wǒ běn hú nán rén, chàng zuò hú nán gē
我本湖南人,唱作湖南歌。
hú nán shào nián hǎo shēn shǒu, shí wēi què nài hú nán hé? hú nán zì gǔ chēng shān guó, lián shān jī cuì hé chóng dié
湖南少年好身手,時危卻奈湖南何?湖南自古稱山國,連山積翠何重疊。
wǔ lǐng héng yún yī piàn qīng, héng shān jī xuě zhōng nián bái
五嶺橫雲一片青,衡山積雪終年白。
yuán xiāng liǎng shuǐ qīng qiě qiǎn, lín huā jiā àn tān shēng jī
沅湘兩水清且淺,林花夾岸灘聲激。
dòng tíng hào miǎo tōng cháng jiāng, chūn lái shuǐ zhǎng lián tiān bì
洞庭浩渺通長江,春來水漲連天碧。
tiān shēng shuǐ zhàn kūn míng zhǎo, xī wú jūn jiàn xiāng chōng jī
天生水戰昆明沼,惜無軍艦相衝擊。
běi zhǔ shāng xīn èr nǚ tí, hú biān bān zhú lèi hén zī
北渚傷心二女啼,湖邊斑竹淚痕滋。
bù bēi dāng rì cāng wú sǐ, wèi kū jiāng lái mín zhǔ xī
不悲當日蒼梧死,為哭將來民主稀。
kōng jiāng yī piàn jūn shān shí, liú zuò qiān nián jì niàn bēi
空將一片君山石,留作千年紀念碑。
hòu yǒu líng jūn zāo fàng zhú, céng xiàng jiāng tán zàng yú fù
後有靈均遭放逐,曾向江潭葬魚腹。
shì jiè xiāng zhēng guó yǐ wēi, guó mín cháng zuì rén kōng kū
世界相爭國已危,國民長醉人空哭。
sòng yù zhāo hún kōng yǐ yǐ, jiǎ shēng zuò diào hái xiāng dú
宋玉招魂空已矣,賈生作吊還相瀆。
wáng guó yóu hún hé chǔ guī, gù dū juān qù jiāng shuí shǔ? ài guó xīn cháng shēn yǐ sǐ, mì luó liú shuǐ zhǎng wū yè
亡國遊魂何處歸,故都捐去將誰屬?愛國心長身已死,汨羅流水長嗚咽。
dāng shí yuán niǎo xué āi yín, zhì jīn yè bàn tí kōng gǔ
當時猿鳥學哀吟,至今夜半啼空谷。
cǐ hòu yōu yōu qiū fù chūn, hú nán lì shǐ suì wú rén
此後悠悠秋復春,湖南歷史遂無人。
zhōng jiān lián xī chàng zhé xué, yìn dù wén míng xiāng jiē chù
中間濂溪倡哲學,印度文明相接觸。
xīn xìng tú kāi dào xué mén, kōng tán wèi jiù jīn yuán rǔ
心性徒開道學門,空談未救金元辱。
wéi yǒu chuán shān yī piàn xīn, āi háo pú fú xiàng kōng lín
惟有船山一片心,哀號匍匐向空林。
lín zhōng tòng kū bēi yí zú, lín wài shā rén wén xuè xīng
林中痛哭悲遺族,林外殺人聞血腥。
liú zī wàn gǔ shāng xīn shì, shuō yǔ hú nán zǐ dì tīng
留茲萬古傷心事,說與湖南子弟聽。
yú jīn shì jiè fān qián àn, xiāng jūn jiàng xiàng zāo hē shàn
於今世界翻前案,湘軍將相遭訶訕。
wèi bǐ dāng nián qǐ yì shī, bù zhù tóng bāo zhù hú mǎn
謂彼當年起義師,不助同胞助胡滿。
duó dì gōng chéng shí yú zài, jìng kàn jié jú hé qí huàn
