qǐ zhān méng chì fèn ruò, jǐn zhāo yáng zuò è, fán jiǔ nián.
起旃蒙赤奋若,尽昭阳作噩,凡九年。
strong xiào ān huáng dì xià yán guāng sì nián yǐ chǒu, gōng yuán yī èr wǔ nián strong
孝安皇帝下延光四年(乙丑,公元一二五年)
chūn, èr yuè, yǐ hài, xià pī huì wáng yǎn hōng.
春,二月,乙亥,下邳惠王衍薨。
jiǎ chén, chē jià nán xún.
甲辰,车驾南巡。
sān yuè, wù wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
三月,戊午朔,日有食之。
gēng shēn, dì zhì wǎn, bù yù. yǐ chǒu, dì fā zì wǎn dīng mǎo, zhì yè, bēng yú shèng yú. nián sān shí èr.
庚申,帝至宛,不豫。乙丑,帝发自宛;丁卯,至叶,崩于乘舆。年三十二。
huáng hòu yǔ yán xiǎn xiōng dì jiāng jīng fán fēng děng móu yuē:" jīn yàn jià dào cì, jì yīn wáng zài nèi, xiè hòu gōng qīng lì zhī, hái wèi dà hài." nǎi wěi yún" dì jí shén", xǐ yù wò chē, suǒ zài shàng shí wèn qǐ jū rú gù. qū chí xíng sì rì, gēng wǔ, hái gōng. xīn wèi, qiǎn sī tú liú xī yì jiāo miào shè jì, gào tiān qǐng mìng qí xī, fā sāng. zūn huáng hòu yuē huáng tài hòu. tài hòu lín cháo. yǐ xiǎn wèi chē qí jiāng jūn yí tóng sān sī. tài hòu yù jiǔ zhuān guó zhèng, tān lì yòu nián, yǔ xiǎn děng dìng cè jìn zhōng, yíng jì běi huì wáng zǐ běi xiāng hòu yì wèi sì. jì yīn wáng yǐ fèi chù, bù dé shàng diàn qīn lín zǐ gōng, bēi hào bù shí nèi wài qún liáo mò bù āi zhī.
皇后与阎显兄弟、江京、樊丰等谋曰:“今晏驾道次,济阴王在内,邂逅公卿立之,还为大害。”乃伪云“帝疾甚”,徙御卧车,所在上食、问起居如故。驱驰行四日,庚午,还宫。辛未,遣司徒刘熹诣郊庙、社稷,告天请命;其夕,发丧。尊皇后曰皇太后。太后临朝。以显为车骑将军、仪同三司。太后欲久专国政,贪立幼年,与显等定策禁中,迎济北惠王子北乡侯懿为嗣。济阴王以废黜,不得上殿亲临梓宫,悲号不食;内外群僚莫不哀之。
jiǎ xū, jǐ nán xiào wáng xiāng hōng, wú zi, guó jué. yǐ yǒu, běi xiāng hòu jí huáng dì wèi.
甲戌,济南孝王香薨,无子,国绝。乙酉,北乡侯即皇帝位。
xià, sì yuè, dīng yǒu, tài wèi féng shí wèi tài fù, sī tú liú xī wèi tài wèi, cān lù shàng shū shì, qián sī kōng lǐ hé wèi sī tú.
夏,四月,丁酉,太尉冯石为太傅,司徒刘熹为太尉,参录尚书事,前司空李郃为司徒。
yán xiǎn jì dà jiàng jūn gěng bǎo wèi zūn quán zhòng, wēi xíng qián cháo, nǎi fēng yǒu sī zòu" bǎo jí qí dǎng yǔ zhōng cháng shì fán fēng hǔ bēn zhōng láng jiàng xiè yùn shì zhōng zhōu guǎng yě wáng jūn wáng shèng shèng nǚ yǒng děng gèng xiāng ā dǎng, hù zuò wēi fú, jiē dà bù dào." xīn mǎo, fēng yùn guǎng jiē xià yù, sǐ jiā shǔ xǐ bǐ jǐng. biǎn bǎo jí dì zǐ lín lǜ hóu chéng jiē wèi tíng hòu, qiǎn jiù guó bǎo yú dào zì shā. wáng shèng mǔ zǐ xǐ yàn mén. yú shì yǐ yán jǐng wèi wèi wèi, yào wèi chéng mén xiào wèi, yàn wèi zhí jīn wú, xiōng dì bìng chǔ quán yào, wēi fú zì yóu.
阎显忌大将军耿宝位尊权重,威行前朝,乃风有司奏“宝及其党与中常侍樊丰、虎贲中郎将谢恽、侍中周广、野王君王圣、圣女永等更相阿党,互作威福,皆大不道。”辛卯,丰、恽、广皆下狱,死;家属徙比景。贬宝及弟子林虑侯承皆为亭侯,遣就国;宝于道自杀。王圣母子徙雁门。于是以阎景为卫尉,耀为城门校尉,晏为执金吾,兄弟并处权要,威福自由。
jǐ yǒu, zàng xiào ān huáng dì yú gōng líng, miào yuē gōng zōng.
己酉,葬孝安皇帝于恭陵,庙曰恭宗。
liù yuè, yǐ sì, shè tiān xià.
六月,乙巳,赦天下。
qiū, qī yuè, xī yù zhǎng shǐ bān yǒng fā dūn huáng zhāng yè jiǔ quán liù qiān qí jí shàn shàn shū lè chē shī qián bù bīng jī hòu bù wáng jūn jiù, dà pò zhī, huò shǒu lǔ bā qiān yú rén, shēng de jūn jiù jí xiōng nú chí jié shǐ zhě, jiāng zhì suǒ bān méi chǔ zhǎn zhī, chuán shǒu jīng shī.
秋,七月,西域长史班勇发敦煌、张掖、酒泉六千骑及鄯善、疏勒、车师前部兵击后部王军就,大破之,获首虏八千馀人,生得军就及匈奴持节使者,将至索班没处斩之,传首京师。
dōng, shí yuè, bǐng wǔ, yuè guī shān bēng.
冬,十月,丙午,越巂山崩。
běi xiāng hòu bìng dǔ, zhōng cháng shì sūn chéng wèi jì yīn wáng yè zhě cháng xīng qú yuē:" wáng yǐ dí tǒng, běn wú shī dé. xiān dì yòng chán, suì zhì fèi chù. ruò běi xiāng hòu bù qǐ, xiāng yǔ gòng duàn jiāng jīng yán xiǎn, shì wú bù chéng zhě." qú rán zhī. yòu zhōng huáng mén nán yáng wáng kāng, xiān wèi tài zǐ fǔ shǐ, jí cháng lè tài guān chéng jīng zhào wáng guó děng bìng fù tóng yú chéng. jiāng jīng wèi yán xiǎn yuē:" běi xiāng hòu bìng bù jiě, guó sì yí yǐ shí dìng, hé bù zǎo zhēng zhū wáng zǐ, jiǎn suǒ zhì hū!" xiǎn yǐ wéi rán. xīn hài, běi xiāng hòu hōng. xiǎn bái tài hòu, mì bù fā sāng, ér gèng zhēng zhū wáng zǐ, bì gōng mén, tún bīng zì shǒu.
北乡侯病笃,中常侍孙程谓济阴王谒者长兴渠曰:“王以嫡统,本无失德。先帝用谗,遂至废黜。若北乡侯不起,相与共断江京、阎显,事无不成者。”渠然之。又中黄门南阳王康,先为太子府史,及长乐太官丞京兆王国等并附同于程。江京谓阎显曰:“北乡侯病不解,国嗣宜以时定,何不早征诸王子,简所置乎!”显以为然。辛亥,北乡侯薨。显白太后,秘不发丧,而更征诸王子,闭宫门,屯兵自守。
shí yī yuè, yǐ mǎo, sūn chéng wáng kāng wáng guó yǔ zhōng huáng mén huáng lóng péng kǎi mèng shū lǐ jiàn wáng chéng zhāng xián shǐ fàn mǎ guó wáng dào lǐ yuán yáng tuó chén yǔ zhào fēng lǐ gāng wèi měng miáo guāng děng jù móu yú xī zhōng xià, jiē jié dān yī wèi shì. dīng sì, jīng shī jí jùn guó shí liù dì zhèn. shì yè, chéng děng gòng huì chóng dé diàn shàng, yīn rù zhāng tái mén. shí jiāng jīng liú fā jí lǐ rùn chén dá děng jù zuò shěng mén xià, chéng yǔ wáng kāng gòng jiù zhǎn jīng ān dá. yǐ lǐ rùn quán shì jī wèi shěng nèi suǒ fú, yù yǐn wéi zhǔ, yīn jǔ rèn xié rùn yuē:" jīn dāng lì jì yīn wáng, wú de yáo dòng!" rùn yuē:" nuò." yú shì fú rùn qǐ, jù yú xī zhōng xià yíng jì yīn wáng jí huáng dì wèi, shí nián shí yī. zhào shàng shū lìng pú yè yǐ xià cóng niǎn xìng nán gōng, chéng děng liú shǒu shěng mén, zhē gǎn nèi wài. dì dēng yún tái, zhào gōng qīng bǎi liáo, shǐ hǔ bēn yǔ lín shì tún nán běi gōng zhū mén. yán xiǎn shí zài jìn zhōng, yōu pò bù zhī suǒ wéi, xiǎo huáng mén fán dēng quàn xiǎn yǐ tài hòu zhào zhào yuè qí xiào wèi féng shī hǔ bēn zhōng láng jiàng yán chóng jiāng bīng tún píng shuò mén yǐ yù chéng děng. xiǎn yòu shī rù shěng, wèi yuē:" jì yīn wáng lì, fēi huáng tài hòu yì, xǐ shòu zài cǐ. gǒu jìn lì xiào gōng, fēng hóu kě dé." tài hòu shǐ shòu zhī yìn yuē:" néng dé jì yīn wáng zhě, fēng wàn hù hòu dé lǐ rùn zhě, wǔ qiān hù hóu." shī děng jiē xǔ nuò, cí yǐ" zú bèi zhào, suǒ jiāng zhòng shǎo." xiǎn shǐ yǔ dēng yíng lì shì yú zuǒ yè mén wài, shī yīn gé shā dēng, guī yíng tún shǒu. xiǎn dì wèi wèi jǐng jù cóng shěng zhōng hái wài fǔ, shōu bīng zhì shèng dé mén. sūn chéng chuán zhào zhū shàng shū shǐ shōu jǐng. shàng shū guō zhèn shí wò bìng, wén zhī, jí shuài zhí sù yǔ lín chū nán zhǐ chē mén, féng jǐng cóng lì shì bá bái rèn hū yuē:" wú gān bīng!" zhèn jí xià chē chí jié zhào zhī, jǐng yuē:" hé děng zhào!" yīn zhuó zhèn, bù zhōng. zhèn yǐn jiàn jī jǐng duò chē, zuǒ yòu yǐ jǐ chā qí xiōng, suì qín zhī, sòng tíng wèi yù, jí yè sǐ.
十一月,乙卯,孙程、王康、王国与中黄门黄龙、彭恺、孟叔、李建、王成、张贤、史泛、马国、王道、李元、杨佗、陈予、赵封、李刚、魏猛、苗光等聚谋于西钟下,皆截单衣为誓。丁巳,京师及郡国十六地震。是夜,程等共会崇德殿上,因入章台门。时江京、刘发及李闰、陈达等俱坐省门下,程与王康共就斩京、安、达。以李闰权势积为省内所服,欲引为主,因举刃胁闰曰:“今当立济阴王,无得摇动!”闰曰:“诺。”于是扶闰起,俱于西钟下迎济阴王即皇帝位,时年十一。召尚书令、仆射以下从辇幸南宫,程等留守省门,遮扞内外。帝登云台,召公卿、百僚,使虎贲、羽林士屯南、北宫诸门。阎显时在禁中,忧迫不知所为,小黄门樊登劝显以太后诏召越骑校尉冯诗、虎贲中郎将阎崇将兵屯平朔门以御程等。显诱诗入省,谓曰:“济阴王立,非皇太后意,玺绶在此。苟尽力效功,封侯可得。”太后使授之印曰:“能得济阴王者,封万户侯;得李闰者,五千户侯。”诗等皆许诺,辞以“卒被召,所将众少。”显使与登迎吏士于左掖门外,诗因格杀登,归营屯守。显弟卫尉景遽从省中还外府,收兵至盛德门。孙程传召诸尚书使收景。尚书郭镇时卧病,闻之,即率直宿羽林出南止车门,逢景从吏士拔白刃呼曰:“无干兵!”镇即下车持节诏之,景曰:“何等诏!”因斫镇,不中。镇引剑击景堕车,左右以戟叉其胸,遂禽之,送廷尉狱,即夜死。
wù wǔ, qiǎn shǐ zhě rù shěng, duó de xǐ shòu, dì nǎi xìng jiā dé diàn, qiǎn shì yù shǐ chí jié shōu yán xiǎn jí qí dì chéng mén xiào wèi yào zhí jīn wú yàn, bìng xià yù, zhū jiā shǔ jiē xǐ bǐ jǐng. qiān tài hòu yú lí gōng. jǐ wèi, kāi mén, bà tún bīng. rén xū, zhào sī lì xiào wèi:" wéi yán xiǎn jiāng jīng jìn qīn, dāng fú gū zhū, qí yú wù chóng kuān dài." fēng sūn chéng děng jiē wèi liè hóu: chéng shí yì wàn hù, wáng kāng wáng guó shí jiǔ qiān hù, huáng lóng shí wǔ qiān hù, péng kǎi mèng shū lǐ jiàn shí sì qiān èr bǎi hù, wáng chéng zhāng xián shǐ fàn mǎ guó wáng dào lǐ yuán yáng tuó chén yǔ zhào fēng lǐ gāng shí sì qiān hù, wèi měng shí èr qiān hù, miáo guāng shí qiān hù: shì wèi shí jiǔ hóu, jiā cì chē mǎ jīn yín qián bó gè yǒu chà lǐ rùn yǐ xiān bù yù móu, gù bù fēng. zhuó sūn chéng wèi qí dū wèi. chū, chéng děng rù zhāng tái mén, miáo guāng dú bù rù. zhào shū lù gōng chén, lìng wáng kāng shū míng, kāng zhà shū guāng rù zhāng tái mén. guāng wèi shòu fú cè, xīn bù zì ān, yì huáng mén lìng zì gào. yǒu sī zòu kāng guāng qī zhà zhǔ shàng zhào shū wù wèn. yǐ jiāng zuò dà jiàng lái lì wèi wèi wèi. duì fěng liú wěi lǘ qiū hóng děng xiān zú, jiē bài qí zi wèi láng. zhū chāng shī yán chén guāng zhào dài jiē jiàn bá yòng, hòu zhì gōng qīng. zhēng wáng nán bǐng jí jiā shǔ hái jīng shī, hòu jiā shǎng cì. dì zhī jiàn fèi yě, jiān tài zǐ jiā xiǎo huáng mén jí jiàn fù gāo fàn zhǎng qiū zhǎng zhào xī chéng liáng hè yào cháng xià zhēn jiē zuò xǐ shuò fāng dì jí wèi, bìng zhuó wèi zhōng cháng shì.
