jīng
【經】

yuán nián chūn, wáng zhēng yuè, gōng jí wèi.
元年春，王正月，公即位。

shū sūn bào huì jìn zhào wǔ chǔ gōng zǐ wéi qí guó ruò sòng xiàng xū wèi qí è chén gōng zǐ zhāo cài gōng sūn guī shēng zhèng hǎn hǔ xǔ rén cáo rén yú guó.
叔孫豹會晉趙武、楚公子圍、齊國弱、宋向戌、衛齊惡、陳公子招、蔡公孫歸生、鄭罕虎、許人、曹人於虢。

sān yuè, qǔ yùn.
三月，取鄆。

xià, qín bó zhī dì zhēn chū bēn jìn.
夏，秦伯之弟鍼出奔晉。

liù yuè dīng sì, zhū zi huá zú.
六月丁巳，邾子華卒。

jìn xún wú shuài shī bài dí yú dà lǔ.
晉荀吳帥師敗狄於大鹵。

qiū, jǔ qù jí zì qí rù yú jǔ.
秋，莒去疾自齊入於莒。

jǔ zhǎn yú chū bēn wú.
莒展輿出奔吳。

shū gōng shuài shī jiāng yùn tián.
叔弓帥師疆鄆田。

zàng zhū dào gōng.
葬邾悼公。

dōng shí yǒu yī yuè jǐ yǒu, chǔ zi jūn zú.
冬十有一月己酉，楚子麇卒。

chǔ gōng zǐ bǐ chū bēn jìn.
楚公子比出奔晉。

chuán
【傳】

yuán nián chūn, chǔ gōng zǐ wéi pìn yú zhèng, qiě qǔ yú gōng sūn duàn shì, wǔ jǔ wèi jiè. jiāng rù guǎn, zhèng rén è zhī. shǐ xíng rén zǐ yǔ yǔ zhī yán, nǎi guǎn yú wài. jì pìn, jiāng yǐ zhòng nì. zi chǎn huàn zhī, shǐ zǐ yǔ cí yuē: yǐ bì yì biǎn xiǎo, bù zú yǐ róng cóng zhě, qǐng shàn tīng mìng! lìng yǐn mìng dà zǎi bó zhōu lí duì yuē: jūn rǔ kuàng guǎ dài fū wéi, wèi wéi: jiāng shǐ fēng shì fǔ yǒu ér shì. wéi bù jǐ yán, gào yú zhuāng gòng zhī miào ér lái. ruò yě cì zhī, shì wěi jūn kuàng yú cǎo mǎng yě! shì guǎ dài fū bù dé liè yú zhū qīng yě! bù níng wéi shì, yòu shǐ wéi méng qí xiān jūn, jiāng bù dé wèi guǎ jūn lǎo, qí miè yǐ fù yǐ. wéi dài fū tú zhī! zǐ yǔ yuē: xiǎo guó wú zuì, shì shí qí zuì. jiāng shì dà guó zhī ān jìng jǐ, ér wú nǎi bāo cáng huò xīn yǐ tú zhī. xiǎo guó shī shì ér chéng zhū hóu, shǐ mò bù hàn zhě, jù wéi jūn mìng, ér yǒu suǒ yōng sè bù xíng shì jù! bù rán, bì yì, guǎn rén zhī shǔ yě, qí gǎn ài fēng shì zhī tiāo? wǔ jǔ zhī qí yǒu bèi yě, qǐng chuí gāo ér rù. xǔ zhī. zhēng yuè yǐ wèi, rù nì ér chū, suì huì yú guó, xún sòng zhī méng yě.
元年春，楚公子圍聘於鄭，且娶於公孫段氏，伍舉為介。將入館，鄭人惡之。使行人子羽與之言，乃館於外。既聘，將以眾逆。子產患之，使子羽辭曰：「以敝邑褊小，不足以容從者，請墠聽命！」令尹命大宰伯州犁對曰：「君辱貺寡大夫圍，謂圍：『將使豐氏撫有而室。』圍布几筵，告於莊、共之廟而來。若野賜之，是委君貺於草莽也！是寡大夫不得列於諸卿也！不寧唯是，又使圍蒙其先君，將不得為寡君老，其蔑以復矣。唯大夫圖之！」子羽曰：「小國無罪，恃實其罪。將恃大國之安靖己，而無乃包藏禍心以圖之。小國失恃而懲諸侯，使莫不憾者，距違君命，而有所壅塞不行是懼！不然，敝邑，館人之屬也，其敢愛豐氏之祧？」伍舉知其有備也，請垂櫜而入。許之。正月乙未，入逆而出，遂會於虢，尋宋之盟也。

qí wǔ wèi zhào wén zǐ yuē: sòng zhī méng, chǔ rén dé zhì yú jìn. jīn lìng yǐn zhī bù xìn, zhū hóu zhī suǒ wén yě. zi fú jiè, jù yòu rú sòng. zi mù zhī xìn chēng yú zhū hóu, yóu zhà jìn ér jià yān, kuàng bù xìn zhī yóu zhě hū? chǔ zhòng dé zhì yú jìn, jìn zhī chǐ yě. zi xiāng jìn guó yǐ wèi méng zhǔ, yú jīn qī nián yǐ! zài hé zhū hóu, sān hé dài fū, fú qí dí, níng dōng xià, píng qín luàn, chéng chún yú, shī tú bù dùn, guó jiā bù bà, mín wú bàng chā tú, zhū hóu wú yuàn, tiān wú dà zāi, zi zhī lì yě. yǒu lìng míng yǐ, ér zhōng zhī yǐ chǐ, wǔ yě shì jù. wú zi qí bù kě yǐ bù jiè! wén zǐ yuē: wǔ shòu cì yǐ! rán sòng zhī méng, zi mù yǒu huò rén zhī xīn, wǔ yǒu rén rén zhī xīn, shì chǔ suǒ yǐ jià yú jìn yě. jīn wǔ yóu shì xīn yě, chǔ yòu xíng jiàn, fēi suǒ hài yě. wǔ jiāng xìn yǐ wèi běn, xún ér xíng zhī. pì rú nóng fū, shì biāo shì gǔn, suī yǒu jī jǐn, bì yǒu fēng nián. qiě wú wén zhī: néng xìn bù wèi rén xià. wú wèi néng yě. shī yuē: bù jiàn bù zéi, xiān bù wèi zé. xìn yě. néng wèi rén zé zhě, bù wèi rén xià yǐ. wú bù néng shì nán, chǔ bù wèi huàn.
祁午謂趙文子曰：「宋之盟，楚人得志於晉。今令尹之不信，諸侯之所聞也。子弗戒，懼又如宋。子木之信稱於諸侯，猶詐晉而駕焉，況不信之尤者乎？楚重得志於晉，晉之恥也。子相晉國以為盟主，於今七年矣！再合諸侯，三合大夫，服齊、狄，寧東夏，平秦亂，城淳于，師徒不頓，國家不罷，民無謗[插圖]，諸侯無怨，天無大災，子之力也。有令名矣，而終之以恥，午也是懼。吾子其不可以不戒！」文子曰：「武受賜矣！然宋之盟，子木有禍人之心，武有仁人之心，是楚所以駕於晉也。今武猶是心也，楚又行僭，非所害也。武將信以為本，循而行之。譬如農夫，是穮是蓘，雖有饑饉，必有豐年。且吾聞之：『能信不為人下。』吾未能也。《詩》曰：『不僭不賊，鮮不為則。』信也。能為人則者，不為人下矣。吾不能是難，楚不為患。」

