jīng
【经】
sān shí yǒu sān nián chūn, wáng èr yuè, qín rén rù huá.
三十有三年春,王二月,秦人入滑。
qí hóu shǐ guó guī fù lái pìn.
齐侯使国归父来聘。
xià sì yuè xīn sì, jìn rén jí jiāng róng bài qín shī yú xiáo.
夏四月辛巳,晋人及姜戎败秦师于殽。
guǐ sì, zàng jìn wén gōng.
癸巳,葬晋文公。
dí qīn qí.
狄侵齐。
gōng fá zhū, qǔ zī lóu.
公伐邾,取訾娄。
qiū, gōng zǐ suì shuài shī fá zhū.
秋,公子遂帅师伐邾。
jìn rén bài dí yú jī.
晋人败狄于箕。
dōng shí yuè, gōng rú qí. shí yǒu èr yuè, gōng zhì zì qí. yǐ sì, gōng hōng yú xiǎo qǐn.
冬十月,公如齐。十有二月,公至自齐。乙巳,公薨于小寝。
yǔn shuāng bù shā cǎo, lǐ méi shí.
陨霜不杀草,李、梅实。
jìn rén chén rén zhèng rén fá xǔ.
晋人、陈人、郑人伐许。
chuán
【传】
sān shí sān nián chūn, qín shī guò zhōu běi mén, zuǒ yòu miǎn zhòu ér xià. chāo chéng zhě sān bǎi chéng. wáng sūn mǎn shàng yòu, guān zhī, yán yú wáng yuē:" qín shī qīng ér wú lǐ, bì bài. qīng zé guǎ móu, wú lǐ zé tuō. rù xiǎn ér tuō, yòu bù néng móu, néng wú bài hū?" jí huá, zhèng shāng rén xián gāo jiāng shì yú zhōu, yù zhī. yǐ chéng wéi xiān niú shí èr kào shī, yuē:" guǎ jūn wén wú zǐ jiāng bù shī chū yú bì yì, gǎn kào cóng zhě. bù tiǎn bì yì, wèi cóng zhě zhī yān, jū zé jù yī rì zhī jī, xíng zé bèi yī xī zhī wèi." qiě shǐ jù gào yú zhèng. zhèng mù gōng shǐ shì kè guǎn, zé shù zài lì bīng mò mǎ yǐ. shǐ huáng wǔ zi cí yān, yuē:" wú zi yān jiǔ yú bì yì, wéi shì pú zī xì qiān jié yǐ. wèi wú zi zhī jiāng xíng yě, zhèng zhī yǒu yuán pǔ, yóu qín zhī yǒu jù yòu yě. wú zi qǔ qí mí lù yǐ xián bì yì, ruò hé?" qǐ zi bēn qí, féng sūn yáng sūn bēn sòng. mèng míng yuē:" zhèng yǒu bèi yǐ, bù kě jì yě. gōng zhī bù kè, wéi zhī bù jì, wú qí hái yě." miè huá ér hái.
三十三年春,秦师过周北门,左右免胄而下。超乘者三百乘。王孙满尚幼,观之,言于王曰:“秦师轻而无礼,必败。轻则寡谋,无礼则脱。入险而脱,又不能谋,能无败乎?”及滑,郑商人弦高将市于周,遇之。以乘韦先牛十二犒师,曰:“寡君闻吾子将步师出于敝邑,敢犒从者。不腆敝邑,为从者之淹,居则具一日之积,行则备一夕之卫。”且使遽告于郑。郑穆公使视客馆,则束载、厉兵、秣马矣。使皇武子辞焉,曰:“吾子淹久于敝邑,唯是脯资饩牵竭矣。为吾子之将行也,郑之有原圃,犹秦之有具囿也。吾子取其麋鹿以閒敝邑,若何?”杞子奔齐,逢孙、扬孙奔宋。孟明曰:“郑有备矣,不可冀也。攻之不克,围之不继,吾其还也。”灭滑而还。
qí guó zhuāng zi lái pìn, zì jiāo láo zhì yú zèng huì, lǐ chéng ér jiā zhī yǐ mǐn. zāng wén zhòng yán yú gōng yuē:" guó zǐ wéi zhèng, qí yóu yǒu lǐ, jūn qí cháo yān. chén wén zhī, fú yú yǒu lǐ, shè jì zhī wèi yě."
齐国庄子来聘,自郊劳至于赠贿,礼成而加之以敏。臧文仲言于公曰:“国子为政,齐犹有礼,君其朝焉。臣闻之,服于有礼,社稷之卫也。”
jìn yuán zhěn yuē:" qín wéi jiǎn shū ér yǐ tān qín mín, tiān fèng wǒ yě. fèng bù kě shī, dí bù kě zòng. zòng dí huàn shēng, wéi tiān bù xiáng. bì fá qín shī." luán zhī yuē:" wèi bào qín shī ér fá qí shī, qí wèi sǐ jūn hū." xiān zhěn yuē:" qín bù āi wú sàng ér fá wú tóng xìng, qín zé wú lǐ, hé shī zhī wèi? wú wén zhī, yī rì zòng dí, shù shì zhī huàn yě. móu jí zǐ sūn, kě wèi sǐ jūn hū?" suì fā mìng, jù xìng jiāng róng. zǐ mò shuāi dié, liáng hóng yù róng, lái jū wèi yòu.
