strong wén zōng běn jìstrong
文宗本紀
wén zōng xié tiān yì yùn zhí zhōng chuí mó mào dé zhèn wǔ shèng xiào yuān gōng duān rén kuān mǐn xiǎn huáng dì, huì yì jiāo, xuān zōng dì sì zǐ yě, mǔ xiào quán chéng huáng hòu niǔ hù lù shì, dào guāng shí yī nián liù yuè chū jiǔ rì shēng. èr shí liù nián, yòng lì chǔ jiā fǎ, shū míng jiān cáng.
文宗協天翊運執中垂謨懋德振武聖孝淵恭端仁寬敏顯皇帝,諱奕蟭,宣宗第四子也,母孝全成皇后鈕祜祿氏,道光十一年六月初九日生。二十六年,用立儲家法,書名緘藏。
sān shí nián zhēng yuè dīng wèi, xuān zōng bù yù, xuān zhào dà chén shì zhū bǐ, lì wèi huáng tài zǐ. xuān zōng bēng, jǐ wèi, shàng jí wèi, bān zhào tán ēn, yǐ míng nián wèi xián fēng yuán nián. zūn huáng guì fēi wèi xiào cí huáng guì fēi. zhuī fēng xiōng bèi lè yì wěi yì gāng yì yì wèi jùn wáng. fēng dì yì gōng qīn wáng, yì xuān chún jùn wáng, yì hé zhōng jùn wáng, yì huì fú jùn wáng. dìng gǎo sù bǎi rì, sù fú èr shí qī yuè.
三十年正月丁未,宣宗不豫,宣召大臣示硃筆,立為皇太子。宣宗崩,己未,上即位,頒詔覃恩,以明年為咸豐元年。尊皇貴妃為孝慈皇貴妃。追封兄貝勒奕緯、奕綱、奕繹為郡王。封弟奕恭親王,奕譞醇郡王,奕詥鍾郡王,奕譓孚郡王。定縞素百日,素服二十七月。
èr yuè wù chén, mìng zuǒ dōu yù shǐ bǎi suī nèi wù fǔ dà chén jī pǔ yíng jiàn chāng xī líng, wèi xiào hé huáng hòu shān líng. chū xuān zōng yí zhào, wú yōng shēng pèi shēng fù. jiāo tíng chén yì. yì shàng. zhào yuē:" xiān dì qiān ràng, suǒ bù gǎn cóng. qū tǐ xiān huái, yí dìng xiàn zhì. jí yǐ sān zǔ wǔ zōng wèi duàn, sì hòu bù fù jǔ xíng." hú nán tǔ fěi lǐ yuán fā zuò luàn. zhào:" huì qīn wáng xì zhèn zhī shū, miǎn kòu bài lǐ, shì jìng zhǎng qīn qīn." gēng chén, chì yán hǎi zhěng dùn shuǐ shī, rèn zhēn xún jī. rén chén, dà lǐ sì qīng wō rén yìng zhào chén yán, shàng jiā qí zhí jiàn.
二月戊辰,命左都御史柏葰、內務府大臣基溥營建昌西陵,為孝和皇后山陵。初宣宗遺詔,毋庸升配、升祔。交廷臣議。議上。詔曰:「先帝謙讓,所不敢從。曲體先懷,宜定限制。即以三祖五宗為斷,嗣後不復舉行。」湖南土匪李沅發作亂。詔:「惠親王系朕之叔,免叩拜禮,示敬長親親。」庚辰,敕沿海整頓水師,認真巡緝。壬辰,大理寺卿倭仁應詔陳言,上嘉其直諫。
sān yuè guǐ sì shuò, bǎo chāng zú, yǐ bǎi suī wèi bīng bù shàng shū, huā shā nà wèi zuǒ dōu yù shǐ. rén yín, tōng zhèng shǐ luó dūn yǎn yìng zhào chén yán, shàng yōu zhào dá zhī. guǐ mǎo, zuǒ fù dōu yù shǐ wén ruì shū chén sì shì, bìng lù jìn qián lóng yuán nián gù dà xué shì sūn jiā gàn sān xí yī bì shū, lǐ bù shì láng zēng guó fān shū chén yòng rén sān shì, jūn jiā nà zhī. xīn hài, jùn jiāng sū bái máo hé, yí jiàn hǎi kǒu shí páng yú lǎo páng qiáo. rén xū, lǐ qīn wáng quán líng hōng, zi shì duó xí.
三月癸巳朔,保昌卒,以柏葰為兵部尚書,花沙納為左都御史。壬寅,通政使羅惇衍應詔陳言,上優詔答之。癸卯,左副都御史文瑞疏陳四事,並錄進乾隆元年故大學士孫嘉淦三習一弊疏,禮部侍郎曾國藩疏陳用人三事,均嘉納之。辛亥,濬江蘇白茅河,移建海口石徬於老徬橋。壬戌,禮親王全齡薨,子世鐸襲。
xià sì yuè yǐ chǒu, é luó sī qǐng yú tǎ ěr bā hā tái tōng shāng, yǔn zhī. jǐ sì, nèi gé xué shì chē kè shèn shū chén jìng tiān jì zhì yòng rén xíng zhèng fán shí tiáo, yōu zhào dá zhī. guǐ yǒu, hù bù shū chén zhěng dùn cái zhèng, lú chén gè bì, dé zhǐ: shí lì gé chú. gēng chén, yīng jí lì guó chuán zhì jiāng sū hǎi kǒu dì gōng wén, què zhī. yǐ yǒu, chuán zhì tiān jīn.
夏四月乙丑,俄羅斯請於塔爾巴哈台通商,允之。己巳,內閣學士車克慎疏陳敬天繼志、用人行政凡十條,優詔答之。癸酉,戶部疏陳整頓財政,臚陳各弊,得旨:實力革除。庚辰,英吉利國船至江蘇海口遞公文,卻之。乙酉,船至天津。
wǔ yuè bǐng shēn, qǐ dìng nán xuán. dīng yǒu, zhào yuē:" zhōu xiàn qīn mín zhī guān, zé rèn qí zhòng. jìn nián dēng jìn mào làn, liú pǐn wěi zá, duō yǐ xū lì ér zuī lǘ yán, mín shēng hé lài yān. dū fǔ dà lì qí jiā yì kǎo chá, jiàn jìn lián píng, chú chì tān rōng, shù mín kùn jiàn sū, yǐ fù zhèn wàng." huò hú nán nì shǒu lǐ yuán fā, jiě jīng zhū zhī. zhào zhèng zǔ chēn" guǎng xī huì fěi sì qǐ, yìng shí bǔ jiǎo, shū bào wù dé huì shì." xīn hài, gǎi shān dōng dēng zhōu zhèn wèi shuǐ shī zǒng bīng, jiān xiá lù lù. guǐ chǒu, zhào dōng nán liǎng hé kān chóu mín yàn. jiǎ yín, yǐ gù qìng wèi jí lín jiāng jūn.
五月丙申,起碇南旋。丁酉,詔曰:「州縣親民之官,責任綦重。近年登進冒濫,流品猥雜,多倚胥吏而朘閭閻,民生何賴焉。督撫大吏其加意考察,薦進廉平,鋤斥貪茸,庶民困漸蘇,以副朕望。」獲湖南逆首李沅發,解京誅之。詔鄭祖琛「廣西會匪四起,應時捕剿,疏報勿得諱飾。」辛亥,改山東登州鎮為水師總兵,兼轄陸路。癸丑,詔東南兩河勘籌民堰。甲寅,以固慶為吉林將軍。
liù yuè guǐ hài, yǒng dìng hé yì. dà xué shì pān shì ēn zhì shì, shí quán fèng. yǐ qí jùn zǎo wèi dà xué shì, dù shòu tián xié bàn dà xué shì, sūn ruì zhēn wèi hù bù shàng shū, wáng guǎng yīn wèi bīng bù shàng shū, jì zhī chāng wèi zuǒ dōu yù shǐ. jiǎ xū, chú gān sù mín fān shēng kē jī líng dì yín. jiǎ shēn, chì dū fǔ jǔ hé shǔ yuán, lú liè shì shí, wù yǐ kōng yán. shì yuè, guǎng dōng huā xiàn rén hóng xiù quán zài guǎng xī guì píng xiàn jīn tián qǐ shì.
六月癸亥,永定河溢。大學士潘世恩致仕,食全俸。以祁俊藻為大學士,杜受田協辦大學士,孫瑞珍為戶部尚書,王廣蔭為兵部尚書,季芝昌為左都御史。甲戌,除甘肅民、番升科畸零地銀。甲申,敕督撫舉劾屬員,臚列事實,勿以空言。是月,廣東花縣人洪秀全在廣西桂平縣金田起事。
qiū qī yuè xīn mǎo, chì yán hǎi dū fǔ chóu fáng hǎi kǒu. bǐng chén, shàng shū wén qìng zuò yán qǐng yāo rén xuē zhí zhōng zhì bìng, miǎn.
秋七月辛卯,敕沿海督撫籌防海口。丙辰,尚書文慶坐延請妖人薛執中治病,免。
bā yuè dīng mǎo, hóng xiù quán cuàn xiū rén lì pǔ, chì zhèng zǔ chēn jiǎo zhī. diào xiàng róng wèi guǎng xī tí dū jiǎo zéi. jiǎ shēn, zhào yuē:" gè shěng jiū zhòng zī shì, zhòng àn céng jiàn dié chū, gāi dì fāng guān suǒ sī hé shì? jí rú hé nán niǎn fěi jié dǎng chéng qún, shèn zhì rǎo jí lín shěng, héng xíng jié lüè, zì yīng hé lì bǔ zhì, jìng jué gēn zhū. ruò fēng jiāng dà lì wán zòng yú qián, fù huì shì yú hòu, yǐ zhì niàng chéng jù huàn, zhèn bì jiāng gāi dū fǔ cóng zhòng zhì zuì. lǐn zhī!"