chǔ lìng yǐn wéi qǐng yòng shēng, dú jiù shū, jiā yú shēng shàng ér yǐ. jìn rén xǔ zhī. sān yuè jiǎ chén, méng. chǔ gōng zǐ wéi shè fú lí wèi. shū sūn mù zǐ yuē: chǔ gōng zǐ měi yǐ, jūn zāi! zhèng zi pí yuē: èr zhí gē zhě qián yǐ! cài zi jiā yuē: pú gōng yǒu qián, bù yì kě hū? chǔ bó zhōu lí yuē: cǐ xíng yě, cí ér jiǎ zhī guǎ jūn. zhèng xíng rén huī yuē: jiǎ bù fǎn yǐ! bó zhōu lí yuē: zi gū yōu zi xī zhī yù bèi dàn yě. zǐ yǔ yuē: dāng bì yóu zài, jiǎ ér bù fǎn, zi qí wú yōu hū? qí guó zǐ yuē: wú dài èr zi mǐn yǐ! chén gōng zǐ zhāo yuē: bù yōu hé chéng, èr zi lè yǐ. wèi qí zǐ yuē: gǒu huò zhī zhī, suī yōu hé hài? sòng hé zuǒ shī yuē: dà guó lìng, xiǎo guó gòng. wú zhī gòng ér yǐ. jìn lè wáng fù yuē: xiǎo mín zhī zú zhāng shàn yǐ, wú cóng zhī.
楚令尹圍請用牲，讀舊書，加於牲上而已。晉人許之。三月甲辰，盟。楚公子圍設服離衛。叔孫穆子曰：「楚公子美矣，君哉！」鄭子皮曰：「二執戈者前矣！」蔡子家曰：「蒲宮有前，不亦可乎？」楚伯州犁曰：「此行也，辭而假之寡君。」鄭行人揮曰：「假不反矣！」伯州犁曰：「子姑憂子晳之欲背誕也。」子羽曰：「當璧猶在，假而不反，子其無憂乎？」齊國子曰：「吾代二子愍矣！」陳公子招曰：「不憂何成，二子樂矣。」衛齊子曰：「苟或知之，雖憂何害？」宋合左師曰：「大國令，小國共。吾知共而已。」晉樂王鮒曰：「《小旻》之卒章善矣，吾從之。」

tuì huì, zǐ yǔ wèi zi pí yuē: shū sūn jiǎo ér wǎn, sòng zuǒ shī jiǎn ér lǐ, lè wáng fù zì ér jìng, zi yǔ zi jiā chí zhī, jiē bǎo shì zhī zhǔ yě. qí wèi chén dài fū qí bù miǎn hū? guó zǐ dài rén yōu, zi zhāo lè yōu, qí zi suī yōu fú hài. fū fú jí ér yōu, yǔ kě yōu ér lè, yǔ yōu ér fú hài, jiē qǔ yōu zhī dào yě, yōu bì jí zhī. dà shì yuē: mín zhī suǒ yù, tiān bì cóng zhī. sān dài fū zhào yōu, yōu néng wú zhì hū? yán yǐ zhī wù, qí shì zhī wèi yǐ.
退會，子羽謂子皮曰：「叔孫絞而婉，宋左師簡而禮，樂王鮒字而敬，子與子家持之，皆保世之主也。齊、衛、陳大夫其不免乎？國子代人憂，子招樂憂，齊子雖憂弗害。夫弗及而憂，與可憂而樂，與憂而弗害，皆取憂之道也，憂必及之。《大誓》曰：『民之所欲，天必從之。』三大夫兆憂，憂能無至乎？言以知物，其是之謂矣。」

jì wǔ zi fá jǔ, qǔ yùn, jǔ rén gào yú huì. chǔ gào yú jìn yuē: xún méng wèi tuì, ér lǔ fá jǔ, dú qí méng, qǐng lù qí shǐ. lè huán zi xiāng zhào wén zi, yù qiú huò yú shū sūn ér wèi zhī qǐng, shǐ qǐng dài yān. fú yǔ. liáng qí jìng yuē: huò yǐ fān shēn, zi hé ài yān? shū sūn yuē: zhū hóu zhī huì, wèi shè jì yě. wǒ yǐ huò miǎn, lǔ bì shòu shī. shì huò zhī yě, hé wèi zhī wèi? rén zhī yǒu qiáng, yǐ bì è yě. qiáng zhī xì huài, shuí zhī jiù yě? wèi ér è zhī, wú yòu shén yān. suī yuàn jì sūn, lǔ guó hé zuì? shū chū jì chù, yǒu zì lái yǐ, wú yòu shuí yuàn? rán fù yě huì, fú yǔ bù yǐ. zhào shǐ zhě, liè shang bó ér yǔ zhī, yuē: dài qí biǎn yǐ.
季武子伐莒，取鄆，莒人告於會。楚告於晉曰：「尋盟未退，而魯伐莒，瀆齊盟，請戮其使。」樂桓子相趙文子，欲求貨於叔孫而為之請，使請帶焉。弗與。梁其踁曰：「貨以藩身，子何愛焉？」叔孫曰：「諸侯之會，衛社稷也。我以貨免，魯必受師。是禍之也，何衛之為？人之有牆，以蔽惡也。牆之隙壞，誰之咎也？衛而惡之，吾又甚焉。雖怨季孫，魯國何罪？叔出季處，有自來矣，吾又誰怨？然鮒也賄，弗與不已。」召使者，裂裳帛而與之，曰：「帶其褊矣。」