晋原轸曰:“秦违蹇叔而以贪勤民,天奉我也。奉不可失,敌不可纵。纵敌患生,违天不祥。必伐秦师。”栾枝曰:“未报秦施而伐其师,其为死君乎。”先轸曰:“秦不哀吾丧而伐吾同姓,秦则无礼,何施之为?吾闻之,一日纵敌,数世之患也。谋及子孙,可谓死君乎?”遂发命,遽兴姜戎。子墨衰绖,梁弘御戎,莱驹为右。
xià sì yuè xīn sì, bài qín shī yú xiáo, huò bǎi lǐ mèng míng shì xī qǐ shù bái yǐ bǐng yǐ guī. suì mò yǐ zàng wén gōng. jìn yú shì shǐ mò.
夏四月辛巳,败秦师于殽,获百里孟明视、西乞术、白乙丙以归。遂墨以葬文公。晋于是始墨。
wén yíng qǐng sān shuài, yuē:" bǐ shí gòu wú èr jūn, guǎ jūn ruò dé ér shí zhī, bù yàn, jūn hé rǔ tǎo yān! shǐ guī jiù lù yú qín, yǐ chěng guǎ jūn zhī zhì, ruò hé?" gōng xǔ zhī. xiān zhěn cháo, wèn qín qiú. gōng yuē:" fū rén qǐng zhī, wú shě zhī yǐ." xiān zhěn nù yuē:" wǔ fū lì ér jū zhū yuán, fù rén zàn ér miǎn zhū guó. duò jūn shí ér zhǎng kòu chóu, wáng wú rì yǐ." bù gù ér tuò. gōng shǐ yáng chù fù zhuī zhī, jí zhū hé, zé zài zhōu zhōng yǐ. shì zuǒ cān, yǐ gōng mìng zèng mèng míng. mèng míng qǐ shǒu yuē:" jūn zhī huì, bù yǐ lèi chén xìn gǔ, shǐ guī jiù lù yú qín, guǎ jūn zhī yǐ wéi lù, sǐ qiě bù xiǔ ruò cóng jūn huì ér miǎn zhī, sān nián jiāng bài jūn cì."
文嬴请三帅,曰:“彼实构吾二君,寡君若得而食之,不厌,君何辱讨焉!使归就戮于秦,以逞寡君之志,若何?”公许之。先轸朝,问秦囚。公曰:“夫人请之,吾舍之矣。”先轸怒曰:“武夫力而拘诸原,妇人暂而免诸国。堕军实而长寇仇,亡无日矣。”不顾而唾。公使阳处父追之,及诸河,则在舟中矣。释左骖,以公命赠孟明。孟明稽首曰:“君之惠,不以累臣衅鼓,使归就戮于秦,寡君之以为戮,死且不朽若从君惠而免之,三年将拜君赐。”
qín bó sù fú jiāo cì, xiāng shī ér kū yuē:" gū wéi jiǎn shū yǐ rǔ èr sān zi, gū zhī zuì yě. bù tì mèng míng, gū zhī guò yě. dài fū hé zuì? qiě wú bù yǐ yī shěng yǎn dà dé."
秦伯素服郊次,乡师而哭曰:“孤违蹇叔以辱二三子,孤之罪也。不替孟明,孤之过也。大夫何罪?且吾不以一眚掩大德。”
dí qīn qí, yīn jìn sàng yě.
狄侵齐,因晋丧也。
gōng fá zhū, qǔ zī lóu, yǐ bào shēng xíng zhī yì. zhū rén bù shè bèi, qiū, xiāng zhòng fù fá zhū.
公伐邾,取訾娄,以报升陉之役。邾人不设备,秋,襄仲复伐邾。
dí fá jìn, jí jī. bā yuè wù zǐ, jìn hóu bài dí yú jī. xì quē huò bái dí zi. xiān zhěn yuē:" pǐ fū chěng zhì yú jūn ér wú tǎo, gǎn bù zì tǎo hū?" miǎn zhòu rù dí shī, sǐ yān. dí rén guī qí yuán, miàn rú shēng.
