qǐ róu zhào dūn zāng, jǐn zhān méng dān è, fán shí nián.
起柔兆敦牂,尽旃蒙单阏,凡十年。
strong xiào shāng huáng dì yán píng yuán nián bǐng wǔ, gōng yuán yī líng liù nián strong
孝殇皇帝延平元年(丙午,公元一零六年)
chūn, zhēng yuè, xīn mǎo, yǐ tài wèi zhāng yǔ wèi tài fù, sī tú xú fáng wèi tài wèi, cān lù shàng shū shì. tài hòu yǐ dì zài qiǎng bǎo, yù lìng zhòng chén jū jìn nèi. nǎi zhào yǔ shě gōng zhōng, wǔ rì yī guī fǔ měi cháo jiàn, tè zàn, yǔ sān gōng jué xí.
春,正月,辛卯,以太尉张禹为太傅,司徒徐防为太尉,参录尚书事。太后以帝在襁褓,欲令重臣居禁内。乃诏禹舍宫中,五日一归府;每朝见,特赞,与三公绝席。
fēng huáng xiōng shèng wèi píng yuán wáng.
封皇兄胜为平原王。
guǐ mǎo, yǐ guāng lù xūn liáng wěi wèi sī tú.
癸卯,以光禄勋梁鲔为司徒。
sān yuè, jiǎ shēn, zàng xiào hé huáng dì yú shèn líng, miào yuē mù zōng.
三月,甲申,葬孝和皇帝于慎陵,庙曰穆宗。
bǐng xū, qīng hé wáng qìng jì běi wáng shòu hé jiān wáng kāi cháng shān wáng zhāng shǐ jiù guó tài hòu tè jiā qìng yǐ shū lǐ. qìng zi hù, nián shí sān, tài hòu yǐ dì yòu ruò, yuǎn lǜ bù yú, liú hù yǔ dí mǔ gěng jī jū qīng hé dǐ. gěng jī, kuàng zhī zēng sūn yě hù mǔ, qián wéi zuǒ jī yě.
丙戌,清河王庆、济北王寿、河间王开、常山王章始就国;太后特加庆以殊礼。庆子祜,年十三,太后以帝幼弱,远虑不虞,留祜与嫡母耿姬居清河邸。耿姬,况之曾孙也;祜母,犍为左姬也。
xià, sì yuè, xiān bēi kòu yú yáng, yú yáng tài shǒu zhāng xiǎn lǜ shù bǎi rén chū sài zhuī zhī. bīng mǎ yuàn yán shòu jiàn yuē:" qián dào xiǎn zǔ, zéi shì nán liàng, yí qiě jié yíng, xiān lìng qīng qí zhēn shì zhī." xiǎn yì shén ruì, nù, yù zhǎn zhī, suì jìn bīng. yú lǔ fú fā, shì zú xī zǒu, wéi shòu lì zhàn, shēn bèi shí chuàng, shǒu shā shù rén ér sǐ. zhǔ bù wèi fú gōng cáo xú xián jiē zì tóu fù xiǎn, jù mò yú chén.
夏,四月,鲜卑寇渔阳,渔阳太守张显率数百人出塞追之。兵马掾严授谏曰:“前道险阻,贼势难量,宜且结营,先令轻骑侦视之。”显意甚锐,怒,欲斩之,遂进兵。愚虏伏发,士卒悉走,唯授力战,身被十创,手杀数人而死。主簿卫福、功曹徐咸皆自投赴显,俱殁于陈。
bǐng yín, yǐ hǔ bēn zhōng láng jiàng dèng zhì wèi chē qí jiāng jūn yí tóng sān sī. zhì dì huáng mén shì láng kuī wèi hǔ bēn zhōng láng jiàng, hóng chāng jiē shì zhōng.
丙寅,以虎贲中郎将邓骘为车骑将军、仪同三司。骘弟黄门侍郎悝为虎贲中郎将,弘、阊皆侍中。
sī kōng chén chǒng hōng.
司空陈宠薨。
wǔ yuè, xīn mǎo, shè tiān xià.
五月,辛卯,赦天下。
rén chén, hé dōng yuán shān bēng.
壬辰,河东垣山崩。
liù yuè, dīng wèi, yǐ tài cháng yǐn qín wèi sī kōng.
六月,丁未,以太常尹勤为司空。
jùn guó sān shí qī yǔ shuǐ.
郡国三十七雨水。
jǐ wèi, tài hòu zhào jiǎn tài guān dǎo guān shàng fāng nèi shǔ zhū fú yù zhēn shàn mǐ lì nán chéng zhī wù, zì fēi gōng líng miào, dào liáng mǐ bù dé dǎo zé, zhāo xī yī ròu fàn ér yǐ. jiù tài guān tāng guān jīng yòng suì qiě èr wàn wàn, zì shì cái shù qiān wàn. jí jùn guó suǒ gòng, jiē jiǎn qí guò bàn xī chì mài shàng lín yīng quǎn lí gōng bié guǎn chǔ zhì mǐ xīn tàn, xī lìng shěng zhī.
己未,太后诏减太官、导官、尚方、内署诸服御、珍膳、靡丽难成之物,自非供陵庙,稻梁米不得导择,朝夕一肉饭而已。旧太官、汤官经用岁且二万万,自是裁数千万。及郡国所贡,皆减其过半;悉斥卖上林鹰犬;离宫、别馆储峙米Я、薪炭,悉令省之。
dīng mǎo, zhào miǎn qiǎn yè tíng gōng rén jí zōng shì mò rù zhě jiē wèi shù mín.
丁卯,诏免遣掖庭宫人及宗室没入者皆为庶民。
qiū, qī yuè, gēng yín, chì sī lì xiào wèi bù cì shǐ yuē:" jiān zhě jùn guó huò yǒu shuǐ zāi, fáng hài qiū jià, cháo tíng wéi jiù, yōu huáng dào jù. ér jùn guó yù huò fēng ráng xū shì zhī yù, suì fù bì zāi hài, duō zhāng kěn tián, bù chuǎi liú wáng, jìng zēng hù kǒu, yǎn nì dào zéi, lìng jiān è wú chéng, shǔ yòng fēi cì, xuǎn jǔ guāi yí, tān kē cǎn dú, yán jí píng mín. cì shǐ chuí tóu sāi ěr, ā sī xià bǐ, bù wèi yú tiān, bù kuì yú rén. jiǎ dài zhī ēn, bù kě shǔ shì, zì jīn yǐ hòu, jiāng jiū qí fá. èr qiān dàn zhǎng lì qí gè shí hé suǒ shāng hài, wèi chú tián zū chú gǎo."
秋,七月,庚寅,敕司隶校尉、部刺史曰:“间者郡国或有水灾,防害秋稼,朝廷惟咎,忧惶悼惧。而郡国欲获丰穰虚饰之誉,遂覆蔽灾害,多张垦田,不揣流亡,竞增户口,掩匿盗贼,令奸恶无惩,署用非次,选举乖宜,贪苛惨毒,延及平民。刺史垂头塞耳,阿私下比,不畏于天,不愧于人。假贷之恩,不可数恃,自今以后,将纠其罚。二千石长吏其各实核所伤害,为除田租刍稿。”
bā yuè, xīn mǎo, dì bēng. guǐ chǒu, bìn yú chóng dé qián diàn. tài hòu yǔ xiōng chē qí jiāng jūn zhì hǔ bēn zhōng láng jiàng kuī děng dìng cè jìn zhōng, qí yè, shǐ zhì chí jié yǐ wáng qīng gài chē yíng qīng hé wáng zǐ hù, zhāi yú diàn zhōng. huáng tài hòu yù chóng dé diàn, bǎi guān jiē jí fú péi wèi, yǐn bài hù wèi cháng ān hóu. nǎi xià zhào, yǐ hù wèi xiào hé huáng dì sì, yòu zuò cè mìng. yǒu sī dú cè bì, tài wèi fèng shàng xǐ shòu, jí huáng dì wèi, tài hòu yóu lín cháo.
八月,辛卯,帝崩。癸丑,殡于崇德前殿。太后与兄车骑将军骘、虎贲中郎将悝等定策禁中,其夜,使骘持节以王青盖车迎清河王子祜,斋于殿中。皇太后御崇德殿,百官皆吉服陪位,引拜祜为长安侯。乃下诏,以祜为孝和皇帝嗣,又作策命。有司读策毕,太尉奉上玺绶,即皇帝位,太后犹临朝。
zhào gào sī lì xiào wèi hé nán yǐn nán yáng tài shǒu yuē:" měi lǎn qián dài, wài qī bīn kè zhuó luàn fèng gōng, wèi mín huàn kǔ, jiù zài zhí fǎ dài xiè, bù zhé xíng qí fá gù yě. jīn chē qí jiāng jūn zhì děng suī huái jìng shùn zhī zhì, ér zōng mén guǎng dà, yīn qī bù shǎo, bīn kè jiān huá, duō gàn jìn xiàn, qí míng jiā jiǎn chì, wù xiāng róng hù." zì shì qīn shǔ fàn zuì, wú suǒ jiǎ dài.
诏告司隶校尉、河南尹、南阳太守曰:“每览前代,外戚宾客浊乱奉公,为民患苦,咎在执法怠懈,不辄行其罚故也。今车骑将军骘等虽怀敬顺之志,而宗门广大,姻戚不少,宾客奸猾,多干禁宪,其明加检敕,勿相容护。”自是亲属犯罪,无所假贷。
jiǔ yuè, liù zhōu dà shuǐ.
九月,六州大水。
bǐng yín, zàng xiào shāng huáng dì yú kāng líng. yǐ lián zāo dà yōu, bǎi xìng kǔ yì, fāng zhōng mì cáng jí zhū gōng zuò shì, shì jiǎn yuē shí fēn jū yī.
丙寅,葬孝殇皇帝于康陵。以连遭大忧,百姓苦役,方中秘藏及诸工作事,事减约十分居一。
yǐ hài, yǔn shí yú chén liú.
乙亥,殒石于陈留。
zhào yǐ běi dì liáng qín wèi xī yù fù xiào wèi. qín xíng zhì hé xī, huì xī yù zhū guó fǎn, gōng dū hù rèn shàng yú shū lè shàng shàng shū qiú jiù, zhào qín jiāng hé xī sì jùn qiāng, hú wǔ qiān qí chí fù zhī. qín wèi zhì ér shàng jǐ dé jiě, zhào zhēng shàng hái, yǐ qí dū wèi duàn xǐ wèi dū hù, xī yù zhǎng shǐ zhào bó wèi qí dū wèi. xǐ bó shǒu tā gān chéng, chéng xiǎo, liáng qín yǐ wéi bù kě gù, nǎi jué shuō qiū cí wáng bái bà, yù rù gòng bǎo qí chéng bái bà xǔ zhī, lì mín gù jiàn, bái bà bù tīng. qín jì rù, qiǎn jiàng jí yíng duàn xǐ zhào bó, hé jūn bā jiǔ qiān rén. qiū cí lì mín bìng pàn qí wáng, ér yǔ wēn sù gū mò shù wàn bīng fǎn, gòng wéi chéng, qín děng chū zhàn, dà pò zhī. lián bīng shù yuè, hú zhòng bài zǒu, chéng shèng zhuī jī, fán zhǎn shǒu wàn yú jí, huò shēng kǒu shù qiān rén, qiū cí nǎi dìng.