奪地攻城十餘載,竟看結局何奇幻。
cháng máo sǐ jǐn biàn fā liú, mǎn zhōu líng dǐng biàn xiāng zhōu
長毛死盡辮髮留,滿洲翎頂遍湘州。
pěng zī bǎi wàn tóng bāo xuè, xiàn yǔ jīn shí yìn dù qiú
捧茲百萬同胞血,獻與今時印度酋。
yīng shī é jiù fāng zhēng yuè, mǎn hàn wèn tí yòu tiǎo bō
英獅俄鷲方爭躍,滿漢問題又挑撥。
wài yōu nèi huàn wú yǐ shí, huò gēn tuī shì xiāng rén zuò
外憂內患無已時,禍根推是湘人作。
wǒ wén cǐ shì xīn cǎn jiāo, nǎn yán wú yǔ xiè tóng bāo
我聞此事心慘焦,赧顏無語謝同胞。
hái jiāng yī duàn tóng xiāng huà, shuō yǔ xiāng rén yī jiě cháo
還將一段同鄉話,說與湘人一解嘲。
hóng yáng dāng rì jù qún shǎo, tiān fù tiān xiōng jiǎ xī hào
洪、楊當日聚群少,天父天兄假西號。
hú nán pái wài xìng zuì qiáng, céng hóu yǐ cǐ xiāng hū zhào
湖南排外性最強,曾侯以此相呼召。
jǐn mù mín jiān xiá shào nián, shì jiǎn yāo mín píng xī jiào
盡募民間俠少年,誓翦妖民屏西教。
bàng yù xiāng chí yú mín lì, xiāng yuè fēn zhēng mǎn rén xiào
蚌鷸相持漁民利,湘粵紛爭滿人笑。
yuè wù yē sū xiāng wù kǒng, cǐ zhōng qū zhí shuí néng xiào? yī zì xī chuán xiàng dōng shǐ, mín jiào xiāng chóu cóng cǐ qǐ
粵誤耶穌湘誤孔,此中曲直誰能校?一自西船向東駛,民教相仇從此起。
cǐ hòu fēn yún shù shí chūn, gē tǔ péi jīn cháng zuò cǐ
此後紛紜數十春,割土賠金常坐此。
běi dì zhōng zhāo bā guó bīng, jīn chéng zuò bèi lián jūn huǐ
北地終招八國兵,金城坐被聯軍毀。
quán mín sī xiǎng yī zhāo xī, yòu huàn nú yán shì yáng guǐ
拳民思想一朝熄,又換奴顏事洋鬼。
guó shì shāng xīn bù kě zhī, céng hóng qū zhí shuí dāng lǐ
國事傷心不可知,曾、洪曲直誰當理。
mò dào dāng nián qǐ shì shí, jìng wú yī èr kě wèi shī
莫道當年起事時,竟無一二可為師。
luó shān xiāng shú jiào bīng fǎ, shù shí mén shēng jiē zhuàng ér
羅山鄉塾教兵法,數十門生皆壯兒。
zhāo lái kuà mǎ chōng jiān zhèn, rì mù tán jīng xià jiǎng wéi
朝來跨馬沖堅陣,日暮談經下講帷。
jīn shí jiào yù guì wǔ yǒng, luó gōng cǐ yì cóng hé zhī? jiāng péng yóu xiá shí wéi ǒu, bù jiě zhōng jūn wéi jiù yǒu
今時教育貴武勇,羅公此意從何知?江、彭遊俠時惟耦,不解忠君惟救友。
yì qì cháng kàn xiá lǐ dāo, gān cháng gòng shǐ bēi zhōng jiǔ
意氣常看匣里刀,肝腸共矢杯中酒。
jiāng gōng wèi hù sǐ yǒu gǔ, dào lù sān qiān zì bēn zǒu
江公為護死友骨,道路三千自奔走。
céng hóu xī kùn nán chāng chéng, dí lěi rú yún rào qián hòu
曾侯昔困南昌城,敵壘如雲繞前後。