狄伐晋,及箕。八月戊子,晋侯败狄于箕。郤缺获白狄子。先轸曰:“匹夫逞志于君而无讨,敢不自讨乎?”免胄入狄师,死焉。狄人归其元,面如生。
chū, jiù jì shǐ guò jì, jiàn jì quē nòu, qí qī yè zhī. jìng, xiāng dài rú bīn. yǔ zhī guī, yán zhū wén gōng yuē:" jìng, dé zhī jù yě. néng jìng bì yǒu dé, dé yǐ zhì mín, jūn qǐng yòng zhī. chén wén zhī, chū mén rú bīn, chéng shì rú jì, rén zhī zé yě." gōng yuē:" qí fù yǒu zuì, kě hū?" duì yuē:" shùn zhī zuì yě jí gǔn, qí jǔ yě xìng yǔ. guǎn jìng zhòng, huán zhī zéi yě, shí xiàng yǐ jì. kāng gào yuē:' fù bù cí, zi bù zhī, xiōng bù yǒu, dì bù gòng, bù xiāng jí yě.' shī yuē:' cǎi fēng cǎi fēi, wú yǐ xià tǐ.' jūn qǔ jié yān kě yě." wén gōng yǐ wéi xià jūn dài fū. fǎn zì jī, xiāng gōng yǐ sān mìng mìng xiān qiě jū jiāng zhōng jūn, yǐ zài mìng mìng xiān máo zhī xiàn shǎng xū chén yuē:" jǔ xì quē, zi zhī gōng yě." yǐ yī mìng mìng xì quē wèi qīng, fù yǔ zhī jì, yì wèi yǒu jūn xíng.
初,臼季使过冀,见冀缺耨,其妻馌之。敬,相待如宾。与之归,言诸文公曰:“敬,德之聚也。能敬必有德,德以治民,君请用之。臣闻之,出门如宾,承事如祭,仁之则也。”公曰:“其父有罪,可乎?”对曰:“舜之罪也殛鲧,其举也兴禹。管敬仲,桓之贼也,实相以济。《康诰》曰:‘父不慈,子不祗,兄不友,弟不共,不相及也。’《诗》曰:‘采葑采菲,无以下体。’君取节焉可也。”文公以为下军大夫。反自箕,襄公以三命命先且居将中军,以再命命先茅之县赏胥臣曰:“举郤缺,子之功也。”以一命命郤缺为卿,复与之冀,亦未有军行。
dōng, gōng rú qí, cháo, qiě diào yǒu dí shī yě. fǎn, hōng yú xiǎo qǐn, jí ān yě.
冬,公如齐,朝,且吊有狄师也。反,薨于小寝,即安也。
jìn chén zhèng fá xǔ, tǎo qí èr yú chǔ yě. chǔ lìng yǐn zi shàng qīn chén cài. chén cài chéng, suì fá zhèng, jiāng nà gōng zǐ xiá, mén yú jú zhì zhī mén. xiá fù yú zhōu shì zhī wāng. wài pū kūn tún qín zhī yǐ xiàn. wén fū rén liǎn ér zàng zhī kuài chéng zhī xià.
晋、陈、郑伐许,讨其贰于楚也。楚令尹子上侵陈、蔡。陈、蔡成,遂伐郑,将纳公子瑕,门于桔柣之门。瑕覆于周氏之汪。外仆髠屯禽之以献。文夫人敛而葬之郐城之下。
jìn yáng chù fù qīn cài, chǔ zi shàng jiù zhī, yǔ jìn shī jiā zhī ér jūn. yáng zǐ huàn zhī, shǐ wèi zi shàng yuē:" wú wén zhī, wén bù fàn shùn, wǔ bù wéi dí. zi ruò yù zhàn, zé wú tuì shě, zi jì ér chén, chí sù wéi mìng, bù rán shū wǒ. lǎo shī fèi cái, yì wú yì yě." nǎi jià yǐ dài. zi shàng yù shè, dà sūn bó yuē:" bù kě. jìn rén wú xìn, bàn shè ér báo wǒ, huǐ bài hé jí, bù rú shū zhī." nǎi tuì shě. yáng zǐ xuān yán yuē:" chǔ shī dùn yǐ." suì guī. chǔ shī yì guī. dà zi shāng chén zèn zi shàng yuē:" shòu jìn lù ér pì zhī, chǔ zhī chǐ yě, zuì mò dà yān." wáng shā zi shàng.
晋阳处父侵蔡,楚子上救之,与晋师夹泜而军。阳子患之,使谓子上曰:“吾闻之,文不犯顺,武不违敌。子若欲战,则吾退舍,子济而陈,迟速唯命,不然纾我。老师费财,亦无益也。”乃驾以待。子上欲涉,大孙伯曰:“不可。晋人无信,半涉而薄我,悔败何及,不如纾之。”乃退舍。阳子宣言曰:“楚师遁矣。”遂归。楚师亦归。大子商臣谮子上曰:“受晋赂而辟之,楚之耻也,罪莫大焉。”王杀子上。
zàng xī gōng huǎn, zuò zhǔ, fēi lǐ yě. fán jūn hōng zú kū ér fù, fù ér zuò zhǔ, tè sì yú zhǔ, zhēng cháng dì yú miào.
葬僖公缓,作主,非礼也。凡君薨卒哭而祔,祔而作主,特祀于主,烝尝禘于庙。