平皇帝下初始元年(戊辰,公元八年)
chūn, dì zhèn. dà shè tiān xià.
春,地震。大赦天下。
wáng yì děng hái jīng shī, xī yǔ wáng jí děng hé jī zhào míng huò hóng. èr yuè, míng děng tiǎn miè, zhū xiàn xī píng. hái shī zhèn lǚ, mǎng nǎi zhì jiǔ bái hǔ diàn, láo xiǎng jiàng shuài. zhào chén chóng zhì xiào jūn gōng, dì qí gāo xià, yī zhōu zhì jué wǔ děng, yǐ fēng gōng chén wèi hóu bó zǐ nán, fán sān bǎi jiǔ shí wǔ rén, yuē" jiē yǐ fèn nù, dōng zhǐ xī jī, qiāng kòu mán dào, fǎn lǔ nì zéi, bù dé xuán zhǒng, yìng shí tiǎn miè, tiān xià xián fú" zhī gōng fēng yún. qí dāng cì jué guān nèi hóu zhě, gēng míng yuē fù chéng, yòu shù bǎi rén. mǎng fā dí yì fù fāng jìn jí xiān zǔ zhǒng zài rǔ nán zhě, shāo qí guān jiù yí miè sān zú, zhū jí zhǒng sì, zhì jiē tóng kēng, yǐ jí wǔ dú bìng zàng zhī. yòu qǔ yì jí zhào míng huò hóng dǎng zhòng zhī shī, jù zhī tōng lù zhī páng, pú yáng wú yán yǔ huái lǐ zhōu zhì fán wǔ suǒ, jiàn biǎo mù yú qí shàng, shū yuē:" fǎn lǔ nì zéi zhān ní." yì děng jì bài, mǎng yú shì zì wèi wēi dé rì shèng, dà huò tiān rén zhī zhù, suì móu jí zhēn zhī shì yǐ.
王邑等还京师,西与王级等合击赵明、霍鸿。二月,明等殄灭,诸县息平。还师振旅,莽乃置酒白虎殿,劳飨将帅。诏陈崇治校军功,第其高下,依周制爵五等,以封功臣为侯、伯、子、男,凡三百九十五人,曰“皆以奋怒,东指西击,羌寇、蛮盗,反虏、逆贼,不得旋踵,应时殄灭,天下咸服”之功封云。其当赐爵关内侯者,更名曰附城,又数百人。莽发翟义父方进及先祖冢在汝南者,烧其棺柩;夷灭三族,诛及种嗣,至皆同坑,以棘五毒并葬之。又取义及赵明、霍鸿党众之尸,聚之通路之旁,濮阳、无盐、圉、槐里、盩厔凡五所,建表木于其上,书曰:“反虏逆贼鳣鲵。”义等既败,莽于是自谓威德日盛,大获天人之助,遂谋即真之事矣。
qún chén fù zòu jìn shè huáng dì zǐ ān lín jué wèi gōng, fēng xiōng zi guāng wèi yǎn gōng hóu shì shí mǎng hái guī xīn dū guó, qún chén fù bái yǐ fēng mǎng sūn zōng wèi xīn dū hóu.
群臣复奏进摄皇帝子安、临爵为公,封兄子光为衍功侯;是时莽还归新都国,群臣复白以封莽孙宗为新都侯。
jiǔ yuè, mǎng mǔ gōng xiǎn jūn sǐ. mǎng zì yǐ jū shè jiàn zuò, fèng hàn dà zōng zhī hòu, wèi gōng xiǎn jūn sī cuī biàn ér jiā má huán dié, rú tiān zǐ diào zhū hóu fú. fán yī diào zài huì ér lìng xīn dū hóu zōng wéi zhǔ, fú sāng sān nián yún.
九月,莽母功显君死。莽自以居摄践阼,奉汉大宗之后,为功显君缌缞弁而加麻环绖,如天子吊诸侯服。凡壹吊再会;而令新都侯宗为主,服丧三年云。
sī wēi chén chóng zòu mǎng xiōng zi yǎn gōng hóu guāng sī bào zhí jīn wú dòu kuàng, lìng shā rén kuàng wèi shōu xì, zhì qí fǎ. mǎng dà nù, qiè zé guāng. guāng mǔ yuē:" rǔ zì shì shú yǔ zhǎng sūn zhōng sūn!" zhǎng sūn zhōng sūn zhě, yǔ jí huò zhī zì yě. suì mǔ zǐ zì shā, jí kuàng jiē sǐ. chū, mǎng yǐ shì mǔ yǎng sǎo fǔ xiōng zi wéi míng, jí hòu bèi nüè, fù yǐ shì gōng yì yān. lìng guāng zǐ jiā sì jué wèi hóu.
