qǐ è féng dūn zāng, jǐn róu zhào tūn tān, fán sān nián.
起阏逢敦牂,尽柔兆涒滩,凡三年。
strong xiào xiàn huáng dì rén jiàn ān shí jiǔ nián jiǎ wǔ, gōng yuán èr yī sì nián strong
孝献皇帝壬建安十九年(甲午,公元二一四年)
chūn, mǎ chāo cóng zhāng lǔ qiú bīng, běi qǔ liáng zhōu, lǔ qiǎn chāo hái wéi qí shān. jiāng xù děng gào jí yú xià hóu yuān, zhū jiàng yì yù xū wèi gōng cāo jié dù. yuān yuē:" gōng zài yè, fǎn fù sì qiān lǐ, bǐ bào, xù děng bì bài, fēi jiù jí yě." suì xíng, shǐ zhāng hé dū bù qí wǔ qiān wèi qián jūn. chāo bài zǒu. hán suì zài xiǎn qīn, yuān yù xí qǔ zhī, suì zǒu. yuān zhuī zhì lüè yáng chéng, qù suì sān shí yú lǐ, zhū jiàng yù gōng zhī, huò yán dāng gōng xīng guó dī. yuān yǐ wéi:" suì bīng jīng, xīng guó chéng gù, gōng bù kě zú bá, bù rú xí zhǎng lí zhū qiāng. zhǎng lí zhū qiāng duō zài suì jūn, bì guī jiù qí jiā. ruò shě qiāng dú shǒu zé gū, jiù zhǎng lí zé guān bīng dé yǔ yě zhàn, bì kě lǔ yě." yuān nǎi liú dū jiāng shǒu zī zhòng, zì jiāng qīng bīng dào zhǎng lí, gōng shāo qiāng tún, suì guǒ jiù zhǎng lí. zhū jiàng jiàn suì bīng zhòng, yù jié yíng zuò qiàn nǎi yǔ zhàn. yuān yuē:" wǒ zhuǎn dòu qiān lǐ, jīn fù zuò yíng qiàn, zé shì zhòng bà bì, bù kě fù yòng. zéi suī zhòng, yì yǔ ěr." nǎi gǔ zhī, dà pò suì jūn. jìn wéi xīng guó. dī wáng qiān wàn bēn mǎ chāo, yú zhòng xī jiàng. zhuǎn jī gāo píng tú gè, jiē pò zhī.
春,马超从张鲁求兵,北取凉州,鲁遣超还围祁山。姜叙等告急于夏侯渊,诸将议欲须魏公操节度。渊曰:“公在鄴,反覆四千里,比报,叙等必败,非救急也。”遂行,使张郃督步骑五千为前军。超败走。韩遂在显亲,渊欲袭取之,遂走。渊追至略阳城,去遂三十馀里,诸将欲攻之,或言当攻兴国氐。渊以为:“遂兵精,兴国城固,攻不可卒拔,不如袭长离诸羌。长离诸羌多在遂军,必归救其家。若舍羌独守则孤,救长离则官兵得与野战,必可虏也。”渊乃留督将守辎重,自将轻兵到长离,攻烧羌屯,遂果救长离。诸将见遂兵众,欲结营作堑乃与战。渊曰:“我转斗千里,今复作营堑,则士众罢敝,不可复用。贼虽众,易与耳。”乃鼓之,大破遂军。进围兴国。氐王千万奔马超,馀众悉降。转击高平、屠各,皆破之。
sān yuè, zhào wèi gōng cāo wèi zài zhū hóu wáng shàng, gǎi shòu jīn xǐ chì fú yuǎn yóu guān.
三月,诏魏公操位在诸侯王上,改授金玺、赤绂、远游冠。
xià, sì yuè, hàn. wǔ yuè, yǔ shuǐ. chū, wèi gōng cāo qiǎn lú jiāng tài shǒu zhū guāng tún wǎn, dà kāi dào tián. lǚ méng yán yú sūn quán yuē:" wǎn tián féi měi, ruò yī shōu shú, bǐ zhòng bì zēng, yí zǎo chú zhī." rùn yuè, quán qīn gōng wǎn chéng. zhū jiàng yù zuò tǔ shān, tiān gōng jù, lǚ méng yuē:" zhì gōng jù jí tǔ shān, bì lì rì nǎi chéng chéng bèi jì xiū, wài jiù bì zhì, bù kě tú yě. qiě wú chéng yǔ shuǐ yǐ rù, ruò liú jīng rì, shuǐ bì xiàng jǐn, hái dào jiān nán, méng qiè wēi zhī. jīn guān cǐ chéng, bù néng shén gù, yǐ sān jūn ruì qì, sì miàn bìng gōng, bù yí shí kě bá jí shuǐ yǐ guī, quán shèng zhī dào yě." quán cóng zhī. méng jiàn gān níng wèi shēng chéng dū, níng shǒu chí liàn, shēn yuán chéng, wèi shì zú xiān méng yǐ jīng ruì jì zhī, shǒu zhí bāo gǔ, shì zú jiē téng yǒng. qīn chén jìn gōng, shí shí pò zhī, huò zhū guāng jí nán nǚ shù wàn kǒu. jì ér zhāng liáo zhì jiā shí, wén chéng yǐ bá, nǎi tuì. quán bài lǚ méng wèi lú jiāng tài shǒu, hái tún xún yáng.
夏,四月,旱。五月,雨水。初,魏公操遣庐江太守硃光屯皖,大开稻田。吕蒙言于孙权曰:“皖田肥美,若一收孰,彼众必增,宜早除之。”闰月,权亲攻皖城。诸将欲作土山,添攻具,吕蒙曰:“治攻具及土山,必历日乃成;城备既修,外救必至,不可图也。且吾乘雨水以入,若留经日,水必向尽,还道艰难,蒙窃危之。今观此城,不能甚固,以三军锐气,四面并攻,不移时可拔;及水以归,全胜之道也。”权从之。蒙荐甘宁为升城督,宁手持练,身缘城,为士卒先;蒙以精锐继之,手执枹鼓,士卒皆腾踊。侵晨进攻,食时破之,获硃光及男女数万口。既而张辽至夹石,闻城已拔,乃退。权拜吕蒙为庐江太守,还屯寻阳。
zhū gě liàng liú guān yǔ shǒu jīng zhōu, yǔ zhāng fēi zhào yún jiāng bīng sù liú kè bā dōng. zhì jiāng zhōu, pò bā jùn tài shǒu yán yán, shēng huò zhī. fēi ā yán yuē:" dà jūn jì zhì, hé yǐ bù jiàng, ér gǎn jù zhàn!" yán yuē:" qīng děng wú zhuàng, qīn duó wǒ zhōu, wǒ zhōu dàn yǒu duàn tóu jiāng jūn, wú xiáng jiàng jūn yě!" fēi nù, lìng zuǒ yòu qiān qù zhuó tóu. yán róng zhǐ bù biàn, yuē:" zhuó tóu biàn zhuó tóu, hé wéi nù xié!" fēi zhuàng ér shì zhī, yǐn wèi bīn kè. fēn qiǎn zhào yún cóng wài shuǐ dìng jiāng yáng qián wéi, fēi dìng bā xī dé yáng.
诸葛亮留关羽守荆州,与张飞、赵云将兵溯流克巴东。至江州,破巴郡太守严颜,生获之。飞呵颜曰:“大军既至,何以不降,而敢拒战!”颜曰:“卿等无状,侵夺我州,我州但有断头将军,无降将军也!”飞怒,令左右牵去斫头。颜容止不变,曰:“斫头便斫头,何为怒邪!”飞壮而释之,引为宾客。分遣赵云从外水定江阳、犍为,飞定巴西、德阳。
liú bèi wéi luò chéng qiě yī nián, páng tǒng wèi liú shǐ suǒ zhōng, zú. fǎ zhèng jiān yǔ liú zhāng, wèi chén xíng shì qiáng ruò, qiě yuē:" zuǒ jiāng jūn cóng jǔ bīng yǐ lái, jiù xīn yī yī, shí wú báo yì. yú yǐ wéi kě tú biàn huà, yǐ bǎo zūn mén." zhāng bù dá. luò chéng kuì, bèi jìn wéi chéng dū. zhū gě liàng zhāng fēi zhào yún yǐn bīng lái huì. mǎ chāo zhī zhāng lǔ bù zú yǔ jì shì, yòu lǔ jiāng yáng áng děng shù hài qí néng, chāo nèi huái yú yì. bèi shǐ jiàn níng dū yóu lǐ huī wǎng shuō zhī, chāo suì cóng wǔ dū táo rù dī zhōng, mì shū qǐng xiáng yú bèi. shǐ rén zhǐ chāo, ér qián yǐ bīng zī zhī. chāo dào, lìng yǐn jūn tún chéng běi, chéng zhōng zhèn bù. bèi wéi chéng shù shí rì, shǐ cóng shì zhōng láng zhuō jùn jiǎn yōng rù shuō liú zhāng. shí chéng zhōng shàng yǒu jīng bīng sān wàn rén, gǔ bó zhī yī nián, lì mín xián yù sǐ zhàn. zhāng yán:" fù zǐ zài zhōu èr shí yú nián, wú ēn dé yǐ jiā bǎi xìng. bǎi xìng gōng zhàn sān nián, jī gāo cǎo yě zhě, yǐ zhāng gù yě, hé xīn néng ān!" suì kāi chéng, yǔ jiǎn yōng tóng yú chū jiàng, qún xià mò bù liú tì. bèi qiān zhāng yú gōng ān, jǐn guī qí cái wù, pèi zhèn wēi jiāng jūn yìn shòu.
