qǐ zhān méng chì fèn ruò, jǐn zhāo yáng zuò è, fán jiǔ nián.
起旃蒙赤奮若,盡昭陽作噩,凡九年。
strong xiào ān huáng dì xià yán guāng sì nián yǐ chǒu, gōng yuán yī èr wǔ nián strong
孝安皇帝下延光四年(乙丑,公元一二五年)
chūn, èr yuè, yǐ hài, xià pī huì wáng yǎn hōng.
春,二月,乙亥,下邳惠王衍薨。
jiǎ chén, chē jià nán xún.
甲辰,車駕南巡。
sān yuè, wù wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
三月,戊午朔,日有食之。
gēng shēn, dì zhì wǎn, bù yù. yǐ chǒu, dì fā zì wǎn dīng mǎo, zhì yè, bēng yú chéng yú. nián sān shí èr.
庚申,帝至宛,不豫。乙丑,帝發自宛;丁卯,至葉,崩於乘輿。年三十二。
huáng hòu yǔ yán xiǎn xiōng dì jiāng jīng fán fēng děng móu yuē: jīn yàn jià dào cì, jì yīn wáng zài nèi, xiè hòu gōng qīng lì zhī, hái wèi dà hài. nǎi wěi yún dì jí shén, xǐ yù wò chē, suǒ zài shàng shí wèn qǐ jū rú gù. qū chí xíng sì rì, gēng wǔ, hái gōng. xīn wèi, qiǎn sī tú liú xī yì jiāo miào shè jì, gào tiān qǐng mìng qí xī, fā sàng. zūn huáng hòu yuē huáng tài hòu. tài hòu lín cháo. yǐ xiǎn wèi chē qí jiāng jūn yí tóng sān sī. tài hòu yù jiǔ zhuān guó zhèng, tān lì yòu nián, yǔ xiǎn děng dìng cè jìn zhōng, yíng jì běi huì wáng zǐ běi xiāng hóu yì wèi sì. jì yīn wáng yǐ fèi chù, bù dé shàng diàn qīn lín zǐ gōng, bēi hào bù shí nèi wài qún liáo mò bù āi zhī.
皇后與閻顯兄弟、江京、樊豐等謀曰:「今晏駕道次,濟陰王在內,邂逅公卿立之,還為大害。」乃偽雲「帝疾甚」,徙御臥車,所在上食、問起居如故。驅馳行四日,庚午,還宮。辛未,遣司徒劉熹詣郊廟、社稷,告天請命;其夕,發喪。尊皇后曰皇太后。太后臨朝。以顯為車騎將軍、儀同三司。太后欲久專國政,貪立幼年,與顯等定策禁中,迎濟北惠王子北鄉侯懿為嗣。濟陰王以廢黜,不得上殿親臨梓宮,悲號不食;內外群僚莫不哀之。
jiǎ xū, jì nán xiào wáng xiāng hōng, wú zi, guó jué. yǐ yǒu, běi xiāng hóu jí huáng dì wèi.
甲戌,濟南孝王香薨,無子,國絕。乙酉,北鄉侯即皇帝位。
xià, sì yuè, dīng yǒu, tài wèi féng shí wèi tài fù, sī tú liú xī wèi tài wèi, cān lù shàng shū shì, qián sī kōng lǐ hé wèi sī tú.
夏,四月,丁酉,太尉馮石為太傅,司徒劉熹為太尉,參錄尚書事,前司空李郃為司徒。
yán xiǎn jì dà jiāng jūn gěng bǎo wèi zūn quán zhòng, wēi xíng qián cháo, nǎi fēng yǒu sī zòu bǎo jí qí dǎng yǔ zhōng cháng shì fán fēng hǔ bì zhōng láng jiāng xiè yùn shì zhōng zhōu guǎng yě wáng jūn wáng shèng shèng nǚ yǒng děng gèng xiāng ā dǎng, hù zuò wēi fú, jiē dà bù dào. xīn mǎo, fēng yùn guǎng jiē xià yù, sǐ jiā shǔ xǐ bǐ jǐng. biǎn bǎo jí dì zǐ lín lǜ hóu chéng jiē wèi tíng hòu, qiǎn jiù guó bǎo yú dào zì shā. wáng shèng mǔ zǐ xǐ yàn mén. yú shì yǐ yán jǐng wèi wèi wèi, yào wèi chéng mén xiào wèi, yàn wèi zhí jīn wú, xiōng dì bìng chù quán yào, wēi fú zì yóu.
閻顯忌大將軍耿寶位尊權重,威行前朝,乃風有司奏「寶及其黨與中常侍樊豐、虎賁中郎將謝惲、侍中周廣、野王君王聖、聖女永等更相阿黨,互作威福,皆大不道。」辛卯,豐、惲、廣皆下獄,死;家屬徙比景。貶寶及弟子林慮侯承皆為亭侯,遣就國;寶於道自殺。王聖母子徙雁門。於是以閻景為衛尉,耀為城門校尉,晏為執金吾,兄弟並處權要,威福自由。
jǐ yǒu, zàng xiào ān huáng dì yú gōng líng, miào yuē gōng zōng.
己酉,葬孝安皇帝於恭陵,廟曰恭宗。
liù yuè, yǐ sì, shè tiān xià.
六月,乙巳,赦天下。
qiū, qī yuè, xī yù zhǎng shǐ bān yǒng fā dūn huáng zhāng yē jiǔ quán liù qiān qí jí shàn shàn shū lè chē shī qián bù bīng jī hòu bù wáng jūn jiù, dà pò zhī, huò shǒu lǔ bā qiān yú rén, shēng de jūn jiù jí xiōng nú chí jié shǐ zhě, jiāng zhì suǒ bān méi chù zhǎn zhī, chuán shǒu jīng shī.
秋,七月,西域長史班勇發敦煌、張掖、酒泉六千騎及鄯善、疏勒、車師前部兵擊後部王軍就,大破之,獲首虜八千餘人,生得軍就及匈奴持節使者,將至索班沒處斬之,傳首京師。
dōng, shí yuè, bǐng wǔ, yuè guī shān bēng.
冬,十月,丙午,越巂山崩。
běi xiāng hóu bìng dǔ, zhōng cháng shì sūn chéng wèi jì yīn wáng yè zhě zhǎng xìng qú yuē: wáng yǐ dí tǒng, běn wú shī dé. xiān dì yòng chán, suì zhì fèi chù. ruò běi xiāng hóu bù qǐ, xiāng yǔ gòng duàn jiāng jīng yán xiǎn, shì wú bù chéng zhě. qú rán zhī. yòu zhōng huáng mén nán yáng wáng kāng, xiān wèi tài zǐ fǔ shǐ, jí zhǎng lè tài guān chéng jīng zhào wáng guó děng bìng fù tóng yú chéng. jiāng jīng wèi yán xiǎn yuē: běi xiāng hóu bìng bù jiě, guó sì yí yǐ shí dìng, hé bù zǎo zhēng zhū wáng zǐ, jiǎn suǒ zhì hū! xiǎn yǐ wèi rán. xīn hài, běi xiāng hóu hōng. xiǎn bái tài hòu, mì bù fā sàng, ér gèng zhēng zhū wáng zǐ, bì gōng mén, tún bīng zì shǒu.
北鄉侯病篤,中常侍孫程謂濟陰王謁者長興渠曰:「王以嫡統,本無失德。先帝用讒,遂至廢黜。若北鄉侯不起,相與共斷江京、閻顯,事無不成者。」渠然之。又中黃門南陽王康,先為太子府史,及長樂太官丞京兆王國等並附同於程。江京謂閻顯曰:「北鄉侯病不解,國嗣宜以時定,何不早征諸王子,簡所置乎!」顯以為然。辛亥,北鄉侯薨。顯白太后,秘不發喪,而更征諸王子,閉宮門,屯兵自守。
shí yī yuè, yǐ mǎo, sūn chéng wáng kāng wáng guó yǔ zhōng huáng mén huáng lóng péng kǎi mèng shū lǐ jiàn wáng chéng zhāng xián shǐ fàn mǎ guó wáng dào lǐ yuán yáng tuó chén yǔ zhào fēng lǐ gāng wèi měng miáo guāng děng jù móu yú xī zhōng xià, jiē jié dān yī wèi shì. dīng sì, jīng shī jí jùn guó shí liù dì zhèn. shì yè, chéng děng gòng huì chóng dé diàn shàng, yīn rù zhāng tái mén. shí jiāng jīng liú fā jí lǐ rùn chén dá děng jù zuò shěng mén xià, chéng yǔ wáng kāng gòng jiù zhǎn jīng ān dá. yǐ lǐ rùn quán shì jī wèi shěng nèi suǒ fú, yù yǐn wèi zhǔ, yīn jǔ rèn xié rùn yuē: jīn dāng lì jì yīn wáng, wú dé yáo dòng! rùn yuē: nuò. yú shì fú rùn qǐ, jù yú xī zhōng xià yíng jì yīn wáng jí huáng dì wèi, shí nián shí yī. zhào shàng shū lìng pú shè yǐ xià cóng niǎn xìng nán gōng, chéng děng liú shǒu shěng mén, zhē gǎn nèi wài. dì dēng yún tái, zhào gōng qīng bǎi liáo, shǐ hǔ bì yǔ lín shì tún nán běi gōng zhū mén. yán xiǎn shí zài jìn zhōng, yōu pò bù zhī suǒ wèi, xiǎo huáng mén fán dēng quàn xiǎn yǐ tài hòu zhào zhào yuè qí xiào wèi féng shī hǔ bì zhōng láng jiāng yán chóng jiāng bīng tún píng shuò mén yǐ yù chéng děng. xiǎn yòu shī rù shěng, wèi yuē: jì yīn wáng lì, fēi huáng tài hòu yì, xǐ shòu zài cǐ. gǒu jǐn lì xiào gōng, fēng hóu kě dé. tài hòu shǐ shòu zhī yìn yuē: néng dé jì yīn wáng zhě, fēng wàn hù hóu dé lǐ rùn zhě, wǔ qiān hù hóu. shī děng jiē xǔ nuò, cí yǐ zú bèi zhào, suǒ jiāng zhòng shǎo. xiǎn shǐ yǔ dēng yíng lì shì yú zuǒ yē mén wài, shī yīn gé shā dēng, guī yíng tún shǒu. xiǎn dì wèi wèi jǐng jù cóng shěng zhōng hái wài fǔ, shōu bīng zhì shèng dé mén. sūn chéng chuán zhào zhū shàng shū shǐ shōu jǐng. shàng shū guō zhèn shí wò bìng, wén zhī, jí shuài zhí sù yǔ lín chū nán zhǐ chē mén, féng jǐng cóng lì shì bá bái rèn hū yuē: wú gàn bīng! zhèn jí xià chē chí jié zhào zhī, jǐng yuē: hé děng zhào! yīn zhuó zhèn, bù zhōng. zhèn yǐn jiàn jī jǐng duò chē, zuǒ yòu yǐ jǐ chā qí xiōng, suì qín zhī, sòng tíng wèi yù, jí yè sǐ.
十一月,乙卯,孫程、王康、王國與中黃門黃龍、彭愷、孟叔、李建、王成、張賢、史泛、馬國、王道、李元、楊佗、陳予、趙封、李剛、魏猛、苗光等聚謀於西鐘下,皆截單衣為誓。丁巳,京師及郡國十六地震。是夜,程等共會崇德殿上,因入章台門。時江京、劉發及李閏、陳達等俱坐省門下,程與王康共就斬京、安、達。以李閏權勢積為省內所服,欲引為主,因舉刃脅閏曰:「今當立濟陰王,無得搖動!」閏曰:「諾。」於是扶閏起,俱於西鐘下迎濟陰王即皇帝位,時年十一。召尚書令、僕射以下從輦幸南宮,程等留守省門,遮扞內外。帝登雲台,召公卿、百僚,使虎賁、羽林士屯南、北宮諸門。閻顯時在禁中,憂迫不知所為,小黃門樊登勸顯以太后詔召越騎校尉馮詩、虎賁中郎將閻崇將兵屯平朔門以御程等。顯誘詩入省,謂曰:「濟陰王立,非皇太后意,璽綬在此。苟盡力效功,封侯可得。」太后使授之印曰:「能得濟陰王者,封萬戶侯;得李閏者,五千戶侯。」詩等皆許諾,辭以「卒被召,所將眾少。」顯使與登迎吏士於左掖門外,詩因格殺登,歸營屯守。顯弟衛尉景遽從省中還外府,收兵至盛德門。孫程傳召諸尚書使收景。尚書郭鎮時臥病,聞之,即率直宿羽林出南止車門,逢景從吏士拔白刃呼曰:「無干兵!」鎮即下車持節詔之,景曰:「何等詔!」因斫鎮,不中。鎮引劍擊景墮車,左右以戟叉其胸,遂禽之,送廷尉獄,即夜死。
wù wǔ, qiǎn shǐ zhě rù shěng, duó dé xǐ shòu, dì nǎi xìng jiā dé diàn, qiǎn shì yù shǐ chí jié shōu yán xiǎn jí qí dì chéng mén xiào wèi yào zhí jīn wú yàn, bìng xià yù, zhū jiā shǔ jiē xǐ bǐ jǐng. qiān tài hòu yú lí gōng. jǐ wèi, kāi mén, bà tún bīng. rén xū, zhào sī lì xiào wèi: wéi yán xiǎn jiāng jīng jìn qīn, dāng fú gū zhū, qí yú wù chóng kuān dài. fēng sūn chéng děng jiē wèi liè hóu: chéng shí yì wàn hù, wáng kāng wáng guó shí jiǔ qiān hù, huáng lóng shí wǔ qiān hù, péng kǎi mèng shū lǐ jiàn shí sì qiān èr bǎi hù, wáng chéng zhāng xián shǐ fàn mǎ guó wáng dào lǐ yuán yáng tuó chén yǔ zhào fēng lǐ gāng shí sì qiān hù, wèi měng shí èr qiān hù, miáo guāng shí qiān hù: shì wèi shí jiǔ hóu, jiā cì chē mǎ jīn yín qián bó gè yǒu chà lǐ rùn yǐ xiān bù yù móu, gù bù fēng. zhuó sūn chéng wèi qí dū wèi. chū, chéng děng rù zhāng tái mén, miáo guāng dú bù rù. zhào shū lù gōng chén, lìng wáng kāng shū míng, kāng zhà shū guāng rù zhāng tái mén. guāng wèi shòu fú cè, xīn bù zì ān, yì huáng mén lìng zì gào. yǒu sī zòu kāng guāng qī zhà zhǔ shàng zhào shū wù wèn. yǐ jiāng zuò dà jiàng lái lì wèi wèi wèi. duì fěng liú wěi lǘ qiū hóng děng xiān zú, jiē bài qí zi wèi láng. zhū chāng shī yán chén guāng zhào dài jiē jiàn bá yòng, hòu zhì gōng qīng. zhēng wáng nán bǐng jí jiā shǔ hái jīng shī, hòu jiā shǎng cì. dì zhī jiàn fèi yě, jiān tài zǐ jiā xiǎo huáng mén jí jiàn fù gāo fàn zhǎng qiū zhǎng zhào xī chéng liáng hè yào zhǎng xià zhēn jiē zuò xǐ shuò fāng dì jí wèi, bìng zhuó wèi zhōng cháng shì.
