jīng
【經】
sān shí yǒu sān nián chūn, wáng èr yuè, qín rén rù huá.
三十有三年春,王二月,秦人入滑。
qí hóu shǐ guó guī fù lái pìn.
齊侯使國歸父來聘。
xià sì yuè xīn sì, jìn rén jí jiāng róng bài qín shī yú xiáo.
夏四月辛巳,晉人及姜戎敗秦師於殽。
guǐ sì, zàng jìn wén gōng.
癸巳,葬晉文公。
dí qīn qí.
狄侵齊。
gōng fá zhū, qǔ zī lóu.
公伐邾,取訾婁。
qiū, gōng zǐ suì shuài shī fá zhū.
秋,公子遂帥師伐邾。
jìn rén bài dí yú jī.
晉人敗狄於箕。
dōng shí yuè, gōng rú qí. shí yǒu èr yuè, gōng zhì zì qí. yǐ sì, gōng hōng yú xiǎo qǐn.
冬十月,公如齊。十有二月,公至自齊。乙巳,公薨於小寢。
yǔn shuāng bù shā cǎo, lǐ méi shí.
隕霜不殺草,李、梅實。
jìn rén chén rén zhèng rén fá xǔ.
晉人、陳人、鄭人伐許。
chuán
【傳】
sān shí sān nián chūn, qín shī guò zhōu běi mén, zuǒ yòu miǎn zhòu ér xià. chāo chéng zhě sān bǎi chéng. wáng sūn mǎn shàng yòu, guān zhī, yán yú wáng yuē: qín shī qīng ér wú lǐ, bì bài. qīng zé guǎ móu, wú lǐ zé tuō. rù xiǎn ér tuō, yòu bù néng móu, néng wú bài hū? jí huá, zhèng shāng rén xián gāo jiāng shì yú zhōu, yù zhī. yǐ chéng wéi xiān niú shí èr kào shī, yuē: guǎ jūn wén wú zi jiāng bù shī chū yú bì yì, gǎn kào cóng zhě. bù tiǎn bì yì, wèi cóng zhě zhī yān, jū zé jù yī rì zhī jī, xíng zé bèi yī xī zhī wèi. qiě shǐ jù gào yú zhèng. zhèng mù gōng shǐ shì kè guǎn, zé shù zài lì bīng mò mǎ yǐ. shǐ huáng wǔ zi cí yān, yuē: wú zi yān jiǔ yú bì yì, wéi shì pú zī xì qiān jié yǐ. wèi wú zi zhī jiāng xíng yě, zhèng zhī yǒu yuán pǔ, yóu qín zhī yǒu jù yòu yě. wú zi qǔ qí mí lù yǐ xián bì yì, ruò hé? qǐ zi bēn qí, féng sūn yáng sūn bēn sòng. mèng míng yuē: zhèng yǒu bèi yǐ, bù kě jì yě. gōng zhī bù kè, wéi zhī bù jì, wú qí hái yě. miè huá ér hái.
三十三年春,秦師過周北門,左右免胄而下。超乘者三百乘。王孫滿尚幼,觀之,言於王曰:「秦師輕而無禮,必敗。輕則寡謀,無禮則脫。入險而脫,又不能謀,能無敗乎?」及滑,鄭商人弦高將市於周,遇之。以乘韋先牛十二犒師,曰:「寡君聞吾子將步師出於敝邑,敢犒從者。不腆敝邑,為從者之淹,居則具一日之積,行則備一夕之衛。」且使遽告於鄭。鄭穆公使視客館,則束載、厲兵、秣馬矣。使皇武子辭焉,曰:「吾子淹久於敝邑,唯是脯資餼牽竭矣。為吾子之將行也,鄭之有原圃,猶秦之有具囿也。吾子取其麋鹿以閒敝邑,若何?」杞子奔齊,逢孫、揚孫奔宋。孟明曰:「鄭有備矣,不可冀也。攻之不克,圍之不繼,吾其還也。」滅滑而還。
qí guó zhuāng zi lái pìn, zì jiāo láo zhì yú zèng huì, lǐ chéng ér jiā zhī yǐ mǐn. zāng wén zhòng yán yú gōng yuē: guó zi wèi zhèng, qí yóu yǒu lǐ, jūn qí cháo yān. chén wén zhī, fú yú yǒu lǐ, shè jì zhī wèi yě.
齊國莊子來聘,自郊勞至于贈賄,禮成而加之以敏。臧文仲言於公曰:「國子為政,齊猶有禮,君其朝焉。臣聞之,服於有禮,社稷之衛也。」
jìn yuán zhěn yuē: qín wéi jiǎn shū ér yǐ tān qín mín, tiān fèng wǒ yě. fèng bù kě shī, dí bù kě zòng. zòng dí huàn shēng, wéi tiān bù xiáng. bì fá qín shī. luán zhī yuē: wèi bào qín shī ér fá qí shī, qí wèi sǐ jūn hū. xiān zhěn yuē: qín bù āi wú sàng ér fá wú tóng xìng, qín zé wú lǐ, hé shī zhī wèi? wú wén zhī, yī rì zòng dí, shù shì zhī huàn yě. móu jí zi sūn, kě wèi sǐ jūn hū? suì fā mìng, jù xìng jiāng róng. zǐ mò shuāi dié, liáng hóng yù róng, lái jū wèi yòu.