诏以北地梁慬为西域副校尉。慬行至河西,会西域诸国反,攻都护任尚于疏勒;尚上书求救,诏慬将河西四郡羌,胡五千骑驰赴之。慬未至而尚己得解,诏征尚还,以骑都尉段禧为都护,西域长史赵博为骑都尉。禧、博守它乾城,城小,梁慬以为不可固,乃谲说龟兹王白霸,欲入共保其城;白霸许之,吏民固谏,白霸不听。慬既入,遣将急迎段禧、赵博,合军八九千人。龟兹吏民并叛其王,而与温宿、姑墨数万兵反,共围城,慬等出战,大破之。连兵数月,胡众败走,乘胜追击,凡斩首万馀级,获生口数千人,龟兹乃定。
dōng, shí yuè, sì zhōu dà shuǐ, yǔ báo.
冬,十月,四州大水,雨雹。
qīng hé xiào wáng qìng bìng dǔ, shàng shū qiú zàng fán zhuó sòng guì rén zhǒng páng. shí èr yuè, jiǎ zǐ, wáng hōng.
清河孝王庆病笃,上书求葬樊濯宋贵人冢旁。十二月,甲子,王薨。
yǐ yǒu, bà yú lóng màn yán xì.
乙酉,罢鱼龙曼延戏。
shàng shū láng nán yáng fán zhǔn yǐ rú fēng jìn shuāi, shàng shū yuē:" chén wén rén jūn bù kě yǐ bù xué. guāng wǔ huáng dì shòu mìng zhòng xìng, dōng xī zhū zhàn, bù huáng qǐ chǔ, rán yóu tóu gē jiǎng yì, xī mǎ lùn dào. xiào míng huáng dì shù zhèng wàn jī, wú bù jiǎn xīn, ér chuí qíng gǔ diǎn, yóu yì jīng yì, měi xiǎng shè lǐ bì, zhèng zuò zì jiǎng, zhū rú bìng tīng, sì fāng xīn xīn. yòu duō zhēng míng rú, bù zài kuò miào, měi yàn huì zé lùn nàn kàn kàn, gòng qiú zhèng huà, qī mén yǔ lín jiè zhòu zhī shì, xī tōng xiào jīng, huà zì shèng gōng, liú jí mán huāng, shì yǐ yì zhě měi chēng shèng shí, xián yán yǒng píng. jīn xué zhě yì shǎo, yuǎn fāng yóu shén, bó shì yǐ xí bù jiǎng, rú zhě jìng lùn fú lì, wàng jiǎn jiǎn zhī zhōng, xí jiàn jiàn zhī cí, chén yú yǐ wéi yí xià míng zhào, bó qiú yōu yǐn, chǒng jìn rú yǎ, yǐ qí shèng shàng jiǎng xí zhī qī." tài hòu shēn nà qí yán, zhào:" gōng qīng zhōng èr qiān dàn gè jǔ yǐn shì dà rú, wù qǔ gāo xíng, yǐ quàn hòu jìn, miào jiǎn bó shì, bì děi qí rén."
尚书郎南阳樊准以儒风浸衰,上疏曰:“臣闻人君不可以不学。光武皇帝受命中兴,东西诛战,不遑启处,然犹投戈讲艺,息马论道。孝明皇帝庶政万机,无不简心,而垂情古典,游意经艺,每飨射礼毕,正坐自讲,诸儒并听,四方欣欣。又多征名儒,布在廓庙,每宴会则论难衎衎,共求政化,期门、羽林介胄之士,悉通《孝经》,化自圣躬,流及蛮荒,是以议者每称盛时,咸言永平。今学者益少,远方尤甚,博士倚席不讲,儒者竞论浮丽,忘謇謇之忠,习諓諓之辞,臣愚以为宜下明诏,博求幽隐,宠进儒雅,以俟圣上讲习之期。”太后深纳其言,诏:“公、卿、中二千石各举隐士、大儒,务取高行,以劝后进,妙简博士,必得其人。”
hàn xiào ān huáng dì shàng
汉孝安皇帝上
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū yuán nián dīng wèi, gōng yuán yī líng qī nián strong
孝殇皇帝永初元年(丁未,公元一零七年)
chūn, zhēng yuè, guǐ yǒu shuò, shè tiān xià.
春,正月,癸酉朔,赦天下。
shǔ jùn jiǎo wài qiāng nèi shǔ.
蜀郡徼外羌内属。
èr yuè, dīng mǎo, fēn qīng hé guó fēng dì dì cháng bǎo wèi guǎng chuān wáng.
二月,丁卯,分清河国封帝弟常保为广川王。
gēng wǔ, sī tú liáng wěi hōng.
庚午,司徒梁鲔薨。
sān yuè, guǐ yǒu, rì yǒu shí zhī.
三月,癸酉,日有食之。
jǐ mǎo, yǒng chāng jiǎo wài jiāo yáo zhǒng yí lù lèi děng jǔ zhǒng nèi fù.
己卯,永昌徼外僬侥种夷陆类等举种内附。
jiǎ shēn, zàng qīng hé xiào wáng yú guǎng qiū, sī kōng zōng zhèng hù sāng shì, yí bǐ dōng hǎi gōng wáng.
甲申,葬清河孝王于广丘,司空、宗正护丧事,仪比东海恭王。
zì hé dì zhī sàng, dèng zhì xiōng dì cháng jū jìn zhōng, zhì bù yù jiǔ zài nèi, lián qiú hái dì, tài hòu xǔ zhī. xià, sì yuè, fēng tài fù zhāng yǔ tài wèi xú fáng sī kōng yǐn qín chē qí jiāng jūn dèng zhì, chéng mén xiào wèi dèng kuī hǔ bēn zhōng láng jiàng dèng hóng huáng mén láng dèng chāng jiē wèi liè hóu, shí yì gè wàn hù, zhì yǐ dìng cè gōng zēng sān qiān hù zhì jí zhū dì cí ràng bù huò, suì táo bì shǐ zhě, jiān guān yì quē, shàng shū zì chén, zhì yú wǔ liù, nǎi xǔ zhī.
自和帝之丧,邓骘兄弟常居禁中,骘不欲久在内,连求还第,太后许之。夏,四月,封太傅张禹、太尉徐防、司空尹勤、车骑将军邓骘,城门校尉邓悝、虎贲中郎将邓弘、黄门郎邓阊皆为列侯,食邑各万户,骘以定策功增三千户;骘及诸弟辞让不获,遂逃避使者,间关诣阙,上疏自陈,至于五六,乃许之。
wǔ yuè, jiǎ xū, yǐ cháng lè wèi wèi lǔ gōng wèi sī tú. gōng shàng yán:" jiù zhì, lì qiū nǎi xíng báo xíng, zì yǒng yuán shí wǔ nián yǐ lái, gǎi yòng mèng xià. ér cì shǐ tài shǒu yīn yǐ shèng xià zhēng zhào nóng mín, jū duì kǎo yàn, lián zhì wú yǐ. shàng nì shí qì, xià shāng nóng yè. àn yuè lìng' mèng xià duàn báo xíng' zhě, wèi qí qīng zuì yǐ zhèng, bù yù lìng jiǔ xì, gù shí duàn zhī yě. chén yú yǐ wéi jīn mèng xià zhī zhì, kě cóng cǐ lìng. qí jué yù àn kǎo, jiē yǐ lì qiū wèi duàn." yòu zòu:" xiào zhāng huáng dì yù zhù sān zhèng zhī wēi, dìng lǜ zhe lìng, duàn yù jiē yǐ dōng zhì zhī qián. xiǎo lì bù yǔ guó tóng xīn zhě, lǜ rù shí yī yuè de sǐ zuì zéi, bù wèn qū zhí, biàn jí gé shā, suī yǒu yí zuì, bù fù yàn zhèng. kě lìng dà pì zhī kē, jǐn dōng yuè nǎi duàn." cháo tíng jiē cóng zhī.
五月,甲戌,以长乐卫尉鲁恭为司徒。恭上言:“旧制,立秋乃行薄刑,自永元十五年以来,改用孟夏。而刺史、太守因以盛夏征召农民,拘对考验,连滞无已。上逆时气,下伤农业。按月令‘孟夏断薄刑’者,谓其轻罪已正,不欲令久系,故时断之也。臣愚以为今孟夏之制,可从此令。其决狱案考,皆以立秋为断。”又奏:“孝章皇帝欲助三正之微,定律著令,断狱皆以冬至之前。小吏不与国同心者,率入十一月得死罪贼,不问曲直,便即格杀,虽有疑罪,不复谳正。可令大辟之科,尽冬月乃断。”朝廷皆从之。
dīng chǒu, zhào fēng běi hǎi wáng mù sūn shòu guāng hóu pǔ wèi běi hǎi wáng.
丁丑,诏封北海王睦孙寿光侯普为北海王。
jiǔ zhēn jiǎo wài yè láng mán yí, jǔ tǔ nèi shǔ.
九真徼外、夜郎蛮夷,举土内属。
xī yù dū hù duàn xǐ děng suī bǎo qiū cí, ér dào lù gé sāi, xí shū bù tōng. gōng qīng yì zhě yǐ wéi" xī yù zǔ yuǎn, shù yǒu bèi pàn, lì shì tún tián. qí fèi wú yǐ." liù yuè, rén xū, bà xī yù dū hù, qiǎn qí dū wèi wáng hóng fā guān zhōng bīng, yíng xǐ jí liáng qín zhào bó yī wú lú liǔ zhōng tún tián lì shì ér hái.
西域都护段禧等虽保龟兹,而道路隔塞,檄书不通。公卿议者以为“西域阻远,数有背叛,吏士屯田。其费无已。”六月,壬戌,罢西域都护,遣骑都尉王弘发关中兵,迎禧及梁慬、赵博、伊吾卢、柳中屯田吏士而还。
chū, shāo dāng qiāng háo dōng hào zhī zǐ má nú suí fù lái jiàng, jū yú ān dìng. shí zhū jiàng qiāng bù zài jùn xiàn, jiē wèi lì mín háo yòu suǒ yáo yì, jī yǐ chóu yuàn. jí wáng hóng xī yíng duàn xǐ, fā jīn chéng lǒng xī hàn yáng qiāng shù bǎi qiān qí yǔ jù, jùn xiàn pò cù fā qiǎn. qún qiāng jù yuǎn tún bù hái, xíng dào jiǔ quán, pō yǒu sàn pàn, zhū jùn gè fā bīng yāo zhē, huò fù qí lú luò yú shì lēi jiě dāng jiān dà háo dōng àn děng yù jīng, suì tóng shí bēn kuì. má nú xiōng dì yīn cǐ yǔ zhǒng rén jù xī chū sài, xiān líng bié zhǒng, diān líng yǔ zhōng qiāng zhū zhǒng dà wéi kòu lüè, duàn lǒng dào. shí qiāng guī fù jì jiǔ, wú fù qì jiǎ, huò chí zhú gān mù zhī yǐ dài gē máo, huò fù bǎn àn yǐ wéi dùn, huò zhí tóng jìng yǐ xiàng bīng, jùn xiàn wèi nuò bù néng zhì, dīng mǎo, shè chú zhū qiāng xiāng lián jié móu pàn nì zhě zuì.
