jīng
【经】

èr shí yǒu sì nián chūn, wáng zhēng yuè.
二十有四年春，王正月。

xià, dí fá zhèng.
夏，狄伐郑。

qiū qī yuè.
秋七月。

dōng, tiān wáng chū jū yú zhèng.
冬，天王出居于郑。

jìn hóu yí wú zú.
晋侯夷吾卒。

chuán
【传】

èr shí sì nián chūn, wáng zhēng yuè, qín bó nà zhī. bù shū, bù gào rù yě. jí hé, zi fàn yǐ bì shòu gōng zǐ yuē:" chén fù jī xiè cóng jūn xún yú tiān xià, chén zhī zuì shén duō yǐ. chén yóu zhī zhī, ér kuàng jūn hū. qǐng yóu cǐ wáng." gōng zǐ yuē:" suǒ bù yǔ jiù shì tóng xīn zhě, yǒu rú bái shuǐ." tóu qí bì yú hé. jì hé, wéi líng hú, rù sāng quán, qǔ jiù shuāi. èr yuè jiǎ wǔ, jìn shī jūn yú lú liǔ. qín bó shǐ gōng zǐ zhí rú jìn shī, shī tuì, jūn yú huán. xīn chǒu, hú yǎn jí qín jìn zhī dài fū méng yú huán. rén yín, gōng zǐ rù yú jìn shī. bǐng wǔ, rù yú qǔ wò. dīng wèi, cháo yú wǔ gōng. wù shēn, shǐ shā huái gōng yú gāo liáng. bù shū, yì bù gào yě.
二十四年春，王正月，秦伯纳之。不书，不告入也。及河，子犯以璧授公子曰：“臣负羁绁从君巡于天下，臣之罪甚多矣。臣犹知之，而况君乎。请由此亡。”公子曰：“所不与舅氏同心者，有如白水。”投其璧于河。济河，围令狐，入桑泉，取臼衰。二月甲午，晋师军于庐柳。秦伯使公子絷如晋师，师退，军于郇。辛丑，狐偃及秦、晋之大夫盟于郇。壬寅，公子入于晋师。丙午，入于曲沃。丁未，朝于武宫。戊申，使杀怀公于高梁。不书，亦不告也。

lǚ xì wèi bī, jiāng fén gōng gōng ér shì jìn hóu. sì rén pī qǐng jiàn, gōng shǐ ràng zhī, qiě cí yān. yuē:" pú chéng zhī yì, jūn mìng yī xiǔ, nǚ jí zhì. qí hòu yú cóng dí jūn yǐ tián wèi bīn, nǚ wèi huì gōng lái qiú shā yú, mìng nǚ sān sù, nǚ zhōng sù zhì. suī yǒu jūn mìng, hé qí sù yě. fū qū yóu zài, nǚ qí xíng hū." duì yuē:" chén wèi jūn zhī rù yě, qí zhī zhī yǐ. ruò yóu wèi yě, yòu jiāng jí nán. jūn mìng wú èr, gǔ zhī zhì yě. chú jūn zhī è, wéi lì shì shì, pú rén dí rén, yú hé yǒu yān. jīn jūn jí wèi, qí wú pú dí hū? qí huán gōng zhì shè gōu ér shǐ guǎn zhòng xiāng, jūn ruò yì zhī, hé rǔ mìng yān? xíng zhě shén zhòng, qǐ wéi xíng chén." gōng jiàn zhī, yǐ nán gào. sān yuè, jìn hóu qián huì qín bó yú wáng chéng. jǐ chǒu huì, gōng gōng huǒ, xiá shēng xì ruì bù huò gōng, nǎi rú hé shàng, qín bó yòu ér shā zhī. jìn hóu nì fū rén yíng shì yǐ guī. qín bó sòng wèi yú jìn sān qiān rén, shí jì gāng zhī pū.
吕、郤畏偪，将焚公宫而弑晋侯。寺人披请见，公使让之，且辞焉。曰：“蒲城之役，君命一宿，女即至。其后余从狄君以田渭滨，女为惠公来求杀余，命女三宿，女中宿至。虽有君命，何其速也。夫袪犹在，女其行乎。”对曰：“臣谓君之入也，其知之矣。若犹未也，又将及难。君命无二，古之制也。除君之恶，唯力是视，蒲人、狄人，余何有焉。今君即位，其无蒲、狄乎？齐桓公置射鉤而使管仲相，君若易之，何辱命焉？行者甚众，岂唯刑臣。”公见之，以难告。三月，晋侯潜会秦伯于王城。己丑晦，公宫火，瑕甥、郤芮不获公，乃如河上，秦伯诱而杀之。晋侯逆夫人嬴氏以归。秦伯送卫于晋三千人，实纪纲之仆。