戊午,遣使者入省,奪得璽綬,帝乃幸嘉德殿,遣侍御史持節收閻顯及其弟城門校尉耀、執金吾晏,並下獄,誅;家屬皆徙比景。遷太后於離宮。己未,開門,罷屯兵。壬戌,詔司隸校尉:「惟閻顯、江京近親,當伏辜誅,其餘務崇寬貸。」封孫程等皆為列侯:程食邑萬戶,王康、王國食九千戶,黃龍食五千戶,彭愷、孟叔、李建食四千二百戶,王成、張賢、史泛、馬國、王道、李元、楊佗、陳予、趙封、李剛食四千戶,魏猛食二千戶,苗光食千戶:是為十九侯,加賜車馬、金銀、錢帛各有差;李閏以先不豫謀,故不封。擢孫程為騎都尉。初,程等入章台門,苗光獨不入。詔書錄功臣,令王康疏名,康詐疏光入章台門。光未受符策,心不自安,詣黃門令自告。有司奏康、光欺詐主上;詔書勿問。以將作大匠來歷為衛尉。祋諷、劉瑋、閭丘弘等先卒,皆拜其子為郎。硃倀、施延、陳光、趙代皆見拔用,後至公卿。征王男、邴吉家屬還京師,厚加賞賜。帝之見廢也,監太子家小黃門籍建、傅高梵、長秋長趙熹、丞良賀、藥長夏珍皆坐徙朔方;帝即位,並擢為中常侍。
chū, yán xiǎn pì cuī yīn zhī zǐ yuàn wèi lì, yuàn yǐ běi xiāng hóu lì bù yǐ zhèng, zhī xiǎn jiāng bài, yù shuō lìng fèi lì, ér xiǎn rì chén zuì, bù néng dé jiàn, nǎi wèi zhǎng shǐ chén chán yuē: zhōng cháng shì jiāng jīng děng huò gǔ xiān dì, fèi chù zhèng tǒng, fú lì shū niè. shǎo dì jí wèi, fā bìng miào zhōng, zhōu bó zhī zhēng, yú sī fù jiàn. jīn yù yǔ jūn gòng qiú jiàn shuō jiāng jūn, bái tài hòu, shōu jīng děng, fèi shǎo dì, yǐn lì jì yīn wáng, bì shàng dāng tiān xīn, xià hé rén wàng, yī huò zhī gōng bù xià xí ér lì, zé jiāng jūn xiōng dì chuán zuò yú wú qióng ruò jù wéi tiān yì, jiǔ kuàng shén qì, zé jiāng yǐ wú zuì bìng gū yuán è. cǐ suǒ wèi huò fú zhī huì, fēn gōng zhī shí yě. chán yóu yù wèi gǎn cóng. huì xiǎn bài, yuàn zuò bèi chì mén shēng sū zhī yù shàng shū yán zhuàng, yuàn jù zhǐ zhī. shí chén chán wèi sī lì xiào wèi, zhào yuàn wèi yuē: dì tīng zhī shàng shū, chán qǐng wèi zhī zhèng. yuàn yuē: cǐ pì yóu ér qiè píng yǔ ěr, yuàn shǐ jūn wù fù chū kǒu. suì cí guī, bù fù yīng zhōu jùn mìng.
初,閻顯辟崔駰之子瑗為吏,瑗以北鄉侯立不以正,知顯將敗,欲說令廢立,而顯日沉醉,不能得見,乃謂長史陳禪曰:「中常侍江京等惑蠱先帝,廢黜正統,扶立疏孽。少帝即位,發病廟中,周勃之徵,於斯復見。今欲與君共求見說將軍,白太后,收京等,廢少帝,引立濟陰王,必上當天心,下合人望,伊、霍之功不下席而立,則將軍兄弟傳祚於無窮;若拒違天意,久曠神器,則將以無罪並辜元惡。此所謂禍福之會,分功之時也。」禪猶豫未敢從。會顯敗,瑗坐被斥;門生蘇祗欲上書言狀,瑗遽止之。時陳禪為司隸校尉,召瑗謂曰:「弟聽祗上書,禪請為之證。」瑗曰:「此譬猶兒妾屏語耳,願使君勿復出口。」遂辭歸,不復應州郡命。
jǐ mǎo, yǐ zhū wáng lǐ zàng běi xiāng hóu.
己卯,以諸王禮葬北鄉侯。
sī kōng liú shòu yǐ ē fù è nì, pì zhào fēi qí rén, cè miǎn.
司空劉授以阿附惡逆,辟召非其人,策免。
shí èr yuè, jiǎ shēn, yǐ shào fǔ hé nán táo dūn wèi sī kōng.
十二月,甲申,以少府河南陶敦為司空。
yáng zhèn mén shēng yú fàng chén yì yì què zhuī sòng zhèn shì zhào chú zhèn èr zi wèi láng, zèng qián bǎi wàn, yǐ lǐ gǎi zàng yú huá yīn tóng tíng, yuǎn jìn bì zhì. yǒu dà niǎo gāo zhàng yú jí zhèn sàng qián, jùn yǐ zhuàng shàng. dì gǎn zhèn zhōng zhí, zhào fù yǐ zhōng láo jù cí zhī. yì láng chén chán yǐ wèi: yán tài hòu yǔ dì wú mǔ zǐ ēn, yí xǐ bié guǎn, jué cháo jiàn, qún chén yì zhě xián yǐ wèi yí. sī tú yuàn rǔ nán zhōu jǔ wèi lǐ hé yuē: xī gǔ sǒu cháng yù shā shùn, shùn shì zhī yú jǐn zhèng wǔ jiāng móu shā zhuāng gōng, zhuāng gōng shì zhī huáng quán, qín shǐ huáng yuàn mǔ shī xíng, jiǔ ér gé jué, hòu gǎn yǐng kǎo shū máo jiāo zhī yán, fù xiū zǐ dào shū chuán měi zhī. jīn zhū yán xīn zhū, tài hòu yōu zài lí gōng, ruò bēi chóu shēng jí, yī dàn bù yú, zhǔ shàng jiāng hé yǐ lìng yú tiān xià! rú cóng chán yì, hòu shì guī jiù míng gōng. yí mì biǎo cháo tíng, lìng fèng tài hòu, lǜ qún chén cháo jìn rú jiù, yǐ yàn tiān xīn, yǐ dá rén wàng! hé jí shàng shū chén zhī.
楊震門生虞放、陳翼詣闕追訟震事;詔除震二子為郎,贈錢百萬,以禮改葬於華陰潼亭,遠近畢至。有大鳥高丈餘集震喪前,郡以狀上。帝感震忠直,詔復以中牢具祠之。議郎陳禪以為:「閻太后與帝無母子恩,宜徙別館,絕朝見,」群臣議者咸以為宜。司徒掾汝南周舉謂李郃曰:「昔瞽瞍常欲殺舜,舜事之逾謹;鄭武姜謀殺莊公,莊公誓之黃泉,秦始皇怨母失行,久而隔絕,後感潁考叔、茅焦之言,復修子道;書傳美之。今諸閻新誅,太后幽在離宮,若悲愁生疾,一旦不虞,主上將何以令於天下!如從禪議,後世歸咎明公。宜密表朝廷,令奉太后,率群臣朝覲如舊,以厭天心,以答人望!」郃即上疏陳之。
xiào hé huáng dì shàng
孝和皇帝上
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn yuán nián bǐng yín, gōng yuán yī èr liù nián strong
孝安皇帝下永建元年(丙寅,公元一二六年)
chūn, zhēng yuè, dì cháo tài hòu yú dōng gōng, tài hòu yì nǎi ān.
春,正月,帝朝太后於東宮,太后意乃安。
jiǎ yín, shè tiān xià.
甲寅,赦天下。
xīn wèi, huáng tài hòu yán shì bēng.
辛未,皇太后閻氏崩。
xīn sì, tài fù féng shí tài wèi liú xī yǐ ā dǎng quán guì miǎn. sī tú lǐ hé bà.
辛巳,太傅馮石、太尉劉熹以阿黨權貴免。司徒李郃罷。
èr yuè, jiǎ shēn, zàng ān sī huáng hòu.
二月,甲申,葬安思皇后。
bǐng xū, yǐ tài cháng huán yān wèi tài fù dà hóng lú jīng zhào zhū chǒng wèi tài wèi, cān lù shàng shū shì zhǎng lè shào fǔ zhū chāng wèi sī tú.
丙戌,以太常桓焉為太傅;大鴻臚京兆硃寵為太尉,參錄尚書事;長樂少府硃倀為司徒。
fēng shàng shū guō zhèn wèi dìng yǐng hóu.
封尚書郭鎮為定潁侯。
lǒng xī zhōng qiāng fǎn, xiào wèi mǎ xián jī zhī, zhàn yú lín táo, zhǎn shǒu qiān yú jí, qiāng zhòng jiē jiàng yóu shì liáng zhōu fù ān.
隴西鍾羌反,校尉馬賢擊之,戰於臨洮,斬首千餘級,羌眾皆降;由是涼州復安。
liù yuè, jǐ hài, fēng jì nán jiǎn wáng cuò zi xiǎn wèi jì nán wáng.
六月,己亥,封濟南簡王錯子顯為濟南王。
qiū, qī yuè, gēng wǔ, yǐ wèi wèi lái lì wèi chē qí jiāng jūn.
秋,七月,庚午,以衛尉來歷為車騎將軍。
bā yuè, xiān bēi kòu dài jùn, tài shǒu lǐ chāo zhàn mò.
八月,鮮卑寇代郡,太守李超戰歿。
sī lì xiào wèi yú xǔ dào guān shù yuè, zòu féng shí liú xī, miǎn zhī, yòu hé zòu zhōng cháng shì chéng huáng chén bǐng mèng shēng lǐ rùn děng, bǎi guān cè mù, hào wèi kē kè. sān gōng hé zòu: xǔ shèng xià duō jū xì wú gū, wèi lì mín huàn. xǔ shàng shū zì sòng yuē: fǎ jìn zhě, sú zhī dī fáng xíng fá zhě, mín zhī xián pèi. jīn zhōu yuē rèn jùn, jùn yuē rèn xiàn, gèng xiāng wěi yuǎn, bǎi xìng yuàn qióng yǐ gǒu róng wèi xián, jǐn jié wèi yú. chén suǒ fā jǔ, zāng zuì fēi yī. sān fǔ kǒng wèi chén suǒ zòu, suì jiā wū zuì. chén jiāng cóng shǐ yú sǐ, jí yǐ shī jiàn ěr! dì shěng qí zhāng, nǎi bù zuì xǔ. zhōng cháng shì zhāng fáng mài nòng quán shì, qǐng tuō shòu qǔ xǔ àn zhī, lǚ qǐn bù bào. xǔ bù shèng qí fèn, nǎi zì xì tíng wèi, zòu yán yuē: xī xiào ān huáng dì rèn yòng fán fēng, jiāo luàn dí tǒng, jǐ wáng shè jì. jīn zhě zhāng fáng fù nòng wēi bǐng, guó jiā zhī huò jiāng zhòng zhì yǐ. chén bù rěn yǔ fáng tóng cháo, jǐn zì xì yǐ wén, wú lìng chén xí yáng zhèn zhī jī! shū zòu, fáng liú tì sù dì, xǔ zuò lùn shū zuǒ xiào fáng bì yù hài zhī, èr rì zhī zhōng, chuán kǎo sì yù. yù lì quàn xǔ zì yǐn, xǔ yuē: níng fú ōu dāo yǐ shì yuǎn jìn! yīn wū zì shā, shì fēi shú biàn xié! fú yáng hóu sūn chéng zhù ā hóu zhāng xián xiāng shuài qǐ jiàn, chéng yuē: bì xià shǐ yǔ wò děng zào shì zhī shí, cháng jí jiān chén, zhī qí qīng guó. jīn zhě jí wèi ér fù zì wèi, hé yǐ fēi xiān dì hū! sī lì xiào wèi yú xǔ wèi bì xià jǐn zhōng, ér gèng bèi jū xì cháng shì zhāng fáng zāng zuì míng zhèng, fǎn gòu zhōng liáng. jīn kè xīng shǒu yǔ lín, qí zhàn gōng zhōng yǒu jiān chén yí jí shōu fáng sòng yù, yǐ sāi tiān biàn. shí fáng lì zài dì hòu, chéng chì fáng yuē: jiān chén zhāng fáng, hé bù xià diàn! fáng bù dé yǐ, qū jiù dōng xiāng. chéng yuē: bì xià jí shōu fáng, wú lìng cóng ā mǔ qiú qǐng! dì wèn zhū shàng shū, shàng shū jiǎ lǎng sù yǔ fáng shàn, zhèng xǔ zhī zuì dì yí yān, wèi chéng yuē: qiě chū, wú fāng sī zhī! yú shì xǔ zi yǐ yǔ mén shēng bǎi yú rén, jǔ fān hòu zhōng cháng shì gāo fàn chē, kòu tóu liú xiě, sù yán wǎng zhuàng. fàn rù yán zhī, fáng zuò xǐ biān, jiǎ lǎng děng liù rén huò sǐ huò chù jí rì shè chū xǔ. chéng fù shàng shū chén xǔ yǒu dà gōng, yǔ shén qiè jī. dì gǎn wù, fù zhēng bài yì láng shù rì, qiān shàng shū pú shè. xǔ shàng shū jiàn yì láng nán yáng zuǒ xióng yuē: chén jiàn fāng jīn gōng qīng yǐ xià, lèi duō gǒng mò, yǐ shù ēn wèi xián, jǐn jié wèi yú, zhì xiāng jiè yuē: bái bì bù kě wèi, róng róng duō hòu fú. fú jiàn yì láng zuǒ xióng, yǒu wáng chén jiǎn jiǎn zhī jié, yí zhuó zài hóu shé zhī guān, bì yǒu guó bì zhī yì. yóu shì bài xióng shàng shū.