戊午,遣使者入省,夺得玺绶,帝乃幸嘉德殿,遣侍御史持节收阎显及其弟城门校尉耀、执金吾晏,并下狱,诛;家属皆徙比景。迁太后于离宫。己未,开门,罢屯兵。壬戌,诏司隶校尉:“惟阎显、江京近亲,当伏辜诛,其馀务崇宽贷。”封孙程等皆为列侯:程食邑万户,王康、王国食九千户,黄龙食五千户,彭恺、孟叔、李建食四千二百户,王成、张贤、史泛、马国、王道、李元、杨佗、陈予、赵封、李刚食四千户,魏猛食二千户,苗光食千户:是为十九侯,加赐车马、金银、钱帛各有差;李闰以先不豫谋,故不封。擢孙程为骑都尉。初,程等入章台门,苗光独不入。诏书录功臣,令王康疏名,康诈疏光入章台门。光未受符策,心不自安,诣黄门令自告。有司奏康、光欺诈主上;诏书勿问。以将作大匠来历为卫尉。祋讽、刘玮、闾丘弘等先卒,皆拜其子为郎。硃伥、施延、陈光、赵代皆见拔用,后至公卿。征王男、邴吉家属还京师,厚加赏赐。帝之见废也,监太子家小黄门籍建、傅高梵、长秋长赵熹、丞良贺、药长夏珍皆坐徙朔方;帝即位,并擢为中常侍。
chū, yán xiǎn pì cuī yīn zhī zǐ yuàn wèi lì, yuàn yǐ běi xiāng hòu lì bù yǐ zhèng, zhī xiǎn jiāng bài, yù shuō lìng fèi lì, ér xiǎn rì chén zuì, bù néng dé jiàn, nǎi wèi zhǎng shǐ chén chán yuē:" zhōng cháng shì jiāng jīng děng huò gǔ xiān dì, fèi chù zhèng tǒng, fú lì shū niè. shǎo dì jí wèi, fā bìng miào zhōng, zhōu bó zhī zhēng, yú sī fù jiàn. jīn yù yǔ jūn gòng qiú jiàn shuō jiāng jūn, bái tài hòu, shōu jīng děng, fèi shǎo dì, yǐn lì jì yīn wáng, bì shàng dàng tiān xīn, xià hé rén wàng, yī huò zhī gōng bù xià xí ér lì, zé jiāng jūn xiōng dì chuán zuò yú wú qióng ruò jù wéi tiān yì, jiǔ kuàng shén qì, zé jiāng yǐ wú zuì bìng gū yuán è. cǐ suǒ wèi huò fú zhī huì, fēn gōng zhī shí yě." chán yóu yù wèi gǎn cóng. huì xiǎn bài, yuàn zuò bèi chì mén shēng sū zhī yù shàng shū yán zhuàng, yuàn jù zhǐ zhī. shí chén chán wèi sī lì xiào wèi, zhào yuàn wèi yuē:" dì tīng zhī shàng shū, chán qǐng wèi zhī zhèng." yuàn yuē:" cǐ pì yóu ér qiè píng yǔ ěr, yuàn shǐ jūn wù fù chū kǒu." suì cí guī, bù fù yīng zhōu jùn mìng.
初,阎显辟崔骃之子瑗为吏,瑗以北乡侯立不以正,知显将败,欲说令废立,而显日沉醉,不能得见,乃谓长史陈禅曰:“中常侍江京等惑蛊先帝,废黜正统,扶立疏孽。少帝即位,发病庙中,周勃之征,于斯复见。今欲与君共求见说将军,白太后,收京等,废少帝,引立济阴王,必上当天心,下合人望,伊、霍之功不下席而立,则将军兄弟传祚于无穷;若拒违天意,久旷神器,则将以无罪并辜元恶。此所谓祸福之会,分功之时也。”禅犹豫未敢从。会显败,瑗坐被斥;门生苏祗欲上书言状,瑗遽止之。时陈禅为司隶校尉,召瑗谓曰:“弟听祗上书,禅请为之证。”瑗曰:“此譬犹儿妾屏语耳,愿使君勿复出口。”遂辞归,不复应州郡命。
jǐ mǎo, yǐ zhū wáng lǐ zàng běi xiāng hòu.
己卯,以诸王礼葬北乡侯。
sī kōng liú shòu yǐ ē fù è nì, pì zhào fēi qí rén, cè miǎn.
司空刘授以阿附恶逆,辟召非其人,策免。
shí èr yuè, jiǎ shēn, yǐ shào fǔ hé nán táo dūn wèi sī kōng.
十二月,甲申,以少府河南陶敦为司空。
yáng zhèn mén shēng yú fàng chén yì yì quē zhuī sòng zhèn shì zhào chú zhèn èr zi wèi láng, zèng qián bǎi wàn, yǐ lǐ gǎi zàng yú huá yīn tóng tíng, yuǎn jìn bì zhì. yǒu dà niǎo gāo zhàng yú jí zhèn sàng qián, jùn yǐ zhuàng shàng. dì gǎn zhèn zhōng zhí, zhào fù yǐ zhōng láo jù cí zhī. yì láng chén chán yǐ wéi:" yán tài hòu yǔ dì wú mǔ zǐ ēn, yí xǐ bié guǎn, jué cháo jiàn," qún chén yì zhě xián yǐ wéi yí. sī tú yuàn rǔ nán zhōu jǔ wèi lǐ hé yuē:" xī gǔ sǒu cháng yù shā shùn, shùn shì zhī yú jǐn zhèng wǔ jiāng móu shā zhuāng gōng, zhuāng gōng shì zhī huáng quán, qín shǐ huáng yuàn mǔ shī xíng, jiǔ ér gé jué, hòu gǎn yǐng kǎo shū máo jiāo zhī yán, fù xiū zǐ dào shū chuán měi zhī. jīn zhū yán xīn zhū, tài hòu yōu zài lí gōng, ruò bēi chóu shēng jí, yī dàn bù yú, zhǔ shàng jiàng hé yǐ lìng yú tiān xià! rú cóng chán yì, hòu shì guī jiù míng gōng. yí mì biǎo cháo tíng, lìng fèng tài hòu, lǜ qún chén cháo jìn rú jiù, yǐ yàn tiān xīn, yǐ dá rén wàng!" hé jí shàng shū chén zhī.
杨震门生虞放、陈翼诣阙追讼震事;诏除震二子为郎,赠钱百万,以礼改葬于华阴潼亭,远近毕至。有大鸟高丈馀集震丧前,郡以状上。帝感震忠直,诏复以中牢具祠之。议郎陈禅以为:“阎太后与帝无母子恩,宜徙别馆,绝朝见,”群臣议者咸以为宜。司徒掾汝南周举谓李郃曰:“昔瞽瞍常欲杀舜,舜事之逾谨;郑武姜谋杀庄公,庄公誓之黄泉,秦始皇怨母失行,久而隔绝,后感颍考叔、茅焦之言,复修子道;书传美之。今诸阎新诛,太后幽在离宫,若悲愁生疾,一旦不虞,主上将何以令于天下!如从禅议,后世归咎明公。宜密表朝廷,令奉太后,率群臣朝觐如旧,以厌天心,以答人望!”郃即上疏陈之。
xiào hé huáng dì shàng
孝和皇帝上
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn yuán nián bǐng yín, gōng yuán yī èr liù nián strong
孝安皇帝下永建元年(丙寅,公元一二六年)
chūn, zhēng yuè, dì cháo tài hòu yú dōng gōng, tài hòu yì nǎi ān.
春,正月,帝朝太后于东宫,太后意乃安。
jiǎ yín, shè tiān xià.
甲寅,赦天下。
xīn wèi, huáng tài hòu yán shì bēng.
辛未,皇太后阎氏崩。
xīn sì, tài fù féng shí tài wèi liú xī yǐ ā dǎng quán guì miǎn. sī tú lǐ hé bà.
辛巳,太傅冯石、太尉刘熹以阿党权贵免。司徒李郃罢。
èr yuè, jiǎ shēn, zàng ān sī huáng hòu.
二月,甲申,葬安思皇后。
bǐng xū, yǐ tài cháng huán yān wèi tài fù dà hóng lú jīng zhào zhū chǒng wèi tài wèi, cān lù shàng shū shì cháng lè shào fǔ zhū chāng wèi sī tú.
丙戌,以太常桓焉为太傅;大鸿胪京兆硃宠为太尉,参录尚书事;长乐少府硃伥为司徒。
fēng shàng shū guō zhèn wèi dìng yǐng hóu.
封尚书郭镇为定颍侯。
lǒng xī zhōng qiāng fǎn, xiào wèi mǎ xián jī zhī, zhàn yú lín táo, zhǎn shǒu qiān yú jí, qiāng zhòng jiē jiàng yóu shì liáng zhōu fù ān.
陇西钟羌反,校尉马贤击之,战于临洮,斩首千馀级,羌众皆降;由是凉州复安。
liù yuè, jǐ hài, fēng jǐ nán jiǎn wáng cuò zi xiǎn wèi jǐ nán wáng.
六月,己亥,封济南简王错子显为济南王。
qiū, qī yuè, gēng wǔ, yǐ wèi wèi lái lì wèi chē qí jiāng jūn.
秋,七月,庚午,以卫尉来历为车骑将军。
bā yuè, xiān bēi kòu dài jùn, tài shǒu lǐ chāo zhàn mò.
八月,鲜卑寇代郡,太守李超战殁。
sī lì xiào wèi yú xǔ dào guān shù yuè, zòu féng shí liú xī, miǎn zhī, yòu hé zòu zhōng cháng shì chéng huáng chén bǐng mèng shēng lǐ rùn děng, bǎi guān cè mù, hào wèi kē kè. sān gōng hé zòu:" xǔ shèng xià duō jū xì wú gū, wèi lì mín huàn." xǔ shàng shū zì sòng yuē:" fǎ jìn zhě, sú zhī dī fáng xíng fá zhě, mín zhī xián pèi. jīn zhōu yuē rèn jùn, jùn yuē rèn xiàn, gèng xiāng wěi yuǎn, bǎi xìng yuàn qióng yǐ gǒu róng wèi xián, jǐn jié wèi yú. chén suǒ fā jǔ, zāng zuì fēi yī. sān fǔ kǒng wèi chén suǒ zòu, suì jiā wū zuì. chén jiāng cóng shǐ yú sǐ, jí yǐ shī jiàn ěr!" dì shěng qí zhāng, nǎi bù zuì xǔ. zhōng cháng shì zhāng fáng mài nòng quán shì, qǐng tuō shòu qǔ xǔ àn zhī, lǚ qǐn bù bào. xǔ bù shèng qí fèn, nǎi zì xì tíng wèi, zòu yán yuē:" xī xiào ān huáng dì rèn yòng fán fēng, jiāo luàn dí tǒng, jǐ wáng shè jì. jīn zhě zhāng fáng fù nòng wēi bǐng, guó jiā zhī huò jiāng zhòng zhì yǐ. chén bù rěn yǔ fáng tóng cháo, jǐn zì xì yǐ wén, wú lìng chén xí yáng zhèn zhī jī!" shū zòu, fáng liú tì sù dì, xǔ zuò lùn shū zuǒ xiào fáng bì yù hài zhī, èr rì zhī zhōng, chuán kǎo sì yù. yù lì quàn xǔ zì yǐn, xǔ yuē:" níng fú ōu dāo yǐ shì yuǎn jìn! yīn wū zì shā, shì fēi shú biàn xié!" fú yáng hóu sūn chéng zhù ā hóu zhāng xián xiàng lǜ qǐ jiàn, chéng yuē:" bì xià shǐ yǔ wò děng zào shì zhī shí, cháng jí jiān chén, zhī qí qīng guó. jīn zhě jí wèi ér fù zì wèi, hé yǐ fēi xiān dì hū! sī lì xiào wèi yú xǔ wèi bì xià jìn zhōng, ér gèng bèi jū xì cháng shì zhāng fáng zāng zuì míng zhèng, fǎn gòu zhōng liáng. jīn kè xīng shǒu yǔ lín, qí zhàn gōng zhōng yǒu jiān chén yí jí shōu fáng sòng yù, yǐ sāi tiān biàn." shí fáng lì zài dì hòu, chéng chì fáng yuē:" jiān chén zhāng fáng, hé bù xià diàn!" fáng bù dé yǐ, qū jiù dōng xiāng. chéng yuē:" bì xià jí shōu fáng, wú lìng cóng ā mǔ qiú qǐng!" dì wèn zhū shàng shū, shàng shū jiǎ lǎng sù yǔ fáng shàn, zhèng xǔ zhī zuì dì yí yān, wèi chéng yuē:" qiě chū, wú fāng sī zhī!" yú shì xǔ zi yǐ yǔ mén shēng bǎi yú rén, jǔ fān hòu zhōng cháng shì gāo fàn chē, kòu tóu liú xiě, sù yán wǎng zhuàng. fàn rù yán zhī, fáng zuò xǐ biān, jiǎ lǎng děng liù rén huò sǐ huò chù jí rì shè chū xǔ. chéng fù shàng shū chén xǔ yǒu dà gōng, yǔ shén qiè jī. dì gǎn wù, fù zhēng bài yì láng shù rì, qiān shàng shū pú yè. xǔ shàng shū jiàn yì láng nán yáng zuǒ xióng yuē:" chén jiàn fāng jīn gōng qīng yǐ xià, lèi duō gǒng mò, yǐ shù ēn wèi xián, jǐn jié wèi yú, zhì xiāng jiè yuē:' bái bì bù kě wèi, róng róng duō hòu fú.' fú jiàn yì láng zuǒ xióng, yǒu wáng chén jiǎn jiǎn zhī jié, yí zhuó zài hóu shé zhī guān, bì yǒu guó bì zhī yì." yóu shì bài xióng shàng shū.