zhào mèng wén zhī, yuē: lín huàn bù wàng guó, zhōng yě. sī nán bù yuè guān, xìn yě. tú guó wàng sǐ, zhēn yě. móu zhǔ sān zhě, yì yě. yǒu shì sì zhě, yòu kě lù hū? nǎi qǐng zhū chǔ yuē: lǔ suī yǒu zuì, qí zhí shì bù pì nán, wèi wēi ér jìng mìng yǐ. zi ruò miǎn zhī, yǐ quàn zuǒ yòu kě yě. ruò zi zhī qún lì chù bù pì wū, chū bù táo nán, qí hé huàn zhī yǒu? huàn zhī suǒ shēng, wū ér bù zhì, nán ér bù shǒu, suǒ yóu lái yě. néng shì èr zhě, yòu hé huàn yān? bù jìng qí néng, qí shuí cóng zhī? lǔ shū sūn bào kě wèi néng yǐ, qǐng miǎn zhī yǐ jìng néng zhě. zi huì ér shè yǒu zuì, yòu shǎng qí xián, zhū hóu qí shuí bù xīn yān wàng chǔ ér guī zhī, shì yuǎn rú ěr? jiāng yì zhī yì, yī bǐ yī cǐ, hé cháng zhī yǒu? wáng bó zhī lìng yě, yǐn qí fēng jiāng, ér shù zhī guān. jǔ zhī biǎo qí, ér zhe zhī zhì lìng. guò zé yǒu xíng, yóu bù kě yī. yú shì hū yú yǒu sān miáo, xià yǒu guān hù, shāng yǒu shēn pī, zhōu yǒu xú yǎn. zì wú lìng wáng, zhū hóu zhú jìn, xiá zhǔ qí méng, qí yòu kě yī hū? xù dà shě xiǎo, zú yǐ wèi méng zhǔ, yòu yān yòng zhī? fēng jiāng zhī xuē, hé guó miè yǒu? zhǔ qí méng zhě, shuí néng biàn yān? wú pú yǒu xìn, chǔ zhī zhí shì, qǐ qí gù méng? jǔ zhī jiāng shì, chǔ wù yǔ zhī. zhū hóu wú fán, bù yì kě hū? jǔ lǔ zhēng yùn, wèi rì jiǔ yǐ, gǒu wú dà hài yú qí shè jì, kě wú kàng yě. qù fán yòu shàn, mò bù jìng quàn. zi qí tú zhī! gù qǐng zhū chǔ, chǔ rén xǔ zhī, nǎi miǎn shū sūn.
趙孟聞之，曰：「臨患不忘國，忠也。思難不越官，信也。圖國忘死，貞也。謀主三者，義也。有是四者，又可戮乎？」乃請諸楚曰：「魯雖有罪，其執事不辟難，畏威而敬命矣。子若免之，以勸左右可也。若子之群吏處不辟污，出不逃難，其何患之有？患之所生，污而不治，難而不守，所由來也。能是二者，又何患焉？不靖其能，其誰從之？魯叔孫豹可謂能矣，請免之以靖能者。子會而赦有罪，又賞其賢，諸侯其誰不欣焉望楚而歸之，視遠如邇？疆埸之邑，一彼一此，何常之有？王伯之令也，引其封疆，而樹之官。舉之表旗，而著之制令。過則有刑，猶不可壹。於是乎虞有三苗，夏有觀、扈，商有姺、邳，周有徐、奄。自無令王，諸侯逐進，狎主齊盟，其又可壹乎？恤大舍小，足以為盟主，又焉用之？封疆之削，何國蔑有？主齊盟者，誰能辯焉？吳、濮有釁，楚之執事，豈其顧盟？莒之疆事，楚勿與知。諸侯無煩，不亦可乎？莒、魯爭鄆，為日久矣，苟無大害於其社稷，可無亢也。去煩宥善，莫不競勸。子其圖之！」固請諸楚，楚人許之，乃免叔孫。

lìng yǐn xiǎng zhào mèng, fù dà míng zhī shǒu zhāng. zhào mèng fù xiǎo wǎn zhī èr zhāng. shì bì, zhào mèng wèi shū xiàng yuē: lìng yǐn zì yǐ wèi wáng yǐ, hé rú? duì yuē: wáng ruò, lìng yǐn qiáng, qí kě zāi! suī kě, bù zhōng. zhào mèng yuē: hé gù? duì yuē: qiáng yǐ kè ruò ér ān zhī, qiáng bù yì yě. bù yì ér qiáng, qí bì bì sù. shī yuē: hè hè zōng zhōu, bāo sì miè zhī. qiáng bù yì yě. lìng yǐn wèi wáng, bì qiú zhū hóu. jìn shǎo nuò yǐ, zhū hóu jiāng wǎng. ruò huò zhū hóu, qí nüè zī shén. mín fú kān yě, jiāng hé yǐ zhōng? fū yǐ qiáng qǔ, bù yì ér kè, bì yǐ wèi dào. dào yǐ yín nüè, fú kě jiǔ yǐ yǐ!
令尹享趙孟，賦《大明》之首章。趙孟賦《小宛》之二章。事畢，趙孟謂叔向曰：「令尹自以為王矣，何如？」對曰：「王弱，令尹強，其可哉！雖可，不終。」趙孟曰：「何故？」對曰：「強以克弱而安之，強不義也。不義而強，其斃必速。《詩》曰：『赫赫宗周，褒姒滅之。』強不義也。令尹為王，必求諸侯。晉少懦矣，諸侯將往。若獲諸侯，其虐滋甚。民弗堪也，將何以終？夫以強取，不義而克，必以為道。道以淫虐，弗可久已矣！」