八月丁卯,洪秀全竄修仁、荔浦,敕鄭祖琛剿之。調向榮為廣西提督剿賊。甲申,詔曰:「各省糾眾滋事,重案層見疊出,該地方官所司何事?即如河南捻匪結黨成群,甚至擾及鄰省,橫行劫掠,自應合力捕治,淨絕根株。若封疆大吏玩縱於前,復諱飾於後,以致釀成鉅患,朕必將該督撫從重治罪。凜之!」
jiǔ yuè bǐng shēn, yǐ guǎng xī zéi shì màn yán, diào hú nán yún nán guì zhōu bīng gè èr qiān fù jiǎo, bìng quàn yù shēn mín jǔ bàn tuán liàn. xīn chǒu, mìng lín zé xú wèi qīn chāi dà chén, jiǎo zéi guǎng xī. jiǎ chén, yǐ guǎng dōng yóu fěi zī shì, mìng xú guǎng jìn jiǎo zhī. bǐng wǔ, dà xíng zǐ gōng fā yǐn. xīn hài, zàn ān xuān zōng chéng huáng dì yú lóng ēn diàn.
九月丙申,以廣西賊勢蔓延,調湖南、雲南、貴州兵各二千赴剿,並勸諭紳民舉辦團練。辛丑,命林則徐為欽差大臣,剿賊廣西。甲辰,以廣東遊匪滋事,命徐廣縉剿之。丙午,大行梓宮發引。辛亥,暫安宣宗成皇帝於隆恩殿。
dōng shí yuè rén wǔ, yǐ mí féng niàng huàn, duó zhèng zǔ chēn zhí, lín zé xú shǔ guǎng xī xún fǔ. jiǎ zǐ, yǒng dìng hé màn kǒu hé lóng. bǐng xū, zhào yuē:" dà xué shì mù zhāng ā róu nìng qiè wèi, qīng pái yì jǐ, jǔ gé róng jī, wǎng xù guó shì, jí xíng chǐ zhí. xié bàn dà xué shì qí yīng wú chǐ wú néng, jiàng yuán wài láng. bān shì zhōng wài." yǐ sài shàng ā xié bàn dà xué shì.
冬十月壬午,以彌縫釀患,奪鄭祖琛職,林則徐署廣西巡撫。甲子,永定河漫口合龍。丙戌,詔曰:「大學士穆彰阿柔佞竊位,傾排異己,沮格戎機,罔恤國是,即行褫職。協辦大學士耆英無恥無能,降員外郎。頒示中外。」以賽尚阿協辦大學士。
shí yī yuè wù xū, yǐ yì shān wèi yī lí jiāng jūn. gēng zǐ, qīn chāi dà chén lín zé xú dào zú, yǐ zhōu tiān jué shǔ guǎng xī xún fǔ, mìng qián liǎng jiāng zǒng dū lǐ xīng yuán wèi qīn chāi dà chén, fù guǎng xī jiǎo zéi. yǐ sì, chì gè shěng fān kù jī cún zá kuǎn, bō chōng jūn xū, zàn huǎn kāi juān. liú yùn kē miǎn, yǐ yù tài wèi mǐn zhè zǒng dū, chéng yù cǎi wèi hú guǎng zǒng dū, wú wén róng wèi yún guì zǒng dū. huò guǎng xī fěi shǒu zhōng yà chūn, zhū zhī.
十一月戊戌,以奕山為伊犁將軍。庚子,欽差大臣林則徐道卒,以周天爵署廣西巡撫,命前兩江總督李星沅為欽差大臣,赴廣西剿賊。乙巳,敕各省藩庫積存雜款,撥充軍需,暫緩開捐。劉韻珂免,以裕泰為閩浙總督,程矞採為湖廣總督,吳文鎔為雲貴總督。獲廣西匪首鍾亞春,誅之。
shí èr yuè jǐ sì, xiào dé huáng hòu cè shì lǐ chéng, zhuī fēng hòu fù fù tài wèi sān děng gōng. chì yì shān zhuó dìng é luó sī tōng shāng tiáo lì yǐ wén. gēng wǔ, chì jiāng sū sì fǔ cáo liáng zàn xíng hǎi yùn. jiǎ xū, xiàng róng jiǎo zéi héng zhōu, bài zhī. jǐ mǎo, xù guǎng xī zhèn wáng fù jiāng yī kè tǎn bù děng shì zhí. bǐng xū, xiá jì tài miào.
十二月己巳,孝德皇后冊諡禮成,追封后父富泰為三等公。敕奕山酌定俄羅斯通商條例以聞。庚午,敕江蘇四府漕糧暫行海運。甲戌,向榮剿賊橫州,敗之。己卯,恤廣西陣亡副將伊克坦布等世職。丙戌,祫祭太廟。
shì suì, miǎn zhí lì zhè jiāng hú nán děng shěng liù shí qī zhōu xiàn zāi fù yǒu chà. cháo xiǎn liú qiú rù gòng.
是歲,免直隸、浙江、湖南等省六十七州縣災賦有差。朝鮮、琉球入貢。
xián fēng yuán nián xīn hài chūn zhēng yuè wù zǐ shuò, yù tài hé diàn shòu cháo hè. zhào zhí shěng chá míng dào guāng sān shí nián yǐ qián zhèng hào qián liáng shí qiàn zài mín zhě, kāi dān qǐng zhǐ. mìng sài shàng ā wèi dà xué shì. rén yín, shàng yè mù líng, xíng zhōu nián dà jì lǐ. gēng xū, hái jīng. xīn hài, zhào hàn zhān zhū chén fēn zhuàn jiǎng yì jìn chéng. jǐ shì zhōng sū tíng kuí shū qǐng tuī chéng rèn xián, shèn shǐ tú zhōng. shàng jiā nà zhī.
咸豐元年辛亥春正月戊子朔,御太和殿受朝賀。詔直省查明道光三十年以前正耗錢糧實欠在民者,開單請旨。命賽尚阿為大學士。壬寅,上謁慕陵,行周年大祭禮。庚戌,還京。辛亥,詔翰、詹諸臣分撰講義進呈。給事中蘇廷魁疏請推誠任賢,慎始圖終。上嘉納之。
èr yuè yǐ chǒu, zhào miǎn zhí shěng mín qiàn qián liáng sì rù zòu xiāo zhě, jí yú jiāng sū mín qiàn cáo liáng, xī yǔ juān miǎn. dù shòu tián shū chén zhěng jūn wēi mù jīng yǒng quàn xiāng tuán chá dì xíng sì shì, fā jūn qián dà chén. gēng wǔ, lǐ xīng yuán zòu jiǎo zéi jīn tián huò shèng. jǐ mǎo, zhào yuē:" jīn nián jié guò chūn fēn, hán wēi wèi jiě. zhèn fǎn gōng nèi xǐng, wèi néng shàng gǎn tiān hé. yīn sī qù dōng lǐ bù huì tí liè fù yī běn, nèi gé piào nǐ shuāng qiān, suì yòng bù bì jīng biǎo zhī qiān fā xià. gāi liè fù děng shě shēng qǔ yì, zú jī báo sú ér zhòng gāng cháng, suǒ yǒu liè fù péng shì děng sān shí qī kǒu, zhǔn qí yī tǐ jīng biǎo, yǐ wèi zhēn hún." mìng guǎng zhōu fù dū tǒng wū lán tài dài suǒ zhì jūn xiè fù guǎng xī jiǎo zéi.
二月乙丑,詔免直省民欠錢糧巳入奏銷者,及於江蘇民欠漕糧,悉予蠲免。杜受田疏陳整軍威、募精勇、勸鄉團、察地形四事,發軍前大臣。庚午,李星沅奏剿賊金田獲勝。己卯,詔曰:「今年節過春分,寒威未解。朕返躬內省,未能上感天和。因思去冬禮部匯題烈婦一本,內閣票擬雙簽,遂用不必旌表之簽發下。該烈婦等捨生取義,足激薄俗而重綱常,所有烈婦彭氏等三十七口,准其一體旌表,以慰貞魂。」命廣州副都統烏蘭泰帶所制軍械赴廣西剿賊。
sān yuè bǐng shēn, mìng dà xué shì sài shàng ā pèi qīn chāi dà chén guān fáng, chí wǎng hú nán bàn lǐ fáng dǔ, dū tǒng bā qīng dé fù dū tǒng dá hóng ā suí wǎng. gēng zǐ, shàng yù zǐ guāng gé yuè shè. xīn chǒu, yù gǒng chén diàn bù shè, yuè dà chén shì wèi shè. jǐ yǒu, hé nán xún fǔ pān duó zòu ná huò niǎn fěi yáo jīng nián èr bǎi yú míng. gēng xū, diào guǎng dōng hú nán sì chuān bīng fù guǎng xī zhù jiǎo. rén zǐ, fā nèi tǎng yín yī bǎi wàn liǎng bèi guǎng xī jūn chǔ, fā sì chuān cāng gǔ niǎn yùn hú nán.