初,烧当羌豪东号之子麻奴随父来降,居于安定。时诸降羌布在郡县,皆为吏民豪右所徭役,积以愁怨。及王弘西迎段禧,发金城、陇西、汉阳羌数百千骑与俱,郡县迫促发遣。群羌惧远屯不还,行到酒泉,颇有散叛,诸郡各发兵邀遮,或覆其庐落;于是勒姐、当煎大豪东岸等愈惊,遂同时奔溃。麻奴兄弟因此与种人俱西出塞,先零别种,滇零与锺羌诸种大为寇掠,断陇道。时羌归附既久,无复器甲,或持竹竿木枝以代戈矛,或负板案以为楯,或执铜镜以象兵,郡县畏懦不能制,丁卯,赦除诸羌相连结谋叛逆者罪。
qiū, jiǔ yuè, wǔ, tài wèi xú fáng yǐ zāi yì, kòu zéi cè miǎn. sān gōng yǐ zāi yì miǎn, zì fáng shǐ. xīn wèi, sī kōng yǐn qín yǐ shuǐ yǔ piāo liú cè miǎn.
秋,九月,午,太尉徐防以灾异,寇贼策免。三公以灾异免,自防始。辛未,司空尹勤以水雨漂流策免。
zhòng zhǎng tǒng chāng yán yuē: guāng wǔ huáng dì yùn shù shì zhī shī quán, fèn qiáng chén zhī qiè mìng, jiǎo wǎng guò zhí, zhèng bù rèn xià, suī zhì sān gōng, shì guī tái gé. zì cǐ yǐ lái, sān gōng zhī zhí, bèi yuán ér yǐ rán zhèng yǒu bù zhì, yóu jiā qiǎn zé. ér quán yí wài qī zhī jiā, chǒng bèi jìn xí zhī shù, qīn qí dǎng lèi, yòng qí sī rén, nèi chōng jīng shī, wài bù liè jùn, diān dǎo xián yú, mào yì xuǎn jǔ, pí nú shǒu jìng, tān cán mù mín, náo rǎo bǎi xìng, fèn nù sì yí, zhāo zhì guāi pàn, luàn lí sī mò, yuàn qì bìng zuò, yīn yáng shī hé, sān guāng kuī quē, guài yì shù zhì, chóng míng shí jià, shuǐ hàn wèi zāi. cǐ jiē qī huàn zhī chén suǒ zhì rán yě, fǎn yǐ cè ràng sān gōng, zhì yú sǐ miǎn, nǎi zú wèi jiào hū cāng tiān, hào táo qì xuè zhě yǐ! yòu, zhōng shì zhī xuǎn sān gōng yě, wù yú qīng què jǐn shèn, xún cháng xí gù zhě, shì nǎi fù nǚ zhī jiǎn xiá, xiāng qū zhī cháng rén ěr, è zú yǐ jū sī wèi xié! shì jì rú bǐ, xuǎn yòu rú cǐ, ér yù wàng sān gōng xūn lì yú guó jiā, jī jiā yú shēng mín, bù yì yuǎn hū! xī wén dì zhī yú dèng tōng, kě wèi zhì ài, ér yóu zhǎn shēn tú jiā zhī zhì. fū jiàn rèn rú cǐ, zé hé huàn yú zuǒ yòu xiǎo chén zāi! zhì rú jìn shì, wài qī huàn shù, qǐng tuō bù xíng, yì qì bù mǎn, lì néng xiàn rén yú bù cè zhī huò, è kě dé dàn zhèng zhě zāi! nǎng zhě rèn zhī zhòng ér zé zhī qīng, jīn zhě rèn zhī qīng ér zé zhī zhòng. guāng wǔ duó sān gōng zhī zhòng, zhì jīn ér jiā shén bù jiǎ hòu dǎng yǐ quán, shù shì ér bù xíng gài qīn shū zhī shì yì yě! jīn rén zhǔ chéng zhuān wěi sān gōng, fēn rèn zé chéng, ér zài wèi bìng mín, jǔ yòng shī xián, bǎi xìng bù ān, zhēng sòng bù xī, tiān dì duō biàn, rén wù duō yāo, rán hòu kě yǐ fēn cǐ zuì yǐ!
仲长统昌言曰:光武皇帝愠数世之失权,忿强臣之窃命,矫枉过直,政不任下,虽置三公,事归台阁。自此以来,三公之职,备员而已;然政有不治,犹加谴责。而权移外戚之家,宠被近习之竖,亲其党类,用其私人,内充京师,外布列郡,颠倒贤愚,贸易选举,疲驽守境,贪残牧民,挠扰百姓,忿怒四夷,招致乖叛,乱离斯瘼,怨气并作,阴阳失和,三光亏缺,怪异数至,虫螟食稼,水旱为灾。此皆戚宦之臣所致然也,反以策让三公,至于死、免,乃足为叫呼苍天,号咷泣血者矣!又,中世之选三公也,务于清悫谨慎,循常习故者,是乃妇女之检柙,乡曲之常人耳,恶足以居斯位邪!势既如彼,选又如此,而欲望三公勋立于国家,绩加于生民,不亦远乎!昔文帝之于邓通,可谓至爱,而犹展申徒嘉之志。夫见任如此,则何患于左右小臣哉!至如近世,外戚、宦竖,请托不行,意气不满,立能陷人于不测之祸,恶可得弹正者哉!曩者任之重而责之轻,今者任之轻而责之重。光武夺三公之重,至今而加甚;不假后党以权,数世而不行;盖亲疏之势异也!今人主诚专委三公,分任责成,而在位病民,举用失贤,百姓不安,争讼不息,天地多变,人物多妖,然后可以分此罪矣!
rén wǔ, zhào: tài pú shào fǔ jiǎn huáng mén gǔ chuī yǐ bǔ yǔ lín shì jiù mǎ fēi shèng yú cháng suǒ yù zhě, jiē jiǎn bàn shí zhū suǒ zào zuò, fēi gōng zōng miào yuán líng zhī yòng, jiē qiě zhǐ.
壬午,诏:太仆、少府减黄门鼓吹以补羽林士;厩马非乘舆常所御者,皆减半食;诸所造作,非供宗庙园陵之用,皆且止。
gēng yín, yǐ tài fù zhāng yǔ wèi tài wèi, tài cháng zhōu zhāng wèi sī kōng.
庚寅,以太傅张禹为太尉,太常周章为司空。
dà zhǎng qiū zhèng zhòng zhōng cháng shì cài lún děng jiē bǐng shì yù zhèng, zhōu zhāng shù jìn zhí yán, tài hòu bù néng yòng. chū, tài hòu yǐ píng yuán wáng shèng yǒu gù jí, ér tān shāng dì hái bào, yǎng wèi jǐ zi, gù lì yān. jí shāng dì bēng, qún chén yǐ shèng jí fēi gù, yì xián guī zhī tài hòu yǐ qián bù lì shèng, kǒng hòu wèi yuàn, nǎi yíng dì ér lì zhī. zhōu zhāng yǐ zhòng xīn bù fù, mì móu bì gōng mén, zhū dèng zhì xiōng dì jí zhèng zhòng cài lún, jié shàng shū, fèi tài hòu yú nán gōng, fēng dì wèi yuǎn guó wáng ér lì píng yuán wáng. shì jué, dōng, shí yī yuè, dīng hài, zhāng zì shā.
大长秋郑众、中常侍蔡伦等皆秉势豫政,周章数进直言,太后不能用。初,太后以平原王胜有痼疾,而贪殇帝孩抱,养为己子,故立焉。及殇帝崩,群臣以胜疾非痼,意咸归之;太后以前不立胜,恐后为怨,乃迎帝而立之。周章以众心不附,密谋闭宫门,诛邓骘兄弟及郑众、蔡伦,劫尚书,废太后于南宫,封帝为远国王而立平原王。事觉,冬,十一月,丁亥,章自杀。
wù zǐ, chì sī lì xiào wèi jì bìng èr zhōu cì shǐ," mín é yán xiāng jīng, qì juān jiù jū, lǎo ruò xiāng xié, qióng kùn dào lù. qí gè chì suǒ bù zhǎng lì gōng qīn xiǎo yù: ruò yù guī běn jùn, zài suǒ wéi fēng zhǎng xí bù yù, wù qiáng."
戊子,敕司隶校尉、冀、并二州刺史,“民讹言相惊,弃捐旧居,老弱相携,穷困道路。其各敕所部长吏躬亲晓喻:若欲归本郡,在所为封长檄;不欲,勿强。”
shí èr yuè, yǐ mǎo, yǐ yǐng chuān tài shǒu zhāng mǐn wèi sī kōng.
十二月,乙卯,以颍川太守张敏为司空。
zhào chē qí jiāng jūn dèng zhì zhēng xī xiào wèi rèn shàng jiāng wǔ yíng jí zhū jùn bīng wǔ wàn rén, tún hàn yáng yǐ bèi qiāng.
诏车骑将军邓骘、征西校尉任尚将五营及诸郡兵五万人,屯汉阳以备羌。
shì suì, jùn guó shí bā dì zhèn, sì shí yī dà shuǐ, èr shí bā dà fēng, yǔ báo.
是岁,郡国十八地震,四十一大水,二十八大风,雨雹。
xiān bēi dà rén yàn lì yáng yì quē cháo hè. tài hòu cì yàn lì yáng wáng yìn shòu chì chē cān jià, lìng zhǐ wū huán xiào wèi suǒ jū níng chéng xià, tōng hú shì, yīn zhù nán běi liǎng bù zhì guǎn. xiān bēi yì luò bǎi èr shí bù gè yí rù zhì.
鲜卑大人燕荔阳诣阙朝贺。太后赐燕荔阳王印绶、赤车、参驾,令止乌桓校尉所居宁城下,通胡市,因筑南、北两部质馆。鲜卑邑落百二十部各遗入质。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū èr nián wù shēn, gōng yuán yī líng bā nián strong
孝殇皇帝永初二年(戊申,公元一零八年)
chūn, zhēng yuè, dèng zhì zhì hàn yáng zhū jùn bīng wèi zhì, zhōng qiāng shù qiān rén jī bài zhì jūn yú jì xī, shā qiān yú rén. liáng qín hái, zhì dūn huáng, nì zhào qín liú wèi zhū jūn yuán. qín zhì zhāng yè, pò zhū qiāng wàn yú rén, qí néng tuō zhě shí èr sān jìn zhì gū zāng, qiāng dà háo sān bǎi yú rén yì qín jiàng, bìng wèi pì, qiǎn hái gù dì.
春,正月,邓骘至汉阳;诸郡兵未至,钟羌数千人击败骘军于冀西,杀千馀人。梁慬还,至敦煌,逆诏慬留为诸军援。慬至张掖,破诸羌万馀人,其能脱者十二三;进至姑臧,羌大豪三百余人诣慬降,并慰譬,遣还故地。
yù shǐ zhōng chéng fán zhǔn yǐ jùn guó lián nián shuǐ hàn, mín duō jī kùn, shàng shū:" qǐng lìng tài guān shàng fāng kǎo gōng shàng lín chí yù zhū guān, shí jiǎn wú shì zhī wù wǔ fǔ diào shěng zhōng dōu guān lì jīng shī zuò zhě. yòu, bèi zāi zhī jùn, bǎi xìng diāo cán, kǒng fēi zhèn gěi suǒ néng shèng shàn, suī yǒu qí míng, zhōng wú qí shí. kě yī zhēng hé yuán nián gù shì, qiǎn shǐ chí jié wèi ān, yóu kùn fá zhě xǐ zhì jīng yáng shú jùn. jīn suī yǒu xī tún zhī yì, yí xiān dōng zhōu zhī jí." tài hòu cóng zhī. xī yǐ gōng tián fù yǔ pín mín, jí zhuó zhǔn yǔ yì láng lǚ cāng bìng shǒu guāng lù dài fu. èr yuè, yǐ chǒu, yí zhǔn shǐ jì zhōu cāng shǐ yǎn zhōu bǐng dài, liú mín xián dé sū xī. xià, hàn. wǔ yuè, bǐng yín, huáng tài hòu xìng luò yáng sì jí ruò lú yù lù qiú tú. luò yáng yǒu qiú, shí bù shā rén ér bèi kǎo zì wū, léi kùn yú jiàn, wèi lì bù gǎn yán, jiāng qù, jǔ tóu ruò yù zì sù. tài hòu chá shì jué zhī, jí hū hái wèn zhuàng, jù dé wǎng shí. jí shí shōu luò yáng lìng xià yù dǐ zuì. xíng wèi hái gōng, shù yǔ dà jiàng.
