qǐ è féng dūn zāng, jǐn róu zhào tūn tān, fán sān nián.
起閼逢敦牂,盡柔兆涒灘,凡三年。
strong xiào xiàn huáng dì rén jiàn ān shí jiǔ nián jiǎ wǔ, gōng yuán èr yī sì nián strong
孝獻皇帝壬建安十九年(甲午,公元二一四年)
chūn, mǎ chāo cóng zhāng lǔ qiú bīng, běi qǔ liáng zhōu, lǔ qiǎn chāo hái wéi qí shān. jiāng xù děng gào jí yú xià hóu yuān, zhū jiāng yì yù xū wèi gōng cāo jié dù. yuān yuē: gōng zài yè, fǎn fù sì qiān lǐ, bǐ bào, xù děng bì bài, fēi jiù jí yě. suì xíng, shǐ zhāng hé dū bù qí wǔ qiān wèi qián jūn. chāo bài zǒu. hán suì zài xiǎn qīn, yuān yù xí qǔ zhī, suì zǒu. yuān zhuī zhì lüè yáng chéng, qù suì sān shí yú lǐ, zhū jiāng yù gōng zhī, huò yán dāng gōng xìng guó dī. yuān yǐ wèi: suì bīng jīng, xìng guó chéng gù, gōng bù kě zú bá, bù rú xí zhǎng lí zhū qiāng. zhǎng lí zhū qiāng duō zài suì jūn, bì guī jiù qí jiā. ruò shě qiāng dú shǒu zé gū, jiù zhǎng lí zé guān bīng dé yǔ yě zhàn, bì kě lǔ yě. yuān nǎi liú dū jiāng shǒu zī zhòng, zì jiāng qīng bīng dào zhǎng lí, gōng shāo qiāng tún, suì guǒ jiù zhǎng lí. zhū jiāng jiàn suì bīng zhòng, yù jié yíng zuò qiàn nǎi yǔ zhàn. yuān yuē: wǒ zhuǎn dòu qiān lǐ, jīn fù zuò yíng qiàn, zé shì zhòng bà bì, bù kě fù yòng. zéi suī zhòng, yì yǔ ěr. nǎi gǔ zhī, dà pò suì jūn. jìn wéi xìng guó. dī wáng qiān wàn bēn mǎ chāo, yú zhòng xī jiàng. zhuǎn jī gāo píng tú gè, jiē pò zhī.
春,馬超從張魯求兵,北取涼州,魯遣超還圍祁山。姜敘等告急於夏侯淵,諸將議欲須魏公操節度。淵曰:「公在鄴,反覆四千里,比報,敘等必敗,非救急也。」遂行,使張郃督步騎五千為前軍。超敗走。韓遂在顯親,淵欲襲取之,遂走。淵追至略陽城,去遂三十餘里,諸將欲攻之,或言當攻興國氐。淵以為:「遂兵精,興國城固,攻不可卒拔,不如襲長離諸羌。長離諸羌多在遂軍,必歸救其家。若舍羌獨守則孤,救長離則官兵得與野戰,必可虜也。」淵乃留督將守輜重,自將輕兵到長離,攻燒羌屯,遂果救長離。諸將見遂兵眾,欲結營作塹乃與戰。淵曰:「我轉鬥千里,今復作營塹,則士眾罷敝,不可復用。賊雖眾,易與耳。」乃鼓之,大破遂軍。進圍興國。氐王千萬奔馬超,餘眾悉降。轉擊高平、屠各,皆破之。
sān yuè, zhào wèi gōng cāo wèi zài zhū hóu wáng shàng, gǎi shòu jīn xǐ chì fú yuǎn yóu guān.
三月,詔魏公操位在諸侯王上,改授金璽、赤紱、遠遊冠。
xià, sì yuè, hàn. wǔ yuè, yǔ shuǐ. chū, wèi gōng cāo qiǎn lú jiāng tài shǒu zhū guāng tún wǎn, dà kāi dào tián. lǚ méng yán yú sūn quán yuē: wǎn tián féi měi, ruò yī shōu shú, bǐ zhòng bì zēng, yí zǎo chú zhī. rùn yuè, quán qīn gōng wǎn chéng. zhū jiāng yù zuò tǔ shān, tiān gōng jù, lǚ méng yuē: zhì gōng jù jí tǔ shān, bì lì rì nǎi chéng chéng bèi jì xiū, wài jiù bì zhì, bù kě tú yě. qiě wú chéng yǔ shuǐ yǐ rù, ruò liú jīng rì, shuǐ bì xiàng jǐn, hái dào jiān nán, méng qiè wēi zhī. jīn guān cǐ chéng, bù néng shén gù, yǐ sān jūn ruì qì, sì miàn bìng gōng, bù yí shí kě bá jí shuǐ yǐ guī, quán shèng zhī dào yě. quán cóng zhī. méng jiàn gān níng wèi shēng chéng dū, níng shǒu chí liàn, shēn yuán chéng, wèi shì zú xiān méng yǐ jīng ruì jì zhī, shǒu zhí bāo gǔ, shì zú jiē téng yǒng. qīn chén jìn gōng, shí shí pò zhī, huò zhū guāng jí nán nǚ shù wàn kǒu. jì ér zhāng liáo zhì jiā shí, wén chéng yǐ bá, nǎi tuì. quán bài lǚ méng wèi lú jiāng tài shǒu, hái tún xún yáng.
夏,四月,旱。五月,雨水。初,魏公操遣廬江太守硃光屯皖,大開稻田。呂蒙言於孫權曰:「皖田肥美,若一收孰,彼眾必增,宜早除之。」閏月,權親攻皖城。諸將欲作土山,添攻具,呂蒙曰:「治攻具及土山,必曆日乃成;城備既修,外救必至,不可圖也。且吾乘雨水以入,若留經日,水必向盡,還道艱難,蒙竊危之。今觀此城,不能甚固,以三軍銳氣,四面並攻,不移時可拔;及水以歸,全勝之道也。」權從之。蒙薦甘寧為升城督,寧手持練,身緣城,為士卒先;蒙以精銳繼之,手執枹鼓,士卒皆騰踴。侵晨進攻,食時破之,獲硃光及男女數萬口。既而張遼至夾石,聞城已拔,乃退。權拜呂蒙為廬江太守,還屯尋陽。
zhū gé liàng liú guān yǔ shǒu jīng zhōu, yǔ zhāng fēi zhào yún jiāng bīng sù liú kè bā dōng. zhì jiāng zhōu, pò bā jùn tài shǒu yán yán, shēng huò zhī. fēi ā yán yuē: dà jūn jì zhì, hé yǐ bù jiàng, ér gǎn jù zhàn! yán yuē: qīng děng wú zhuàng, qīn duó wǒ zhōu, wǒ zhōu dàn yǒu duàn tóu jiāng jūn, wú jiàng jiāng jūn yě! fēi nù, lìng zuǒ yòu qiān qù zhuó tóu. yán róng zhǐ bù biàn, yuē: zhuó tóu biàn zhuó tóu, hé wèi nù xié! fēi zhuàng ér shì zhī, yǐn wèi bīn kè. fēn qiǎn zhào yún cóng wài shuǐ dìng jiāng yáng jiān wèi, fēi dìng bā xī dé yáng.
諸葛亮留關羽守荊州,與張飛、趙雲將兵溯流克巴東。至江州,破巴郡太守嚴顏,生獲之。飛呵顏曰:「大軍既至,何以不降,而敢拒戰!」顏曰:「卿等無狀,侵奪我州,我州但有斷頭將軍,無降將軍也!」飛怒,令左右牽去斫頭。顏容止不變,曰:「斫頭便斫頭,何為怒邪!」飛壯而釋之,引為賓客。分遣趙雲從外水定江陽、犍為,飛定巴西、德陽。
liú bèi wéi luò chéng qiě yī nián, páng tǒng wèi liú shǐ suǒ zhōng, zú. fǎ zhèng jiān yǔ liú zhāng, wèi chén xíng shì qiáng ruò, qiě yuē: zuǒ jiāng jūn cóng jǔ bīng yǐ lái, jiù xīn yī yī, shí wú báo yì. yú yǐ wèi kě tú biàn huà, yǐ bǎo zūn mén. zhāng bù dá. luò chéng kuì, bèi jìn wéi chéng dū. zhū gé liàng zhāng fēi zhào yún yǐn bīng lái huì. mǎ chāo zhī zhāng lǔ bù zú yǔ jì shì, yòu lǔ jiāng yáng áng děng shù hài qí néng, chāo nèi huái yú yì. bèi shǐ jiàn níng dū yóu lǐ huī wǎng shuō zhī, chāo suì cóng wǔ dū táo rù dī zhōng, mì shū qǐng jiàng yú bèi. shǐ rén zhǐ chāo, ér qián yǐ bīng zī zhī. chāo dào, lìng yǐn jūn tún chéng běi, chéng zhōng zhèn bù. bèi wéi chéng shù shí rì, shǐ cóng shì zhōng láng zhuō jùn jiǎn yōng rù shuō liú zhāng. shí chéng zhōng shàng yǒu jīng bīng sān wàn rén, gǔ bó zhī yī nián, lì mín xián yù sǐ zhàn. zhāng yán: fù zǐ zài zhōu èr shí yú nián, wú ēn dé yǐ jiā bǎi xìng. bǎi xìng gōng zhàn sān nián, jī gāo cǎo yě zhě, yǐ zhāng gù yě, hé xīn néng ān! suì kāi chéng, yǔ jiǎn yōng tóng yú chū jiàng, qún xià mò bù liú tì. bèi qiān zhāng yú gōng ān, jǐn guī qí cái wù, pèi zhèn wēi jiāng jūn yìn shòu.