xià sì yuè, zhào mèng shū sūn bào cáo dài fū rù yú zhèng, zhèng bó jiān xiǎng zhī. zi pí jiè zhào mèng, lǐ zhōng, zhào mèng fù hù yè. zi pí suì jiè mù shū, qiě gào zhī. mù shū yuē: zhào mèng yù yī xiàn, zi qí cóng zhī! zi pí yuē: gǎn hū? mù shū yuē: fū rén zhī suǒ yù yě, yòu hé bù gǎn. jí xiǎng, jù wǔ xiàn zhī biān dòu yú mù xià. zhào mèng cí, sī yú zi chǎn yuē: wǔ qǐng yú zhǒng zǎi yǐ. nǎi yòng yī xiàn. zhào mèng wèi kè, lǐ zhōng nǎi yàn. mù shū fù què cháo. zhào mèng yuē: wǔ bù kān yě. yòu fù cǎi fán, yuē: xiǎo guó wèi fán, dà guó shěng sè ér yòng zhī, qí hé shí fēi mìng. zi pí fù yě yǒu sǐ jūn zhī zú zhāng. zhào mèng fù cháng dì, qiě yuē: wú xiōng dì bǐ yǐ ān, máng yě kě shǐ wú fèi. mù shū zǐ pí jí cáo dài fū xìng, bài, jǔ sì jué yuē: xiǎo guó lài zi, zhī miǎn yú lì yǐ. yǐn jiǔ lè. zhào mèng chū, yuē: wú bù fù cǐ yǐ.
夏四月，趙孟、叔孫豹、曹大夫入於鄭，鄭伯兼享之。子皮戒趙孟，禮終，趙孟賦《瓠葉》。子皮遂戒穆叔，且告之。穆叔曰：「趙孟欲一獻，子其從之！」子皮曰：「敢乎？」穆叔曰：「夫人之所欲也，又何不敢。」及享，具五獻之籩豆於幕下。趙孟辭，私於子產曰：「武請於冢宰矣。」乃用一獻。趙孟為客，禮終乃宴。穆叔賦《鵲巢》。趙孟曰：「武不堪也。」又賦《采蘩》，曰：「小國為蘩，大國省穡而用之，其何實非命。」子皮賦《野有死麕》之卒章。趙孟賦《常棣》，且曰：「吾兄弟比以安，尨也可使無吠。」穆叔、子皮及曹大夫興，拜，舉兕爵曰：「小國賴子，知免於戾矣。」飲酒樂。趙孟出，曰：「吾不復此矣。」

tiān wáng shǐ liú dìng gōng láo zhào mèng yú yǐng, guǎn yú luò ruì. liú zǐ yuē: měi zāi yǔ gōng, míng dé yuǎn yǐ. wēi yǔ, wú qí yú hū! wú yǔ zi biàn miǎn duān wěi, yǐ zhì mín lín zhū hóu, yǔ zhī lì yě. zi hé yì yuǎn jī yǔ gōng, ér dà bì mín hū? duì yuē: lǎo fū zuì lì shì jù, yān néng xù yuǎn? wú chái tōu shí, cháo bù móu xī, hé qí zhǎng yě? liú zi guī yǐ yǔ wáng yuē: yàn suǒ wèi lǎo jiāng zhì ér mào jí zhī zhě, qí zhào mèng zhī wèi hū! wèi jìn zhèng qīng, yǐ zhǔ zhū hóu, ér chái yú lì rén, cháo bù móu xī, qì shén rén yǐ. shén nù mín pàn, hé yǐ néng jiǔ? zhào mèng bù fù nián yǐ. shén nù, bù xīn qí sì mín pàn, bù jí qí shì. sì shì bù cóng, yòu hé yǐ nián?
天王使劉定公勞趙孟於潁，館於雒汭。劉子曰：「美哉禹功，明德遠矣。微禹，吾其魚乎！吾與子弁冕端委，以治民臨諸侯，禹之力也。子盍亦遠績禹功，而大庇民乎？」對曰：「老夫罪戾是懼，焉能恤遠？吾儕偷食，朝不謀夕，何其長也？」劉子歸以語王曰：「諺所謂老將至而耄及之者，其趙孟之謂乎！為晉正卿，以主諸侯，而儕於隸人，朝不謀夕，棄神人矣。神怒民叛，何以能久？趙孟不復年矣。神怒，不歆其祀；民叛，不即其事。祀事不從，又何以年？」

shū sūn guī, céng yāo yù jì sūn yǐ láo zhī. dàn jí rì zhōng bù chū. céng yāo wèi céng fù yuē: dàn jí rì zhōng, wú zhī zuì yǐ. lǔ yǐ xiāng rěn wèi guó yě, rěn qí wài bù rěn qí nèi, yān yòng zhī? fù yuē: shù yuè yú wài, yī dàn yú shì, yōng hé shāng? jiǎ ér yù yíng, ér è xiāo hū? fù wèi shū sūn yuē: kě yǐ chū yǐ! shū sūn zhǐ yíng yuē: suī è shì, qí kě qù hū? nǎi chū jiàn zhī.
叔孫歸，曾夭御季孫以勞之。旦及日中不出。曾夭謂曾阜曰：「旦及日中，吾知罪矣。魯以相忍為國也，忍其外不忍其內，焉用之？」阜曰：「數月於外，一旦於是，庸何傷？賈而欲贏，而惡囂乎？」阜謂叔孫曰：「可以出矣！」叔孫指楹曰：「雖惡是，其可去乎？」乃出見之。