司隸校尉虞詡到官數月,奏馮石、劉熹,免之,又劾奏中常侍程璜、陳秉、孟生、李閏等,百官側目,號為苛刻。三公劾奏:「詡盛夏多拘系無辜,為吏民患。」詡上書自訟曰:「法禁者,俗之堤防;刑罰者,民之銜轡。今州曰任郡,郡曰任縣,更相委遠,百姓怨窮;以苟容為賢,盡節為愚。臣所發舉,臧罪非一。三府恐為臣所奏,遂加誣罪。臣將從史魚死,即以尸諫耳!」帝省其章,乃不罪詡。中常侍張防賣弄權勢,請託受取;詡案之,屢寢不報。詡不勝其憤,乃自系廷尉,奏言曰:「昔孝安皇帝任用樊豐,交亂嫡統,幾亡社稷。今者張防復弄威柄,國家之禍將重至矣。臣不忍與防同朝,謹自系以聞,無令臣襲楊震之跡!」書奏,防流涕訴帝,詡坐論輸左校;防必欲害之,二日之中,傳考四獄。獄吏勸詡自引,詡曰:「寧伏歐刀以示遠近!喑嗚自殺,是非孰辨邪!」浮陽侯孫程、祝阿侯張賢相率乞見,程曰:「陛下始與臥等造事之時,常疾奸臣,知其傾國。今者即位而復自為,何以非先帝乎!司隸校尉虞詡為陛下盡忠,而更被拘系;常侍張防臧罪明正,反構忠良。今客星守羽林,其占宮中有奸臣;宜急收防送獄,以塞天變。」時防立在帝後,程叱防曰:「奸臣張防,何不下殿!」防不得已,趨就東箱。程曰:「陛下急收防,無令從阿母求請!」帝問諸尚書,尚書賈朗素與防善,證詡之罪;帝疑焉,謂程曰:「且出,吾方思之!」於是詡子顗與門生百餘人,舉幡候中常侍高梵車,叩頭流血,訴言枉狀。梵入言之,防坐徙邊,賈朗等六人或死或黜;即日赦出詡。程復上書陳詡有大功,語甚切激。帝感悟,復征拜議郎;數日,遷尚書僕射。詡上疏薦議郎南陽左雄曰:「臣見方今公卿以下,類多拱默,以樹恩為賢,盡節為愚,至相戒曰:『白璧不可為,容容多後福。』伏見議郎左雄,有王臣蹇蹇之節,宜擢在喉舌之官,必有國弼之益。」由是拜雄尚書。
fú yáng hóu sūn chéng děng huái biǎo shàng diàn zhēng gōng, dì nù. yǒu sī hé zòu chéng děng yú luàn bèi nì, wáng guó děng jiē yǔ chéng dǎng, jiǔ liú jīng dū, yì qí jiāo zì. dì nǎi miǎn chéng děng guān, xī xǐ fēng yuǎn xiàn. yīn yí shí jiǔ hóu jiù guó, chì luò yáng lìng cù qī fā yí. sī tú yuàn zhōu jǔ shuō zhū chāng yuē: cháo tíng zài xī zhōng xià shí, fēi sūn chéng děng qǐ lì! jīn wàng qí dà dé, lù qí xiǎo guò. rú dào lù yāo zhé, dì yǒu shā gōng chén zhī jī. jí jīn wèi qù, yí jí biǎo zhī! chāng yuē: jīn zhào zhǐ fāng nù, wú dú biǎo cǐ, bì zhì zuì qiǎn. jǔ yuē: míng gōng nián guò bā shí, wèi wèi tái fǔ, bù yú jīn shí jié zhōng bào guó, xī shēn ān, yù yǐ hé qiú! lù wèi suī quán, bì xiàn nìng xié zhī jī jiàn ér huò zuì, yóu yǒu zhōng zhēn zhī míng. ruò jǔ yán bù zú cǎi, qǐng cóng cǐ cí! chāng nǎi biǎo jiàn, dì guǒ cóng zhī. chéng xǐ fēng yí chéng hóu, dào guó, yuàn hèn huì duì, fēng hái yìn shòu fú cè, wáng guī jīng shī, wǎng lái shān zhōng. zhào shū zhuī qiú, fù gù jué tǔ, cì chē mǎ yī wù, qiǎn hái guó.
浮陽侯孫程等懷表上殿爭功,帝怒。有司劾奏「程等於亂悖逆,王國等皆與程黨,久留京都,益其驕恣。」帝乃免程等官,悉徙封遠縣。因遺十九侯就國,敕洛陽令促期發遺。司徒掾周舉說硃倀曰:「朝廷在西鐘下時,非孫程等豈立!今忘其大德,錄其小過。如道路夭折,帝有殺功臣之譏。及今未去,宜急表之!倀曰:「今詔指方怒,吾獨表此,必致罪譴。」舉曰:「明公年過八十,位為台輔,不於今時竭忠報國,惜身安,欲以何求!祿位雖全,必陷佞邪之機;諫而獲罪,猶有忠貞之名。若舉言不足采,請從此辭!」倀乃表諫,帝果從之。程徙封宜城侯,到國,怨恨恚懟,封還印綬、符策,亡歸京師,往來山中。詔書追求,復故爵土,賜車馬、衣物,遣還國。
dōng, shí yuè, dīng hài, sī kōng táo dūn miǎn.
冬,十月,丁亥,司空陶敦免。
shuò fāng yǐ xī, zhàng sāi duō huài, xiān bēi yīn cǐ shù qīn nán xiōng nú dān yú yōu kǒng, shàng shū qǐ xiū fù zhàng sāi. gēng yín, zhào: lí yáng yíng bīng chū tún zhōng shān běi jiè lìng yuán biān jùn zēng zhì bù bīng, liè tún sāi xià, jiào xí zhàn shè.
朔方以西,障塞多壞,鮮卑因此數侵南匈奴;單于憂恐,上書乞修復障塞。庚寅,詔:「黎陽營兵出屯中山北界;令緣邊郡增置步兵,列屯塞下,教習戰射。」
yǐ tíng wèi zhāng hào wèi sī kōng.
以廷尉張皓為司空。
bān yǒng gèng lì chē shī hòu bù gù wáng zǐ jiā tè nú wèi wáng. yǒng yòu shǐ bié xiào zhū zhǎn dōng qiě mí wáng, yì gèng lì qí zhǒng rén wèi wáng yú shì chē shī liù guó xī píng. yǒng suì fā zhū guó bīng jī xiōng nú, hū xián wáng wáng zǒu, qí zhòng èr wàn yú rén jiē jiàng. shēng de dān yú rén xiōng, yǒng shǐ jiā tè nú shǒu zhǎn zhī, yǐ jié chē shī xiōng nú zhī xì. běi dān yú zì jiāng wàn yú qí rù hòu bù, zhì jīn qiě gǔ yǒng shǐ jiǎ sī mǎ cáo jùn jiù zhī, dān yú yǐn qù, jùn zhuī zhǎn qí guì rén gǔ dōu hóu. yú shì hū yǎn wáng suì xǐ jū kū wú hé shàng, shì hòu chē shī wú fù lǔ jī.
班勇更立車師後部故王子加特奴為王。勇又使別校誅斬東且彌王,亦更立其種人為王;於是車師六國悉平。勇遂發諸國兵擊匈奴,呼銜王亡走,其眾二萬餘人皆降。生得單于人兄,勇使加特奴手斬之,以結車師、匈奴之隙。北單于自將萬餘騎入後部,至金且谷;勇使假司馬曹俊救之,單于引去,俊追斬其貴人骨都侯。於是呼衍王遂徙居枯梧河上,是後車師無復虜跡。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn èr nián dīng mǎo, gōng yuán yī èr qī nián strong
孝安皇帝下永建二年(丁卯,公元一二七年)
chūn, zhēng yuè, zhōng láng jiāng zhāng guó yǐ nán dān yú bīng jī xiān bēi qí zhì jiān, pò zhī. èr yuè, liáo dōng xiān bēi kòu liáo dōng xuán tú wū huán xiào wèi gěng yè fā yuán biān zhū jùn bīng jí wū huán chū sài jī zhī, zhǎn huò shén zhòng xiān bēi sān wàn rén yì liáo dōng jiàng.
春,正月,中郎將張國以南單于兵擊鮮卑其至鞬,破之。二月,遼東鮮卑寇遼東玄菟;烏桓校尉耿曄發緣邊諸郡兵及烏桓出塞擊之,斬獲甚眾;鮮卑三萬人詣遼東降。
sān yuè, hàn.
三月,旱。
chū, dì mǔ lǐ shì yì zài luò yáng běi, dì chū bù zhī zhì shì, zuǒ yòu bái zhī, dì nǎi fā āi, qīn dào yì suǒ, gèng yǐ lǐ bìn. liù yuè, yǐ yǒu, zhuī shì wèi gōng mǐn huáng hòu, zàng yú gōng líng zhī běi.
初,帝母李氏瘞在洛陽北,帝初不知;至是,左右白之,帝乃發哀,親到瘞所,更以禮殯。六月,乙酉,追諡為恭愍皇后,葬於恭陵之北。
xī yù chéng guō zhū guó jiē fú yú hàn, wéi yān qí wáng yuán mèng wèi jiàng, bān yǒng zòu qǐng gōng zhī. yú shì qiǎn dūn huáng tài shǒu zhāng lǎng jiāng hé xī sì jùn bīng sān qiān rén pèi yǒng, yīn fā zhū guó bīng sì wàn yú rén fēn wèi liǎng dào jī zhī. yǒng cóng nán dào, lǎng cóng běi dào, yuē qī jù zhì yān qí. ér lǎng xiān yǒu zuì, yù jiǎo gōng zì shú, suì xiān qī zhì jué lí guān, qiǎn sī mǎ jiāng bīng qián zhàn, huò shǒu lǔ èr qiān yú rén, yuán mèng jù zhū, nì qiǎn shǐ qǐ xiáng. zhāng lǎng jìng rù yān qí, shòu xiáng ér hái. lǎng dé miǎn zhū, yǒng yǐ hòu qī zhēng, xià yù, miǎn.
西域城郭諸國皆服於漢,唯焉耆王元孟未降,班勇奏請攻之。於是遣敦煌太守張朗將河西四郡兵三千人配勇,因發諸國兵四萬餘人分為兩道擊之。勇從南道,朗從北道,約期俱至焉耆。而朗先有罪,欲徼功自贖,遂先期至爵離關,遣司馬將兵前戰,獲首虜二千餘人,元孟懼誅,逆遣使乞降。張朗徑入焉耆,受降而還。朗得免誅,勇以後期征,下獄,免。
qiū, qī yuè, jiǎ xū shuò, rì yǒu shí zhī.
秋,七月,甲戌朔,日有食之。
rén wǔ, tài wèi zhū chǒng sī tú zhū chāng miǎn. gēng zǐ, yǐ tài cháng liú guāng wèi tài wèi lù shàng shū shì, guāng lù xūn rǔ nán xǔ jìng wèi sī tú. guāng, jǔ zhī dì yě. jìng shì yú hé ān zhī jiān, dāng dòu dèng yán shì zhī shèng, wú suǒ qū náo sān jiā jì bài, shì dài fū duō rǎn wū zhě, dú wú bàng yán jí yú jìng, dāng shì yǐ cǐ guì zhī.
壬午,太尉硃寵、司徒硃倀免。庚子,以太常劉光為太尉、錄尚書事,光祿勛汝南許敬為司徒。光,矩之弟也。敬仕於和、安之間,當竇、鄧、閻氏之盛,無所屈撓;三家既敗,士大夫多染污者,獨無謗言及於敬,當世以此貴之。
chū, nán yáng fán yīng, shǎo yǒu xué xíng, míng zhù hǎi nèi, xiàn yú hú shān zhī yáng, zhōu jùn qián hòu lǐ qǐng, bù yīng gōng qīng jǔ xián liáng fāng zhèng yǒu dào, jiē bù xíng ān dì cì cè shū zhēng zhī, bù fù. shì suì, dì fù yǐ cè shū xuán xūn, bèi lǐ zhēng yīng, yīng gù cí jí dǔ. zhào qiè zé jùn xiàn, jià zài shàng dào. yīng bù dé yǐ, dào jīng, chēng jí bù kěn qǐ qiáng yú rù diàn, yóu bù néng qū. dì shǐ chū jiù tài yī yǎng jí, yuè zhì yáng jiǔ. qí hòu dì nǎi wèi yīng shè tán, lìng gōng chē lìng dǎo, shàng shū fèng yǐn, cì jǐ zhàng, dài yǐ shī fù zhī lǐ, yán wèn dé shī, bài wǔ guān zhōng láng jiāng. shù yuè, yīng chēng jí dǔ zhào yǐ wèi guāng lù dài fū, cì gào guī, lìng zài suǒ sòng gǔ, yǐ suì shí zhì niú jiǔ. yīng cí wèi bù shòu, yǒu zhào pì zhǐ, wù tīng. yīng chū bèi zhào mìng, zhòng jiē yǐ wèi bì bù jiàng zhì. nán jùn wáng yì sù yǔ yīng shàn, yīn yǔ qí shū, duō yǐn gǔ pì yù, quàn shǐ jiù pìn. yīng shùn yì yì ér zhì jí hòu yīng duì wú qí móu shēn cè, tán zhě yǐ wèi shī wàng. hé nán zhāng kǎi yǔ yīng jù zhēng, wèi yīng yuē: tiān xià yǒu èr dào, chū yǔ chù yě. wú qián yǐ zi zhī chū, néng fǔ shì jūn yě, jì sī mín yě. ér zi shǐ yǐ bù zī zhī shēn, nù wàn chéng zhī zhǔ, jí qí xiǎng shòu jué lù, yòu bù wén kuāng jiù zhī shù, jìn tuì wú suǒ jù yǐ.
