qǐ róu zhào dūn zāng, jǐn zhān méng dān è, fán shí nián.
起柔兆敦牂,盡旃蒙單閼,凡十年。
strong xiào shāng huáng dì yán píng yuán nián bǐng wǔ, gōng yuán yī líng liù nián strong
孝殤皇帝延平元年(丙午,公元一零六年)
chūn, zhēng yuè, xīn mǎo, yǐ tài wèi zhāng yǔ wèi tài fù, sī tú xú fáng wèi tài wèi, cān lù shàng shū shì. tài hòu yǐ dì zài qiǎng bǎo, yù lìng zhòng chén jū jìn nèi. nǎi zhào yǔ shě gōng zhōng, wǔ rì yī guī fǔ měi cháo jiàn, tè zàn, yǔ sān gōng jué xí.
春,正月,辛卯,以太尉張禹為太傅,司徒徐防為太尉,參錄尚書事。太后以帝在襁褓,欲令重臣居禁內。乃詔禹舍宮中,五日一歸府;每朝見,特贊,與三公絕席。
fēng huáng xiōng shèng wèi píng yuán wáng.
封皇兄勝為平原王。
guǐ mǎo, yǐ guāng lù xūn liáng wěi wèi sī tú.
癸卯,以光祿勛梁鮪為司徒。
sān yuè, jiǎ shēn, zàng xiào hé huáng dì yú shèn líng, miào yuē mù zōng.
三月,甲申,葬孝和皇帝於慎陵,廟曰穆宗。
bǐng xū, qīng hé wáng qìng jì běi wáng shòu hé jiān wáng kāi cháng shān wáng zhāng shǐ jiù guó tài hòu tè jiā qìng yǐ shū lǐ. qìng zi hù, nián shí sān, tài hòu yǐ dì yòu ruò, yuǎn lǜ bù yú, liú hù yǔ dí mǔ gěng jī jū qīng hé dǐ. gěng jī, kuàng zhī céng sūn yě hù mǔ, jiān wèi zuǒ jī yě.
丙戌,清河王慶、濟北王壽、河間王開、常山王章始就國;太后特加慶以殊禮。慶子祜,年十三,太后以帝幼弱,遠慮不虞,留祜與嫡母耿姬居清河邸。耿姬,況之曾孫也;祜母,犍為左姬也。
xià, sì yuè, xiān bēi kòu yú yáng, yú yáng tài shǒu zhāng xiǎn lǜ shù bǎi rén chū sài zhuī zhī. bīng mǎ yuàn yán shòu jiàn yuē: qián dào xiǎn zǔ, zéi shì nán liàng, yí qiě jié yíng, xiān lìng qīng qí zhēn shì zhī. xiǎn yì shén ruì, nù, yù zhǎn zhī, suì jìn bīng. yú lǔ fú fā, shì zú xī zǒu, wéi shòu lì zhàn, shēn bèi shí chuàng, shǒu shā shù rén ér sǐ. zhǔ bù wèi fú gōng cáo xú xián jiē zì tóu fù xiǎn, jù mò yú chén.
夏,四月,鮮卑寇漁陽,漁陽太守張顯率數百人出塞追之。兵馬掾嚴授諫曰:「前道險阻,賊勢難量,宜且結營,先令輕騎偵視之。」顯意甚銳,怒,欲斬之,遂進兵。愚虜伏發,士卒悉走,唯授力戰,身被十創,手殺數人而死。主簿衛福、功曹徐咸皆自投赴顯,俱歿於陳。
bǐng yín, yǐ hǔ bì zhōng láng jiāng dèng zhì wèi chē qí jiāng jūn yí tóng sān sī. zhì dì huáng mén shì láng kuī wèi hǔ bì zhōng láng jiāng, hóng chāng jiē shì zhōng.
丙寅,以虎賁中郎將鄧騭為車騎將軍、儀同三司。騭弟黃門侍郎悝為虎賁中郎將,弘、閶皆侍中。
sī kōng chén chǒng hōng.
司空陳寵薨。
wǔ yuè, xīn mǎo, shè tiān xià.
五月,辛卯,赦天下。
rén chén, hé dōng yuán shān bēng.
壬辰,河東垣山崩。
liù yuè, dīng wèi, yǐ tài cháng yǐn qín wèi sī kōng.
六月,丁未,以太常尹勤為司空。
jùn guó sān shí qī yǔ shuǐ.
郡國三十七雨水。
jǐ wèi, tài hòu zhào jiǎn tài guān dǎo guān shàng fāng nèi shǔ zhū fú yù zhēn shàn mí lì nán chéng zhī wù, zì fēi gōng líng miào, dào liáng mǐ bù dé dǎo zé, zhāo xī yī ròu fàn ér yǐ. jiù tài guān tāng guān jīng yòng suì qiě èr wàn wàn, zì shì cái shù qiān wàn. jí jùn guó suǒ gòng, jiē jiǎn qí guò bàn xī chì mài shàng lín yīng quǎn lí gōng bié guǎn chǔ zhì mǐ xīn tàn, xī lìng shěng zhī.
己未,太后詔減太官、導官、尚方、內署諸服御、珍膳、靡麗難成之物,自非供陵廟,稻梁米不得導擇,朝夕一肉飯而已。舊太官、湯官經用歲且二萬萬,自是裁數千萬。及郡國所貢,皆減其過半;悉斥賣上林鷹犬;離宮、別館儲峙米Я、薪炭,悉令省之。
dīng mǎo, zhào miǎn qiǎn yè tíng gōng rén jí zōng shì méi rù zhě jiē wèi shù mín.
丁卯,詔免遣掖庭宮人及宗室沒入者皆為庶民。
qiū, qī yuè, gēng yín, chì sī lì xiào wèi bù cì shǐ yuē: jiān zhě jùn guó huò yǒu shuǐ zāi, fáng hài qiū jià, cháo tíng wéi jiù, yōu huáng dào jù. ér jùn guó yù huò fēng ráng xū shì zhī yù, suì fù bì zāi hài, duō zhāng kěn tián, bù chuǎi liú wáng, jìng zēng hù kǒu, yǎn nì dào zéi, lìng jiān è wú chéng, shǔ yòng fēi cì, xuǎn jǔ guāi yí, tān kē cǎn dú, yán jí píng mín. cì shǐ chuí tóu sāi ěr, ā sī xià bǐ, bù wèi yú tiān, bù kuì yú rén. jiǎ dài zhī ēn, bù kě shù shì, zì jīn yǐ hòu, jiāng jiū qí fá. èr qiān dàn zhǎng lì qí gè shí hé suǒ shāng hài, wèi chú tián zū chú gǎo.
秋,七月,庚寅,敕司隸校尉、部刺史曰:「間者郡國或有水災,防害秋稼,朝廷惟咎,憂惶悼懼。而郡國欲獲豐穰虛飾之譽,遂覆蔽災害,多張墾田,不揣流亡,競增戶口,掩匿盜賊,令奸惡無懲,署用非次,選舉乖宜,貪苛慘毒,延及平民。刺史垂頭塞耳,阿私下比,不畏於天,不愧於人。假貸之恩,不可數恃,自今以後,將糾其罰。二千石長吏其各實核所傷害,為除田租芻稿。」
bā yuè, xīn mǎo, dì bēng. guǐ chǒu, bìn yú chóng dé qián diàn. tài hòu yǔ xiōng chē qí jiāng jūn zhì hǔ bì zhōng láng jiāng kuī děng dìng cè jìn zhōng, qí yè, shǐ zhì chí jié yǐ wáng qīng gài chē yíng qīng hé wáng zǐ hù, zhāi yú diàn zhōng. huáng tài hòu yù chóng dé diàn, bǎi guān jiē jí fú péi wèi, yǐn bài hù wèi zhǎng ān hóu. nǎi xià zhào, yǐ hù wèi xiào hé huáng dì sì, yòu zuò cè mìng. yǒu sī dú cè bì, tài wèi fèng shàng xǐ shòu, jí huáng dì wèi, tài hòu yóu lín cháo.
八月,辛卯,帝崩。癸丑,殯於崇德前殿。太后與兄車騎將軍騭、虎賁中郎將悝等定策禁中,其夜,使騭持節以王青蓋車迎清河王子祜,齋於殿中。皇太后御崇德殿,百官皆吉服陪位,引拜祜為長安侯。乃下詔,以祜為孝和皇帝嗣,又作策命。有司讀策畢,太尉奉上璽綬,即皇帝位,太后猶臨朝。
zhào gào sī lì xiào wèi hé nán yǐn nán yáng tài shǒu yuē: měi lǎn qián dài, wài qī bīn kè zhuó luàn fèng gōng, wèi mín huàn kǔ, jiù zài zhí fǎ dài xiè, bù zhé xíng qí fá gù yě. jīn chē qí jiāng jūn zhì děng suī huái jìng shùn zhī zhì, ér zōng mén guǎng dà, yīn qī bù shǎo, bīn kè jiān huá, duō gàn jìn xiàn, qí míng jiā jiǎn chì, wù xiāng róng hù. zì shì qīn shǔ fàn zuì, wú suǒ jiǎ dài.
詔告司隸校尉、河南尹、南陽太守曰:「每覽前代,外戚賓客濁亂奉公,為民患苦,咎在執法怠懈,不輒行其罰故也。今車騎將軍騭等雖懷敬順之志,而宗門廣大,姻戚不少,賓客奸猾,多干禁憲,其明加檢敕,勿相容護。」自是親屬犯罪,無所假貸。
jiǔ yuè, liù zhōu dà shuǐ.
九月,六州大水。
bǐng yín, zàng xiào shāng huáng dì yú kāng líng. yǐ lián zāo dà yōu, bǎi xìng kǔ yì, fāng zhōng mì cáng jí zhū gōng zuò shì, shì jiǎn yuē shí fēn jū yī.
丙寅,葬孝殤皇帝於康陵。以連遭大憂,百姓苦役,方中秘藏及諸工作事,事減約十分居一。
yǐ hài, yǔn shí yú chén liú.
乙亥,殞石於陳留。
zhào yǐ běi dì liáng qín wèi xī yù fù xiào wèi. qín xíng zhì hé xī, huì xī yù zhū guó fǎn, gōng dōu hù rèn shàng yú shū lè shàng shàng shū qiú jiù, zhào qín jiāng hé xī sì jùn qiāng, hú wǔ qiān qí chí fù zhī. qín wèi zhì ér shàng jǐ dé jiě, zhào zhēng shàng hái, yǐ qí dū wèi duàn xǐ wèi dōu hù, xī yù zhǎng shǐ zhào bó wèi qí dū wèi. xǐ bó shǒu tā gān chéng, chéng xiǎo, liáng qín yǐ wèi bù kě gù, nǎi jué shuō guī zī wáng bái bà, yù rù gòng bǎo qí chéng bái bà xǔ zhī, lì mín gù jiàn, bái bà bù tīng. qín jì rù, qiǎn jiāng jí yíng duàn xǐ zhào bó, hé jūn bā jiǔ qiān rén. guī zī lì mín bìng pàn qí wáng, ér yǔ wēn sù gū mò shù wàn bīng fǎn, gòng wéi chéng, qín děng chū zhàn, dà pò zhī. lián bīng shù yuè, hú zhòng bài zǒu, chéng shèng zhuī jī, fán zhǎn shǒu wàn yú jí, huò shēng kǒu shù qiān rén, guī zī nǎi dìng.