刘备围雒城且一年,庞统为流矢所中,卒。法正笺与刘璋,为陈形势强弱,且曰:“左将军从举兵以来,旧心依依,实无薄意。愚以为可图变化,以保尊门。”璋不答。雒城溃,备进围成都。诸葛亮、张飞、赵云引兵来会。马超知张鲁不足与计事,又鲁将杨昂等数害其能,超内怀于邑。备使建宁督邮李恢往说之,超遂从武都逃入氐中,密书请降于备。使人止超,而潜以兵资之。超到,令引军屯城北,城中震怖。备围城数十日,使从事中郎涿郡简雍入说刘璋。时城中尚有精兵三万人,谷帛支一年,吏民咸欲死战。璋言:“父子在州二十馀年,无恩德以加百姓。百姓攻战三年,肌膏草野者,以璋故也,何心能安!”遂开城,与简雍同舆出降,群下莫不流涕。备迁璋于公安,尽归其财物,佩振威将军印绶。
bèi rù chéng dū, zhì jiǔ, dà xiǎng shì zú. qǔ shǔ chéng zhōng jīn yín, fēn cì jiàng shì, hái qí gǔ bó. bèi lǐng yì zhōu mù, yǐ jūn shī zhōng láng jiàng zhū gě liàng wèi jūn shī jiāng jūn, yì zhōu tài shǒu nán jùn dǒng hé wèi zhǎng jūn zhōng láng jiàng, bìng zhì zuǒ jiāng jūn fǔ shì, piān jiàng jūn mǎ chāo wèi píng xī jiāng jūn, jūn yì xiào wèi fǎ zhèng wèi shǔ jùn tài shǒu yáng wǔ jiàng jūn, pí jiàng jūn nán yáng huáng zhōng wèi tǎo lǔ jiāng jūn, cóng shì zhōng láng mí zhú wèi ān hàn jiāng jūn, jiǎn yōng wèi zhāo dé jiāng jūn, běi hǎi sūn gān wèi bǐng zhōng jiāng jūn, guǎng hàn zhǎng huáng quán wèi piān jiàng jūn, rǔ nán xǔ jìng wèi zuǒ jiāng jūn zhǎng shǐ, páng xī wèi sī mǎ, lǐ yán wèi qián wéi tài shǒu, fèi guān wèi bā jùn tài shǒu, shān yáng yī jí wèi cóng shì zhōng láng, líng líng liú bā wèi xī cáo yuàn, guǎng hàn péng yàng wèi yì zhōu zhì zhōng cóng shì.
备入成都,置酒,大飨士卒。取蜀城中金银,分赐将士,还其谷帛。备领益州牧,以军师中郎将诸葛亮为军师将军,益州太守南郡董和为掌军中郎将,并置左将军府事,偏将军马超为平西将军,军议校尉法正为蜀郡太守、扬武将军,裨将军南阳黄忠为讨虏将军,从事中郎麋竺为安汉将军,简雍为昭德将军,北海孙乾为秉忠将军,广汉长黄权为偏将军,汝南许靖为左将军长史,庞羲为司马,李严为犍为太守,费观为巴郡太守,山阳伊籍为从事中郎,零陵刘巴为西曹掾,广汉彭羕为益州治中从事。
chū, dǒng hé zài jùn, qīng jiǎn gōng zhí, wèi mín yí suǒ ài xìn, shǔ zhōng tuī wèi xún lì, gù bèi jǔ ér yòng zhī. bèi zhī zì xīn yě bēn jiāng nán yě, jīng chǔ qún shì cóng zhī rú yún, ér liú bā dú běi yì wèi gōng cāo. cāo pì wèi yuàn, qiǎn zhāo nà cháng shā líng líng, guì yáng. huì bèi lüè yǒu sān jùn, bā shì bù chéng, yù yóu jiāo zhōu dào hái jīng shī. shí zhū gě liàng zài lín zhēng, yǐ shū zhāo zhī, bā bù cóng, bèi shēn yǐ wéi hèn. bā suì zì jiāo zhǐ rù shǔ yī liú zhāng. jí zhāng yíng bèi, bā jiàn yuē:" bèi, xióng rén yě, rù bì wéi hài." jì rù, bā fù jiàn yuē:" ruò shǐ bèi tǎo zhāng lǔ, shì fàng hǔ yú shān lín yě." zhāng bù tīng, bā bì mén chēng jí. bèi gōng chéng dū, lìng jūn zhōng yuē:" yǒu hài bā zhě, zhū jí sān zú." jí dé bā, shén xǐ. shì shí yì zhōu jùn xiàn jiē wàng fēng jǐng fù, dú huáng quán bì chéng jiān shǒu, xū zhāng jī fú, nǎi jiàng. yú shì dǒng hé huáng quán lǐ yán děng, běn zhāng zhī suǒ shòu yòng yě wú yì fèi guān děng, zhāng zhī hūn qīn yě péng yàng, zhāng zhī suǒ bìn qì yě liú bā, sù xī zhī suǒ jì hèn yě bèi jiē chù zhī xiǎn rèn, jǐn qí qì néng, yǒu zhì zhī shì, wú bù jìng quàn, yì zhōu zhī mín, shì yǐ dà hé. chū, liú zhāng yǐ xǔ jìng wèi shǔ jùn tài shǒu. chéng dū jiāng kuì, jìng móu yú chéng jiàng bèi, bèi yǐ cǐ báo jìng, bù yòng yě. fǎ zhèng yuē:" tiān xià yǒu huò xū yù ér wú qí shí zhě, xǔ jìng shì yě. rán jīn zhǔ gōng shǐ chuàng dà yè, tiān xià zhī rén, bù kě hù shuō, yí jiā jìng zhòng, yǐ wèi yuǎn jìn zhī wàng." bèi nǎi lǐ ér yòng zhī.
初,董和在郡,清俭公直,为民夷所爱信,蜀中推为循吏,故备举而用之。备之自新野奔江南也,荆楚群士从之如云,而刘巴独北诣魏公操。操辟为掾,遣招纳长沙、零陵,桂阳。会备略有三郡,巴事不成,欲由交州道还京师。时诸葛亮在临蒸,以书招之,巴不从,备深以为恨。巴遂自交趾入蜀依刘璋。及璋迎备,巴谏曰:“备,雄人也,入必为害。”既入,巴复谏曰:“若使备讨张鲁,是放虎于山林也。”璋不听,巴闭门称疾。备攻成都,令军中曰:“有害巴者,诛及三族。”及得巴,甚喜。是时益州郡县皆望风景附,独黄权闭城坚守,须璋稽服,乃降。于是董和、黄权、李严等,本璋之所授用也;吴懿、费观等,璋之婚亲也;彭羕,璋之所摈弃也;刘巴,宿昔之所忌恨也;备皆处之显任,尽其器能,有志之士,无不竞劝,益州之民,是以大和。初,刘璋以许靖为蜀郡太守。成都将溃,靖谋逾城降备,备以此薄靖,不用也。法正曰:“天下有获虚誉而无其实者,许靖是也。然今主公始创大业,天下之人,不可户说,宜加敬重,以慰远近之望。”备乃礼而用之。
chéng dū zhī wéi yě, bèi yǔ shì zhòng yuē:" ruò shì dìng, fǔ kù bǎi wù, gū wú yù yān." jí bá chéng dū, shì zhòng jiē shě gān gē fù zhū cáng, jìng qǔ bǎo wù. jūn yòng bù zú, bèi shén yōu zhī, liú bā yuē:" cǐ yì ěr. dàn dāng zhù zhí bǎi qián, píng zhū wù jià, lìng lì wèi guān shì." bèi cóng zhī. shù yuè zhī jiān, fǔ kù chōng shí. shí yì zhě yù yǐ chéng dū míng tián zhái fēn cì zhū jiàng. zhào yún yuē:" huò qù bìng yǐ xiōng nú wèi miè, wú yòng jiā wèi. jīn guó zéi fēi dàn xiōng nú, wèi kě qiú ān yě. xū tiān xià dū dìng, gè fǎn sāng zǐ, guī gēng běn tǔ, nǎi qí yí ěr. yì zhōu rén mín, chū lí bīng gé, tián zhái jiē kě guī huán, lìng ān jū fù yè, rán hòu kě yì diào, dé qí huān xīn, bù yí duó zhī yǐ sī suǒ ài yě." bèi cóng zhī.