晉原軫曰:「秦違蹇叔而以貪勤民,天奉我也。奉不可失,敵不可縱。縱敵患生,違天不祥。必伐秦師。」欒枝曰:「未報秦施而伐其師,其為死君乎。」先軫曰:「秦不哀吾喪而伐吾同姓,秦則無禮,何施之為?吾聞之,一日縱敵,數世之患也。謀及子孫,可謂死君乎?」遂發命,遽興姜戎。子墨衰絰,梁弘御戎,萊駒為右。
xià sì yuè xīn sì, bài qín shī yú xiáo, huò bǎi lǐ mèng míng shì xī qǐ shù bái yǐ bǐng yǐ guī. suì mò yǐ zàng wén gōng. jìn yú shì shǐ mò.
夏四月辛巳,敗秦師於殽,獲百里孟明視、西乞術、白乙丙以歸。遂墨以葬文公。晉於是始墨。
wén yíng qǐng sān shuài, yuē: bǐ shí gòu wú èr jūn, guǎ jūn ruò dé ér shí zhī, bù yàn, jūn hé rǔ tǎo yān! shǐ guī jiù lù yú qín, yǐ chěng guǎ jūn zhī zhì, ruò hé? gōng xǔ zhī. xiān zhěn cháo, wèn qín qiú. gōng yuē: fū rén qǐng zhī, wú shě zhī yǐ. xiān zhěn nù yuē: wǔ fū lì ér jū zhū yuán, fù rén zàn ér miǎn zhū guó. duò jūn shí ér zhǎng kòu chóu, wáng wú rì yǐ. bù gù ér tuò. gōng shǐ yáng chù fù zhuī zhī, jí zhū hé, zé zài zhōu zhōng yǐ. shì zuǒ cān, yǐ gōng mìng zèng mèng míng. mèng míng qǐ shǒu yuē: jūn zhī huì, bù yǐ léi chén xìn gǔ, shǐ guī jiù lù yú qín, guǎ jūn zhī yǐ wèi lù, sǐ qiě bù xiǔ ruò cóng jūn huì ér miǎn zhī, sān nián jiāng bài jūn cì.
文嬴請三帥,曰:「彼實構吾二君,寡君若得而食之,不厭,君何辱討焉!使歸就戮於秦,以逞寡君之志,若何?」公許之。先軫朝,問秦囚。公曰:「夫人請之,吾舍之矣。」先軫怒曰:「武夫力而拘諸原,婦人暫而免諸國。墮軍實而長寇讎,亡無日矣。」不顧而唾。公使陽處父追之,及諸河,則在舟中矣。釋左驂,以公命贈孟明。孟明稽首曰:「君之惠,不以纍臣釁鼓,使歸就戮於秦,寡君之以為戮,死且不朽若從君惠而免之,三年將拜君賜。」
qín bó sù fú jiāo cì, xiāng shī ér kū yuē: gū wéi jiǎn shū yǐ rǔ èr sān zi, gū zhī zuì yě. bù tì mèng míng, gū zhī guò yě. dài fū hé zuì? qiě wú bù yǐ yī shěng yǎn dà dé.
秦伯素服郊次,鄉師而哭曰:「孤違蹇叔以辱二三子,孤之罪也。不替孟明,孤之過也。大夫何罪?且吾不以一眚掩大德。」
dí qīn qí, yīn jìn sàng yě.
狄侵齊,因晉喪也。
gōng fá zhū, qǔ zī lóu, yǐ bào shēng xíng zhī yì. zhū rén bù shè bèi, qiū, xiāng zhòng fù fá zhū.
公伐邾,取訾婁,以報升陘之役。邾人不設備,秋,襄仲復伐邾。
dí fá jìn, jí jī. bā yuè wù zǐ, jìn hóu bài dí yú jī. xì quē huò bái dí zi. xiān zhěn yuē: pǐ fū chěng zhì yú jūn ér wú tǎo, gǎn bù zì tǎo hū? miǎn zhòu rù dí shī, sǐ yān. dí rén guī qí yuán, miàn rú shēng.