御史中丞樊准以郡国连年水旱,民多饥困,上疏:“请令太官、尚方、考功、上林池御诸官,实减无事之物;五府调省中都官吏、京师作者。又,被灾之郡,百姓凋残,恐非赈给所能胜赡,虽有其名,终无其实。可依征和元年故事,遣使持节慰安,尤困乏者徙置荆、扬孰郡。今虽有西屯之役,宜先东州之急。”太后从之。悉以公田赋与贫民,即擢准与议郎吕仓并守光禄大夫。二月,乙丑,遗准使冀州、仓使兗州禀贷,流民咸得苏息。夏,旱。五月,丙寅,皇太后幸洛阳寺及若卢狱录囚徒。洛阳有囚,实不杀人而被考自诬,羸困舆见,畏吏不敢言,将去,举头若欲自诉。太后察视觉之,即呼还问状,具得枉实。即时收洛阳令下狱抵罪。行未还宫,澍雨大降。
liù yuè, jīng shī jí jùn guó sì shí dà shuǐ, dà fēng, yǔ báo. qiū, qī yuè, tài bái rù běi dǒu. rùn yuè, xīn chǒu, guǎng chuān wáng cháng bǎo hōng. wú zi, guó chú.
六月,京师及郡国四十大水,大风,雨雹。秋,七月,太白入北斗。闰月,辛丑,广川王常保薨。无子,国除。
guǐ wèi, shǔ jùn jiǎo wài qiāng jǔ shì nèi shǔ.
癸未,蜀郡徼外羌举士内属。
dōng, dèng zhì shǐ rèn shàng jí cóng shì zhōng láng hé nèi sī mǎ jūn lǜ zhū jùn bīng, yǔ diān líng děng shù wàn rén zhàn yú píng xiāng, shàng jūn dà bài, sǐ zhě bā qiān yú rén, qiāng zhòng suì dà shèng, cháo tíng bù néng zhì. huáng zhōng zhū xiàn, sù shí wàn qián, bǎi xìng sǐ wáng bù kě shèng shǔ, ér zhuǎn yùn nán jù. gù zuǒ xiào lìng hé nán páng cān xiān zuò fǎ shū zuò ruò lú, shǐ qí zi jùn shàng shū yuē:" fāng jīn xī zhōu liú mín rǎo dòng, ér zhēng fā bù jué, shuǐ lǎo bù mù, dì lì bù fù, zhòng zhī yǐ dà jūn, pí zhī yǐ yuǎn shù, nóng gōng xiāo yú zhuǎn yùn, zī cái jié yú zhēng fā, tián chóu bù dé kěn pì, hé jià bù dé shōu rù, bó shǒu kùn qióng, wú wàng lái qiū, bǎi xìng lì qū, bù fù kān mìng. chén yú yǐ wéi wàn lǐ yùn liáng, yuǎn jiù qiāng róng, bù ruò zǒng bīng yǎng zhòng, yǐ dài qí pí. chē qí jiāng jūn zhì yí qiě zhèn lǚ, liú zhēng xī xiào wèi rèn shàng, shǐ dū liáng zhōu shì mín zhuǎn jū sān fǔ, xiū yáo yì yǐ zhù qí shí, zhǐ fán fù yǐ yì qí cái, lìng nán dé gēng zhòng, nǚ dé zhī rèn, rán hòu chù jīng ruì, chéng xiè jǔ, chū qí bù yì, gōng qí bù bèi, zé biān mín zhī chóu bào, bēn běi zhī chǐ xuě yǐ." shū zòu, huì fán zhǔn shàng shū jiàn cān, tài hòu jí zhuó cān yú tú zhōng, zhào bài yè zhě, shǐ xī dū sān fǔ zhū jūn tún. shí yī yuè, xīn yǒu, zhào dèng zhì hái shī, liú rèn shàng tún hàn yáng wèi zhū jūn jié dù. qiǎn shǐ yíng bài zhì wèi dà jiàng jūn. jì zhì, shǐ dà hóng lú qīn yíng, zhōng cháng shì jiāo láo, wáng zhǔ yǐ xià hòu wàng yú dào, chǒng líng xiǎn hè, guāng zhèn dōu bǐ.
冬,邓骘使任尚及从事中郎河内司马钧率诸郡兵,与滇零等数万人战于平襄,尚军大败,死者八千馀人,羌众遂大盛,朝廷不能制。湟中诸县,粟石万钱,百姓死亡不可胜数,而转运难剧。故左校令河南庞参先坐法输作若卢,使其子俊上书曰:“方今西州流民扰动,而征发不绝,水潦不沐,地力不复,重之以大军,疲之以远戍,农功消于转运,资财竭于征发,田畴不得垦辟,禾稼不得收入,搏手困穷,无望来秋,百姓力屈,不复堪命。臣愚以为万里运粮,远就羌戎,不若总兵养众,以待其疲。车骑将军骘宜且振旅,留征西校尉任尚,使督凉州士民转居三辅,休徭役以助其时,止烦赋以益其财,令男得耕种,女得织纴,然后畜精锐,乘懈沮,出其不意,攻其不备,则边民之仇报,奔北之耻雪矣。”书奏,会樊准上疏荐参,太后即擢参于徒中,召拜谒者,使西督三辅诸军屯。十一月,辛酉,诏邓骘还师,留任尚屯汉阳为诸军节度。遣使迎拜骘为大将军。既至,使大鸿胪亲迎,中常侍郊劳,王、主以下候望于道,宠灵显赫,光震都鄙。
diān líng zì chēng tiān zǐ, yú běi dì zhāo jí wǔ dū cān láng shàng jùn xī hé zhū zá zhǒng qiāng duàn lǒng dào, kòu chāo sān fǔ, nán rù yì zhōu, shā hàn zhōng tài shǒu dǒng bǐng. liáng qín shòu zhào dāng tún jīn chéng, wén qiāng kòu sān fǔ, jí yǐn bīng fù jī, zhuǎn zhàn wǔ gōng měi yáng jiān, lián pò zǒu zhī, qiāng shāo tuì sàn.
滇零自称天子,于北地招集武都参狼、上郡、西河诸杂种羌断陇道,寇钞三辅,南入益州,杀汉中太守董炳。梁慬受诏当屯金城,闻羌寇三辅,即引兵赴击,转战武功、美阳间,连破走之,羌稍退散。
shí èr yuè, guǎng hàn sài wài cān láng qiāng jiàng.
十二月,广汉塞外参狼羌降。
shì suì, jùn guó shí èr dì zhèn.
是岁,郡国十二地震。
xiào shāng huáng dì yǒng chū sān nián jǐ yǒu, gōng yuán yī líng jiǔ nián
孝殇皇帝永初三年(己酉,公元一零九年)
chūn, zhēng yuè, gēng zǐ, huáng dì jiā yuán fú, shè tiān xià.
春,正月,庚子,皇帝加元服,赦天下。
qiǎn qí dū wèi rèn rén dū zhū jùn tún bīng jiù sān fǔ. rén zhàn shù bù lì, dāng jiān lēi jiě qiāng gōng méi pò qiāng xiàn, zhōng qiāng gōng méi lín táo xiàn, zhí lǒng xī nán bù dū wèi.
遣骑都尉任仁督诸郡屯兵救三辅。仁战数不利,当煎、勒姐羌攻没破羌县,锺羌攻没临洮县,执陇西南部都尉。
sān yuè, jīng shī dà jī, mín xiāng shí. rén chén, gōng qīng yì quē xiè zhào" wù sī biàn fù, yǐ zhù bù dǎi."
三月,京师大饥,民相食。壬辰,公卿诣阙谢;诏“务思变复,以助不逮。”
rén yín, sī tú lǔ gōng bà. gōng zài zài gōng wèi, xuǎn pì gāo dì zhì liè qīng jùn shǒu zhě shù shí rén, ér mén xià qí jiù huò bù méng jiàn jǔ, zhì yǒu yuàn wàng zhě. gōng wén zhī, yuē:" xué zhī bù jiǎng, shì wú yōu yě, zhū shēng bù yǒu xiāng jǔ zhě hū!" zhōng wú suǒ yán, yì bù jiè zhī yì lùn. xué zhě shòu yè, bì qióng hé wèn nàn, dào chéng, rán hòu xiè qiǎn zhī. xué zhě yuē:" lǔ gōng xiè yǔ yì lùn, bù kě xū dé."
壬寅,司徒鲁恭罢。恭再在公位,选辟高第至列卿、郡守者数十人,而门下耆旧或不蒙荐举,至有怨望者。恭闻之,曰:“学之不讲,是吾忧也,诸生不有乡举者乎!”终无所言,亦不借之议论。学者受业,必穷核问难,道成,然后谢遣之。学者曰:“鲁公谢与议论,不可虚得。”
xià, sì yuè, bǐng yín, yǐ dà hóng lú jiǔ jiāng xià qín wèi sī tú.
夏,四月,丙寅,以大鸿胪九江夏勤为司徒。
sān gōng yǐ guó yòng wèi zú, zòu lìng lì mín rù qián gǔ dé wèi guān nèi hóu hǔ bēn yǔ lín láng wǔ guān dài fū guān fǔ lì tí qí yíng shì gè yǒu chà.
三公以国用未足,奏令吏民入钱谷得为关内侯、虎贲、羽林郎、五官、大夫、官府吏、缇骑、营士各有差。
jiǎ shēn, qīng hé mǐn wáng hǔ wēi hōng, wú zi. wǔ yuè, bǐng shēn, fēng lè ān wáng chǒng zi yán píng wèi qīng hé wáng, fèng xiào wáng hòu.
甲申,清河愍王虎威薨,无子。五月,丙申,封乐安王宠子延平为清河王,奉孝王后。
liù yuè, yú yáng wū héng yǔ yòu běi píng hú qiān yú kòu dài jùn shàng gǔ.
六月,渔阳乌恒与右北平胡千馀寇代郡、上谷。
hàn rén hán cóng suí xiōng nú nán chán yú rù cháo, jì hái, shuō nán chán yú yún:" guān dōng shuǐ lǎo, rén mín jī è sǐ jǐn, kě jī yě." chán yú xìn qí yán, suì fǎn.
汉人韩琮随匈奴南单于入朝,既还,说南单于云:“关东水潦,人民饥饿死尽,可击也。”单于信其言,遂反。
qiū, qī yuè, hǎi zéi zhāng bó lù děng kòu bīn hǎi jiǔ jùn, shā èr qiān dàn lìng zhǎng qiǎn shì yù shǐ bā jùn páng xióng dū zhōu jùn bīng jī zhī, bó lù děng qǐ xiáng, xún fù tún jù.