成都之围也,备与士众约:“若事定,府库百物,孤无预焉。”及拔成都,士众皆舍干戈赴诸藏,竞取宝物。军用不足,备甚忧之,刘巴曰:“此易耳。但当铸直百钱,平诸物价,令吏为官市。”备从之。数月之间,府库充实。时议者欲以成都名田宅分赐诸将。赵云曰:“霍去病以匈奴未灭,无用家为。今国贼非但匈奴,未可求安也。须天下都定,各反桑梓,归耕本土,乃其宜耳。益州人民,初罹兵革,田宅皆可归还,令安居复业,然后可役调,得其欢心,不宜夺之以私所爱也。”备从之。
bèi zhī xí liú zhāng yě, liú zhōng láng jiàng nán jùn huò jùn shǒu jiā méng chéng. zhāng lǔ qiǎn yáng áng yòu jùn qiú gòng shǒu chéng. jùn yuē:" xiǎo rén tóu kě dé, chéng bù kě dé!" áng nǎi tuì. hòu zhāng jiāng fú jìn xiàng cún děng shuài wàn yú rén yóu láng shuǐ shàng, gōng wéi jùn, qiě yī nián. jùn chéng zhōng bīng cái shù bǎi rén, cì qí dài xì, xuǎn jīng ruì chū jī, dà pò zhī, zhǎn cún. bèi jì dìng shǔ, nǎi fēn guǎng hàn wèi zǐ tóng jùn, yǐ jùn wèi zǐ tóng tài shǒu.
备之袭刘璋也,留中郎将南郡霍峻守葭萌城。张鲁遣杨昂诱峻求共守城。峻曰:“小人头可得,城不可得!”昂乃退。后璋将扶禁、向存等帅万馀人由阆水上,攻围峻,且一年。峻城中兵才数百人,伺其怠隙,选精锐出击,大破之,斩存。备既定蜀,乃分广汉为梓潼郡,以峻为梓潼太守。
fǎ zhèng wài tǒng dōu jī, nèi wèi móu zhǔ, yī sūn zhī dé yá zì zhī yuàn, wú bù bào fù, shàn shā huǐ shāng jǐ zhě shù rén. huò wèi zhū gě liàng yuē:" fǎ zhèng tài zòng héng, jiāng jūn yí qǐ zhǔ gōng, yì qí wēi fú." liàng yuē:" zhǔ gōng zhī zài gōng ān yě, běi wèi cáo cāo zhī qiáng, dōng dàn sūn quán zhī bī, jìn zé jù sūn fū rén shēng biàn yú zhǒu yè. fǎ xiào zhí wèi zhī fǔ yì, lìng fān rán áo xiáng, bù kě fù zhì. rú hé jìn zhǐ xiào zhí, shǐ bù dé shǎo xíng qí yì xié!" zhū gě liàng zuǒ bèi zhì shǔ, pō shàng yán jùn, rén duō yuàn tàn zhě. fǎ zhèng wèi liàng yuē:" xī gāo zǔ rù guān, yuē fǎ sān zhāng, qín mín zhī dé. jīn jūn jiǎ jiè wēi lì, kuà jù yī zhōu, chū yǒu qí guó, wèi chuí huì fǔ qiě kè zhǔ zhī yì, yí xiāng jiàng xià, yuàn huǎn xíng chí jìn yǐ wèi qí wàng." liàng yuē:" jūn zhī qí yī, wèi zhī qí èr. qín yǐ wú dào, zhèng kē mín yuàn, pǐ fū dà hū, tiān xià tǔ bēng gāo zǔ yīn zhī, kě yǐ hóng jì. liú zhāng àn ruò, zì yān yǐ lái, yǒu lěi shì zhī lèi, wén fǎ jī mí, hù xiāng chéng fèng, dé zhèng bù jǔ, wēi xíng bù sù. shǔ tǔ rén tǔ, zhuān quán zì zì, jūn chén zhī dào, jiàn yǐ líng tì. chǒng zhī yǐ wèi, wèi jí zé jiàn shùn zhī yǐ ēn, ēn jié zé màn. suǒ yǐ zhì bì, shí yóu yú cǐ. wú jīn wēi zhī yǐ fǎ, fǎ xíng zé zhī ēn xiàn zhī yǐ jué, jué jiā zé zhī róng. róng ēn bìng jì, shàng xià yǒu jié, wèi zhì zhī yào, yú sī ér zhe yǐ." liú bèi yǐ líng líng jiǎng wǎn wèi guǎng dōu cháng. bèi cháng yīn yóu guān, yǎn zhì guǎng dōu, jiàn wǎn zhòng shì bù zhì, shí yòu chén zuì. bèi dà nù, jiāng jiā zuì lù. zhū gě liàng qǐng yuē:" jiǎng wǎn shè jì zhī qì, fēi bǎi lǐ zhī cái yě. qí wéi zhèng yǐ ān mín wèi běn, bù yǐ xiū shì wèi xiān, yuàn zhǔ gōng zhòng jiā chá zhī." bèi yǎ jìng liàng, nǎi bù jiā zuì, cāng cù dàn miǎn guān ér yǐ.
法正外统都畿,内为谋主,一飧之德、睚眦之怨,无不报复,擅杀毁伤己者数人。或谓诸葛亮曰:“法正太纵横,将军宜启主公,抑其威福。”亮曰:“主公之在公安也,北畏曹操之强,东惮孙权之逼,近则惧孙夫人生变于肘腋。法孝直为之辅翼,令翻然翱翔,不可复制。如何禁止孝直,使不得少行其意邪!”诸葛亮佐备治蜀,颇尚严峻,人多怨叹者。法正谓亮曰:“昔高祖入关,约法三章,秦民知德。今君假借威力,跨据一州,初有其国,未垂惠抚;且客主之义,宜相降下,愿缓刑弛禁以慰其望。”亮曰:“君知其一,未知其二。秦以无道,政苛民怨,匹夫大呼,天下土崩;高祖因之,可以弘济。刘璋暗弱,自焉已来,有累世之累,文法羁縻,互相承奉,德政不举,威刑不肃。蜀土人土,专权自恣,君臣之道,渐以陵替。宠之以位,位极则贱;顺之以恩,恩竭则慢。所以致敝,实由于此。吾今威之以法,法行则知恩;限之以爵,爵加则知荣。荣恩并济,上下有节,为治之要,于斯而著矣。”刘备以零陵蒋琬为广都长。备尝因游观,奄至广都,见琬众事不治,时又沉醉。备大怒,将加罪戮。诸葛亮请曰:“蒋琬社稷之器,非百里之才也。其为政以安民为本,不以修饰为先,愿主公重加察之。”备雅敬亮,乃不加罪,仓卒但免官而已。
qiū, qī yuè, wèi gōng cāo jī sūn quán, liú shǎo zǐ lín zāi hóu zhí shǒu yè. cāo wèi zhū zǐ gāo xuǎn guān shǔ, yǐ xíng yóng wèi zhí jiā chéng. yóng fáng xián yǐ lǐ, wú suǒ qū náo, yóu shì bù hé. shù zǐ liú zhēn měi wén cí, zhí qīn ài zhī. zhēn yǐ shū jiàn zhí yuē:" jūn hóu cǎi shù zǐ zhī chūn huá, wàng jiā chéng zhī qiū shí, wèi shàng zhāo bàng, qí zuì bù xiǎo, yú shí jù yān."
秋,七月,魏公操击孙权,留少子临菑侯植守鄴。操为诸子高选官属,以刑颙为植家丞。颙防闲以礼,无所屈挠,由是不合。庶子刘桢美文辞,植亲爱之。桢以书谏植曰:“君侯采庶子之春华,忘家丞之秋实,为上招谤,其罪不小,愚实惧焉。”
wèi shàng shū lìng xún yōu zú. yōu shēn mì yǒu zhì fáng, zì cóng wèi gōng cāo gōng tǎo, cháng móu mó wéi wò, shí rén jí zǐ dì mò zhī qí suǒ yán. cāo cháng chēng:" xún wén ruò zhī jìn shàn, bù jìn bù xiū xún gōng dá zhī qù è, bù qù bù zhǐ." yòu chēng:" èr xún lìng zhī lùn rén, jiǔ ér yì xìn, wú mò shì bù wàng."
魏尚书令荀攸卒。攸深密有智防,自从魏公操攻讨,常谋谟帷幄,时人及子弟莫知其所言。操尝称:“荀文若之进善,不进不休;荀公达之去恶,不去不止。”又称:“二荀令之论人,久而益信,吾没世不忘。”
chū, bāo hǎn sòng jiàn yīn liáng zhōu luàn, zì hào hé shǒu píng hàn wáng, gǎi yuán, zhì bǎi guān, sān shí yú nián. dōng, shí yuè, wèi gōng cāo shǐ xià hóu yuān zì xīng guó tǎo jiàn, wéi bāo hǎn, bá zhī, zhǎn jiàn. yuān bié qiǎn zhāng hé děng dù hé, rù xiǎo huáng zhōng, hé xī zhū qiāng jiē jiàng, lǒng yòu píng.