初,南陽樊英,少有學行,名著海內,陷於壺山之陽,州郡前後禮請,不應;公卿舉賢良、方正、有道,皆不行;安帝賜策書征之,不赴。是歲,帝復以策書、玄纁,備禮征英,英固辭疾篤。詔切責郡縣,駕載上道。英不得已,到京,稱疾不肯起;強輿入殿,猶不能屈。帝使出就太醫養疾,月致羊酒。其後帝乃為英設壇,令公車令導,尚書奉引,賜幾、杖,待以師傅之禮,延問得失,拜五官中郎將。數月,英稱疾篤;詔以為光祿大夫,賜告歸,令在所送谷,以歲時致牛酒。英辭位不受,有詔譬旨,勿聽。英初被詔命,眾皆以為必不降志。南郡王逸素與英善,因與其書,多引古譬諭,勸使就聘。英順逸議而至;及後應對無奇謀深策,談者以為失望。河南張楷與英俱征,謂英曰:「天下有二道,出與處也。吾前以子之出,能輔是君也,濟斯民也。而子始以不訾之身,怒萬乘之主,及其享受爵祿,又不聞匡救之術,進退無所據矣。」
chén guāng yuē: gǔ zhī jūn zǐ, bāng yǒu dào zé shì, bāng wú dào zé yǐn. yǐn fēi jūn zǐ zhī suǒ yù yě. rén mò jǐ zhī ér dào bù de xíng, qún xié gòng chù ér hài jiāng jí shēn, gù shēn cáng yǐ bì zhī. wáng zhě jǔ yì mín, yáng zè lòu, gù wèi qí yǒu yì yú guó jiā, fēi yǐ xùn shì sú zhī ěr mù yě. shì gù yǒu dào dé zú yǐ zūn zhǔ, zhì néng zú yǐ bì mín, bèi hè huái yù, shēn cáng bù shì, zé wáng zhě dāng jǐn lǐ yǐ zhì zhī, qū tǐ yǐ xià zhī, xū xīn yǐ fǎng zhī, kè jǐ yǐ cóng zhī, rán hòu néng lì zé shī yú sì biǎo, gōng liè gé yú shàng xià. gài qǔ qí dào bù qǔ qí rén, wù qí shí bù wù qí míng yě.
臣光曰:古之君子,邦有道則仕,邦無道則隱。隱非君子之所欲也。人莫己知而道不得行,群邪共處而害將及身,故深藏以避之。王者舉逸民,揚仄陋,固為其有益於國家,非以徇世俗之耳目也。是故有道德足以尊主,智能足以庇民,被褐懷玉,深藏不市,則王者當盡禮以致之,屈體以下之,虛心以訪之,克己以從之,然後能利澤施於四表,功烈格於上下。蓋取其道不取其人,務其實不務其名也。
qí huò lǐ bèi ér bù zhì, yì qín ér bù qǐ, zé gū nèi zì xún shěng ér bù gǎn qiáng zhì qí rén, yuē: qǐ wú dé zhī báo ér bù zú mù hū? zhèng zhī luàn ér bù kě fǔ hū? qún xiǎo zài cháo ér bù gǎn jìn hū? chéng xīn bù zhì ér yōu qí yán zhī bù yòng hū? hé xián zhě zhī bù wǒ cóng yě? gǒu qí dé yǐ hòu yǐ, zhèng yǐ zhì yǐ, qún xiǎo yuǎn yǐ, chéng xīn zhì yǐ, bǐ jiāng kòu hūn yǐ zì shòu, yòu ān yǒu qín qiú ér bù zhì zhě zāi! xún zǐ yuē: yào chán zhě, wù zài míng qí huǒ, zhèn qí mù ér yǐ huǒ bù míng, suī zhèn qí mù, wú yì yě. jīn rén zhǔ yǒu néng míng qí dé, zé tiān xià guī zhī, ruò chán zhī guī míng huǒ yě. huò zhě rén zhǔ chǐ bù néng zhì, nǎi zhì yòu zhī yǐ gāo wèi, xié zhī yǐ yán xíng. shǐ bǐ chéng jūn zǐ xié, zé wèi fēi suǒ tān, xíng fēi suǒ wèi, zhōng bù kě dé ér zhì yě kě zhì zhě, jiē tān wèi wèi xíng zhī rén yě, wū zú guì zāi! ruò nǎi xiào dì zhe yú jiā tíng, xíng yì lóng yú xiāng qū, lì bù gǒu qǔ, shì bù gǒu jìn, jié jǐ ān fèn, yōu yóu zú suì, suī bù zú yǐ zūn zhǔ bì mín, shì yì qīng xiū zhī jí shì yě. wáng zhě dāng bāo yōu ān yǎng, bǐ suì qí zhì. ruò xiào zhāo zhī dài hán fú, guāng wǔ zhī yù zhōu dǎng, yǐ lì lián chǐ, měi fēng sú, sī yì kě yǐ, gù bù dāng rú fàn shēng zhī dǐ huǐ, yòu bù kě rú zhāng kǎi zhī zé wàng yě. zhì yú shì wěi yǐ yāo yù, diào qí yǐ jīng sú, bù shí jūn lù ér zhēng tú gū zhī lì, bù shòu xiǎo guān ér guī qīng xiàng zhī wèi, míng yǔ shí fǎn, xīn yǔ jī wéi, sī nǎi huá shì shǎo zhèng mǎo zhī liú, qí dé miǎn yú shèng wáng zhī zhū xìng yǐ, shàng hé pìn zhào zhī yǒu zāi!
其或禮備而不至,意勤而不起,則姑內自循省而不敢強致其人,曰:豈吾德之薄而不足慕乎?政之亂而不可輔乎?群小在朝而不敢進乎?誠心不至而憂其言之不用乎?何賢者之不我從也?苟其德已厚矣,政已治矣,群小遠矣,誠心至矣,彼將扣閽以自售,又安有勤求而不至者哉!荀子曰:「耀蟬者,務在明其火,振其木而已;火不明,雖振其木,無益也。今人主有能明其德,則天下歸之,若蟬之歸明火也。」或者人主恥不能致,乃至誘之以高位,脅之以嚴刑。使彼誠君子邪,則位非所貪,刑非所畏,終不可得而致也;可致者,皆貪位畏刑之人也,烏足貴哉!若乃孝弟著於家庭,行誼隆於鄉曲,利不苟取,仕不苟進,潔己安分,優遊卒歲,雖不足以尊主庇民,是亦清修之吉士也。王者當褒優安養,俾遂其志。若孝昭之待韓福,光武之遇周黨,以勵廉恥,美風俗,斯亦可矣,固不當如范升之詆毀,又不可如張楷之責望也。至於飾偽以邀譽,釣奇以驚俗,不食君祿而爭屠沽之利,不受小官而規卿相之位,名與實反,心與跡違,斯乃華士、少正卯之流,其得免於聖王之誅幸矣,尚何聘召之有哉!
shí yòu zhēng guǎng hàn yáng hòu jiāng xià huáng qióng. qióng, xiāng zhī zǐ yě. hòu jì zhì, yù chén hàn yǒu sān bǎi wǔ shí nián zhī è yǐ wèi jiè, bài yì láng. qióng jiāng zhì, lǐ gù yǐ shū nì yí zhī yuē: jūn zǐ wèi bó yí ài, liǔ xià huì bù gōng. bù yí bù huì, kě fǒu zhī jiān, shèng xián jū shēn zhī suǒ zhēn yě. chéng suì yù zhěn shān qī gǔ, nǐ jī cháo yóu, sī zé kě yǐ ruò dāng fǔ zhèng jì mín, jīn qí shí yě. zì shēng mín yǐ lái, shàn zhèng shǎo ér luàn sú duō, bì dài yáo shùn zhī jūn, cǐ wèi shì xíng qí zhì zhōng wú shí yǐ. cháng wén yǔ yuē: yáo yáo zhě yì quē, jiǎo jiǎo zhě yì wū. shèng míng zhī xià, qí shí nán fù. jìn lǔ yáng fán jūn bèi zhēng, chū zhì, cháo tíng shè tán xí, yóu dài shén míng, suī wú dà yì, ér yán xíng suǒ shǒu, yì wú suǒ quē ér huǐ bàng bù liú, yīng shí zhé jiǎn zhě, qǐ fēi guān tīng wàng shēn, shēng míng tài shèng hū! shì gù sú lùn jiē yán chù shì chún dào xū shēng. yuàn xiān shēng hóng cǐ yuǎn mó, lìng zhòng rén tàn fú, yī xuě cǐ yán ěr! qióng zhì, bài yì láng, shāo qiān shàng shū pú shè. qióng xī suí fù zài tái gé, xí jiàn gù shì jí hòu jū zhí, dá liàn guān cáo, zhēng yì cháo táng, mò néng kàng duó. shù shàng shū yán shì, shàng pō cǎi yòng zhī.
時又征廣漢楊厚、江夏黃瓊。瓊,香之子也。厚既至,豫陳漢有三百五十年之厄以為戒,拜議郎。瓊將至,李固以書逆遺之曰:「君子謂伯夷隘,柳下惠不恭。不夷不惠,可否之間,聖賢居身之所珍也。誠遂欲枕山棲谷,擬跡巢、由,斯則可矣;若當輔政濟民,今其時也。自生民以來,善政少而亂俗多,必待堯、舜之君,此為士行其志終無時矣。常聞語曰:『嶢嶢者易缺,皦皦者易污。』盛名之下,其實難副。近魯陽樊君被征,初至,朝廷設壇席,猶待神明,雖無大異,而言行所守,亦無所缺;而毀謗布流,應時折減者,豈非觀聽望深,聲名太盛乎!是故俗論皆言『處士純盜虛聲』。願先生弘此遠謨,令眾人嘆服,一雪此言耳!」瓊至,拜議郎,稍遷尚書僕射。瓊昔隨父在台閣,習見故事;及後居職,達練官曹,爭議朝堂,莫能抗奪。數上疏言事,上頗採用之。
lǐ gù, hé zhī zǐ, shǎo hǎo xué, cháng gǎi yì xìng míng, zhàng cè qū lǘ, fù jí cóng shī, bù yuǎn qiān lǐ, suì jiū lǎn fén jí, wèi shì dà rú. měi dào tài xué, mì rù gōng fǔ, dìng shěng fù mǔ, bù lìng tóng yè zhū shēng zhī qí wèi hé zi yě.
李固,郃之子,少好學,常改易姓名,杖策驅驢,負笈從師,不遠千里,遂究覽墳籍,為世大儒。每到太學,密入公府,定省父母,不令同業諸生知其為郃子也。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn sān nián wù chén, gōng yuán yī èr bā nián strong
孝安皇帝下永建三年(戊辰,公元一二八年)
chūn, zhēng yuè, bǐng zǐ, jīng shī dì zhèn.
春,正月,丙子,京師地震。
xià, liù yuè, hàn.
夏,六月,旱。
qiū, qī yuè, dīng yǒu, mào líng yuán qǐn zāi.
秋,七月,丁酉,茂陵園寢災。
jiǔ yuè, xiān bēi kòu yú yáng.
九月,鮮卑寇漁陽。
dōng, shí èr yuè, jǐ hài, tài fù huán yān miǎn. chē qí jiāng jūn lái lì bà.
冬,十二月,己亥,太傅桓焉免。車騎將軍來歷罷。
nán dān yú bá sǐ, dì xiū lì lì, wèi qù tè ruò shī zhú jiù dān yú.
南單于拔死,弟休利立,為去特若屍逐就單于。
dì xī zhào sūn chéng děng hái jīng shī.
帝悉召孫程等還京師。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn sì nián jǐ sì, gōng yuán yī èr jiǔ nián strong
孝安皇帝下永建四年(己巳,公元一二九年)
chūn, zhēng yuè, bǐng yín, shè tiān xià.
春,正月,丙寅,赦天下。
bǐng zǐ, dì jiā yuán fú.
丙子,帝加元服。
xià, wǔ yuè, rén chén, zhào yuē: hǎi nèi pō yǒu zāi yì, cháo tíng xiū zhèng, tài guān jiǎn shàn, zhēn wán bù yù. ér guì yáng tài shǒu wén lóng, bù wéi jié zhōng xuān chàng běn cháo, ér yuǎn xiàn dà zhū yǐ qiú xìng mèi, jīn fēng yǐ hái zhī!
夏,五月,壬辰,詔曰:「海內頗有災異,朝廷修政,太官減膳,珍玩不御。而桂陽太守文礱,不惟竭忠宣暢本朝,而遠獻大珠以求幸媚,今封以還之!」
wǔ zhōu yǔ shuǐ.
五州雨水。
qiū, bā yuè, dīng sì, tài wèi liú guāng sī kōng zhāng hào miǎn.