劉備圍雒城且一年,龐統為流矢所中,卒。法正箋與劉璋,為陳形勢強弱,且曰:「左將軍從舉兵以來,舊心依依,實無薄意。愚以為可圖變化,以保尊門。」璋不答。雒城潰,備進圍成都。諸葛亮、張飛、趙雲引兵來會。馬超知張魯不足與計事,又魯將楊昂等數害其能,超內懷於邑。備使建寧督郵李恢往說之,超遂從武都逃入氐中,密書請降於備。使人止超,而潛以兵資之。超到,令引軍屯城北,城中震怖。備圍城數十日,使從事中郎涿郡簡雍入說劉璋。時城中尚有精兵三萬人,谷帛支一年,吏民咸欲死戰。璋言:「父子在州二十餘年,無恩德以加百姓。百姓攻戰三年,肌膏草野者,以璋故也,何心能安!」遂開城,與簡雍同輿出降,群下莫不流涕。備遷璋於公安,盡歸其財物,佩振威將軍印綬。
bèi rù chéng dū, zhì jiǔ, dà xiǎng shì zú. qǔ shǔ chéng zhōng jīn yín, fēn cì jiāng shì, hái qí gǔ bó. bèi lǐng yì zhōu mù, yǐ jūn shī zhōng láng jiāng zhū gé liàng wèi jūn shī jiāng jūn, yì zhōu tài shǒu nán jùn dǒng hé wèi zhǎng jūn zhōng láng jiāng, bìng zhì zuǒ jiāng jūn fǔ shì, piān jiāng jūn mǎ chāo wèi píng xī jiāng jūn, jūn yì xiào wèi fǎ zhèng wèi shǔ jùn tài shǒu yáng wǔ jiāng jūn, bì jiāng jūn nán yáng huáng zhōng wèi tǎo lǔ jiāng jūn, cóng shì zhōng láng mí zhú wèi ān hàn jiāng jūn, jiǎn yōng wèi zhāo dé jiāng jūn, běi hǎi sūn gān wèi bǐng zhōng jiāng jūn, guǎng hàn zhǎng huáng quán wèi piān jiāng jūn, rǔ nán xǔ jìng wèi zuǒ jiāng jūn zhǎng shǐ, páng xī wèi sī mǎ, lǐ yán wèi jiān wèi tài shǒu, fèi guān wèi bā jùn tài shǒu, shān yáng yī jí wèi cóng shì zhōng láng, líng líng liú bā wèi xī cáo yuàn, guǎng hàn péng yàng wèi yì zhōu zhì zhōng cóng shì.
備入成都,置酒,大饗士卒。取蜀城中金銀,分賜將士,還其谷帛。備領益州牧,以軍師中郎將諸葛亮為軍師將軍,益州太守南郡董和為掌軍中郎將,並置左將軍府事,偏將軍馬超為平西將軍,軍議校尉法正為蜀郡太守、揚武將軍,裨將軍南陽黃忠為討虜將軍,從事中郎麋竺為安漢將軍,簡雍為昭德將軍,北海孫乾為秉忠將軍,廣漢長黃權為偏將軍,汝南許靖為左將軍長史,龐羲為司馬,李嚴為犍為太守,費觀為巴郡太守,山陽伊籍為從事中郎,零陵劉巴為西曹掾,廣漢彭羕為益州治中從事。
chū, dǒng hé zài jùn, qīng jiǎn gōng zhí, wèi mín yí suǒ ài xìn, shǔ zhōng tuī wèi xún lì, gù bèi jǔ ér yòng zhī. bèi zhī zì xīn yě bēn jiāng nán yě, jīng chǔ qún shì cóng zhī rú yún, ér liú bā dú běi yì wèi gōng cāo. cāo pì wèi yuàn, qiǎn zhāo nà zhǎng shā líng líng, guì yáng. huì bèi lüè yǒu sān jùn, bā shì bù chéng, yù yóu jiāo zhōu dào hái jīng shī. shí zhū gé liàng zài lín zhēng, yǐ shū zhāo zhī, bā bù cóng, bèi shēn yǐ wèi hèn. bā suì zì jiāo zhǐ rù shǔ yī liú zhāng. jí zhāng yíng bèi, bā jiàn yuē: bèi, xióng rén yě, rù bì wèi hài. jì rù, bā fù jiàn yuē: ruò shǐ bèi tǎo zhāng lǔ, shì fàng hǔ yú shān lín yě. zhāng bù tīng, bā bì mén chēng jí. bèi gōng chéng dū, lìng jūn zhōng yuē: yǒu hài bā zhě, zhū jí sān zú. jí dé bā, shén xǐ. shì shí yì zhōu jùn xiàn jiē wàng fēng jǐng fù, dú huáng quán bì chéng jiān shǒu, xū zhāng jī fú, nǎi jiàng. yú shì dǒng hé huáng quán lǐ yán děng, běn zhāng zhī suǒ shòu yòng yě wú yì fèi guān děng, zhāng zhī hūn qīn yě péng yàng, zhāng zhī suǒ bìn qì yě liú bā, sù xī zhī suǒ jì hèn yě bèi jiē chù zhī xiǎn rèn, jǐn qí qì néng, yǒu zhì zhī shì, wú bù jìng quàn, yì zhōu zhī mín, shì yǐ dà hé. chū, liú zhāng yǐ xǔ jìng wèi shǔ jùn tài shǒu. chéng dū jiāng kuì, jìng móu yú chéng jiàng bèi, bèi yǐ cǐ báo jìng, bù yòng yě. fǎ zhèng yuē: tiān xià yǒu huò xū yù ér wú qí shí zhě, xǔ jìng shì yě. rán jīn zhǔ gōng shǐ chuàng dà yè, tiān xià zhī rén, bù kě hù shuō, yí jiā jìng zhòng, yǐ wèi yuǎn jìn zhī wàng. bèi nǎi lǐ ér yòng zhī.
初,董和在郡,清儉公直,為民夷所愛信,蜀中推為循吏,故備舉而用之。備之自新野奔江南也,荊楚群士從之如雲,而劉巴獨北詣魏公操。操闢為掾,遣招納長沙、零陵,桂陽。會備略有三郡,巴事不成,欲由交州道還京師。時諸葛亮在臨蒸,以書招之,巴不從,備深以為恨。巴遂自交趾入蜀依劉璋。及璋迎備,巴諫曰:「備,雄人也,入必為害。」既入,巴復諫曰:「若使備討張魯,是放虎於山林也。」璋不聽,巴閉門稱疾。備攻成都,令軍中曰:「有害巴者,誅及三族。」及得巴,甚喜。是時益州郡縣皆望風景附,獨黃權閉城堅守,須璋稽服,乃降。於是董和、黃權、李嚴等,本璋之所授用也;吳懿、費觀等,璋之婚親也;彭羕,璋之所擯棄也;劉巴,宿昔之所忌恨也;備皆處之顯任,盡其器能,有志之士,無不競勸,益州之民,是以大和。初,劉璋以許靖為蜀郡太守。成都將潰,靖謀逾城降備,備以此薄靖,不用也。法正曰:「天下有獲虛譽而無其實者,許靖是也。然今主公始創大業,天下之人,不可戶說,宜加敬重,以慰遠近之望。」備乃禮而用之。
chéng dū zhī wéi yě, bèi yǔ shì zhòng yuē: ruò shì dìng, fǔ kù bǎi wù, gū wú yù yān. jí bá chéng dū, shì zhòng jiē shě gān gē fù zhū cáng, jìng qǔ bǎo wù. jūn yòng bù zú, bèi shén yōu zhī, liú bā yuē: cǐ yì ěr. dàn dāng zhù zhí bǎi qián, píng zhū wù jià, lìng lì wèi guān shì. bèi cóng zhī. shù yuè zhī jiān, fǔ kù chōng shí. shí yì zhě yù yǐ chéng dū míng tián zhái fēn cì zhū jiāng. zhào yún yuē: huò qù bìng yǐ xiōng nú wèi miè, wú yòng jiā wèi. jīn guó zéi fēi dàn xiōng nú, wèi kě qiú ān yě. xū tiān xià dū dìng, gè fǎn sāng zǐ, guī gēng běn tǔ, nǎi qí yí ěr. yì zhōu rén mín, chū lí bīng gé, tián zhái jiē kě guī hái, lìng ān jū fù yè, rán hòu kě yì diào, dé qí huān xīn, bù yí duó zhī yǐ sī suǒ ài yě. bèi cóng zhī.