三月丙申,命大學士賽尚阿佩欽差大臣關防,馳往湖南辦理防堵,都統巴清德、副都統達洪阿隨往。庚子,上御紫光閣閱射。辛丑,御拱辰殿步射,閱大臣、侍衛射。己酉,河南巡撫潘鐸奏拿獲捻匪姚經年二百餘名。庚戌,調廣東、湖南、四川兵赴廣西助剿。壬子,發內帑銀一百萬兩備廣西軍儲,發四川倉穀碾運湖南。
xià sì yuè wù wǔ, mìng sài shàng ā chí fù guǎng xī jiē bàn jūn wù. jǐ wèi, mìng hù bù zuǒ shì láng shū xìng ā wèi jūn jī dà chén. gēng shēn, shàng yù gān qīng mén tīng zhèng. xù guǎng xī zhōng fú zhèn wáng fù jiāng qí qīng ā děng shì zhí. zhào yǐ lǐ xīng yuán děng háo wú chéng suàn, zhōng zéi jiān jì, qiè zé zhī. yǐ zhèng zǔ chēn yǎng yōng yí huàn, qiǎn shù yī lí. bǐng yín, zhōu tiān jué zòu hóng xiù quán děng zhòng jiē sàn chù, shān xiǎn lù shú, cì jiān chōng tū, jí bài bù zú yǐ dà chuàng. cǐ shí bīng lì bù zú, zhuān chì fáng shǒu. xū bīng yǒu yú lì, nǎi kě lián yíng bī jiǎo. dé zhǐ:" wù dāng yán fáng, wù lìng cuàn yì." sài shàng ā shī xíng, cì è bì lóng dāo, mìng tiān jīn zhèn zǒng bīng cháng ruì liáng zhōu zhèn zǒng bīng cháng shòu cóng zhēng. gēng wǔ, miǎn zhí lì dào guāng sān shí nián mín qiàn qián liáng. zhōu tiān jué zòu hé yòu jiāng zhèn zǒng bīng huì qìng yòu jiāng dào qìng jí jiǎo zéi bù lì, jūn duó zhí. bǐng zǐ, lǐ xīng yuán zòu jiǎo miè shàng lín xū huì fěi. guǐ wèi, lǐ xīng yuán zú. wū lán tài zòu, sì yuè chū sān rì, dǐ wǔ xuān jūn yíng. chá xún zéi shì, lèi jiē wū hé. wéi wǔ xuān dōng xiāng huì fěi yǒu zhòng wàn yú, xù fā yì fú, yǒu wěi wáng wěi guān míng mù, shí guǎng xī fù xīn zhī huàn. dé zhǐ:" zéi qíng jiǎo quǎn huì, wù dāng chí zhòng."
夏四月戊午,命賽尚阿馳赴廣西接辦軍務。己未,命戶部左侍郎舒興阿為軍機大臣。庚申,上御乾清門聽政。恤廣西中伏陣亡副將齊清阿等世職。詔以李星沅等毫無成算,中賊奸計,切責之。以鄭祖琛養癰貽患,遣戍伊犁。丙寅,周天爵奏洪秀全等眾皆散處,山險路熟,伺間衝突,即敗不足以大創。此時兵力不足,專飭防守。須兵有餘力,乃可連營偪剿。得旨:「務當嚴防,勿令竄逸。」賽尚阿師行,賜遏必隆刀,命天津鎮總兵長瑞、涼州鎮總兵長壽從征。庚午,免直隸道光三十年民欠錢糧。周天爵奏劾右江鎮總兵惠慶、右江道慶吉剿賊不力,均奪職。丙子,李星沅奏剿滅上林墟會匪。癸未,李星沅卒。烏蘭泰奏,四月初三日,抵武宣軍營。查詢賊勢,類皆烏合。惟武宣東鄉會匪有眾萬餘,蓄髮易服,有偽王、偽官名目,實廣西腹心之患。得旨:「賊情狡犭會,務當持重。」
wǔ yuè wù zǐ, zhōu tiān jué zòu, wǔ xuān dōng xiāng yì zéi cuàn rù xiàng zhōu. zhào qiè zé zhī, gè yǔ báo qiǎn. zhào hú nán tí dū yú wàn qīng xié tóng dǔ jiǎo. gēng yín, zhuō bǐng tián zòu qǐng xíng jiān bì qīng yě zhī fǎ, xià sài shàng ā jí dū fǔ zhī zhī. jiǎ wǔ, zhōu tiān jué zòu jiǎo píng sì chéng gǔ fěi, chén yà děng tóu chéng, zhuī zéi rù hé pǔ. dīng yǒu, wū lán tài zòu, sì yuè shí qī rì, chí zhì xiàng zhōu, dǔ jié yì zéi. jiǎ chén, shǎn gān zǒng dū qí shàn yǐ jiǎo bàn fān zú, shuài yì wàng shā, duó zhí dǎi wèn. yǐ sì, yǐ jì zhī chāng wèi mǐn zhè zǒng dū, yǐ hù bù shàng shū yù chéng xié bàn dà xué shì. jǐ yǒu, zhào tíng zhōng wài yī qiè gōng chéng. mìng gōng bù yòu shì láng péng yùn zhāng wèi jūn jī dà chén. yǐ mǎo, shàng yì dà gāo diàn qí yǔ.
五月戊子,周天爵奏,武宣東鄉逸賊竄入象州。詔切責之,各予薄譴。詔湖南提督余萬清協同堵剿。庚寅,卓秉恬奏請行堅壁清野之法,下賽尚阿及督撫知之。甲午,周天爵奏剿平泗城股匪,陳亞等投誠,追賊入合浦。丁酉,烏蘭泰奏,四月十七日,馳至象州,堵截逸賊。甲辰,陝甘總督琦善以剿辦番族,率意妄殺,奪職逮問。乙巳,以季芝昌為閩浙總督,以戶部尚書裕誠協辦大學士。己酉,詔停中外一切工程。命工部右侍郎彭蘊章為軍機大臣。乙卯,上詣大高殿祈雨。
liù yuè dīng sì, sài shàng ā bào dǐ cháng shā. zhào yuē:" xiàng zhōu zhī zéi, yí zhòng bīng hé wéi. fēn cuàn nán níng tài píng zhī zéi, yīng fèn bīng zhuī jiǎo. qí shàng shěn duó dì shì rén cái, lián luò bù zhì. liáng tái yóu guān jǐn yào, bìng yí fēn zhì, yǐ lì zhuǎn shū." bǐng yín, wū lán tài zòu, wǔ yuè chū shí rì, zéi xiàn guì zhōu bīng yíng, dāng rì duó huí. qí nán shān tún jí zhī zéi, yì jīng yíng jī nán cuàn. zhèn wáng guān shí wǔ yuán, bīng èr bǎi yú míng, fù dān qǐng xù. shǒu xiān bài tuì zhī guì zhōu cān jiāng tóng pān méi děng chǐ zhí. xīn wèi, bō jiāng hǎi guān shuì yín shí wǔ wàn liǎng, jiě bèi hú běi guò jìng bīng chāi. yǐ hài, sài shàng ā zòu, liù yuè chū sì rì, chí dǐ guì lín, tōng chóu quán jú. shàng jiā qí jūn hé jī yí. dīng chǒu, hé nán nán yáng niǎn fěi sì chū zī rǎo, zhào suǒ sī bǔ zhī. xīn sì, xī níng fān fěi qiǎng lüè, chì sà yíng ā qiǎn jiàng jiǎo bǔ.
六月丁巳,賽尚阿報抵長沙。詔曰:「象州之賊,宜重兵合圍。分竄南寧、太平之賊,應分兵追剿。其尚審度地勢人材,聯絡布置。糧台尤關緊要,並宜分置,以利轉輸。」丙寅,烏蘭泰奏,五月初十日,賊陷貴州兵營,當日奪回。其南山屯集之賊,亦經迎擊南竄。陣亡官十五員,兵二百餘名,附單請恤。首先敗退之貴州參將佟攀梅等褫職。辛未,撥江海關稅銀十五萬兩,解備湖北過境兵差。乙亥,賽尚阿奏,六月初四日,馳抵桂林,通籌全局。上嘉其均合機宜。丁丑,河南南陽捻匪四出滋擾,詔所司捕之。辛巳,西寧番匪搶掠,敕薩迎阿遣將剿捕。
qiū qī yuè bǐng xū, sài shàng ā zòu, zéi yóu xiàng zhōu huí cuàn dōng xiāng, pài bīng dǔ jiǎo. gēng yín, yù shǐ jiāo yǒu yíng shū yán lì zhì yīn xún, yí zōng hé míng shí. dé zhǐ:" rú guǒ mù lìng dé rén, hé zhì jiān guǐ qián jù, niàng chéng jù huàn? sì hòu yǒu shì cǐ zhě, wéi dū fǔ shì wèn." gēng zǐ, sài shàng ā zòu, jìn jiǎo xīn xū zéi fěi, qī zhàn jiē jié. shǎng hái wū lán tài qín dìng sān huā líng. mìng hú guǎng sì chuān dū fǔ yán zhā huì fěi jiào fěi. dīng wèi, chì nán hé suì xiū gōng chéng, yǐ sān bǎi wàn wèi lǜ. jǐ yǒu, sài shàng ā zòu:" chá míng jūn jiāng gōng guò, wū lán tài xiān shèng hòu bài, yóu yú měng zhuī zhōng fú, zéi rén yōng liú shè fú, hòu jūn sǐ liú tuān zhě bǎi yú. xiàng róng chū dào guì shí, lián huò shèng zhàng, měi shèng shǎng bīng yín rén gè yī liǎng. lǐ xīng yuán jì zhì, jiǎn wèi sān qián. zhòng bīng huá rán, shì bù chū zhàn. xiàn sì fēn bié tài chú, wù zhī chí zhòng." ān huī xún fǔ jiǎng wén qìng zòu, shòu zhōu fěi fàn chéng liù má yǔ hé féi niǎn fěi gāo sì bā zuò luàn. gēng xū, diào bào qǐ bào wèi hú nán tí dū, róng yù cái wèi yún nán tí dū, zhòng lún wèi guì zhōu tí dū.