詔以北地梁慬為西域副校尉。慬行至河西,會西域諸國反,攻都護任尚於疏勒;尚上書求救,詔慬將河西四郡羌,胡五千騎馳赴之。慬未至而尚己得解,詔征尚還,以騎都尉段禧為都護,西域長史趙博為騎都尉。禧、博守它乾城,城小,梁慬以為不可固,乃譎說龜茲王白霸,欲入共保其城;白霸許之,吏民固諫,白霸不聽。慬既入,遣將急迎段禧、趙博,合軍八九千人。龜茲吏民並叛其王,而與溫宿、姑墨數萬兵反,共圍城,慬等出戰,大破之。連兵數月,胡眾敗走,乘勝追擊,凡斬首萬餘級,獲生口數千人,龜茲乃定。
dōng, shí yuè, sì zhōu dà shuǐ, yǔ báo.
冬,十月,四州大水,雨雹。
qīng hé xiào wáng qìng bìng dǔ, shàng shū qiú zàng fán zhuó sòng guì rén zhǒng páng. shí èr yuè, jiǎ zǐ, wáng hōng.
清河孝王慶病篤,上書求葬樊濯宋貴人冢旁。十二月,甲子,王薨。
yǐ yǒu, bà yú lóng màn yán xì.
乙酉,罷魚龍曼延戲。
shàng shū láng nán yáng fán zhǔn yǐ rú fēng jìn shuāi, shàng shū yuē: chén wén rén jūn bù kě yǐ bù xué. guāng wǔ huáng dì shòu mìng zhòng xìng, dōng xī zhū zhàn, bù huáng qǐ chù, rán yóu tóu gē jiǎng yì, xī mǎ lùn dào. xiào míng huáng dì shù zhèng wàn jī, wú bù jiǎn xīn, ér chuí qíng gǔ diǎn, yóu yì jīng yì, měi xiǎng shè lǐ bì, zhèng zuò zì jiǎng, zhū rú bìng tīng, sì fāng xīn xīn. yòu duō zhēng míng rú, bù zài kuò miào, měi yàn huì zé lùn nán kàn kàn, gòng qiú zhèng huà, qī mén yǔ lín jiè zhòu zhī shì, xī tōng xiào jīng, huà zì shèng gōng, liú jí mán huāng, shì yǐ yì zhě měi chēng shèng shí, xián yán yǒng píng. jīn xué zhě yì shǎo, yuǎn fāng yóu shén, bó shì yǐ xí bù jiǎng, rú zhě jìng lùn fú lì, wàng jiǎn jiǎn zhī zhōng, xí jiàn jiàn zhī cí, chén yú yǐ wèi yí xià míng zhào, bó qiú yōu yǐn, chǒng jìn rú yǎ, yǐ qí shèng shàng jiǎng xí zhī qī. tài hòu shēn nà qí yán, zhào: gōng qīng zhōng èr qiān dàn gè jǔ yǐn shì dà rú, wù qǔ gāo xíng, yǐ quàn hòu jìn, miào jiǎn bó shì, bì děi qí rén.
尚書郎南陽樊准以儒風浸衰,上疏曰:「臣聞人君不可以不學。光武皇帝受命中興,東西誅戰,不遑啟處,然猶投戈講藝,息馬論道。孝明皇帝庶政萬機,無不簡心,而垂情古典,游意經藝,每饗射禮畢,正坐自講,諸儒並聽,四方欣欣。又多征名儒,布在廓廟,每宴會則論難衎衎,共求政化,期門、羽林介冑之士,悉通《孝經》,化自聖躬,流及蠻荒,是以議者每稱盛時,咸言永平。今學者益少,遠方尤甚,博士倚席不講,儒者競論浮麗,忘謇謇之忠,習諓諓之辭,臣愚以為宜下明詔,博求幽隱,寵進儒雅,以俟聖上講習之期。」太后深納其言,詔:「公、卿、中二千石各舉隱士、大儒,務取高行,以勸後進,妙簡博士,必得其人。」
hàn xiào ān huáng dì shàng
漢孝安皇帝上
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū yuán nián dīng wèi, gōng yuán yī líng qī nián strong
孝殤皇帝永初元年(丁未,公元一零七年)
chūn, zhēng yuè, guǐ yǒu shuò, shè tiān xià.
春,正月,癸酉朔,赦天下。
shǔ jùn jiǎo wài qiāng nèi shǔ.
蜀郡徼外羌內屬。
èr yuè, dīng mǎo, fēn qīng hé guó fēng dì dì cháng bǎo wèi guǎng chuān wáng.
二月,丁卯,分清河國封帝弟常保為廣川王。
gēng wǔ, sī tú liáng wěi hōng.
庚午,司徒梁鮪薨。
sān yuè, guǐ yǒu, rì yǒu shí zhī.
三月,癸酉,日有食之。
jǐ mǎo, yǒng chāng jiǎo wài jiāo jiǎo zhǒng yí lù lèi děng jǔ zhǒng nèi fù.
己卯,永昌徼外僬僥種夷陸類等舉種內附。
jiǎ shēn, zàng qīng hé xiào wáng yú guǎng qiū, sī kōng zōng zhèng hù sàng shì, yí bǐ dōng hǎi gōng wáng.
甲申,葬清河孝王於廣丘,司空、宗正護喪事,儀比東海恭王。
zì hé dì zhī sàng, dèng zhì xiōng dì cháng jū jìn zhōng, zhì bù yù jiǔ zài nèi, lián qiú hái dì, tài hòu xǔ zhī. xià, sì yuè, fēng tài fù zhāng yǔ tài wèi xú fáng sī kōng yǐn qín chē qí jiāng jūn dèng zhì, chéng mén xiào wèi dèng kuī hǔ bì zhōng láng jiāng dèng hóng huáng mén láng dèng chāng jiē wèi liè hóu, shí yì gè wàn hù, zhì yǐ dìng cè gōng zēng sān qiān hù zhì jí zhū dì cí ràng bù huò, suì táo bì shǐ zhě, jiān guān yì què, shàng shū zì chén, zhì yú wǔ liù, nǎi xǔ zhī.
自和帝之喪,鄧騭兄弟常居禁中,騭不欲久在內,連求還第,太后許之。夏,四月,封太傅張禹、太尉徐防、司空尹勤、車騎將軍鄧騭,城門校尉鄧悝、虎賁中郎將鄧弘、黃門郎鄧閶皆為列侯,食邑各萬戶,騭以定策功增三千戶;騭及諸弟辭讓不獲,遂逃避使者,間關詣闕,上疏自陳,至於五六,乃許之。
wǔ yuè, jiǎ xū, yǐ zhǎng lè wèi wèi lǔ gōng wèi sī tú. gōng shàng yán: jiù zhì, lì qiū nǎi xíng báo xíng, zì yǒng yuán shí wǔ nián yǐ lái, gǎi yòng mèng xià. ér cì shǐ tài shǒu yīn yǐ shèng xià zhēng zhào nóng mín, jū duì kǎo yàn, lián zhì wú yǐ. shàng nì shí qì, xià shāng nóng yè. àn yuè lìng mèng xià duàn báo xíng zhě, wèi qí qīng zuì yǐ zhèng, bù yù lìng jiǔ xì, gù shí duàn zhī yě. chén yú yǐ wèi jīn mèng xià zhī zhì, kě cóng cǐ lìng. qí jué yù àn kǎo, jiē yǐ lì qiū wèi duàn. yòu zòu: xiào zhāng huáng dì yù zhù sān zhèng zhī wēi, dìng lǜ zhe lìng, duàn yù jiē yǐ dōng zhì zhī qián. xiǎo lì bù yǔ guó tóng xīn zhě, lǜ rù shí yī yuè de sǐ zuì zéi, bù wèn qū zhí, biàn jí gé shā, suī yǒu yí zuì, bù fù yàn zhèng. kě lìng dà pì zhī kē, jǐn dōng yuè nǎi duàn. cháo tíng jiē cóng zhī.
五月,甲戌,以長樂衛尉魯恭為司徒。恭上言:「舊制,立秋乃行薄刑,自永元十五年以來,改用孟夏。而刺史、太守因以盛夏徵召農民,拘對考驗,連滯無已。上逆時氣,下傷農業。按月令『孟夏斷薄刑』者,謂其輕罪已正,不欲令久系,故時斷之也。臣愚以為今孟夏之制,可從此令。其決獄案考,皆以立秋為斷。」又奏:「孝章皇帝欲助三正之微,定律著令,斷獄皆以冬至之前。小吏不與國同心者,率入十一月得死罪賊,不問曲直,便即格殺,雖有疑罪,不復讞正。可令大辟之科,盡冬月乃斷。」朝廷皆從之。
dīng chǒu, zhào fēng běi hǎi wáng mù sūn shòu guāng hóu pǔ wèi běi hǎi wáng.
丁丑,詔封北海王睦孫壽光侯普為北海王。
jiǔ zhēn jiǎo wài yè láng mán yí, jǔ tǔ nèi shǔ.
九真徼外、夜郎蠻夷,舉土內屬。
xī yù dōu hù duàn xǐ děng suī bǎo guī zī, ér dào lù gé sāi, xí shū bù tōng. gōng qīng yì zhě yǐ wèi xī yù zǔ yuǎn, shù yǒu bèi pàn, lì shì tún tián. qí fèi wú yǐ. liù yuè, rén xū, bà xī yù dōu hù, qiǎn qí dū wèi wáng hóng fā guān zhōng bīng, yíng xǐ jí liáng qín zhào bó yī wú lú liǔ zhōng tún tián lì shì ér hái.
西域都護段禧等雖保龜茲,而道路隔塞,檄書不通。公卿議者以為「西域阻遠,數有背叛,吏士屯田。其費無已。」六月,壬戌,罷西域都護,遣騎都尉王弘發關中兵,迎禧及梁慬、趙博、伊吾盧、柳中屯田吏士而還。
chū, shāo dāng qiāng háo dōng hào zhī zǐ má nú suí fù lái jiàng, jū yú ān dìng. shí zhū jiàng qiāng bù zài jùn xiàn, jiē wèi lì mín háo yòu suǒ yáo yì, jī yǐ chóu yuàn. jí wáng hóng xī yíng duàn xǐ, fā jīn chéng lǒng xī hàn yáng qiāng shù bǎi qiān qí yǔ jù, jùn xiàn pò cù fā qiǎn. qún qiāng jù yuǎn tún bù hái, xíng dào jiǔ quán, pō yǒu sàn pàn, zhū jùn gè fā bīng yāo zhē, huò fù qí lú luò yú shì lēi jiě dāng jiān dà háo dōng àn děng yù jīng, suì tóng shí bēn kuì. má nú xiōng dì yīn cǐ yǔ zhǒng rén jù xī chū sài, xiān líng bié zhǒng, diān líng yǔ zhōng qiāng zhū zhǒng dà wèi kòu lüè, duàn lǒng dào. shí qiāng guī fù jì jiǔ, wú fù qì jiǎ, huò chí zhú gān mù zhī yǐ dài gē máo, huò fù bǎn àn yǐ wèi dùn, huò zhí tóng jìng yǐ xiàng bīng, jùn xiàn wèi nuò bù néng zhì, dīng mǎo, shè chú zhū qiāng xiāng lián jié móu pàn nì zhě zuì.