成都之圍也,備與士眾約:「若事定,府庫百物,孤無預焉。」及拔成都,士眾皆舍干戈赴諸藏,競取寶物。軍用不足,備甚憂之,劉巴曰:「此易耳。但當鑄直百錢,平諸物價,令吏為官市。」備從之。數月之間,府庫充實。時議者欲以成都名田宅分賜諸將。趙雲曰:「霍去病以匈奴未滅,無用家為。今國賊非但匈奴,未可求安也。須天下都定,各反桑梓,歸耕本土,乃其宜耳。益州人民,初罹兵革,田宅皆可歸還,令安居復業,然後可役調,得其歡心,不宜奪之以私所愛也。」備從之。
bèi zhī xí liú zhāng yě, liú zhōng láng jiāng nán jùn huò jùn shǒu jiā méng chéng. zhāng lǔ qiǎn yáng áng yòu jùn qiú gòng shǒu chéng. jùn yuē: xiǎo rén tóu kě dé, chéng bù kě dé! áng nǎi tuì. hòu zhāng jiāng fú jìn xiàng cún děng shuài wàn yú rén yóu làng shuǐ shàng, gōng wéi jùn, qiě yī nián. jùn chéng zhōng bīng cái shù bǎi rén, cì qí dài xì, xuǎn jīng ruì chū jī, dà pò zhī, zhǎn cún. bèi jì dìng shǔ, nǎi fēn guǎng hàn wèi zǐ tóng jùn, yǐ jùn wèi zǐ tóng tài shǒu.
備之襲劉璋也,留中郎將南郡霍峻守葭萌城。張魯遣楊昂誘峻求共守城。峻曰:「小人頭可得,城不可得!」昂乃退。後璋將扶禁、向存等帥萬餘人由閬水上,攻圍峻,且一年。峻城中兵才數百人,伺其怠隙,選精銳出擊,大破之,斬存。備既定蜀,乃分廣漢為梓潼郡,以峻為梓潼太守。
fǎ zhèng wài tǒng dōu jī, nèi wèi móu zhǔ, yī sūn zhī dé yá zì zhī yuàn, wú bù bào fù, shàn shā huǐ shāng jǐ zhě shù rén. huò wèi zhū gé liàng yuē: fǎ zhèng tài zòng héng, jiāng jūn yí qǐ zhǔ gōng, yì qí wēi fú. liàng yuē: zhǔ gōng zhī zài gōng ān yě, běi wèi cáo cāo zhī qiáng, dōng dàn sūn quán zhī bī, jìn zé jù sūn fū rén shēng biàn yú zhǒu yè. fǎ xiào zhí wèi zhī fǔ yì, lìng fān rán áo xiáng, bù kě fù zhì. rú hé jìn zhǐ xiào zhí, shǐ bù dé shǎo xíng qí yì xié! zhū gé liàng zuǒ bèi zhì shǔ, pō shàng yán jùn, rén duō yuàn tàn zhě. fǎ zhèng wèi liàng yuē: xī gāo zǔ rù guān, yuē fǎ sān zhāng, qín mín zhī dé. jīn jūn jiǎ jiè wēi lì, kuà jù yī zhōu, chū yǒu qí guó, wèi chuí huì fǔ qiě kè zhǔ zhī yì, yí xiāng jiàng xià, yuàn huǎn xíng chí jìn yǐ wèi qí wàng. liàng yuē: jūn zhī qí yī, wèi zhī qí èr. qín yǐ wú dào, zhèng kē mín yuàn, pǐ fū dà hū, tiān xià tǔ bēng gāo zǔ yīn zhī, kě yǐ hóng jì. liú zhāng àn ruò, zì yān yǐ lái, yǒu lěi shì zhī lèi, wén fǎ jī mí, hù xiāng chéng fèng, dé zhèng bù jǔ, wēi xíng bù sù. shǔ tǔ rén tǔ, zhuān quán zì zì, jūn chén zhī dào, jiàn yǐ líng tì. chǒng zhī yǐ wèi, wèi jí zé jiàn shùn zhī yǐ ēn, ēn jié zé màn. suǒ yǐ zhì bì, shí yóu yú cǐ. wú jīn wēi zhī yǐ fǎ, fǎ xíng zé zhī ēn xiàn zhī yǐ jué, jué jiā zé zhī róng. róng ēn bìng jì, shàng xià yǒu jié, wèi zhì zhī yào, yú sī ér zhe yǐ. liú bèi yǐ líng líng jiǎng wǎn wèi guǎng dōu zhǎng. bèi cháng yīn yóu guān, yǎn zhì guǎng dōu, jiàn wǎn zhòng shì bù zhì, shí yòu chén zuì. bèi dà nù, jiāng jiā zuì lù. zhū gé liàng qǐng yuē: jiǎng wǎn shè jì zhī qì, fēi bǎi lǐ zhī cái yě. qí wèi zhèng yǐ ān mín wèi běn, bù yǐ xiū shì wèi xiān, yuàn zhǔ gōng zhòng jiā chá zhī. bèi yǎ jìng liàng, nǎi bù jiā zuì, cāng zú dàn miǎn guān ér yǐ.
法正外統都畿,內為謀主,一飧之德、睚眥之怨,無不報復,擅殺毀傷己者數人。或謂諸葛亮曰:「法正太縱橫,將軍宜啟主公,抑其威福。」亮曰:「主公之在公安也,北畏曹操之強,東憚孫權之逼,近則懼孫夫人生變於肘腋。法孝直為之輔翼,令翻然翱翔,不可複製。如何禁止孝直,使不得少行其意邪!」諸葛亮佐備治蜀,頗尚嚴峻,人多怨嘆者。法正謂亮曰:「昔高祖入關,約法三章,秦民知德。今君假借威力,跨據一州,初有其國,未垂惠撫;且客主之義,宜相降下,願緩刑弛禁以慰其望。」亮曰:「君知其一,未知其二。秦以無道,政苛民怨,匹夫大呼,天下土崩;高祖因之,可以弘濟。劉璋暗弱,自焉已來,有累世之累,文法羈縻,互相承奉,德政不舉,威刑不肅。蜀土人土,專權自恣,君臣之道,漸以陵替。寵之以位,位極則賤;順之以恩,恩竭則慢。所以致敝,實由於此。吾今威之以法,法行則知恩;限之以爵,爵加則知榮。榮恩並濟,上下有節,為治之要,於斯而著矣。」劉備以零陵蔣琬為廣都長。備嘗因游觀,奄至廣都,見琬眾事不治,時又沉醉。備大怒,將加罪戮。諸葛亮請曰:「蔣琬社稷之器,非百里之才也。其為政以安民為本,不以修飾為先,願主公重加察之。」備雅敬亮,乃不加罪,倉卒但免官而已。
qiū, qī yuè, wèi gōng cāo jī sūn quán, liú shǎo zǐ lín zāi hóu zhí shǒu yè. cāo wèi zhū zi gāo xuǎn guān shǔ, yǐ xíng yóng wèi zhí jiā chéng. yóng fáng xián yǐ lǐ, wú suǒ qū náo, yóu shì bù hé. shù zǐ liú zhēn měi wén cí, zhí qīn ài zhī. zhēn yǐ shū jiàn zhí yuē: jūn hóu cǎi shù zǐ zhī chūn huá, wàng jiā chéng zhī qiū shí, wèi shàng zhāo bàng, qí zuì bù xiǎo, yú shí jù yān.
秋,七月,魏公操擊孫權,留少子臨菑侯植守鄴。操為諸子高選官屬,以刑顒為植家丞。顒防閒以禮,無所屈撓,由是不合。庶子劉楨美文辭,植親愛之。楨以書諫植曰:「君侯采庶子之春華,忘家丞之秋實,為上招謗,其罪不小,愚實懼焉。」
wèi shàng shū lìng xún yōu zú. yōu shēn mì yǒu zhì fáng, zì cóng wèi gōng cāo gōng tǎo, cháng móu mó wéi wò, shí rén jí zǐ dì mò zhī qí suǒ yán. cāo cháng chēng: xún wén ruò zhī jìn shàn, bù jìn bù xiū xún gōng dá zhī qù è, bù qù bù zhǐ. yòu chēng: èr xún lìng zhī lùn rén, jiǔ ér yì xìn, wú méi shì bù wàng.
魏尚書令荀攸卒。攸深密有智防,自從魏公操攻討,常謀謨帷幄,時人及子弟莫知其所言。操嘗稱:「荀文若之進善,不進不休;荀公達之去惡,不去不止。」又稱:「二荀令之論人,久而益信,吾沒世不忘。」
chū, bāo hǎn sòng jiàn yīn liáng zhōu luàn, zì hào hé shǒu píng hàn wáng, gǎi yuán, zhì bǎi guān, sān shí yú nián. dōng, shí yuè, wèi gōng cāo shǐ xià hóu yuān zì xìng guó tǎo jiàn, wéi bāo hǎn, bá zhī, zhǎn jiàn. yuān bié qiǎn zhāng hé děng dù hé, rù xiǎo huáng zhōng, hé xī zhū qiāng jiē jiàng, lǒng yòu píng.