初,枹罕宋建因凉州乱,自号河首平汉王,改元,置百官,三十馀年。冬,十月,魏公操使夏侯渊自兴国讨建,围枹罕,拔之,斩建。渊别遣张郃等渡河,入小湟中,河西诸羌皆降,陇右平。
dì zì dōu xǔ yǐ lái, shǒu wèi ér yǐ, zuǒ yòu shì wèi mò fēi cáo shì zhī rén zhě. yì láng zhào yàn cháng wèi dì chén yán shí cè, wèi gōng cāo è ér shā zhī. cāo hòu yǐ shì rù jiàn diàn zhōng, dì bù rèn qí jù, yīn yuē:" jūn ruò néng xiāng fǔ, zé hòu bù ěr, xìng chuí ēn xiāng shě." cāo shī sè, fǔ yǎng qiú chū. jiù yí: sān gōng lǐng bīng, cháo jiàn, lìng hǔ bēn zhí rèn xié zhī. cāo chū, gù zuǒ yòu, hàn liú jiā bèi zì hòu bù fù cháo qǐng. dǒng chéng nǚ wèi guì rén, cāo zhū chéng, qiú guì rén shā zhī. dì yǐ guì rén yǒu rèn, lèi wèi qǐng, bù néng dé. fú huáng hòu yóu shì huái jù, nǎi yǔ fù wán shū, yán cáo cāo cán bī zhī zhuàng, lìng mì tú zhī, wán bù gǎn fā. zhì shì, shì nǎi xiè, cāo dà nù, shí yī yuè, shǐ yù shǐ dài fū xī lǜ chí jié cè shōu huáng hòu xǐ shòu, yǐ shàng shū lìng huá xīn wèi fù, lè bīng rù gōng, shōu hòu. hòu bì hù, cáng bì zhōng. xīn huài hù fā bì, jiù qiān hòu chū. shí dì zài wài diàn, yǐn lǜ yú zuò, hòu bèi fā, tú xiǎn, xíng qì, guò jué yuē:" bù néng fù xiāng huó xié?" dì yuē:" wǒ yì bù zhī mìng zài hé shí!" gù wèi lǜ yuē:" xī gōng, tiān xià níng yǒu shì xié!" suì jiāng hòu xià bào shì, yǐ yōu sǐ suǒ shēng èr huáng zǐ, jiē zhèn shā zhī, xiōng dì jí zōng zú sǐ zhě bǎi yú rén.
帝自都许以来,守位而已,左右侍卫莫非曹氏之人者。议郎赵彦尝为帝陈言时策,魏公操恶而杀之。操后以事入见殿中,帝不任其惧,因曰:“君若能相辅,则厚;不尔,幸垂恩相舍。”操失色,俛仰求出。旧仪:三公领兵,朝见,令虎贲执刃挟之。操出,顾左右,汗流浃背;自后不复朝请。董承女为贵人,操诛承,求贵人杀之。帝以贵人有妊,累为请,不能得。伏皇后由是怀惧,乃与父完书,言曹操残逼之状,令密图之,完不敢发。至是,事乃泄,操大怒,十一月,使御史大夫郗虑持节策收皇后玺绶,以尚书令华歆为副,勒兵入宫,收后。后闭户,藏壁中。歆坏户发壁,就牵后出。时帝在外殿,引虑于坐,后被发,徒跣,行泣,过诀曰:“不能复相活邪?”帝曰:“我亦不知命在何时!”顾谓虑曰:“郗公,天下宁有是邪!”遂将后下暴室,以幽死;所生二皇子,皆鸩杀之,兄弟及宗族死者百馀人。
shí èr yuè, wèi gōng cāo zhì mèng jīn.
十二月,魏公操至孟津。
cāo yǐ shàng shū láng gāo róu wèi lǐ cáo yuàn. jiù fǎ: jūn zhēng shì wáng, kǎo jìng qí qī zǐ. ér wáng zhě yóu bù xī. cāo yù gèng zhòng qí xíng, bìng jí fù mǔ xiōng dì, róu qǐ yuē:" shì zú wáng jūn, chéng zài kě jí, rán qiè wén jī zhōng shí yǒu huǐ zhě. yú wèi nǎi yí dài qí qī zǐ, yī kě shǐ yòu qí hái xīn. zhèng rú qián kē, gù yǐ jué qí yì wàng ér wěi fù zhòng zhī, róu kǒng zì jīn zài jūn zhī shì, jiàn yī rén wáng táo, zhū jiāng jí jǐ, yì qiě xiāng suí ér zǒu, bù kě fù dé shā yě. cǐ zhòng xíng fēi suǒ yǐ zhǐ wáng, nǎi suǒ yǐ yì zǒu ěr!" cāo yuē:" shàn!" jí zhǐ bù shā.
操以尚书郎高柔为理曹掾。旧法:军征士亡,考竟其妻子。而亡者犹不息。操欲更重其刑,并及父母、兄弟,柔启曰:“士卒亡军,诚在可疾,然窃闻基中时有悔者。愚谓乃宜贷其妻子,一可使诱其还心。正如前科,固已绝其意望;而猥复重之,柔恐自今在军之士,见一人亡逃,诛将及己,亦且相随而走,不可复得杀也。此重刑非所以止亡,乃所以益走耳!”操曰:“善!”即止不杀。
strong xiào xiàn huáng dì rén jiàn ān èr shí nián yǐ wèi, gōng yuán èr yī wǔ nián strong
孝献皇帝壬建安二十年(乙未,公元二一五年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ zǐ, lì guì rén cáo shì wèi huáng hòu wèi gōng cāo zhī nǚ yě. sān yuè, wèi gōng cāo zì jiāng jī zhāng lǔ, jiāng zì wǔ dū rù dī, dī rén sāi dào, qiǎn zhāng hé zhū líng děng gōng pò zhī. xià, sì yuè, cāo zì chén cāng chū sàn guān zhì hé chí, dī wáng dòu mào zhòng wàn yú rén shì xiǎn bù fú, wǔ yuè, gōng tú zhī. sì píng jīn chéng zhū jiàng qū yǎn jiǎng shí děng gòng zhǎn sòng hán suì shǒu.
春,正月,甲子,立贵人曹氏为皇后;魏公操之女也。三月,魏公操自将击张鲁,将自武都入氐,氐人塞道,遣张郃、硃灵等攻破之。夏,四月,操自陈仓出散关至河池,氐王窦茂众万馀人恃险不服,五月,攻屠之。四平、金城诸将麹演、蒋石等共斩送韩遂首。
chū, liú bèi zài jīng zhōu, zhōu yú gān níng děng shù quàn sūn quán qǔ shǔ. quán qiǎn shǐ wèi bèi yuē:" liú zhāng bù wǔ, bù néng zì shǒu, ruò shǐ cáo cāo dé shǔ, zé jīng zhōu wēi yǐ. jīn yù xiān gōng qǔ zhāng, cì qǔ zhāng lǔ, yī tǒng nán fāng, suī yǒu shí cāo, wú suǒ yōu yě." bèi bào yuē:" yì zhōu mín fù dì xiǎn, liú zhāng suī ruò, zú yǐ zì shǒu. jīn bào shī yú shǔ hàn, zhuǎn yùn yú wàn lǐ, yù shǐ zhàn kè gōng qǔ, jǔ bù shī lì, cǐ sūn wú suǒ nán yě. yì zhě jiàn cáo cāo shī lì yú chì bì, wèi qí lì qū, wú fù yuǎn niàn. jīn cāo sān fēn tiān xià yǐ yǒu qí èr, jiāng yù yìn mǎ yú cāng hǎi, guān bīng yú wú huì, hé kěn shǒu cǐ zuò xū lǎo hū! ér tóng méng wú gù zì xiāng gōng fá, jiè shū yú cāo, shǐ dí chéng qí xì, fēi zhǎng jì yě. qiě bèi yǔ zhāng tuō wèi zōng shì, jì píng yīng líng yǐ kuāng hàn cháo. jīn zhāng dé zuì yú zuǒ yòu, bèi dú sǒng jù, fēi suǒ gǎn wén, yuàn jiā kuān dài." quán bù tīng, qiǎn sūn yú lǜ shuǐ jūn wǎng xià kǒu. bèi bù tīng jūn guò, wèi yú yuē:" rǔ yù qǔ shǔ, wú dāng bèi fā rù shān, bù shī xìn yú tiān xià yě." shǐ guān yǔ tún jiāng líng, zhāng fēi tún zǐ guī, zhū gě liàng jù nán jùn, bèi zì zhù càn líng, quán bù dé yǐ zhào yú hái. jí bèi xī gōng liú zhāng, quán yuē:" huá lǔ, nǎi gǎn xié zhà rú cǐ!" bèi liú guān yǔ shǒu jiāng líng, lǔ sù yǔ yǔ lín jiè yǔ shù shēng yí èr, sù cháng yǐ huān hǎo fǔ zhī. jí bèi yǐ dé yì zhōu, quán lìng zhōng sī mǎ zhū gě jǐn yǐ bèi qiú jīng zhōu zhū jùn. bèi bù xǔ, yuē:" wú fāng tú liáng zhōu, liáng zhōu dìng, nǎi jǐn yǐ jīng zhōu xiāng yǔ ěr." quán yuē:" cǐ jiǎ ér bù fǎn, nǎi yù yǐ xū cí yǐn suì yě." suì zhì cháng shā líng líng guì yáng sān jùn zhǎng lì. guān yǔ jǐn zhú zhī. quán dà nù, qiǎn lǚ méng dū bīng èr wàn yǐ qǔ sān jùn. méng yí shū cháng shā guì yáng, jiē wàng fēng guī fú, wéi líng líng tài shǒu hǎo pǔ chéng shǒu bù jiàng. liú bèi wén zhī, zì shǔ qīn zhì gōng ān, qiǎn guān yǔ zhēng sān jùn. sūn quán jìn zhù lù kǒu, wèi zhū jūn jié dù shǐ lǔ sù jiāng wàn rén tún céng yáng yǐ jù yǔ fēi shū zhào lǚ méng, shǐ shě líng líng jí hái zhù sù. méng dé shū, mì zhī, yè, zhào zhū jiàng shòu yǐ fāng lüè chén, dāng gōng líng líng, gù wèi hǎo pǔ gù rén nán yáng dèng xuán zhī yuē:" hǎo zi tài wén shì jiān yǒu zhōng yì shì, yì yù wèi zhī, ér bù zhī shí yě. jīn zuǒ jiāng jūn zài hàn zhōng wèi xià hóu yuān suǒ wéi guān yǔ zài nán jùn, zhì zūn shēn zì lín zhī. bǐ fāng shǒu wěi dào xiàn, jiù sǐ bù gěi, qǐ yǒu yú lì fù yíng cǐ zāi! jīn wú jì lì dù lǜ ér yǐ gōng cǐ, céng bù yí rì ér chéng bì pò, chéng pò zhī hòu, shēn sǐ, hé yì yú shì, ér lìng bǎi suì lǎo mǔ dài bái shòu zhū, qǐ bù tòng zāi! dù cǐ jiā bù dé wài wèn, wèi yuán kě shì, gù zhì yú cǐ ěr. jūn kě jiàn zhī, wèi chén huò fú." xuán zhī jiàn pǔ, jù xuān méng yì, pǔ jù ér chū jiàng. méng yíng, zhí qí shǒu yǔ jù xià chuán, yǔ bì, chū shū shì zhī, yīn fǔ shǒu dà xiào. pǔ jiàn shū, zhī bèi zài gōng ān ér yǔ zài yì yáng, cán hèn rù dì. méng liú sūn hé, wěi yǐ hòu shì, jí rì yǐn jūn fù yì yáng.