秋七月丙戌,賽尚阿奏,賊由象州回竄東鄉,派兵堵剿。庚寅,御史焦友瀛疏言吏治因循,宜綜覈名實。得旨:「如果牧令得人,何至奸宄潛聚,釀成巨患?嗣後有似此者,惟督撫是問。」庚子,賽尚阿奏,進剿新墟賊匪,七戰皆捷。賞還烏蘭泰、秦定三花翎。命湖廣、四川督撫嚴查會匪、教匪。丁未,敕南河歲修工程,以三百萬為率。己酉,賽尚阿奏:「查明軍將功過,烏蘭泰先勝後敗,由於猛追中伏,賊人壅流設伏,後軍死流湍者百餘。向榮初到桂時,連獲勝仗,每勝賞兵銀人各一兩。李星沅既至,減為三錢。眾兵譁然,誓不出戰。現巳分別汰除,務知持重。」安徽巡撫蔣文慶奏,壽州匪犯程六麻與合肥捻匪高四八作亂。庚戌,調鮑起豹為湖南提督,榮玉材為雲南提督,重綸為貴州提督。
bā yuè yǐ mǎo, sài shàng ā zòu, jìn jiǎo xīn xū zéi cháo, duó zhàn zhū xì xiá shuāng jì shān. dé zhǐ jiā jiǎng. yǐ chǒu, shān dōng xún fǔ chén qìng xié zòu, dēng zhōu shuǐ shī chuán bèi zéi shou lǔ, fù jiāng luò shuǐ. dé zhǐ:" sù wǎng zhuī jiǎo." bìng chì yì xìng nè ěr jīng é yán fáng hǎi kǒu. lǐ bù shàng shū huì fēng zú.
八月乙卯,賽尚阿奏,進剿新墟賊巢,奪占豬綌峽、雙髻山。得旨嘉獎。乙丑,山東巡撫陳慶偕奏,登州水師船被賊扌虜,副將落水。得旨:「速往追剿。」並敕奕興、訥爾經額嚴防海口。禮部尚書惠豐卒。
rùn bā yuè jiǎ shēn shuò, xīn xū zhòng shǒu hóng xiù quán xiàn yǒng ān zhōu, jù zhī, tiě hào tài píng tiān guó. lù jiàn yíng zòu qǐng jìn tiān zhǔ jiào. dé zhǐ:" yǔ wài yí jiāo shè, dāng shèn zhī yú shǐ. yuán yuē suǒ yǒu zhě, réng yīng xún shǒu jiù zhāng." wù zǐ, chéng yù cǎi zòu, yáng shān zéi fěi cuàn pū yí zhāng rǔ yuán, chì zǒng bīng sūn yīng zhào wǎng jiǎo. yǔ guǎng xī xùn nàn xún jiǎn féng yuán jí shì zhí, jiàn cí, qí zi shù pǔ fù sì. jiǎ wǔ, nán hé fēng běi sān bǎo hé jué. gēng zǐ, dìng kǎo shì jūn jī zhāng jīng lì. rén yín, sài shàng ā zòu xīn xū zéi fān shān cuàn chū, xiàn yǒng ān zhōu. zhào qiè zé zhī, xià bù yì chǔ. jǐ yǒu, mìng hé běi zhèn zǒng bīng dǒng guāng jiǎ yún yáng zhèn zǒng bīng shào hè líng chí fù guǎng xī jiǎo zéi. gēng xū, cháng dà chún zòu dào chuán zài shí pǔ sì jié, zhī fǔ luó yōng jī zǒu zhī. xīn hài, yǐ shū xìng ā wèi shǎn gān zǒng dū.
閏八月甲申朔,新墟眾首洪秀全陷永安州,踞之,僣號太平天國。陸建瀛奏請禁天主教。得旨:「與外夷交涉,當慎之於始。原約所有者,仍應循守舊章。」戊子,程矞采奏,陽山賊匪竄撲宜章、乳源,飭總兵孫應照往剿。予廣西殉難巡檢馮元吉世職,建祠,其子澍溥附祀。甲午,南河豐北三堡河決。庚子,定考試軍機章京例。壬寅,賽尚阿奏新墟賊翻山竄出,陷永安州。詔切責之,下部議處。己酉,命河北鎮總兵董光甲、鄖陽鎮總兵邵鶴齡馳赴廣西剿賊。庚戌,常大淳奏盜船在石浦肆劫,知府羅鏞擊走之。辛亥,以舒興阿為陝甘總督。
jiǔ yuè gēng wǔ, sài shàng ā zòu bā qīng dé xiàng róng tuō bìng wěi xiè, jìn bīng chí yán. dé zhǐ, jūn duó zhí zì xiào. bǐng zǐ, zhào yì hé hǎi bìng yùn cáo mǐ zhāng chéng.
九月庚午,賽尚阿奏巴清德、向榮託病諉卸,進兵遲延。得旨,均奪職自效。丙子,詔議河海並運漕米章程。
dōng shí yuè wù xū, chì jiàn dìng hǎi zhèn wáng zǒng bīng gé yún fēi zhèng guó hóng zhuān cí.
冬十月戊戌,敕建定海陣亡總兵葛雲飛、鄭國鴻專祠。
shí yī yuè jǐ mǎo, yè míng chēn zòu, jiǎo bàn yīng dé zéi fěi jìng jìn. jiā tài zǐ shǎo bǎo.
十一月己卯,葉名琛奏,剿辦英德賊匪淨盡。加太子少保。
shí èr yuè dīng yǒu, sài shàng ā zòu, xiàng róng jìn zā lóng yǎn táng. jǐ yǒu, lù jiàn yíng zòu, hǎi dào bù xìng yǒu jiǎo xiè tóu chéng, bō yíng ān chā. gēng xū, xiá jì tài miào.
十二月丁酉,賽尚阿奏,向榮進紥龍眼塘。己酉,陸建瀛奏,海盜布興有繳械投誠,撥營安插。庚戌,祫祭太廟。
shì suì, pǔ miǎn dào guāng sān shí nián yǐ qián mín qiàn qián liáng. yòu miǎn zhí lì liù shí yī zhōu xiàn mín qiàn qí zū, zhè jiāng wǔ shí yī zhōu xiàn dài zhēng yín mǐ. yòu miǎn fèng tiān shí wǔ tīng zhōu xiàn, jí lín sì chéng, hēi lóng jiāng yī chéng, hú nán qī tīng zhōu xiàn zāi fù. yòu miǎn zhè jiāng fú jiàn yán chǎng qiàn kè. yòu miǎn guǎng xī bèi zéi bā shí liù zhōu xiàn é fù. cháo xiǎn liú qiú rù gòng.
是歲,普免道光三十年以前民欠錢糧。又免直隸六十一州縣民欠旗租,浙江五十一州縣帶徵銀米。又免奉天十五廳州縣,吉林四城,黑龍江一城,湖南七廳州縣災賦。又免浙江、福建鹽場欠課。又免廣西被賊八十六州縣額賦。朝鮮、琉球入貢。
èr nián rén zǐ chūn zhēng yuè rén zǐ shuò, fēng yì kuāng bèi zǐ, fèng qìng qīn wáng yǒng lín sì. yǐ mǎo, yǐ yù chéng wèi dà xué shì, nè ěr jīng é xié bàn dà xué shì, xǐ ēn wèi hù bù shàng shū. rén xū, sài shàng ā zòu, jù yǒng ān zhōu chéng sān lǐ ān yíng dū zhàn. xīn wèi, mìng shì láng quán qìng fù dū tǒng lóng qìng cè fēng cháo xiǎn guó wáng fēi.
二年壬子春正月壬子朔,封奕劻貝子,奉慶親王永璘祀。乙卯,以裕誠為大學士,訥爾經額協辦大學士,禧恩為戶部尚書。壬戌,賽尚阿奏,距永安州城三里安營督戰。辛未,命侍郎全慶、副都統隆慶冊封朝鮮國王妃。
èr yuè dīng hài, chén qìng xié bìng miǎn, yǐ lǐ huì wèi shān dōng xún fǔ. xīn chǒu, shàng yì xī líng.
二月丁亥,陳慶偕病免,以李僡為山東巡撫。辛丑,上詣西陵。
sān yuè rén zǐ, dà zàng xuān zōng chéng huáng dì yú mù líng. dīng sì, shàng hái jīng, gōng fèng xuān zōng chéng huáng dì, xiào mù xiào shèn xiào quán sān huáng hòu shén pái shēng fù tài miào, bān zhào tán ēn. gēng shēn, zōu míng hè zòu yǒng ān jù fěi quán shù dōng cuàn, wū lán tài zhuī zéi bù lì, zǒng bīng cháng ruì cháng shòu dǒng guāng jiǎ shào hè líng jūn sǐ zhī. dé zhǐ, sài shàng ā děng xià bù yì chǔ, chì chéng yù cǎi pài bīng zài hú nán fáng dǔ, xù zhǎng ruì děng sì zǒng bīng shì zhí, jiàn cí. guǎng zhōu fù dū tǒng wū lán tài zú yú jūn, zèng dū tǒng, zhào zhèn wáng lì cì xù. bǐng zǐ, xù guǎng xī sǐ shì fù jiāng ā ěr jīng ā děng shì zhí. gēng chén, nèi gé xué shì shèng bǎo shū yán:" yóu guān zhī suǒ, huàn rán yī xīn. xiǎo mín qiè yì, yǒu lèi zhǔ dé." shàng yōu róng zhī.