秋,七月,海贼张伯路等寇滨海九郡,杀二千石、令、长;遣侍御史巴郡庞雄督州郡兵击之,伯路等乞降,寻复屯聚。
jiǔ yuè, yàn mén wū huán lǜ zhòng wáng wú hé yǔn yǔ xiān bēi dà rén qiū lún děng, jí nán xiōng nú gǔ dōu hóu hé qī qiān qí kòu wǔ yuán, yǔ tài shǒu zhàn yú gāo qú gǔ, hàn bīng dà bài.
九月,雁门乌桓率众王无何允与鲜卑大人丘伦等,及南匈奴骨都侯合七千骑寇五原,与太守战于高渠谷,汉兵大败。
nán chán yú wéi zhōng láng jiàng gěng zhǒng yú měi jì. dōng, shí yī yuè, yǐ dà sī nóng chén guó hé xī xíng chē qí jiāng jūn shì, zhōng láng jiàng páng xióng wèi fù, jiāng wǔ yíng jí biān jùn bīng èr wàn yú rén, yòu zhào liáo dōng tài shǒu gěng kuí lǜ xiān bēi jí zhū jùn bīng gòng jī zhī. yǐ liáng qín xíng dù liáo jiāng jūn shì. xióng kuí jī nán xiōng nú yù jiān rì zhú wáng, pò zhī.
南单于围中郎将耿种于美稷。冬,十一月,以大司农陈国何熙行车骑将军事,中郎将庞雄为副,将五营及边郡兵二万馀人,又诏辽东太守耿夔率鲜卑及诸郡兵共击之。以梁慬行度辽将军事。雄、夔击南匈奴薁鞬日逐王,破之。
shí èr yuè, xīn yǒu, jùn guó jiǔ dì zhèn.
十二月,辛酉,郡国九地震。
yǐ hài, yǒu xīng bèi yú tiān yuàn.
乙亥,有星孛于天苑。
shì suì, jīng shī jí jùn guó sì shí yī yǔ shuǐ, bìng liáng èr zhōu dà jī, rén xiāng shí.
是岁,京师及郡国四十一雨水,并、凉二州大饥,人相食。
tài hòu yǐ yīn yáng bù hé, jūn lǚ shù xìng, zhào suì zhōng xiǎng qiǎn wèi shì wù shè xì zuò yuè, jiǎn zhú yì zhèn zi zhī bàn.
太后以阴阳不和,军旅数兴,诏岁终飨遣卫士勿设戏作乐,减逐疫侲子之半。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū sì nián gēng xū, gōng yuán yī yī líng nián strong
孝殇皇帝永初四年(庚戌,公元一一零年)
chūn, zhēng yuè, yuán huì, chè lè, bù chén chōng tíng chē.
春,正月,元会,彻乐,不陈充庭车。
dèng zhì zài wèi, pō néng tuī jìn xián shì, jiàn hé xī lǐ hé děng liè yú cháo tíng, yòu pì hóng nóng yáng zhèn bā jùn chén chán děng zhì zhī mù fǔ, tiān xià chēng zhī. zhèn gū pín hào xué, míng ōu yáng shàng shū, tōng dá bó lǎn, zhū rú wèi zhī yǔ yuē:" guān xī kǒng zǐ yáng bó qǐ." jiào shòu èr shí yú nián, bù dá zhōu jùn lǐ mìng, zhòng rén wèi zhī wǎn mù, ér zhèn zhì yù dǔ. zhì wén ér pì zhī, shí zhèn nián yǐ wǔ shí yú, lèi qiān jīng zhōu cì shǐ dōng lái tài shǒu. dāng zhī jùn, dào jīng chāng yì, gù suǒ jǔ jīng zhōu mào cái wáng mì wèi chāng yì lìng, yè huái jīn shí jīn yǐ yí zhèn. zhèn yuē:" gù rén zhī jūn, jūn bù zhī gù rén, hé yě?" mì yuē:" mù yè wú zhī zhě." zhèn yuē:" tiān zhī, dì zhī, wǒ zhī, zi zhī, hé wèi wú zhī zhě!" mì kuì ér chū. hòu zhuǎn zhuō jùn tài shǒu. xìng gōng lián, zǐ sūn cháng shū shí bù xíng gù jiù huò yù lìng wèi kāi chǎn yè, zhèn bù kěn, yuē:" shǐ hòu shì chēng wéi qīng bái lì zǐ sūn, yǐ cǐ yí zhī, bù yì hòu hū!" zhāng bó lù fù gōng jùn xiàn, shā lì, dǎng zhòng jìn shèng. zhào qiǎn yù shǐ zhōng chéng wáng zōng chí jié fā yōu jì zhū jùn bīng hé shù wàn rén, zhēng wǎn líng lìng fú fēng fǎ xióng wèi qīng zhōu cì shǐ, yǔ zōng bìng lì tǎo zhī.
邓骘在位,颇能推进贤士,荐何熙、李郃等列于朝廷,又辟弘农杨震、巴郡陈禅等置之幕府,天下称之。震孤贫好学,明欧阳《尚书》,通达博览,诸儒为之语曰:“关西孔子杨伯起。”教授二十馀年,不答州郡礼命,众人谓之晚暮,而震志愈笃。骘闻而辟之,时震年已五十馀,累迁荆州刺史、东莱太守。当之郡,道经昌邑,故所举荆州茂才王密为昌邑令,夜怀金十斤以遗震。震曰:“故人知君,君不知故人,何也?”密曰:“暮夜无知者。”震曰:“天知,地知,我知,子知,何谓无知者!”密愧而出。后转涿郡太守。性公廉,子孙常蔬食、步行;故旧或欲令为开产业,震不肯,曰:“使后世称为清白吏子孙,以此遗之,不亦厚乎!”张伯路复攻郡县,杀吏,党众浸盛。诏遣御史中丞王宗持节发幽、冀诸郡兵合数万人,征宛陵令扶风法雄为青州刺史,与宗并力讨之。
nán chán yú wéi gěng zhǒng shù yuè, liáng qín gěng kuí jī zhǎn qí bié jiāng yú shǔ guó gù chéng, chán yú zì jiāng yíng zhàn, qín děng fù pò zhī, chán yú suì yǐn hái hǔ zé.
南单于围耿种数月,梁慬、耿夔击斩其别将于属国故城,单于自将迎战,慬等复破之,单于遂引还虎泽。
bǐng wǔ, zhào jiǎn bǎi guān jí zhōu jùn xiàn fèng gè yǒu chà. èr yuè, nán xiōng nú kòu cháng shān.
丙午,诏减百官及州郡县奉各有差。二月,南匈奴寇常山。
diān líng qiǎn bīng kòu bāo zhōng, hàn zhōng tài shǒu zhèng qín yí tún bāo zhōng. rèn shàng jūn jiǔ chū wú gōng, mín fèi nóng sāng, nǎi zhào shàng jiāng lì bīng hái tún cháng ān, bà qiǎn nán yáng yǐng chuān rǔ nán lì shì. yǐ chǒu, chū zhì jīng zhào hǔ yá dū wèi yú cháng ān, fú fēng dū wèi yú yōng, rú xī jīng sān fǔ dū wèi gù shì.
滇零遣兵寇褒中,汉中太守郑勤移屯褒中。任尚军久出无功,民废农桑,乃诏尚将吏兵还屯长安,罢遣南阳、颍川、汝南吏士。乙丑,初置京兆虎牙都尉于长安,扶风都尉于雍,如西京三辅都尉故事。
yè zhě páng cān shuō dèng zhì xǐ biān jùn bù néng zì cún zhě rù jū sān fǔ, zhì rán zhī, yù qì liáng zhōu, bìng lì běi biān. nǎi huì gōng qīng jí yì, zhì yuē:" pì ruò yī bài huài, yī yǐ xiāng bǔ, yóu yǒu suǒ wán, ruò bù rú cǐ, jiāng liǎng wú suǒ bǎo." gōng qīng jiē yǐ wéi rán. láng zhōng chén guó yú xǔ yán yú tài wèi zhāng yǔ yuē:" ruò dà jiàng jūn zhī cè, bù kě zhě sān: xiān dì kāi tuò tǔ yǔ, qú láo hòu dìng, ér jīn dàn xiǎo fèi, jǔ ér qì zhī, cǐ bù kě yī yě. liáng zhōu jì qì, jí yǐ sān fǔ wèi sāi, zé yuán líng dān wài, cǐ bù kě èr yě. yàn yuē:' guān xī chū jiāng, guān dōng chū xiāng.' liè shì wǔ chén, duō chū liáng zhōu, shì fēng zhuàng měng, biàn xí bīng shì. jīn qiāng hú suǒ yǐ bù gǎn rù jù sān fǔ wèi xīn fù zhī hài zhě, yǐ liáng zhōu zài hòu gù yě. liáng zhōu shì mín suǒ yǐ tuī fēng zhí ruì, méng shǐ shí yú xíng chén, fù sǐ yú qián, zi zhàn yú hòu, wú fǎn gù zhī xīn zhě, wèi chén shǔ yú hàn gù yě. jīn tuī ér juān zhī, gē ér qì zhī, mín shù ān tǔ zhòng hái, bì yǐn lǐng ér yuàn yuē:' zhōng guó qì wǒ yú yí dí!' suī fù yì cóng shàn zhī rén, bù néng wú hèn. rú zú rán qǐ móu, yīn tiān xià zhī jī bì, chéng hǎi nèi zhī xū ruò, háo xióng xiāng jù, liàng cái lì shuài, qū shì qiāng yǐ wéi qián fēng, xí juǎn ér dōng, suī bēn yù wèi zú, tài gōng wèi jiāng, yóu kǒng bù zú dāng yù rú cǐ, zé hán gǔ yǐ xī, yuán líng jiù jīng fēi fù hàn yǒu, cǐ bù kě sān yě. yì zhě yù yǐ bǔ yī yóu yǒu suǒ wán, xǔ kǒng qí jū shí qīn yín ér wú xiàn jí yě!" yǔ yuē:" wú yì bù jí cǐ, wēi zǐ zhī yán, jǐ bài guó shì!" xǔ yīn shuō yǔ:" shōu luó liáng tǔ háo jié, yǐn qí mù shǒu zǐ dì yú cháo, lìng zhū fǔ gè pì shù rén, wài yǐ quàn lì dá qí gōng qín, nèi yǐ jū zhì fáng qí xié jì." yǔ shàn qí yán, gèng jí sì fǔ, jiē cóng xǔ yì. yú shì pì xī zhōu háo jié wèi yuàn shǔ, bài mù shǒu zhǎng lì zǐ dì wèi láng, yǐ ān wèi zhī. dèng zhì yóu shì è xǔ, yù yǐ lì fǎ zhòng shāng zhī. huì zhāo gē zéi níng jì děng shù qiān rén gōng shā zhǎng lì, tún jù lián nián, zhōu jùn bù néng jìn, nǎi yǐ xǔ wèi zhāo gē zhǎng. gù jiù jiē diào zhī, xǔ xiào yuē:" shì bù bì nàn, chén zhī zhí yě. bù yù pán gēn cuò jié, wú yǐ bié lì qì, cǐ nǎi wú lì gōng zhī qiū yě." shǐ dào, yè hé nèi tài shǒu mǎ léng. léng yuē:" jūn rú zhě, dāng móu mó miào táng, nǎi zài zhāo gē, shèn wéi jūn yōu zhī." xǔ yuē:" cǐ zéi quǎn yáng xiāng jù, yǐ qiú wēn bǎo ěr, yuàn míng fǔ bù yǐ wéi yōu." léng yuē:" hé yǐ yán zhī?" xǔ yuē:" zhāo gē zhě, hán wèi zhī jiāo, bèi tài xíng, lín huáng hé, qù áo cāng bù guò bǎi lǐ, ér qīng jì zhī mín liú wáng wàn shù, zéi bù zhī kāi cāng zhāo zhòng, jié kù bīng, shǒu chéng gāo, duàn tiān xià yòu bì, cǐ bù zú yōu yě. jīn qí zhòng xīn shèng, nán yǔ zhēng fēng bīng bù yàn quán, yuàn kuān jiǎ pèi cè, wù lìng yǒu suǒ jū hé ér yǐ." jí dào guān, shè sān kē yǐ mù qiú zhuàng shì, zì yuàn shǐ yǐ xià gè jǔ suǒ zhī, qí gōng jié zhě wèi shàng, shāng rén tōu dào zhě cì zhī, bù shì jiā yè zhě wéi xià, shōu de bǎi yú rén, xǔ wèi xiǎng huì, xī shì qí zuì, shǐ rù zéi zhōng yòu lìng jié lüè, nǎi fú bīng yǐ dài zhī, suì shā zéi shù bǎi rén. yòu qián qiǎn pín rén néng fèng zhě yōng zuò zéi yī, yǐ cǎi xiàn fèng qí jū, yǒu chū shì lǐ zhě, lì zhé qín zhī. zéi yóu shì hài sàn, xián chēng shén míng, xiàn jìng jiē píng.