初,刘备在荆州,周瑜、甘宁等数劝孙权取蜀。权遣使谓备曰:“刘璋不武,不能自守,若使曹操得蜀,则荆州危矣。今欲先攻取璋,次取张鲁,一统南方,虽有十操,无所忧也。”备报曰:“益州民富地险,刘璋虽弱,足以自守。今暴师于蜀、汉,转运于万里,欲使战克攻取,举不失利,此孙、吴所难也。议者见曹操失利于赤壁,谓其力屈,无复远念。今操三分天下已有其二,将欲饮马于沧海,观兵于吴会,何肯守此坐须老乎!而同盟无故自相攻伐,借枢于操,使敌承其隙,非长计也。且备与璋托为宗室,冀凭英灵以匡汉朝。今璋得罪于左右,备独悚惧,非所敢闻,愿加宽贷。”权不听,遣孙瑜率水军往夏口。备不听军过,谓瑜曰:“汝欲取蜀,吾当被发入山,不失信于天下也。”使关羽屯江陵,张飞屯秭归,诸葛亮据南郡,备自住孱陵,权不得已召瑜还。及备西攻刘璋,权曰:“猾虏,乃敢挟诈如此!”备留关羽守江陵,鲁肃与羽邻界;羽数生疑贰,肃常以欢好抚之。及备已得益州,权令中司马诸葛瑾以备求荆州诸郡。备不许,曰:“吾方图凉州,凉州定,乃尽以荆州相与耳。”权曰:“此假而不反,乃欲以虚辞引岁也。”遂置长沙、零陵、桂阳三郡长吏。关羽尽逐之。权大怒,遣吕蒙督兵二万以取三郡。蒙移书长沙、桂阳,皆望风归服,惟零陵太守郝普城守不降。刘备闻之,自蜀亲至公安,遣关羽争三郡。孙权进住陆口,为诸军节度;使鲁肃将万人屯曾阳以拒羽;飞书召吕蒙,使舍零陵急还助肃。蒙得书,秘之,夜,召诸将授以方略;晨,当攻零陵,顾谓郝普故人南阳邓玄之曰:“郝子太闻世间有忠义事,亦欲为之,而不知时也。今左将军在汉中为夏侯渊所围;关羽在南郡,至尊身自临之。彼方首尾倒县,救死不给,岂有馀力复营此哉!今吾计力度虑而以攻此,曾不移日而城必破,城破之后,身死,何益于事,而令百岁老母戴白受诛,岂不痛哉!度此家不得外问,谓援可恃,故至于此耳。君可见之,为陈祸福。”玄之见普,具宣蒙意,普惧而出降。蒙迎,执其手与俱下船,语毕,出书示之,因拊手大笑。普见书,知备在公安而羽在益阳,惭恨入地。蒙留孙河,委以后事,即日引军赴益阳。
lǔ sù yù yǔ guān yǔ huì yǔ, zhū jiàng yí kǒng yǒu biàn, yì bù kě wǎng. sù yuē:" jīn rì zhī shì, yí xiāng kāi pì. liú bèi fù guó, shì fēi wèi jué, yǔ yì hé gǎn zhòng yù gàn mìng!" nǎi yāo yǔ xiāng jiàn, gè zhù bīng mǎ bǎi bù shàng, dàn zhū jiàng jūn dān dāo jù huì. sù yīn zé shù yǔ yǐ bù fǎn sān jùn, yǔ yuē:" wū lín zhī yì, zuǒ jiāng jūn shēn zài háng jiān, lù lì pò dí, qǐ dé tú láo, wú yī kuài tǔ, ér zú xià lái yù shōu dì xié!" sù yuē:" bù rán. shǐ yǔ yù zhōu jìn yú zhǎng bǎn, yù zhōu zhī zhòng bù dàng yī xiào, jì qióng lǜ jí, zhì shì cuī ruò, tú yù yuǎn cuàn, wàng bù jí cǐ. zhǔ shàng jīn mǐn yù zhōu zhī shēn wú yǒu chǔ suǒ, bù ài tǔ dì shì mín zhī lì, shǐ yǒu suǒ bì yìn yǐ jì qí huàn ér yù zhōu sī dú shì qíng, qiān dé duò hǎo. jīn yǐ jí shǒu yú xī zhōu yǐ, yòu yù jiǎn bìng jīng zhōu zhī tǔ, sī gài fán fū suǒ bù rěn xíng, ér kuàng zhěng lǐng rén wù zhī zhǔ hū!" yǔ wú yǐ dá. huì wén wèi gōng cāo jiāng gōng hàn zhōng, liú bèi jù shī yì zhōu, shǐ shǐ qiú hé yú quán. quán lìng zhū gě jǐn bào mìng, gèng xún méng hǎo. suì fēn jīng zhōu, yǐ xiāng shuǐ wèi jiè cháng shā jiāng xià guì yáng yǐ dōng shǔ quán, nán jùn líng líng wǔ líng yǐ xī shǔ bèi. zhū gě jǐn měi fèng shǐ zhì shǔ, yǔ qí dì liàng dàn gōng huì xiāng jiàn, tuì wú sī miàn.
鲁肃欲与关羽会语,诸将疑恐有变,议不可往。肃曰:“今日之事,宜相开譬。刘备负国,是非未决,羽亦何敢重欲干命!”乃邀羽相见,各驻兵马百步上,但诸将军单刀俱会。肃因责数羽以不返三郡,羽曰:“乌林之役,左将军身在行间,戮力破敌,岂得徒劳,无一塊土,而足下来欲收地邪!”肃曰:“不然。始与豫州觐于长阪,豫州之众不当一校,计穷虑极,志势摧弱,图欲远窜,望不及此。主上矜愍豫州之身无有处所,不爱土地士民之力,使有所庇廕以济其患;而豫州私独饰情,愆德堕好。今已藉手于西州矣,又欲翦并荆州之土,斯盖凡夫所不忍行,而况整领人物之主乎!”羽无以答。会闻魏公操将攻汉中,刘备惧失益州,使使求和于权。权令诸葛瑾报命,更寻盟好。遂分荆州,以湘水为界;长沙、江夏、桂阳以东属权,南郡、零陵、武陵以西属备。诸葛瑾每奉使至蜀,与其弟亮但公会相见,退无私面。
qiū, qī yuè, wèi gōng cāo zhì yáng píng. zhāng lǔ yù jǔ hàn zhōng jiàng, qí dì wèi bù kěn, lǜ zhòng shù wàn rén jù guān jiān shǒu, héng shān zhù chéng shí yú lǐ. chū, cāo chéng liáng zhōu cóng shì jí wǔ dū jiàng rén zhī cí, shuō" zhāng lǔ yì gōng, yáng píng chéng xià nán běi shān xiāng yuǎn, bù kě shǒu yě", xìn yǐ wéi rán. jí wǎng lín lǚ, bù rú suǒ wén, nǎi tàn yuē:" tā rén shāng dù, shǎo rú rén yì." gōng yáng píng shān shàng zhū tún, shān jùn nán dēng, jì bù shí bá, shì zú shāng yí zhě duō, jūn shí qiě jǐn, cāo yì jǔ, biàn yù bá jūn jié shān ér hái, qiǎn dà jiàng jūn xià hóu dūn jiāng jūn xǔ chǔ hū shān shàng bīng hái. huì qián jūn yè mí huò, wù rù zhāng wèi bié yíng, yíng zhōng dà jīng tuì sàn. shì zhōng xīn pí zhǔ bù liú yè děng zài bīng hòu, yǔ dūn chǔ, yán" guān bīng yǐ jù dé zéi yào tún, zéi yǐ sàn zǒu", yóu bù xìn zhī. dūn qián zì jiàn, nǎi hái bái cāo, jìn bīng gōng wèi, wèi děng yè dùn. zhāng lǔ wén yáng píng yǐ xiàn, yù jiàng, yán pǔ yuē:" jīn yǐ pò wǎng, gōng bì qīng bù rú yī dù huò fù pǔ hú, yǔ xiāng jù, rán hòu wěi zhì, gōng bì duō." nǎi bēn nán shān rù bā zhōng. zuǒ yòu yù xī shāo bǎo huò cāng kù, lǔ yuē:" běn yù guī mìng guó jiā, ér yì wèi dé dá. jīn zhī zǒu bì ruì fēng, fēi yǒu è yì. bǎo huò cāng kù, guó jiā zhī yǒu." suì fēng cáng ér qù. cāo rù nán zhèng, shén jiā zhī. yòu yǐ lǔ běn yǒu shàn yì, qiǎn rén wèi yù zhī.