chū, jìn hóu zhī shù tóu xū, shǒu cáng zhě yě. qí chū yě, qiè cáng yǐ táo, jǐn yòng yǐ qiú nà zhī. jí rù, qiú jiàn, gōng cí yān yǐ mù. wèi pú rén yuē:" mù zé xīn fù, xīn fù zé tú fǎn, yí wú bù dé jiàn yě. jū zhě wèi shè jì zhī shǒu, xíng zhě wèi jī chā tú zhī pū, qí yì kě yě, hé bì zuì jū zhě? guó jūn ér chóu pǐ fū, jù zhě shén zhòng yǐ." pú rén yǐ gào, gōng jù jiàn zhī.
初，晋侯之竖头须，守藏者也。其出也，窃藏以逃，尽用以求纳之。及入，求见，公辞焉以沐。谓仆人曰：“沐则心覆，心覆则图反，宜吾不得见也。居者为社稷之守，行者为羁[插图]之仆，其亦可也，何必罪居者？国君而仇匹夫，惧者甚众矣。”仆人以告，公遽见之。

dí rén guī jì kuí yú jìn ér qǐng qí èr zi. wén gōng qī zhào shuāi, shēng yuán tóng píng kuò lóu yīng. zhào jī qǐng nì dùn yǔ qí mǔ, zi yú cí. jī yuē:" dé chǒng ér wàng jiù, hé yǐ shǐ rén? bì nì zhī." gù qǐng, xǔ zhī, lái, yǐ dùn wèi cái, gù qǐng yú gōng yǐ wéi dí zǐ, ér shǐ qí sān zi xià zhī, yǐ shū kuí wèi nèi zǐ ér jǐ xià zhī.
狄人归季隗于晋而请其二子。文公妻赵衰，生原同、屏括、楼婴。赵姬请逆盾与其母，子馀辞。姬曰：“得宠而忘旧，何以使人？必逆之。”固请，许之，来，以盾为才，固请于公以为嫡子，而使其三子下之，以叔隗为内子而己下之。