初,燒當羌豪東號之子麻奴隨父來降,居於安定。時諸降羌布在郡縣,皆為吏民豪右所徭役,積以愁怨。及王弘西迎段禧,發金城、隴西、漢陽羌數百千騎與俱,郡縣迫促發遣。群羌懼遠屯不還,行到酒泉,頗有散叛,諸郡各發兵邀遮,或覆其廬落;於是勒姐、當煎大豪東岸等愈驚,遂同時奔潰。麻奴兄弟因此與種人俱西出塞,先零別種,滇零與鍾羌諸種大為寇掠,斷隴道。時羌歸附既久,無復器甲,或持竹竿木枝以代戈矛,或負板案以為楯,或執銅鏡以象兵,郡縣畏懦不能制,丁卯,赦除諸羌相連結謀叛逆者罪。
qiū, jiǔ yuè, wǔ, tài wèi xú fáng yǐ zāi yì, kòu zéi cè miǎn. sān gōng yǐ zāi yì miǎn, zì fáng shǐ. xīn wèi, sī kōng yǐn qín yǐ shuǐ yǔ piāo liú cè miǎn.
秋,九月,午,太尉徐防以災異,寇賊策免。三公以災異免,自防始。辛未,司空尹勤以水雨漂流策免。
zhòng zhǎng tǒng chāng yán yuē: guāng wǔ huáng dì yùn shù shì zhī shī quán, fèn qiáng chén zhī qiè mìng, jiǎo wǎng guò zhí, zhèng bù rèn xià, suī zhì sān gōng, shì guī tái gé. zì cǐ yǐ lái, sān gōng zhī zhí, bèi yuán ér yǐ rán zhèng yǒu bù zhì, yóu jiā qiǎn zé. ér quán yí wài qī zhī jiā, chǒng bèi jìn xí zhī shù, qīn qí dǎng lèi, yòng qí sī rén, nèi chōng jīng shī, wài bù liè jùn, diān dào xián yú, mào yì xuǎn jǔ, pí nú shǒu jìng, tān cán mù mín, náo rǎo bǎi xìng, fèn nù sì yí, zhāo zhì guāi pàn, luàn lí sī mò, yuàn qì bìng zuò, yīn yáng shī hé, sān guāng kuī quē, guài yì shù zhì, chóng míng shí jià, shuǐ hàn wèi zāi. cǐ jiē qī huàn zhī chén suǒ zhì rán yě, fǎn yǐ cè ràng sān gōng, zhì yú sǐ miǎn, nǎi zú wèi jiào hū cāng tiān, hào táo qì xuè zhě yǐ! yòu, zhōng shì zhī xuǎn sān gōng yě, wù yú qīng què jǐn shèn, xún cháng xí gù zhě, shì nǎi fù nǚ zhī jiǎn xiá, xiāng qū zhī cháng rén ěr, è zú yǐ jū sī wèi xié! shì jì rú bǐ, xuǎn yòu rú cǐ, ér yù wàng sān gōng xūn lì yú guó jiā, jī jiā yú shēng mín, bù yì yuǎn hū! xī wén dì zhī yú dèng tōng, kě wèi zhì ài, ér yóu zhǎn shēn tú jiā zhī zhì. fū jiàn rèn rú cǐ, zé hé huàn yú zuǒ yòu xiǎo chén zāi! zhì rú jìn shì, wài qī huàn shù, qǐng tuō bù xíng, yì qì bù mǎn, lì néng xiàn rén yú bù cè zhī huò, è kě dé dàn zhèng zhě zāi! nǎng zhě rèn zhī zhòng ér zé zhī qīng, jīn zhě rèn zhī qīng ér zé zhī zhòng. guāng wǔ duó sān gōng zhī zhòng, zhì jīn ér jiā shén bù jiǎ hòu dǎng yǐ quán, shù shì ér bù xíng gài qīn shū zhī shì yì yě! jīn rén zhǔ chéng zhuān wěi sān gōng, fēn rèn zé chéng, ér zài wèi bìng mín, jǔ yòng shī xián, bǎi xìng bù ān, zhēng sòng bù xī, tiān dì duō biàn, rén wù duō yāo, rán hòu kě yǐ fēn cǐ zuì yǐ!
仲長統昌言曰:光武皇帝慍數世之失權,忿強臣之竊命,矯枉過直,政不任下,雖置三公,事歸台閣。自此以來,三公之職,備員而已;然政有不治,猶加譴責。而權移外戚之家,寵被近習之豎,親其黨類,用其私人,內充京師,外布列郡,顛倒賢愚,貿易選舉,疲駑守境,貪殘牧民,撓擾百姓,忿怒四夷,招致乖叛,亂離斯瘼,怨氣並作,陰陽失和,三光虧缺,怪異數至,蟲螟食稼,水旱為災。此皆戚宦之臣所致然也,反以策讓三公,至於死、免,乃足為叫呼蒼天,號咷泣血者矣!又,中世之選三公也,務於清愨謹慎,循常習故者,是乃婦女之檢柙,鄉曲之常人耳,惡足以居斯位邪!勢既如彼,選又如此,而欲望三公勛立於國家,績加於生民,不亦遠乎!昔文帝之於鄧通,可謂至愛,而猶展申徒嘉之志。夫見任如此,則何患於左右小臣哉!至如近世,外戚、宦豎,請託不行,意氣不滿,立能陷人於不測之禍,惡可得彈正者哉!曩者任之重而責之輕,今者任之輕而責之重。光武奪三公之重,至今而加甚;不假後黨以權,數世而不行;蓋親疏之勢異也!今人主誠專委三公,分任責成,而在位病民,舉用失賢,百姓不安,爭訟不息,天地多變,人物多妖,然後可以分此罪矣!
rén wǔ, zhào: tài pú shào fǔ jiǎn huáng mén gǔ chuī yǐ bǔ yǔ lín shì jiù mǎ fēi chéng yú cháng suǒ yù zhě, jiē jiǎn bàn shí zhū suǒ zào zuò, fēi gōng zōng miào yuán líng zhī yòng, jiē qiě zhǐ.
壬午,詔:太僕、少府減黃門鼓吹以補羽林士;廄馬非乘輿常所御者,皆減半食;諸所造作,非供宗廟園陵之用,皆且止。
gēng yín, yǐ tài fù zhāng yǔ wèi tài wèi, tài cháng zhōu zhāng wèi sī kōng.
庚寅,以太傅張禹為太尉,太常周章為司空。
dà zhǎng qiū zhèng zhòng zhōng cháng shì cài lún děng jiē bǐng shì yù zhèng, zhōu zhāng shù jìn zhí yán, tài hòu bù néng yòng. chū, tài hòu yǐ píng yuán wáng shèng yǒu gù jí, ér tān shāng dì hái bào, yǎng wèi jǐ zi, gù lì yān. jí shāng dì bēng, qún chén yǐ shèng jí fēi gù, yì xián guī zhī tài hòu yǐ qián bù lì shèng, kǒng hòu wèi yuàn, nǎi yíng dì ér lì zhī. zhōu zhāng yǐ zhòng xīn bù fù, mì móu bì gōng mén, zhū dèng zhì xiōng dì jí zhèng zhòng cài lún, jié shàng shū, fèi tài hòu yú nán gōng, fēng dì wèi yuǎn guó wáng ér lì píng yuán wáng. shì jué, dōng, shí yī yuè, dīng hài, zhāng zì shā.
大長秋鄭眾、中常侍蔡倫等皆秉勢豫政,周章數進直言,太后不能用。初,太后以平原王勝有痼疾,而貪殤帝孩抱,養為己子,故立焉。及殤帝崩,群臣以勝疾非痼,意咸歸之;太后以前不立勝,恐後為怨,乃迎帝而立之。周章以眾心不附,密謀閉宮門,誅鄧騭兄弟及鄭眾、蔡倫,劫尚書,廢太后於南宮,封帝為遠國王而立平原王。事覺,冬,十一月,丁亥,章自殺。
wù zǐ, chì sī lì xiào wèi jì bìng èr zhōu cì shǐ, mín é yán xiāng jīng, qì juān jiù jū, lǎo ruò xiāng xié, qióng kùn dào lù. qí gè chì suǒ bù zhǎng lì gōng qīn xiǎo yù: ruò yù guī běn jùn, zài suǒ wèi fēng zhǎng xí bù yù, wù qiáng.
戊子,敕司隸校尉、冀、並二州刺史,「民訛言相驚,棄捐舊居,老弱相攜,窮困道路。其各敕所部長吏躬親曉喻:若欲歸本郡,在所為封長檄;不欲,勿強。」
shí èr yuè, yǐ mǎo, yǐ yǐng chuān tài shǒu zhāng mǐn wèi sī kōng.
十二月,乙卯,以潁川太守張敏為司空。
zhào chē qí jiāng jūn dèng zhì zhēng xī xiào wèi rèn shàng jiāng wǔ yíng jí zhū jùn bīng wǔ wàn rén, tún hàn yáng yǐ bèi qiāng.
詔車騎將軍鄧騭、征西校尉任尚將五營及諸郡兵五萬人,屯漢陽以備羌。
shì suì, jùn guó shí bā dì zhèn, sì shí yī dà shuǐ, èr shí bā dà fēng, yǔ báo.
是歲,郡國十八地震,四十一大水,二十八大風,雨雹。
xiān bēi dà rén yàn lì yáng yì què cháo hè. tài hòu cì yàn lì yáng wáng yìn shòu chì chē cān jià, lìng zhǐ wū huán xiào wèi suǒ jū níng chéng xià, tōng hú shì, yīn zhú nán běi liǎng bù zhì guǎn. xiān bēi yì luò bǎi èr shí bù gè yí rù zhì.
鮮卑大人燕荔陽詣闕朝賀。太后賜燕荔陽王印綬、赤車、參駕,令止烏桓校尉所居寧城下,通胡市,因築南、北兩部質館。鮮卑邑落百二十部各遺入質。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū èr nián wù shēn, gōng yuán yī líng bā nián strong
孝殤皇帝永初二年(戊申,公元一零八年)
chūn, zhēng yuè, dèng zhì zhì hàn yáng zhū jùn bīng wèi zhì, zhōng qiāng shù qiān rén jī bài zhì jūn yú jì xī, shā qiān yú rén. liáng qín hái, zhì dūn huáng, nì zhào qín liú wèi zhū jūn yuán. qín zhì zhāng yē, pò zhū qiāng wàn yú rén, qí néng tuō zhě shí èr sān jìn zhì gū zāng, qiāng dà háo sān bǎi yú rén yì qín jiàng, bìng wèi pì, qiǎn hái gù dì.
春,正月,鄧騭至漢陽;諸郡兵未至,鍾羌數千人擊敗騭軍於冀西,殺千餘人。梁慬還,至敦煌,逆詔慬留為諸軍援。慬至張掖,破諸羌萬餘人,其能脫者十二三;進至姑臧,羌大豪三百餘人詣慬降,並慰譬,遣還故地。
yù shǐ zhōng chéng fán zhǔn yǐ jùn guó lián nián shuǐ hàn, mín duō jī kùn, shàng shū: qǐng lìng tài guān shàng fāng kǎo gōng shàng lín chí yù zhū guān, shí jiǎn wú shì zhī wù wǔ fǔ diào shěng zhōng dōu guān lì jīng shī zuò zhě. yòu, bèi zāi zhī jùn, bǎi xìng diāo cán, kǒng fēi zhèn gěi suǒ néng shèng shàn, suī yǒu qí míng, zhōng wú qí shí. kě yī zhēng hé yuán nián gù shì, qiǎn shǐ chí jié wèi ān, yóu kùn fá zhě xǐ zhì jīng yáng shú jùn. jīn suī yǒu xī tún zhī yì, yí xiān dōng zhōu zhī jí. tài hòu cóng zhī. xī yǐ gōng tián fù yǔ pín mín, jí zhuó zhǔn yǔ yì láng lǚ cāng bìng shǒu guāng lù dài fū. èr yuè, yǐ chǒu, yí zhǔn shǐ jì zhōu cāng shǐ yǎn zhōu bǐng dài, liú mín xián dé sū xī. xià, hàn. wǔ yuè, bǐng yín, huáng tài hòu xìng luò yáng sì jí ruò lú yù lù qiú tú. luò yáng yǒu qiú, shí bù shā rén ér bèi kǎo zì wū, léi kùn yú jiàn, wèi lì bù gǎn yán, jiāng qù, jǔ tóu ruò yù zì sù. tài hòu chá shì jué zhī, jí hū hái wèn zhuàng, jù dé wǎng shí. jí shí shōu luò yáng lìng xià yù dǐ zuì. xíng wèi hái gōng, shù yǔ dà jiàng.