初,枹罕宋建因涼州亂,自號河首平漢王,改元,置百官,三十餘年。冬,十月,魏公操使夏侯淵自興國討建,圍枹罕,拔之,斬建。淵別遣張郃等渡河,入小湟中,河西諸羌皆降,隴右平。
dì zì dōu xǔ yǐ lái, shǒu wèi ér yǐ, zuǒ yòu shì wèi mò fēi cáo shì zhī rén zhě. yì láng zhào yàn cháng wèi dì chén yán shí cè, wèi gōng cāo è ér shā zhī. cāo hòu yǐ shì rù jiàn diàn zhōng, dì bù rèn qí jù, yīn yuē: jūn ruò néng xiāng fǔ, zé hòu bù ěr, xìng chuí ēn xiāng shě. cāo shī sè, fǔ yǎng qiú chū. jiù yí: sān gōng lǐng bīng, cháo jiàn, lìng hǔ bì zhí rèn xié zhī. cāo chū, gù zuǒ yòu, hàn liú jiā bèi zì hòu bù fù cháo qǐng. dǒng chéng nǚ wèi guì rén, cāo zhū chéng, qiú guì rén shā zhī. dì yǐ guì rén yǒu rèn, lèi wèi qǐng, bù néng dé. fú huáng hòu yóu shì huái jù, nǎi yǔ fù wán shū, yán cáo cāo cán bī zhī zhuàng, lìng mì tú zhī, wán bù gǎn fā. zhì shì, shì nǎi xiè, cāo dà nù, shí yī yuè, shǐ yù shǐ dài fū xī lǜ chí jié cè shōu huáng hòu xǐ shòu, yǐ shàng shū lìng huá xīn wèi fù, lè bīng rù gōng, shōu hòu. hòu bì hù, cáng bì zhōng. xīn huài hù fā bì, jiù qiān hòu chū. shí dì zài wài diàn, yǐn lǜ yú zuò, hòu bèi fā, tú xiǎn, xíng qì, guò jué yuē: bù néng fù xiāng huó xié? dì yuē: wǒ yì bù zhī mìng zài hé shí! gù wèi lǜ yuē: xī gōng, tiān xià níng yǒu shì xié! suì jiāng hòu xià bào shì, yǐ yōu sǐ suǒ shēng èr huáng zǐ, jiē zhèn shā zhī, xiōng dì jí zōng zú sǐ zhě bǎi yú rén.
帝自都許以來,守位而已,左右侍衛莫非曹氏之人者。議郎趙彥嘗為帝陳言時策,魏公操惡而殺之。操後以事入見殿中,帝不任其懼,因曰:「君若能相輔,則厚;不爾,幸垂恩相舍。」操失色,俛仰求出。舊儀:三公領兵,朝見,令虎賁執刃挾之。操出,顧左右,汗流浹背;自後不復朝請。董承女為貴人,操誅承,求貴人殺之。帝以貴人有妊,累為請,不能得。伏皇后由是懷懼,乃與父完書,言曹操殘逼之狀,令密圖之,完不敢發。至是,事乃泄,操大怒,十一月,使御史大夫郗慮持節策收皇后璽綬,以尚書令華歆為副,勒兵入宮,收後。後閉戶,藏壁中。歆壞戶發壁,就牽後出。時帝在外殿,引慮於坐,後被發,徒跣,行泣,過訣曰:「不能復相活邪?」帝曰:「我亦不知命在何時!」顧謂慮曰:「郗公,天下寧有是邪!」遂將後下暴室,以幽死;所生二皇子,皆鴆殺之,兄弟及宗族死者百餘人。
shí èr yuè, wèi gōng cāo zhì mèng jīn.
十二月,魏公操至孟津。
cāo yǐ shàng shū láng gāo róu wèi lǐ cáo yuàn. jiù fǎ: jūn zhēng shì wáng, kǎo jìng qí qī zǐ. ér wáng zhě yóu bù xī. cāo yù gèng zhòng qí xíng, bìng jí fù mǔ xiōng dì, róu qǐ yuē: shì zú wáng jūn, chéng zài kě jí, rán qiè wén jī zhōng shí yǒu huǐ zhě. yú wèi nǎi yí dài qí qī zǐ, yī kě shǐ yòu qí hái xīn. zhèng rú qián kē, gù yǐ jué qí yì wàng ér wěi fù zhòng zhī, róu kǒng zì jīn zài jūn zhī shì, jiàn yī rén wáng táo, zhū jiāng jí jǐ, yì qiě xiāng suí ér zǒu, bù kě fù dé shā yě. cǐ zhòng xíng fēi suǒ yǐ zhǐ wáng, nǎi suǒ yǐ yì zǒu ěr! cāo yuē: shàn! jí zhǐ bù shā.
操以尚書郎高柔為理曹掾。舊法:軍徵士亡,考竟其妻子。而亡者猶不息。操欲更重其刑,並及父母、兄弟,柔啟曰:「士卒亡軍,誠在可疾,然竊聞基中時有悔者。愚謂乃宜貸其妻子,一可使誘其還心。正如前科,固已絕其意望;而猥復重之,柔恐自今在軍之士,見一人亡逃,誅將及己,亦且相隨而走,不可復得殺也。此重刑非所以止亡,乃所以益走耳!」操曰:「善!」即止不殺。
strong xiào xiàn huáng dì rén jiàn ān èr shí nián yǐ wèi, gōng yuán èr yī wǔ nián strong
孝獻皇帝壬建安二十年(乙未,公元二一五年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ zǐ, lì guì rén cáo shì wèi huáng hòu wèi gōng cāo zhī nǚ yě. sān yuè, wèi gōng cāo zì jiāng jī zhāng lǔ, jiāng zì wǔ dū rù dī, dī rén sāi dào, qiǎn zhāng hé zhū líng děng gōng pò zhī. xià, sì yuè, cāo zì chén cāng chū sàn guān zhì hé chí, dī wáng dòu mào zhòng wàn yú rén shì xiǎn bù fú, wǔ yuè, gōng tú zhī. sì píng jīn chéng zhū jiāng qū yǎn jiǎng shí děng gòng zhǎn sòng hán suì shǒu.
春,正月,甲子,立貴人曹氏為皇后;魏公操之女也。三月,魏公操自將擊張魯,將自武都入氐,氐人塞道,遣張郃、硃靈等攻破之。夏,四月,操自陳倉出散關至河池,氐王竇茂眾萬餘人恃險不服,五月,攻屠之。四平、金城諸將麴演、蔣石等共斬送韓遂首。
chū, liú bèi zài jīng zhōu, zhōu yú gān níng děng shù quàn sūn quán qǔ shǔ. quán qiǎn shǐ wèi bèi yuē: liú zhāng bù wǔ, bù néng zì shǒu, ruò shǐ cáo cāo dé shǔ, zé jīng zhōu wēi yǐ. jīn yù xiān gōng qǔ zhāng, cì qǔ zhāng lǔ, yī tǒng nán fāng, suī yǒu shí cāo, wú suǒ yōu yě. bèi bào yuē: yì zhōu mín fù dì xiǎn, liú zhāng suī ruò, zú yǐ zì shǒu. jīn bào shī yú shǔ hàn, zhuǎn yùn yú wàn lǐ, yù shǐ zhàn kè gōng qǔ, jǔ bù shī lì, cǐ sūn wú suǒ nán yě. yì zhě jiàn cáo cāo shī lì yú chì bì, wèi qí lì qū, wú fù yuǎn niàn. jīn cāo sān fēn tiān xià yǐ yǒu qí èr, jiāng yù yǐn mǎ yú cāng hǎi, guān bīng yú wú huì, hé kěn shǒu cǐ zuò xū lǎo hū! ér tóng méng wú gù zì xiāng gōng fá, jiè shū yú cāo, shǐ dí chéng qí xì, fēi zhǎng jì yě. qiě bèi yǔ zhāng tuō wèi zōng shì, jì píng yīng líng yǐ kuāng hàn cháo. jīn zhāng dé zuì yú zuǒ yòu, bèi dú sǒng jù, fēi suǒ gǎn wén, yuàn jiā kuān dài. quán bù tīng, qiǎn sūn yú lǜ shuǐ jūn wǎng xià kǒu. bèi bù tīng jūn guò, wèi yú yuē: rǔ yù qǔ shǔ, wú dāng bèi fà rù shān, bù shī xìn yú tiān xià yě. shǐ guān yǔ tún jiāng líng, zhāng fēi tún zǐ guī, zhū gé liàng jù nán jùn, bèi zì zhù càn líng, quán bù dé yǐ zhào yú hái. jí bèi xī gōng liú zhāng, quán yuē: huá lǔ, nǎi gǎn xié zhà rú cǐ! bèi liú guān yǔ shǒu jiāng líng, lǔ sù yǔ yǔ lín jiè yǔ shù shēng yí èr, sù cháng yǐ huān hǎo fǔ zhī. jí bèi yǐ dé yì zhōu, quán lìng zhōng sī mǎ zhū gé jǐn yǐ bèi qiú jīng zhōu zhū jùn. bèi bù xǔ, yuē: wú fāng tú liáng zhōu, liáng zhōu dìng, nǎi jǐn yǐ jīng zhōu xiāng yǔ ěr. quán yuē: cǐ jiǎ ér bù fǎn, nǎi yù yǐ xū cí yǐn suì yě. suì zhì zhǎng shā líng líng guì yáng sān jùn zhǎng lì. guān yǔ jǐn zhú zhī. quán dà nù, qiǎn lǚ méng dū bīng èr wàn yǐ qǔ sān jùn. méng yí shū zhǎng shā guì yáng, jiē wàng fēng guī fú, wéi líng líng tài shǒu hǎo pǔ chéng shǒu bù jiàng. liú bèi wén zhī, zì shǔ qīn zhì gōng ān, qiǎn guān yǔ zhēng sān jùn. sūn quán jìn zhù lù kǒu, wèi zhū jūn jié dù shǐ lǔ sù jiāng wàn rén tún céng yáng yǐ jù yǔ fēi shū zhào lǚ méng, shǐ shě líng líng jí hái zhù sù. méng dé shū, mì zhī, yè, zhào zhū jiāng shòu yǐ fāng lüè chén, dāng gōng líng líng, gù wèi hǎo pǔ gù rén nán yáng dèng xuán zhī yuē: hǎo zi tài wén shì jiān yǒu zhōng yì shì, yì yù wèi zhī, ér bù zhī shí yě. jīn zuǒ jiāng jūn zài hàn zhōng wèi xià hóu yuān suǒ wéi guān yǔ zài nán jùn, zhì zūn shēn zì lín zhī. bǐ fāng shǒu wěi dào xiàn, jiù sǐ bù gěi, qǐ yǒu yú lì fù yíng cǐ zāi! jīn wú jì lì dù lǜ ér yǐ gōng cǐ, céng bù yí rì ér chéng bì pò, chéng pò zhī hòu, shēn sǐ, hé yì yú shì, ér lìng bǎi suì lǎo mǔ dài bái shòu zhū, qǐ bù tòng zāi! dù cǐ jiā bù dé wài wèn, wèi yuán kě shì, gù zhì yú cǐ ěr. jūn kě jiàn zhī, wèi chén huò fú. xuán zhī jiàn pǔ, jù xuān méng yì, pǔ jù ér chū jiàng. méng yíng, zhí qí shǒu yǔ jù xià chuán, yǔ bì, chū shū shì zhī, yīn fǔ shǒu dà xiào. pǔ jiàn shū, zhī bèi zài gōng ān ér yǔ zài yì yáng, cán hèn rù dì. méng liú sūn hé, wěi yǐ hòu shì, jí rì yǐn jūn fù yì yáng.