司威陈崇奏莽兄子衍功侯光私报执金吾窦况,令杀人;况为收系,致其法。莽大怒,切责光。光母曰:“汝自视孰与长孙、中孙!”长孙、中孙者,宇及获之字也。遂母子自杀,及况皆死。初,莽以事母、养嫂、抚兄子为名,及后悖虐,复以示公义焉。令光子嘉嗣爵为侯。
shì suì, guǎng ráo hóu liú jīng yán qí jùn xīn jǐng, chē qí jiāng jūn qiān rén hù yún yán bā jùn shí niú, tài bǎo shǔ zāng hóng yán fú fēng yōng shí mǎng jiē yíng shòu. shí yī yuè, jiǎ zǐ, mǎng zòu tài hòu yuē:" bì xià yù hàn shí èr shì sān qī zhī è, chéng tiān wēi mìng, zhào chén mǎng jū shè. guǎng ráo hóu liú jīng shàng shū yán:' qī yuè zhōng, qí jùn lín zī xiàn chāng xīng tíng cháng xīn dāng yī mù shù mèng, yuē:" wú, tiān gōng shǐ yě. tiān gōng shǐ wǒ gào tíng cháng yuē:' shè huáng dì dāng wéi zhēn.' jí bù xìn wǒ, cǐ tíng zhōng dāng yǒu xīn jǐng." tíng cháng chén qǐ shì tíng zhōng, chéng yǒu xīn jǐng, rù dì qiě bǎi chǐ.' shí yī yuè, rén zǐ, zhí jiàn dōng zhì, bā jùn shí niú, wù wǔ, yōng shí wén, jiē dào yú wèi yāng gōng zhī qián diàn. chén yǔ tài bǎo ān yáng hóu shùn děng shì, tiān fēng qǐ, chén míng, fēng zhǐ, dé tóng fú bó tú yú shí qián, wén yuē:' tiān gào dì fú, xiàn zhě fēng hóu,' qí dū wèi cuī fā děng shì shuō. kǒng zǐ yuē:' wèi tiān mìng, wèi dà rén, wèi shèng rén zhī yán,' chén mǎng gǎn bù chéng yòng! chén qǐng gòng shì shén zhī zōng miào, zòu yán tài huáng tài hòu xiào píng huáng hòu, jiē chēng' jiǎ huáng dì' qí hào lìng tiān xià, tiān xià zòu yán shì, wú yán' shè' yǐ jū shè sān nián wèi shǐ chū lòu kè yǐ bǎi èr shí wèi dù yòng yìng tiān mìng. chén mǎng sù yè yǎng yù lóng jiù rú zǐ, lìng yǔ zhōu zhī chéng wáng bǐ dé, xuān míng tài huáng tài hòu wēi dé yú wàn fāng, qī yú fù ér jiào zhī. rú zǐ jiā yuán fú, fù zǐ míng pì, rú zhōu gōng gù shì." zòu kě. zhòng shù zhī qí fèng fú mìng, zhǐ yì qún chén bó yì bié zòu, yǐ shì jí zhēn zhī jiàn yǐ.
是岁,广饶侯刘京言齐郡新井,车骑将军千人扈云言巴郡石牛,太保属臧鸿言扶风雍石;莽皆迎受。十一月,甲子,莽奏太后曰:“陛下遇汉十二世三七之厄,承天威命,诏臣莽居摄。广饶侯刘京上书言:‘七月中,齐郡临淄县昌兴亭长辛当一暮数梦,曰:“吾,天公使也。天公使我告亭长曰:‘摄皇帝当为真。’即不信我,此亭中当有新井。”亭长晨起视亭中,诚有新井,入地且百尺。’十一月,壬子,直建冬至,巴郡石牛,戊午,雍石文,皆到于未央宫之前殿。臣与太保安阳侯舜等视,天风起,尘冥,风止,得铜符帛图于石前,文曰:‘天告帝符,献者封侯,’骑都尉崔发等视说。孔子曰:‘畏天命,畏大人,畏圣人之言,’臣莽敢不承用!臣请共事神祗、宗庙,奏言太皇太后、孝平皇后,皆称‘假皇帝’;其号令天下,天下奏言事,毋言‘摄’;以居摄三年为始初;漏刻以百二十为度;用应天命。臣莽夙夜养育隆就孺子,令与周之成王比德,宣明太皇太后威德于万方,期于富而教之。孺子加元服,复子明辟,如周公故事。”奏可。众庶知其奉符命,指意群臣博议别奏,以示即真之渐矣。
qī mén láng zhāng chōng děng liù rén móu gòng jié mǎng, lì chǔ wáng. fā jué, zhū sǐ.