御史中丞樊准以郡國連年水旱,民多飢困,上疏:「請令太官、尚方、考功、上林池御諸官,實減無事之物;五府調省中都官吏、京師作者。又,被災之郡,百姓凋殘,恐非賑給所能勝贍,雖有其名,終無其實。可依征和元年故事,遣使持節慰安,尤睏乏者徙置荊、揚孰郡。今雖有西屯之役,宜先東州之急。」太后從之。悉以公田賦與貧民,即擢准與議郎呂倉並守光祿大夫。二月,乙丑,遺准使冀州、倉使兗州稟貸,流民鹹得蘇息。夏,旱。五月,丙寅,皇太后幸洛陽寺及若盧獄錄囚徒。洛陽有囚,實不殺人而被考自誣,羸困輿見,畏吏不敢言,將去,舉頭若欲自訴。太后察視覺之,即呼還問狀,具得枉實。即時收洛陽令下獄抵罪。行未還宮,澍雨大降。
liù yuè, jīng shī jí jùn guó sì shí dà shuǐ, dà fēng, yǔ báo. qiū, qī yuè, tài bái rù běi dǒu. rùn yuè, xīn chǒu, guǎng chuān wáng cháng bǎo hōng. wú zi, guó chú.
六月,京師及郡國四十大水,大風,雨雹。秋,七月,太白入北斗。閏月,辛丑,廣川王常保薨。無子,國除。
guǐ wèi, shǔ jùn jiǎo wài qiāng jǔ shì nèi shǔ.
癸未,蜀郡徼外羌舉士內屬。
dōng, dèng zhì shǐ rèn shàng jí cóng shì zhōng láng hé nèi sī mǎ jūn lǜ zhū jùn bīng, yǔ diān líng děng shù wàn rén zhàn yú píng xiāng, shàng jūn dà bài, sǐ zhě bā qiān yú rén, qiāng zhòng suì dà shèng, cháo tíng bù néng zhì. huáng zhōng zhū xiàn, sù shí wàn qián, bǎi xìng sǐ wáng bù kě shèng shù, ér zhuǎn yùn nán jù. gù zuǒ xiào lìng hé nán páng cān xiān zuò fǎ shū zuò ruò lú, shǐ qí zi jùn shàng shū yuē: fāng jīn xī zhōu liú mín rǎo dòng, ér zhēng fā bù jué, shuǐ lǎo bù mù, dì lì bù fù, zhòng zhī yǐ dà jūn, pí zhī yǐ yuǎn shù, nóng gōng xiāo yú zhuǎn yùn, zī cái jié yú zhēng fā, tián chóu bù dé kěn pì, hé jià bù dé shōu rù, bó shǒu kùn qióng, wú wàng lái qiū, bǎi xìng lì qū, bù fù kān mìng. chén yú yǐ wèi wàn lǐ yùn liáng, yuǎn jiù qiāng róng, bù ruò zǒng bīng yǎng zhòng, yǐ dài qí pí. chē qí jiāng jūn zhì yí qiě zhèn lǚ, liú zhēng xī xiào wèi rèn shàng, shǐ dū liáng zhōu shì mín zhuǎn jū sān fǔ, xiū yáo yì yǐ zhù qí shí, zhǐ fán fù yǐ yì qí cái, lìng nán dé gēng zhǒng, nǚ dé zhī rèn, rán hòu chù jīng ruì, chéng xiè jǔ, chū qí bù yì, gōng qí bù bèi, zé biān mín zhī chóu bào, bēn běi zhī chǐ xuě yǐ. shū zòu, huì fán zhǔn shàng shū jiàn cān, tài hòu jí zhuó cān yú tú zhōng, zhào bài yè zhě, shǐ xī dū sān fǔ zhū jūn tún. shí yī yuè, xīn yǒu, zhào dèng zhì hái shī, liú rèn shàng tún hàn yáng wèi zhū jūn jié dù. qiǎn shǐ yíng bài zhì wèi dà jiāng jūn. jì zhì, shǐ dà hóng lú qīn yíng, zhōng cháng shì jiāo láo, wáng zhǔ yǐ xià hòu wàng yú dào, chǒng líng xiǎn hè, guāng zhèn dōu bǐ.
冬,鄧騭使任尚及從事中郎河內司馬鈞率諸郡兵,與滇零等數萬人戰於平襄,尚軍大敗,死者八千餘人,羌眾遂大盛,朝廷不能制。湟中諸縣,粟石萬錢,百姓死亡不可勝數,而轉運難劇。故左校令河南龐參先坐法輸作若盧,使其子俊上書曰:「方今西州流民擾動,而徵發不絕,水潦不沐,地力不復,重之以大軍,疲之以遠戍,農功消於轉運,資財竭於徵發,田疇不得墾闢,禾稼不得收入,搏手困窮,無望來秋,百姓力屈,不復堪命。臣愚以為萬里運糧,遠就羌戎,不若總兵養眾,以待其疲。車騎將軍騭宜且振旅,留征西校尉任尚,使督涼州士民轉居三輔,休徭役以助其時,止煩賦以益其財,令男得耕種,女得織紝,然後畜精銳,乘懈沮,出其不意,攻其不備,則邊民之仇報,奔北之恥雪矣。」書奏,會樊准上疏薦參,太后即擢參於徒中,召拜謁者,使西督三輔諸軍屯。十一月,辛酉,詔鄧騭還師,留任尚屯漢陽為諸軍節度。遣使迎拜騭為大將軍。既至,使大鴻臚親迎,中常侍郊勞,王、主以下候望於道,寵靈顯赫,光震都鄙。
diān líng zì chēng tiān zǐ, yú běi dì zhāo jí wǔ dū cān láng shàng jùn xī hé zhū zá zhǒng qiāng duàn lǒng dào, kòu chāo sān fǔ, nán rù yì zhōu, shā hàn zhōng tài shǒu dǒng bǐng. liáng qín shòu zhào dāng tún jīn chéng, wén qiāng kòu sān fǔ, jí yǐn bīng fù jī, zhuǎn zhàn wǔ gōng měi yáng jiān, lián pò zǒu zhī, qiāng shāo tuì sàn.
滇零自稱天子,於北地招集武都參狼、上郡、西河諸雜種羌斷隴道,寇鈔三輔,南入益州,殺漢中太守董炳。梁慬受詔當屯金城,聞羌寇三輔,即引兵赴擊,轉戰武功、美陽間,連破走之,羌稍退散。
shí èr yuè, guǎng hàn sài wài cān láng qiāng jiàng.
十二月,廣漢塞外參狼羌降。
shì suì, jùn guó shí èr dì zhèn.
是歲,郡國十二地震。
xiào shāng huáng dì yǒng chū sān nián jǐ yǒu, gōng yuán yī líng jiǔ nián
孝殤皇帝永初三年(己酉,公元一零九年)
chūn, zhēng yuè, gēng zǐ, huáng dì jiā yuán fú, shè tiān xià.
春,正月,庚子,皇帝加元服,赦天下。
qiǎn qí dū wèi rèn rén dū zhū jùn tún bīng jiù sān fǔ. rén zhàn shù bù lì, dāng jiān lēi jiě qiāng gōng méi pò qiāng xiàn, zhōng qiāng gōng méi lín táo xiàn, zhí lǒng xī nán bù dū wèi.
遣騎都尉任仁督諸郡屯兵救三輔。仁戰數不利,當煎、勒姐羌攻沒破羌縣,鍾羌攻沒臨洮縣,執隴西南部都尉。
sān yuè, jīng shī dà jī, mín xiāng shí. rén chén, gōng qīng yì què xiè zhào wù sī biàn fù, yǐ zhù bù dǎi.
三月,京師大飢,民相食。壬辰,公卿詣闕謝;詔「務思變復,以助不逮。」
rén yín, sī tú lǔ gōng bà. gōng zài zài gōng wèi, xuǎn pì gāo dì zhì liè qīng jùn shǒu zhě shù shí rén, ér mén xià qí jiù huò bù méng jiàn jǔ, zhì yǒu yuàn wàng zhě. gōng wén zhī, yuē: xué zhī bù jiǎng, shì wú yōu yě, zhū shēng bù yǒu xiāng jǔ zhě hū! zhōng wú suǒ yán, yì bù jiè zhī yì lùn. xué zhě shòu yè, bì qióng hé wèn nán, dào chéng, rán hòu xiè qiǎn zhī. xué zhě yuē: lǔ gōng xiè yǔ yì lùn, bù kě xū dé.
壬寅,司徒魯恭罷。恭再在公位,選辟高第至列卿、郡守者數十人,而門下耆舊或不蒙薦舉,至有怨望者。恭聞之,曰:「學之不講,是吾憂也,諸生不有鄉舉者乎!」終無所言,亦不借之議論。學者受業,必窮核問難,道成,然後謝遣之。學者曰:「魯公謝與議論,不可虛得。」
xià, sì yuè, bǐng yín, yǐ dà hóng lú jiǔ jiāng xià qín wèi sī tú.
夏,四月,丙寅,以大鴻臚九江夏勤為司徒。
sān gōng yǐ guó yòng wèi zú, zòu lìng lì mín rù qián gǔ dé wèi guān nèi hóu hǔ bì yǔ lín láng wǔ guān dài fū guān fǔ lì tí qí yíng shì gè yǒu chà.
三公以國用未足,奏令吏民入錢穀得為關內侯、虎賁、羽林郎、五官、大夫、官府吏、緹騎、營士各有差。
jiǎ shēn, qīng hé mǐn wáng hǔ wēi hōng, wú zi. wǔ yuè, bǐng shēn, fēng lè ān wáng chǒng zi yán píng wèi qīng hé wáng, fèng xiào wáng hòu.
甲申,清河愍王虎威薨,無子。五月,丙申,封樂安王寵子延平為清河王,奉孝王后。
liù yuè, yú yáng wū héng yǔ yòu běi píng hú qiān yú kòu dài jùn shàng gǔ.
六月,漁陽烏恆與右北平胡千餘寇代郡、上谷。
hàn rén hán cóng suí xiōng nú nán dān yú rù cháo, jì hái, shuō nán dān yú yún: guān dōng shuǐ lǎo, rén mín jī è sǐ jǐn, kě jī yě. dān yú xìn qí yán, suì fǎn.
漢人韓琮隨匈奴南單于入朝,既還,說南單于云:「關東水潦,人民飢餓死盡,可擊也。」單于信其言,遂反。
qiū, qī yuè, hǎi zéi zhāng bó lù děng kòu bīn hǎi jiǔ jùn, shā èr qiān dàn lìng zhǎng qiǎn shì yù shǐ bā jùn páng xióng dū zhōu jùn bīng jī zhī, bó lù děng qǐ xiáng, xún fù tún jù.