司隶校尉虞诩到官数月,奏冯石、刘熹,免之,又劾奏中常侍程璜、陈秉、孟生、李闰等,百官侧目,号为苛刻。三公劾奏:“诩盛夏多拘系无辜,为吏民患。”诩上书自讼曰:“法禁者,俗之堤防;刑罚者,民之衔辔。今州曰任郡,郡曰任县,更相委远,百姓怨穷;以苟容为贤,尽节为愚。臣所发举,臧罪非一。三府恐为臣所奏,遂加诬罪。臣将从史鱼死,即以尸谏耳!”帝省其章,乃不罪诩。中常侍张防卖弄权势,请托受取;诩案之,屡寝不报。诩不胜其愤,乃自系廷尉,奏言曰:“昔孝安皇帝任用樊丰,交乱嫡统,几亡社稷。今者张防复弄威柄,国家之祸将重至矣。臣不忍与防同朝,谨自系以闻,无令臣袭杨震之迹!”书奏,防流涕诉帝,诩坐论输左校;防必欲害之,二日之中,传考四狱。狱吏劝诩自引,诩曰:“宁伏欧刀以示远近!喑呜自杀,是非孰辨邪!”浮阳侯孙程、祝阿侯张贤相率乞见,程曰:“陛下始与卧等造事之时,常疾奸臣,知其倾国。今者即位而复自为,何以非先帝乎!司隶校尉虞诩为陛下尽忠,而更被拘系;常侍张防臧罪明正,反构忠良。今客星守羽林,其占宫中有奸臣;宜急收防送狱,以塞天变。”时防立在帝后,程叱防曰:“奸臣张防,何不下殿!”防不得已,趋就东箱。程曰:“陛下急收防,无令从阿母求请!”帝问诸尚书,尚书贾朗素与防善,证诩之罪;帝疑焉,谓程曰:“且出,吾方思之!”于是诩子顗与门生百馀人,举幡候中常侍高梵车,叩头流血,诉言枉状。梵入言之,防坐徙边,贾朗等六人或死或黜;即日赦出诩。程复上书陈诩有大功,语甚切激。帝感悟,复征拜议郎;数日,迁尚书仆射。诩上疏荐议郎南阳左雄曰:“臣见方今公卿以下,类多拱默,以树恩为贤,尽节为愚,至相戒曰:‘白璧不可为,容容多后福。’伏见议郎左雄,有王臣蹇蹇之节,宜擢在喉舌之官,必有国弼之益。”由是拜雄尚书。
fú yáng hóu sūn chéng děng huái biǎo shàng diàn zhēng gōng, dì nù. yǒu sī hé zòu" chéng děng yú luàn bèi nì, wáng guó děng jiē yǔ chéng dǎng, jiǔ liú jīng dū, yì qí jiāo zì." dì nǎi miǎn chéng děng guān, xī xǐ fēng yuǎn xiàn. yīn yí shí jiǔ hóu jiù guó, chì luò yáng lìng cù qī fā yí. sī tú yuàn zhōu jǔ shuō zhū chāng yuē:" cháo tíng zài xī zhōng xià shí, fēi sūn chéng děng qǐ lì! jīn wàng qí dà dé, lù qí xiǎo guò. rú dào lù yāo zhé, dì yǒu shā gōng chén zhī jī. jí jīn wèi qù, yí jí biǎo zhī! chāng yuē:" jīn zhào zhǐ fāng nù, wú dú biǎo cǐ, bì zhì zuì qiǎn." jǔ yuē:" míng gōng nián guò bā shí, wèi wèi tái fǔ, bù yú jīn shí jié zhōng bào guó, xī shēn ān, yù yǐ hé qiú! lù wèi suī quán, bì xiàn nìng xié zhī jī jiàn ér huò zuì, yóu yǒu zhōng zhēn zhī míng. ruò jǔ yán bù zú cǎi, qǐng cóng cǐ cí!" chāng nǎi biǎo jiàn, dì guǒ cóng zhī. chéng xǐ fēng yí chéng hóu, dào guó, yuàn hèn huì duì, fēng hái yìn shòu fú cè, wáng guī jīng shī, wǎng lái shān zhōng. zhào shū zhuī qiú, fù gù jué tǔ, cì chē mǎ yī wù, qiǎn hái guó.
浮阳侯孙程等怀表上殿争功,帝怒。有司劾奏“程等于乱悖逆,王国等皆与程党,久留京都,益其骄恣。”帝乃免程等官,悉徙封远县。因遗十九侯就国,敕洛阳令促期发遗。司徒掾周举说硃伥曰:“朝廷在西钟下时,非孙程等岂立!今忘其大德,录其小过。如道路夭折,帝有杀功臣之讥。及今未去,宜急表之!伥曰:“今诏指方怒,吾独表此,必致罪谴。”举曰:“明公年过八十,位为台辅,不于今时竭忠报国,惜身安,欲以何求!禄位虽全,必陷佞邪之机;谏而获罪,犹有忠贞之名。若举言不足采,请从此辞!”伥乃表谏,帝果从之。程徙封宜城侯,到国,怨恨恚怼,封还印绶、符策,亡归京师,往来山中。诏书追求,复故爵土,赐车马、衣物,遣还国。
dōng, shí yuè, dīng hài, sī kōng táo dūn miǎn.
冬,十月,丁亥,司空陶敦免。
shuò fāng yǐ xī, zhàng sāi duō huài, xiān bēi yīn cǐ shù qīn nán xiōng nú chán yú yōu kǒng, shàng shū qǐ xiū fù zhàng sāi. gēng yín, zhào:" lí yáng yíng bīng chū tún zhōng shān běi jiè lìng yuán biān jùn zēng zhì bù bīng, liè tún sāi xià, jiào xí zhàn shè."
朔方以西,障塞多坏,鲜卑因此数侵南匈奴;单于忧恐,上书乞修复障塞。庚寅,诏:“黎阳营兵出屯中山北界;令缘边郡增置步兵,列屯塞下,教习战射。”
yǐ tíng wèi zhāng hào wèi sī kōng.
以廷尉张皓为司空。
bān yǒng gèng lì chē shī hòu bù gù wáng zǐ jiā tè nú wèi wáng. yǒng yòu shǐ bié xiào zhū zhǎn dōng qiě mí wáng, yì gèng lì qí zhǒng rén wéi wáng yú shì chē shī liù guó xī píng. yǒng suì fā zhū guó bīng jī xiōng nú, hū xián wáng wáng zǒu, qí zhòng èr wàn yú rén jiē jiàng. shēng de chán yú rén xiōng, yǒng shǐ jiā tè nú shǒu zhǎn zhī, yǐ jié chē shī xiōng nú zhī xì. běi chán yú zì jiāng wàn yú qí rù hòu bù, zhì jīn qiě gǔ yǒng shǐ jiǎ sī mǎ cáo jùn jiù zhī, chán yú yǐn qù, jùn zhuī zhǎn qí guì rén gǔ dōu hóu. yú shì hū yǎn wáng suì xǐ jū kū wú hé shàng, shì hòu chē shī wú fù lǔ jī.
班勇更立车师后部故王子加特奴为王。勇又使别校诛斩东且弥王,亦更立其种人为王;于是车师六国悉平。勇遂发诸国兵击匈奴,呼衔王亡走,其众二万馀人皆降。生得单于人兄,勇使加特奴手斩之,以结车师、匈奴之隙。北单于自将万馀骑入后部,至金且谷;勇使假司马曹俊救之,单于引去,俊追斩其贵人骨都侯。于是呼衍王遂徙居枯梧河上,是后车师无复虏迹。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn èr nián dīng mǎo, gōng yuán yī èr qī nián strong
孝安皇帝下永建二年(丁卯,公元一二七年)
chūn, zhēng yuè, zhōng láng jiàng zhāng guó yǐ nán chán yú bīng jī xiān bēi qí zhì jiān, pò zhī. èr yuè, liáo dōng xiān bēi kòu liáo dōng xuán tú wū huán xiào wèi gěng yè fā yuán biān zhū jùn bīng jí wū huán chū sài jī zhī, zhǎn huò shén zhòng xiān bēi sān wàn rén yì liáo dōng jiàng.
春,正月,中郎将张国以南单于兵击鲜卑其至鞬,破之。二月,辽东鲜卑寇辽东玄菟;乌桓校尉耿晔发缘边诸郡兵及乌桓出塞击之,斩获甚众;鲜卑三万人诣辽东降。
sān yuè, hàn.
三月,旱。
chū, dì mǔ lǐ shì yì zài luò yáng běi, dì chū bù zhī zhì shì, zuǒ yòu bái zhī, dì nǎi fā āi, qīn dào yì suǒ, gèng yǐ lǐ bìn. liù yuè, yǐ yǒu, zhuī shì wèi gōng mǐn huáng hòu, zàng yú gōng líng zhī běi.
初,帝母李氏瘗在洛阳北,帝初不知;至是,左右白之,帝乃发哀,亲到瘗所,更以礼殡。六月,乙酉,追谥为恭愍皇后,葬于恭陵之北。
xī yù chéng guō zhū guó jiē fú yú hàn, wéi yān qí wáng yuán mèng wèi jiàng, bān yǒng zòu qǐng gōng zhī. yú shì qiǎn dūn huáng tài shǒu zhāng lǎng jiāng hé xī sì jùn bīng sān qiān rén pèi yǒng, yīn fā zhū guó bīng sì wàn yú rén fēn wéi liǎng dào jī zhī. yǒng cóng nán dào, lǎng cóng běi dào, yuē qī jù zhì yān qí. ér lǎng xiān yǒu zuì, yù jiǎo gōng zì shú, suì xiān qī zhì jué lí guān, qiǎn sī mǎ jiāng bīng qián zhàn, huò shǒu lǔ èr qiān yú rén, yuán mèng jù zhū, nì qiǎn shǐ qǐ xiáng. zhāng lǎng jìng rù yān qí, shòu xiáng ér hái. lǎng dé miǎn zhū, yǒng yǐ hòu qī zhēng, xià yù, miǎn.
西域城郭诸国皆服于汉,唯焉耆王元孟未降,班勇奏请攻之。于是遣敦煌太守张朗将河西四郡兵三千人配勇,因发诸国兵四万馀人分为两道击之。勇从南道,朗从北道,约期俱至焉耆。而朗先有罪,欲徼功自赎,遂先期至爵离关,遣司马将兵前战,获首虏二千馀人,元孟惧诛,逆遣使乞降。张朗径入焉耆,受降而还。朗得免诛,勇以后期征,下狱,免。
qiū, qī yuè, jiǎ xū shuò, rì yǒu shí zhī.
秋,七月,甲戌朔,日有食之。
rén wǔ, tài wèi zhū chǒng sī tú zhū chāng miǎn. gēng zǐ, yǐ tài cháng liú guāng wèi tài wèi lù shàng shū shì, guāng lù xūn rǔ nán xǔ jìng wèi sī tú. guāng, jǔ zhī dì yě. jìng shì yú hé ān zhī jiān, dāng dòu dèng yán shì zhī shèng, wú suǒ qū náo sān jiā jì bài, shì dài fū duō rǎn wū zhě, dú wú bàng yán jí yú jìng, dāng shì yǐ cǐ guì zhī.
壬午,太尉硃宠、司徒硃伥免。庚子,以太常刘光为太尉、录尚书事,光禄勋汝南许敬为司徒。光,矩之弟也。敬仕于和、安之间,当窦、邓、阎氏之盛,无所屈挠;三家既败,士大夫多染污者,独无谤言及于敬,当世以此贵之。
chū, nán yáng fán yīng, shǎo yǒu xué xíng, míng zhù hǎi nèi, xiàn yú hú shān zhī yáng, zhōu jùn qián hòu lǐ qǐng, bù yīng gōng qīng jǔ xián liáng fāng zhèng yǒu dào, jiē bù xíng ān dì cì cè shū zhēng zhī, bù fù. shì suì, dì fù yǐ cè shū xuán xūn, bèi lǐ zhēng yīng, yīng gù cí jí dǔ. zhào qiè zé jùn xiàn, jià zài shàng dào. yīng bù dé yǐ, dào jīng, chēng jí bù kěn qǐ qiáng yú rù diàn, yóu bù néng qū. dì shǐ chū jiù tài yī yǎng jí, yuè zhì yáng jiǔ. qí hòu dì nǎi wèi yīng shè tán, lìng gōng chē lìng dǎo, shàng shū fèng yǐn, cì jǐ zhàng, dài yǐ shī fū zhī lǐ, yán wèn dé shī, bài wǔ guān zhōng láng jiàng. shù yuè, yīng chēng jí dǔ zhào yǐ wéi guāng lù dài fu, cì gào guī, lìng zài suǒ sòng gǔ, yǐ suì shí zhì niú jiǔ. yīng cí wèi bù shòu, yǒu zhào pì zhǐ, wù tīng. yīng chū bèi zhào mìng, zhòng jiē yǐ wéi bì bù jiàng zhì. nán jùn wáng yì sù yǔ yīng shàn, yīn yǔ qí shū, duō yǐn gǔ pì yù, quàn shǐ jiù pìn. yīng shùn yì yì ér zhì jí hòu yìng duì wú qí móu shēn cè, tán zhě yǐ wéi shī wàng. hé nán zhāng kǎi yǔ yīng jù zhēng, wèi yīng yuē:" tiān xià yǒu èr dào, chū yǔ chù yě. wú qián yǐ zi zhī chū, néng fǔ shì jūn yě, jì sī mín yě. ér zi shǐ yǐ bù zī zhī shēn, nù wàn shèng zhī zhǔ, jí qí xiǎng shòu jué lù, yòu bù wén kuāng jiù zhī shù, jìn tuì wú suǒ jù yǐ."