谒者庞参说邓骘徙边郡不能自存者入居三辅,骘然之,欲弃凉州,并力北边。乃会公卿集议,骘曰:“譬若衣败坏,一以相补,犹有所完,若不如此,将两无所保。”公卿皆以为然。郎中陈国虞诩言于太尉张禹曰:“若大将军之策,不可者三:先帝开拓土宇,劬劳后定,而今惮小费,举而弃之,此不可一也。凉州既弃,即以三辅为塞,则园陵单外,此不可二也。喭曰:‘关西出将,关东出相。’烈士武臣,多出凉州,士风壮猛,便习兵事。今羌、胡所以不敢入据三辅为心腹之害者,以凉州在后故也。凉州士民所以推锋执锐,蒙矢石于行陈,父死于前,子战于后,无反顾之心者,为臣属于汉故也。今推而捐之,割而弃之,民庶安土重还,必引领而怨曰:‘中国弃我于夷狄!’虽赴义从善之人,不能无恨。如卒然起谋,因天下之饥敝,乘海内之虚弱,豪雄相聚,量材立帅,驱氏、羌以为前锋,席卷而东,虽贲、育为卒,太公为将,犹恐不足当御;如此,则函谷以西,园陵旧京非复汉有,此不可三也。议者喻以补衣犹有所完,诩恐其疽食侵淫而无限极也!”禹曰:“吾意不及此,微子之言,几败国事!”诩因说禹:“收罗凉土豪杰,引其牧守子弟于朝,令诸府各辟数人,外以劝厉答其功勤,内以拘致防其邪计。”禹善其言,更集四府,皆从诩议。于是辟西州豪桀为掾属,拜牧守、长吏子弟为郎,以安慰之。邓骘由是恶诩,欲以吏法中伤之。会朝歌贼宁季等数千人攻杀长吏,屯聚连年,州郡不能禁,乃以诩为朝歌长。故旧皆吊之,诩笑曰:“事不避难,臣之职也。不遇槃根错节,无以别利器,此乃吾立功之秋也。”始到,谒河内太守马稜。稜曰:“君儒者,当谋谟庙堂,乃在朝歌,甚为君忧之。”诩曰:“此贼犬羊相聚,以求温饱耳,愿明府不以为忧。”稜曰:“何以言之?”诩曰:“朝歌者,韩、魏之郊,背太行,临黄河,去敖仓不过百里,而青、冀之民流亡万数,贼不知开仓招众,劫库兵,守成皋,断天下右臂,此不足忧也。今其众新盛,难与争锋;兵不厌权,愿宽假辔策,勿令有所拘阂而已。”及到官,设三科以募求壮士,自掾史以下各举所知,其攻劫者为上,伤人偷盗者次之,不事家业者为下,收得百馀人,诩为飨会,悉贳其罪,使入贼中诱令劫掠,乃伏兵以待之,遂杀贼数百人。又潜遣贫人能缝者佣作贼衣,以采线缝其裾,有出市里者,吏辄禽之。贼由是骇散,咸称神明,县境皆平。
sān yuè, hé xī jūn dào wǔ yuán màn bǎi, bào jí, bù néng jìn qiǎn páng xióng yǔ liáng qín gěng zhǒng jiāng bù qí wàn liù qiān rén gōng hǔ zé, lián yíng shāo qián. chán yú jiàn zhū jūn bìng jìn, dà kǒng bù, gù ràng hán cóng yuē:" rǔ yán hàn rén sǐ jǐn, jīn shì hé děng rén yě!" nǎi qiǎn shǐ qǐ xiáng, xǔ zhī. chán yú tuō mào tú xiǎn, duì páng xióng děng bài chén, dào sǐ zuì. yú shì shè zhī, yù dài rú chū, nǎi hái suǒ chāo hàn mín nán nǚ jí qiāng suǒ lüè zhuǎn mài rù xiōng nú zhōng zhě hé wàn yú rén. huì xī zú, jí bài liáng qín dù liáo jiāng jūn. páng xióng hái, wèi dà hóng lú.
三月,何熙军到五原曼柏,暴疾,不能进;遣庞雄与梁慬、耿种将步骑万六千人攻虎泽,连营稍前。单于见诸军并进,大恐怖,顾让韩琮曰:“汝言汉人死尽,今是何等人也!”乃遣使乞降,许之。单于脱帽徒跣,对庞雄等拜陈,道死罪。于是赦之,遇待如初,乃还所钞汉民男女及羌所略转卖入匈奴中者合万馀人。会熙卒,即拜梁慬度辽将军。庞雄还,为大鸿胪。
xiān líng qiāng fù kòu bāo zhōng, zhèng qín yù jī zhī, zhǔ bù duàn chóng jiàn, yǐ wéi" lǔ chéng shèng, fēng bù kě dāng, yí jiān shǒu dài zhī." qín bù cóng, chū zhàn, dà bài, sǐ zhě sān qiān yú rén, duàn chóng jí mén xià lì wáng zōng yuán zhǎn yǐ shēn gǎn rèn, yǔ qín jù sǐ.
先零羌复寇褒中,郑勤欲击之,主簿段崇谏,以为“虏乘胜,锋不可当,宜坚守待之。”勤不从,出战,大败,死者三千馀人,段崇及门下吏王宗、原展以身扞刃,与勤俱死。
xǐ jīn chéng jùn jū xiāng wǔ.
徙金城郡居襄武。
wù zǐ, dù líng yuán huǒ.
戊子,杜陵园火。
guǐ sì, jùn guó jiǔ dì zhèn.
癸巳,郡国九地震。
xià, sì yuè, liù zhōu huáng.
夏,四月,六州蝗。
dīng chǒu, shè tiān xià.
丁丑,赦天下。
wáng zōng fǎ xióng yǔ zhāng bó lù lián zhàn, pò zǒu zhī, huì shè dào, zéi yǐ jūn wèi jiě jiǎ, bù gǎn guī xiáng. wáng zōng zhào cì shǐ tài shǒu gòng yì, jiē yǐ wéi dāng suì jī zhī, fǎ xióng yuē:" bù rán. bīng xiōng qì, zhàn wēi shì, yǒng bù kě shì, shèng bù kě bì. zéi ruò chéng chuán fú hǎi, shēn rù yuǎn dǎo, gōng zhī wèi yì yě. jí yǒu shè lìng, kě qiě bà bīng yǐ wèi yòu qí xīn, shì bì jiě sàn, rán hòu tú zhī, kě bù zhàn ér dìng yě." zōng shàn qí yán, jí bà bīng. zéi wén, dà xǐ, nǎi hái suǒ lüè rén ér dōng lái jùn bīng dú wèi zhēng jiǎ, zéi fù jīng kǒng, dùn zǒu liáo dōng, zhǐ hǎi dǎo shàng.
王宗、法雄与张伯路连战,破走之,会赦到,贼以军未解甲,不敢归降。王宗召刺史太守共议,皆以为当遂击之,法雄曰:“不然。兵凶器,战危事,勇不可恃,胜不可必。贼若乘船浮海,深入远岛,攻之未易也。及有赦令,可且罢兵以慰诱其心,势必解散,然后图之,可不战而定也。”宗善其言,即罢兵。贼闻,大喜,乃还所略人;而东莱郡兵独未争甲,贼复惊恐,遁走辽东,止海岛上。
qiū, qī yuè, yǐ yǒu, sān jùn dà shuǐ.
秋,七月,乙酉,三郡大水。
qí dū wèi rèn rén yǔ qiāng zhàn lèi bài, ér bīng shì fàng zòng, jiàn chē zhēng yì yán wèi, sǐ. hù qiāng xiào wèi duàn xǐ zú, fù yǐ qián xiào wèi hóu bà dài zhī, yí jū zhāng yè.
骑都尉任仁与羌战累败,而兵士放纵,槛车征诣延尉,死。护羌校尉段禧卒,复以前校尉侯霸代之,移居张掖。
jiǔ yuè, jiǎ shēn, yì zhōu jùn dì zhèn.
九月,甲申,益州郡地震。
huáng tài hòu mǔ xīn yě jūn bìng, tài hòu xìng qí dì, lián rì sù zhǐ sān gōng shàng biǎo gù zhēng, nǎi hái gōng. dōng, shí yuè, jiǎ xū, xīn yě jūn hōng, shǐ sī kōng hù sāng shì, yí bǐ dōng hǎi gōng wáng. dèng zhì děng qǐ shēn xíng fú, tài hòu yù bù xǔ, yǐ wèn cáo dà jiā, dà jiā shàng shū yuē:" qiè wén qiān ràng zhī fēng, dé mò dà yān. jīn sì jiù shēn zhí zhōng xiào, yǐn shēn zì tuì, ér yǐ fāng chuí wèi jìng, jù ér bù xǔ, rú hòu yǒu háo máo jiā yú jīn rì, chéng kǒng tuī ràng zhī míng bù kě zài dé." tài hòu nǎi xǔ zhī. nǎi fú chú, zhào zhì fù huán fǔ cháo zhèng, gèng shòu qián fēng, zhì děng kòu tóu gù ràng, nǎi zhǐ. yú shì bìng fèng cháo qǐng, wèi cì sān gōng xià, tè jìn hóu shàng, qí yǒu dà yì, nǎi yì cháo táng, yǔ gōng qīng cān móu.
皇太后母新野君病,太后幸其第,连日宿止;三公上表固争,乃还宫。冬,十月,甲戌,新野君薨,使司空护丧事,仪比东海恭王。邓骘等乞身行服,太后欲不许,以问曹大家,大家上疏曰:“妾闻谦让之风,德莫大焉。今四舅深执忠孝,引身自退,而以方垂未静,拒而不许,如后有豪毛加于今日,诚恐推让之名不可再得。”太后乃许之。乃服除,诏骘复还辅朝政,更授前封,骘等叩头固让,乃止。于是并奉朝请,位次三公下,特进、侯上,其有大议,乃诣朝堂,与公卿参谋。
tài hòu zhào yīn hòu jiā shǔ jiē guī gù jùn, hái qí zī cái wǔ bǎi yú wàn.