秋,八月,丁巳,太尉劉光、司空張皓免。
shàng shū zhēn shè yú xǔ shàng yán: ān dìng běi dì shàng jùn, shān chuān xiǎn è, wò yě qiān lǐ, tǔ yí xù mù, shuǐ kě gài cáo. qǐng zāo yuán yuán zhī zāi, zhòng qiāng nèi kuì, jùn xiàn bīng huāng, èr shí yú nián. fū qì wò rǎng zhī ráo, juān zì rán zhī cái, bù kě wèi lì lí hé shān zhī zǔ, shǒu wú xiǎn zhī chù, nán yǐ wèi gù. jīn sān jùn wèi fù, yuán líng dān wài, ér gōng qīng xuǎn nuò, róng tóu guò shēn, zhāng jiě shè nán, dàn jì suǒ fèi, bù tú qí ān. yí kāi shèng tīng, kǎo xíng suǒ zhǎng. jiǔ yuè, zhào fù ān dìng běi dì shàng jùn guī jiù tǔ.
尚書偵射虞詡上言:「安定、北地、上郡,山川險厄,沃野千里,土宜畜牧,水可溉漕。頃遭元元之災,眾羌內潰,郡縣兵荒,二十餘年。夫棄沃壤之饒,捐自然之財,不可謂利;離河山之阻,守無險之處,難以為固。今三郡未復,園陵單外,而公卿選懦,容頭過身,張解設難,但計所費,不圖其安。宜開聖聽,考行所長。」九月,詔復安定、北地、上郡歸舊土。
guǐ yǒu, yǐ dà hóng lú páng cān wèi tài wèi lù shàng shū shì. tài cháng wáng gōng wèi sī kōng.
癸酉,以大鴻臚龐參為太尉、錄尚書事。太常王龔為司空。
dōng, shí yī yuè, gēng chén, sī tú xǔ jìng miǎn.
冬,十一月,庚辰,司徒許敬免。
xiān bēi kòu shuò fāng.
鮮卑寇朔方。
shí èr yuè, sì mǎo, yǐ zōng zhèng hóng nóng liú qí wèi sī tú.
十二月,巳卯,以宗正弘農劉崎為司徒。
shì suì, yú tián wáng fàng qián shā jū mí wáng xìng, zì lì qí zi wèi jū mí wáng, ér qiǎn shǐ zhě gòng xiàn, dūn huáng tài shǒu xú yóu shàng qiú tǎo zhī. dì shè yú tián zuì, lìng guī jū mí guó fàng qián bù kěn.
是歲,於窴王放前殺拘彌王興,自立其子為拘彌王,而遣使者貢獻,敦煌太守徐由上求討之。帝赦於窴罪,令歸拘彌國;放前不肯。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn wǔ nián gēng wǔ, gōng yuán yī sān líng nián strong
孝安皇帝下永建五年(庚午,公元一三零年)
xià, sì yuè, jīng shī hàn.
夏,四月,京師旱。
jīng shī jí jùn guó shí èr huáng.
京師及郡國十二蝗。
dìng yuǎn hóu bān chāo zhī sūn shǐ shàng dì gū yīn chéng gōng zhǔ. zhǔ jiāo yín wú dào shǐ jī fèn nù, fú rèn shā zhǔ. dōng, shí yuè, yǐ hài, shǐ zuò yāo zhǎn, tóng chǎn jiē qì shì.
定遠侯班超之孫始尚帝姑陰城公主。主驕淫無道;始積忿怒,伏刃殺主。冬,十月,乙亥,始坐腰斬,同產皆棄市。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn liù nián xīn wèi, gōng yuán yī sān yī nián strong
孝安皇帝下永建六年(辛未,公元一三一年)
chūn, èr yuè, gēng wǔ, hé jiān xiào wáng kāi hōng zi zhèng sì. zhèng ào hěn bù fèng fǎ, dì yǐ shì yù shǐ wú jùn shěn jǐng yǒu qiáng néng, zhuó wèi hé jiān xiāng. jǐng dào guó, yè wáng, wáng bù zhèng fú, jī jù diàn shàng shì láng zàn bài, jǐng zhì bù wèi lǐ, wèn wáng suǒ zài. hǔ bì yuē: shì fēi wáng xié! jǐng yuē: wáng bù zhèng fú, cháng rén hé bié! jīn xiāng yè wáng, qǐ yè wú lǐ zhě xié! wáng cán ér gèng fú, jǐng rán hòu bài chū, zhù gōng mén wài, qǐng wáng fù zé zhī yuē: qián fā jīng shī, bì jiàn shòu zhào, yǐ wáng bù gōng, shǐ xiāng jiǎn dū. zhū jūn kōng shòu jué lù, céng wú xùn dǎo zhī yì! yīn zòu zhì qí zuì, zhào shū ràng zhèng ér jié zé fù. jǐng yīn bǔ zhū jiān rén, zòu àn qí zuì, shā lù yóu è zhě shù shí rén, chū yuān yù bǎi yú rén. zhèng suì wèi gǎi jié, huǐ guò zì xiū.
春,二月,庚午,河間孝王開薨;子政嗣。政慠很不奉法,帝以侍御史吳郡沈景有強能,擢為河間相。景到國,謁王,王不正服,箕踞殿上;侍郎贊拜,景峙不為禮,問王所在。虎賁曰:「是非王邪!」景曰:「王不正服,常人何別!今相謁王,豈謁無禮者邪!」王慚而更服,景然後拜;出,住宮門外,請王傅責之曰:「前發京師,陛見受詔,以王不恭,使相檢督。諸君空受爵祿,曾無訓導之義!」因奏治其罪,詔書讓政而詰責傅。景因捕諸奸人,奏案其罪,殺戮尤惡者數十人,出冤獄百餘人。政遂為改節,悔過自修。
dì yǐ yī wú gāo yú zhī dì, bàng jìn xī yù, xiōng nú zī zhī yǐ wèi chāo bào sān yuè, xīn hài, fù lìng kāi shè tún tián, rú yǒng yuán shí shì, zhì yī wú sī mǎ yī rén.
帝以伊吾膏腴之地,傍近西域,匈奴資之以為鈔暴;三月,辛亥,復令開設屯田,如永元時事,置伊吾司馬一人。
chū, ān dì báo yú yì wén, bó shì bù fù jiǎng xí, péng tú xiāng shì dài sàn, xué shě tuí bì, jū wèi yuán shū, huò mù ér ráo shù xīn yì qí xià. jiāng zuò dà jiàng dí pú shàng shū qǐng gèng xiū shàn, yòu jìn hòu xué, dì cóng zhī. qiū, jiǔ yuè, shàn qǐ tài xué, fán suǒ zào gòu èr bǎi sì shí fáng, qiān bā bǎi wǔ shí shì.
初,安帝薄於藝文,博士不復講習,朋徒相視怠散,學舍頹敝,鞠為園蔬,或牧兒、蕘豎薪刈其下。將作大匠翟酺上疏請更修繕,誘進後學,帝從之。秋,九月,繕起太學,凡所造構二百四十房,千八百五十室。
hù wū huán xiào wèi gěng yè qiǎn bīng jī xiān bēi, pò zhī.
護烏桓校尉耿曄遣兵擊鮮卑,破之。
hù qiāng xiào wèi hán hào zhuǎn huáng zhōng tún tián zhì liǎng hé jiān, yǐ bī qún qiāng. hào zuò shì zhēng, yǐ zhāng yē tài shǒu mǎ xù dài wèi xiào wèi. liǎng hé jiān qiāng yǐ tún tián jìn zhī, kǒng bì jiàn tú, nǎi jiě chóu zǔ méng, gè zì jǐng bèi xù shàng yí tún tián hái huáng zhōng, qiāng yì nǎi ān.
護羌校尉韓皓轉湟中屯田置兩河間,以逼群羌。皓坐事征,以張掖太守馬續代為校尉。兩河間羌以屯田近之,恐必見圖,乃解仇詛盟,各自儆備;續上移屯田還湟中,羌意乃安。
dì yù lì huáng hòu, ér guì rén yǒu chǒng zhě sì rén, mò zhī suǒ jiàn, yì yù tàn chóu, yǐ shén dìng xuǎn. shàng shū pú shè nán jùn hú guǎng yǔ shàng shū féng yì guō qián shǐ chǎng shàng shū jiàn yuē: qiè jiàn zhào shū, yǐ lì hòu shì dà, qiān dà zì zhuān, yù jiǎ zhī chóu cè, jué yí líng shén piān jí suǒ jì, zǔ zōng diǎn gù, wèi cháng yǒu yě. shì shén rèn shì, jì bù bì dāng xián jiù zhí qí rén, yóu fēi dé xuǎn. fū qí yí xíng yú zì rán, qiàn tiān bì yǒu yì biǎo, yí cān liáng jiā, jiǎn qiú yǒu dé, dé tóng yǐ nián, nián jūn yǐ mào jī zhī diǎn jīng, duàn zhī shèng lǜ. dì cóng zhī. gōng huái huáng hòu dì zǐ chéng shì hóu shāng zhī nǚ, xuǎn rù yè tíng wèi guì rén, cháng tè bèi yǐn yù, cóng róng cí yuē: fū yáng yǐ bó shī wèi dé, yīn yǐ bù zhuān wèi yì. zhōng sī zé bǎi fú suǒ yóu xìng yě. yuàn bì xià sī yún yǔ zhī jūn zé, xiǎo qiè dé miǎn yú zuì. dì yóu shì xián zhī.
帝欲立皇后,而貴人有寵者四人,莫知所建,議欲探籌,以神定選。尚書僕射南郡胡廣與尚書馮翊郭虔、史敞上疏諫曰:「竊見詔書,以立後事大,謙大自專,欲假之籌策,決疑靈神;篇籍所記,祖宗典故,未嘗有也。恃神任筮,既不必當賢;就值其人,猶非德選。夫歧嶷形於自然,俔天必有異表,宜參良家,簡求有德,德同以年,年鈞以貌;稽之典經,斷之聖慮。」帝從之。恭懷皇后弟子乘氏侯商之女,選入掖庭為貴人,常特被引御,從容辭曰:「夫陽以博施為德,陰以不專為義。《螽斯》則百福所由興也。願陛下思雲雨之均澤,小妾得免於罪。」帝由是賢之。
strong xiào ān huáng dì xià yáng jiā yuán nián rén shēn, gōng yuán yī sān èr nián strong
孝安皇帝下陽嘉元年(壬申,公元一三二年)
chūn, zhēng yuè, yǐ sì, lì guì rén liáng shì wèi huáng hòu.
春,正月,乙巳,立貴人梁氏為皇后。
jīng shī hàn.
京師旱。
sān yuè, yáng zhōu liù jùn yāo zéi zhāng hé děng kòu sì shí jiǔ xiàn, shā shāng zhǎng lì.
三月,揚州六郡妖賊章河等寇四十九縣,殺傷長吏。
gēng yín, shè tiān xià, gǎi yuán.
庚寅,赦天下,改元。
xià, sì yuè, liáng shāng jiā wèi tè jìn qǐng zhī, bài zhí jīn wú.
夏,四月,梁商加位特進;頃之,拜執金吾。
dōng, gěng yè qiǎn wū huán róng mò mó děng chāo jī xiān bēi, dà huò ér hái. xiān bēi fù kòu liáo dōng shǔ guó, gěng yè yí tún liáo dōng wú lǜ chéng yǐ jù zhī.
冬,耿曄遣烏桓戎末魔等鈔擊鮮卑,大獲而還。鮮卑復寇遼東屬國,耿曄移屯遼東無慮城以拒之。
shàng shū lìng zuǒ xióng shàng shū yuē: xī xuān dì yǐ wèi lì shù biàn yì, zé xià bù ān yè jiǔ yú qí shì, zé mín fú jiào huà. qí yǒu zhèng zhì zhě, zhé yǐ xǐ shū miǎn lì, zēng zhì cì jīn, gōng qīng quē zé yǐ cì yòng zhī. shì yǐ lì chēng qí zhí, mín ān qí yè, hàn shì liáng lì, yú zī wèi shèng. jīn diǎn chéng bǎi lǐ, zhuǎn dòng wú cháng, gè huái yī qiè, mò lǜ zhǎng jiǔ. wèi shā hài bù gū wèi wēi fēng, jù liǎn zhěng bàn wèi xián néng yǐ zhì jǐ ān mín wèi liè ruò, fèng fǎ xún lǐ wèi bù zhì. kūn qián zhī lù, shēng yú yá zì fù shī zhī huò, chéng yú xǐ nù. shì mín rú kòu chóu, shuì zhī rú chái hǔ. jiān sī xiàng bèi xiāng wàng, yǔ tóng jí chèn, jiàn fēi bù jǔ, wén è bù chá. guān zhèng yú tíng chuán, zé chéng yú qī yuè yán shàn bù chēng dé, lùn gōng bù jù shí. xū dàn zhě huò yù, jū jiǎn zhě lí huǐ huò yīn zuì ér yǐn gāo, huò sè sī ér qiú míng, zhōu zǎi bù fù, jìng gòng pì zhào, yǒng yuè shēng téng, chāo děng yú pǐ. huò kǎo zòu bǔ àn, ér wáng bù shòu zuì, huì shè xíng lù, fù jiàn xǐ dí, zhū zǐ tóng sè, qīng zhuó bù fēn. gù shǐ jiān huá wǎng làn, qīng hū qù jiù, bài chú rú liú, quē dòng bǎi shù. xiāng guān bù lì, zhí jiàn lù báo, chē mǎ yī fú, yī chū yú mín, lián zhě qǔ zú, tān zhě chōng jiā tè xuǎn héng diào, fēn fēn bù jué, sòng yíng fán fèi, sǔn zhèng shāng mín. hé qì wèi qià, zāi shěng bù xiāo, jiù jiē zài cǐ. chén yú yǐ wèi shǒu xiāng zhǎng lì huì hé yǒu xiǎn xiào zhě, kě jiù zēng zhì, wù yí xǐ fēi fù mǔ sàng, bù dé qù guān. qí bù cóng fǎ jìn, bù shì wáng mìng, gù zhī zhōng shēn, suī huì shè lìng, bù dé chǐ liè. ruò bèi hé zòu, wáng bù jiù fǎ zhě, xǐ jiā biān jùn, yǐ chéng qí hòu. qí xiāng bù qīn mín zhī lì, jiē yòng rú shēng qīng bái rèn cóng zhèng zhě, kuān qí fù suàn, zēng qí zhì lù lì zhí mǎn suì, zǎi fǔ zhōu jùn nǎi dé pì jǔ. rú cǐ, wēi fú zhī lù sāi, xū wěi zhī duān jué, sòng yíng zhī yì sǔn, fù liǎn zhī yuán xī, xún lǐ zhī lì dé chéng qí huà, lǜ tǔ zhī mín gè níng qí suǒ yǐ. dì gǎn qí yán, fù shēn wú gù qù guān zhī jìn, yòu xià yǒu sī kǎo lì zhì zhēn wěi, xiáng suǒ shī xíng ér huàn guān bù biàn, zhōng bù néng xíng.