初,南阳樊英,少有学行,名著海内,陷于壶山之阳,州郡前后礼请,不应;公卿举贤良、方正、有道,皆不行;安帝赐策书征之,不赴。是岁,帝复以策书、玄纁,备礼征英,英固辞疾笃。诏切责郡县,驾载上道。英不得已,到京,称疾不肯起;强舆入殿,犹不能屈。帝使出就太医养疾,月致羊酒。其后帝乃为英设坛,令公车令导,尚书奉引,赐几、杖,待以师傅之礼,延问得失,拜五官中郎将。数月,英称疾笃;诏以为光禄大夫,赐告归,令在所送谷,以岁时致牛酒。英辞位不受,有诏譬旨,勿听。英初被诏命,众皆以为必不降志。南郡王逸素与英善,因与其书,多引古譬谕,劝使就聘。英顺逸议而至;及后应对无奇谋深策,谈者以为失望。河南张楷与英俱征,谓英曰:“天下有二道,出与处也。吾前以子之出,能辅是君也,济斯民也。而子始以不訾之身,怒万乘之主,及其享受爵禄,又不闻匡救之术,进退无所据矣。”
chén guāng yuē: gǔ zhī jūn zǐ, bāng yǒu dào zé shì, bāng wú dào zé yǐn. yǐn fēi jūn zǐ zhī suǒ yù yě. rén mò jǐ zhī ér dào bù de xíng, qún xié gòng chǔ ér hài jiāng jí shēn, gù shēn cáng yǐ bì zhī. wáng zhě jǔ yì mín, yáng zè lòu, gù wèi qí yǒu yì yú guó jiā, fēi yǐ xùn shì sú zhī ěr mù yě. shì gù yǒu dào dé zú yǐ zūn zhǔ, zhì néng zú yǐ bì mín, pī hè huái yù, shēn cáng bù shì, zé wáng zhě dāng jǐn lǐ yǐ zhì zhī, qū tǐ yǐ xià zhī, xū xīn yǐ fǎng zhī, kè jǐ yǐ cóng zhī, rán hòu néng lì zé shī yú sì biǎo, gōng liè gé yú shàng xià. gài qǔ qí dào bù qǔ qí rén, wù qí shí bù wù qí míng yě.
臣光曰:古之君子,邦有道则仕,邦无道则隐。隐非君子之所欲也。人莫己知而道不得行,群邪共处而害将及身,故深藏以避之。王者举逸民,扬仄陋,固为其有益于国家,非以徇世俗之耳目也。是故有道德足以尊主,智能足以庇民,被褐怀玉,深藏不市,则王者当尽礼以致之,屈体以下之,虚心以访之,克己以从之,然后能利泽施于四表,功烈格于上下。盖取其道不取其人,务其实不务其名也。
qí huò lǐ bèi ér bù zhì, yì qín ér bù qǐ, zé gū nèi zì xún shěng ér bù gǎn qiáng zhì qí rén, yuē: qǐ wú dé zhī báo ér bù zú mù hū? zhèng zhī luàn ér bù kě fǔ hū? qún xiǎo zài cháo ér bù gǎn jìn hū? chéng xīn bù zhì ér yōu qí yán zhī bù yòng hū? hé xián zhě zhī bù wǒ cóng yě? gǒu qí dé yǐ hòu yǐ, zhèng yǐ zhì yǐ, qún xiǎo yuǎn yǐ, chéng xīn zhì yǐ, bǐ jiāng kòu hūn yǐ zì shòu, yòu ān yǒu qín qiú ér bù zhì zhě zāi! xún zǐ yuē:" yào chán zhě, wù zài míng qí huǒ, zhèn qí mù ér yǐ huǒ bù míng, suī zhèn qí mù, wú yì yě. jīn rén zhǔ yǒu néng míng qí dé, zé tiān xià guī zhī, ruò chán zhī guī míng huǒ yě." huò zhě rén zhǔ chǐ bù néng zhì, nǎi zhì yòu zhī yǐ gāo wèi, xié zhī yǐ yán xíng. shǐ bǐ chéng jūn zǐ xié, zé wèi fēi suǒ tān, xíng fēi suǒ wèi, zhōng bù kě dé ér zhì yě kě zhì zhě, jiē tān wèi wèi xíng zhī rén yě, wū zú guì zāi! ruò nǎi xiào dì zhe yú jiā tíng, xíng yì lóng yú xiāng qū, lì bù gǒu qǔ, shì bù gǒu jìn, jié jǐ ān fèn, yōu yóu zú suì, suī bù zú yǐ zūn zhǔ bì mín, shì yì qīng xiū zhī jí shì yě. wáng zhě dāng bāo yōu ān yǎng, bǐ suì qí zhì. ruò xiào zhāo zhī dài hán fú, guāng wǔ zhī yù zhōu dǎng, yǐ lì lián chǐ, měi fēng sú, sī yì kě yǐ, gù bù dàng rú fàn shēng zhī dǐ huǐ, yòu bù kě rú zhāng kǎi zhī zé wàng yě. zhì yú shì wěi yǐ yāo yù, diào qí yǐ jīng sú, bù shí jūn lù ér zhēng tú gū zhī lì, bù shòu xiǎo guān ér guī qīng xiàng zhī wèi, míng yǔ shí fǎn, xīn yǔ jī wéi, sī nǎi huá shì shǎo zhèng mǎo zhī liú, qí dé miǎn yú shèng wáng zhī zhū xìng yǐ, shàng hé pìn zhào zhī yǒu zāi!
其或礼备而不至,意勤而不起,则姑内自循省而不敢强致其人,曰:岂吾德之薄而不足慕乎?政之乱而不可辅乎?群小在朝而不敢进乎?诚心不至而忧其言之不用乎?何贤者之不我从也?苟其德已厚矣,政已治矣,群小远矣,诚心至矣,彼将扣阍以自售,又安有勤求而不至者哉!荀子曰:“耀蝉者,务在明其火,振其木而已;火不明,虽振其木,无益也。今人主有能明其德,则天下归之,若蝉之归明火也。”或者人主耻不能致,乃至诱之以高位,胁之以严刑。使彼诚君子邪,则位非所贪,刑非所畏,终不可得而致也;可致者,皆贪位畏刑之人也,乌足贵哉!若乃孝弟著于家庭,行谊隆于乡曲,利不苟取,仕不苟进,洁己安分,优游卒岁,虽不足以尊主庇民,是亦清修之吉士也。王者当褒优安养,俾遂其志。若孝昭之待韩福,光武之遇周党,以励廉耻,美风俗,斯亦可矣,固不当如范升之诋毁,又不可如张楷之责望也。至于饰伪以邀誉,钓奇以惊俗,不食君禄而争屠沽之利,不受小官而规卿相之位,名与实反,心与迹违,斯乃华士、少正卯之流,其得免于圣王之诛幸矣,尚何聘召之有哉!
shí yòu zhēng guǎng hàn yáng hòu jiāng xià huáng qióng. qióng, xiāng zhī zǐ yě. hòu jì zhì, yù chén hàn yǒu sān bǎi wǔ shí nián zhī è yǐ wéi jiè, bài yì láng. qióng jiāng zhì, lǐ gù yǐ shū nì yí zhī yuē:" jūn zǐ wèi bó yí ài, liǔ xià huì bù gōng. bù yí bù huì, kě fǒu zhī jiān, shèng xián jū shēn zhī suǒ zhēn yě. chéng suì yù zhěn shān qī gǔ, nǐ jī cháo yóu, sī zé kě yǐ ruò dāng fǔ zhèng jì mín, jīn qí shí yě. zì shēng mín yǐ lái, shàn zhèng shǎo ér luàn sú duō, bì dài yáo shùn zhī jūn, cǐ wèi shì xíng qí zhì zhōng wú shí yǐ. cháng wén yǔ yuē:' yáo yáo zhě yì quē, jiǎo jiǎo zhě yì wū.' shèng míng zhī xià, qí shí nán fù. jìn lǔ yáng fán jūn bèi zhēng, chū zhì, cháo tíng shè tán xí, yóu dài shén míng, suī wú dà yì, ér yán xíng suǒ shǒu, yì wú suǒ quē ér huǐ bàng bù liú, yìng shí shé jiǎn zhě, qǐ fēi guān tīng wàng shēn, shēng míng tài shèng hū! shì gù sú lùn jiē yán' chǔ shì chún dào xū shēng'. yuàn xiān shēng hóng cǐ yuǎn mó, lìng zhòng rén tàn fú, yī xuě cǐ yán ěr!" qióng zhì, bài yì láng, shāo qiān shàng shū pú yè. qióng xī suí fù zài tái gé, xí jiàn gù shì jí hòu jū zhí, dá liàn guān cáo, zhēng yì cháo táng, mò néng kàng duó. shù shàng shū yán shì, shàng pō cǎi yòng zhī.
时又征广汉杨厚、江夏黄琼。琼,香之子也。厚既至,豫陈汉有三百五十年之厄以为戒,拜议郎。琼将至,李固以书逆遗之曰:“君子谓伯夷隘,柳下惠不恭。不夷不惠,可否之间,圣贤居身之所珍也。诚遂欲枕山栖谷,拟迹巢、由,斯则可矣;若当辅政济民,今其时也。自生民以来,善政少而乱俗多,必待尧、舜之君,此为士行其志终无时矣。常闻语曰:‘峣峣者易缺,皦皦者易污。’盛名之下,其实难副。近鲁阳樊君被征,初至,朝廷设坛席,犹待神明,虽无大异,而言行所守,亦无所缺;而毁谤布流,应时折减者,岂非观听望深,声名太盛乎!是故俗论皆言‘处士纯盗虚声’。愿先生弘此远谟,令众人叹服,一雪此言耳!”琼至,拜议郎,稍迁尚书仆射。琼昔随父在台阁,习见故事;及后居职,达练官曹,争议朝堂,莫能抗夺。数上疏言事,上颇采用之。
lǐ gù, hé zhī zǐ, shǎo hào xué, cháng gǎi yì xìng míng, zhàng cè qū lǘ, fù jí cóng shī, bù yuǎn qiān lǐ, suì jiū lǎn fén jí, wèi shì dà rú. měi dào tài xué, mì rù gōng fǔ, dìng shěng fù mǔ, bù lìng tóng yè zhū shēng zhī qí wèi hé zi yě.
李固,郃之子,少好学,常改易姓名,杖策驱驴,负笈从师,不远千里,遂究览坟籍,为世大儒。每到太学,密入公府,定省父母,不令同业诸生知其为郃子也。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn sān nián wù chén, gōng yuán yī èr bā nián strong
孝安皇帝下永建三年(戊辰,公元一二八年)
chūn, zhēng yuè, bǐng zǐ, jīng shī dì zhèn.
春,正月,丙子,京师地震。
xià, liù yuè, hàn.
夏,六月,旱。
qiū, qī yuè, dīng yǒu, mào líng yuán qǐn zāi.
秋,七月,丁酉,茂陵园寝灾。
jiǔ yuè, xiān bēi kòu yú yáng.
九月,鲜卑寇渔阳。
dōng, shí èr yuè, jǐ hài, tài fù huán yān miǎn. chē qí jiāng jūn lái lì bà.
冬,十二月,己亥,太傅桓焉免。车骑将军来历罢。
nán chán yú bá sǐ, dì xiū lì lì, wèi qù tè ruò shī zhú jiù chán yú.
南单于拔死,弟休利立,为去特若尸逐就单于。
dì xī zhào sūn chéng děng hái jīng shī.
帝悉召孙程等还京师。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn sì nián jǐ sì, gōng yuán yī èr jiǔ nián strong
孝安皇帝下永建四年(己巳,公元一二九年)
chūn, zhēng yuè, bǐng yín, shè tiān xià.
春,正月,丙寅,赦天下。
bǐng zǐ, dì jiā yuán fú.
丙子,帝加元服。
xià, wǔ yuè, rén chén, zhào yuē:" hǎi nèi pō yǒu zāi yì, cháo tíng xiū zhèng, tài guān jiǎn shàn, zhēn wán bù yù. ér guì yáng tài shǒu wén lóng, bù wéi jié zhōng xuān chàng běn cháo, ér yuǎn xiàn dà zhū yǐ qiú xìng mèi, jīn fēng yǐ huán zhī!"
夏,五月,壬辰,诏曰:“海内颇有灾异,朝廷修政,太官减膳,珍玩不御。而桂阳太守文砻,不惟竭忠宣畅本朝,而远献大珠以求幸媚,今封以还之!”
wǔ zhōu yǔ shuǐ.
五州雨水。
qiū, bā yuè, dīng sì, tài wèi liú guāng sī kōng zhāng hào miǎn.