期门郎张充等六人谋共劫莽,立楚王。发觉,诛死。
zǐ tóng rén āi zhāng xué wèn cháng ān, sù wú xíng, hǎo wèi dà yán, jiàn mǎng jū shè, jí zuò tóng kuì, wèi liǎng jiǎn, shǔ qí yī yuē" tiān dì xíng xǐ jīn kuì tú", qí yī shǔ yuē" chì dì xǐ mǒu chuán yǔ huáng dì jīn cè shū". mǒu zhě, gāo huáng dì míng yě. shū yán wáng mǎng wéi zhēn tiān zǐ, huáng tài hòu rú tiān mìng. tú shū jiē shū mǎng dà chén bā rén, yòu qǔ lìng míng wáng xìng wáng shèng, zhāng yīn zì cuàn xìng míng, fán shí yī rén, jiē shǔ guān jué, wèi fǔ zuǒ. zhāng wén qí jǐng shí niú shì xià, jí rì hūn shí, yī huáng yī, chí kuì zhì gāo miào, yǐ fù pú yè. pú yè yǐ wén. wù chén, mǎng zhì gāo miào bài shòu jīn kuì shén chán, yù wáng guān, yè tài hòu, hái zuò wèi yāng gōng qián diàn, xià shū yuē:" yǔ yǐ bù dé, tuō yú huáng chū zǔ kǎo huáng dì zhī hòu, huáng shǐ zǔ kǎo yú dì zhī miáo yì, ér tài huáng tài hòu zhī mò shǔ. huáng tiān shàng dì lóng xiǎn dà yòu, chéng mìng tǒng xù, fú qì tú wén jīn kuì cè shū, shén míng zhào gào, shǔ yǔ yǐ tiān xià zhào mín. chì dì hàn shì gāo huáng dì zhī líng, chéng tiān mìng, chuán guó jīn cè zhī shū, yǔ shén shì dī wèi, gǎn bù qīn shòu! yǐ wù chén zhí dìng, yù wáng guān, jí zhēn tiān zǐ wèi, dìng yǒu tiān xià zhī hào yuē xīn. qí gǎi zhēng shuò, yì fú sè, biàn xī shēng, shū huī zhì, yì qì zhì. yǐ shí èr yuè shuò guǐ yǒu wèi shǐ jiàn guó yuán nián zhēng yuè zhī shuò yǐ jī míng wéi shí. fú sè pèi dé shàng huáng, xī shēng yīng zhèng yòng bái, shǐ jié zhī máo fān jiē chún huáng, qí shǔ yuē' xīn shǐ wǔ wēi jié', yǐ chéng huáng tiān shàng dì wēi mìng yě."
梓潼人哀章学问长安,素无行,好为大言,见莽居摄,即作铜匮,为两检,署其一曰“天帝行玺金匮图”,其一署曰“赤帝玺某传予黄帝金策书”。某者,高皇帝名也。书言王莽为真天子,皇太后如天命。图书皆书莽大臣八人,又取令名王兴、王盛,章因自窜姓名,凡十一人,皆署官爵,为辅佐。章闻齐井、石牛事下,即日昏时,衣黄衣,持匮至高庙,以付仆射。仆射以闻。戊辰,莽至高庙拜受金匮神禅,御王冠,谒太后,还坐未央宫前殿,下书曰:“予以不德,托于皇初祖考黄帝之后,皇始祖考虞帝之苗裔,而太皇太后之末属。皇天上帝隆显大佑,成命统序,符契、图文、金匮策书,神明诏告,属予以天下兆民。赤帝汉氏高皇帝之灵,承天命,传国金策之书,予甚礻氐畏,敢不钦受!以戊辰直定,御王冠,即真天子位,定有天下之号曰新。其改正朔,易服色,变牺牲,殊徽帜,异器制。以十二月朔癸酉为始建国元年正月之朔;以鸡鸣为时。服色配德上黄,牺牲应正用白,使节之旄幡皆纯黄,其署曰‘新使五威节’,以承皇天上帝威命也。”
mǎng jiāng jí zhēn, xiān fèng zhū fú ruì yǐ bái tài hòu, tài hòu dà jīng. shì shí yǐ rú zǐ wèi lì, xǐ zāng cháng lè gōng. jí mǎng jí wèi, qǐng xǐ, tài hòu bù kěn shòu mǎng. mǎng shǐ ān yáng hóu shùn yù zhǐ, shùn sù jǐn chì, tài hòu yǎ ài xìn zhī. shùn jì jiàn tài hòu, tài hòu zhī qí wèi mǎng qiú xǐ, nù mà zhī yuē:" ér shǔ fù zǐ zōng zú, méng hàn jiā lì, fù guì lěi shì, jì wú yǐ bào, shòu rén gū jì, chéng biàn