jìn hóu shǎng cóng wáng zhě, jiè zhī tuī bù yán lù, lù yì fú jí. tuī yuē:" xiàn gōng zhī zǐ jiǔ rén, wéi jūn zài yǐ. huì huái wú qīn, wài nèi qì zhī. tiān wèi jué jìn, bì jiāng yǒu zhǔ. zhǔ jìn sì zhě, fēi jūn ér shuí. tiān shí zhì zhī, ér èr sān zi yǐ wéi jǐ lì, bù yì wū hū? qiè rén zhī cái, yóu wèi zhī dào, kuàng tān tiān zhī gōng, yǐ wéi jǐ lì hū? xià yì qí zuì, shàng shǎng qí jiān, shàng xià xiāng méng, nán yǔ chù yǐ!" qí mǔ yuē:" hé yì qiú zhī, yǐ sǐ shuí duì?" duì yuē:" yóu ér xiào zhī, zuì yòu shén yān, qiě chū yuàn yán, bù shí qí shí." qí mǔ yuē:" yì shǐ zhī zhī ruò hé?" duì yuē:" yán, shēn zhī wén yě, shēn jiāng yǐn, yān yòng wén zhī? shì qiú xiǎn yě." qí mǔ yuē:" néng rú shì hū? yǔ nǚ xié yǐn." suì yǐn ér sǐ. jìn hóu qiú zhī, bù huò, yǐ mián shàng wèi zhī tián, yuē:" yǐ zhì wú guò, qiě jīng shàn rén."
晋侯赏从亡者，介之推不言禄，禄亦弗及。推曰：“献公之子九人，唯君在矣。惠、怀无亲，外内弃之。天未绝晋，必将有主。主晋祀者，非君而谁。天实置之，而二三子以为己力，不亦诬乎？窃人之财，犹谓之盗，况贪天之功，以为己力乎？下义其罪，上赏其奸，上下相蒙，难与处矣！”其母曰：“盍亦求之，以死谁怼？”对曰：“尤而效之，罪又甚焉，且出怨言，不食其食。”其母曰：“亦使知之若何？”对曰：“言，身之文也，身将隐，焉用文之？是求显也。”其母曰：“能如是乎？与女偕隐。”遂隐而死。晋侯求之，不获，以绵上为之田，曰：“以志吾过，且旌善人。”

zhèng zhī rù huá yě, huá rén tīng mìng. shī hái, yòu jí wèi. zhèng gōng zǐ shì xiè dǔ yú mí shuài shī fá huá. wáng shǐ bó fú yóu sūn bó rú zhèng qǐng méng. zhèng bó yuàn huì wáng zhī rù ér bù yǔ lì gōng jué yě, yòu yuàn xiāng wáng zhī yǔ wèi huá yě, gù bù tīng wáng mìng ér zhí èr zi. wáng nù, jiāng yǐ dí fá zhèng. fù chén jiàn yuē:" bù kě. chén wén zhī, dà shàng yǐ dé fǔ mín, qí cì qīn qīn yǐ xiāng jí yě. xī zhōu gōng diào èr shū zhī bù xián, gù fēng jiàn qīn qī yǐ fān píng zhōu. guǎn cài chéng huò, lǔ wèi máo dān, gào yōng cáo téng, bì yuán fēng huán, wén zhī zhāo yě. yú jìn yīng hán, wǔ zhī mù yě. fán jiǎng xíng máo zuò jì, zhōu gōng zhī yìn yě. zhào mù gōng sī zhōu dé zhī bù lèi, gù jiū hé zōng zú yú chéng zhōu ér zuò shī yuē:' cháng dì zhī huá, è bù, fán jīn zhī rén, mò rú xiōng dì.' qí sì zhāng yuē:' xiōng dì xì yú qiáng, wài yù qí wǔ.' rú shì zé xiōng dì suī yǒu xiǎo fèn, bù fèi yì qīn. jīn tiān zǐ bù rěn xiǎo fèn yǐ qì zhèng qīn, qí ruò zhī hé? yōng xūn qīn qīn, nì jìn zūn xián, dé zhī dà zhě yě. jí lóng cóng mèi, yǔ wán yòng yín, jiān zhī dà zhě yě. qì dé chóng jiān, huò zhī dà zhě yě. zhèng yǒu píng huì zhī xūn, yòu yǒu lì xuān zhī qīn, qì bì chǒng ér yòng sān liáng, yú zhū jī wèi jìn. sì dé jù yǐ. ěr bù tīng wǔ shēng zhī hé wèi lóng, mù bù bié wǔ sè zhī zhāng wèi mèi, xīn bù zé dé yì zhī jīng wèi wán, kǒu bù dào zhōng xìn zhī yán wèi yín, dí jiē zé zhī, sì jiān jù yǐ. zhōu zhī yǒu yì dé yě, yóu yuē' mò rú xiōng dì', gù fēng jiàn zhī. qí huái róu tiān xià yě, yóu jù yǒu wài wǔ, gǎn yù wǔ zhě mò rú qīn qīn, gù yǐ qīn píng zhōu. zhào mù gōng yì yún. jīn zhōu dé jì shuāi, yú shì hū yòu yú zhōu zhào yǐ cóng zhū jiān, wú nǎi bù kě hū? mín wèi wàng huò, wáng yòu xìng zhī, qí ruò wén wǔ hé?" wáng fú tīng, shǐ tuí shū táo zi chū dí shī.
郑之入滑也，滑人听命。师还，又即卫。郑公子士洩、堵俞弥帅师伐滑。王使伯服、游孙伯如郑请盟。郑伯怨惠王之入而不与厉公爵也，又怨襄王之与卫、滑也，故不听王命而执二子。王怒，将以狄伐郑。富辰谏曰：“不可。臣闻之，大上以德抚民，其次亲亲以相及也。昔周公吊二叔之不咸，故封建亲戚以蕃屏周。管蔡郕霍，鲁卫毛耼，郜雍曹滕，毕原酆郇，文之昭也。邘晋应韩，武之穆也。凡蒋邢茅胙祭，周公之胤也。召穆公思周德之不类，故纠合宗族于成周而作诗曰：‘常棣之华，鄂不，凡今之人，莫如兄弟。’其四章曰：‘兄弟阋于墙，外御其侮。’如是则兄弟虽有小忿，不废懿亲。今天子不忍小忿以弃郑亲，其若之何？庸勋亲亲，暱近尊贤，德之大者也。即聋从昧，与顽用嚚，奸之大者也。弃德崇奸，祸之大者也。郑有平、惠之勋，又有厉、宣之亲，弃嬖宠而用三良，于诸姬为近。四德具矣。耳不听五声之和为聋，目不别五色之章为昧，心不则德义之经为顽，口不道忠信之言为嚚，狄皆则之，四奸具矣。周之有懿德也，犹曰‘莫如兄弟’，故封建之。其怀柔天下也，犹惧有外侮，扞御侮者莫如亲亲，故以亲屏周。召穆公亦云。今周德既衰，于是乎又渝周、召以从诸奸，无乃不可乎？民未忘祸，王又兴之，其若文、武何？”王弗听，使颓叔、桃子出狄师。