秋,八月,丁巳,太尉刘光、司空张皓免。
shàng shū zhēn shè yú xǔ shàng yán:" ān dìng běi dì shàng jùn, shān chuān xiǎn è, wò yě qiān lǐ, tǔ yí xù mù, shuǐ kě gài cáo. qǐng zāo yuán yuán zhī zāi, zhòng qiāng nèi kuì, jùn xiàn bīng huāng, èr shí yú nián. fū qì wò rǎng zhī ráo, juān zì rán zhī cái, bù kě wèi lì lí hé shān zhī zǔ, shǒu wú xiǎn zhī chù, nán yǐ wéi gù. jīn sān jùn wèi fù, yuán líng dān wài, ér gōng qīng xuǎn nuò, róng tóu guò shēn, zhāng jiě shè nán, dàn jì suǒ fèi, bù tú qí ān. yí kāi shèng tīng, kǎo xíng suǒ zhǎng." jiǔ yuè, zhào fù ān dìng běi dì shàng jùn guī jiù tǔ.
尚书侦射虞诩上言:“安定、北地、上郡,山川险厄,沃野千里,土宜畜牧,水可溉漕。顷遭元元之灾,众羌内溃,郡县兵荒,二十馀年。夫弃沃壤之饶,捐自然之财,不可谓利;离河山之阻,守无险之处,难以为固。今三郡未复,园陵单外,而公卿选懦,容头过身,张解设难,但计所费,不图其安。宜开圣听,考行所长。”九月,诏复安定、北地、上郡归旧土。
guǐ yǒu, yǐ dà hóng lú páng cān wèi tài wèi lù shàng shū shì. tài cháng wáng gōng wèi sī kōng.
癸酉,以大鸿胪庞参为太尉、录尚书事。太常王龚为司空。
dōng, shí yī yuè, gēng chén, sī tú xǔ jìng miǎn.
冬,十一月,庚辰,司徒许敬免。
xiān bēi kòu shuò fāng.
鲜卑寇朔方。
shí èr yuè, sì mǎo, yǐ zōng zhèng hóng nóng liú qí wèi sī tú.
十二月,巳卯,以宗正弘农刘崎为司徒。
shì suì, yú tián wáng fàng qián shā jū mí wáng xìng, zì lì qí zi wèi jū mí wáng, ér qiǎn shǐ zhě gòng xiàn, dūn huáng tài shǒu xú yóu shàng qiú tǎo zhī. dì shè yú tián zuì, lìng guī jū mí guó fàng qián bù kěn.
是岁,于窴王放前杀拘弥王兴,自立其子为拘弥王,而遣使者贡献,敦煌太守徐由上求讨之。帝赦于窴罪,令归拘弥国;放前不肯。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn wǔ nián gēng wǔ, gōng yuán yī sān líng nián strong
孝安皇帝下永建五年(庚午,公元一三零年)
xià, sì yuè, jīng shī hàn.
夏,四月,京师旱。
jīng shī jí jùn guó shí èr huáng.
京师及郡国十二蝗。
dìng yuǎn hóu bān chāo zhī sūn shǐ shàng dì gū yīn chéng gōng zhǔ. zhǔ jiāo yín wú dào shǐ jī fèn nù, fú rèn shā zhǔ. dōng, shí yuè, yǐ hài, shǐ zuò yāo zhǎn, tóng chǎn jiē qì shì.
定远侯班超之孙始尚帝姑阴城公主。主骄淫无道;始积忿怒,伏刃杀主。冬,十月,乙亥,始坐腰斩,同产皆弃市。
strong xiào ān huáng dì xià yǒng jiàn liù nián xīn wèi, gōng yuán yī sān yī nián strong
孝安皇帝下永建六年(辛未,公元一三一年)
chūn, èr yuè, gēng wǔ, hé jiān xiào wáng kāi hōng zi zhèng sì. zhèng ào hěn bù fèng fǎ, dì yǐ shì yù shǐ wú jùn shěn jǐng yǒu qiáng néng, zhuó wèi hé jiān xiāng. jǐng dào guó, yè wáng, wáng bù zhèng fú, jī jù diàn shàng shì láng zàn bài, jǐng zhì bù wéi lǐ, wèn wáng suǒ zài. hǔ bēn yuē:" shì fēi wáng xié!" jǐng yuē:" wáng bù zhèng fú, cháng rén hé bié! jīn xiāng yè wáng, qǐ yè wú lǐ zhě xié!" wáng cán ér gèng fú, jǐng rán hòu bài chū, zhù gōng mén wài, qǐng wáng fù zé zhī yuē:" qián fā jīng shī, bì jiàn shòu zhào, yǐ wáng bù gōng, shǐ xiāng jiǎn dū. zhū jūn kōng shòu jué lù, céng wú xùn dǎo zhī yì!" yīn zòu zhì qí zuì, zhào shū ràng zhèng ér jié zé fù. jǐng yīn bǔ zhū jiān rén, zòu àn qí zuì, shā lù yóu è zhě shù shí rén, chū yuān yù bǎi yú rén. zhèng suì wèi gǎi jié, huǐ guò zì xiū.
春,二月,庚午,河间孝王开薨;子政嗣。政慠很不奉法,帝以侍御史吴郡沈景有强能,擢为河间相。景到国,谒王,王不正服,箕踞殿上;侍郎赞拜,景峙不为礼,问王所在。虎贲曰:“是非王邪!”景曰:“王不正服,常人何别!今相谒王,岂谒无礼者邪!”王惭而更服,景然后拜;出,住宫门外,请王傅责之曰:“前发京师,陛见受诏,以王不恭,使相检督。诸君空受爵禄,曾无训导之义!”因奏治其罪,诏书让政而诘责傅。景因捕诸奸人,奏案其罪,杀戮尤恶者数十人,出冤狱百馀人。政遂为改节,悔过自修。
dì yǐ yī wú gāo yú zhī dì, bàng jìn xī yù, xiōng nú zī zhī yǐ wéi chāo bào sān yuè, xīn hài, fù lìng kāi shè tún tián, rú yǒng yuán shí shì, zhì yī wú sī mǎ yī rén.
帝以伊吾膏腴之地,傍近西域,匈奴资之以为钞暴;三月,辛亥,复令开设屯田,如永元时事,置伊吾司马一人。
chū, ān dì báo yú yì wén, bó shì bù fù jiǎng xí, péng tú xiāng shì dài sàn, xué shè tuí bì, jū wèi yuán shū, huò mù ér ráo shù xīn yì qí xià. jiāng zuò dà jiàng dí pú shàng shū qǐng gèng xiū shàn, yòu jìn hòu xué, dì cóng zhī. qiū, jiǔ yuè, shàn qǐ tài xué, fán suǒ zào gòu èr bǎi sì shí fáng, qiān bā bǎi wǔ shí shì.
初,安帝薄于艺文,博士不复讲习,朋徒相视怠散,学舍颓敝,鞠为园蔬,或牧儿、荛竖薪刈其下。将作大匠翟酺上疏请更修缮,诱进后学,帝从之。秋,九月,缮起太学,凡所造构二百四十房,千八百五十室。
hù wū huán xiào wèi gěng yè qiǎn bīng jī xiān bēi, pò zhī.
护乌桓校尉耿晔遣兵击鲜卑,破之。
hù qiāng xiào wèi hán hào zhuǎn huáng zhōng tún tián zhì liǎng hé jiān, yǐ bī qún qiāng. hào zuò shì zhēng, yǐ zhāng yè tài shǒu mǎ xù dài wéi xiào wèi. liǎng hé jiān qiāng yǐ tún tián jìn zhī, kǒng bì jiàn tú, nǎi jiě chóu zǔ méng, gè zì jǐng bèi xù shàng yí tún tián hái huáng zhōng, qiāng yì nǎi ān.
护羌校尉韩皓转湟中屯田置两河间,以逼群羌。皓坐事征,以张掖太守马续代为校尉。两河间羌以屯田近之,恐必见图,乃解仇诅盟,各自儆备;续上移屯田还湟中,羌意乃安。
dì yù lì huáng hòu, ér guì rén yǒu chǒng zhě sì rén, mò zhī suǒ jiàn, yì yù tàn chóu, yǐ shén dìng xuǎn. shàng shū pú yè nán jùn hú guǎng yǔ shàng shū féng yì guō qián shǐ chǎng shàng shū jiàn yuē:" qiè jiàn zhào shū, yǐ lì hòu shì dà, qiān dà zì zhuān, yù jiǎ zhī chóu cè, jué yí líng shén piān jí suǒ jì, zǔ zōng diǎn gù, wèi cháng yǒu yě. shì shén rèn shì, jì bù bì dāng xián jiù zhí qí rén, yóu fēi dé xuǎn. fū qí yí xíng yú zì rán, xiàn tiān bì yǒu yì biǎo, yí cān liáng jiā, jiǎn qiú yǒu dé, dé tóng yǐ nián, nián jūn yǐ mào jī zhī diǎn jīng, duàn zhī shèng lǜ." dì cóng zhī. gōng huái huáng hòu dì zǐ chéng shì hóu shāng zhī nǚ, xuǎn rù yè tíng wèi guì rén, cháng tè bèi yǐn yù, cóng róng cí yuē:" fū yáng yǐ bó shī wéi dé, yīn yǐ bù zhuān wèi yì. zhōng sī zé bǎi fú suǒ yóu xìng yě. yuàn bì xià sī yún yǔ zhī jūn zé, xiǎo qiè dé miǎn yú zuì." dì yóu shì xián zhī.
帝欲立皇后,而贵人有宠者四人,莫知所建,议欲探筹,以神定选。尚书仆射南郡胡广与尚书冯翊郭虔、史敞上疏谏曰:“窃见诏书,以立后事大,谦大自专,欲假之筹策,决疑灵神;篇籍所记,祖宗典故,未尝有也。恃神任筮,既不必当贤;就值其人,犹非德选。夫歧嶷形于自然,伣天必有异表,宜参良家,简求有德,德同以年,年钧以貌;稽之典经,断之圣虑。”帝从之。恭怀皇后弟子乘氏侯商之女,选入掖庭为贵人,常特被引御,从容辞曰:“夫阳以博施为德,阴以不专为义。《螽斯》则百福所由兴也。愿陛下思云雨之均泽,小妾得免于罪。”帝由是贤之。
strong xiào ān huáng dì xià yáng jiā yuán nián rén shēn, gōng yuán yī sān èr nián strong
孝安皇帝下阳嘉元年(壬申,公元一三二年)
chūn, zhēng yuè, yǐ sì, lì guì rén liáng shì wèi huáng hòu.
春,正月,乙巳,立贵人梁氏为皇后。
jīng shī hàn.
京师旱。
sān yuè, yáng zhōu liù jùn yāo zéi zhāng hé děng kòu sì shí jiǔ xiàn, shā shāng zhǎng lì.
三月,扬州六郡妖贼章河等寇四十九县,杀伤长吏。
gēng yín, shè tiān xià, gǎi yuán.
庚寅,赦天下,改元。
xià, sì yuè, liáng shāng jiā wèi tè jìn qǐng zhī, bài zhí jīn wú.
夏,四月,梁商加位特进;顷之,拜执金吾。
dōng, gěng yè qiǎn wū huán róng mò mó děng chāo jī xiān bēi, dà huò ér hái. xiān bēi fù kòu liáo dōng shǔ guó, gěng yè yí tún liáo dōng wú lǜ chéng yǐ jù zhī.
冬,耿晔遣乌桓戎末魔等钞击鲜卑,大获而还。鲜卑复寇辽东属国,耿晔移屯辽东无虑城以拒之。
shàng shū lìng zuǒ xióng shàng shū yuē:" xī xuān dì yǐ wéi lì shù biàn yì, zé xià bù ān yè jiǔ yú qí shì, zé mín fú jiào huà. qí yǒu zhèng zhì zhě, zhé yǐ xǐ shū miǎn lì, zēng zhì cì jīn, gōng qīng quē zé yǐ cì yòng zhī. shì yǐ lì chēng qí zhí, mín ān qí yè, hàn shì liáng lì, yú zī wèi shèng. jīn diǎn chéng bǎi lǐ, zhuàn dòng wú cháng, gè huái yī qiè, mò lǜ cháng jiǔ. wèi shā hài bù gū wèi wēi fēng, jù liǎn zhěng bàn wèi xián néng yǐ zhì jǐ ān mín wèi liè ruò, fèng fǎ xún lǐ wèi bù zhì. kūn qián zhī lù, shēng yú yá zì fù shī zhī huò, chéng yú xǐ nù. shì mín rú kòu chóu, shuì zhī rú chái hǔ. jiān sī xiàng bèi xiāng wàng, yǔ tóng jí chèn, jiàn fēi bù jǔ, wén è bù chá. guān zhèng yú tíng chuán, zé chéng yú qī yuè yán shàn bù chēng dé, lùn gōng bù jù shí. xū dàn zhě huò yù, jū jiǎn zhě lí huǐ huò yīn zuì ér yǐn gāo, huò sè sī ér qiú míng, zhōu zǎi bù fù, jìng gòng pì zhào, yǒng yuè shēng téng, chāo děng yú pǐ. huò kǎo zòu bǔ àn, ér wáng bù shòu zuì, huì shè xíng lù, fù jiàn xǐ dí, zhū zǐ tóng sè, qīng zhuó bù fēn. gù shǐ jiān huá wǎng làn, qīng hū qù jiù, bài chú rú liú, quē dòng bǎi shù. xiāng guān bù lì, zhí jiàn lù báo, chē mǎ yī fú, yī chū yú mín, lián zhě qǔ zú, tān zhě chōng jiā tè xuǎn héng diào, fēn fēn bù jué, sòng yíng fán fèi, sǔn zhèng shāng mín. hé qì wèi qià, zāi shěng bù xiāo, jiù jiē zài cǐ. chén yú yǐ wéi shǒu xiāng cháng lì huì hé yǒu xiǎn xiào zhě, kě jiù zēng zhì, wù yí xǐ fēi fù mǔ sāng, bù dé qù guān. qí bù cóng fǎ jìn, bù shì wáng mìng, gù zhī zhōng shēn, suī huì shè lìng, bù dé chǐ liè. ruò bèi hé zòu, wáng bù jiù fǎ zhě, xǐ jiā biān jùn, yǐ chéng qí hòu. qí xiāng bù qīn mín zhī lì, jiē yòng rú shēng qīng bái rèn cóng zhèng zhě, kuān qí fù suàn, zēng qí zhì lù lì zhí mǎn suì, zǎi fǔ zhōu jùn nǎi dé pì jǔ. rú cǐ, wēi fú zhī lù sāi, xū wěi zhī duān jué, sòng yíng zhī yì sǔn, fù liǎn zhī yuán xī, xún lǐ zhī lì dé chéng qí huà, lǜ tǔ zhī mín gè níng qí suǒ yǐ." dì gǎn qí yán, fù shēn wú gù qù guān zhī jìn, yòu xià yǒu sī kǎo lì zhì zhēn wěi, xiáng suǒ shī xíng ér huàn guān bù biàn, zhōng bù néng xíng.