三月壬子,大葬宣宗成皇帝於慕陵。丁巳,上還京,恭奉宣宗成皇帝,孝穆、孝慎、孝全三皇后神牌升祔太廟,頒詔覃恩。庚申,鄒鳴鶴奏永安踞匪全數東竄,烏蘭泰追賊不利,總兵長瑞、長壽、董光甲、邵鶴齡均死之。得旨,賽尚阿等下部議處,敕程矞采派兵在湖南防堵,恤長瑞等四總兵世職,建祠。廣州副都統烏蘭泰卒於軍,贈都統,照陣亡例賜恤。丙子,恤廣西死事副將阿爾精阿等世職。庚辰,內閣學士勝保疏言:「游觀之所,煥然一新。小民竊議,有累主德。」上優容之。
xià sì yuè rén wǔ, cháng yú, sì tiān yú yuán qiū, gōng fèng xuān zōng chéng huáng dì pèi xiǎng. jiǎ shēn, fǔ yǐn wáng qìng yún shū chén hé dōng yán wù, yǒng jìn qiān shāng, kě mù jù kuǎn. xià bù yì xíng. bǐng xū, shàng yè mù líng, xíng shì fú lǐ. mìng xú guǎng jìn wèi qīn chāi dà chén, jiē bàn guǎng xī jūn wù. xīn mǎo, chéng yù cǎi zòu chēn zhōu fěi tú liú dài wěi zuò luàn, cān jiāng jī lā míng bǔ zhū zhī. guǐ sì, cháng dà chún zòu, yán xiāo jù bǔ, qiāng bì fù jiāng zhāng huì zhī xiàn dé chéng, jīng tí dū shàn lù zhī fǔ bì chéng zhāo pài bīng gōng jī, zhǎn qín bǎi yú, yú fěi táo sàn. yǔ zhāng huì dé chéng shì zhí. tài pú sì shǎo qīng xú jì shē shū chén shì fú zhī hòu, yí fáng sān jiàn: yī tǔ mù zhī jiàn, yī yàn ān zhī jiàn, yī yōng bì zhī jiàn. dé zhǐ:" zhì zhū zuò yòu, shí shí shěng lǎn." jǐ hài, jiǎn qián lóng cháo suǒ zēng míng liáng bīng liù wàn liù qiān yú míng. gēng zǐ, chéng yù cǎi zòu, hóng xiù quán pū quán zhōu, jìn pū yǒng zhōu, fēn gǔ cuàn yǒng fú yì níng, xí tí dū bào qǐ bào liú cháng qīng fēn yù zhī, bìng zī zhào sài shàng ā yī tóng dǔ yù. xīn chǒu, tè dēng é miǎn, yǐ guì liáng wèi bīng bù shàng shū. yǐ sì, cì zhāng yún děng èr bǎi sān shí jiǔ rén jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. qí shàn qiǎn shù jí lín. bǐng wǔ, zōu míng hè yǐ liú bīng shǒu chéng, bù lìng zhuī zéi, duó zhí. yǐ láo chóng guāng wèi guǎng xī xún fǔ. jǐ yǒu, mìng jié liú cáo mǐ liù shí wàn dàn, fēn yùn jiāng sū shān dōng bèi zhèn.
夏四月壬午,常雩,祀天於圜丘,恭奉宣宗成皇帝配享。甲申,府尹王慶雲疏陳河東鹽務,永禁簽商,可募鉅款。下部議行。丙戌,上謁慕陵,行釋服禮。命徐廣縉為欽差大臣,接辦廣西軍務。辛卯,程矞采奏郴州匪徒劉代偉作亂,參將積拉明捕誅之。癸巳,常大淳奏,鹽梟拒捕,戕斃副將張蕙、知縣德成,經提督善祿、知府畢承昭派兵攻擊,斬擒百餘,餘匪逃散。予張蕙、德成世職。太僕寺少卿徐繼畬疏陳釋服之後,宜防三漸:一、土木之漸,一、宴安之漸,一、壅蔽之漸。得旨:「置諸座右,時時省覽。」己亥,減乾隆朝所增名糧兵六萬六千餘名。庚子,程矞采奏,洪秀全撲全州,進撲永州,分股竄永福、義寧,檄提督鮑起豹、劉長清分御之,並咨照賽尚阿一同堵御。辛丑,特登額免,以桂良為兵部尚書。乙巳,賜章鋆等二百三十九人進士及第出身有差。琦善遣戍吉林。丙午,鄒鳴鶴以留兵守城,不令追賊,奪職。以勞崇光為廣西巡撫。己酉,命截留漕米六十萬石,分運江蘇、山東備賑。
wǔ yuè xīn hài, bù yàn tài zòu, kù cún huí bù sì shí wàn pǐ, qǐng biàn tōng zhé zhēng, yǔn zhī. jiǎ yín, xià zhì, jì dì yú fāng zé, gōng fèng xuān zōng chéng huáng dì pèi xiǎng. gēng shēn, zéi xiàn hú nán dào zhōu. sài shàng ā liú shǒu guì lín, xí jiāng zhōng yuán zhāng guó liáng yí bīng hú nán.
五月辛亥,布彥泰奏,庫存回布四十萬匹,請變通折征,允之。甲寅,夏至,祭地於方澤,恭奉宣宗成皇帝配享。庚申,賊陷湖南道州。賽尚阿留守桂林,檄江忠源、張國樑移兵湖南。
liù yuè jiǎ shēn, chá bàn shān dōng zhèn wù. dù shòu tián yí liáng shū yán cáo chuán rù dōng, xiān xíng qǐ xiè, yǐ zī sàn fàng. bǐng xū, mìng sài shàng ā fù hú nán dū bàn jūn wù, xú guǎng jìn jiē bàn guǎng xī jūn wù. dīng hài, cè lì huáng hòu niǔ hù lù shì. guǐ sì, sēng gé lín qìn zòu hé yù qián dà chén zhèng qīn wáng duān huá xiū gǎi dà kǎo shì jiǎng xué shì bǎo qīng shì juàn, zǔ zhǐ bù tīng, jiāo jīn kàng bì, nán yǔ gòng shì. zhào duān huá tuì chū yù qián dà chén, bǎo qīng chǐ zhí. wù xū, yǐ huì chéng wéi hé dōng hé dào zǒng dū.
六月甲申,查辦山東賑務。杜受田、怡良疏言漕船入東,先行起卸,以資散放。丙戌,命賽尚阿赴湖南督辦軍務,徐廣縉接辦廣西軍務。丁亥,策立皇后鈕祜祿氏。癸巳,僧格林沁奏劾御前大臣鄭親王端華修改大考侍講學士保清試卷,阻止不聽,驕矜亢愎,難與共事。詔端華退出御前大臣,保清褫職。戊戌,以慧成為河東河道總督。
qiū qī yuè jǐ wèi, guǎng dōng luó jìng líng shí bā gǔ fěi jiǎo píng, shàng jiā jiǎng zhī. wū shí bàn shì dà chén chūn xī zòu, huí fěi tiě wán kù lǐ huò zhuō cuàn rǎo wū shí, guān bīng jī tuì. zhào cān zàn xiáng chá yǐ wén. jiǎ zǐ, zhào jūn wù wèi jùn, xū cái kǒng jí, qí yǒu zhī bīng zhī rén, suǒ zài bǎo jǔ lù yòng. zhào zhí shěng xiū zhěng chéng yuán. bǐng yín, xié bàn dà xué shì dù shòu tián zú. dīng mǎo, luó rào diǎn zòu, xíng dǐ cháng shā, wén zhī zéi yóu dào zhōu cuàn chū jiāng huá yǒng míng guì yáng jiā hé, chéng kǒng héng jùn yǒu shī, shěng yuán yì yīng yù fáng. dé zhǐ, jí tuǒ chóu bàn lǐ. wù chén, jǐ shì zhōng yuán jiǎ sān hé dìng jùn wáng zài quán shàng shū héng chūn shì láng shū yuán, dié chá yǒu jī, gè yǔ qiǎn zé, qí tí yǒng zài quán xī jiān tú gè yuán, bìng xià bù yì chǔ. gēng wǔ, yì shān bù yàn tài zòu, huí fěi wō lǐ hǎn jiū yuē bù lǔ tè tū rù kǎ lún, guān bīng jī què zhī. rén shēn, hóng xiù quán gōng xiàn chēn zhōu. jiǎ xū, cháng dà chún zòu yuè zhōu yí chóu fáng dǔ, zhào xú guǎng jìn bō bīng qián wǎng. yǐ lín kuí wèi xíng bù shàng shū.