初,劉備在荊州,周瑜、甘寧等數勸孫權取蜀。權遣使謂備曰:「劉璋不武,不能自守,若使曹操得蜀,則荊州危矣。今欲先攻取璋,次取張魯,一統南方,雖有十操,無所憂也。」備報曰:「益州民富地險,劉璋雖弱,足以自守。今暴師於蜀、漢,轉運於萬里,欲使戰克攻取,舉不失利,此孫、吳所難也。議者見曹操失利於赤壁,謂其力屈,無復遠念。今操三分天下已有其二,將欲飲馬於滄海,觀兵於吳會,何肯守此坐須老乎!而同盟無故自相攻伐,借樞於操,使敵承其隙,非長計也。且備與璋托為宗室,冀憑英靈以匡漢朝。今璋得罪於左右,備獨悚懼,非所敢聞,願加寬貸。」權不聽,遣孫瑜率水軍往夏口。備不聽軍過,謂瑜曰:「汝欲取蜀,吾當被髮入山,不失信於天下也。」使關羽屯江陵,張飛屯秭歸,諸葛亮據南郡,備自住孱陵,權不得已召瑜還。及備西攻劉璋,權曰:「猾虜,乃敢挾詐如此!」備留關羽守江陵,魯肅與羽鄰界;羽數生疑貳,肅常以歡好撫之。及備已得益州,權令中司馬諸葛瑾以備求荊州諸郡。備不許,曰:「吾方圖涼州,涼州定,乃盡以荊州相與耳。」權曰:「此假而不反,乃欲以虛辭引歲也。」遂置長沙、零陵、桂陽三郡長吏。關羽盡逐之。權大怒,遣呂蒙督兵二萬以取三郡。蒙移書長沙、桂陽,皆望風歸服,惟零陵太守郝普城守不降。劉備聞之,自蜀親至公安,遣關羽爭三郡。孫權進住陸口,為諸軍節度;使魯肅將萬人屯曾陽以拒羽;飛書召呂蒙,使舍零陵急還助肅。蒙得書,秘之,夜,召諸將授以方略;晨,當攻零陵,顧謂郝普故人南陽鄧玄之曰:「郝子太聞世間有忠義事,亦欲為之,而不知時也。今左將軍在漢中為夏侯淵所圍;關羽在南郡,至尊身自臨之。彼方首尾倒縣,救死不給,豈有餘力復營此哉!今吾計力度慮而以攻此,曾不移日而城必破,城破之後,身死,何益於事,而令百歲老母戴白受誅,豈不痛哉!度此家不得外問,謂援可恃,故至於此耳。君可見之,為陳禍福。」玄之見普,具宣蒙意,普懼而出降。蒙迎,執其手與俱下船,語畢,出書示之,因拊手大笑。普見書,知備在公安而羽在益陽,慚恨入地。蒙留孫河,委以後事,即日引軍赴益陽。
lǔ sù yù yǔ guān yǔ huì yǔ, zhū jiāng yí kǒng yǒu biàn, yì bù kě wǎng. sù yuē: jīn rì zhī shì, yí xiāng kāi pì. liú bèi fù guó, shì fēi wèi jué, yǔ yì hé gǎn zhòng yù gàn mìng! nǎi yāo yǔ xiāng jiàn, gè zhù bīng mǎ bǎi bù shàng, dàn zhū jiāng jūn dān dāo jù huì. sù yīn zé shù yǔ yǐ bù fǎn sān jùn, yǔ yuē: wū lín zhī yì, zuǒ jiāng jūn shēn zài háng jiān, lù lì pò dí, qǐ dé tú láo, wú yī kuài tǔ, ér zú xià lái yù shōu dì xié! sù yuē: bù rán. shǐ yǔ yù zhōu jìn yú zhǎng bǎn, yù zhōu zhī zhòng bù dāng yī xiào, jì qióng lǜ jí, zhì shì cuī ruò, tú yù yuǎn cuàn, wàng bù jí cǐ. zhǔ shàng jīn mǐn yù zhōu zhī shēn wú yǒu chù suǒ, bù ài tǔ dì shì mín zhī lì, shǐ yǒu suǒ bì yìn yǐ jì qí huàn ér yù zhōu sī dú shì qíng, qiān dé duò hǎo. jīn yǐ jí shǒu yú xī zhōu yǐ, yòu yù jiǎn bìng jīng zhōu zhī tǔ, sī gài fán fū suǒ bù rěn xíng, ér kuàng zhěng lǐng rén wù zhī zhǔ hū! yǔ wú yǐ dá. huì wén wèi gōng cāo jiāng gōng hàn zhōng, liú bèi jù shī yì zhōu, shǐ shǐ qiú hé yú quán. quán lìng zhū gé jǐn bào mìng, gèng xún méng hǎo. suì fēn jīng zhōu, yǐ xiāng shuǐ wèi jiè zhǎng shā jiāng xià guì yáng yǐ dōng shǔ quán, nán jùn líng líng wǔ líng yǐ xī shǔ bèi. zhū gé jǐn měi fèng shǐ zhì shǔ, yǔ qí dì liàng dàn gōng huì xiāng jiàn, tuì wú sī miàn.
魯肅欲與關羽會語,諸將疑恐有變,議不可往。肅曰:「今日之事,宜相開譬。劉備負國,是非未決,羽亦何敢重欲干命!」乃邀羽相見,各駐兵馬百步上,但諸將軍單刀俱會。肅因責數羽以不返三郡,羽曰:「烏林之役,左將軍身在行間,戮力破敵,豈得徒勞,無一塊土,而足下來欲收地邪!」肅曰:「不然。始與豫州覲於長阪,豫州之眾不當一校,計窮慮極,志勢摧弱,圖欲遠竄,望不及此。主上矜愍豫州之身無有處所,不愛土地士民之力,使有所庇廕以濟其患;而豫州私獨飾情,愆德墮好。今已藉手於西州矣,又欲翦並荊州之土,斯蓋凡夫所不忍行,而況整領人物之主乎!」羽無以答。會聞魏公操將攻漢中,劉備懼失益州,使使求和於權。權令諸葛瑾報命,更尋盟好。遂分荊州,以湘水為界;長沙、江夏、桂陽以東屬權,南郡、零陵、武陵以西屬備。諸葛瑾每奉使至蜀,與其弟亮但公會相見,退無私面。
qiū, qī yuè, wèi gōng cāo zhì yáng píng. zhāng lǔ yù jǔ hàn zhōng jiàng, qí dì wèi bù kěn, lǜ zhòng shù wàn rén jù guān jiān shǒu, héng shān zhú chéng shí yú lǐ. chū, cāo chéng liáng zhōu cóng shì jí wǔ dū jiàng rén zhī cí, shuō zhāng lǔ yì gōng, yáng píng chéng xià nán běi shān xiāng yuǎn, bù kě shǒu yě, xìn yǐ wèi rán. jí wǎng lín lǚ, bù rú suǒ wén, nǎi tàn yuē: tā rén shāng dù, shǎo rú rén yì. gōng yáng píng shān shàng zhū tún, shān jùn nán dēng, jì bù shí bá, shì zú shāng yí zhě duō, jūn shí qiě jǐn, cāo yì jǔ, biàn yù bá jūn jié shān ér hái, qiǎn dà jiāng jūn xià hóu dūn jiāng jūn xǔ chǔ hū shān shàng bīng hái. huì qián jūn yè mí huò, wù rù zhāng wèi bié yíng, yíng zhōng dà jīng tuì sàn. shì zhōng xīn pí zhǔ bù liú yè děng zài bīng hòu, yǔ dūn chǔ, yán guān bīng yǐ jù dé zéi yào tún, zéi yǐ sàn zǒu, yóu bù xìn zhī. dūn qián zì jiàn, nǎi hái bái cāo, jìn bīng gōng wèi, wèi děng yè dùn. zhāng lǔ wén yáng píng yǐ xiàn, yù jiàng, yán pǔ yuē: jīn yǐ pò wǎng, gōng bì qīng bù rú yī dù huò fù pǔ hú, yǔ xiāng jù, rán hòu wěi zhì, gōng bì duō. nǎi bēn nán shān rù bā zhōng. zuǒ yòu yù xī shāo bǎo huò cāng kù, lǔ yuē: běn yù guī mìng guó jiā, ér yì wèi dé dá. jīn zhī zǒu bì ruì fēng, fēi yǒu è yì. bǎo huò cāng kù, guó jiā zhī yǒu. suì fēng cáng ér qù. cāo rù nán zhèng, shén jiā zhī. yòu yǐ lǔ běn yǒu shàn yì, qiǎn rén wèi yù zhī.