zhèng xú wú fàn zhī mèi měi, gōng sūn chǔ pìn zhī yǐ, gōng sūn hēi yòu shǐ qiáng wěi qín yān. fàn jù, gào zi chǎn. zi chǎn yuē: shì guó wú zhèng, fēi zi zhī huàn yě. wéi suǒ yù yǔ. fàn qǐng yú èr zi, qǐng shǐ nǚ zé yān. jiē xǔ zhī. zi xī shèng shì rù, bù bì ér chū. zi nán róng fú rù, zuǒ yòu shè, chāo chéng ér chū. nǚ zì fáng guān zhī, yuē: zi xī xìn měi yǐ, yì zi nán fū yě. fú fū fù fù, suǒ wèi shùn yě. shì zi nán shì. zi xī nù. jì ér gāo jiǎ yǐ jiàn zi nán, yù shā zhī ér qǔ qí qī. zi nán zhī zhī, zhí gē zhú zhī. jí chōng, jī zhī yǐ gē. zi xī shāng ér guī, gào dài fū yuē: wǒ hǎo jiàn zhī, bù zhī qí yǒu yì zhì yě, gù shāng.
鄭徐吾犯之妹美，公孫楚聘之矣，公孫黑又使強委禽焉。犯懼，告子產。子產曰：「是國無政，非子之患也。唯所欲與。」犯請於二子，請使女擇焉。皆許之。子晳盛飾入，布幣而出。子南戎服入，左右射，超乘而出。女自房觀之，曰：「子晳信美矣，抑子南夫也。夫夫婦婦，所謂順也。」適子南氏。子晳怒。既而櫜甲以見子南，欲殺之而取其妻。子南知之，執戈逐之。及沖，擊之以戈。子晳傷而歸，告大夫曰：「我好見之，不知其有異志也，故傷。」

dài fū jiē móu zhī. zi chǎn yuē: zhí jūn, yòu jiàn yǒu zuì. zuì zài chǔ yě. nǎi zhí zi nán ér shù zhī, yuē: guó zhī dà jié yǒu wǔ, nǚ jiē jiān zhī. wèi jūn zhī wēi, tīng qí zhèng, zūn qí guì, shì qí zhǎng, yǎng qí qīn, wǔ zhě suǒ yǐ wèi guó yě. jīn jūn zài guó, nǚ yòng bīng yān, bù wèi wēi yě. jiān guó zhī jì, bù tīng zhèng yě. zi xī shàng dài fū, nǚ bì dài fū, ér fú xià zhī, bù zūn guì yě. yòu ér bù jì, bù shì zhǎng yě. bīng qí cóng xiōng, bù yǎng qīn yě. jūn yuē: yú bù nǚ rěn shā, yòu nǚ yǐ yuǎn. miǎn sù xíng hū, wú zhòng ér zuì! wǔ yuè gēng chén, zhèng fàng yóu chǔ yú wú. jiāng háng zǐ nán, zi chǎn zī yú dà shū. dà shū yuē: jí bù néng kàng shēn, yān néng kàng zōng? bǐ guó zhèng yě, fēi sī nán yě. zi tú zhèng guó, lì zé xíng zhī, yòu hé yí yān? zhōu gōng shā guǎn shū ér cài cài shū, fū qǐ bù ài? wáng shì gù yě. jí ruò huò lì, zi jiāng xíng zhī, hé yǒu yú zhū yóu?
大夫皆謀之。子產曰：「直鈞，幼賤有罪。罪在楚也。」乃執子南而數之，曰：「國之大節有五，女皆奸之。畏君之威，聽其政，尊其貴，事其長，養其親，五者所以為國也。今君在國，女用兵焉，不畏威也。奸國之紀，不聽政也。子晳上大夫，女嬖大夫，而弗下之，不尊貴也。幼而不忌，不事長也。兵其從兄，不養親也。君曰：『余不女忍殺，宥女以遠。』勉速行乎，無重而罪！」五月庚辰，鄭放游楚於吳。將行子南，子產咨於大叔。大叔曰：「吉不能亢身，焉能亢宗？彼國政也，非私難也。子圖鄭國，利則行之，又何疑焉？周公殺管叔而蔡蔡叔，夫豈不愛？王室故也。吉若獲戾，子將行之，何有於諸游？」

qín hòu zi yǒu chǒng yú huán, rú èr jūn yú jǐng. qí mǔ yuē: fú qù, jù xuǎn. guǐ mǎo, zhēn shì jìn, qí chē qiān shèng. shū yuē: qín bó zhī dì zhēn chū bēn jìn. zuì qín bó yě. hòu zi xiǎng jìn hóu, zào zhōu yú hé, shí lǐ shě chē, zì yōng jí jiàng. guī qǔ chóu bì, zhōng shì bā fǎn. sī mǎ hóu wèn yān, yuē: zi zhī chē, jǐn yú cǐ ér yǐ hū? duì yuē: cǐ zhī wèi duō yǐ! ruò néng shǎo cǐ, wú hé yǐ dé jiàn? nǚ shū qí yǐ gào gōng, qiě yuē: qín gōng zǐ bì guī. chén wén jūn zǐ néng zhī qí guò, bì yǒu lìng tú. lìng tú, tiān suǒ zàn yě.
秦後子有寵於桓，如二君於景。其母曰：「弗去，懼選。」癸卯，鍼適晉，其車千乘。書曰：「秦伯之弟鍼出奔晉。」罪秦伯也。後子享晉侯，造舟於河，十里舍車，自雍及絳。歸取酬幣，終事八反。司馬侯問焉，曰：「子之車，盡於此而已乎？」對曰：「此之謂多矣！若能少此，吾何以得見？」女叔齊以告公，且曰：「秦公子必歸。臣聞君子能知其過，必有令圖。令圖，天所贊也。」

hòu zi jiàn zhào mèng. zhào mèng yuē: wú zi qí hé guī? duì yuē: zhēn jù xuǎn yú guǎ jūn, shì yǐ zài cǐ, jiāng dài sì jūn. zhào mèng yuē: qín jūn hé rú? duì yuē: wú dào. zhào mèng yuē: wáng hū? duì yuē: hé wèi? yī shì wú dào, guó wèi ài yě. guó yú tiān dì, yǒu yǔ lì yān. bù shù shì yín, fú néng bì yě. zhào mèng yuē: tiān hū? duì yuē: yǒu yān. zhào mèng yuē: qí jǐ hé? duì yuē: zhēn wén zhī, guó wú dào ér nián gǔ hé shú, tiān zàn zhī yě. xiān bù wǔ rěn. zhào mèng shì yīn yuē: zhāo xī bù xiāng jí, shuí néng dài wǔ? hòu zi chū ér gào rén yuē: zhào mèng jiāng sǐ yǐ. zhǔ mín, wán suì ér kài rì, qí yǔ jǐ hé?
後子見趙孟。趙孟曰：「吾子其曷歸？」對曰：「鍼懼選於寡君，是以在此，將待嗣君。」趙孟曰：「秦君何如？」對曰：「無道。」趙孟曰：「亡乎？」對曰：「何為？一世無道，國未艾也。國於天地，有與立焉。不數世淫，弗能斃也。」趙孟曰：「天乎？」對曰：「有焉。」趙孟曰：「其幾何？」對曰：「鍼聞之，國無道而年穀和熟，天贊之也。鮮不五稔。」趙孟視蔭曰：「朝夕不相及，誰能待五？」後子出而告人曰：「趙孟將死矣。主民，翫歲而愒日，其與幾何？」