秋七月己未,廣東羅鏡凌十八股匪剿平,上嘉獎之。烏什辦事大臣春熙奏,回匪鐵完庫里霍卓竄擾烏什,官兵擊退。詔參贊詳查以聞。甲子,詔軍務未竣,需材孔亟,其有知兵之人,所在保舉錄用。詔直省修整城垣。丙寅,協辦大學士杜受田卒。丁卯,羅繞典奏,行抵長沙,聞知賊由道州竄出江華、永明、桂陽、嘉禾,誠恐衡郡有失,省垣亦應預防。得旨,即妥籌辦理。戊辰,給事中袁甲三劾定郡王載銓、尚書恆春、侍郎書元,迭查有跡,各予譴責,其題詠載銓息肩圖各員,並下部議處。庚午,奕山、布彥泰奏,回匪倭里罕糾約布魯特突入卡倫,官兵擊卻之。壬申,洪秀全攻陷郴州。甲戌,常大淳奏岳州宜籌防堵,詔徐廣縉撥兵前往。以麟魁為刑部尚書。
bā yuè jǐ mǎo shuò, xiàng róng yǐ chēng bìng guī bì duó zhí, qiǎn shù xīn jiāng, xún liú jūn zì xiào. yǐ fú xīng wèi guǎng xī tí dū. guǐ wèi, chū jǔ jīng yán. jiǎ shēn, zhào hú guǎng dū fǔ:" hú nán zhī dòng tíng hú hú běi zhī dà jiāng, jūn yǒu bǔ yú xiǎo chuán jí jīng shāng dà chuán shù qiān bǎi zhǐ, jí yí shōu jí, miǎn wèi zéi yòng. qí gè chuán shuǐ shǒu xí yú fēng tāo, kān chōng shuǐ yǒng, qí jí liú xīn zhāo jí." jǐ chǒu, luó rào diǎn luò bǐng zhāng zòu, zéi fěi xiàn ān rén yōu xiàn, jìn tú shěng chéng. chì sài shàng ā sù jiě shěng wéi. gēng yín, mìng tíng chén huì chóu jūn chǔ. diào cháng dà chún wèi shān xī xún fǔ, yǐ luó rào diǎn wèi hú běi xún fǔ, zhāng fèi shǔ jiāng xī xún fǔ. jiǎ chén, mìng zàn miǎn sì chuān jiāng xī shāng fàn yùn wǎng hú běi mǐ shuì. diào fú jiàn zhè jiāng bīng yī qiān míng fù jiāng xī fáng dǔ.
八月己卯朔,向榮以稱病規避奪職,遣戍新疆,尋留軍自效。以福興為廣西提督。癸未,初舉經筵。甲申,詔湖廣督撫:「湖南之洞庭湖、湖北之大江,均有捕魚小船及經商大船數千百隻,亟宜收集,免為賊用。其各船水手習於風濤,堪充水勇,其即留心招集。」己丑,羅繞典、駱秉章奏,賊匪陷安仁、攸縣,進圖省城。敕賽尚阿速解省圍。庚寅,命廷臣會籌軍儲。調常大淳為山西巡撫,以羅繞典為湖北巡撫,張芾署江西巡撫。甲辰,命暫免四川、江西商販運往湖北米稅。調福建、浙江兵一千名赴江西防堵。
jiǔ yuè jǐ yǒu, zhào sài shàng ā shì shī wú gōng, yí wù fēng jiāng, chǐ zhí dǎi wèn, jí qí jiā. xīn hài, yǐ zài quán wèi bù jūn tǒng lǐng, yǐ nè ěr jīng é wèi dà xué shì, xǐ ēn xié bàn dà xué shì. jiǎ yín, huò xī níng fān zéi a lǐ kè gōng zhù, zhǎn zhī. mìng luò bǐng zhāng zàn liú hú nán huì bàn. wù wǔ, shàng yè dōng líng. xù hú nán zhèn wáng zǒng bīng fú chéng děng shì zhí. jǐ wèi, cháng dà chún zòu zéi jiāng běi cuàn, fáng yù bīng dān. mìng xú guǎng jìn bō bīng fù yuè zhōu zhù fáng. dīng mǎo, shàng hái jīng.
九月己酉,詔賽尚阿視師無功,貽誤封疆,褫職逮問,籍其家。辛亥,以載銓為步軍統領,以訥爾經額為大學士,禧恩協辦大學士。甲寅,獲西寧番賊阿里克公住,斬之。命駱秉章暫留湖南會辦。戊午,上謁東陵。恤湖南陣亡總兵福誠等世職。己未,常大淳奏賊將北竄,防禦兵單。命徐廣縉撥兵赴岳州助防。丁卯,上還京。
dōng shí yuè xīn sì, shàng lín zèng dà xué shì dù shòu tián dì cì diàn, jiā qí fù dù è lǐ bù shàng shū xián. jiǎ shēn, huáng zōng hàn zòu qǐng zhè jiāng xīn cáo gǎi yóu hǎi yùn, cóng zhī. rén chén, jì zhī chāng miǎn, yǐ wú wén róng wèi mǐn zhè zǒng dū.
冬十月辛巳,上臨贈大學士杜受田第賜奠,加其父杜堮禮部尚書銜。甲申,黃宗漢奏請浙江新漕改由海運,從之。壬辰,季芝昌免,以吳文鎔為閩浙總督。
shí yī yuè dīng wèi shuò, rì yǒu shí zhī. dīng sì, zéi xiàn yuè zhōu. wù wǔ, qǐ qí shàn shǔ hé nán xún fǔ. xīn yǒu, zhào xú guǎng jìn fēn bīng fáng shǒu wǔ chāng hàn yáng jīng zhōu, lù jiàn yíng jiǎng wén qìng gè jiù dì shì è yào yán fáng. guǐ hài, yǐ zéi jìn hú běi, chì qí shàn yán fáng hé nán biān jìng, zhào zhāng fèi yán fáng yán jiāng yào ài. jiǎ zǐ, yǐ wén qìng wèi hù bù shàng shū. guǐ yǒu, zéi xiàn hàn yáng, mìng lù jiàn yíng chí fù shàng yóu fáng dǔ. yǐ hài, fù xiàng róng tí dū xián. zhào zài jí shì láng zēng guó fān dū bàn tuán liàn. diào fú zhū hóng ā wèi jiāng nán tí dū.
十一月丁未朔,日有食之。丁巳,賊陷岳州。戊午,起琦善署河南巡撫。辛酉,詔徐廣縉分兵防守武昌、漢陽、荊州,陸建瀛、蔣文慶各就地勢扼要嚴防。癸亥,以賊近湖北,敕琦善嚴防河南邊境,詔張芾嚴防沿江要隘。甲子,以文慶為戶部尚書。癸酉,賊陷漢陽,命陸建瀛馳赴上游防堵。乙亥,復向榮提督銜。詔在籍侍郎曾國藩督辦團練。調福珠洪阿為江南提督。
shí èr yuè dīng chǒu, chì gè shěng shēn shì zài jí bàn lǐ tuán liàn. mìng sì pǐn jīng táng shèng bǎo cóng jūn hé nán. guǐ sì, zéi xiàn wǔ chāng, xún fǔ cháng dà chún sǐ zhī. shàng qiē zé dū jūn dà chén bù chóu quán jú, yōng bīng zì wèi, dǎi xú guǎng jìn zhì zuì. yǐ xiàng róng wèi qīn chāi dà chén, dū bàn jūn wù, zhāng liàng jī shǔ hú guǎng zǒng dū. yǐ yè míng chēn wèi liǎng guǎng zǒng dū, bǎi guì wèi guǎng dōng xún fǔ. guǐ mǎo, xiàng róng zòu zéi lián xiàn wǔ hàn, dā yǒu fú qiáo, bì xū duō bèi pào chuán, jiāng qiáo fén huǐ, fāng kě jìn jiǎo. dé zhǐ:" xíng bù láng zhōng lú yīng xiáng suǒ dài pào chuán, céng zài cháng shā jī zéi, jí xùn fù jūn qián." jiǎ chén, jí lín hēi lóng jiāng zhēng bīng dào jīng. dé zhǐ:" měi qǐ jiān èr rì qǐ xíng, dài bīng guān yán shǒu jì lǜ, bù dé duō suǒ chē liàng, sāo rǎo yì zhàn." xiá jì tài miào.
十二月丁丑,敕各省紳士在籍辦理團練。命四品京堂勝保從軍河南。癸巳,賊陷武昌,巡撫常大淳死之。上切責督軍大臣不籌全局,擁兵自衛,逮徐廣縉治罪。以向榮為欽差大臣,督辦軍務,張亮基署湖廣總督。以葉名琛為兩廣總督,柏貴為廣東巡撫。癸卯,向榮奏賊連陷武、漢,搭有浮橋,必須多備炮船,將橋焚毀,方可進剿。得旨:「刑部郎中盧應翔所帶炮船,曾在長沙擊賊,即迅赴軍前。」甲辰,吉林、黑龍江徵兵到京。得旨:「每起間二日起行,帶兵官嚴守紀律,不得多索車輛,騷擾驛站。」祫祭太廟。
shì suì, miǎn zhí lì sì shí èr zhōu xiàn shān xī yī fǔ zāi fù, zhè jiāng sì shí bā zhōu xiàn huǎn zhēng yín mǐ gè yǒu chà. cháo xiǎn xiān luó rù gòng.
是歲,免直隸四十二州縣、山西一府災賦,浙江四十八州縣緩徵銀米各有差。朝鮮、暹羅入貢。
sān nián guǐ chǒu chūn zhēng yuè dīng wèi, diào qīng zhōu fù dū tǒng cháng qīng bīng yí fáng yù chǔ. wù shēn, zhāng liàng jī zòu, zéi mù xiāo cháo guì shí zài cháng shā chéng wài hōng bì, qǐ huò shī shēn, yàn míng xiāo cuò. jǐ yǒu, jiǎng wén qìng zòu chéng báo bīng dān, yí diào dōng xī liáng shān bīng yǒng lái chéng fáng yù. guǐ chǒu, xiàng róng zòu, wǔ chāng jù zéi tái pào shàng chuán, yì yù táo cuàn. lù yīng gǔ zòu, zhēn dé zéi fěi kāi nián yǒu dōng cuàn ān qìng jiāng níng zhī xìn. chì xiàng róng duō fāng zhēn bèi, yíng jī dōu jiǎo. jiǎ yín, chì bù jūn tǒng lǐng qián fēng tǒng lǐng zhěng bèi jūn shí, pán jié jiān guǐ. jiǎ zǐ, zéi xiàn jiǔ jiāng, lù jiàn yíng tuì shǒu jiāng níng. sài shàng ā lùn zhǎn, gé qí zi chóng qǐ děng guān zhí. dīng mǎo, mìng gōng bù zuǒ shì láng lǚ xián jī huí ān huī bàn fáng, jiā zhōu tiān jué shì láng xián, huì bàn fáng wù. rén shēn, lù jiàn yíng chǐ zhí dǎi wèn, yǐ xiáng hòu wèi qīn chāi dà chén. guǐ yǒu, yǐ shān xī shǎn xī sì chuān sān xǐng shēn mín juān shū jūn xiǎng, jiā xiāng shì zhōng é shēng yuán xué é. jiǎ xū, zéi xiàn ān qìng, jiǎng wén qìng sǐ zhī, mìng zhōu tiān jué shǔ ān huī xún fǔ. yǔ jiāng xī zhèn wáng zǒng bīng ēn zhǎng shì zhí.