太后诏阴后家属皆归故郡,还其资财五百馀万。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū wǔ nián xīn hài, gōng yuán yī yī yī nián strong
孝殇皇帝永初五年(辛亥,公元一一一年)
chūn, zhēng yuè, gēng chén shuò, rì yǒu shí zhī.
春,正月,庚辰朔,日有食之。
bǐng xū, jùn guó shí dì zhèn.
丙戌,郡国十地震。
jǐ chǒu, tài wèi zhāng yǔ miǎn. jiǎ shēn, yǐ guāng lù xūn yǐng chuān lǐ xiū wéi tài wèi.
己丑,太尉张禹免。甲申,以光禄勋颍川李修为太尉。
xiān líng qiāng kòu hé dōng, zhì hé nèi, bǎi xìng xiāng jīng, duō nán bēn dù hé, shǐ běi jūn zhōng hòu zhū chǒng jiāng wǔ yíng shì tún mèng jīn, zhào wèi jùn zhào guó cháng shān zhōng shān shàn zuò wù hòu liù bǎi yī shí liù suǒ. qiāng jì zhuǎn shèng, ér yuán biān èr qiān dàn lìng cháng duō nèi jùn rén, bìng wú shǒu zhàn yì, jiē zhēng shàng xǐ jùn xiàn yǐ bì kòu nán. sān yuè, zhào lǒng xī tú xiāng wǔ, ān dìng xǐ měi yáng, běi dì xǐ chí yáng, shàng jùn xǐ yá. bǎi xìng liàn tǔ, bù lè qù jiù, suì nǎi yì qí hé jià, fā chè shì wū, yí yíng bì, pò jī jù. shí lián hàn huáng jī huāng, ér qū cù jié lüè, liú lí fēn sǎn, suí dào sǐ wáng, huò qì juān lǎo ruò, huò wéi rén pū qiè, sàng qí tài bàn. fù yǐ rèn shàng wèi shì yù shǐ, jī qiāng yú shàng dǎng yáng tóu shān, pò zhī, nǎi bà mèng jīn tún.
先零羌寇河东,至河内,百姓相惊,多南奔渡河,使北军中候硃宠将五营士屯孟津,诏魏郡、赵国、常山、中山缮作坞候六百一十六所。羌既转盛,而缘边二千石、令、长多内郡人,并无守战意,皆争上徙郡县以避寇难。三月,诏陇西徒襄武,安定徙美阳,北地徙池阳,上郡徙衙。百姓恋土,不乐去旧,遂乃刈其禾稼,发彻室屋,夷营壁,破积聚。时连旱蝗饥荒,而驱蹙劫掠,流离分散,随道死亡,或弃捐老弱,或为人仆妾,丧其太半。复以任尚为侍御史,击羌于上党羊头山,破之,乃罢孟津屯。
fū yú wáng kòu lè làng.
夫馀王寇乐浪。
gāo jù lí wáng gōng yǔ huì mò kòu xuán tú.
高句骊王宫与濊貊寇玄菟。
xià, rùn sì yuè, dīng yǒu, shè liáng zhōu hé xī sì jùn.
夏,闰四月,丁酉,赦凉州、河西四郡。
hǎi jùn zhāng bó lù fù kòu dōng lái, qīng zhōu cì shǐ fǎ xióng jī pò zhī zéi táo hái liáo dōng, liáo dōng rén lǐ jiǔ děng gòng zhǎn zhī, yú shì zhōu jiè qīng jìng.
海郡张伯路复寇东莱,青州刺史法雄击破之;贼逃还辽东,辽东人李久等共斩之,于是州界清静。
qiū, jiǔ yuè, hàn yáng rén dù qí jí dì jì gòng tóng jùn wáng xìn děng yǔ qiāng tōng móu, jù zhòng jù shàng guī chéng. dōng, shí èr yuè, hàn yáng tài shǒu zhào bó qiǎn kè dù xí cì shā qí fēng xí tǎo jiān hóu. dù jì gòng wáng xìn děng jiāng qí zhòng jù chū quán yíng.
秋,九月,汉阳人杜琦及弟季贡、同郡王信等与羌通谋,聚众据上邽城。冬,十二月,汉阳太守赵博遣客杜习刺杀琦;封习讨奸侯。杜季贡、王信等将其众据樗泉营。
shì suì, jiǔ zhōu huáng, jùn guó bā yǔ shuǐ.
是岁,九州蝗,郡国八雨水。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū liù nián rén zǐ, gōng yuán yī yī èr nián strong
孝殇皇帝永初六年(壬子,公元一一二年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ yín, zhào yuē:" fán gōng jiàn xīn wèi, duō fēi qí jié, huò yù yǎng qiáng shú, huò chuān jué méng yá, wèi wú suǒ zhì ér yāo zhé shēng zhǎng, qǐ suǒ yǐ shùn shí yù wù hū! chuán yuē:' fēi qí shí bù shí.' zì jīn dāng fèng cí líng miào jí gěi yù zhě, jiē xū shí nǎi shàng." fán suǒ shěng èr shí sān zhǒng.
春,正月,甲寅,诏曰:“凡供荐新味,多非其节,或郁养强孰,或穿掘萌牙,味无所至而夭折生长,岂所以顺时育物乎!《传》曰:‘非其时不食。’自今当奉祠陵庙及给御者,皆须时乃上。”凡所省二十三种。
sān yuè, shí zhōu huáng.
三月,十州蝗。
xià, sì yuè, yǐ chǒu, sī kōng zhāng mǐn bà. jǐ mǎo, yǐ tài cháng liú kǎi wèi sī kōng.
夏,四月,乙丑,司空张敏罢。己卯,以太常刘恺为司空。
zhào jiàn wǔ yuán gōng èr shí bā jiāng jiē shào fēng.
诏建武元功二十八将皆绍封。
wǔ yuè, hàn.
五月,旱。
bǐng yín, zhào lìng zhōng èr qiān dàn xià zhì huáng shòu, yī qiè fù zhì. liù yuè, rén chén, yù zhāng yuán xī yuán shān bēng.
丙寅,诏令中二千石下至黄绶,一切复秩。六月,壬辰,豫章员谿原山崩。
xīn sì, shè tiān xià.
辛巳,赦天下。
shì yù shǐ táng xǐ tǎo hàn yáng zéi wáng xìn, pò zhǎn zhī. dù jì gòng wáng, cóng diān líng. shì suì, diān líng sǐ, zi líng chāng lì, nián shàng shǎo, tóng zhǒng láng mò wèi qí jì cè, yǐ jì gòng wèi jiāng jūn, bié jū dīng xī chéng.
侍御史唐喜讨汉阳贼王信,破斩之。杜季贡亡,从滇零。是岁,滇零死,子零昌立,年尚少,同种狼莫为其计策,以季贡为将军,别居丁奚城。
strong xiào shāng huáng dì yǒng chū qī nián guǐ chǒu, gōng yuán yī yī sān nián strong
孝殇皇帝永初七年(癸丑,公元一一三年)
chūn, èr yuè, bǐng wǔ, jùn guó shí bā dì zhèn.
春,二月,丙午,郡国十八地震。
xià, sì yuè, yǐ wèi, píng yuán huái wáng shèng hōng, wú zi tài hòu lì lè ān yí wáng chǒng zi dé wèi píng yuán wáng.
夏,四月,乙未,平原怀王胜薨,无子;太后立乐安夷王宠子得为平原王。
bǐng shēn huì, rì yǒu shí zhī.
丙申晦,日有食之。
qiū, hù qiāng xiào wèi hóu bà qí dū wèi mǎ xián jī xiān líng bié bù láo qiāng yú ān dìng, huò shǒu lǔ qiān rén.
秋,护羌校尉侯霸、骑都尉马贤击先零别部牢羌于安定,获首虏千人。
huáng.
蝗。
strong xiào shāng huáng dì yuán chū yuán nián jiǎ yín, gōng yuán yī yī sì nián strong
孝殇皇帝元初元年(甲寅,公元一一四年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ zǐ, gǎi yuán.
春,正月,甲子,改元。
èr yuè, yǐ mǎo, rì nán dì chè, zhǎng bǎi yú lǐ.
二月,乙卯,日南地坼,长百馀里。
sān yuè, guǐ hài, rì yǒu shí zhī.
三月,癸亥,日有食之。
zhào qiǎn bīng tún hé nèi tōng gǔ chōng yào sān shí sān suǒ, jiē wèi wù bì, shè míng gǔ, yǐ bèi qiāng kòu.
诏遣兵屯河内通谷冲要三十三所,皆为坞壁,设鸣鼓,以备羌寇。
xià, sì yuè, dīng yǒu, shè tiān xià.
夏,四月,丁酉,赦天下。
jīng shī jí jùn guó wǔ hàn, huáng.
京师及郡国五旱,蝗。
wǔ yuè, xiān líng qiāng kòu yōng chéng.
五月,先零羌寇雍城。
qiū, qī yuè, shǔ jùn yí kòu cán líng, shā xiàn lìng.
秋,七月,蜀郡夷寇蚕陵,杀县令。
jiǔ yuè, yǐ chǒu, tài wèi lǐ xiū bà.
九月,乙丑,太尉李修罢。
qiāng háo hào duō yǔ zhū zhǒng chāo lüè wǔ dū hàn zhōng bā jùn, bǎn dùn mán jiù zhī, hàn zhōng wǔ guān yuàn chéng xìn lǜ jùn bīng yǔ mán gòng jī pò zhī. hào duō zǒu hái, duàn lǒng dào, yǔ líng chāng hé, hóu bà mǎ xián yǔ zhàn yú bāo hǎn, pò zhī.
羌豪号多与诸种钞掠武都、汉中、巴郡,板楯蛮救之,汉中五官掾程信率郡兵与蛮共击破之。号多走还,断陇道,与零昌合,侯霸、马贤与战于枹罕,破之。
xīn wèi, yǐ dà sī nóng shān yáng sī mǎ bāo wèi tài wèi.
辛未,以大司农山阳司马苞为太尉。
dōng, shí yuè, wù zǐ shuò, rì yǒu shí zhī.
冬,十月,戊子朔,日有食之。
liáng zhōu cì shǐ pí yáng jī qiāng yú dí dào, dà bài, sǐ zhě bā bǎi yú rén.
凉州刺史皮杨击羌于狄道,大败,死者八百馀人。
shì suì, jùn guó shí wǔ dì zhèn.
是岁,郡国十五地震。
strong xiào shāng huáng dì yuán chū èr nián yǐ mǎo, gōng yuán yī yī wǔ nián strong
孝殇皇帝元初二年(乙卯,公元一一五年)
chūn, hù qiāng xiào wèi páng cān yǐ ēn xìn zhāo yòu zhū qiāng, hào duō děng shuài zhòng jiàng cān qiǎn yì quē, cì hào duō hóu yìn, qiǎn zhī. cān shǐ hái zhì lìng jū, tōng hé xī dào.
春,护羌校尉庞参以恩信招诱诸羌,号多等帅众降;参遣诣阙,赐号多侯印,遣之。参始还治令居,通河西道。
líng chāng fēn bīng kòu yì zhōu, qiǎn zhōng láng jiàng yǐn jiù tǎo zhī. xià, sì yuè, bǐng wǔ, lì guì rén xíng yáng yán shì wèi huáng hòu. hòu xìng dù jì, hòu gōng lǐ shì shēng huáng zǐ bǎo, hòu zhèn shā lǐ shì.