秋,七月,海賊張伯路等寇濱海九郡,殺二千石、令、長;遣侍御史巴郡龐雄督州郡兵擊之,伯路等乞降,尋復屯聚。
jiǔ yuè, yàn mén wū huán lǜ zhòng wáng wú hé yǔn yǔ xiān bēi dà rén qiū lún děng, jí nán xiōng nú gǔ dōu hóu hé qī qiān qí kòu wǔ yuán, yǔ tài shǒu zhàn yú gāo qú gǔ, hàn bīng dà bài.
九月,雁門烏桓率眾王無何允與鮮卑大人丘倫等,及南匈奴骨都侯合七千騎寇五原,與太守戰於高渠谷,漢兵大敗。
nán dān yú wéi zhōng láng jiāng gěng zhǒng yú měi jì. dōng, shí yī yuè, yǐ dà sī nóng chén guó hé xī xíng chē qí jiāng jūn shì, zhōng láng jiāng páng xióng wèi fù, jiāng wǔ yíng jí biān jùn bīng èr wàn yú rén, yòu zhào liáo dōng tài shǒu gěng kuí lǜ xiān bēi jí zhū jùn bīng gòng jī zhī. yǐ liáng qín xíng dù liáo jiāng jūn shì. xióng kuí jī nán xiōng nú yù jiān rì zhú wáng, pò zhī.
南單于圍中郎將耿種於美稷。冬,十一月,以大司農陳國何熙行車騎將軍事,中郎將龐雄為副,將五營及邊郡兵二萬餘人,又詔遼東太守耿夔率鮮卑及諸郡兵共擊之。以梁慬行度遼將軍事。雄、夔擊南匈奴薁鞬日逐王,破之。
shí èr yuè, xīn yǒu, jùn guó jiǔ dì zhèn.
十二月,辛酉,郡國九地震。
yǐ hài, yǒu xīng bèi yú tiān yuàn.
乙亥,有星孛於天苑。
shì suì, jīng shī jí jùn guó sì shí yī yǔ shuǐ, bìng liáng èr zhōu dà jī, rén xiāng shí.
是歲,京師及郡國四十一雨水,並、涼二州大飢,人相食。
tài hòu yǐ yīn yáng bù hé, jūn lǚ shù xìng, zhào suì zhōng xiǎng qiǎn wèi shì wù shè xì zuò lè, jiǎn zhú yì zhèn zi zhī bàn.
太后以陰陽不和,軍旅數興,詔歲終饗遣衛士勿設戲作樂,減逐疫侲子之半。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū sì nián gēng xū, gōng yuán yī yī líng nián strong
孝殤皇帝永初四年(庚戌,公元一一零年)
chūn, zhēng yuè, yuán huì, chè lè, bù chén chōng tíng chē.
春,正月,元會,徹樂,不陳充庭車。
dèng zhì zài wèi, pō néng tuī jìn xián shì, jiàn hé xī lǐ hé děng liè yú cháo tíng, yòu pì hóng nóng yáng zhèn bā jùn chén chán děng zhì zhī mù fǔ, tiān xià chēng zhī. zhèn gū pín hǎo xué, míng ōu yáng shàng shū, tōng dá bó lǎn, zhū rú wèi zhī yǔ yuē: guān xī kǒng zǐ yáng bó qǐ. jiào shòu èr shí yú nián, bù dá zhōu jùn lǐ mìng, zhòng rén wèi zhī wǎn mù, ér zhèn zhì yù dǔ. zhì wén ér pì zhī, shí zhèn nián yǐ wǔ shí yú, lèi qiān jīng zhōu cì shǐ dōng lái tài shǒu. dāng zhī jùn, dào jīng chāng yì, gù suǒ jǔ jīng zhōu mào cái wáng mì wèi chāng yì lìng, yè huái jīn shí jīn yǐ yí zhèn. zhèn yuē: gù rén zhī jūn, jūn bù zhī gù rén, hé yě? mì yuē: mù yè wú zhī zhě. zhèn yuē: tiān zhī, dì zhī, wǒ zhī, zi zhī, hé wèi wú zhī zhě! mì kuì ér chū. hòu zhuǎn zhuō jùn tài shǒu. xìng gōng lián, zi sūn cháng shū shí bù xíng gù jiù huò yù lìng wèi kāi chǎn yè, zhèn bù kěn, yuē: shǐ hòu shì chēng wèi qīng bái lì zi sūn, yǐ cǐ yí zhī, bù yì hòu hū! zhāng bó lù fù gōng jùn xiàn, shā lì, dǎng zhòng jìn shèng. zhào qiǎn yù shǐ zhōng chéng wáng zōng chí jié fā yōu jì zhū jùn bīng hé shù wàn rén, zhēng wǎn líng lìng fú fēng fǎ xióng wèi qīng zhōu cì shǐ, yǔ zōng bìng lì tǎo zhī.
鄧騭在位,頗能推進賢士,薦何熙、李郃等列於朝廷,又辟弘農楊震、巴郡陳禪等置之幕府,天下稱之。震孤貧好學,明歐陽《尚書》,通達博覽,諸儒為之語曰:「關西孔子楊伯起。」教授二十餘年,不答州郡禮命,眾人謂之晚暮,而震志愈篤。騭聞而辟之,時震年已五十餘,累遷荊州刺史、東萊太守。當之郡,道經昌邑,故所舉荊州茂才王密為昌邑令,夜懷金十斤以遺震。震曰:「故人知君,君不知故人,何也?」密曰:「暮夜無知者。」震曰:「天知,地知,我知,子知,何謂無知者!」密愧而出。後轉涿郡太守。性公廉,子孫常蔬食、步行;故舊或欲令為開產業,震不肯,曰:「使後世稱為清白吏子孫,以此遺之,不亦厚乎!」張伯路復攻郡縣,殺吏,黨眾浸盛。詔遣御史中丞王宗持節發幽、冀諸郡兵合數萬人,征宛陵令扶風法雄為青州刺史,與宗併力討之。
nán dān yú wéi gěng zhǒng shù yuè, liáng qín gěng kuí jī zhǎn qí bié jiāng yú shǔ guó gù chéng, dān yú zì jiāng yíng zhàn, qín děng fù pò zhī, dān yú suì yǐn hái hǔ zé.
南單于圍耿種數月,梁慬、耿夔擊斬其別將於屬國故城,單于自將迎戰,慬等復破之,單于遂引還虎澤。
bǐng wǔ, zhào jiǎn bǎi guān jí zhōu jùn xiàn fèng gè yǒu chà. èr yuè, nán xiōng nú kòu cháng shān.
丙午,詔減百官及州郡縣奉各有差。二月,南匈奴寇常山。
diān líng qiǎn bīng kòu bāo zhōng, hàn zhōng tài shǒu zhèng qín yí tún bāo zhōng. rèn shàng jūn jiǔ chū wú gōng, mín fèi nóng sāng, nǎi zhào shàng jiāng lì bīng hái tún zhǎng ān, bà qiǎn nán yáng yǐng chuān rǔ nán lì shì. yǐ chǒu, chū zhì jīng zhào hǔ yá dū wèi yú zhǎng ān, fú fēng dū wèi yú yōng, rú xī jīng sān fǔ dū wèi gù shì.
滇零遣兵寇褒中,漢中太守鄭勤移屯褒中。任尚軍久出無功,民廢農桑,乃詔尚將吏兵還屯長安,罷遣南陽、潁川、汝南吏士。乙丑,初置京兆虎牙都尉於長安,扶風都尉於雍,如西京三輔都尉故事。
yè zhě páng cān shuō dèng zhì xǐ biān jùn bù néng zì cún zhě rù jū sān fǔ, zhì rán zhī, yù qì liáng zhōu, bìng lì běi biān. nǎi huì gōng qīng jí yì, zhì yuē: pì ruò yī bài huài, yī yǐ xiāng bǔ, yóu yǒu suǒ wán, ruò bù rú cǐ, jiāng liǎng wú suǒ bǎo. gōng qīng jiē yǐ wèi rán. láng zhōng chén guó yú xǔ yán yú tài wèi zhāng yǔ yuē: ruò dà jiāng jūn zhī cè, bù kě zhě sān: xiān dì kāi tà tǔ yǔ, qú láo hòu dìng, ér jīn dàn xiǎo fèi, jǔ ér qì zhī, cǐ bù kě yī yě. liáng zhōu jì qì, jí yǐ sān fǔ wèi sāi, zé yuán líng dān wài, cǐ bù kě èr yě. yàn yuē: guān xī chū jiāng, guān dōng chū xiāng. liè shì wǔ chén, duō chū liáng zhōu, shì fēng zhuàng měng, biàn xí bīng shì. jīn qiāng hú suǒ yǐ bù gǎn rù jù sān fǔ wèi xīn fù zhī hài zhě, yǐ liáng zhōu zài hòu gù yě. liáng zhōu shì mín suǒ yǐ tuī fēng zhí ruì, méng shǐ shí yú xíng chén, fù sǐ yú qián, zi zhàn yú hòu, wú fǎn gù zhī xīn zhě, wèi chén shǔ yú hàn gù yě. jīn tuī ér juān zhī, gē ér qì zhī, mín shù ān tǔ zhòng hái, bì yǐn lǐng ér yuàn yuē: zhōng guó qì wǒ yú yí dí! suī fù yì cóng shàn zhī rén, bù néng wú hèn. rú zú rán qǐ móu, yīn tiān xià zhī jī bì, chéng hǎi nèi zhī xū ruò, háo xióng xiāng jù, liàng cái lì shuài, qū shì qiāng yǐ wèi qián fēng, xí juǎn ér dōng, suī bì yù wèi zú, tài gōng wèi jiāng, yóu kǒng bù zú dāng yù rú cǐ, zé hán gǔ yǐ xī, yuán líng jiù jīng fēi fù hàn yǒu, cǐ bù kě sān yě. yì zhě yù yǐ bǔ yī yóu yǒu suǒ wán, xǔ kǒng qí jū shí qīn yín ér wú xiàn jí yě! yǔ yuē: wú yì bù jí cǐ, wēi zǐ zhī yán, jǐ bài guó shì! xǔ yīn shuō yǔ: shōu luó liáng tǔ háo jié, yǐn qí mù shǒu zǐ dì yú cháo, lìng zhū fǔ gè pì shù rén, wài yǐ quàn lì dá qí gōng qín, nèi yǐ jū zhì fáng qí xié jì. yǔ shàn qí yán, gèng jí sì fǔ, jiē cóng xǔ yì. yú shì pì xī zhōu háo jié wèi yuàn shǔ, bài mù shǒu zhǎng lì zǐ dì wèi láng, yǐ ān wèi zhī. dèng zhì yóu shì è xǔ, yù yǐ lì fǎ zhōng shāng zhī. huì zhāo gē zéi níng jì děng shù qiān rén gōng shā zhǎng lì, tún jù lián nián, zhōu jùn bù néng jìn, nǎi yǐ xǔ wèi zhāo gē zhǎng. gù jiù jiē diào zhī, xǔ xiào yuē: shì bù bì nán, chén zhī zhí yě. bù yù pán gēn cuò jié, wú yǐ bié lì qì, cǐ nǎi wú lì gōng zhī qiū yě. shǐ dào, yè hé nèi tài shǒu mǎ léng. léng yuē: jūn rú zhě, dāng móu mó miào táng, nǎi zài zhāo gē, shén wèi jūn yōu zhī. xǔ yuē: cǐ zéi quǎn yáng xiāng jù, yǐ qiú wēn bǎo ěr, yuàn míng fǔ bù yǐ wèi yōu. léng yuē: hé yǐ yán zhī? xǔ yuē: zhāo gē zhě, hán wèi zhī jiāo, bèi tài xíng, lín huáng hé, qù áo cāng bù guò bǎi lǐ, ér qīng jì zhī mín liú wáng wàn shù, zéi bù zhī kāi cāng zhāo zhòng, jié kù bīng, shǒu chéng gāo, duàn tiān xià yòu bì, cǐ bù zú yōu yě. jīn qí zhòng xīn shèng, nán yǔ zhēng fēng bīng bù yàn quán, yuàn kuān jiǎ pèi cè, wù lìng yǒu suǒ jū ài ér yǐ. jí dào guān, shè sān kē yǐ mù qiú zhuàng shì, zì yuàn shǐ yǐ xià gè jǔ suǒ zhī, qí gōng jié zhě wèi shàng, shāng rén tōu dào zhě cì zhī, bù shì jiā yè zhě wèi xià, shōu de bǎi yú rén, xǔ wèi xiǎng huì, xī shì qí zuì, shǐ rù zéi zhōng yòu lìng jié lüè, nǎi fú bīng yǐ dài zhī, suì shā zéi shù bǎi rén. yòu qián qiǎn pín rén néng fèng zhě yōng zuò zéi yī, yǐ cǎi xiàn fèng qí jū, yǒu chū shì lǐ zhě, lì zhé qín zhī. zéi yóu shì hài sàn, xián chēng shén míng, xiàn jìng jiē píng.