三年癸丑春正月丁未,調青州副都統常青兵移防豫、楚。戊申,張亮基奏,賊目蕭朝貴實在長沙城外轟斃,起獲屍身,驗明梟剉。己酉,蔣文慶奏城薄兵單,移調東西梁山兵勇來城防禦。癸丑,向榮奏,武昌踞賊抬炮上船,意欲逃竄。陸應穀奏,偵得賊匪開年有東竄安慶、江寧之信。敕向榮多方偵備,迎擊兜剿。甲寅,敕步軍統領、前鋒統領整備軍實,盤詰奸宄。甲子,賊陷九江,陸建瀛退守江寧。賽尚阿論斬,革其子崇綺等官職。丁卯,命工部左侍郎呂賢基回安徽辦防,加周天爵侍郎銜,會辦防務。壬申,陸建瀛褫職逮問,以祥厚為欽差大臣。癸酉,以山西、陝西、四川三省紳民捐輸軍饟,加鄉試中額、生員學額。甲戌,賊陷安慶,蔣文慶死之,命周天爵署安徽巡撫。予江西陣亡總兵恩長世職。
èr yuè bǐng zǐ shuò, zhào:" jīng shī bā qí yíng bīng shí wǔ wàn zhī duō, gāi guǎn dà chén qín jiā xùn liàn." zèng xù hú běi xùn nàn xué zhèng féng péi yuán jiā shì láng, shì wén jiè, bù zhèng shǐ liáng xīng yuán shì mǐn sù, àn chá shǐ ruì yuán shì duān jié, jí zhī fǔ yǐ xià guān gè yǔ shì zhí jiàn zhuān cí, tí dū shuāng fú zǒng bīng guān wáng jǐn xiù fù cháng dà chún cí. dīng chǒu, shì diàn xiān shī kǒng zǐ. qiǎn shǎo qīng léi yǐ xián shì jiǎng xué shì jìn kāng wǎng nán hé, shǎo zhān shì wáng lǚ qiān fù dōng hé, huì bàn fáng wù. guǐ wèi, shàng lín yōng jiǎng xué, jiā yǎn shèng gōng kǒng fán hào tài zǐ tài bǎo. dīng hài, chì wén chén sān pǐn yǐ shàng yǎng lián yǐ sì chéng wǔ chén èr pǐn yǐ shàng yǐ èr chéng chōng jūn xiǎng. hù bù qǐng bàn shāng juān hù shū, shàng bù xǔ. rén chén, zéi xiàn jiāng níng, jiāng jūn xiáng hòu tí dū fú zhū hóng ā děng sǐ zhī. yǐ yí liáng wèi liǎng jiāng zǒng dū, mìng huì chéng chí fù jiāng nán fáng jiǎo. diào tuō míng ā wèi jiāng níng jiāng jūn, wén bīn wèi suí yuǎn chéng jiāng jūn, ruì chāng wèi háng zhōu jiāng jūn, dèng shào liáng wèi jiāng nán tí dū. bǐng shēn, mìng qí shàn huì fáng huái yáng. chì hú běi xíng yán zàn yòng chuān yán èr qiān yǐn. chì lǐ huì chá ná shān dōng yǎn yí cáo sān fǔ niǎn fěi. mìng nèi gé xué shì shèng bǎo bāng bàn jiāng běi fáng wù.
二月丙子朔,詔:「京師八旗營兵十五萬之多,該管大臣勤加訓練。」贈恤湖北殉難學政馮培元加侍郎,諡文介,布政使梁星源諡敏肅,按察使瑞元諡端節,及知府以下官各予世職、建專祠,提督雙福、總兵官王錦繡附常大淳祠。丁丑,釋奠先師孔子。遣少卿雷以諴、侍講學士晉康往南河,少詹事王履謙赴東河,會辦防務。癸未,上臨雍講學,加衍聖公孔繁灝太子太保。丁亥,敕文臣三品以上養廉以四成、武臣二品以上以二成充軍饟。戶部請辦商捐、戶輸,上不許。壬辰,賊陷江寧,將軍祥厚、提督福珠洪阿等死之。以怡良為兩江總督,命慧成馳赴江南防剿。調托明阿為江寧將軍,文斌為綏遠城將軍,瑞昌為杭州將軍,鄧紹良為江南提督。丙申,命琦善會防淮揚。敕湖北行鹽暫用川鹽二千引。敕李僡查拿山東兗、沂、曹三府捻匪。命內閣學士勝保幫辦江北防務。
sān yuè yǐ sì, zéi xiàn zhèn jiāng yáng zhōu. bǐng wǔ, xiào hé ruì huáng hòu shēng fù tài miào. xīn hài, shàng gēng jí tián. rén zǐ, mìng hú běi àn chá shǐ jiāng zhōng yuán bāng bàn jiāng nán jūn wù. bǐng chén, chì shì láng yì jīng tǒng mì yún bīng fù shān dōng huì fáng. dīng sì, chì gè shěng tuán liàn gé shā tǔ fěi wù lùn. yǐ luò bǐng zhāng fù wèi hú nán xún fǔ. chì jiāng níng bù zhèng shǐ chén qǐ mài zài xú zhōu shè lì liáng tái. gēng shēn, xiàng róng jī zéi yú jiāng níng, bài zhī. yǐ shī dé gāo wèi fú jiàn shuǐ shī tí dū. rén xū, yǐ lú zhōu wèi ān huī shěng huì. zhōu tiān jué jiǎo zéi tuǒ sù, qí shàn jìn gōng lián huò shèng zhàng, jūn jiā lài zhī. chì zhí lì fèng tiān bèi fáng hǎi kǒu. bǐng yín, xiàng róng zòu dié shèng chéng zéi, jìn jù zhōng shān. shàng yōu jiǎng zhī. mìng yì jīng tuō míng ā fù qīng jiāng fáng jiǎo. mìng ruì chāng tǒng shèng jīng bīng fù huái xú huì fáng, ēn huá tǒng jí lín bīng zhù fáng zhí lì. xīn wèi, chì guǎng dōng zhāo mù hóng dān chuán, lín jiāng dài fù jiāng nán jiǎo zéi. yǐ fú jì wèi cáo yùn zǒng dū.
三月乙巳,賊陷鎮江、揚州。丙午,孝和睿皇后升祔太廟。辛亥,上耕耤田。壬子,命湖北按察使江忠源幫辦江南軍務。丙辰,敕侍郎奕經統密雲兵赴山東會防。丁巳,敕各省團練格殺土匪勿論。以駱秉章復為湖南巡撫。敕江寧布政使陳啟邁在徐州設立糧台。庚申,向榮擊賊於江寧,敗之。以施得高為福建水師提督。壬戌,以廬州為安徽省會。周天爵剿賊妥速,琦善進攻連獲勝仗,均嘉賚之。敕直隸、奉天備防海口。丙寅,向榮奏迭勝城賊,進據鍾山。上優獎之。命奕經、托明阿赴清江防剿。命瑞昌統盛京兵赴淮、徐會防,恩華統吉林兵駐防直隸。辛未,敕廣東招募紅單船,遴將帶赴江南剿賊。以福濟為漕運總督。
xià sì yuè gēng chén, rì jiàn hēi yūn. jǐ chǒu, zéi xiàn pǔ kǒu chú zhōu. jiǎ wǔ, mìng qí shàn tǒng zhì jiāng běi zhū jūn. dǎi zhì yáng wén dìng. kù lún kā ěr kā méng gǔ zhé bù zūn dān bā lǎ ma jìn mǎ sān qiān pǐ, jí xī lín méng cháng jìn mǎ, jūn wēn yù zhǐ zhī. jǐ hài, cì sūn rú jǐn děng èr bǎi èr shí èr rén jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. guǐ mǎo, zéi xiàn fèng yáng. ān huī niǎn fěi cuàn rǎo méng chéng.