秋,七月,魏公操至阳平。张鲁欲举汉中降,其弟卫不肯,率众数万人拒关坚守,横山筑城十馀里。初,操承凉州从事及武都降人之辞,说“张鲁易攻,阳平城下南北山相远,不可守也”,信以为然。及往临履,不如所闻,乃叹曰:“他人商度,少如人意。”攻阳平山上诸屯,山峻难登,既不时拔,士卒伤夷者多,军食且尽,操意沮,便欲拔军截山而还,遣大将军夏侯惇、将军许褚呼山上兵还。会前军夜迷惑,误入张卫别营,营中大惊退散。侍中辛毘、主簿刘晔等在兵后,语惇、褚,言“官兵已据得贼要屯,贼已散走”,犹不信之。惇前自见,乃还白操,进兵攻卫,卫等夜遁。张鲁闻阳平已陷,欲降,阎圃曰:“今以迫往,功必轻;不如依杜濩赴朴胡,与相拒,然后委质,功必多。”乃奔南山入巴中。左右欲悉烧宝货仓库,鲁曰:“本欲归命国家,而意未得达。今之走避锐锋,非有恶意。宝货仓库,国家之有。”遂封藏而去。操入南郑,甚嘉之。又以鲁本有善意,遣人慰喻之。
chéng xiàng zhǔ bù sī mǎ yì yán yú cāo yuē:" liú bèi yǐ zhà lì lǔ liú zhāng, shǔ rén wèi fù, ér yuǎn zhēng jiāng líng, cǐ jī bù kě shī yě. jīn kè hàn zhōng, yì zhōu zhèn dòng, jìn bīng lín zhī, shì bì wǎ jiě. shèng rén bù néng wéi shí, yì bù kě shī shí yě." cāo yuē:" rén kǔ wú zú, jì dé lǒng, fù wàng shǔ xié!" liú yè yuē:" liú bèi, rén jié yě, yǒu dù ér chí dé shǔ rì qiǎn, shǔ rén wèi shì yě. jīn pò hàn zhōng, shǔ rén zhèn kǒng, qí shì zì qīng. yǐ gōng zhī shén míng, yīn qí qīng ér yā zhī, wú bù kè yě. ruò xiǎo huǎn zhī, zhū gě liàng míng yú zhì guó ér wèi xiāng, guān yǔ zhāng fēi yǒng guàn sān jūn ér wèi jiāng, shǔ mín jì dìng, jù xiǎn shǒu yào, zé bù kě fàn yǐ. jīn bù qǔ, bì wèi hòu yōu." cāo bù cóng. jū qī rì, shǔ jiàng zhě shuō" shǔ zhōng yī rì shù shí jīng, shǒu jiāng suī zhǎn zhī ér bù néng ān yě." cāo wèn yè yuē:" jīn shàng kě jī bù?" yè yuē:" jīn yǐ xiǎo dìng, wèi kě jī yě." nǎi hái. yǐ xià hóu yuān wèi dū hù jiāng jūn, dū zhāng hé xú huǎng děng shǒu hàn zhōng yǐ chéng xiàng zhǎng shǐ dù xí wèi fù mǎ dū wèi, liú dū hàn zhōng shì. xí suí huái kāi dǎo, bǎi xìng zì lè chū xǐ luò yè zhě bā wàn yú kǒu.
丞相主簿司马懿言于操曰:“刘备以诈力虏刘璋,蜀人未附,而远争江陵,此机不可失也。今克汉中,益州震动,进兵临之,势必瓦解。圣人不能违时,亦不可失时也。”操曰:“人苦无足,既得陇,复望蜀邪!”刘晔曰:“刘备,人杰也,有度而迟;得蜀日浅,蜀人未恃也。今破汉中,蜀人震恐,其势自倾。以公之神明,因其倾而压之,无不克也。若小缓之,诸葛亮明于治国而为相,关羽、张飞勇冠三军而为将,蜀民既定,据险守要,则不可犯矣。今不取,必为后忧。”操不从。居七日,蜀降者说“蜀中一日数十惊,守将虽斩之而不能安也。”操问晔曰:“今尚可击不?”晔曰:“今已小定,未可击也。”乃还。以夏侯渊为都护将军,督张郃、徐晃等守汉中;以丞相长史杜袭为驸马都尉,留督汉中事。袭绥怀开导,百姓自乐出徙洛、鄴者八万馀口。
bā yuè, sūn quán lǜ zhòng shí wàn wéi hé féi. shí zhāng liáo lǐ diǎn lè jìn jiāng qī qiān yú rén tún hé féi. wèi gōng cāo zhī zhēng zhāng lǔ yě, wèi jiào yǔ hé féi hù jūn xuē tì, shǔ hán biān yuē:" zéi zhì, nǎi fā." jí quán zhì, fā jiào, jiào yuē:" ruò sūn quán zhì zhě, zhāng lǐ jiāng jūn chū zhàn, lè jiāng jūn shǒu, hù jūn wù dé yǔ zhàn." zhū jiàng yǐ zhòng guǎ bù dí, yí zhī. zhāng liáo yuē:" gōng yuǎn zhēng zài wài, bǐ jiù zhì, bǐ pò wǒ bì yǐ. shì yǐ jiào zhǐ jí qí wèi hé nì jī zhī, zhé qí shèng shì, yǐ ān zhòng xīn, rán hòu kě shǒu yě." jìn děng mò duì. liáo nù yuē:" chéng bài zhī jī, zài cǐ yī zhàn. zhū jūn ruò yí, liáo jiāng dú jué zhī." lǐ diǎn sù yǔ liáo bù mù, kǎi rán yuē:" cǐ guó jiā dà shì, gù jūn jì hé rú ěr, wú kě yǐ sī hàn ér wàng gōng yì hū! qǐng cóng jūn ér chū." yú shì liáo yè mù gǎn cóng zhī shì, dé bā bǎi rén, chuí niú kào xiǎng. míng dàn, liáo bèi jiǎ chí jǐ, xiān dēng xiàn zhèn, shā shù shí rén, zhǎn èr dà jiàng, dà hū zì míng, chōng lěi rù zhì quán huī xià. quán dà jīng, bù zhī suǒ wéi, zǒu dēng gāo zhǒng, yǐ cháng jǐ zì shǒu. liáo chì quán xià zhàn, quán bù gǎn dòng, wàng jiàn liáo suǒ jiāng zhòng shǎo, nǎi jù wéi liáo shù zhòng. liáo jí jī wéi kāi, jiāng huī xià shù shí rén dé chū. yú zhòng hào hū yuē:" jiāng jūn qì wǒ hū?" liáo fù huán tū wéi, bá chū yú zhòng, quán rén mǎ jiē pī mǐ, wú gǎn dāng zhě. zì dàn zhàn zhì rì zhōng, wú rén duó qì. nǎi hái xiū shǒu bèi, zhòng xīn suì ān. quán shǒu hé féi shí yú rì, chéng bù kě bá, chè jūn hái. bīng jiē jiù lù, quán yǔ zhū jiàng zài xiāo yáo jīn běi, zhāng liáo chān wàng zhī zhī, jí jiāng bù qí yǎn zhì. gān níng yǔ lǚ méng děng lì zhàn gǎn dí, líng tǒng shuài qīn jìn fú quán chū wéi, fù huán yǔ liáo zhàn, zuǒ yòu jǐn sǐ, shēn yì bèi chuàng, dù quán yǐ miǎn, nǎi hái. quán chéng jùn mǎ shàng jīn qiáo, qiáo miàn yǐ chè, zhàng yú wú bǎn qīn jìn jiān gǔ lì zài mǎ hòu, shǐ quán chí ān huǎn kòng, lì yú hòu zhe biān yǐ zhù mǎ shì, suì dé chāo dù. hè qí lǜ sān qiān rén zài jīn nán yíng quán, quán yóu shì de miǎn. quán rù dà chuán yàn yǐn, hè qí xià xí tì qì yuē:" zhì zūn rén zhǔ, cháng dāng chí zhòng, jīn rì zhī shì, jǐ zhì huò bài. qún xià zhèn bù, ruò wú tiān dì, yuàn yǐ cǐ wéi zhōng shēn zhī jiè!" quán zì qián shōu qí lèi yuē:" dà cán jǐn yǐ kè xīn, fēi dàn shū shēn yě."