謁者龐參說鄧騭徙邊郡不能自存者入居三輔,騭然之,欲棄涼州,並力北邊。乃會公卿集議,騭曰:「譬若衣敗壞,一以相補,猶有所完,若不如此,將兩無所保。」公卿皆以為然。郎中陳國虞詡言於太尉張禹曰:「若大將軍之策,不可者三:先帝開拓土宇,劬勞後定,而今憚小費,舉而棄之,此不可一也。涼州既棄,即以三輔為塞,則園陵單外,此不可二也。喭曰:『關西出將,關東出相。』烈士武臣,多出涼州,士風壯猛,便習兵事。今羌、胡所以不敢入據三輔為心腹之害者,以涼州在後故也。涼州士民所以推鋒執銳,蒙矢石於行陳,父死於前,子戰於後,無反顧之心者,為臣屬於漢故也。今推而捐之,割而棄之,民庶安土重還,必引領而怨曰:『中國棄我於夷狄!』雖赴義從善之人,不能無恨。如卒然起謀,因天下之飢敝,乘海內之虛弱,豪雄相聚,量材立帥,驅氏、羌以為前鋒,席捲而東,雖賁、育為卒,太公為將,猶恐不足當御;如此,則函谷以西,園陵舊京非復漢有,此不可三也。議者喻以補衣猶有所完,詡恐其疽食侵淫而無限極也!」禹曰:「吾意不及此,微子之言,幾敗國事!」詡因說禹:「收羅涼土豪傑,引其牧守子弟於朝,令諸府各闢數人,外以勸厲答其功勤,內以拘致防其邪計。」禹善其言,更集四府,皆從詡議。於是辟西州豪桀為掾屬,拜牧守、長吏子弟為郎,以安慰之。鄧騭由是惡詡,欲以吏法中傷之。會朝歌賊寧季等數千人攻殺長吏,屯聚連年,州郡不能禁,乃以詡為朝歌長。故舊皆吊之,詡笑曰:「事不避難,臣之職也。不遇槃根錯節,無以別利器,此乃吾立功之秋也。」始到,謁河內太守馬稜。稜曰:「君儒者,當謀謨廟堂,乃在朝歌,甚為君憂之。」詡曰:「此賊犬羊相聚,以求溫飽耳,願明府不以為憂。」稜曰:「何以言之?」詡曰:「朝歌者,韓、魏之郊,背太行,臨黃河,去敖倉不過百里,而青、冀之民流亡萬數,賊不知開倉招眾,劫庫兵,守成皋,斷天下右臂,此不足憂也。今其眾新盛,難與爭鋒;兵不厭權,願寬假轡策,勿令有所拘閡而已。」及到官,設三科以募求壯士,自掾史以下各舉所知,其攻劫者為上,傷人偷盜者次之,不事家業者為下,收得百餘人,詡為饗會,悉貰其罪,使入賊中誘令劫掠,乃伏兵以待之,遂殺賊數百人。又潛遣貧人能縫者傭作賊衣,以采線縫其裾,有出市里者,吏輒禽之。賊由是駭散,咸稱神明,縣境皆平。
sān yuè, hé xī jūn dào wǔ yuán màn bǎi, bào jí, bù néng jìn qiǎn páng xióng yǔ liáng qín gěng zhǒng jiāng bù qí wàn liù qiān rén gōng hǔ zé, lián yíng shāo qián. dān yú jiàn zhū jūn bìng jìn, dà kǒng bù, gù ràng hán cóng yuē: rǔ yán hàn rén sǐ jǐn, jīn shì hé děng rén yě! nǎi qiǎn shǐ qǐ xiáng, xǔ zhī. dān yú tuō mào tú xiǎn, duì páng xióng děng bài chén, dào sǐ zuì. yú shì shè zhī, yù dài rú chū, nǎi hái suǒ chāo hàn mín nán nǚ jí qiāng suǒ lüè zhuǎn mài rù xiōng nú zhōng zhě hé wàn yú rén. huì xī zú, jí bài liáng qín dù liáo jiāng jūn. páng xióng hái, wèi dà hóng lú.
三月,何熙軍到五原曼柏,暴疾,不能進;遣龐雄與梁慬、耿種將步騎萬六千人攻虎澤,連營稍前。單于見諸軍並進,大恐怖,顧讓韓琮曰:「汝言漢人死盡,今是何等人也!」乃遣使乞降,許之。單于脫帽徒跣,對龐雄等拜陳,道死罪。於是赦之,遇待如初,乃還所鈔漢民男女及羌所略轉賣入匈奴中者合萬餘人。會熙卒,即拜梁慬度遼將軍。龐雄還,為大鴻臚。
xiān líng qiāng fù kòu bāo zhōng, zhèng qín yù jī zhī, zhǔ bù duàn chóng jiàn, yǐ wèi lǔ chéng shèng, fēng bù kě dāng, yí jiān shǒu dài zhī. qín bù cóng, chū zhàn, dà bài, sǐ zhě sān qiān yú rén, duàn chóng jí mén xià lì wáng zōng yuán zhǎn yǐ shēn gǎn rèn, yǔ qín jù sǐ.
先零羌復寇褒中,鄭勤欲擊之,主簿段崇諫,以為「虜乘勝,鋒不可當,宜堅守待之。」勤不從,出戰,大敗,死者三千餘人,段崇及門下吏王宗、原展以身扞刃,與勤俱死。
xǐ jīn chéng jùn jū xiāng wǔ.
徙金城郡居襄武。
wù zǐ, dù líng yuán huǒ.
戊子,杜陵園火。
guǐ sì, jùn guó jiǔ dì zhèn.
癸巳,郡國九地震。
xià, sì yuè, liù zhōu huáng.
夏,四月,六州蝗。
dīng chǒu, shè tiān xià.
丁丑,赦天下。
wáng zōng fǎ xióng yǔ zhāng bó lù lián zhàn, pò zǒu zhī, huì shè dào, zéi yǐ jūn wèi jiě jiǎ, bù gǎn guī jiàng. wáng zōng zhào cì shǐ tài shǒu gòng yì, jiē yǐ wèi dāng suì jī zhī, fǎ xióng yuē: bù rán. bīng xiōng qì, zhàn wēi shì, yǒng bù kě shì, shèng bù kě bì. zéi ruò chéng chuán fú hǎi, shēn rù yuǎn dǎo, gōng zhī wèi yì yě. jí yǒu shè lìng, kě qiě bà bīng yǐ wèi yòu qí xīn, shì bì jiě sàn, rán hòu tú zhī, kě bù zhàn ér dìng yě. zōng shàn qí yán, jí bà bīng. zéi wén, dà xǐ, nǎi hái suǒ lüè rén ér dōng lái jùn bīng dú wèi zhēng jiǎ, zéi fù jīng kǒng, dùn zǒu liáo dōng, zhǐ hǎi dǎo shàng.
王宗、法雄與張伯路連戰,破走之,會赦到,賊以軍未解甲,不敢歸降。王宗召刺史太守共議,皆以為當遂擊之,法雄曰:「不然。兵兇器,戰危事,勇不可恃,勝不可必。賊若乘船浮海,深入遠島,攻之未易也。及有赦令,可且罷兵以慰誘其心,勢必解散,然後圖之,可不戰而定也。」宗善其言,即罷兵。賊聞,大喜,乃還所略人;而東萊郡兵獨未爭甲,賊復驚恐,遁走遼東,止海島上。
qiū, qī yuè, yǐ yǒu, sān jùn dà shuǐ.
秋,七月,乙酉,三郡大水。
qí dū wèi rèn rén yǔ qiāng zhàn lèi bài, ér bīng shì fàng zòng, kǎn chē zhēng yì yán wèi, sǐ. hù qiāng xiào wèi duàn xǐ zú, fù yǐ qián xiào wèi hóu bà dài zhī, yí jū zhāng yē.
騎都尉任仁與羌戰累敗,而兵士放縱,檻車征詣延尉,死。護羌校尉段禧卒,復以前校尉侯霸代之,移居張掖。
jiǔ yuè, jiǎ shēn, yì zhōu jùn dì zhèn.
九月,甲申,益州郡地震。
huáng tài hòu mǔ xīn yě jūn bìng, tài hòu xìng qí dì, lián rì sù zhǐ sān gōng shàng biǎo gù zhēng, nǎi hái gōng. dōng, shí yuè, jiǎ xū, xīn yě jūn hōng, shǐ sī kōng hù sàng shì, yí bǐ dōng hǎi gōng wáng. dèng zhì děng qǐ shēn xíng fú, tài hòu yù bù xǔ, yǐ wèn cáo dà jiā, dà jiā shàng shū yuē: qiè wén qiān ràng zhī fēng, dé mò dà yān. jīn sì jiù shēn zhí zhōng xiào, yǐn shēn zì tuì, ér yǐ fāng chuí wèi jìng, jù ér bù xǔ, rú hòu yǒu háo máo jiā yú jīn rì, chéng kǒng tuī ràng zhī míng bù kě zài dé. tài hòu nǎi xǔ zhī. nǎi fú chú, zhào zhì fù hái fǔ cháo zhèng, gèng shòu qián fēng, zhì děng kòu tóu gù ràng, nǎi zhǐ. yú shì bìng fèng cháo qǐng, wèi cì sān gōng xià, tè jìn hóu shàng, qí yǒu dà yì, nǎi yì cháo táng, yǔ gōng qīng cān móu.
皇太后母新野君病,太后幸其第,連日宿止;三公上表固爭,乃還宮。冬,十月,甲戌,新野君薨,使司空護喪事,儀比東海恭王。鄧騭等乞身行服,太后欲不許,以問曹大家,大家上疏曰:「妾聞謙讓之風,德莫大焉。今四舅深執忠孝,引身自退,而以方垂未靜,拒而不許,如後有豪毛加於今日,誠恐推讓之名不可再得。」太后乃許之。乃服除,詔騭復還輔朝政,更授前封,騭等叩頭固讓,乃止。於是並奉朝請,位次三公下,特進、侯上,其有大議,乃詣朝堂,與公卿參謀。
tài hòu zhào yīn hòu jiā shǔ jiē guī gù jùn, hái qí zī cái wǔ bǎi yú wàn.