尚书令左雄上疏曰:“昔宣帝以为吏数变易,则下不安业;久于其事,则民服教化。其有政治者,辄以玺书勉励,增秩赐金,公卿缺则以次用之。是以吏称其职,民安其业,汉世良吏,于兹为盛。今典城百里,转动无常,各怀一切,莫虑长久。谓杀害不辜为威风,聚敛整办为贤能;以治己安民为劣弱,奉法循理为不治。髡钳之戮,生于睚眦;覆尸之祸,成于喜怒。视民如寇仇,税之如豺虎。监司项背相望,与同疾疢,见非不举,闻恶不察。观政于亭传,责成于期月;言善不称德,论功不据实。虚诞者获誉,拘检者离毁;或因罪而引高,或色斯而求名,州宰不覆,竞共辟召,踊跃升腾,超等逾匹。或考奏捕案,而亡不受罪,会赦行赂,复见洗涤,硃紫同色,清浊不分。故使奸猾枉滥,轻忽去就,拜除如流,缺动百数。乡官、部吏,职贱禄薄,车马衣服,一出于民,廉者取足,贪者充家;特选、横调,纷纷不绝,送迎烦费,损政伤民。和气未洽,灾眚不消,咎皆在此。臣愚以为守相、长吏惠和有显效者,可就增秩,勿移徙;非父母丧,不得去官。其不从法禁,不式王命,锢之终身,虽会赦令,不得齿列。若被劾奏,亡不就法者,徙家边郡,以惩其后。其乡部亲民之吏,皆用儒生清白任从政者,宽其负算,增其秩禄;吏职满岁,宰府州郡乃得辟举。如此,威福之路塞,虚伪之端绝,送迎之役损,赋敛之源息,循理之吏得成其化,率土之民各宁其所矣。”帝感其言,复申无故去官之禁,又下有司考吏治真伪,详所施行;而宦官不便,终不能行。
xióng yòu shàng yán:" kǒng zǐ yuē:' sì shí bù huò', lǐ chēng qiáng shì. qǐng zì jīn, xiào lián nián bù mǎn sì shí, bù dé chá jǔ, jiē xiān yì gōng fǔ, zhū shēng shì jiā fǎ, wén lì kè jiān zòu, fù zhī duān mén, liàn qí xū shí, yǐ guān yì néng, yǐ měi fēng sú. yǒu bù chéng kē lìng zhě, zhèng qí zuì fǎ. ruò yǒu mào cái yì xíng, zì kě bù jū nián chǐ." dì cóng zhī. hú guǎng guō qián shǐ chǎng shàng shū bó zhī yuē:" fán xuǎn jǔ yīn cái, wú jū dìng zhì. liù qí zhī cè, bù chū jīng xué zhèng ā zhī zhèng, fēi bì zhāng zòu gān qí xiǎn yòng, nián guāi qiáng rén zhōng jiǎ yáng shēng, yì zài ruò guàn. qián shì yǐ lái, gòng jǔ zhī zhì, mò huò huí gé. jīn yǐ yī chén zhī yán, chǎn lì jiù zhāng, biàn lì wèi míng, zhòng xīn bù yàn. jiǎo wǎng biàn cháng, zhèng zhī suǒ zhòng, ér bù fǎng tái sī, bù móu qīng shì, ruò shì xià zhī hòu, yì zhě bō yì, yì zhī zé cháo shī qí biàn, tóng zhī zé wáng yán yǐ xíng. chén yú yǐ wéi kě xuān xià bǎi guān, cān qí tóng yì, rán hòu lǎn zé shèng fǒu, xiáng cǎi jué zhōng." dì bù cóng.
雄又上言:“孔子曰:‘四十不惑’,《礼》称强仕。请自今,孝廉年不满四十,不得察举,皆先诣公府,诸生试家法,文吏课笺奏,副之端门,练其虚实,以观异能,以美风俗。有不承科令者,正其罪法。若有茂材异行,自可不拘年齿。”帝从之。胡广、郭虔、史敞上书驳之曰:“凡选举因才,无拘定制。六奇之策,不出经学;郑、阿之政,非必章奏;甘、奇显用,年乖强仁;终、贾扬声,亦在弱冠。前世以来,贡举之制,莫或回革。今以一臣之言,刬戾旧章,便利未明,众心不厌。矫枉变常,政之所重,而不访台司,不谋卿士,若事下之后,议者剥异,异之则朝失其便,同之则王言已行。臣愚以为可宣下百官,参其同异,然后览择胜否,详采厥衷。”帝不从。
xīn mǎo, chū lìng" jùn guó jǔ xiào lián, xiàn nián sì shí yǐ shàng zhū shēng tōng zhāng jù, wén lì néng jiān zòu, nǎi dé yìng xuǎn. qí yǒu mào cái yì xíng, ruò yán yuān zǐ qí, bù jū nián chǐ." jiǔ zhī, guǎng líng suǒ jǔ xiào lián xú shū, nián wèi sì shí. tái láng jí zhī, duì yuē:" zhào shū yuē:' yǒu rú yán huí zǐ qí, bù jū nián chǐ.' shì gù běn jùn yǐ chén chōng xuǎn." láng bù néng qū. zuǒ xióng jí zhī yuē:" xī yán huí wén yī zhī shí, xiào lián wén yī zhī jǐ xié?" shū wú yǐ duì, nǎi bà què zhī. jùn shǒu zuò miǎn.
辛卯,初令“郡国举孝廉,限年四十以上;诸生通章句,文吏能笺奏,乃得应选。其有茂才异行,若颜渊、子奇,不拘年齿。”久之,广陵所举孝廉徐淑,年未四十。台郎诘之,对曰:“诏书曰:‘有如颜回、子奇,不拘年齿。’是故本郡以臣充选。”郎不能屈。左雄诘之曰:“昔颜回闻一知十,孝廉闻一知几邪?”淑无以对,乃罢却之。郡守坐免。
yuán hóng lùn yuē: fū móu shì zuò zhì, yǐ jīng shì xùn wù, bì shǐ kě wèi yě. gǔ zhě sì shí ér shì, fēi wèi dàn guān zhī huì bì jiāng shì nián yě. yǐ wéi kě shì zhī shí zài yú qiáng shèng, gù jǔ qí dà xiàn yǐ wéi mín zhōng. qiě yán yuān zǐ qí, kuàng dài yī yǒu, ér yù yǐ sī wèi gé, qǐ bù piān hū! rán xióng gōng zhí jīng míng, néng shěn hé zhēn wěi, jué zhì xíng zhī. qǐng zhī, hú guǎng chū wèi jì yīn tài shǒu, yǔ zhū jùn shǒu shí yú rén jiē zuò miù jǔ miǎn chù wéi rǔ nán chén fān yǐng chuān lǐ yīng xià pī chén qiú děng sān shí yú rén dé bài láng zhōng. zì shì mù shǒu wèi lì, mò gǎn qīng jǔ. qì yú yǒng jiā, chá xuǎn qīng píng, duō de qí rén.
袁宏论曰:夫谋事作制,以经世训物,必使可为也。古者四十而仕,非谓弹冠之会必将是年也。以为可事之时在于强盛,故举其大限以为民衷。且颜渊、子奇,旷代一有,而欲以斯为格,岂不偏乎!然雄公直精明,能审核真伪,决志行之。顷之,胡广出为济阴太守,与诸郡守十馀人皆坐谬举免黜;唯汝南陈蕃、颍川李膺、下邳陈球等三十馀人得拜郎中。自是牧、守畏栗,莫敢轻举。迄于永嘉,察选清平,多得其人。
rùn yuè, gēng zǐ, gōng líng bǎi zhàng wǔ zāi.
闰月,庚子,恭陵百丈庑灾。
shàng wén běi hǎi láng yǐ jīng yú yīn yáng zhī xué.
上闻北海郎顗精于阴阳之学。
strong xiào ān huáng dì xià yáng jiā èr nián guǐ yǒu, gōng yuán yī sān sān nián strong
孝安皇帝下阳嘉二年(癸酉,公元一三三年)
chūn, zhēng yuè, zhào gōng chē zhēng yǐ, wèn yǐ zāi yì. yǐ shàng zhāng yuē:" sān gōng shàng yīng tái jiē, bù tóng yuán shǒu, zhèng shī qí dào, zé hán yīn fǎn jié. jīn zhī zài wèi, jìng tuō gāo xū, nà lèi zhōng zhī fèng, wáng tiān xià zhī yōu. qī chí yǎn yǎng, qǐn jí zì yì, bèi cè wén, dé cì qián, jí fù qǐ yǐ, hé jí zhī yì ér yù zhī sù! yǐ cǐ xiāo fú zāi shěng, xìng zhì shēng píng, qí kě dé hū! jīn xuǎn mù shǒu, wěi rèn sān fǔ zhǎng lì bù liáng, jì jiù zhōu jùn, zhōu jùn yǒu shī, qǐ dé bù guī zé jǔ zhě! ér bì xià chóng zhī mí yōu, zì xià màn shì yù shén, suǒ wèi' dà wǎng shū, xiǎo wǎng shù'. sān gōng fēi chén zhī chóu, chén fēi kuáng fū zhī zuò, suǒ yǐ fā fèn wàng shí, kěn kěn bù yǐ zhě, chéng niàn cháo tíng yù zhì xīng píng. chén shū bù zé yán, sǐ bù gǎn hèn!" yīn tiáo pián yí qī shì:" yī, yuán líng huǒ zāi, yí niàn bǎi xìng zhī láo, bà shàn xiū zhī yì. èr, lì chūn yǐ hòu yīn hán shī jié, yí cǎi nà liáng chén, yǐ zhù shèng huà. sān, jīn nián shào yáng zhī suì, chūn dāng hàn, xià bì yǒu shuǐ, yí zūn qián diǎn, wéi jié wéi yuē. sì, qù nián bā yuè, yíng huò chū rù xuān yuán, yí jiǎn chū gōng nǚ, zì qí yīn jià. wǔ, qù nián rùn shí yuè, yǒu bái qì cóng xī fāng tiān yuàn qū cān zuǒ zú, rù yù jǐng, kǒng lì qiū yǐ hòu, jiāng yǒu qiāng kòu pàn lì zhī huàn, yí yù xuān gào zhū jùn, yán wèi bèi yù. liù, jīn yuè shí sì rì yǐ mǎo, bái hóng guàn rì, yí lìng zhōng wài guān sī, bìng xū lì qiū rán hòu kǎo shì. qī, hàn xìng yǐ lái sān bǎi sān shí jiǔ suì, yú shī sān qī, yí dà juān fǎ lìng, yǒu suǒ biàn gēng. wáng zhě suí tiān, pì yóu zì chūn cú xià, gǎi qīng fú jiàng yě. zì wén dì shěng xíng, shì sān bǎi nián, ér qīng wēi zhī jìn, jiàn yǐ yīn jī. wáng zhě zhī fǎ, pì yóu jiāng hé, dāng shǐ yì bì ér nán fàn yě."
春,正月,诏公车征顗,问以灾异。顗上章曰:“三公上应台阶,不同元首,政失其道,则寒阴反节。今之在位,竞托高虚,纳累钟之奉,亡天下之忧。栖迟偃仰,寝疾自逸,被策文,得赐钱,即复起矣,何疾之易而愈之速!以此消伏灾眚,兴致升平,其可得乎!今选牧、守,委任三府;长吏不良,既咎州、郡,州、郡有失,岂得不归责举者!而陛下崇之弥优,自下慢事愈甚,所谓‘大网疏,小网数’。三公非臣之仇,臣非狂夫之作,所以发愤忘食,恳恳不已者,诚念朝廷欲致兴平。臣书不择言,死不敢恨!”因条便宜七事:“一,园陵火灾,宜念百姓之劳,罢缮修之役。二,立春以后阴寒失节,宜采纳良臣,以助圣化。三,今年少阳之岁,春当旱,夏必有水,宜遵前典,惟节惟约。四,去年八月,荧惑出入轩辕,宜简出宫女,恣其姻嫁。五,去年闰十月,有白气从西方天苑趋参左足,入玉井,恐立秋以后,将有羌寇畔戾之患,宜豫宣告诸郡,严为备御。六,今月十四日乙卯,白虹贯日,宜令中外官司,并须立秋然后考事。七,汉兴以来三百三十九岁,于诗三期,宜大蠲法令,有所变更。王者随天,譬犹自春徂夏,改青服绛也。自文帝省刑,适三百年,而轻微之禁,渐已殷积。王者之法,譬犹江、河,当使易避而难犯也。”
èr yuè, yǐ fù shàng shū jiàn huáng qióng lǐ gù, yǐ wéi yí jiā zhuó yòng. yòu yán:" zì dōng shè chūn, qì wú jiā zé, shù yǒu xī fēng, fǎn nì shí jié, cháo tíng láo xīn, guǎng wéi dǎo qí, jiàn jì shān chuān, bào lóng yí shì. chén wén huáng tiān gǎn wù, bù wéi wěi dòng zāi biàn yīng rén, yào zài zé jǐ. ruò lìng yǔ kě qǐng xiáng, shuǐ kě rǎng zhǐ, zé suì wú gé bìng, tài píng kě dài. rán ér zāi hài bù xī zhě, huàn bù zài cǐ yě." shū zòu, tè bài láng zhōng cí bìng bù jiù.