péng gōng qiān lǐ wǎng jiù wáng, qǐ shí gū xíng wú bàn ǒu
彭公千里往救亡,乞食孤行無伴偶。
máng xié tà rù shí chóng wéi, dà xiào qún ér fù hé yǒu! guì yáng chén gōng mù xiāo shù, xiāng xiāng wáng gōng bīng fǎn cè
芒鞋踏入十重圍,大笑群兒復何有!桂陽陳公慕囂述,湘鄉王公兵反側。
dà shì nán jiāng zhī shǒu huí, yīng xióng zú lìng tūn shēng méi
大勢難將只手回,英雄卒令吞聲沒。
gèng yǒu xiāng tán wáng xiān shēng, shào nián jī jiàn xué zòng héng
更有湘潭王先生,少年擊劍學縱橫。
yóu shuì zhū hóu chéng gē jù, dōng nán dài jiǎ wèi lián héng
遊說諸侯成割據,東南帶甲為連橫。
céng hú yù gù xián xiāng xiè, xiān shēng xiào qǐ pī yī xià
曾胡欲顧咸相謝,先生笑起披衣下。
běi rù yān jīng sù shùn jiā, zì qǐng lún chuán tàn ōu yà
北入燕京肅順家,自請輪船探歐亞。
shì biàn móu kōng fǎn xiāng zhǔ, zhuān zhù chūn qiū shuō mín zhǔ
事變謀空返湘渚,專注《春秋》說民主。
liào kāng zhū shì gèng tuī bō, xué jiè zhāng huáng shù qí gǔ
廖、康諸氏更推波,學界張皇樹旗鼓。
wū hū wú shī zhì bù píng, qiáng shōu háo jié zuò cái rén
嗚呼吾師志不平,強收豪傑作才人。
cháng yán xiāng jiāng jiē cāng fù, shǐ wǒ wén zhī zhòng fǔ yīng
常言湘將皆傖父,使我聞之重撫膺。
xū jiē wǎng shì nà kān shuō, dàn yán dāng rì tián jiān jié
吁嗟往事那堪說,但言當日田間傑。
fù xiōng zǐ dì zhēng hé gē, yì qì xiāng fú tuán tǐ jié
父兄子弟爭荷戈,義氣相扶團體結。
shuí kěn gū shēng pǐ mǎ hái, shì jiāng gòng sǐ shā chǎng xué
誰肯孤生匹馬還,誓將共死沙場穴。
yī zòu jūn gē chū hú wài, tuī fēng zhí jìn wú rén dí
一奏軍歌出湖外,推鋒直進無人敵。
shuǐ shī pēn qǐ cháng jiāng bō, lù jūn tà guò yīn shān xuě
水師噴起長江波,陸軍踏過陰山雪。
dōng xī nán běi shí yú shěng, hé fāng bù dǔ xiāng jūn zhì? yī zì qián rén xuè zhàn guī, hòu rén bù tàn wú jiā bié
東西南北十餘省,何方不睹湘軍幟?一自前人血戰歸,後人不嘆《無家別》。
chéng zhōng yī xià zhāo bīng lìng, xiāng jiān gòng dào cóng jūn yuè
城中一下招兵令,鄉間共道從軍樂。
wàn mù lián tún shù rì qí, yī cūn chuán huàn qiān fū nuò
萬幕連屯數日齊,一村傳喚千夫諾。
nóng fū shì lěi zhǐ cāo gē, dú zǐ cí qīn qù liú xiě
農夫釋耒只操戈,獨子辭親去流血。
fù sǐ wú shī ér gèng wǎng, dì hún wèi fǎn xiōng yú liè
父死無屍兒更往,弟魂未返兄逾烈。
dàn wén jià nǚ xiàng mǔ tí, bú jiàn dāng bīng yǔ qī jué
但聞嫁女向母啼,不見當兵與妻訣。