狄伐晉,及箕。八月戊子,晉侯敗狄於箕。郤缺獲白狄子。先軫曰:「匹夫逞志於君而無討,敢不自討乎?」免胄入狄師,死焉。狄人歸其元,面如生。
chū, jiù jì shǐ guò jì, jiàn jì quē nòu, qí qī yè zhī. jìng, xiāng dài rú bīn. yǔ zhī guī, yán zhū wén gōng yuē: jìng, dé zhī jù yě. néng jìng bì yǒu dé, dé yǐ zhì mín, jūn qǐng yòng zhī. chén wén zhī, chū mén rú bīn, chéng shì rú jì, rén zhī zé yě. gōng yuē: qí fù yǒu zuì, kě hū? duì yuē: shùn zhī zuì yě jí gǔn, qí jǔ yě xìng yǔ. guǎn jìng zhòng, huán zhī zéi yě, shí xiāng yǐ jì. kāng gào yuē: fù bù cí, zi bù zhī, xiōng bù yǒu, dì bù gòng, bù xiāng jí yě. shī yuē: cǎi fēng cǎi fēi, wú yǐ xià tǐ. jūn qǔ jié yān kě yě. wén gōng yǐ wèi xià jūn dài fū. fǎn zì jī, xiāng gōng yǐ sān mìng mìng xiān qiě jū jiāng zhōng jūn, yǐ zài mìng mìng xiān máo zhī xiàn shǎng xū chén yuē: jǔ xì quē, zi zhī gōng yě. yǐ yī mìng mìng xì quē wèi qīng, fù yǔ zhī jì, yì wèi yǒu jūn xíng.
初,臼季使過冀,見冀缺耨,其妻饁之。敬,相待如賓。與之歸,言諸文公曰:「敬,德之聚也。能敬必有德,德以治民,君請用之。臣聞之,出門如賓,承事如祭,仁之則也。」公曰:「其父有罪,可乎?」對曰:「舜之罪也殛鯀,其舉也興禹。管敬仲,桓之賊也,實相以濟。《康誥》曰:『父不慈,子不祗,兄不友,弟不共,不相及也。』《詩》曰:『采葑采菲,無以下體。』君取節焉可也。」文公以為下軍大夫。反自箕,襄公以三命命先且居將中軍,以再命命先茅之縣賞胥臣曰:「舉郤缺,子之功也。」以一命命郤缺為卿,復與之冀,亦未有軍行。
dōng, gōng rú qí, cháo, qiě diào yǒu dí shī yě. fǎn, hōng yú xiǎo qǐn, jí ān yě.
冬,公如齊,朝,且吊有狄師也。反,薨於小寢,即安也。
jìn chén zhèng fá xǔ, tǎo qí èr yú chǔ yě. chǔ lìng yǐn zi shàng qīn chén cài. chén cài chéng, suì fá zhèng, jiāng nà gōng zǐ xiá, mén yú jú zhì zhī mén. xiá fù yú zhōu shì zhī wāng. wài pū kūn tún qín zhī yǐ xiàn. wén fū rén liǎn ér zàng zhī kuài chéng zhī xià.
晉、陳、鄭伐許,討其貳於楚也。楚令尹子上侵陳、蔡。陳、蔡成,遂伐鄭,將納公子瑕,門於桔柣之門。瑕覆於周氏之汪。外仆髠屯禽之以獻。文夫人斂而葬之鄶城之下。
jìn yáng chù fù qīn cài, chǔ zi shàng jiù zhī, yǔ jìn shī jiā zhī ér jūn. yáng zi huàn zhī, shǐ wèi zi shàng yuē: wú wén zhī, wén bù fàn shùn, wǔ bù wéi dí. zi ruò yù zhàn, zé wú tuì shě, zi jì ér chén, chí sù wéi mìng, bù rán shū wǒ. lǎo shī fèi cái, yì wú yì yě. nǎi jià yǐ dài. zi shàng yù shè, dà sūn bó yuē: bù kě. jìn rén wú xìn, bàn shè ér báo wǒ, huǐ bài hé jí, bù rú shū zhī. nǎi tuì shě. yáng zi xuān yán yuē: chǔ shī dùn yǐ. suì guī. chǔ shī yì guī. dà zi shāng chén zèn zi shàng yuē: shòu jìn lù ér pì zhī, chǔ zhī chǐ yě, zuì mò dà yān. wáng shā zi shàng.
晉陽處父侵蔡,楚子上救之,與晉師夾泜而軍。陽子患之,使謂子上曰:「吾聞之,文不犯順,武不違敵。子若欲戰,則吾退舍,子濟而陳,遲速唯命,不然紓我。老師費財,亦無益也。」乃駕以待。子上欲涉,大孫伯曰:「不可。晉人無信,半涉而薄我,悔敗何及,不如紓之。」乃退舍。陽子宣言曰:「楚師遁矣。」遂歸。楚師亦歸。大子商臣譖子上曰:「受晉賂而辟之,楚之恥也,罪莫大焉。」王殺子上。
zàng xī gōng huǎn, zuò zhǔ, fēi lǐ yě. fán jūn hōng zú kū ér fù, fù ér zuò zhǔ, tè sì yú zhǔ, zhēng cháng dì yú miào.
葬僖公緩,作主,非禮也。凡君薨卒哭而祔,祔而作主,特祀於主,烝嘗禘於廟。