二月,顗复上书荐黄琼、李固,以为宜加擢用。又言:“自冬涉春,讫无嘉泽,数有西风,反逆时节,朝廷劳心,广为祷祈,荐祭山川,暴龙移市。臣闻皇天感物,不为伪动;灾变应人,要在责己。若令雨可请降,水可攘止,则岁无隔并,太平可待。然而灾害不息者,患不在此也。”书奏,特拜郎中;辞病不就。
sān yuè, shǐ xiōng nú zhōng láng jiàng zhào chóu qiǎn cóng shì jiāng nán xiōng nú bīng chū sài jī xiān bēi, pò zhī.
三月,使匈奴中郎将赵稠遣从事将南匈奴兵出塞击鲜卑,破之。
chū, dì zhī lì yě, rǔ mǔ sòng é yǔ qí móu, dì fēng é wèi shān yáng jūn, yòu fēng zhí jīn wú liáng shāng zi jì wèi xiāng yì hóu. shàng shū lìng zuǒ xióng shàng fēng shì yuē:" gāo huáng dì yuē, fēi liú shì bù wáng, fēi yǒu gōng bù hóu. xiào ān huáng dì fēng jiāng jīng wáng shèng děng, suì zhì dì zhèn zhī yì. yǒng jiàn èr nián fēng yīn móu zhī gōng, yòu yǒu rì shí zhī biàn. shù shù zhī shì, xián guī jiù yú fēng jué. jīn qīng zhōu jī xū, dào zéi wèi xī, chéng bù yí zhuī xún xiǎo ēn, kuī shī dà diǎn." zhào bù tīng. xióng fù jiàn yuē:" chén wén rén jūn mò bù hǎo zhōng zhèng ér è chán yú, rán ér lì shì zhī huàn, mò bù yǐ zhōng zhèng dé zuì, chán yú méng xìng zhě, gài tīng zhōng nán, cóng yú yì yě. fū xíng zuì, rén qíng zhī suǒ shén è, guì chǒng, rén qíng zhī suǒ shén yù, shì yǐ shí sú wèi zhōng zhě shǎo ér xí yú zhě duō. gù lìng rén zhǔ shù wén qí měi, xī zhī qí guò, mí ér bù wù, yǐ zhì yú wēi wáng. chén fú jiàn zhào shū, gù niàn ā mǔ jiù dé sù ēn, yù tè jiā xiǎn shǎng. àn shàng shū gù shì, wú rǔ mǔ jué yì zhī zhì, wéi xiān dì shí ā mǔ wáng shèng wèi yě wáng jūn, shèng zào shēng chán zéi fèi lì zhī huò, shēng wèi tiān xià suǒ jǔ jué, sǐ wèi hǎi nèi suǒ huān kuài. jié zhòu guì wèi tiān zǐ, ér yōng pū xiū yǔ wèi bǐ zhě, yǐ qí wú yì yě yí qí jiàn wèi pǐ fū, ér wáng hóu zhēng yǔ wéi wǔ zhě, yǐ qí yǒu dé yě. jīn ā mǔ gōng dǎo jiǎn yuē, yǐ shēn lǜ xià, qún liáo zhēng shù, mò bù xiàng fēng. ér yǔ wáng shèng bìng tóng jué hào, jù wéi běn cāo, shī qí cháng yuàn. chén yú yǐ wéi fán rén zhī xīn, lǐ bù xiāng yuǎn, qí suǒ bù ān, gǔ jīn yī yě. bǎi xìng shēn chéng wáng shèng qīng fù zhī huò, mín méng zhī mìng wēi yú lěi luǎn, cháng jù shí shì fù yǒu cǐ lèi, chù tì zhī niàn wèi lí yú xīn, kǒng jù zhī yán wèi jué hū kǒu. qǐ rú qián yì, suì yǐ qiān wàn gěi fèng ā mǔ, nèi zú yǐ jǐn ēn ài zhī huān, wài kě bù wéi lì mín suǒ guài. liáng jì zhī fēng, shì fēi jī jí, yí guò zāi gù zhī yùn, rán hòu píng yì kě fǒu." yú shì jì fù shāng ràng hái jì fēng shū shí yú shàng, dì nǎi cóng zhī.
初,帝之立也,乳母宋娥与其谋,帝封娥为山阳君,又封执金吾梁商子冀为襄邑侯。尚书令左雄上封事曰:“高皇帝约,非刘氏不王,非有功不侯。孝安皇帝封江京、王圣等,遂致地震之异。永建二年封阴谋之功,又有日食之变。数术之士,咸归咎于封爵。今青州饥虚,盗贼未息,诚不宜追寻小恩,亏失大典。”诏不听。雄复谏曰:“臣闻人君莫不好忠正而恶谗谀,然而历世之患,莫不以忠正得罪,谗谀蒙幸者,盖听忠难,从谀易也。夫刑罪,人情之所甚恶,贵宠,人情之所甚欲,是以时俗为忠者少而习谀者多。故令人主数闻其美,稀知其过,迷而不悟,以至于危亡。臣伏见诏书,顾念阿母旧德宿恩,欲特加显赏。案尚书故事,无乳母爵邑之制,唯先帝时阿母王圣为野王君,圣造生谗贼废立之祸,生为天下所咀嚼,死为海内所欢快。桀、纣贵为天子,而庸仆羞与为比者,以其无义也;夷、齐贱为匹夫,而王侯争与为伍者,以其有德也。今阿母躬蹈俭约,以身率下,群僚蒸庶,莫不向风。而与王圣并同爵号,惧违本操,失其常愿。臣愚以为凡人之心,理不相远,其所不安,古今一也。百姓深惩王圣倾覆之祸,民萌之命危于累卵,常惧时世复有此类,怵惕之念未离于心,恐惧之言未绝乎口。乞如前议,岁以千万给奉阿母,内足以尽恩爱之欢,外可不为吏民所怪。梁冀之封,事非机急,宜过灾顾之运,然后平议可否。”于是冀父商让还冀封;书十馀上,帝乃从之。
xià, sì yuè, jǐ hài, jīng shī dì zhèn. wǔ yuè, gēng zǐ, zhào qún gōng qīng shì gè zhí yán jué jiù, réng gè jǔ dūn piáo shì yī rén. zuǒ xióng fù shàng shū yuē:" xiān dì fēng yě wáng jūn, hàn yáng dì zhèn, jīn fēng shān yáng jūn ér jīng chéng fù zhèn, zhuān zhèng zài yīn, qí zāi yóu dà. chén qián hòu gǔ yán, fēng jué zhì zhòng, wáng zhě kě sī rén yǐ cái, bù kě yǐ guān, yí hái ā mǔ zhī fēng yǐ sāi zāi yì. jīn jì yǐ gāo ràng, shān yáng jūn yì yí chóng qí běn jié." xióng yán qiē zhì, é yì wèi jù cí ràng. ér dì liàn liàn bù néng yǐ, zú fēng zhī. shì shí, dà sī nóng liú jù yǐ zhí shì bèi qiǎn, zhào yì shàng shū, chuán hū cù bù, yòu jiā yǐ chuí pū. xióng shàng yán:" jiǔ qīng wèi yà sān shì, bān zài dà chén, xíng yǒu pèi yù zhī jié, dòng yǒu xiáng xù zhī yí. xiào míng huáng dì shǐ yǒu pū fá, jiē fēi gǔ diǎn." dì nà zhī, shì hòu jiǔ qīng wú fù chuí pū zhě.
夏,四月,己亥,京师地震。五月,庚子,诏群公、卿士各直言厥咎,仍各举敦朴士一人。左雄复上疏曰:“先帝封野王君,汉阳地震,今封山阳君而京城复震,专政在阴,其灾尤大。臣前后瞽言,封爵至重,王者可私人以财,不可以官,宜还阿母之封以塞灾异。今冀已高让,山阳君亦宜崇其本节。”雄言切至,娥亦畏惧辞让。而帝恋恋不能已,卒封之。是时,大司农刘据以职事被谴,召诣尚书,传呼促步,又加以捶扑。雄上言:“九卿位亚三事,班在大臣,行有佩玉之节,动有庠序之仪。孝明皇帝始有扑罚,皆非古典。”帝纳之,是后九卿无复捶扑者。
wù wǔ, sī kōng wáng gōng miǎn. liù yuè, xīn wèi, yǐ tài cháng lǔ guó kǒng fú wèi sī kōng.
戊午,司空王龚免。六月,辛未,以太常鲁国孔扶为司空。
dīng chǒu, luò yáng xuān dé tíng dì chè, zhǎng bā shí wǔ zhàng dì yǐn gōng qīng suǒ jǔ dūn piáo zhī shì, shǐ zhī duì cè, jí tè wèn yǐ dāng shì zhī bì, wéi zhèng suǒ yí. lǐ gù duì yuē:" qián xiào ān huáng dì biàn luàn jiù diǎn, fēng jué ā mǔ, yīn zào yāo niè, gǎi luàn dí sì, zhì lìng shèng gōng láng bèi, qīn yù qí jiān. jì bá zì kùn dài, lóng xīng jí wèi, tiān xià yóng yóng, zhǔ wàng fēng zhèng. jī bì zhī hòu, yì zhì zhōng xīng, chéng dāng pèi rán sī wéi shàn dào, ér lùn zhě yóu yún' fāng jīn zhī shì, fù tóng yú qián'. chén fú zài cǎo zé, tòng xīn shāng yì! shí yǐ hàn xìng yǐ lái sān bǎi yú nián, xián shèng xiāng jì shí yǒu bā zhǔ, qǐ wú ā rǔ zhī ēn, qǐ wàng guì jué zhī chǒng? rán shàng wèi tiān wēi, fǔ àn jīng diǎn, zhī yì bù kě, gù bù fēng yě. jīn sòng ā mǔ suī yǒu dà gōng qín jǐn zhī dé, dàn jiā shǎng cì, zú yǐ chóu qí láo kǔ zhì yú liè tǔ kāi guó, shí guāi jiù diǎn. wén ā mǔ tǐ xìng qiān xū, bì yǒu xùn ràng, bì xià yí xǔ qí cí guó zhī gāo, shǐ chéng wàn ān zhī fú. fū fēi hòu zhī jiā suǒ yǐ shǎo wán quán zhě, qǐ tiān xìng dāng rán? dàn yǐ jué wèi zūn xiǎn, zhuān zǒng quán bǐng, tiān dào è yíng, bù zhī zì sǔn, gù zhì diān pú. xiān dì chǒng yù yán shì, wèi hào tài jí, gù qí shòu huò céng bù xuán shí, lǎo zǐ yuē:' qí jìn ruì zhě qí tuì sù yě.' jīn liáng shì qī wèi jiāo fáng, lǐ suǒ bù chén, zūn yǐ gāo jué, shàng kě rán yě ér zǐ dì qún cóng, róng xiǎn jiān jiā, yǒng píng jiàn chū gù shì, dài bù rú cǐ. yí lìng bù bīng xiào wèi jì jí zhū shì zhōng hái jū huáng mén zhī guān, shǐ quán qù wài qī, zhèng guī guó jiā, qǐ bù xiū hū! yòu, zhào shū suǒ yǐ jìn shì zhōng shàng shū zhōng chén zǐ dì bù dé wèi lì chá xiào lián zhě, yǐ qí bǐng wēi quán, róng qǐng tuō gù yě. ér zhōng cháng shì zài rì yuè zhī cè, shēng shì zhèn tiān xià, zǐ dì lù rèn, céng wú xiàn jí, suī wài tuō qiān mò, bù gàn zhōu jùn, ér chǎn wěi zhī tú, wàng fēng jìn jǔ. jīn kě wèi shè cháng jìn, tóng zhī zhōng chén. xī guǎn táo gōng zhǔ wèi zi qiú láng, míng dì bù xǔ, cì qián qiān wàn, suǒ yǐ qīng hòu cì, zhòng báo wèi zhě, wèi guān rén shī cái, hài jí bǎi xìng yě. qiè wén zhǎng shuǐ sī mǎ wǔ xuān kāi yáng chéng mén hòu yáng dí děng, wú tā gōng dé, chū bài biàn zhēn, cǐ suī xiǎo shī ér jiàn huài jiù zhāng. xiān shèng fǎ dù, suǒ yí jiān shǒu, gù zhèng jiào yī diē, bǎi nián bù fù. shī yún:' shàng dì bǎn bǎn, xià mín zú dān', cì zhōu wáng biàn zǔ fǎ dù, gù shǐ xià mín jiāng jǐn bìng yě. jīn bì xià zhī yǒu shàng shū, yóu tiān zhī yǒu běi dǒu yě. dòu wèi tiān hóu shé, shàng shū yì wèi bì xià hóu shé. dòu zhēn zhuó yuán qì, yùn hū sì shí shàng shū chū nà wáng mìng, fù zhèng sì hǎi, quán zūn shì zhòng, zé zhī suǒ guī, ruò bù píng xīn, zāi shěng bì zhì, chéng yí shěn zé qí rén, yǐ pí shèng zhèng. jīn yǔ bì xià gòng tiān xià zhě, wài zé gōng qīng shàng shū, nèi zé cháng shì huáng mén, pì yóu yī mén zhī nèi, yī jiā zhī shì, ān zé gòng qí fú qìng, wēi zé tōng qí huò bài. cì shǐ èr qiān dàn, wài tǒng zhí shì, nèi shòu fǎ zé. fū biǎo qū zhě jǐng bì xié, yuán qīng zhě liú bì jié, yóu kòu shù běn, bǎi zhī jiē dòng yě. yóu cǐ yán zhī, běn cháo hào lìng, qǐ kě cuō diē! tiān xià zhī jì gāng, dāng jīn zhī jí wù yě. fū rén jūn zhī yǒu zhèng, yóu shuǐ zhī yǒu dī fāng. dī fāng wán quán, suī zāo yǔ shuǐ lín lǎo, bù néng wéi biàn. zhèng jiào yī lì, zàn zāo xiōng nián, bù zú wèi yōu. chéng lìng dī fáng chuān lòu, wàn fū tóng lì, bù néng fù jiù zhèng jiào yī huài, xián zhì chí wù, bù néng fù huán. jīn dī fáng suī jiān, jiàn yǒu kǒng xué. pì zhī yī rén zhī shēn, běn cháo zhě, xīn fù yě, zhōu jùn zhě, sì zhī yě, xīn fù tòng zé sì zhī bù jǔ. gù chén zhī suǒ yōu, zài fù xīn zhī