尚書令左雄上疏曰:「昔宣帝以為吏數變易,則下不安業;久於其事,則民服教化。其有政治者,輒以璽書勉勵,增秩賜金,公卿缺則以次用之。是以吏稱其職,民安其業,漢世良吏,於茲為盛。今典城百里,轉動無常,各懷一切,莫慮長久。謂殺害不辜為威風,聚斂整辦為賢能;以治己安民為劣弱,奉法循理為不治。髡鉗之戮,生於睚眥;覆屍之禍,成於喜怒。視民如寇讎,稅之如豺虎。監司項背相望,與同疾疢,見非不舉,聞惡不察。觀政於亭傳,責成於期月;言善不稱德,論功不據實。虛誕者獲譽,拘檢者離毀;或因罪而引高,或色斯而求名,州宰不覆,競共辟召,踴躍升騰,超等逾匹。或考奏捕案,而亡不受罪,會赦行賂,復見洗滌,硃紫同色,清濁不分。故使奸猾枉濫,輕忽去就,拜除如流,缺動百數。鄉官、部吏,職賤祿薄,車馬衣服,一出於民,廉者取足,貪者充家;特選、橫調,紛紛不絕,送迎煩費,損政傷民。和氣未洽,災眚不消,咎皆在此。臣愚以為守相、長吏惠和有顯效者,可就增秩,勿移徙;非父母喪,不得去官。其不從法禁,不式王命,錮之終身,雖會赦令,不得齒列。若被劾奏,亡不就法者,徙家邊郡,以懲其後。其鄉部親民之吏,皆用儒生清白任從政者,寬其負算,增其秩祿;吏職滿歲,宰府州郡乃得辟舉。如此,威福之路塞,虛偽之端絕,送迎之役損,賦斂之源息,循理之吏得成其化,率土之民各寧其所矣。」帝感其言,復申無故去官之禁,又下有司考吏治真偽,詳所施行;而宦官不便,終不能行。
xióng yòu shàng yán: kǒng zǐ yuē: sì shí bù huò, lǐ chēng qiáng shì. qǐng zì jīn, xiào lián nián bù mǎn sì shí, bù dé chá jǔ, jiē xiān yì gōng fǔ, zhū shēng shì jiā fǎ, wén lì kè jiān zòu, fù zhī duān mén, liàn qí xū shí, yǐ guān yì néng, yǐ měi fēng sú. yǒu bù chéng kē lìng zhě, zhèng qí zuì fǎ. ruò yǒu mào cái yì xíng, zì kě bù jū nián chǐ. dì cóng zhī. hú guǎng guō qián shǐ chǎng shàng shū bó zhī yuē: fán xuǎn jǔ yīn cái, wú jū dìng zhì. liù qí zhī cè, bù chū jīng xué zhèng ā zhī zhèng, fēi bì zhāng zòu gān qí xiǎn yòng, nián guāi qiáng rén zhōng jiǎ yáng shēng, yì zài ruò guàn. qián shì yǐ lái, gòng jǔ zhī zhì, mò huò huí gé. jīn yǐ yī chén zhī yán, chǎn lì jiù zhāng, biàn lì wèi míng, zhòng xīn bù yàn. jiǎo wǎng biàn cháng, zhèng zhī suǒ zhòng, ér bù fǎng tái sī, bù móu qīng shì, ruò shì xià zhī hòu, yì zhě bō yì, yì zhī zé cháo shī qí biàn, tóng zhī zé wáng yán yǐ xíng. chén yú yǐ wèi kě xuān xià bǎi guān, cān qí tóng yì, rán hòu lǎn zé shèng fǒu, xiáng cǎi jué zhōng. dì bù cóng.
雄又上言:「孔子曰:『四十不惑』,《禮》稱強仕。請自今,孝廉年不滿四十,不得察舉,皆先詣公府,諸生試家法,文吏課箋奏,副之端門,練其虛實,以觀異能,以美風俗。有不承科令者,正其罪法。若有茂材異行,自可不拘年齒。」帝從之。胡廣、郭虔、史敞上書駁之曰:「凡選舉因才,無拘定製。六奇之策,不出經學;鄭、阿之政,非必章奏;甘、奇顯用,年乖強仁;終、賈揚聲,亦在弱冠。前世以來,貢舉之制,莫或回革。今以一臣之言,剗戾舊章,便利未明,眾心不厭。矯枉變常,政之所重,而不訪台司,不謀卿士,若事下之後,議者剝異,異之則朝失其便,同之則王言已行。臣愚以為可宣下百官,參其同異,然後覽擇勝否,詳采厥衷。」帝不從。
xīn mǎo, chū lìng jùn guó jǔ xiào lián, xiàn nián sì shí yǐ shàng zhū shēng tōng zhāng jù, wén lì néng jiān zòu, nǎi dé yīng xuǎn. qí yǒu mào cái yì xíng, ruò yán yuān zǐ qí, bù jū nián chǐ. jiǔ zhī, guǎng líng suǒ jǔ xiào lián xú shū, nián wèi sì shí. tái láng jié zhī, duì yuē: zhào shū yuē: yǒu rú yán huí zǐ qí, bù jū nián chǐ. shì gù běn jùn yǐ chén chōng xuǎn. láng bù néng qū. zuǒ xióng jié zhī yuē: xī yán huí wén yī zhī shí, xiào lián wén yī zhī jǐ xié? shū wú yǐ duì, nǎi bà què zhī. jùn shǒu zuò miǎn.
辛卯,初令「郡國舉孝廉,限年四十以上;諸生通章句,文吏能箋奏,乃得應選。其有茂才異行,若顏淵、子奇,不拘年齒。」久之,廣陵所舉孝廉徐淑,年未四十。台郎詰之,對曰:「詔書曰:『有如顏回、子奇,不拘年齒。』是故本郡以臣充選。」郎不能屈。左雄詰之曰:「昔顏回聞一知十,孝廉聞一知幾邪?」淑無以對,乃罷卻之。郡守坐免。
yuán hóng lùn yuē: fū móu shì zuò zhì, yǐ jīng shì xùn wù, bì shǐ kě wèi yě. gǔ zhě sì shí ér shì, fēi wèi dàn guān zhī huì bì jiāng shì nián yě. yǐ wèi kě shì zhī shí zài yú qiáng shèng, gù jǔ qí dà xiàn yǐ wèi mín zhōng. qiě yán yuān zǐ qí, kuàng dài yī yǒu, ér yù yǐ sī wèi gé, qǐ bù piān hū! rán xióng gōng zhí jīng míng, néng shěn hé zhēn wěi, jué zhì xíng zhī. qǐng zhī, hú guǎng chū wèi jì yīn tài shǒu, yǔ zhū jùn shǒu shí yú rén jiē zuò miù jǔ miǎn chù wéi rǔ nán chén fān yǐng chuān lǐ yīng xià pī chén qiú děng sān shí yú rén dé bài láng zhōng. zì shì mù shǒu wèi lì, mò gǎn qīng jǔ. qì yú yǒng jiā, chá xuǎn qīng píng, duō de qí rén.
袁宏論曰:夫謀事作制,以經世訓物,必使可為也。古者四十而仕,非謂彈冠之會必將是年也。以為可事之時在於強盛,故舉其大限以為民衷。且顏淵、子奇,曠代一有,而欲以斯為格,豈不偏乎!然雄公直精明,能審核真偽,決志行之。頃之,胡廣出為濟陰太守,與諸郡守十餘人皆坐謬舉免黜;唯汝南陳蕃、潁川李膺、下邳陳球等三十餘人得拜郎中。自是牧、守畏栗,莫敢輕舉。迄於永嘉,察選清平,多得其人。
rùn yuè, gēng zǐ, gōng líng bǎi zhàng wǔ zāi.
閏月,庚子,恭陵百丈廡災。
shàng wén běi hǎi láng yǐ jīng yú yīn yáng zhī xué.
上聞北海郎顗精於陰陽之學。
strong xiào ān huáng dì xià yáng jiā èr nián guǐ yǒu, gōng yuán yī sān sān nián strong
孝安皇帝下陽嘉二年(癸酉,公元一三三年)
chūn, zhēng yuè, zhào gōng chē zhēng yǐ, wèn yǐ zāi yì. yǐ shàng zhāng yuē: sān gōng shàng yīng tái jiē, bù tóng yuán shǒu, zhèng shī qí dào, zé hán yīn fǎn jié. jīn zhī zài wèi, jìng tuō gāo xū, nà lèi zhōng zhī fèng, wáng tiān xià zhī yōu. qī chí yǎn yǎng, qǐn jí zì yì, bèi cè wén, dé cì qián, jí fù qǐ yǐ, hé jí zhī yì ér yù zhī sù! yǐ cǐ xiāo fú zāi shěng, xìng zhì shēng píng, qí kě dé hū! jīn xuǎn mù shǒu, wěi rèn sān fǔ zhǎng lì bù liáng, jì jiù zhōu jùn, zhōu jùn yǒu shī, qǐ dé bù guī zé jǔ zhě! ér bì xià chóng zhī mí yōu, zì xià màn shì yù shén, suǒ wèi dà wǎng shū, xiǎo wǎng shù. sān gōng fēi chén zhī chóu, chén fēi kuáng fū zhī zuò, suǒ yǐ fā fèn wàng shí, kěn kěn bù yǐ zhě, chéng niàn cháo tíng yù zhì xìng píng. chén shū bù zé yán, sǐ bù gǎn hèn! yīn tiáo pián yí qī shì: yī, yuán líng huǒ zāi, yí niàn bǎi xìng zhī láo, bà shàn xiū zhī yì. èr, lì chūn yǐ hòu yīn hán shī jié, yí cǎi nà liáng chén, yǐ zhù shèng huà. sān, jīn nián shào yáng zhī suì, chūn dāng hàn, xià bì yǒu shuǐ, yí zūn qián diǎn, wéi jié wéi yuē. sì, qù nián bā yuè, yíng huò chū rù xuān yuán, yí jiǎn chū gōng nǚ, zì qí yīn jià. wǔ, qù nián rùn shí yuè, yǒu bái qì cóng xī fāng tiān yuàn qū cān zuǒ zú, rù yù jǐng, kǒng lì qiū yǐ hòu, jiāng yǒu qiāng kòu pàn lì zhī huàn, yí yù xuān gào zhū jùn, yán wèi bèi yù. liù, jīn yuè shí sì rì yǐ mǎo, bái hóng guàn rì, yí lìng zhōng wài guān sī, bìng xū lì qiū rán hòu kǎo shì. qī, hàn xìng yǐ lái sān bǎi sān shí jiǔ suì, yú shī sān qī, yí dà juān fǎ lìng, yǒu suǒ biàn gèng. wáng zhě suí tiān, pì yóu zì chūn cú xià, gǎi qīng fú jiàng yě. zì wén dì shěng xíng, shì sān bǎi nián, ér qīng wēi zhī jìn, jiàn yǐ yīn jī. wáng zhě zhī fǎ, pì yóu jiāng hé, dāng shǐ yì bì ér nán fàn yě.
春,正月,詔公車征顗,問以災異。顗上章曰:「三公上應台階,不同元首,政失其道,則寒陰反節。今之在位,競托高虛,納累鍾之奉,亡天下之憂。棲遲偃仰,寢疾自逸,被策文,得賜錢,即復起矣,何疾之易而愈之速!以此消伏災眚,興致昇平,其可得乎!今選牧、守,委任三府;長吏不良,既咎州、郡,州、郡有失,豈得不歸責舉者!而陛下崇之彌優,自下慢事愈甚,所謂『大網疏,小網數』。三公非臣之仇,臣非狂夫之作,所以發憤忘食,懇懇不已者,誠念朝廷欲致興平。臣書不擇言,死不敢恨!」因條便宜七事:「一,園陵火災,宜念百姓之勞,罷繕修之役。二,立春以後陰寒失節,宜採納良臣,以助聖化。三,今年少陽之歲,春當旱,夏必有水,宜遵前典,惟節惟約。四,去年八月,熒惑出入軒轅,宜簡出宮女,恣其姻嫁。五,去年閏十月,有白氣從西方天苑趨參左足,入玉井,恐立秋以後,將有羌寇畔戾之患,宜豫宣告諸郡,嚴為備御。六,今月十四日乙卯,白虹貫日,宜令中外官司,並須立秋然後考事。七,漢興以來三百三十九歲,於詩三期,宜大蠲法令,有所變更。王者隨天,譬猶自春徂夏,改青服絳也。自文帝省刑,適三百年,而輕微之禁,漸已殷積。王者之法,譬猶江、河,當使易避而難犯也。」
èr yuè, yǐ fù shàng shū jiàn huáng qióng lǐ gù, yǐ wèi yí jiā zhuó yòng. yòu yán: zì dōng shè chūn, qì wú jiā zé, shù yǒu xī fēng, fǎn nì shí jié, cháo tíng láo xīn, guǎng wèi dǎo qí, jiàn jì shān chuān, bào lóng yí shì. chén wén huáng tiān gǎn wù, bù wèi wěi dòng zāi biàn yīng rén, yào zài zé jǐ. ruò lìng yǔ kě qǐng jiàng, shuǐ kě rǎng zhǐ, zé suì wú gé bìng, tài píng kě dài. rán ér zāi hài bù xī zhě, huàn bù zài cǐ yě. shū zòu, tè bài láng zhōng cí bìng bù jiù.