秋,七月,魏公操至陽平。張魯欲舉漢中降,其弟衛不肯,率眾數萬人拒關堅守,橫山築城十餘里。初,操承涼州從事及武都降人之辭,說「張魯易攻,陽平城下南北山相遠,不可守也」,信以為然。及往臨履,不如所聞,乃嘆曰:「他人商度,少如人意。」攻陽平山上諸屯,山峻難登,既不時拔,士卒傷夷者多,軍食且盡,操意沮,便欲拔軍截山而還,遣大將軍夏侯惇、將軍許褚呼山上兵還。會前軍夜迷惑,誤入張衛別營,營中大驚退散。侍中辛毘、主簿劉曄等在兵後,語惇、褚,言「官兵已據得賊要屯,賊已散走」,猶不信之。惇前自見,乃還白操,進兵攻衛,衛等夜遁。張魯聞陽平已陷,欲降,閻圃曰:「今以迫往,功必輕;不如依杜濩赴朴胡,與相拒,然後委質,功必多。」乃奔南山入巴中。左右欲悉燒寶貨倉庫,魯曰:「本欲歸命國家,而意未得達。今之走避銳鋒,非有惡意。寶貨倉庫,國家之有。」遂封藏而去。操入南鄭,甚嘉之。又以魯本有善意,遣人慰喻之。
chéng xiàng zhǔ bù sī mǎ yì yán yú cāo yuē: liú bèi yǐ zhà lì lǔ liú zhāng, shǔ rén wèi fù, ér yuǎn zhēng jiāng líng, cǐ jī bù kě shī yě. jīn kè hàn zhōng, yì zhōu zhèn dòng, jìn bīng lín zhī, shì bì wǎ jiě. shèng rén bù néng wéi shí, yì bù kě shī shí yě. cāo yuē: rén kǔ wú zú, jì dé lǒng, fù wàng shǔ xié! liú yè yuē: liú bèi, rén jié yě, yǒu dù ér chí dé shǔ rì qiǎn, shǔ rén wèi shì yě. jīn pò hàn zhōng, shǔ rén zhèn kǒng, qí shì zì qīng. yǐ gōng zhī shén míng, yīn qí qīng ér yā zhī, wú bù kè yě. ruò xiǎo huǎn zhī, zhū gé liàng míng yú zhì guó ér wèi xiāng, guān yǔ zhāng fēi yǒng guān sān jūn ér wèi jiāng, shǔ mín jì dìng, jù xiǎn shǒu yào, zé bù kě fàn yǐ. jīn bù qǔ, bì wèi hòu yōu. cāo bù cóng. jū qī rì, shǔ jiàng zhě shuō shǔ zhōng yī rì shù shí jīng, shǒu jiāng suī zhǎn zhī ér bù néng ān yě. cāo wèn yè yuē: jīn shàng kě jī bù? yè yuē: jīn yǐ xiǎo dìng, wèi kě jī yě. nǎi hái. yǐ xià hóu yuān wèi dōu hù jiāng jūn, dū zhāng hé xú huǎng děng shǒu hàn zhōng yǐ chéng xiàng zhǎng shǐ dù xí wèi fù mǎ dū wèi, liú dū hàn zhōng shì. xí suī huái kāi dǎo, bǎi xìng zì lè chū xǐ luò yè zhě bā wàn yú kǒu.
丞相主簿司馬懿言於操曰:「劉備以詐力虜劉璋,蜀人未附,而遠爭江陵,此機不可失也。今克漢中,益州震動,進兵臨之,勢必瓦解。聖人不能違時,亦不可失時也。」操曰:「人苦無足,既得隴,復望蜀邪!」劉曄曰:「劉備,人傑也,有度而遲;得蜀日淺,蜀人未恃也。今破漢中,蜀人震恐,其勢自傾。以公之神明,因其傾而壓之,無不克也。若小緩之,諸葛亮明於治國而為相,關羽、張飛勇冠三軍而為將,蜀民既定,據險守要,則不可犯矣。今不取,必為後憂。」操不從。居七日,蜀降者說「蜀中一日數十驚,守將雖斬之而不能安也。」操問曄曰:「今尚可擊不?」曄曰:「今已小定,未可擊也。」乃還。以夏侯淵為都護將軍,督張郃、徐晃等守漢中;以丞相長史杜襲為駙馬都尉,留督漢中事。襲綏懷開導,百姓自樂出徙洛、鄴者八萬餘口。
bā yuè, sūn quán lǜ zhòng shí wàn wéi hé féi. shí zhāng liáo lǐ diǎn lè jìn jiāng qī qiān yú rén tún hé féi. wèi gōng cāo zhī zhēng zhāng lǔ yě, wèi jiào yǔ hé féi hù jūn xuē tì, shǔ hán biān yuē: zéi zhì, nǎi fā. jí quán zhì, fā jiào, jiào yuē: ruò sūn quán zhì zhě, zhāng lǐ jiāng jūn chū zhàn, lè jiāng jūn shǒu, hù jūn wù dé yǔ zhàn. zhū jiāng yǐ zhòng guǎ bù dí, yí zhī. zhāng liáo yuē: gōng yuǎn zhēng zài wài, bǐ jiù zhì, bǐ pò wǒ bì yǐ. shì yǐ jiào zhǐ jí qí wèi hé nì jī zhī, zhé qí shèng shì, yǐ ān zhòng xīn, rán hòu kě shǒu yě. jìn děng mò duì. liáo nù yuē: chéng bài zhī jī, zài cǐ yī zhàn. zhū jūn ruò yí, liáo jiāng dú jué zhī. lǐ diǎn sù yǔ liáo bù mù, kǎi rán yuē: cǐ guó jiā dà shì, gù jūn jì hé rú ěr, wú kě yǐ sī hàn ér wàng gōng yì hū! qǐng cóng jūn ér chū. yú shì liáo yè mù gǎn cóng zhī shì, dé bā bǎi rén, chuí niú kào xiǎng. míng dàn, liáo bèi jiǎ chí jǐ, xiān dēng xiàn zhèn, shā shù shí rén, zhǎn èr dà jiāng, dà hū zì míng, chōng lěi rù zhì quán huī xià. quán dà jīng, bù zhī suǒ wèi, zǒu dēng gāo zhǒng, yǐ zhǎng jǐ zì shǒu. liáo chì quán xià zhàn, quán bù gǎn dòng, wàng jiàn liáo suǒ jiāng zhòng shǎo, nǎi jù wéi liáo shù zhòng. liáo jí jī wéi kāi, jiāng huī xià shù shí rén dé chū. yú zhòng hào hū yuē: jiāng jūn qì wǒ hū? liáo fù hái tū wéi, bá chū yú zhòng, quán rén mǎ jiē pī mǐ, wú gǎn dāng zhě. zì dàn zhàn zhì rì zhōng, wú rén duó qì. nǎi hái xiū shǒu bèi, zhòng xīn suì ān. quán shǒu hé féi shí yú rì, chéng bù kě bá, chè jūn hái. bīng jiē jiù lù, quán yǔ zhū jiāng zài xiāo yáo jīn běi, zhāng liáo chān wàng zhī zhī, jí jiāng bù qí yǎn zhì. gān níng yǔ lǚ méng děng lì zhàn gǎn dí, líng tǒng lǜ qīn jìn fú quán chū wéi, fù hái yǔ liáo zhàn, zuǒ yòu jǐn sǐ, shēn yì bèi chuàng, dù quán yǐ miǎn, nǎi hái. quán chéng jùn mǎ shàng jīn qiáo, qiáo miàn yǐ chè, zhàng yú wú bǎn qīn jìn jiān gǔ lì zài mǎ hòu, shǐ quán chí ān huǎn kòng, lì yú hòu zhe biān yǐ zhù mǎ shì, suì dé chāo dù. hè qí lǜ sān qiān rén zài jīn nán yíng quán, quán yóu shì de miǎn. quán rù dà chuán yàn yǐn, hè qí xià xí tì qì yuē: zhì zūn rén zhǔ, cháng dāng chí zhòng, jīn rì zhī shì, jǐ zhì huò bài. qún xià zhèn bù, ruò wú tiān dì, yuàn yǐ cǐ wèi zhōng shēn zhī jiè! quán zì qián shōu qí lèi yuē: dà cán jǐn yǐ kè xīn, fēi dàn shū shēn yě.