xià, dí fá zhèng, qǔ lì. wáng dé dí rén, jiāng yǐ qí nǚ wèi hòu. fù chén jiàn yuē:" bù kě. chén wén zhī yuē:' bào zhě juàn yǐ, shī zhě wèi yàn.' dí gù tān lán, wáng yòu qǐ zhī, nǚ dé wú jí, fù yuàn wú zhōng, dí bì wéi huàn." wáng yòu fú tīng.
夏，狄伐郑，取栎。王德狄人，将以其女为后。富辰谏曰：“不可。臣闻之曰：‘报者倦矣，施者未厌。’狄固贪惏，王又启之，女德无极，妇怨无终，狄必为患。”王又弗听。

chū, gān zhāo gōng yǒu chǒng yú huì hòu, huì hòu jiāng lì zhī, wèi jí ér zú. zhāo gōng bēn qí, wáng fù zhī. yòu tōng yú kuí shì. wáng tì kuí shì, tuí shū táo zǐ yuē:" wǒ shí shǐ dí, dí qí yuàn wǒ." suì fèng dà shū, yǐ dí shī gōng wáng. wáng yù shì jiāng yù zhī. wáng yuē:" xiān hòu qí wèi wǒ hé? níng shǐ zhū hóu tú zhī." wáng suì chū. jí kǎn kǎn, guó rén nà zhī.
初，甘昭公有宠于惠后，惠后将立之，未及而卒。昭公奔齐，王复之。又通于隗氏。王替隗氏，颓叔、桃子曰：“我实使狄，狄其怨我。”遂奉大叔，以狄师攻王。王御士将御之。王曰：“先后其谓我何？宁使诸侯图之。”王遂出。及坎欿，国人纳之。