shí nián duàn xìn wú rén diào, yī dàn huán jiā shuí yǔ huà? jīn rì chū guī míng rì xíng, jīn nián wèi jì míng nián huó
十年斷信無人吊,一旦還家誰與話?今日初歸明日行,今年未計明年活。
jūn guān guī wèi zào xià yǎng, xiù cái chū zuò tán bīng kè
軍官歸為灶下養,秀才出作談兵客。
zhǐ jīn hǎi nèi shuǐ lù jūn, wú yíng wú duì wú xiāng rén
只今海內水陸軍,無營無隊無湘人。
dú cóng zhōng guó sì mín wài, jié cǐ jūn rén shè huì qún
獨從中國四民外,結此軍人社會群。
máng máng huí bù jǐ qiān lǐ, shí rén jiǔ shì xiāng rén zǐ
茫茫回部幾千里,十人九是湘人子。
zuǒ gōng zhàn shèng qí lián shān, dé cǐ hú nán zhí mín dì
左公戰勝祁連山,得此湖南殖民地。
yù fǎn jiāng lái zǔ guó hún, píng zī gǎn zhàn yīng xióng qì
欲返將來祖國魂,憑茲敢戰英雄氣。
rén shēng zhuàng lüè dāng yī huī, kūn lún cè mǎ zhān dōng xī
人生壯略當一揮,崑崙策馬瞻東西。
dōng kàn hào hào tài píng hǎi, xī wàng zhū zhōu guāng lù lí
東看浩浩太平海,西望諸洲光陸離。
yù qīng yà lù jiāng hé shuǐ, yī xǐ xī fāng bì yǎn ér
欲傾亞陸江河水,一洗西方碧眼兒。
yú jīn shì jiè wú gōng lǐ, kǒu shuō ài rén xīn lì jǐ
於今世界無公理,口說愛人心利己。
tiān yǎn kāi chéng dà jìng zhēng, qiáng quán yā dǎo zhū yáng shuǐ
天演開成大競爭,強權壓倒諸洋水。
gōng fǎ hé rú yī mén pào, gōng shāng jìn shì tú zhōng bǐ
公法何如一門炮,工商儘是圖中匕。
wài jiāo duàn zài jūn rén kǒu, nèi zhèng xiū chéng wǔ zhuāng tǐ
外交斷在軍人口,內政修成武裝體。
mín zú jīng shén hé zì shēng, rén shēn xuè ròu pīn jiāng sǐ
民族精神何自生,人身血肉拼將死。
bì xiāng ná wēng jǐn yě mán, fǔ rú wù jiě wén míng zì
畢相、拿翁盡野蠻,腐儒誤解文明字。
ōu zhōu gǔ guó sī bā dá, qiáng zhě chōng bīng ruò zhě shā
歐洲古國斯巴達,強者充兵弱者殺。
yǎ diǎn wén róu bù zú chēng, xī là zhū bāng shuí yǔ dí? qū qū xiǎo guó pǔ lǔ shì, shū hū chéng wéi dé yì zhì
雅典文柔不足稱,希臘諸邦誰與敵?區區小國普魯士,倏忽成為德意志。
ér tóng nǚ zǐ jǐn zhī bīng, yī zhàn bā lí suì chēng dì
兒童女子盡知兵,一戰巴黎遂稱帝。
nèi hé zhū shěng chéng lián bāng, wài yǔ qún xióng zhēng lǐng dì
內合諸省成聯邦,外與群雄爭領地。
zhōng guó rú jīn shì xī là, hú nán dàng zuò sī bā dá, zhōng guó jiāng wèi dé yì zhì, hú nán dàng zuò pǔ lǔ shì
中國如今是希臘,湖南當作斯巴達,中國將為德意志,湖南當作普魯士。
zhū jūn zhū jūn shèn rú cǐ, mò yán shì jí kōng liú tì
諸君諸君慎如此,莫言事急空流涕。