zhèng wèi yóu chǔ luàn gù, liù yuè dīng sì, zhèng bó jí qí dài fū méng yú gōng sūn duàn shì. hǎn hǔ gōng sūn qiáo gōng sūn duàn yìn duàn yóu jí sì dài sī méng yú guī mén zhī wài, shí xūn suì. gōng sūn hēi qiáng yǔ yú méng, shǐ dà shǐ shū qí míng, qiě yuē qī zǐ. zi chǎn fú tǎo.
鄭為游楚亂故，六月丁巳，鄭伯及其大夫盟於公孫段氏。罕虎、公孫僑、公孫段、印段、游吉、駟帶私盟於閨門之外，實薰隧。公孫黑強與於盟，使大史書其名，且曰七子。子產弗討。

jìn zhōng xíng mù zi bài wú zhōng jí qún dí yú dà yuán, chóng zú yě. jiāng zhàn, wèi shū yuē: bǐ tú wǒ chē, suǒ yù yòu è, yǐ shén gòng chē bì kè. kùn zhū è, yòu kè. qǐng jiē zú, zì wǒ shǐ. nǎi huǐ chē yǐ wèi xíng, wǔ chéng wèi sān wǔ. xún wú zhī bì rén bù kěn jí zú, zhǎn yǐ xùn. wèi wǔ chén yǐ xiāng lí, liǎng yú qián, wǔ yú hòu, zhuān wèi yòu jiǎo, cān wèi zuǒ jiǎo, piān wèi qián jù, yǐ yòu zhī. dí rén xiào zhī. wèi chén ér báo zhī, dà bài zhī.
晉中行穆子敗無終及群狄於大原，崇卒也。將戰，魏舒曰：「彼徒我車，所遇又阨，以什共車必克。困諸阨，又克。請皆卒，自我始。」乃毀車以為行，五乘為三伍。荀吳之嬖人不肯即卒，斬以徇。為五陳以相離，兩於前，伍於後，專為右角，參為左角，偏為前拒，以誘之。翟人笑之。未陳而薄之，大敗之。

jǔ zhǎn yú lì, ér duó qún gōng zǐ zhì. gōng zǐ zhào qù jí yú qí. qiū, qí gōng zǐ chú nà qù jí, zhǎn yú bēn wú.
莒展輿立，而奪群公子秩。公子召去疾於齊。秋，齊公子鉏納去疾，展輿奔吳。

shū gōng shuài shī jiāng yùn tián, yīn jǔ luàn yě. yú shì jǔ wù lóu mào hú jí gōng zǐ miè míng yǐ dà páng yǔ cháng yí mí bēn qí. jūn zǐ yuē: jǔ zhǎn zhī bù lì, qì rén yě fū! rén kě qì hū? shī yuē: wú jìng wéi rén. shàn yǐ.
叔弓帥師疆鄆田，因莒亂也。於是莒務婁、瞀胡及公子滅明以大厖與常儀靡奔齊。君子曰：「莒展之不立，棄人也夫！人可棄乎？《詩》曰：『無競維人。』善矣。」