qiū, tuí shū táo zi fèng dà shū, yǐ dí shī fá zhōu, dà bài zhōu shī, huò zhōu gōng jì fù yuán bó máo bó fù chén. wáng chū shì zhèng, chǔ yú fàn. dà shū yǐ kuí shì jū yú wēn.
秋，颓叔、桃子奉大叔，以狄师伐周，大败周师，获周公忌父、原伯、毛伯、富辰。王出適郑，处于氾。大叔以隗氏居于温。

zhèng zi huá zhī dì zǐ zāng chū bēn sòng, hǎo jù yù guān. zhèng bó wén ér è zhī, shǐ dào yòu zhī. bā yuè, dào shā zhī yú chén sòng zhī jiān. jūn zǐ yuē:" fú zhī bù zhōng, shēn zhī zāi yě. shī yuē:' bǐ jǐ zhī zǐ, bù chēng qí fú.' zi zāng zhī fú, bù chēng yě fū. shī yuē,' zì yí yī qī', qí zi zāng zhī wèi yǐ. xià shū yuē,' dì píng tiān chéng', chēng yě."
郑子华之弟子臧出奔宋，好聚鹬冠。郑伯闻而恶之，使盗诱之。八月，盗杀之于陈、宋之间。君子曰：“服之不衷，身之灾也。《诗》曰：‘彼己之子，不称其服。’子臧之服，不称也夫。《诗》曰，‘自诒伊慼’，其子臧之谓矣。《夏书》曰，‘地平天成’，称也。”

sòng jí chǔ píng. sòng chéng gōng rú chǔ, hái, rù yú zhèng. zhèng bó jiāng xiǎng zhī, wèn lǐ yú huáng wǔ zi. duì yuē:" sòng, xiān dài zhī hòu yě, yú zhōu wèi kè, tiān zǐ yǒu shì fán yān, yǒu sàng bài yān, fēng hòu kě yě." zhèng bó cóng zhī, xiǎng sòng gōng yǒu jiā, lǐ yě.
宋及楚平。宋成公如楚，还，入于郑。郑伯将享之，问礼于皇武子。对曰：“宋，先代之后也，于周为客，天子有事膰焉，有丧拜焉，丰厚可也。”郑伯从之，享宋公有加，礼也。

dōng, wáng shǐ lái gào nán yuē:" bù gǔ bù dé, dé zuì yú mǔ dì zhī chǒng zi dài, bǐ zài zhèng dì fàn, gǎn gào shū fù." zāng wén zhòng duì yuē:" tiān zǐ méng chén yú wài, gǎn bù bēn wèn guān shǒu." wáng shǐ jiǎn shī fù gào yú jìn, shǐ zuǒ yān fù gào yú qín. tiān zǐ wú chū, shū yuē" tiān wáng chū jū yú zhèng", pì mǔ dì zhī nán yě. tiān zǐ xiōng fú jiàng míng, lǐ yě. zhèng bó yǔ kǒng jiāng chú shí jiǎ fù hóu xuān duō xǐng shì guān jù yú fàn, ér hòu tīng qí sī zhèng, lǐ yě.
冬，王使来告难曰：“不穀不德，得罪于母弟之宠子带，鄙在郑地氾，敢告叔父。”臧文仲对曰：“天子蒙尘于外，敢不奔问官守。”王使简师父告于晋，使左鄢父告于秦。天子无出，书曰“天王出居于郑”，辟母弟之难也。天子凶服降名，礼也。郑伯与孔将鉏、石甲父、侯宣多省视官具于氾，而后听其私政，礼也。

wèi rén jiāng fá xíng, lǐ zhì yuē:" bù dé qí shǒu, guó bù kě de yě. wǒ qǐng kūn dì shì yān." nǎi wǎng, dé shì.
卫人将伐邢，礼至曰：“不得其守，国不可得也。我请昆弟仕焉。”乃往，得仕。