二月,顗復上書薦黃瓊、李固,以為宜加擢用。又言:「自冬涉春,訖無嘉澤,數有西風,反逆時節,朝廷勞心,廣為禱祈,薦祭山川,暴龍移市。臣聞皇天感物,不為偽動;災變應人,要在責己。若令雨可請降,水可攘止,則歲無隔並,太平可待。然而災害不息者,患不在此也。」書奏,特拜郎中;辭病不就。
sān yuè, shǐ xiōng nú zhōng láng jiāng zhào chóu qiǎn cóng shì jiāng nán xiōng nú bīng chū sài jī xiān bēi, pò zhī.
三月,使匈奴中郎將趙稠遣從事將南匈奴兵出塞擊鮮卑,破之。
chū, dì zhī lì yě, rǔ mǔ sòng é yǔ qí móu, dì fēng é wèi shān yáng jūn, yòu fēng zhí jīn wú liáng shāng zi jì wèi xiāng yì hóu. shàng shū lìng zuǒ xióng shàng fēng shì yuē: gāo huáng dì yuē, fēi liú shì bù wáng, fēi yǒu gōng bù hóu. xiào ān huáng dì fēng jiāng jīng wáng shèng děng, suì zhì dì zhèn zhī yì. yǒng jiàn èr nián fēng yīn móu zhī gōng, yòu yǒu rì shí zhī biàn. shù shù zhī shì, xián guī jiù yú fēng jué. jīn qīng zhōu jī xū, dào zéi wèi xī, chéng bù yí zhuī xún xiǎo ēn, kuī shī dà diǎn. zhào bù tīng. xióng fù jiàn yuē: chén wén rén jūn mò bù hǎo zhōng zhèng ér è chán yú, rán ér lì shì zhī huàn, mò bù yǐ zhōng zhèng dé zuì, chán yú méng xìng zhě, gài tīng zhōng nán, cóng yú yì yě. fū xíng zuì, rén qíng zhī suǒ shén è, guì chǒng, rén qíng zhī suǒ shén yù, shì yǐ shí sú wèi zhōng zhě shǎo ér xí yú zhě duō. gù lìng rén zhǔ shù wén qí měi, xī zhī qí guò, mí ér bù wù, yǐ zhì yú wēi wáng. chén fú jiàn zhào shū, gù niàn ā mǔ jiù dé sù ēn, yù tè jiā xiǎn shǎng. àn shàng shū gù shì, wú rǔ mǔ jué yì zhī zhì, wéi xiān dì shí ā mǔ wáng shèng wèi yě wáng jūn, shèng zào shēng chán zéi fèi lì zhī huò, shēng wèi tiān xià suǒ jǔ jué, sǐ wèi hǎi nèi suǒ huān kuài. jié zhòu guì wèi tiān zǐ, ér yōng pū xiū yǔ wèi bǐ zhě, yǐ qí wú yì yě yí qí jiàn wèi pǐ fū, ér wáng hóu zhēng yǔ wèi wǔ zhě, yǐ qí yǒu dé yě. jīn ā mǔ gōng dǎo jiǎn yuē, yǐ shēn lǜ xià, qún liáo zhēng shù, mò bù xiàng fēng. ér yǔ wáng shèng bìng tóng jué hào, jù wéi běn cāo, shī qí cháng yuàn. chén yú yǐ wèi fán rén zhī xīn, lǐ bù xiāng yuǎn, qí suǒ bù ān, gǔ jīn yī yě. bǎi xìng shēn chéng wáng shèng qīng fù zhī huò, mín méng zhī mìng wēi yú léi luǎn, cháng jù shí shì fù yǒu cǐ lèi, chù tì zhī niàn wèi lí yú xīn, kǒng jù zhī yán wèi jué hū kǒu. qǐ rú qián yì, suì yǐ qiān wàn gěi fèng ā mǔ, nèi zú yǐ jǐn ēn ài zhī huān, wài kě bù wèi lì mín suǒ guài. liáng jì zhī fēng, shì fēi jī jí, yí guò zāi gù zhī yùn, rán hòu píng yì kě fǒu. yú shì jì fù shāng ràng hái jì fēng shū shí yú shàng, dì nǎi cóng zhī.
初,帝之立也,乳母宋娥與其謀,帝封娥為山陽君,又封執金吾梁商子冀為襄邑侯。尚書令左雄上封事曰:「高皇帝約,非劉氏不王,非有功不侯。孝安皇帝封江京、王聖等,遂致地震之異。永建二年封陰謀之功,又有日食之變。數術之士,咸歸咎於封爵。今青州飢虛,盜賊未息,誠不宜追尋小恩,虧失大典。」詔不聽。雄復諫曰:「臣聞人君莫不好忠正而惡讒諛,然而歷世之患,莫不以忠正得罪,讒諛蒙幸者,蓋聽忠難,從諛易也。夫刑罪,人情之所甚惡,貴寵,人情之所甚欲,是以時俗為忠者少而習諛者多。故令人主數聞其美,稀知其過,迷而不悟,以至於危亡。臣伏見詔書,顧念阿母舊德宿恩,欲特加顯賞。案尚書故事,無乳母爵邑之制,唯先帝時阿母王聖為野王君,聖造生讒賊廢立之禍,生為天下所咀嚼,死為海內所歡快。桀、紂貴為天子,而庸仆羞與為比者,以其無義也;夷、齊賤為匹夫,而王侯爭與為伍者,以其有德也。今阿母躬蹈儉約,以身率下,群僚蒸庶,莫不向風。而與王聖並同爵號,懼違本操,失其常願。臣愚以為凡人之心,理不相遠,其所不安,古今一也。百姓深懲王聖傾覆之禍,民萌之命危於累卵,常懼時世復有此類,怵惕之念未離於心,恐懼之言未絕乎口。乞如前議,歲以千萬給奉阿母,內足以盡恩愛之歡,外可不為吏民所怪。梁冀之封,事非機急,宜過災顧之運,然後平議可否。」於是冀父商讓還冀封;書十餘上,帝乃從之。
xià, sì yuè, jǐ hài, jīng shī dì zhèn. wǔ yuè, gēng zǐ, zhào qún gōng qīng shì gè zhí yán jué jiù, réng gè jǔ dūn pǔ shì yī rén. zuǒ xióng fù shàng shū yuē: xiān dì fēng yě wáng jūn, hàn yáng dì zhèn, jīn fēng shān yáng jūn ér jīng chéng fù zhèn, zhuān zhèng zài yīn, qí zāi yóu dà. chén qián hòu gǔ yán, fēng jué zhì zhòng, wáng zhě kě sī rén yǐ cái, bù kě yǐ guān, yí hái ā mǔ zhī fēng yǐ sāi zāi yì. jīn jì yǐ gāo ràng, shān yáng jūn yì yí chóng qí běn jié. xióng yán qiē zhì, é yì wèi jù cí ràng. ér dì liàn liàn bù néng yǐ, zú fēng zhī. shì shí, dà sī nóng liú jù yǐ zhí shì bèi qiǎn, zhào yì shàng shū, chuán hū cù bù, yòu jiā yǐ chuí pū. xióng shàng yán: jiǔ qīng wèi yà sān shì, bān zài dà chén, xíng yǒu pèi yù zhī jié, dòng yǒu xiáng xù zhī yí. xiào míng huáng dì shǐ yǒu pū fá, jiē fēi gǔ diǎn. dì nà zhī, shì hòu jiǔ qīng wú fù chuí pū zhě.
夏,四月,己亥,京師地震。五月,庚子,詔群公、卿士各直言厥咎,仍各舉敦樸士一人。左雄復上疏曰:「先帝封野王君,漢陽地震,今封山陽君而京城復震,專政在陰,其災尤大。臣前後瞽言,封爵至重,王者可私人以財,不可以官,宜還阿母之封以塞災異。今冀已高讓,山陽君亦宜崇其本節。」雄言切至,娥亦畏懼辭讓。而帝戀戀不能已,卒封之。是時,大司農劉據以職事被譴,召詣尚書,傳呼促步,又加以捶撲。雄上言:「九卿位亞三事,班在大臣,行有佩玉之節,動有庠序之儀。孝明皇帝始有撲罰,皆非古典。」帝納之,是後九卿無復捶撲者。
wù wǔ, sī kōng wáng gōng miǎn. liù yuè, xīn wèi, yǐ tài cháng lǔ guó kǒng fú wèi sī kōng.
戊午,司空王龔免。六月,辛未,以太常魯國孔扶為司空。
dīng chǒu, luò yáng xuān dé tíng dì chè, zhǎng bā shí wǔ zhàng dì yǐn gōng qīng suǒ jǔ dūn pǔ zhī shì, shǐ zhī duì cè, jí tè wèn yǐ dāng shì zhī bì, wèi zhèng suǒ yí. lǐ gù duì yuē: qián xiào ān huáng dì biàn luàn jiù diǎn, fēng jué ā mǔ, yīn zào yāo niè, gǎi luàn dí sì, zhì lìng shèng gōng láng bèi, qīn yù qí jiān. jì bá zì kùn dài, lóng xìng jí wèi, tiān xià yóng yóng, shǔ wàng fēng zhèng. jī bì zhī hòu, yì zhì zhōng xìng, chéng dāng pèi rán sī wéi shàn dào, ér lùn zhě yóu yún fāng jīn zhī shì, fù tóng yú qián. chén fú zài cǎo zé, tòng xīn shāng yì! shí yǐ hàn xìng yǐ lái sān bǎi yú nián, xián shèng xiāng jì shí yǒu bā zhǔ, qǐ wú ā rǔ zhī ēn, qǐ wàng guì jué zhī chǒng? rán shàng wèi tiān wēi, fǔ àn jīng diǎn, zhī yì bù kě, gù bù fēng yě. jīn sòng ā mǔ suī yǒu dà gōng qín jǐn zhī dé, dàn jiā shǎng cì, zú yǐ chóu qí láo kǔ zhì yú liè tǔ kāi guó, shí guāi jiù diǎn. wén ā mǔ tǐ xìng qiān xū, bì yǒu xùn ràng, bì xià yí xǔ qí cí guó zhī gāo, shǐ chéng wàn ān zhī fú. fū fēi hòu zhī jiā suǒ yǐ shǎo wán quán zhě, qǐ tiān xìng dāng rán? dàn yǐ jué wèi zūn xiǎn, zhuān zǒng quán bǐng, tiān dào è yíng, bù zhī zì sǔn, gù zhì diān pū. xiān dì chǒng yù yán shì, wèi hào tài jí, gù qí shòu huò céng bù xuán shí, lǎo zǐ yuē: qí jìn ruì zhě qí tuì sù yě. jīn liáng shì qī wèi jiāo fáng, lǐ suǒ bù chén, zūn yǐ gāo jué, shàng kě rán yě ér zǐ dì qún cóng, róng xiǎn jiān jiā, yǒng píng jiàn chū gù shì, dài bù rú cǐ. yí lìng bù bīng xiào wèi jì jí zhū shì zhōng hái jū huáng mén zhī guān, shǐ quán qù wài qī, zhèng guī guó jiā, qǐ bù xiū hū! yòu, zhào shū suǒ yǐ jìn shì zhōng shàng shū zhōng chén zǐ dì bù dé wèi lì chá xiào lián zhě, yǐ qí bǐng wēi quán, róng qǐng tuō gù yě. ér zhōng cháng shì zài rì yuè zhī cè, shēng shì zhèn tiān xià, zǐ dì lù rèn, céng wú xiàn jí, suī wài tuō qiān mò, bù gàn zhōu jùn, ér chǎn wěi zhī tú, wàng fēng jìn jǔ. jīn kě wèi shè cháng jìn, tóng zhī zhōng chén. xī guǎn táo gōng zhǔ wèi zi qiú láng, míng dì bù xǔ, cì qián qiān wàn, suǒ yǐ qīng hòu cì, zhòng báo wèi zhě, wèi guān rén shī cái, hài jí bǎi xìng yě. qiè wén zhǎng shuǐ sī mǎ wǔ xuān kāi yáng chéng mén hòu yáng dí děng, wú tā gōng dé, chū bài biàn zhēn, cǐ suī xiǎo shī ér jiàn huài jiù zhāng. xiān shèng fǎ dù, suǒ yí jiān shǒu, gù zhèng jiào yī diē, bǎi nián bù fù. shī yún: shàng dì bǎn bǎn, xià mín zú dān, cì zhōu wáng biàn zǔ fǎ dù, gù shǐ xià mín jiāng jǐn bìng yě. jīn bì xià zhī yǒu shàng shū, yóu tiān zhī yǒu běi dǒu yě. dòu wèi tiān hóu shé, shàng shū yì wèi bì xià hóu shé. dòu zhēn zhuó yuán qì, yùn hū sì shí shàng shū chū nà wáng mìng, fù zhèng sì hǎi, quán zūn shì zhòng, zé zhī suǒ guī, ruò bù píng xīn, zāi shěng bì zhì, chéng yí shěn zé qí rén, yǐ pí shèng zhèng. jīn yǔ bì xià gòng tiān xià zhě, wài zé gōng qīng shàng shū, nèi zé cháng shì huáng mén, pì yóu yī mén zhī nèi, yī jiā zhī shì, ān zé gòng qí fú qìng, wēi zé tōng qí huò bài. cì shǐ èr qiān dàn, wài tǒng zhí shì, nèi shòu fǎ zé. fū biǎo qū zhě jǐng bì xié, yuán qīng zhě liú bì jié, yóu kòu shù běn, bǎi zhī jiē dòng yě. yóu cǐ yán zhī, běn cháo hào lìng, qǐ kě cuō diē! tiān xià zhī jì gāng, dāng jīn zhī jí wù yě. fū rén jūn zhī yǒu zhèng, yóu shuǐ zhī yǒu dī fāng. dī fāng wán quán, suī zāo yǔ shuǐ lín lǎo, bù néng wèi biàn. zhèng jiào yī lì, zàn zāo xiōng nián, bù zú wèi yōu. chéng lìng dī fáng chuān lòu, wàn fū tóng lì, bù néng fù jiù zhèng jiào yī huài, xián zhì chí wù, bù néng fù hái. jīn dī fáng suī jiān, jiàn yǒu kǒng xué. pì zhī yī rén zhī shēn, běn cháo zhě, xīn fù yě, zhōu jùn zhě, sì zhī yě, xīn fù tòng zé sì zhī bù jǔ. gù chén zhī suǒ yōu, zài fù xīn zhī