jìn hóu yǒu jí, zhèng bó shǐ gōng sūn qiáo rú jìn pìn, qiě wèn jí. shū xiàng wèn yān, yuē: guǎ jūn zhī jí bìng, bo rén yuē: shí shěn tái tái wèi suì. shǐ mò zhī zhī, gǎn wèn cǐ hé shén yě? zi chǎn yuē: xī gāo xīn shì yǒu èr zi, bó yuē è bó, jì yuē shí shěn, jū yú kuàng lín, bù xiāng néng yě. rì xún gān gē, yǐ xiāng zhēng tǎo. hòu dì bù zāng, qiān è bó yú shāng qiū, zhǔ chén. shāng rén shì yīn, gù chén wèi shāng xīng. qiān shí shěn yú dà xià, zhǔ cān. táng rén shì yīn, yǐ fú shi xià shāng. qí jì shì yuē táng shū yú. dāng wǔ wáng yì jiāng fāng zhèn dà shū, mèng dì wèi jǐ: yú mìng ér zǐ yuē yú, jiāng yǔ zhī táng, shǔ zhū cān, ér fān yù qí zi sūn. jí shēng, yǒu wén zài qí shǒu yuē yú, suì yǐ mìng zhī. jí chéng wáng miè táng ér fēng dà shū yān, gù cān wèi jìn xīng. yóu shì guān zhī, zé shí shěn, cān shén yě. xī jīn tiān shì yǒu yì zǐ yuē mèi, wèi xuán míng shī, shēng yǔn gé tái tái. tái tái néng yè qí guān, xuān fén táo, zhàng dà zé, yǐ chù dà yuán. dì yòng jiā zhī, fēng zhū fén chuān. shěn sì rù huáng, shí shǒu qí sì. jīn jìn zhǔ fén ér miè zhī yǐ. yóu shì guān zhī, zé tái tái, fén shén yě. yì cǐ èr zhě, bù jí jūn shēn. shān chuān zhī shén, zé shuǐ hàn lì yì zhī zāi, yú shì hū yǒng zhī. rì yuè xīng chén zhī shén, zé xuě shuāng fēng yǔ zhī bù shí, yú shì hū yǒng zhī. ruò jūn shēn, zé yì chū rù yǐn shí āi lè zhī shì yě. shān chuān xīng chén zhī shén, yòu hé wèi yān? qiáo wén zhī, jūn zǐ yǒu sì shí: cháo yǐ tīng zhèng, zhòu yǐ fǎng wèn, xī yǐ xiū lìng, yè yǐ ān shēn. yú shì hū jié xuān qí qì, wù shǐ yǒu suǒ yōng bì jiǎo dǐ, yǐ lù qí tǐ. zī xīn bù shuǎng, ér hūn luàn bǎi dù. jīn wú nǎi yī zhī, zé shēng jí yǐ. qiáo yòu wén zhī, nèi guān bù jí tóng xìng, qí shēng bù zhí. měi xiān jǐn yǐ, zé xiāng shēng jí, jūn zǐ shì yǐ è zhī. gù zhì yuē: mǎi qiè bù zhī qí xìng, zé bo zhī. wéi cǐ èr zhě, gǔ zhī suǒ shèn yě. nán nǚ biàn xìng, lǐ zhī dà sī yě. jīn jūn nèi shí yǒu sì jī yān, qí wú nǎi shì yě hū? ruò yóu shì èr zhě, fú kě wèi yě yǐ. sì jī yǒu shěng yóu kě, wú zé bì shēng jí yǐ. shū xiàng yuē: shàn zāi! xī wèi zhī wén yě. cǐ jiē rán yǐ.
晉侯有疾，鄭伯使公孫僑如晉聘，且問疾。叔向問焉，曰：「寡君之疾病，卜人曰：『實沈、台駘為祟。』史莫之知，敢問此何神也？」子產曰：「昔高辛氏有二子，伯曰閼伯，季曰實沈，居於曠林，不相能也。日尋干戈，以相征討。後帝不臧，遷閼伯於商丘，主辰。商人是因，故辰為商星。遷實沈於大夏，主參。唐人是因，以服事夏、商。其季世曰唐叔虞。當武王邑姜方震大叔，夢帝謂己：『余命而子曰虞，將與之唐，屬諸參，而蕃育其子孫。』及生，有文在其手曰『虞』，遂以命之。及成王滅唐而封大叔焉，故參為晉星。由是觀之，則實沈，參神也。昔金天氏有裔子曰昧，為玄冥師，生允格、台駘。台駘能業其官，宣汾、洮，障大澤，以處大原。帝用嘉之，封諸汾川。沈、姒、蓐、黃，實守其祀。今晉主汾而滅之矣。由是觀之，則台駘，汾神也。抑此二者，不及君身。山川之神，則水旱癘疫之災，於是乎禜之。日月星辰之神，則雪霜風雨之不時，於是乎禜之。若君身，則亦出入飲食哀樂之事也。山川星辰之神，又何為焉？僑聞之，君子有四時： 朝以聽政，晝以訪問，夕以修令，夜以安身。於是乎節宣其氣，勿使有所壅閉湫底，以露其體。茲心不爽，而昏亂百度。今無乃壹之，則生疾矣。僑又聞之，內官不及同姓，其生不殖。美先盡矣，則相生疾，君子是以惡之。故《志》曰：『買妾不知其姓，則卜之。』違此二者，古之所慎也。男女辨姓，禮之大司也。今君內實有四姬焉，其無乃是也乎？若由是二者，弗可為也已。四姬有省猶可，無則必生疾矣。」叔向曰：「善哉！肸未之聞也。此皆然矣。」

shū xiàng chū, xíng rén huī sòng zhī. shū xiàng wèn zhèng gù yān, qiě wèn zi xī. duì yuē: qí yǔ jǐ hé? wú lǐ ér hǎo líng rén, hù fù ér bēi qí shàng, fú néng jiǔ yǐ.
叔向出，行人揮送之。叔向問鄭故焉，且問子晳。對曰：「其與幾何？無禮而好陵人，怙富而卑其上，弗能久矣。」

jìn hóu wén zi chǎn zhī yán, yuē: bó wù jūn zǐ yě. zhòng huì zhī.
晉侯聞子產之言，曰：「博物君子也。」重賄之。

jìn hóu qiú yī yú qín. qín bó shǐ yī hé shì zhī, yuē: jí bù kě wèi yě. shì wèi: jìn nǚ shì, jí rú gǔ. fēi guǐ fēi shí, huò yǐ sàng zhì. liáng chén jiāng sǐ, tiān mìng bù yòu. gōng yuē: nǚ bù kě jìn hū? duì yuē: jié zhī. xiān wáng zhī lè, suǒ yǐ jié bǎi shì yě, gù yǒu wǔ jié, chí sù běn mò yǐ xiāng jí, zhōng shēng yǐ jiàng, wǔ jiàng zhī hòu, bù róng dàn yǐ. yú shì yǒu fán shǒu yín shēng, tāo yīn xīn ěr, nǎi wàng píng hé, jūn zǐ fú tīng yě. wù yì rú zhī, zhì yú fán, nǎi shě yě yǐ, wú yǐ shēng jí. jūn zǐ zhī jìn qín sè, yǐ yí jié yě, fēi yǐ tāo xīn yě. tiān yǒu liù qì, jiàng shēng wǔ wèi, fā wèi wǔ sè, zhēng wèi wǔ shēng, yín shēng liù jí. liù qì yuē yīn yáng fēng yǔ huì míng yě. fēn wèi sì shí, xù wèi wǔ jié. guò zé wèi zāi, yīn yín hán jí, yáng yín rè jí, fēng yín mò jí, yǔ yín fù jí, huì yín huò jí, míng yín xīn jí. nǚ, yáng wù ér huì shí, yín zé shēng nèi rè huò gǔ zhī jí. jīn jūn bù jié bù shí, néng wú jí cǐ hū?
晉侯求醫於秦。秦伯使醫和視之，曰：「疾不可為也。是謂：『近女室，疾如蠱。非鬼非食，惑以喪志。良臣將死，天命不祐。』」公曰：「女不可近乎？」對曰：「節之。先王之樂，所以節百事也，故有五節，遲速本末以相及，中聲以降，五降之後，不容彈矣。於是有煩手淫聲，慆堙心耳，乃忘平和，君子弗聽也。物亦如之，至於煩，乃舍也已，無以生疾。君子之近琴瑟，以儀節也，非以慆心也。天有六氣，降生五味，發為五色，徵為五聲，淫生六疾。六氣曰陰、陽、風、雨、晦、明也。分為四時，序為五節。過則為菑，陰淫寒疾，陽淫熱疾，風淫末疾，雨淫腹疾，晦淫惑疾，明淫心疾。女，陽物而晦時，淫則生內熱惑蠱之疾。今君不節不時，能無及此乎？」