零昌分兵寇益州,遣中郎将尹就讨之。夏,四月,丙午,立贵人荥阳阎氏为皇后。后性妒忌,后宫李氏生皇子保,后鸩杀李氏。
wǔ yuè, jīng shī hàn, hé nán jí jùn guó shí jiǔ huáng.
五月,京师旱,河南及郡国十九蝗。
liù yuè, bǐng xū, tài wèi sī mǎ bāo hōng.
六月,丙戌,太尉司马苞薨。
qiū, qī yuè, xīn sì, yǐ tài pú tài shān mǎ yīng wèi tài wèi.
秋,七月,辛巳,以太仆泰山马英为太尉。
bā yuè, liáo dōng xiān bēi wéi wú lǜ jiǔ yuè, yòu gōng fū lí yíng, shā xiàn lìng.
八月,辽东鲜卑围无虑;九月,又攻夫犁营,杀县令。
rén wǔ huì, rì yǒu shí zhī.
壬午晦,日有食之。
yǐn jiù jī qiāng dǎng lǚ shū dōu děng, shǔ rén chén shěng luó héng yìng mù cì shā shū dōu, jiē fēng hóu, cì qián.
尹就击羌党吕叔都等,蜀人陈省、罗横应募刺杀叔都,皆封侯,赐钱。
zhào tún qí xiào wèi bān xióng tún sān fǔ. xióng, chāo zhī zǐ yě. yǐ zuǒ féng yì sī mǎ jūn xíng zhēng xī jiāng jūn, dū guān zhōng zhū jùn bīng bā qiān yú rén. páng cān jiāng qiāng hú bīng qī qiān yú rén, yǔ jūn fēn dào bìng jī líng chāng. cān bīng zhì yǒng shì dōng, wèi dù jì gòng suǒ bài, yǐn tuì. jūn děng dú jìn, gōng bá dīng xī chéng, dù jì gòng lǜ zhòng wěi táo. jūn lìng yòu fú fēng zhòng guāng děng shōu qiāng hé jià, guāng děng wéi jūn jié dù, sǎn bīng shēn rù, qiāng nǎi shè fú yāo jī zhī, jūn zài chéng zhōng, nù ér bù jiù. dōng, shí yuè, yǐ wèi, guāng děng bīng bài, bìng méi, sǐ zhě sān qiān yú rén, jūn nǎi dùn hái. páng cān jì shī qī, chēng bìng yǐn hái. jiē zuò zhēng, xià yù, jūn zì shā. shí dù liáo jiāng jūn liáng qín yì zuò shì dǐ zuì. jiào shū láng zhōng fú fēng mǎ róng shàng shū chēng cān qín zhì néng, yí yòu guò zé xiào. zhào shè cān děng, yǐ mǎ xián dài cān lǐng hù qiāng xiào wèi, fù yǐ rèn shàng wèi zhōng láng jiàng, dài bān xióng tún sān fǔ.
诏屯骑校尉班雄屯三辅。雄,超之子也。以左冯翊司马钧行征西将军,督关中诸郡兵八千馀人。庞参将羌、胡兵七千馀人,与钧分道并击零昌。参兵至勇士东,为杜季贡所败,引退。钧等独进,攻拔丁奚城,杜季贡率众伪逃。钧令右扶风仲光等收羌禾稼,光等违钧节度,散兵深入,羌乃设伏要击之,钧在城中,怒而不救。冬,十月,乙未,光等兵败,并没,死者三千馀人,钧乃遁还。庞参既失期,称病引还。皆坐征,下狱,钧自杀。时度辽将军梁慬亦坐事抵罪。校书郎中扶风马融上书称参、慬智能,宜宥过责效。诏赦参等,以马贤代参领护羌校尉,复以任尚为中郎将,代班雄屯三辅。
huái lìng yú xǔ shuō shàng yuē:" bīng fǎ: ruò bù gōng qiáng, zǒu bù zhú fēi, zì rán zhī shì yě. jīn lǔ jiē mǎ qí, rì xíng shù bǎi lǐ, lái rú fēng yǔ, qù rú jué xián, yǐ bù zhuī zhī, shì bù xiāng jí, suǒ yǐ suī tún bīng èr shí yú wàn, kuàng rì ér wú gōng yě. wèi shǐ jūn jì, mò rú bà zhū jùn bīng, gè lìng chū qián shù qiān, èr shí rén gòng shì yī mǎ, yǐ wàn qí zhī zhòng, zhú shù qiān zhī lǔ, zhuī wěi yǎn jié, qí dào zì jiū. biàn mín lì shì, dà gōng lì yǐ." shàng jí shàng yán, yòng qí jì, qiǎn qīng qí jī dù jì gòng yú dīng xī chéng, pò zhī.
怀令虞诩说尚曰:“兵法:弱不攻强,走不逐飞,自然之势也。今虏皆马骑,日行数百里,来如风雨,去如绝弦,以步追之,势不相及,所以虽屯兵二十馀万,旷日而无功也。为使君计,莫如罢诸郡兵,各令出钱数千,二十人共市一马,以万骑之众,逐数千之虏,追尾掩截,其道自究。便民利事,大功立矣。”尚即上言,用其计,遣轻骑击杜季贡于丁奚城,破之。
tài hòu wén yú xǔ yǒu jiàng shuài zhī lüè, yǐ wéi wǔ dū tài shǒu, qiāng zhòng shù qiān zhē xǔ yú chén cāng xiáo gǔ, xǔ jí tíng jūn bù jìn, ér xuān yán:" shàng shū qǐng bīng, xū dào dāng fā." qiāng wén zhī, nǎi fēn chāo bàng xiàn. xǔ yīn qí bīng sàn, rì yè jìn dào, jiān xíng bǎi yú lǐ, lìng lì shì gè zuò liǎng zào, rì zēng bèi zhī, qiāng bù gǎn bī. huò wèn yuē:" sūn bìn jiǎn zào ér jūn zēng zhī, bīng fǎ rì xíng bù guò sān shí lǐ, yǐ jiè bù yú, ér jīn rì qiě èr bǎi lǐ, hé yě?" xǔ yuē:" lǔ zhòng duō, wú bīng shǎo, xú xíng zé yì wèi suǒ jí, sù jìn zé bǐ suǒ bù cè. lǔ jiàn wú zào rì zēng, bì wèi jùn bīng lái yíng, zhòng duō xíng sù, bì dàn zhuī wǒ. sūn bìn jiàn ruò, wú jīn shì qiáng, shì yǒu bù tóng gù yě." jì dào jùn, bīng bù mǎn sān qiān, ér qiāng zhòng wàn yú, gōng wéi chì tíng shù shí rì. xǔ nǎi lìng jūn zhōng, qiáng nǔ wù fā, ér qián fà xiǎo nǔ qiāng yǐ wéi shǐ lì ruò, bù néng zhì, bìng bīng jí gōng. xǔ yú shì shǐ èr shí qiáng nǔ gòng shè yī rén, fā wú bù zhōng, qiāng dà zhèn, tuì. xǔ yīn chū chéng fèn jī, duō suǒ shāng shā. míng rì, xī chén qí bīng zhòng, lìng cóng dōng guō mén chū, běi guō mén rù, mào yì yī fú, huí zhuǎn shù zhōu qiāng bù zhī qí shù, gèng xiāng kǒng dòng. xǔ jì zéi dāng tuì, nǎi qián qiǎn wǔ bǎi yú rén yú qiǎn shuǐ shè fú, hòu qí zǒu lù lǔ guǒ dà bēn, yīn yǎn jī, dà pò zhī, zhǎn huò shén zhòng. zéi yóu shì bài sàn. xǔ nǎi zhàn xiāng dì shì, zhù yíng bì bǎi bā shí suǒ, zhāo hái liú wáng, jiǎ zhèn pín mín, kāi tōng shuǐ yùn. xǔ shǐ dào jùn, gǔ shí qiān, yán shí bā qiān, jiàn hù wàn sān qiān shì shì sān nián, mǐ shí bā shí, yán shí sì bǎi, mín zēng zhì sì wàn yú hù, rén zú jiā jǐ, yī jùn suì ān.
太后闻虞诩有将帅之略,以为武都太守,羌众数千遮诩于陈仓崤谷,诩即停军不进,而宣言:“上书请兵,须到当发。”羌闻之,乃分钞傍县。诩因其兵散,日夜进道,兼行百馀里,令吏士各作两灶,日增倍之,羌不敢逼。或问曰:“孙膑减灶而君增之,兵法日行不过三十里,以戒不虞,而今日且二百里,何也?”诩曰:“虏众多,吾兵少,徐行则易为所及,速进则彼所不测。虏见吾灶日增,必谓郡兵来迎,众多行速,必惮追我。孙膑见弱,吾今示强,势有不同故也。”既到郡,兵不满三千,而羌众万馀,攻围赤亭数十日。诩乃令军中,强弩勿发,而潜发小弩;羌以为矢力弱,不能至,并兵急攻。诩于是使二十强弩共射一人,发无不中,羌大震,退。诩因出城奋击,多所伤杀。明日,悉陈其兵众,令从东郭门出,北郭门入,贸易衣服,回转数周;羌不知其数,更相恐动。诩计贼当退,乃潜遣五百馀人于浅水设伏,候其走路;虏果大奔,因掩击,大破之,斩获甚众。贼由是败散。诩乃占相地势,筑营壁百八十所,招还流亡,假赈贫民,开通水运。诩始到郡,谷石千,盐石八千,见户万三千;视事三年,米石八十,盐石四百,民增至四万馀户,人足家给,一郡遂安。
shí yī yuè, gēng shēn, jùn guó shí dì zhèn.
十一月,庚申,郡国十地震。
shí èr yuè, wǔ líng lǐ zhōng mán fǎn, zhōu jùn tǎo píng zhī.
十二月,武陵澧中蛮反,州郡讨平之。
jǐ yǒu, sī tú xià qín bà, gēng xū, yǐ sī kōng liú kǎi wèi sī tú, guāng lù xūn yuán chǎng wèi sī kōng. chǎng, ān zhī zǐ yě.
己酉,司徒夏勤罢,庚戌,以司空刘恺为司徒,光禄勋袁敞为司空。敞,安之子也。
qián hǔ bēn zhōng láng jiàng dèng hóng zú. hóng xìng jiǎn sù, zhì ōu yáng shàng shū, shòu dì jìn zhōng. yǒu sī zòu zèng hóng piào qí jiāng jūn, wèi tè jìn, fēng xī píng hóu. tài hòu zhuī hóng yǎ yì, bù jiā zèng wèi yī fú, dàn cì qián qiān wàn, bù wàn pǐ xiōng zhì děng fù cí bù shòu. zhào fēng hóng zi guǎng dé wèi xī píng hóu. jiāng zàng, yǒu sī fù zòu fā wǔ yíng qīng chē qí shì, lǐ yí rú huò guāng gù shì. tài hòu jiē bù tīng, dàn bái gài shuāng qí, mén shēng wǎn sòng. hòu yǐ dì shī zhī zhòng, fēn xī píng zhī dōu xiāng, fēng guǎng dé dì fǔ dé wèi dōu xiāng hòu.
前虎贲中郎将邓弘卒。弘性俭素,治欧阳《尚书》,授帝禁中。有司奏赠弘骠骑将军,位特进,封西平侯。太后追弘雅意,不加赠位、衣服,但赐钱千万,布万匹;兄骘等复辞不受。诏封弘子广德为西平侯。将葬,有司复奏发五营轻车骑士,礼仪如霍光故事。太后皆不听,但白盖双骑,门生輓送。后以帝师之重,分西平之都乡,封广德弟甫德为都乡侯。