八月,孙权率众十万围合肥。时张辽、李典、乐进将七千馀人屯合肥。魏公操之征张鲁也,为教与合肥护军薛悌,署函边曰:“贼至,乃发。”及权至,发教,教曰:“若孙权至者,张、李将军出战,乐将军守,护军勿得与战。”诸将以众寡不敌,疑之。张辽曰:“公远征在外,比救至,彼破我必矣。是以教指及其未合逆击之,折其盛势,以安众心,然后可守也。”进等莫对。辽怒曰:“成败之机,在此一战。诸君若疑,辽将独决之。”李典素与辽不睦,慨然曰:“此国家大事,顾君计何如耳,吾可以私憾而忘公义乎!请从君而出。”于是辽夜募敢从之士,得八百人,椎牛犒飨。明旦,辽被甲持戟,先登陷阵,杀数十人,斩二大将,大呼自名,冲垒入至权麾下。权大惊,不知所为,走登高冢,以长戟自守。辽叱权下战,权不敢动,望见辽所将众少,乃聚围辽数重。辽急击围开,将麾下数十人得出。馀众号呼曰:“将军弃我乎?”辽复还突围,拔出馀众,权人马皆披靡,无敢当者。自旦战至日中,吴人夺气。乃还修守备,众心遂安。权守合肥十馀日,城不可拔,彻军还。兵皆就路,权与诸将在逍遥津北,张辽觇望知之,即将步骑奄至。甘宁与吕蒙等力战扞敌,凌统率亲近扶权出围,复还与辽战,左右尽死,身亦被创,度权已免,乃还。权乘骏马上津桥,桥面已彻,丈馀无版;亲近监谷利在马后,使权持鞍缓控,利于后著鞭以助马势,遂得超度。贺齐率三千人在津南迎权,权由是得免。权入大船宴饮,贺齐下席涕泣曰:“至尊人主,常当持重,今日之事,几致祸败。群下震怖,若无天地,愿以此为终身之诫!”权自前收其泪曰:“大惭谨已刻心,非但书绅也。”
jiǔ yuè, bā cóng yí shuài pǔ hú dù huò rèn yuē, gè jǔ qí zhòng lái fù. yú shì fēn bā jùn, yǐ hú wéi bā dōng tài shǒu, huò wèi bā xī tài shǒu, yuē wèi bā jùn tài shǒu, jiē fēng liè hóu.
九月,巴、賨夷帅朴胡、杜濩、任约,各举其众来附。于是分巴郡,以胡为巴东太守,濩为巴西太守,约为巴郡太守,皆封列侯。
dōng, shí yuè, shǐ zhì míng hào hóu yǐ shǎng jūn gōng.
冬,十月,始置名号侯以赏军功。
shí yī yuè, zhāng lǔ jiāng jiā shǔ chū jiàng. wèi gōng cāo nì bài lǔ zhèn nán jiāng jūn, dài yǐ kè lǐ, fēng láng zhōng hóu, yì wàn hù. fēng lǔ wǔ zǐ jí yán pǔ děng jiē wèi liè hóu.
十一月,张鲁将家属出降。魏公操逆拜鲁镇南将军,待以客礼,封阆中侯,邑万户。封鲁五子及阎圃等皆为列侯。
xí záo chǐ lùn yuē: yán pǔ jiàn lǔ wù wáng, ér cáo gōng zhuī fēng zhī, jiāng lái zhī rén, shú bù sī shùn! sāi qí běn yuán ér mò liú zì zhǐ, qí cǐ zhī wèi yǔ! ruò nǎi bù míng yú cǐ, ér zhòng jiāo làn zhī gōng, fēng jué hòu shǎng zhǐ yú sǐ zhàn zhī shì, zé mín lì yú yǒu luàn, sú jìng yú shā fá, zǔ bīng zhàng lì, gān gē bù jí yǐ. cáo gōng zhī cǐ fēng, kě wèi zhī shǎng fá zhī běn yǐ.
习凿齿论曰:阎圃谏鲁勿王,而曹公追封之,将来之人,孰不思顺!塞其本源而末流自止,其此之谓与!若乃不明于此,而重焦烂之功,丰爵厚赏止于死战之士,则民利于有乱,俗竞于杀伐,阻兵杖力,干戈不戢矣。曹公之此封,可谓知赏罚之本矣。
chéng yín hóu xuǎn páng dé jiē suí lǔ jiàng, wèi gōng cāo fù yín xuǎn guān jué, bài dé lì yì jiāng jūn.
程银、侯选、庞惪皆随鲁降,魏公操复银、选官爵,拜惪立义将军。
zhāng lǔ zhī zǒu bā zhōng yě, huáng quán yán yú liú bèi yuē:" ruò shī hàn zhōng, zé sān bā bù zhèn, cǐ wèi gē shǔ zhī gǔ bì yě." bèi nǎi yǐ quán wèi hù jūn, lǜ zhū jiàng yíng lǔ lǔ yǐ jiàng, quán suì jī pǔ hú dù huò rèn yuē, pò zhī. wèi gōng cāo shǐ zhāng hé dū zhū jūn xùn sān bā, yù xǐ qí mín yú hàn zhōng, jìn jūn dàng qú. liú bèi shǐ bā xī tài shǒu zhāng fēi yǔ hé xiāng jù, wǔ shí yú rì, fēi xí jī hé, dà pò zhī. hé zǒu hái nán zhèng, bèi yì hái chéng dū.
张鲁之走巴中也,黄权言于刘备曰:“若失汉中,则三巴不振,此为割蜀之股臂也。”备乃以权为护军,率诸将迎鲁;鲁已降,权遂击朴胡、杜濩、任约,破之。魏公操使张郃督诸军徇三巴,欲徙其民于汉中,进军宕渠。刘备使巴西太守张飞与郃相拒,五十馀日,飞袭击郃,大破之。郃走还南郑,备亦还成都。
cāo xǐ chū gù hán suì mǎ chāo děng bīng wǔ qiān yú rén, shǐ píng nán jiāng jūn yīn shǔ děng dū lǐng, yǐ fú fēng tài shǒu zhào yǎn wèi guān zhōng hù jūn. cāo shǐ yǎn fā qiān èr bǎi bīng zhù hàn zhōng shǒu yù, yīn shǔ dū sòng zhī, xíng zhě bù lè. yǎn hù sòng zhì xié gǔ kǒu, hái, wèi zhì yíng, shǔ jūn pàn luàn. yǎn zì suí bù qí bǎi wǔ shí rén, jiē pàn zhě qīn dǎng yě, wén zhī, gè jīng, bèi jiǎ chí bīng, bù fù zì ān. yǎn xú yù yǐ chéng bài, wèi lì kěn qiè, jiē kāng kǎi yuē:" sǐ shēng dāng suí hù jūn, bù gǎn yǒu èr!" qián dào zhū yíng, gè zhào liào jiǎn zhū jiān jié pàn zhě bā bǎi yú rén, sàn zài yuán yě. yǎn xià lìng wéi qǔ qí zào móu kuí lǜ zhì zhī, yú yī bù wèn, jùn xiàn suǒ shōu sòng jiē fàng qiǎn, nǎi jí xiāng shuài hái jiàng. yǎn mì bái:" yí qiǎn jiàng yì dà yíng, qǐng jiù bīng zhèn shǒu guān zhōng." wèi gōng cāo qiǎn jiàng jūn liú zhù jiāng èr qiān rén wǎng, dāng xū dào nǎi fā qiǎn. é ér shì lù, zhū yíng dà hài, bù kě ān yù. yǎn suì xuān yán:" dāng chāi liú xīn bīng zhī wēn hòu zhě qiān rén, zhèn shǒu guān zhōng, qí yú xī qiǎn dōng." biàn jiàn zhǔ zhě nèi zhū yíng bīng míng jí, lì chā bié rén. liú zhě yì dìng, yǔ yǎn tóng xīn, qí dāng qù zhě yì bù gǎn dòng. yǎn yī rì jǐn qiǎn shàng dào, yīn shǐ suǒ liú qiān rén fēn bù luó luò zhī. dōng bīng xún zhì, nǎi fù xié yù, bìng xǐ qiān rén, lìng xiāng jí gòng dōng. fán suǒ quán zhì èr wàn yú kǒu.