八月,孫權率眾十萬圍合肥。時張遼、李典、樂進將七千餘人屯合肥。魏公操之徵張魯也,為教與合肥護軍薛悌,署函邊曰:「賊至,乃發。」及權至,發教,教曰:「若孫權至者,張、李將軍出戰,樂將軍守,護軍勿得與戰。」諸將以眾寡不敵,疑之。張遼曰:「公遠征在外,比救至,彼破我必矣。是以教指及其未合逆擊之,折其盛勢,以安眾心,然後可守也。」進等莫對。遼怒曰:「成敗之機,在此一戰。諸君若疑,遼將獨決之。」李典素與遼不睦,慨然曰:「此國家大事,顧君計何如耳,吾可以私憾而忘公義乎!請從君而出。」於是遼夜募敢從之士,得八百人,椎牛犒饗。明旦,遼被甲持戟,先登陷陣,殺數十人,斬二大將,大呼自名,沖壘入至權麾下。權大驚,不知所為,走登高冢,以長戟自守。遼叱權下戰,權不敢動,望見遼所將眾少,乃聚圍遼數重。遼急擊圍開,將麾下數十人得出。餘眾號呼曰:「將軍棄我乎?」遼復還突圍,拔出餘眾,權人馬皆披靡,無敢當者。自旦戰至日中,吳人奪氣。乃還修守備,眾心遂安。權守合肥十餘日,城不可拔,徹軍還。兵皆就路,權與諸將在逍遙津北,張遼覘望知之,即將步騎奄至。甘寧與呂蒙等力戰扞敵,凌統率親近扶權出圍,復還與遼戰,左右盡死,身亦被創,度權已免,乃還。權乘駿馬上津橋,橋面已徹,丈餘無版;親近監谷利在馬後,使權持鞍緩控,利於後著鞭以助馬勢,遂得超度。賀齊率三千人在津南迎權,權由是得免。權入大船宴飲,賀齊下席涕泣曰:「至尊人主,常當持重,今日之事,幾致禍敗。群下震怖,若無天地,願以此為終身之誡!」權自前收其淚曰:「大慚謹已刻心,非但書紳也。」
jiǔ yuè, bā cóng yí shuài pǔ hú dù huò rèn yuē, gè jǔ qí zhòng lái fù. yú shì fēn bā jùn, yǐ hú wèi bā dōng tài shǒu, huò wèi bā xī tài shǒu, yuē wèi bā jùn tài shǒu, jiē fēng liè hóu.
九月,巴、賨夷帥朴胡、杜濩、任約,各舉其眾來附。於是分巴郡,以胡為巴東太守,濩為巴西太守,約為巴郡太守,皆封列侯。
dōng, shí yuè, shǐ zhì míng hào hóu yǐ shǎng jūn gōng.
冬,十月,始置名號侯以賞軍功。
shí yī yuè, zhāng lǔ jiāng jiā shǔ chū jiàng. wèi gōng cāo nì bài lǔ zhèn nán jiāng jūn, dài yǐ kè lǐ, fēng làng zhōng hóu, yì wàn hù. fēng lǔ wǔ zǐ jí yán pǔ děng jiē wèi liè hóu.
十一月,張魯將家屬出降。魏公操逆拜魯鎮南將軍,待以客禮,封閬中侯,邑萬戶。封魯五子及閻圃等皆為列侯。
xí záo chǐ lùn yuē: yán pǔ jiàn lǔ wù wáng, ér cáo gōng zhuī fēng zhī, jiāng lái zhī rén, shú bù sī shùn! sāi qí běn yuán ér mò liú zì zhǐ, qí cǐ zhī wèi yǔ! ruò nǎi bù míng yú cǐ, ér zhòng jiāo làn zhī gōng, fēng jué hòu shǎng zhǐ yú sǐ zhàn zhī shì, zé mín lì yú yǒu luàn, sú jìng yú shā fá, zǔ bīng zhàng lì, gān gē bù jí yǐ. cáo gōng zhī cǐ fēng, kě wèi zhī shǎng fá zhī běn yǐ.
習鑿齒論曰:閻圃諫魯勿王,而曹公追封之,將來之人,孰不思順!塞其本源而末流自止,其此之謂與!若乃不明於此,而重焦爛之功,豐爵厚賞止於死戰之士,則民利於有亂,俗競於殺伐,阻兵杖力,干戈不戢矣。曹公之此封,可謂知賞罰之本矣。
chéng yín hóu xuǎn páng dé jiē suí lǔ jiàng, wèi gōng cāo fù yín xuǎn guān jué, bài dé lì yì jiāng jūn.
程銀、侯選、龐惪皆隨魯降,魏公操復銀、選官爵,拜惪立義將軍。
zhāng lǔ zhī zǒu bā zhōng yě, huáng quán yán yú liú bèi yuē: ruò shī hàn zhōng, zé sān bā bù zhèn, cǐ wèi gē shǔ zhī gǔ bì yě. bèi nǎi yǐ quán wèi hù jūn, lǜ zhū jiāng yíng lǔ lǔ yǐ jiàng, quán suì jī pǔ hú dù huò rèn yuē, pò zhī. wèi gōng cāo shǐ zhāng hé dū zhū jūn xùn sān bā, yù xǐ qí mín yú hàn zhōng, jìn jūn dàng qú. liú bèi shǐ bā xī tài shǒu zhāng fēi yǔ hé xiāng jù, wǔ shí yú rì, fēi xí jī hé, dà pò zhī. hé zǒu hái nán zhèng, bèi yì hái chéng dū.
張魯之走巴中也,黃權言於劉備曰:「若失漢中,則三巴不振,此為割蜀之股臂也。」備乃以權為護軍,率諸將迎魯;魯已降,權遂擊朴胡、杜濩、任約,破之。魏公操使張郃督諸軍徇三巴,欲徙其民於漢中,進軍宕渠。劉備使巴西太守張飛與郃相拒,五十餘日,飛襲擊郃,大破之。郃走還南鄭,備亦還成都。
cāo xǐ chū gù hán suì mǎ chāo děng bīng wǔ qiān yú rén, shǐ píng nán jiāng jūn yīn shǔ děng dū lǐng, yǐ fú fēng tài shǒu zhào yǎn wèi guān zhōng hù jūn. cāo shǐ yǎn fā qiān èr bǎi bīng zhù hàn zhōng shǒu yù, yīn shǔ dū sòng zhī, xíng zhě bù lè. yǎn hù sòng zhì xié gǔ kǒu, hái, wèi zhì yíng, shǔ jūn pàn luàn. yǎn zì suí bù qí bǎi wǔ shí rén, jiē pàn zhě qīn dǎng yě, wén zhī, gè jīng, bèi jiǎ chí bīng, bù fù zì ān. yǎn xú yù yǐ chéng bài, wèi lì kěn qiè, jiē kāng kǎi yuē: sǐ shēng dāng suí hù jūn, bù gǎn yǒu èr! qián dào zhū yíng, gè zhào liào jiǎn zhū jiān jié pàn zhě bā bǎi yú rén, sàn zài yuán yě. yǎn xià lìng wéi qǔ qí zào móu kuí lǜ zhì zhī, yú yī bù wèn, jùn xiàn suǒ shōu sòng jiē fàng qiǎn, nǎi jí xiāng shuài hái jiàng. yǎn mì bái: yí qiǎn jiāng yì dà yíng, qǐng jiù bīng zhèn shǒu guān zhōng. wèi gōng cāo qiǎn jiāng jūn liú zhù jiāng èr qiān rén wǎng, dāng xū dào nǎi fā qiǎn. é ér shì lù, zhū yíng dà hài, bù kě ān yù. yǎn suì xuān yán: dāng chà liú xīn bīng zhī wēn hòu zhě qiān rén, zhèn shǒu guān zhōng, qí yú xī qiǎn dōng. biàn jiàn zhǔ zhě nèi zhū yíng bīng míng jí, lì chà bié rén. liú zhě yì dìng, yǔ yǎn tóng xīn, qí dāng qù zhě yì bù gǎn dòng. yǎn yī rì jǐn qiǎn shàng dào, yīn shǐ suǒ liú qiān rén fēn bù luó luò zhī. dōng bīng xún zhì, nǎi fù xié yù, bìng xǐ qiān rén, lìng xiāng jí gòng dōng. fán suǒ quán zhì èr wàn yú kǒu.