ruò dào zhōng huá guó guǒ wáng, chú fēi hú nán rén jǐn sǐ
若道中華國果亡,除非湖南人盡死。
jǐn zhì tóu lú bù zú tòng, sī háo quán lì rén xiū qǔ
盡擲頭顱不足痛,絲毫權利人休取。
mò wèn jiā bāng yùn duǎn cháng, dàn guān yì qì néng zhōng shǐ
莫問家邦運短長,但觀意氣能終始。
āi jí bō lán qǐ zú lùn, cí bēi yìn dù fēi wú bǐ
埃及波蘭豈足論,慈悲印度非吾比。
wǒ jiā shù shì jiē wǔ fū, zhǐ zhī bà dào bù zhī rú
我家數世皆武夫,只知霸道不知儒。
jiā rén zhàng jiàn dōng xī qù, huò sǐ huò shēng wú yī jū
家人仗劍東西去,或死或生無一居。
wǒ nián shí bā yóu jīng diān, shàng shū qǐng yǔ wō nú zhàn
我年十八游京甸,上書請與倭奴戰。
guī lái shī shì wáng xiān shēng, xué jiàn xué shū xiāng zá bàn
歸來師事王先生,學劍學書相雜半。
shí zài yōu yóu xiāng shuǐ bīn, shè táng xī pàn shì gōng gēng
十載優遊湘水濱,射堂西畔事躬耕。
lǒng tóu rì wǔ tíng chú tàn, dà zé zhōng xiāo dài jiàn xíng
隴頭日午停鋤嘆,大澤中宵帶劍行。
qiè cóng sān wǔ shào nián shuō, jīn rì zhōng guó wú zhǔ rén
竊從三五少年說,今日中國無主人。
měi sī tiān xià zhàn zhēng shì, dāng fēng yī xiào xīn zòng héng
每思天下戰爭事,當風一嘯心縱橫。
dì qiú dào lǐ píng kōng suō, tiě dào lún chuán jìng xiāng zhú
地球道里憑空縮,鐵道輪船競相逐。
wǔ zhōu sì rù bái rén náng, fù zhí zhǎng biān qū yà lù
五洲四入白人囊,復執長鞭趨亞陸。
tàn mǎ wéi yáo jiào shì zhōng, xiān fēng zhǐ kàn shāng rén fú
探馬惟搖教士鍾,先鋒只看商人服。
yóu háng diàn xiàn gōng bīng duì, gōng chǎng kuàng shān zī zhòng xù
郵航電線工兵隊,工廠礦山輜重續。
zhí cǐ dōng fāng yī bìng fū, rèn jiào shù shí jūn rén rǔ
執此東方一病夫,任教數十軍人辱。
rén xīn yǐ sǐ guó hún wáng, shì qì xiān cuī jūn shì cù
人心已死國魂亡,士氣先摧軍勢蹙。
jiù shì shuí wèi huá shèng wēng, měi yōu tóng zhǒng yī shū kōng
救世誰為華盛翁,每憂同種一書空。
qún xióng cǐ rì zhēng zhuī lù, dà dì hé nián qǐ wò lóng
群雄此日爭追鹿,大地何年起臥龍。
tiān fēng hǎi cháo hūn bái rì, chǔ gē yóu yǔ jiā shēng jí
天風海潮昏白日,楚歌猶與笳聲疾。
wéi shì tóng bāo chì xuè xiān, rǎn jiāng shí zhàng lóng qí sè
惟恃同胞赤血鮮,染將十丈龍旗色。
píng zī bǎi zhàn yīng xióng qì, xiān jiù hú nán hòu zhōng guó
憑茲百戰英雄氣,先救湖南後中國。
pò fǔ chén zhōu qī yī zhàn, qiú shēng sǐ dì chéng gū zhì
破釜沉舟期一戰,求生死地成孤擲。
zhū jūn jǐn zuò guó mín bīng, xiǎo zi dāng wèi qí xià zú
諸君盡作國民兵,小子當為旗下卒。