太后詔陰後家屬皆歸故郡,還其資財五百餘萬。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū wǔ nián xīn hài, gōng yuán yī yī yī nián strong
孝殤皇帝永初五年(辛亥,公元一一一年)
chūn, zhēng yuè, gēng chén shuò, rì yǒu shí zhī.
春,正月,庚辰朔,日有食之。
bǐng xū, jùn guó shí dì zhèn.
丙戌,郡國十地震。
jǐ chǒu, tài wèi zhāng yǔ miǎn. jiǎ shēn, yǐ guāng lù xūn yǐng chuān lǐ xiū wèi tài wèi.
己丑,太尉張禹免。甲申,以光祿勛潁川李修為太尉。
xiān líng qiāng kòu hé dōng, zhì hé nèi, bǎi xìng xiāng jīng, duō nán bēn dù hé, shǐ běi jūn zhōng hòu zhū chǒng jiāng wǔ yíng shì tún mèng jīn, zhào wèi jùn zhào guó cháng shān zhōng shān shàn zuò wù hòu liù bǎi yī shí liù suǒ. qiāng jì zhuǎn shèng, ér yuán biān èr qiān dàn lìng zhǎng duō nèi jùn rén, bìng wú shǒu zhàn yì, jiē zhēng shàng xǐ jùn xiàn yǐ bì kòu nán. sān yuè, zhào lǒng xī tú xiāng wǔ, ān dìng xǐ měi yáng, běi dì xǐ chí yáng, shàng jùn xǐ yá. bǎi xìng liàn tǔ, bù lè qù jiù, suì nǎi yì qí hé jià, fā chè shì wū, yí yíng bì, pò jī jù. shí lián hàn huáng jī huāng, ér qū cù jié lüè, liú lí fēn sǎn, suí dào sǐ wáng, huò qì juān lǎo ruò, huò wèi rén pū qiè, sàng qí tài bàn. fù yǐ rèn shàng wèi shì yù shǐ, jī qiāng yú shàng dǎng yáng tóu shān, pò zhī, nǎi bà mèng jīn tún.
先零羌寇河東,至河內,百姓相驚,多南奔渡河,使北軍中候硃寵將五營士屯孟津,詔魏郡、趙國、常山、中山繕作塢候六百一十六所。羌既轉盛,而緣邊二千石、令、長多內郡人,並無守戰意,皆爭上徙郡縣以避寇難。三月,詔隴西徒襄武,安定徙美陽,北地徙池陽,上郡徙衙。百姓戀土,不樂去舊,遂乃刈其禾稼,發徹室屋,夷營壁,破積聚。時連旱蝗饑荒,而驅蹙劫掠,流離分散,隨道死亡,或棄捐老弱,或為人仆妾,喪其太半。復以任尚為侍御史,擊羌於上黨羊頭山,破之,乃罷孟津屯。
fū yú wáng kòu lè làng.
夫餘王寇樂浪。
gāo jù lí wáng gōng yǔ huì mò kòu xuán tú.
高句驪王宮與濊貊寇玄菟。
xià, rùn sì yuè, dīng yǒu, shè liáng zhōu hé xī sì jùn.
夏,閏四月,丁酉,赦涼州、河西四郡。
hǎi jùn zhāng bó lù fù kòu dōng lái, qīng zhōu cì shǐ fǎ xióng jī pò zhī zéi táo hái liáo dōng, liáo dōng rén lǐ jiǔ děng gòng zhǎn zhī, yú shì zhōu jiè qīng jìng.
海郡張伯路復寇東萊,青州刺史法雄擊破之;賊逃還遼東,遼東人李久等共斬之,於是州界清靜。
qiū, jiǔ yuè, hàn yáng rén dù qí jí dì jì gòng tóng jùn wáng xìn děng yǔ qiāng tōng móu, jù zhòng jù shàng guī chéng. dōng, shí èr yuè, hàn yáng tài shǒu zhào bó qiǎn kè dù xí cì shā qí fēng xí tǎo jiān hóu. dù jì gòng wáng xìn děng jiāng qí zhòng jù chū quán yíng.
秋,九月,漢陽人杜琦及弟季貢、同郡王信等與羌通謀,聚眾據上邽城。冬,十二月,漢陽太守趙博遣客杜習刺殺琦;封習討奸侯。杜季貢、王信等將其眾據樗泉營。
shì suì, jiǔ zhōu huáng, jùn guó bā yǔ shuǐ.
是歲,九州蝗,郡國八雨水。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū liù nián rén zǐ, gōng yuán yī yī èr nián strong
孝殤皇帝永初六年(壬子,公元一一二年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ yín, zhào yuē: fán gōng jiàn xīn wèi, duō fēi qí jié, huò yù yǎng qiáng shú, huò chuān jué méng yá, wèi wú suǒ zhì ér yāo zhé shēng zhǎng, qǐ suǒ yǐ shùn shí yù wù hū! chuán yuē: fēi qí shí bù shí. zì jīn dāng fèng cí líng miào jí gěi yù zhě, jiē xū shí nǎi shàng. fán suǒ shěng èr shí sān zhǒng.
春,正月,甲寅,詔曰:「凡供薦新味,多非其節,或郁養強孰,或穿掘萌牙,味無所至而夭折生長,豈所以順時育物乎!《傳》曰:『非其時不食。』自今當奉祠陵廟及給御者,皆須時乃上。」凡所省二十三種。
sān yuè, shí zhōu huáng.
三月,十州蝗。
xià, sì yuè, yǐ chǒu, sī kōng zhāng mǐn bà. jǐ mǎo, yǐ tài cháng liú kǎi wèi sī kōng.
夏,四月,乙丑,司空張敏罷。己卯,以太常劉愷為司空。
zhào jiàn wǔ yuán gōng èr shí bā jiāng jiē shào fēng.
詔建武元功二十八將皆紹封。
wǔ yuè, hàn.
五月,旱。
bǐng yín, zhào lìng zhōng èr qiān dàn xià zhì huáng shòu, yī qiè fù zhì. liù yuè, rén chén, yù zhāng yuán xī yuán shān bēng.
丙寅,詔令中二千石下至黃綬,一切復秩。六月,壬辰,豫章員谿原山崩。
xīn sì, shè tiān xià.
辛巳,赦天下。
shì yù shǐ táng xǐ tǎo hàn yáng zéi wáng xìn, pò zhǎn zhī. dù jì gòng wáng, cóng diān líng. shì suì, diān líng sǐ, zi líng chāng lì, nián shàng shǎo, tóng zhǒng láng mò wèi qí jì cè, yǐ jì gòng wèi jiāng jūn, bié jū dīng xī chéng.
侍御史唐喜討漢陽賊王信,破斬之。杜季貢亡,從滇零。是歲,滇零死,子零昌立,年尚少,同種狼莫為其計策,以季貢為將軍,別居丁奚城。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū qī nián guǐ chǒu, gōng yuán yī yī sān nián strong
孝殤皇帝永初七年(癸丑,公元一一三年)
chūn, èr yuè, bǐng wǔ, jùn guó shí bā dì zhèn.
春,二月,丙午,郡國十八地震。
xià, sì yuè, yǐ wèi, píng yuán huái wáng shèng hōng, wú zi tài hòu lì lè ān yí wáng chǒng zi dé wèi píng yuán wáng.
夏,四月,乙未,平原懷王勝薨,無子;太后立樂安夷王寵子得為平原王。
bǐng shēn huì, rì yǒu shí zhī.
丙申晦,日有食之。
qiū, hù qiāng xiào wèi hóu bà qí dū wèi mǎ xián jī xiān líng bié bù láo qiāng yú ān dìng, huò shǒu lǔ qiān rén.
秋,護羌校尉侯霸、騎都尉馬賢擊先零別部牢羌於安定,獲首虜千人。
huáng.
蝗。
strong xiào shāng huáng dì yuán chū yuán nián jiǎ yín, gōng yuán yī yī sì nián strong
孝殤皇帝元初元年(甲寅,公元一一四年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ zǐ, gǎi yuán.
春,正月,甲子,改元。
èr yuè, yǐ mǎo, rì nán dì chè, zhǎng bǎi yú lǐ.
二月,乙卯,日南地坼,長百餘里。
sān yuè, guǐ hài, rì yǒu shí zhī.
三月,癸亥,日有食之。
zhào qiǎn bīng tún hé nèi tōng gǔ chōng yào sān shí sān suǒ, jiē wèi wù bì, shè míng gǔ, yǐ bèi qiāng kòu.
詔遣兵屯河內通谷衝要三十三所,皆為塢壁,設鳴鼓,以備羌寇。
xià, sì yuè, dīng yǒu, shè tiān xià.
夏,四月,丁酉,赦天下。
jīng shī jí jùn guó wǔ hàn, huáng.
京師及郡國五旱,蝗。
wǔ yuè, xiān líng qiāng kòu yōng chéng.
五月,先零羌寇雍城。
qiū, qī yuè, shǔ jùn yí kòu cán líng, shā xiàn lìng.
秋,七月,蜀郡夷寇蠶陵,殺縣令。
jiǔ yuè, yǐ chǒu, tài wèi lǐ xiū bà.
九月,乙丑,太尉李修罷。
qiāng háo hào duō yǔ zhū zhǒng chāo lüè wǔ dū hàn zhōng bā jùn, bǎn dùn mán jiù zhī, hàn zhōng wǔ guān yuàn chéng xìn lǜ jùn bīng yǔ mán gòng jī pò zhī. hào duō zǒu hái, duàn lǒng dào, yǔ líng chāng hé, hóu bà mǎ xián yǔ zhàn yú bāo hǎn, pò zhī.
羌豪號多與諸種鈔掠武都、漢中、巴郡,板楯蠻救之,漢中五官掾程信率郡兵與蠻共擊破之。號多走還,斷隴道,與零昌合,侯霸、馬賢與戰於枹罕,破之。
xīn wèi, yǐ dà sī nóng shān yáng sī mǎ bāo wèi tài wèi.
辛未,以大司農山陽司馬苞為太尉。
dōng, shí yuè, wù zǐ shuò, rì yǒu shí zhī.
冬,十月,戊子朔,日有食之。
liáng zhōu cì shǐ pí yáng jī qiāng yú dí dào, dà bài, sǐ zhě bā bǎi yú rén.
涼州刺史皮楊擊羌於狄道,大敗,死者八百餘人。
shì suì, jùn guó shí wǔ dì zhèn.
是歲,郡國十五地震。
strong xiào shāng huáng dì yuán chū èr nián yǐ mǎo, gōng yuán yī yī wǔ nián strong
孝殤皇帝元初二年(乙卯,公元一一五年)
chūn, hù qiāng xiào wèi páng cān yǐ ēn xìn zhāo yòu zhū qiāng, hào duō děng shuài zhòng jiàng cān qiǎn yì què, cì hào duō hóu yìn, qiǎn zhī. cān shǐ hái zhì lìng jū, tōng hé xī dào.
春,護羌校尉龐參以恩信招誘諸羌,號多等帥眾降;參遣詣闕,賜號多侯印,遣之。參始還治令居,通河西道。
líng chāng fēn bīng kòu yì zhōu, qiǎn zhōng láng jiāng yǐn jiù tǎo zhī. xià, sì yuè, bǐng wǔ, lì guì rén xíng yáng yán shì wèi huáng hòu. hòu xìng dù jì, hòu gōng lǐ shì shēng huáng zǐ bǎo, hòu zhèn shā lǐ shì.
零昌分兵寇益州,遣中郎將尹就討之。夏,四月,丙午,立貴人滎陽閻氏為皇后。後性妒忌,後宮李氏生皇子保,後鴆殺李氏。
wǔ yuè, jīng shī hàn, hé nán jí jùn guó shí jiǔ huáng.