丁丑,洛阳宣德亭地坼,长八十五丈;帝引公卿所举敦朴之士,使之对策,及特问以当世之敝,为政所宜。李固对曰:“前孝安皇帝变乱旧典,封爵阿母,因造妖孽,改乱嫡嗣,至令圣躬狼狈,亲遇其艰。既拔自困殆,龙兴即位,天下喁喁,属望风政。积敝之后,易致中兴,诚当沛然思惟善道,而论者犹云‘方今之事,复同于前’。臣伏在草泽,痛心伤臆!实以汉兴以来三百馀年,贤圣相继十有八主,岂无阿乳之恩,岂忘贵爵之宠?然上畏天威,俯案经典,知义不可,故不封也。今宋阿母虽有大功、勤谨之德,但加赏赐,足以酬其劳苦;至于裂土开国,实乖旧典。闻阿母体性谦虚,必有逊让,陛下宜许其辞国之高,使成万安之福。夫妃、后之家所以少完全者,岂天性当然?但以爵位尊显,颛总权柄,天道恶盈,不知自损,故致颠仆。先帝宠遇阎氏,位号太疾,故其受祸曾不旋时,《老子》曰:‘其进锐者其退速也。’今梁氏戚为椒房,礼所不臣,尊以高爵,尚可然也;而子弟群从,荣显兼加,永平、建初故事,殆不如此。宜令步兵校尉冀及诸侍中还居黄门之官,使权去外戚,政归国家,岂不休乎!又,诏书所以禁侍中、尚书、中臣子弟不得为吏、察孝廉者,以其秉威权,容请托故也。而中常侍在日月之侧,声势振天下,子弟禄任,曾无限极,虽外托谦默,不干州郡,而谄伪之徒,望风进举。今可为设常禁,同之中臣。昔馆陶公主为子求郎,明帝不许,赐钱千万,所以轻厚赐,重薄位者,为官人失才,害及百姓也。窃闻长水司马武宣、开阳城门候羊迪等,无它功德,初拜便真,此虽小失而渐坏旧章。先圣法度,所宜坚守,故政教一跌,百年不复。《诗》云:‘上帝板板,下民卒瘅’,刺周王变祖法度,故使下民将尽病也。今陛下之有尚书,犹天之有北斗也。斗为天喉舌,尚书亦为陛下喉舌。斗斟酌元气,运乎四时;尚书出纳王命,赋政四海,权尊势重,责之所归,若不平心,灾眚必至,诚宜审择其人,以毘圣政。今与陛下共天下者,外则公、卿、尚书,内则常侍、黄门,譬犹一门之内,一家之事,安则共其福庆,危则通其祸败。刺史、二千石,外统职事,内受法则。夫表曲者景必邪,源清者流必洁,犹叩树本,百枝皆动也。由此言之,本朝号令,岂可蹉跌!天下之纪纲,当今之急务也。夫人君之有政,犹水之有堤坊。堤坊完全,虽遭雨水霖潦,不能为变。政教一立,暂遭凶年,不足为忧。诚令堤防穿漏,万夫同力,不能复救;政教一坏,贤智驰鹜,不能复还。今堤防虽坚,渐有孔穴。譬之一人之身,本朝者,心腹也,州、郡者,四支也,心腹痛则四支不举。故臣之所忧,在腹心之
jí, fēi sì zhī zhī huàn yě. gǒu jiān dī fáng, wù zhèng jiào, xiān ān xīn fù, zhěng lǐ běn cháo, suī yǒu kòu zéi shuǐ hàn zhī biàn, bù zú jiè yì yě chéng lìng dī fáng huài lòu, xīn fù yǒu jí, suī wú shuǐ hàn zhī zāi, tiān xià gù kě yǐ yōu yǐ. yòu yí bà tuì huàn guān, qù qí quán zhòng, cái zhì cháng shì èr rén fāng zhí yǒu dé zhě shěng shì zuǒ yòu, xiǎo huáng mén wǔ rén cái zhì xián yǎ zhě jǐ shì diàn zhōng. rú cǐ, zé lùn zhě yàn sāi, shēng píng kě zhì yě!"
疾,非四支之患也。苟坚堤防,务政教,先安心腹,整理本朝,虽有寇贼、水旱之变,不足介意也;诚令堤防坏漏,心腹有疾,虽无水旱之灾,天下固可以忧矣。又宜罢退宦官,去其权重,裁置常侍二人方直有德者省事左右,小黄门五人才智闲雅者给事殿中。如此,则论者厌塞,升平可致也!”
fú fēng gōng cáo mǎ róng duì yuē:" jīn kē tiáo pǐn zhì, sì shí jìn lìng, suǒ yǐ chéng tiān shùn mín zhě, bèi yǐ, xī yǐ, bù kě jiā yǐ. rán ér tiān yóu yǒu bù píng zhī xiào, mín yóu yǒu zī jiē zhī yuàn zhě, bǎi xìng lǚ wén ēn zé zhī shēng, ér wèi jiàn huì hé zhī shí yě. gǔ zhī zú mín zhě, fēi néng jiā shàn ér rén zú zhī, liàng qí cái yòng, wèi zhī zhì dù. gù jià qǔ zhī lǐ jiǎn, zé hūn zhě yǐ shí yǐ sàng zhì zhī lǐ yuē, zé zhōng zhě yǎn cáng yǐ bù duó qí shí, zé nóng fū lì yǐ. fū qī zǐ yǐ lèi qí xīn, chǎn yè yǐ zhòng qí zhì, shě cǐ ér wèi fēi zhě, yǒu bì bù duō yǐ!"
扶风功曹马融对曰:“今科条品制,四时禁令,所以承天顺民者,备矣,悉矣,不可加矣。然而天犹有不平之效,民犹有咨嗟之怨者,百姓屡闻恩泽之声,而未见惠和之实也。古之足民者,非能家赡而人足之,量其财用,为之制度。故嫁娶之礼俭,则婚者以时矣;丧制之礼约,则终者掩藏矣;不夺其时,则农夫利矣。夫妻子以累其心,产业以重其志,舍此而为非者,有必不多矣!”
tài shǐ lìng nán yáng zhāng héng duì yuē:" zì chū jǔ xiào lián, qì jīn èr bǎi suì yǐ, jiē xiān xiào xíng xíng yǒu yú lì, shǐ xué wén fǎ. xīn mǎo zhào shū, yǐ néng zhāng jù zòu àn wéi xiàn suī yǒu zhì xiào, yóu bù yīng kē, cǐ qì běn ér qǔ mò. zēng zǐ cháng yú xiào, rán shí lǔ dùn, wén xué bù ruò yóu xià, zhèng shì bù ruò rǎn jì. jīn yù shǐ yī rén jiān zhī, gǒu wài yǒu kě guān, nèi bì yǒu quē, zé wéi xuǎn jǔ xiào lián zhī zhì yǐ. qiě jùn guó shǒu xiāng, pōu fú níng jìng, wèi guó dà chén, yī dàn miǎn chù shí yǒu yú rén, lì mín bà yú sòng yíng zhī yì, xīn gù jiāo jì, gōng sī fàng làn, huò lín zhèng wèi bǎi xìng suǒ biàn ér yǐ xiǎo guò miǎn zhī, shì wèi duó mín fù mǔ shǐ jiē hào yě. yì bù yuǎn fù, lùn bù dàn gǎi, péng yǒu jiāo jiē qiě bù sù guò, kuàng yú dì wáng, chéng tiān lǐ wù, yǐ tiān xià wéi gōng zhě hū! zhōng jiān yǐ lái, yāo xīng jiàn yú shàng, zhèn liè zhe yú xià, tiān jiè xiáng yǐ, kě wèi hán xīn. míng zhě xiāo huò yú wèi méng. jīn jì jiàn yǐ, xiū zhèng kǒng jù, zé huò zhuǎn wéi fú yǐ."
太史令南阳张衡对曰:“自初举孝廉,迄今二百岁矣,皆先孝行;行有馀力,始学文法。辛卯诏书,以能章句、奏案为限;虽有至孝,犹不应科,此弃本而取末。曾子长于孝,然实鲁钝,文学不若游、夏,政事不若冉、季。今欲使一人兼之,苟外有可观,内必有阙,则违选举孝廉之志矣。且郡国守相,剖符宁境,为国大臣,一旦免黜十有馀人,吏民罢于送迎之役,新故交际,公私放滥,或临政为百姓所便而以小过免之,是为夺民父母使嗟号也。《易》不远复,《论》不惮改,朋友交接且不宿过,况于帝王,承天理物,以天下为公者乎!中间以来,妖星见于上,震裂著于下,天诫详矣,可为寒心。明者消祸于未萌。今既见矣,修政恐惧,则祸转为福矣。”
shàng lǎn zhòng duì, yǐ lǐ gù wèi dì yī, jí shí chū ā mǔ hái shě, zhū cháng shì xī kòu tóu xiè zuì, cháo tíng sù rán. yǐ gù wèi yì láng ér ā mǔ huàn zhě jiē jí zhī, zhà wèi fēi zhāng yǐ xiàn qí zuì. shì cóng zhōng xià, dà sī nóng nán jùn huáng shàng děng qǐng zhī yú liáng shāng, pú yè huáng qióng fù jiù míng qí shì. jiǔ nǎi dé shì, chū wèi luò lìng, gù qì guān guī hàn zhōng. róng bó tōng jīng jí, měi wén cí duì zòu, yì bài yì láng. héng shàn zhǔ wén, tōng guàn liù yì, suī cái gāo yú shì, ér wú jiāo shàng zhī qíng shàn jī qiǎo, yóu zhì sī yú tiān wén yīn yáng lì suàn, zuò hún tiān yí, zhe líng xiàn. xìng tián dàn, bù mù dāng shì suǒ jū zhī guān zhé jī nián bù xǐ.
上览众对,以李固为第一,即时出阿母还舍,诸常侍悉叩头谢罪,朝廷肃然。以固为议郎;而阿母、宦者皆疾之,诈为飞章以陷其罪。事从中下,大司农南郡黄尚等请之于梁商,仆射黄琼复救明其事。久乃得释,出为洛令,固弃官归汉中。融博通经籍,美文辞;对奏,亦拜议郎。衡善属文,通贯《六艺》,虽才高于世,而无骄尚之情;善机巧,尤致思于天文、阴阳、历算,作浑天仪,著《灵宪》。性恬憺,不慕当世;所居之官辄积年不徙。
tài wèi chǒng cān, zài sān gōng zhōng zuì míng zhōng zhí, shù wèi zuǒ yòu suǒ huǐ. huì suǒ jǔ yòng wǔ dì zhǐ, sī lì chéng fēng àn zhī. shí dāng huì mào cái xiào lián, cān yǐ bèi zòu, chēng jí bú huì. guǎng hàn shàng jì yuàn duàn gōng yīn huì shàng shū yuē:" fú jiàn dào lù xíng rén nóng fū zhī fù jiē yuē:' tài wèi cān jié zhōng jǐn jié, tú yǐ zhí dào bù néng qū xīn, gū lì qún xié zhī jiān, zì chǔ zhòng shāng zhī dì.' fū yǐ chán nìng shāng huǐ zhōng zhèng, cǐ tiān dì zhī dà jìn, rén zhǔ zhī zhì jiè yě! xī bái qǐ cì sǐ, zhū hóu zhuó jiǔ xiāng hè jì zǐ lái guī, lǔ rén xǐ qí shū nán. fū guó yǐ xián zhì, jūn yǐ zhōng ān. jīn tiān xià xián xīn bì xià yǒu cǐ zhōng xián, yuàn zú chǒng rèn yǐ ān shè jì." shū zòu, zhào jí qiǎn xiǎo huáng mén shì cān jí, tài yī zhì yáng jiǔ. hòu cān fū rén jí qián qī zǐ, tóu yú jǐng ér shā zhī luò yáng lìng zhù liáng zòu cān zuì. qiū, qī yuè, jǐ wèi, cān jìng yǐ zāi yì miǎn.
太尉宠参,在三公中最名忠直,数为左右所毁。会所举用忤帝旨,司隶承风案之。时当会茂才、孝廉,参以被奏,称疾不会。广汉上计掾段恭因会上疏曰:“伏见道路行人、农夫、织妇皆曰:‘太尉参竭忠尽节,徒以直道不能曲心,孤立群邪之间,自处中伤之地。’夫以谗佞伤毁忠正,此天地之大禁,人主之至诫也!昔白起赐死,诸侯酌酒相贺;季子来归,鲁人喜其纾难。夫国以贤治,君以忠安。今天下咸欣陛下有此忠贤,愿卒宠任以安社稷。”书奏,诏即遣小黄门视参疾,太医致羊酒。后参夫人疾前妻子,投于井而杀之;雒阳令祝良奏参罪。秋,七月,己未,参竟以灾异免。
bā yuè, jǐ sì, yǐ dà hóng lú shī yán wèi tài wèi.
八月,己巳,以大鸿胪施延为太尉。
xiān bēi kòu mǎ chéng, dài jùn tài shǒu jī zhī, bù kè. qǐng zhī, qí zhì jiān sǐ. xiān bēi yóu shì chāo dào chà xī.
鲜卑寇马城,代郡太守击之,不克。顷之,其至鞬死。鲜卑由是抄盗差稀。