lì shí duó qǔ qí guó, bù fù gù ēn yì. rén rú cǐ zhě, gǒu zhū bù shí qí yú, tiān xià qǐ yǒu ér xiōng dì xié! qiě ruò zì yǐ jīn kuì fú mìng wèi xīn huáng dì, biàn gēng zhēng shuò fú zhì, yì dāng zì gèng zuò xǐ, chuán zhī wàn shì, hé yòng cǐ wáng guó bù xiáng xǐ wèi, ér yù qiú zhī: wǒ hàn jiā lǎo guǎ fù, dàn mù qiě sǐ, yù yǔ cǐ xǐ jù zàng, zhōng bù kě dé!" tài hòu yīn tì qì ér yán, páng cè zhǎng yù yǐ xià jiē chuí tì. shùn yì bēi bù néng zì zhǐ, liáng jiǔ, nǎi yǎng wèi tài hòu:" chén děng yǐ wú kě yán zhě. mǎng bì yù de chuán guó xǐ, tài hòu níng néng zhōng bù yǔ xié?" tài hòu wén shùn yǔ qiè, kǒng mǎng yù xié zhī, nǎi chū hàn chuán guó xǐ tóu zhī dì, yǐ shòu shùn yuē:" wǒ lǎo yǐ sǐ, rú ér xiōng dì jīn zú miè yě!" shùn jì dé chuán guó xǐ, zòu zhī mǎng dà yuè, nǎi wèi tài hòu zhì jiǔ wèi yāng gōng jiàn tái, dà zòng zhòng lè. mǎng yòu yù gǎi tài hòu hàn jiā jiù hào, yì qí xǐ shòu, kǒng bú jiàn tīng ér mǎng shū shǔ wáng jiàn yù chǎn mǎng, shàng shū yán:" huáng tiān fèi qù hàn ér mìng lì xīn shì, tài huáng tài hòu bù yí chēng zūn hào, dāng suí hàn fèi, yǐ fèng tiān mìng." mǎng yǐ qí shū bái tài hòu, tài hòu yuē:" cǐ yán shì yě!" mǎng yīn yuē:" cǐ bèi dé zhī chén yě, zuì dāng zhū!" yú shì guàn jūn zhāng yǒng xiàn fú mìng tóng bì wén, yán tài huáng tài hòu dāng wèi xīn shì wén mǔ tài huáng tài hòu mǎng nǎi xià zhào cóng zhī. yú shì zhèn shā wáng jiàn ér fēng zhāng yǒng wèi gòng fú zi.
莽将即真,先奉诸符瑞以白太后,太后大惊。是时以孺子未立,玺臧长乐宫。及莽即位,请玺,太后不肯授莽。莽使安阳侯舜谕指,舜素谨敕,太后雅爱信之。舜既见太后,太后知其为莽求玺,怒骂之曰:“而属父子宗族,蒙汉家力,富贵累世,既无以报,受人孤寄,乘便利时夺取其国,不复顾恩义。人如此者,狗猪不食其馀,天下岂有而兄弟邪!且若自以金匮符命为新皇帝,变更正朔、服制,亦当自更作玺,传之万世,何用此亡国不祥玺为,而欲求之:我汉家老寡妇,旦暮且死,欲与此玺俱葬,终不可得!”太后因涕泣而言,旁侧长御以下皆垂涕。舜亦悲不能自止,良久,乃仰谓太后:“臣等已无可言者。莽必欲得传国玺,太后宁能终不与邪?”太后闻舜语切,恐莽欲胁之,乃出汉传国玺投之地,以授舜曰:“我老已死,如而兄弟今族灭也!”舜既得传国玺,奏之;莽大说,乃为太后置酒未央宫渐台,大纵众乐。莽又欲改太后汉家旧号,易其玺绶,恐不见听;而莽疏属王谏欲谄莽,上书言:“皇天废去汉而命立新室,太皇太后不宜称尊号,当随汉废,以奉天命。”莽以其书白太后,太后曰:“此言是也!”莽因曰:“此悖德之臣也,罪当诛!”于是冠军张永献符命铜璧文,言太皇太后当为新室文母太皇太后;莽乃下诏从之。于是鸩杀王谏而封张永为贡符子。
bān biāo zàn yuē: sān dài yǐ lái, wáng gōng shī shì, xī bù yǐ nǚ chǒng. jí wáng mǎng zhī xìng, yóu xiào yuán hòu lì hàn sì shì wèi tiān xià mǔ, xiǎng guó liù shí yú zài, qún dì shì quán, gèng chí guó bǐng wǔ jiāng shí hóu, zú chéng xīn dū. wèi hào yǐ yí yú tiān xià, ér yuán hòu juàn juàn yóu wò yī xǐ, bù yù yǐ shòu mǎng, fù rén zhī rén, bēi yǐ!
班彪赞曰:三代以来,王公失世,稀不以女宠。及王莽之兴,由孝元后历汉四世为天下母,飨国六十馀载,群弟世权,更持国柄;五将、十侯,卒成新都。位号已移于天下,而元后卷卷犹握一玺,不欲以授莽,妇人之仁,悲矣!