五月,京師旱,河南及郡國十九蝗。
liù yuè, bǐng xū, tài wèi sī mǎ bāo hōng.
六月,丙戌,太尉司馬苞薨。
qiū, qī yuè, xīn sì, yǐ tài pú tài shān mǎ yīng wèi tài wèi.
秋,七月,辛巳,以太僕泰山馬英為太尉。
bā yuè, liáo dōng xiān bēi wéi wú lǜ jiǔ yuè, yòu gōng fū lí yíng, shā xiàn lìng.
八月,遼東鮮卑圍無慮;九月,又攻夫犁營,殺縣令。
rén wǔ huì, rì yǒu shí zhī.
壬午晦,日有食之。
yǐn jiù jī qiāng dǎng lǚ shū dōu děng, shǔ rén chén shěng luó héng yīng mù cì shā shū dōu, jiē fēng hóu, cì qián.
尹就擊羌黨呂叔都等,蜀人陳省、羅橫應募刺殺叔都,皆封侯,賜錢。
zhào tún qí xiào wèi bān xióng tún sān fǔ. xióng, chāo zhī zǐ yě. yǐ zuǒ féng yì sī mǎ jūn xíng zhēng xī jiāng jūn, dū guān zhōng zhū jùn bīng bā qiān yú rén. páng cān jiāng qiāng hú bīng qī qiān yú rén, yǔ jūn fēn dào bìng jī líng chāng. cān bīng zhì yǒng shì dōng, wèi dù jì gòng suǒ bài, yǐn tuì. jūn děng dú jìn, gōng bá dīng xī chéng, dù jì gòng lǜ zhòng wěi táo. jūn lìng yòu fú fēng zhòng guāng děng shōu qiāng hé jià, guāng děng wéi jūn jié dù, sǎn bīng shēn rù, qiāng nǎi shè fú yào jī zhī, jūn zài chéng zhōng, nù ér bù jiù. dōng, shí yuè, yǐ wèi, guāng děng bīng bài, bìng méi, sǐ zhě sān qiān yú rén, jūn nǎi dùn hái. páng cān jì shī qī, chēng bìng yǐn hái. jiē zuò zhēng, xià yù, jūn zì shā. shí dù liáo jiāng jūn liáng qín yì zuò shì dǐ zuì. xiào shū láng zhōng fú fēng mǎ róng shàng shū chēng cān qín zhì néng, yí yòu guò zé xiào. zhào shè cān děng, yǐ mǎ xián dài cān lǐng hù qiāng xiào wèi, fù yǐ rèn shàng wèi zhōng láng jiāng, dài bān xióng tún sān fǔ.
詔屯騎校尉班雄屯三輔。雄,超之子也。以左馮翊司馬鈞行征西將軍,督關中諸郡兵八千餘人。龐參將羌、胡兵七千餘人,與鈞分道並擊零昌。參兵至勇士東,為杜季貢所敗,引退。鈞等獨進,攻拔丁奚城,杜季貢率眾偽逃。鈞令右扶風仲光等收羌禾稼,光等違鈞節度,散兵深入,羌乃設伏要擊之,鈞在城中,怒而不救。冬,十月,乙未,光等兵敗,並沒,死者三千餘人,鈞乃遁還。龐參既失期,稱病引還。皆坐征,下獄,鈞自殺。時度遼將軍梁慬亦坐事抵罪。校書郎中扶風馬融上書稱參、慬智能,宜宥過責效。詔赦參等,以馬賢代參領護羌校尉,復以任尚為中郎將,代班雄屯三輔。
huái lìng yú xǔ shuō shàng yuē: bīng fǎ: ruò bù gōng qiáng, zǒu bù zhú fēi, zì rán zhī shì yě. jīn lǔ jiē mǎ qí, rì xíng shù bǎi lǐ, lái rú fēng yǔ, qù rú jué xián, yǐ bù zhuī zhī, shì bù xiāng jí, suǒ yǐ suī tún bīng èr shí yú wàn, kuàng rì ér wú gōng yě. wèi shǐ jūn jì, mò rú bà zhū jùn bīng, gè lìng chū qián shù qiān, èr shí rén gòng shì yī mǎ, yǐ wàn qí zhī zhòng, zhú shù qiān zhī lǔ, zhuī wěi yǎn jié, qí dào zì jiū. biàn mín lì shì, dà gōng lì yǐ. shàng jí shàng yán, yòng qí jì, qiǎn qīng qí jī dù jì gòng yú dīng xī chéng, pò zhī.
懷令虞詡說尚曰:「兵法:弱不攻強,走不逐飛,自然之勢也。今虜皆馬騎,日行數百里,來如風雨,去如絕弦,以步追之,勢不相及,所以雖屯兵二十餘萬,曠日而無功也。為使君計,莫如罷諸郡兵,各令出錢數千,二十人共市一馬,以萬騎之眾,逐數千之虜,追尾掩截,其道自究。便民利事,大功立矣。」尚即上言,用其計,遣輕騎擊杜季貢於丁奚城,破之。
tài hòu wén yú xǔ yǒu jiāng shuài zhī lüè, yǐ wèi wǔ dū tài shǒu, qiāng zhòng shù qiān zhē xǔ yú chén cāng xiáo gǔ, xǔ jí tíng jūn bù jìn, ér xuān yán: shàng shū qǐng bīng, xū dào dāng fā. qiāng wén zhī, nǎi fēn chāo bàng xiàn. xǔ yīn qí bīng sàn, rì yè jìn dào, jiān xíng bǎi yú lǐ, lìng lì shì gè zuò liǎng zào, rì zēng bèi zhī, qiāng bù gǎn bī. huò wèn yuē: sūn bìn jiǎn zào ér jūn zēng zhī, bīng fǎ rì xíng bù guò sān shí lǐ, yǐ jiè bù yú, ér jīn rì qiě èr bǎi lǐ, hé yě? xǔ yuē: lǔ zhòng duō, wú bīng shǎo, xú xíng zé yì wèi suǒ jí, sù jìn zé bǐ suǒ bù cè. lǔ jiàn wú zào rì zēng, bì wèi jùn bīng lái yíng, zhòng duō xíng sù, bì dàn zhuī wǒ. sūn bìn jiàn ruò, wú jīn shì qiáng, shì yǒu bù tóng gù yě. jì dào jùn, bīng bù mǎn sān qiān, ér qiāng zhòng wàn yú, gōng wéi chì tíng shù shí rì. xǔ nǎi lìng jūn zhōng, qiáng nǔ wù fā, ér qián fā xiǎo nǔ qiāng yǐ wèi shǐ lì ruò, bù néng zhì, bìng bīng jí gōng. xǔ yú shì shǐ èr shí qiáng nǔ gòng shè yī rén, fā wú bù zhōng, qiāng dà zhèn, tuì. xǔ yīn chū chéng fèn jī, duō suǒ shāng shā. míng rì, xī chén qí bīng zhòng, lìng cóng dōng guō mén chū, běi guō mén rù, mào yì yī fú, huí zhuǎn shù zhōu qiāng bù zhī qí shù, gèng xiāng kǒng dòng. xǔ jì zéi dāng tuì, nǎi qián qiǎn wǔ bǎi yú rén yú qiǎn shuǐ shè fú, hòu qí zǒu lù lǔ guǒ dà bēn, yīn yǎn jī, dà pò zhī, zhǎn huò shén zhòng. zéi yóu shì bài sàn. xǔ nǎi zhàn xiāng dì shì, zhú yíng bì bǎi bā shí suǒ, zhāo hái liú wáng, jiǎ zhèn pín mín, kāi tōng shuǐ yùn. xǔ shǐ dào jùn, gǔ shí qiān, yán shí bā qiān, jiàn hù wàn sān qiān shì shì sān nián, mǐ shí bā shí, yán shí sì bǎi, mín zēng zhì sì wàn yú hù, rén zú jiā gěi, yī jùn suì ān.
太后聞虞詡有將帥之略,以為武都太守,羌眾數千遮詡於陳倉崤谷,詡即停軍不進,而宣言:「上書請兵,須到當發。」羌聞之,乃分鈔傍縣。詡因其兵散,日夜進道,兼行百餘里,令吏士各作兩灶,日增倍之,羌不敢逼。或問曰:「孫臏減灶而君增之,兵法日行不過三十里,以戒不虞,而今日且二百里,何也?」詡曰:「虜眾多,吾兵少,徐行則易為所及,速進則彼所不測。虜見吾灶日增,必謂郡兵來迎,眾多行速,必憚追我。孫臏見弱,吾今示強,勢有不同故也。」既到郡,兵不滿三千,而羌眾萬餘,攻圍赤亭數十日。詡乃令軍中,強弩勿發,而潛發小弩;羌以為矢力弱,不能至,並兵急攻。詡於是使二十強弩共射一人,發無不中,羌大震,退。詡因出城奮擊,多所傷殺。明日,悉陳其兵眾,令從東郭門出,北郭門入,貿易衣服,迴轉數周;羌不知其數,更相恐動。詡計賊當退,乃潛遣五百餘人於淺水設伏,候其走路;虜果大奔,因掩擊,大破之,斬獲甚眾。賊由是敗散。詡乃占相地勢,築營壁百八十所,招還流亡,假賑貧民,開通水運。詡始到郡,谷石千,鹽石八千,見戶萬三千;視事三年,米石八十,鹽石四百,民增至四萬餘戶,人足家給,一郡遂安。
shí yī yuè, gēng shēn, jùn guó shí dì zhèn.
十一月,庚申,郡國十地震。
shí èr yuè, wǔ líng lǐ zhōng mán fǎn, zhōu jùn tǎo píng zhī.
十二月,武陵澧中蠻反,州郡討平之。
jǐ yǒu, sī tú xià qín bà, gēng xū, yǐ sī kōng liú kǎi wèi sī tú, guāng lù xūn yuán chǎng wèi sī kōng. chǎng, ān zhī zǐ yě.
己酉,司徒夏勤罷,庚戌,以司空劉愷為司徒,光祿勛袁敞為司空。敞,安之子也。
qián hǔ bì zhōng láng jiāng dèng hóng zú. hóng xìng jiǎn sù, zhì ōu yáng shàng shū, shòu dì jìn zhōng. yǒu sī zòu zèng hóng biāo qí jiāng jūn, wèi tè jìn, fēng xī píng hóu. tài hòu zhuī hóng yǎ yì, bù jiā zèng wèi yī fú, dàn cì qián qiān wàn, bù wàn pǐ xiōng zhì děng fù cí bù shòu. zhào fēng hóng zi guǎng dé wèi xī píng hóu. jiāng zàng, yǒu sī fù zòu fā wǔ yíng qīng chē qí shì, lǐ yí rú huò guāng gù shì. tài hòu jiē bù tīng, dàn bái gài shuāng qí, mén shēng wǎn sòng. hòu yǐ dì shī zhī zhòng, fēn xī píng zhī dōu xiāng, fēng guǎng dé dì fǔ dé wèi dōu xiāng hóu.
前虎賁中郎將鄧弘卒。弘性儉素,治歐陽《尚書》,授帝禁中。有司奏贈弘驃騎將軍,位特進,封西平侯。太后追弘雅意,不加贈位、衣服,但賜錢千萬,布萬匹;兄騭等復辭不受。詔封弘子廣德為西平侯。將葬,有司復奏發五營輕車騎士,禮儀如霍光故事。太后皆不聽,但白蓋雙騎,門生輓送。後以帝師之重,分西平之都鄉,封廣德弟甫德為都鄉侯。