丁丑,洛陽宣德亭地坼,長八十五丈;帝引公卿所舉敦樸之士,使之對策,及特問以當世之敝,為政所宜。李固對曰:「前孝安皇帝變亂舊典,封爵阿母,因造妖孽,改亂嫡嗣,至令聖躬狼狽,親遇其艱。既拔自困殆,龍興即位,天下喁喁,屬望風政。積敝之後,易致中興,誠當沛然思惟善道,而論者猶雲『方今之事,復同於前』。臣伏在草澤,痛心傷臆!實以漢興以來三百餘年,賢聖相繼十有八主,豈無阿乳之恩,豈忘貴爵之寵?然上畏天威,俯案經典,知義不可,故不封也。今宋阿母雖有大功、勤謹之德,但加賞賜,足以酬其勞苦;至於裂土開國,實乖舊典。聞阿母體性謙虛,必有遜讓,陛下宜許其辭國之高,使成萬安之福。夫妃、後之家所以少完全者,豈天性當然?但以爵位尊顯,顓總權柄,天道惡盈,不知自損,故致顛仆。先帝寵遇閻氏,位號太疾,故其受禍曾不旋時,《老子》曰:『其進銳者其退速也。』今梁氏戚為椒房,禮所不臣,尊以高爵,尚可然也;而子弟群從,榮顯兼加,永平、建初故事,殆不如此。宜令步兵校尉冀及諸侍中還居黃門之官,使權去外戚,政歸國家,豈不休乎!又,詔書所以禁侍中、尚書、中臣子弟不得為吏、察孝廉者,以其秉威權,容請託故也。而中常侍在日月之側,聲勢振天下,子弟祿任,曾無限極,雖外托謙默,不干州郡,而諂偽之徒,望風進舉。今可為設常禁,同之中臣。昔館陶公主為子求郎,明帝不許,賜錢千萬,所以輕厚賜,重薄位者,為官人失才,害及百姓也。竊聞長水司馬武宣、開陽城門候羊迪等,無它功德,初拜便真,此雖小失而漸壞舊章。先聖法度,所宜堅守,故政教一跌,百年不復。《詩》云:『上帝板板,下民卒癉』,刺周王變祖法度,故使下民將盡病也。今陛下之有尚書,猶天之有北斗也。斗為天喉舌,尚書亦為陛下喉舌。斗斟酌元氣,運乎四時;尚書出納王命,賦政四海,權尊勢重,責之所歸,若不平心,災眚必至,誠宜審擇其人,以毘聖政。今與陛下共天下者,外則公、卿、尚書,內則常侍、黃門,譬猶一門之內,一家之事,安則共其福慶,危則通其禍敗。刺史、二千石,外統職事,內受法則。夫表曲者景必邪,源清者流必潔,猶叩樹本,百枝皆動也。由此言之,本朝號令,豈可蹉跌!天下之紀綱,當今之急務也。夫人君之有政,猶水之有堤坊。堤坊完全,雖遭雨水霖潦,不能為變。政教一立,暫遭凶年,不足為憂。誠令堤防穿漏,萬夫同力,不能復救;政教一壞,賢智馳鶩,不能復還。今堤防雖堅,漸有孔穴。譬之一人之身,本朝者,心腹也,州、郡者,四支也,心腹痛則四支不舉。故臣之所憂,在腹心之
jí, fēi sì zhī zhī huàn yě. gǒu jiān dī fáng, wù zhèng jiào, xiān ān xīn fù, zhěng lǐ běn cháo, suī yǒu kòu zéi shuǐ hàn zhī biàn, bù zú jiè yì yě chéng lìng dī fáng huài lòu, xīn fù yǒu jí, suī wú shuǐ hàn zhī zāi, tiān xià gù kě yǐ yōu yǐ. yòu yí bà tuì huàn guān, qù qí quán zhòng, cái zhì cháng shì èr rén fāng zhí yǒu dé zhě shěng shì zuǒ yòu, xiǎo huáng mén wǔ rén cái zhì xián yǎ zhě gěi shì diàn zhōng. rú cǐ, zé lùn zhě yàn sāi, shēng píng kě zhì yě!
疾,非四支之患也。苟堅堤防,務政教,先安心腹,整理本朝,雖有寇賊、水旱之變,不足介意也;誠令堤防壞漏,心腹有疾,雖無水旱之災,天下固可以憂矣。又宜罷退宦官,去其權重,裁置常侍二人方直有德者省事左右,小黃門五人才智閒雅者給事殿中。如此,則論者厭塞,昇平可致也!」
fú fēng gōng cáo mǎ róng duì yuē: jīn kē tiáo pǐn zhì, sì shí jìn lìng, suǒ yǐ chéng tiān shùn mín zhě, bèi yǐ, xī yǐ, bù kě jiā yǐ. rán ér tiān yóu yǒu bù píng zhī xiào, mín yóu yǒu zī jiē zhī yuàn zhě, bǎi xìng lǚ wén ēn zé zhī shēng, ér wèi jiàn huì hé zhī shí yě. gǔ zhī zú mín zhě, fēi néng jiā shàn ér rén zú zhī, liàng qí cái yòng, wèi zhī zhì dù. gù jià qǔ zhī lǐ jiǎn, zé hūn zhě yǐ shí yǐ sàng zhì zhī lǐ yuē, zé zhōng zhě yǎn cáng yǐ bù duó qí shí, zé nóng fū lì yǐ. fū qī zǐ yǐ lèi qí xīn, chǎn yè yǐ zhòng qí zhì, shě cǐ ér wèi fēi zhě, yǒu bì bù duō yǐ!
扶風功曹馬融對曰:「今科條品制,四時禁令,所以承天順民者,備矣,悉矣,不可加矣。然而天猶有不平之效,民猶有咨嗟之怨者,百姓屢聞恩澤之聲,而未見惠和之實也。古之足民者,非能家贍而人足之,量其財用,為之制度。故嫁娶之禮儉,則婚者以時矣;喪制之禮約,則終者掩藏矣;不奪其時,則農夫利矣。夫妻子以累其心,產業以重其志,舍此而為非者,有必不多矣!」
tài shǐ lìng nán yáng zhāng héng duì yuē: zì chū jǔ xiào lián, qì jīn èr bǎi suì yǐ, jiē xiān xiào xíng xíng yǒu yú lì, shǐ xué wén fǎ. xīn mǎo zhào shū, yǐ néng zhāng jù zòu àn wèi xiàn suī yǒu zhì xiào, yóu bù yīng kē, cǐ qì běn ér qǔ mò. zēng zǐ zhǎng yú xiào, rán shí lǔ dùn, wén xué bù ruò yóu xià, zhèng shì bù ruò rǎn jì. jīn yù shǐ yī rén jiān zhī, gǒu wài yǒu kě guān, nèi bì yǒu què, zé wéi xuǎn jǔ xiào lián zhī zhì yǐ. qiě jùn guó shǒu xiāng, pōu fú níng jìng, wèi guó dà chén, yī dàn miǎn chù shí yǒu yú rén, lì mín bà yú sòng yíng zhī yì, xīn gù jiāo jì, gōng sī fàng làn, huò lín zhèng wèi bǎi xìng suǒ biàn ér yǐ xiǎo guò miǎn zhī, shì wèi duó mín fù mǔ shǐ jiē hào yě. yì bù yuǎn fù, lùn bù dàn gǎi, péng yǒu jiāo jiē qiě bù sù guò, kuàng yú dì wáng, chéng tiān lǐ wù, yǐ tiān xià wèi gōng zhě hū! zhōng jiān yǐ lái, yāo xīng jiàn yú shàng, zhèn liè zhe yú xià, tiān jiè xiáng yǐ, kě wèi hán xīn. míng zhě xiāo huò yú wèi méng. jīn jì jiàn yǐ, xiū zhèng kǒng jù, zé huò zhuǎn wèi fú yǐ.
太史令南陽張衡對曰:「自初舉孝廉,迄今二百歲矣,皆先孝行;行有餘力,始學文法。辛卯詔書,以能章句、奏案為限;雖有至孝,猶不應科,此棄本而取末。曾子長於孝,然實魯鈍,文學不若游、夏,政事不若冉、季。今欲使一人兼之,苟外有可觀,內必有闕,則違選舉孝廉之志矣。且郡國守相,剖符寧境,為國大臣,一旦免黜十有餘人,吏民罷於送迎之役,新故交際,公私放濫,或臨政為百姓所便而以小過免之,是為奪民父母使嗟號也。《易》不遠復,《論》不憚改,朋友交接且不宿過,況於帝王,承天理物,以天下為公者乎!中間以來,妖星見於上,震裂著於下,天誡詳矣,可為寒心。明者消禍於未萌。今既見矣,修政恐懼,則禍轉為福矣。」
shàng lǎn zhòng duì, yǐ lǐ gù wèi dì yī, jí shí chū ā mǔ hái shě, zhū cháng shì xī kòu tóu xiè zuì, cháo tíng sù rán. yǐ gù wèi yì láng ér ā mǔ huàn zhě jiē jí zhī, zhà wèi fēi zhāng yǐ xiàn qí zuì. shì cóng zhōng xià, dà sī nóng nán jùn huáng shàng děng qǐng zhī yú liáng shāng, pú shè huáng qióng fù jiù míng qí shì. jiǔ nǎi dé shì, chū wèi luò lìng, gù qì guān guī hàn zhōng. róng bó tōng jīng jí, měi wén cí duì zòu, yì bài yì láng. héng shàn shǔ wén, tōng guàn liù yì, suī cái gāo yú shì, ér wú jiāo shàng zhī qíng shàn jī qiǎo, yóu zhì sī yú tiān wén yīn yáng lì suàn, zuò hún tiān yí, zhe líng xiàn. xìng tián dàn, bù mù dāng shì suǒ jū zhī guān zhé jī nián bù xǐ.
上覽眾對,以李固為第一,即時出阿母還舍,諸常侍悉叩頭謝罪,朝廷肅然。以固為議郎;而阿母、宦者皆疾之,詐為飛章以陷其罪。事從中下,大司農南郡黃尚等請之於梁商,僕射黃瓊復救明其事。久乃得釋,出為洛令,固棄官歸漢中。融博通經籍,美文辭;對奏,亦拜議郎。衡善屬文,通貫《六藝》,雖才高於世,而無驕尚之情;善機巧,尤致思於天文、陰陽、歷算,作渾天儀,著《靈憲》。性恬憺,不慕當世;所居之官輒積年不徙。
tài wèi chǒng cān, zài sān gōng zhōng zuì míng zhōng zhí, shù wèi zuǒ yòu suǒ huǐ. huì suǒ jǔ yòng wǔ dì zhǐ, sī lì chéng fēng àn zhī. shí dāng huì mào cái xiào lián, cān yǐ bèi zòu, chēng jí bù huì. guǎng hàn shàng jì yuàn duàn gōng yīn huì shàng shū yuē: fú jiàn dào lù xíng rén nóng fū zhī fù jiē yuē: tài wèi cān jié zhōng jǐn jié, tú yǐ zhí dào bù néng qū xīn, gū lì qún xié zhī jiān, zì chù zhōng shāng zhī dì. fū yǐ chán nìng shāng huǐ zhōng zhèng, cǐ tiān dì zhī dà jìn, rén zhǔ zhī zhì jiè yě! xī bái qǐ cì sǐ, zhū hóu zhuó jiǔ xiāng hè jì zǐ lái guī, lǔ rén xǐ qí shū nán. fū guó yǐ xián zhì, jūn yǐ zhōng ān. jīn tiān xià xián xīn bì xià yǒu cǐ zhōng xián, yuàn zú chǒng rèn yǐ ān shè jì. shū zòu, zhào jí qiǎn xiǎo huáng mén shì cān jí, tài yī zhì yáng jiǔ. hòu cān fū rén jí qián qī zǐ, tóu yú jǐng ér shā zhī luò yáng lìng zhù liáng zòu cān zuì. qiū, qī yuè, jǐ wèi, cān jìng yǐ zāi yì miǎn.
太尉寵參,在三公中最名忠直,數為左右所毀。會所舉用忤帝旨,司隸承風案之。時當會茂才、孝廉,參以被奏,稱疾不會。廣漢上計掾段恭因會上疏曰:「伏見道路行人、農夫、織婦皆曰:『太尉參竭忠盡節,徒以直道不能曲心,孤立群邪之間,自處中傷之地。』夫以讒佞傷毀忠正,此天地之大禁,人主之至誡也!昔白起賜死,諸侯酌酒相賀;季子來歸,魯人喜其紓難。夫國以賢治,君以忠安。今天下咸欣陛下有此忠賢,願卒寵任以安社稷。」書奏,詔即遣小黃門視參疾,太醫致羊酒。後參夫人疾前妻子,投於井而殺之;雒陽令祝良奏參罪。秋,七月,己未,參竟以災異免。
bā yuè, jǐ sì, yǐ dà hóng lú shī yán wèi tài wèi.
八月,己巳,以大鴻臚施延為太尉。
xiān bēi kòu mǎ chéng, dài jùn tài shǒu jī zhī, bù kè. qǐng zhī, qí zhì jiān sǐ. xiān bēi yóu shì chāo dào chà xī.
鮮卑寇馬城,代郡太守擊之,不克。頃之,其至鞬死。鮮卑由是抄盜差稀。