chū gào zhào mèng. zhào mèng yuē: shuí dāng liáng chén? duì yuē: zhǔ shì wèi yǐ! zhǔ xiāng jìn guó, yú jīn bā nián, jìn guó wú luàn, zhū hóu wú què, kě wèi liáng yǐ. hé wén zhī, guó zhī dà chén, róng qí chǒng lù, rèn qí dà jié, yǒu zāi huò xìng ér wú gǎi yān, bì shòu qí jiù. jīn jūn zhì yú yín yǐ shēng jí, jiāng bù néng tú xù shè jì, huò shú dà yān! zhǔ bù néng yù, wú shì yǐ yún yě. zhào mèng yuē: hé wèi gǔ? duì yuē: yín nì huò luàn zhī suǒ shēng yě. yú wén, mǐn chóng wèi gǔ, gǔ zhī fēi yì wèi gǔ zài zhōu yì, nǚ huò nán, fēng luò shān, wèi zhī gǔ chā tú. jiē tóng wù yě. zhào mèng yuē: liáng yī yě. hòu qí lǐ ér guī zhī.
出告趙孟。趙孟曰：「誰當良臣？」對曰：「主是謂矣！主相晉國，於今八年，晉國無亂，諸侯無闕，可謂良矣。和聞之，國之大臣，榮其寵祿，任其大節，有菑禍興而無改焉，必受其咎。今君至於淫以生疾，將不能圖恤社稷，禍孰大焉！主不能御，吾是以雲也。」趙孟曰：「何謂蠱？」對曰：「淫溺惑亂之所生也。於文，皿蟲為蠱，穀之飛亦為蠱；在《周易》，女惑男，風落山，謂之《蠱》[插圖]。皆同物也。」趙孟曰：「良醫也。」厚其禮而歸之。

chǔ gōng zǐ wéi shǐ gōng zǐ hēi gōng bó zhōu lí chéng chōu lì jiá, zhèng rén jù. zi chǎn yuē: bù hài. lìng yǐn jiāng xíng dà shì, ér xiān chú èr zi yě. huò bù jí zhèng, hé huàn yān?
楚公子圍使公子黑肱、伯州犁城犫、櫟、郟，鄭人懼。子產曰：「不害。令尹將行大事，而先除二子也。禍不及鄭，何患焉？」

dōng, chǔ zi wéi jiāng pìn yú zhèng, wǔ jǔ wèi jiè. wèi chū jìng, wén wáng yǒu jí ér hái. wǔ jǔ suì pìn. shí yī yuè jǐ yǒu, gōng zǐ wéi zhì, rù wèn wáng jí, yì ér shì zhī. suì shā qí èr zi mù jí píng xià. yòu yǐn zi gàn chū bēn jìn. gōng chā tú yǐn zi xī chū bēn zhèng. shā dà zǎi bó zhōu lí yú jiá. zàng wáng yú jiá, wèi zhī jiá áo. shǐ fù yú zhèng, wǔ jǔ wèn yīng wèi hòu zhī cí yān. duì yuē: guǎ dài fū wéi. wǔ jǔ gèng zhī yuē: gòng wáng zhī zǐ wéi wèi zhǎng.
冬，楚子圍將聘於鄭，伍舉為介。未出竟，聞王有疾而還。伍舉遂聘。十一月己酉，公子圍至，入問王疾，縊而弒之。遂殺其二子幕及平夏。右尹子干出奔晉。宮[插圖]尹子晳出奔鄭。殺大宰伯州犁於郟。葬王於郟，謂之郟敖。使赴於鄭，伍舉問應為後之辭焉。對曰：「寡大夫圍。」伍舉更之曰：「共王之子圍為長。」

zi gàn bēn jìn, cóng chē wǔ chéng. shū xiàng shǐ yǔ qín gōng zǐ tóng shí, jiē bǎi rén zhī xì. zhào wén zǐ yuē: qín gōng zǐ fù. shū xiàng yuē: dǐ lù yǐ dé, dé jūn yǐ nián, nián tóng yǐ zūn. gōng zǐ yǐ guó, bù wén yǐ fù. qiě fú yǐ qiān shèng qù qí guó, qiáng yù yǐ shèn. shī yuē: bù wǔ guān guǎ, bù wèi qiáng yù. qín chǔ, pǐ yě. shǐ hòu zi yǔ zi gàn chǐ. cí yuē: zhēn jù xuǎn, chǔ gōng zǐ bù huò, shì yǐ jiē lái, yì wéi mìng. qiě chén yǔ jī chǐ, wú nǎi bù kě hū? shǐ yì yǒu yán yuē: fēi jī hé jì?
子干奔晉，從車五乘。叔向使與秦公子同食，皆百人之餼。趙文子曰：「秦公子富。」叔向曰：「厎祿以德，德鈞以年，年同以尊。公子以國，不聞以富。且夫以千乘去其國，強御已甚。《詩》曰：『不侮鰥寡，不畏強御。』秦、楚，匹也。」使後子與子干齒。辭曰：「鍼懼選，楚公子不獲，是以皆來，亦唯命。且臣與羇齒，無乃不可乎？史佚有言曰：『非羇何忌？』」

chǔ líng wáng jí wèi, wěi bà wèi lìng yǐn, wěi qǐ jiàng wèi dà zǎi. zhèng yóu jí rú chǔ, zàng jiá áo, qiě pìn lì jūn. guī, wèi zi chǎn yuē: jù xíng qì yǐ! chǔ wáng tài chǐ ér zì shuō qí shì, bì hé zhū hóu. wú wǎng wú rì yǐ. zi chǎn yuē: bù shù nián, wèi néng yě.
楚靈王即位，薳罷為令尹，薳啟彊為大宰。鄭游吉如楚，葬郟敖，且聘立君。歸，謂子產曰：「具行器矣！楚王汰侈而自說其事，必合諸侯。吾往無日矣。」子產曰：「不數年，未能也。」

shí èr yuè, jìn jì zhēng. zhào mèng shì nán yáng, jiāng huì mèng zǐ yú. jiǎ chén shuò, zhēng yú wēn. gēng xū zú. zhèng bó rú jìn diào, jí yōng nǎi fù.
十二月，晉既烝。趙孟適南陽，將會孟子餘。甲辰朔，烝於溫。庚戌卒。鄭伯如晉吊，及雍乃復。