操徙出故韓遂、馬超等兵五千餘人,使平難將軍殷署等督領,以扶風太守趙儼為關中護軍。操使儼發千二百兵助漢中守御,殷署督送之,行者不樂。儼護送至斜谷口,還,未至營,署軍叛亂。儼自隨步騎百五十人,皆叛者親黨也,聞之,各驚,被甲持兵,不復自安。儼徐諭以成敗,慰勵懇切,皆慷慨曰:「死生當隨護軍,不敢有二!」前到諸營,各召料簡諸奸結叛者八百餘人,散在原野。儼下令惟取其造謀魁率治之,餘一不問,郡縣所收送皆放遣,乃即相率還降。儼密白:「宜遣將詣大營,請舊兵鎮守關中。」魏公操遣將軍劉柱將二千人往,當須到乃發遣。俄而事露,諸營大駭,不可安諭。儼遂宣言:「當差留新兵之溫厚者千人,鎮守關中,其餘悉遣東。」便見主者內諸營兵名籍,立差別人。留者意定,與儼同心,其當去者亦不敢動。儼一日盡遣上道,因使所留千人分布羅落之。東兵尋至,乃復脅諭,並徙千人,令相及共東。凡所全致二萬餘口。
strong xiào xiàn huáng dì rén jiàn ān èr shí yī nián bǐng shēn, gōng yuán èr yī liù nián strong
孝獻皇帝壬建安二十一年(丙申,公元二一六年)
chūn, èr yuè, wèi gōng cāo hái yè.
春,二月,魏公操還鄴。
xià, wǔ yuè, jìn wèi gōng cāo jué wèi wáng.
夏,五月,進魏公操爵為王。
chū, zhōng wèi cuī yǎn jiàn jù lù yáng xùn yú cāo, cāo lǐ pì zhī. jí cāo jìn jué, xùn fā biǎo chēng sòng gōng dé. huò xiào xùn xī shì fú wěi, wèi yǎn wèi shī suǒ jǔ. yǎn cóng xùn qǔ biǎo cǎo shì zhī, yǔ xùn shū yuē: shěng biǎo, shì jiā ěr. shí hū, shí hū! huì dāng yǒu biàn shí. yǎn běn yì jī lùn zhě hǎo qiǎn ā ér bù xún qíng lǐ yě, shí yǒu yǔ yǎn sù bù píng zhě, bái yǎn ào shì yuàn bàng, yì zhǐ bù xùn, cāo nù, shōu yǎn fù yù, kūn wèi tú lì. qián bái yǎn zhě fù bái zhī yún: yǎn wèi tú, duì bīn kè qiú xū zhí shì, ruò yǒu suǒ chēn. suì cì yǎn sǐ. shàng shū pú shè máo jiè shāng yǎn wú gū, xīn bù yuè. rén fù bái jiè yuàn bàng, cāo shōu jiè fù yù, shì zhōng huán jiē hé qià jiē wèi zhī chén lǐ, cāo bù tīng. jiē qiú àn shí qí shì. wáng yuē: yán shì zhě bái, jiè bù dàn bàng wú yě, nǎi fù wèi cuī yǎn jué wàng. cǐ juān jūn chén ēn yì, wàng wèi sǐ yǒu yuàn tàn, dài bù kě rěn yě. qià yuē: rú yán shì zhě yán, jiè zuì guò shēn zhòng, fēi tiān dì suǒ fù zài. chén fēi gǎn qū lǐ jiè yǐ wǎng dà lún yě, yǐ jiè lì nián hé chǒng, gāng zhí zhōng gōng, wèi zhòng suǒ dàn, bù yí yǒu cǐ. rán rén qíng nán bǎo, yào yí kǎo jiè, liǎng yàn qí shí. jīn shèng ēn bù rěn zhì zhī yú lǐ, gèng shǐ qū zhí zhī fēn bù míng. cāo yuē: suǒ yǐ bù kǎo, yù liǎng quán jiè jí yán shì zhě ěr. qià duì yuē: jiè xìn yǒu bàng zhǔ zhī yán, dāng sì zhī shì cháo ruò jiè wú cǐ yán, yán shì zhě jiā wū dà chén yǐ wù zhǔ tīng, bù jiā jiǎn hé, chén qiè bù ān. cāo zú bù qióng zhì, jiè suì miǎn chù, zhōng yú jiā. shì shí xī cáo yuàn pèi guó dīng yí yòng shì, jiè zhī huò zuì, yí yǒu lì yān qún xià wèi zhī cè mù. shàng shū pú shè hé kuí jí dōng cáo shǔ dōng guǎn xú yì dú bù shì yí, yí zèn yì, chū wèi wèi jùn tài shǒu, lài huán jiē zuǒ yòu zhī dé miǎn. shàng shū fù xuǎn wèi hé kuí yuē: yí yǐ hài máo jiè, zi yí shǎo xià zhī. kuí yuē: wèi bù yì, shì zú hài qí shēn, yān néng hài rén! qiě huái jiān nìng zhī xīn, lì yú míng cháo, qí dé jiǔ hū! cuī yǎn cóng dì lín, cháng yǔ chén qún gòng lùn jì zhōu rén shì, chēng yǎn wèi shǒu, qún yǐ zhì bù cún shēn biǎn zhī. lín yuē: dà zhàng fū wèi yǒu xiè hòu ěr, jí rú qīng zhū rén, liáng zú guì hū wǔ yuè, jǐ hài shuò, rì yǒu shí zhī.
初,中尉崔琰薦巨鹿楊訓於操,操禮辟之。及操進爵,訓發表稱頌功德。或笑訓希世浮偽,謂琰為失所舉。琰從訓取表草視之,與訓書曰:「省表,事佳耳。時乎,時乎!會當有變時。」琰本意譏論者好譴呵而不尋情理也,時有與琰宿不平者,白琰「傲世怨謗,意指不遜」,操怒,收琰付獄,髡為徒隸。前白琰者復白之云:「琰為徒,對賓客虬須直視,若有所瞋。」遂賜琰死。尚書僕射毛玠傷琰無辜,心不悅。人復白玠怨謗,操收玠付獄,侍中桓階、和洽皆為之陳理,操不聽。階求案實其事。王曰:「言事者白,玠不但謗吾也,乃復為崔琰觖望。此捐君臣恩義,妄為死友怨嘆,殆不可忍也。」洽曰:「如言事者言,玠罪過深重,非天地所覆載。臣非敢曲理玠以枉大倫也,以玠歷年荷寵,剛直忠公,為眾所憚,不宜有此。然人情難保,要宜考玠,兩驗其實。今聖恩不忍致之於理,更使曲直之分不明。」操曰:「所以不考,欲兩全玠及言事者耳。」洽對曰:「玠信有謗主之言,當肆之市朝;若玠無此言,言事者加誣大臣以誤主聽,不加檢覈,臣竊不安。」操卒不窮治,玠遂免黜,終於家。是時西曹掾沛國丁儀用事,玠之獲罪,儀有力焉;群下畏之側目。尚書僕射何夔及東曹屬東莞徐弈獨不事儀,儀譖弈,出為魏郡太守,賴桓階左右之得免。尚書傅選謂何夔曰:「儀已害毛玠,子宜少下之。」夔曰:「為不義,適足害其身,焉能害人!且懷奸佞之心,立於明朝,其得久乎!」崔琰從弟林,嘗與陳群共論冀州人士,稱琰為首,群以智不存身貶之。林曰:「大丈夫為有邂逅耳,即如卿諸人,良足貴乎」五月,己亥朔,日有食之。
dài jùn wū huán sān dà rén jiē chēng dān yú, shì lì jiāo zì, tài shǒu bù néng zhì. wèi wáng cāo yǐ chéng xiàng cāng cáo shǔ péi qián wèi tài shǒu, yù shòu yǐ jīng bīng. qián yuē: dān yú zì zhī fàng héng rì jiǔ, jīn duō jiāng bīng wǎng, bì jù ér jù jìng, shǎo jiāng zé bù jiàn dàn, yí yǐ jì móu tú zhī. suì dān chē zhī jùn, dān yú jīng xǐ. qián fǔ yǐ ēn wēi, dān yú zhé fú.
代郡烏桓三大人皆稱單于,恃力驕恣,太守不能治。魏王操以丞相倉曹屬裴潛為太守,欲授以精兵。潛曰:「單于自知放橫日久,今多將兵往,必懼而拒境,少將則不見憚,宜以計謀圖之。」遂單車之郡,單于驚喜。潛撫以恩威,單于讋服。
chū, nán xiōng nú jiǔ jū sāi nèi, yǔ biān hù dà tóng ér bù shū gòng fù. yì zhě kǒng qí hù kǒu zī màn, jìn nán jìn zhì, yí yù wèi zhī fáng. qiū, qī yuè, nán dān yú hū chú quán rù cháo yú wèi, wèi wáng cāo yīn liú zhī yú yè, shǐ yòu xián wáng qù bēi jiān qí guó. dān yú suì gěi mián juàn qián gǔ rú liè hóu, zi sūn chuán xí qí hào. fēn qí zhòng wèi wǔ bù, gè lì qí guì rén wèi shuài, xuǎn hàn rén wèi sī mǎ yǐ jiān dū zhī.
初,南匈奴久居塞內,與編戶大同而不輸貢賦。議者恐其戶口滋蔓,浸難禁制,宜豫為之防。秋,七月,南單于呼廚泉入朝於魏,魏王操因留之於鄴,使右賢王去卑監其國。單于歲給綿、絹、錢、谷如列侯,子孫傳襲其號。分其眾為五部,各立其貴人為帥,選漢人為司馬以監督之。
bā yuè, wèi yǐ dà lǐ zhōng yáo wèi xiāng guó.
八月,魏以大理鍾繇為相國。
dōng, shí yuè, wèi wáng cāo zhì bīng jī sūn quán shí yī yuè, zhì qiào.
冬,十月,魏王操治兵擊孫權;十一月,至譙。