操徙出故韩遂、马超等兵五千馀人,使平难将军殷署等督领,以扶风太守赵俨为关中护军。操使俨发千二百兵助汉中守御,殷署督送之,行者不乐。俨护送至斜谷口,还,未至营,署军叛乱。俨自随步骑百五十人,皆叛者亲党也,闻之,各惊,被甲持兵,不复自安。俨徐谕以成败,慰励恳切,皆慷慨曰:“死生当随护军,不敢有二!”前到诸营,各召料简诸奸结叛者八百馀人,散在原野。俨下令惟取其造谋魁率治之,馀一不问,郡县所收送皆放遣,乃即相率还降。俨密白:“宜遣将诣大营,请旧兵镇守关中。”魏公操遣将军刘柱将二千人往,当须到乃发遣。俄而事露,诸营大骇,不可安谕。俨遂宣言:“当差留新兵之温厚者千人,镇守关中,其馀悉遣东。”便见主者内诸营兵名籍,立差别人。留者意定,与俨同心,其当去者亦不敢动。俨一日尽遣上道,因使所留千人分布罗落之。东兵寻至,乃复胁谕,并徙千人,令相及共东。凡所全致二万馀口。
strong xiào xiàn huáng dì rén jiàn ān èr shí yī nián bǐng shēn, gōng yuán èr yī liù nián strong
孝献皇帝壬建安二十一年(丙申,公元二一六年)
chūn, èr yuè, wèi gōng cāo hái yè.
春,二月,魏公操还鄴。
xià, wǔ yuè, jìn wèi gōng cāo jué wèi wáng.
夏,五月,进魏公操爵为王。
chū, zhōng wèi cuī yǎn jiàn jù lù yáng xùn yú cāo, cāo lǐ pì zhī. jí cāo jìn jué, xùn fā biǎo chēng sòng gōng dé. huò xiào xùn xī shì fú wěi, wèi yǎn wèi shī suǒ jǔ. yǎn cóng xùn qǔ biǎo cǎo shì zhī, yǔ xùn shū yuē:" shěng biǎo, shì jiā ěr. shí hū, shí hū! huì dāng yǒu biàn shí." yǎn běn yì jī lùn zhě hǎo qiǎn ā ér bù xún qíng lǐ yě, shí yǒu yǔ yǎn sù bù píng zhě, bái yǎn" ào shì yuàn bàng, yì zhǐ bù xùn", cāo nù, shōu yǎn fù yù, kūn wèi tú lì. qián bái yǎn zhě fù bái zhī yún:" yǎn wèi tú, duì bīn kè qiú xū zhí shì, ruò yǒu suǒ chēn." suì cì yǎn sǐ. shàng shū pú yè máo jiè shāng yǎn wú gū, xīn bù yuè. rén fù bái jiè yuàn bàng, cāo shōu jiè fù yù, shì zhōng huán jiē hé qià jiē wèi zhī chén lǐ, cāo bù tīng. jiē qiú àn shí qí shì. wáng yuē:" yán shì zhě bái, jiè bù dàn bàng wú yě, nǎi fù wèi cuī yǎn jué wàng. cǐ juān jūn chén ēn yì, wàng wéi sǐ yǒu yuàn tàn, dài bù kě rěn yě." qià yuē:" rú yán shì zhě yán, jiè zuì guò shēn zhòng, fēi tiān dì suǒ fù zài. chén fēi gǎn qū lǐ jiè yǐ wǎng dà lún yě, yǐ jiè lì nián hé chǒng, gāng zhí zhōng gōng, wèi zhòng suǒ dàn, bù yí yǒu cǐ. rán rén qíng nán bǎo, yào yí kǎo jiè, liǎng yàn qí shí. jīn shèng ēn bù rěn zhì zhī yú lǐ, gèng shǐ qū zhí zhī fēn bù míng." cāo yuē:" suǒ yǐ bù kǎo, yù liǎng quán jiè jí yán shì zhě ěr." qià duì yuē:" jiè xìn yǒu bàng zhǔ zhī yán, dāng sì zhī shì cháo ruò jiè wú cǐ yán, yán shì zhě jiā wū dà chén yǐ wù zhǔ tīng, bù jiā jiǎn hé, chén qiè bù ān." cāo zú bù qióng zhì, jiè suì miǎn chù, zhōng yú jiā. shì shí xī cáo yuàn pèi guó dīng yí yòng shì, jiè zhī huò zuì, yí yǒu lì yān qún xià wèi zhī cè mù. shàng shū pú yè hé kuí jí dōng cáo shǔ dōng guǎn xú yì dú bù shì yí, yí zèn yì, chū wèi wèi jùn tài shǒu, lài huán jiē zuǒ yòu zhī dé miǎn. shàng shū fù xuǎn wèi hé kuí yuē:" yí yǐ hài máo jiè, zi yí shǎo xià zhī." kuí yuē:" wèi bú yì, shì zú hài qí shēn, yān néng hài rén! qiě huái jiān nìng zhī xīn, lì yú míng cháo, qí dé jiǔ hū!" cuī yǎn cóng dì lín, cháng yǔ chén qún gòng lùn jì zhōu rén shì, chēng yǎn wéi shǒu, qún yǐ zhì bù cún shēn biǎn zhī. lín yuē:" dà zhàng fū wèi yǒu xiè hòu ěr, jí rú qīng zhū rén, liáng zú guì hū" wǔ yuè, jǐ hài shuò, rì yǒu shí zhī.
初,中尉崔琰荐巨鹿杨训于操,操礼辟之。及操进爵,训发表称颂功德。或笑训希世浮伪,谓琰为失所举。琰从训取表草视之,与训书曰:“省表,事佳耳。时乎,时乎!会当有变时。”琰本意讥论者好谴呵而不寻情理也,时有与琰宿不平者,白琰“傲世怨谤,意指不逊”,操怒,收琰付狱,髡为徒隶。前白琰者复白之云:“琰为徒,对宾客虬须直视,若有所瞋。”遂赐琰死。尚书仆射毛玠伤琰无辜,心不悦。人复白玠怨谤,操收玠付狱,侍中桓阶、和洽皆为之陈理,操不听。阶求案实其事。王曰:“言事者白,玠不但谤吾也,乃复为崔琰觖望。此捐君臣恩义,妄为死友怨叹,殆不可忍也。”洽曰:“如言事者言,玠罪过深重,非天地所覆载。臣非敢曲理玠以枉大伦也,以玠历年荷宠,刚直忠公,为众所惮,不宜有此。然人情难保,要宜考玠,两验其实。今圣恩不忍致之于理,更使曲直之分不明。”操曰:“所以不考,欲两全玠及言事者耳。”洽对曰:“玠信有谤主之言,当肆之市朝;若玠无此言,言事者加诬大臣以误主听,不加检覈,臣窃不安。”操卒不穷治,玠遂免黜,终于家。是时西曹掾沛国丁仪用事,玠之获罪,仪有力焉;群下畏之侧目。尚书仆射何夔及东曹属东莞徐弈独不事仪,仪谮弈,出为魏郡太守,赖桓阶左右之得免。尚书傅选谓何夔曰:“仪已害毛玠,子宜少下之。”夔曰:“为不义,适足害其身,焉能害人!且怀奸佞之心,立于明朝,其得久乎!”崔琰从弟林,尝与陈群共论冀州人士,称琰为首,群以智不存身贬之。林曰:“大丈夫为有邂逅耳,即如卿诸人,良足贵乎”五月,己亥朔,日有食之。
dài jùn wū huán sān dà rén jiē chēng chán yú, shì lì jiāo zì, tài shǒu bù néng zhì. wèi wáng cāo yǐ chéng xiàng cāng cáo shǔ péi qián wèi tài shǒu, yù shòu yǐ jīng bīng. qián yuē:" chán yú zì zhī fàng héng rì jiǔ, jīn duō jiāng bīng wǎng, bì jù ér jù jìng, shào jiàng zé bú jiàn dàn, yí yǐ jì móu tú zhī." suì dān chē zhī jùn, chán yú jīng xǐ. qián fǔ yǐ ēn wēi, chán yú zhé fú.
代郡乌桓三大人皆称单于,恃力骄恣,太守不能治。魏王操以丞相仓曹属裴潜为太守,欲授以精兵。潜曰:“单于自知放横日久,今多将兵往,必惧而拒境,少将则不见惮,宜以计谋图之。”遂单车之郡,单于惊喜。潜抚以恩威,单于詟服。
chū, nán xiōng nú jiǔ jū sāi nèi, yǔ biān hù dà tóng ér bù shū gòng fù. yì zhě kǒng qí hù kǒu zī màn, jìn nán jìn zhì, yí yù wèi zhī fáng. qiū, qī yuè, nán chán yú hū chú quán rù cháo yú wèi, wèi wáng cāo yīn liú zhī yú yè, shǐ yòu xián wáng qù bēi jiān qí guó. chán yú suì gěi mián juàn qián gǔ rú liè hóu, zǐ sūn chuán xí qí hào. fēn qí zhòng wèi wǔ bù, gè lì qí guì rén wéi shuài, xuǎn hàn rén wéi sī mǎ yǐ jiān dū zhī.
初,南匈奴久居塞内,与编户大同而不输贡赋。议者恐其户口滋蔓,浸难禁制,宜豫为之防。秋,七月,南单于呼厨泉入朝于魏,魏王操因留之于鄴,使右贤王去卑监其国。单于岁给绵、绢、钱、谷如列侯,子孙传袭其号。分其众为五部,各立其贵人为帅,选汉人为司马以监督之。
bā yuè, wèi yǐ dà lǐ zhōng yáo wèi xiàng guó.
八月,魏以大理钟繇为相国。
dōng, shí yuè, wèi wáng cāo zhì bīng jī sūn quán shí yī yuè, zhì qiáo.
冬,十月,魏王操治兵击孙权;十一月,至谯。