夏四月庚辰,日見黑暈。己丑,賊陷浦口、滁州。甲午,命琦善統制江北諸軍。逮治楊文定。庫倫喀爾喀蒙古哲布尊丹巴喇嘛進馬三千匹,及西林盟長進馬,均溫諭止之。己亥,賜孫如僅等二百二十二人進士及第出身有差。癸卯,賊陷鳳陽。安徽捻匪竄擾蒙城。
wǔ yuè wù shēn, shǐ zhì yín chāo. rén zǐ, wáng yì dé zòu hǎi chéng huì fěi xiàn tóng ān ān xī xià mén, yán chì zhī. zhōu tiān jué zòu shōu fù fèng yáng. guǐ chǒu, lǐ jiā duān zòu jīn líng zéi chuán shàng cuàn. dé zhǐ, cǐ yǔ xiàng róng shū bào bù tóng, lìng què qiè zhā tàn. luò bǐng zhāng zòu, jiāng xī shàng yóu xiàn fěi shǒu liú hóng yì jù zhòng zài guì dōng zī rǎo, pí lián guǎng dōng hú nán. dé zhǐ, sān xǐng huì jiǎo. bǐng chén, lù yīng gǔ zòu bó zhōu shī shǒu, zéi pū biàn liáng. chì jiāng zhōng yuán chí fù hé nán jiǎo zéi. wáng yì dé zòu zhāng zhōu zhèn dào bèi zéi qiāng hài, yǒng ān shā xiàn xiān hòu shī shǒu. dīng sì, mìng shèng bǎo tǒng bīng chí fù hé nán. wù wǔ, shì sài shàng ā xú guǎng jìn yú yù, cóng jūn zì xiào, yáng diàn bāng dàn míng lún jūn liú qīng jiāng pǔ bàn fáng. zhōu tiān jué zòu fèng yáng yì fěi cuàn rǎo ér xī, jí rì fù yuán. dé zhǐ:" zhōu tiān jué sù chēng yǒng gǎn, suǒ bǎo zāng yū qīng liàn yǒng kě dāng yī miàn, dú bù néng yǔ zéi jué yī sǐ zhàn yé?" lù yīng gǔ ēn huá zòu cuàn zéi yóu cáo hé qiǎng dù, fàn jí shān dōng. dé zhǐ, diào shǎn xī bīng yìng yuán, réng lìng gù shǒu tóng guān mén hù. zéi xiàn guī dé. jǐ wèi, zéi fù xiàn ān qìng. zhào jiāng zhōng yuán fáng shǒu jiǔ jiāng. zhēng méng gǔ bīng jí qí suǒ jìn mǎ wǔ qiān pǐ jí yú rè hé. rén xū, zhào yǐ zéi fěi běi cuàn, quàn yù běi dì shēn mín liàn tuán zì wèi, rú néng shā zéi chū lì, bìng yǔ lùn gōng. mìng sēng gé lín qìn huā shā nà dá hóng ā mù yīn dū bàn jīng chéng xún fáng. guǐ hài, yǐ xǔ nǎi pǔ wèi xíng bù shàng shū, wēng xīn cún wèi gōng bù shàng shū. jiǎ zǐ, yǐ hé nán bīng mín gù shǒu shěng chéng, yōu zhào jiā miǎn. dīng mǎo, mìng nè ěr jīng é fáng shǒu hé běi. guì liáng fù bǎo dìng bàn lǐ fáng shǒu. jǐ sì, kāi fēng jiě yán, zéi nán cuàn zhōng mù zhū xiān zhèn, chì tuō míng ā děng zhuī zhī. xīn wèi, shǐ zhù dāng shí dà qián.
五月戊申,始制銀鈔。壬子,王懿德奏海澄會匪陷同安、安谿、廈門,嚴飭之。周天爵奏收復鳳陽。癸丑,李嘉端奏金陵賊船上竄。得旨,此與向榮疏報不同,令確切查探。駱秉章奏,江西上猶縣匪首劉洪義聚眾在桂東滋擾,毗連廣東、湖南。得旨,三省會剿。丙辰,陸應穀奏亳州失守,賊撲汴梁。敕江忠源馳赴河南剿賊。王懿德奏漳州鎮、道被賊戕害,永安、沙縣先後失守。丁巳,命勝保統兵馳赴河南。戊午,釋賽尚阿、徐廣縉於獄,從軍自效,楊殿邦、但明倫均留清江浦辦防。周天爵奏鳳陽逸匪竄擾而西,即日赴援。得旨:「周天爵素稱勇敢,所保臧紆青練勇可當一面,獨不能與賊決一死戰耶?」陸應穀、恩華奏竄賊由曹河搶渡,犯及山東。得旨,調陝西兵應援,仍令固守潼關門戶。賊陷歸德。己未,賊復陷安慶。詔江忠源防守九江。徵蒙古兵及其所進馬五千匹集於熱河。壬戌,詔以賊匪北竄,勸諭北地紳民練團自衛,如能殺賊出力,並與論功。命僧格林沁、花紗納、達洪阿、穆蔭督辦京城巡防。癸亥,以許乃普為刑部尚書,翁心存為工部尚書。甲子,以河南兵民固守省城,優詔嘉勉。丁卯,命訥爾經額防守河北。桂良赴保定辦理防守。己巳,開封解嚴,賊南竄中牟、朱仙鎮,敕托明阿等追之。辛未,始鑄當十大錢。
liù yuè yǐ hài, fú jiàn shēn shāng kè fù zhāng zhōu, yōu zhào jiā zhī, chá míng gěi jiǎng. wù yín, hé nán zéi fàn sì shuǐ, fēn gǔ dù hé xiàn wēn xiàn. tuō míng ā jī zhī, fù sì shuǐ. jǐ mǎo, jīn líng zéi chuán shàng xiàn nán kāng, jìn wéi nán chāng. xīn sì, wēn xiàn shēn yǒng bài zéi, fù qí chéng, fù huì guān jūn bài zéi yú wǔ zhì. mìng nà ěr jīng é wèi qīn chāi dà chén, dū bàn hé nán hé běi jūn wù, ēn huá tuō míng ā fù zhī. huáng hé zài jué fēng běi. jiǎ shēn, yún nán dōng chuān huí fěi zuò luàn. fú jiàn tái wān tǔ fěi zuò luàn. wù zǐ, měi guó shǐ rén qiú rù jìn, zhào zhǐ zhī. hé nán zéi wéi huái qìng. guān jūn jiě xǔ zhōu wéi, zéi zǒu luó shān. fú jiàn guān jūn shōu fù yǒng ān shā xiàn. tuō míng ā děng bài zéi yú huái qìng. yǐ wèi, zhèn jiāng guān jūn shī lì, duó tí dū dèng shào liáng zhí, yǐ hé chūn shǔ jiāng nán tí dū. wù xū, yōu xù yáng zhōu gōng chéng shāng wáng zǒng bīng shuāng lái shì zhí yín liǎng. guǎng xī quán zhōu tǔ fěi zuò luàn.
六月乙亥,福建紳商克復漳州,優詔嘉之,查明給獎。戊寅,河南賊犯汜水,分股渡河陷溫縣。托明阿擊之,復汜水。己卯,金陵賊船上陷南康,進圍南昌。辛巳,溫縣紳勇敗賊,復其城,復會官軍敗賊於武陟。命納爾經額為欽差大臣,督辦河南、河北軍務,恩華、托明阿副之。黃河再決豐北。甲申,雲南東川回匪作亂。福建台灣土匪作亂。戊子,美國使人求入覲,詔止之。河南賊圍懷慶。官軍解許州圍,賊走羅山。福建官軍收復永安、沙縣。托明阿等敗賊於懷慶。乙未,鎮江官軍失利,奪提督鄧紹良職,以和春署江南提督。戊戌,優恤揚州攻城傷亡總兵雙來世職銀兩。廣西全州土匪作亂。
qiū qī yuè jiǎ chén shuò, guǎng xī tǔ fěi xiàn xīng ān líng chuān, fēn pū guì lín, guān jūn bài zhī, fù líng chuān xīng ān. bǐng wǔ, chì huì chéng huí qīng jiāng pǔ fáng jiǎo. dīng wèi, mìng shèng bǎo bāng bàn hé nán jūn wù. bǐng chén, chì dōng nán hé chén shōu chè dù chuán, fáng zéi tōu dù. xù jiāng xī zhèn wáng zǒng bīng mǎ jì měi shì zhí. dīng sì, zhào jiāng xī hú guǎng xīn cáo zhé jià jiě jīng. xīn yǒu, zéi cuàn hú běi ān huī. chì yí liáng yú shàng hǎi shè guān shōu shuì. guǐ hài, xù tí dū fú zhū hóng ā shì zhí. jiǎ zǐ, zhào shēn shì bàn tuán yù zéi juān qū zhě, yī tǐ ēn xù. yǐ chǒu, fú jiàn guān jūn fù yóu xī.
秋七月甲辰朔,廣西土匪陷興安、靈川,分撲桂林,官軍敗之,復靈川、興安。丙午,敕慧成回清江浦防剿。丁未,命勝保幫辦河南軍務。丙辰,敕東南河臣收撤渡船,防賊偷渡。恤江西陣亡總兵馬濟美世職。丁巳,詔江西、湖廣新漕折價解京。辛酉,賊竄湖北、安徽。敕怡良於上海設關收稅。癸亥,恤提督福珠洪阿世職。甲子,詔紳士辦團御賊捐軀者,一體恩恤。乙丑,福建官軍復尤谿。
bā yuè bǐng zǐ, guān jūn jiě huái qìng wéi, zéi cuàn shān xī. wù yín, diào wú wén róng wèi hú guǎng zǒng dū, yù ruì wèi sì chuān zǒng dū, lè bīn wèi chéng dū jiāng jūn. gēng chén, zéi xiàn yuán qǔ. guǐ wèi, lǐ huì zú, yǐ zhāng liàng jī wèi shān dōng xún fǔ, luò bǐng zhāng shòu hú nán xún fǔ. jiǎ shēn, jiāng xī zéi xiàn ráo zhōu jùn chéng, jí ān tǔ fěi yáo yīng zhī. bǐng xū, zéi xiàn jiàng xiàn qǔ wò, jìn wéi píng yáng. hā fēn miǎn, yǐ héng chūn wèi shān xī xún fǔ. gēng yín, zéi xiàn píng yáng, shèng bǎo bīng zhì, bài zhī, fù píng yáng. zéi yóu hóng dòng dōng cuàn. guǐ sì, mìng shèng bǎo wèi qīn chāi dà chén, cì shén què dāo, ēn huá tuō míng ā fù zhī. dīng yǒu, tuō míng ā bài zéi yú chén liú.
八月丙子,官軍解懷慶圍,賊竄山西。戊寅,調吳文鎔為湖廣總督,裕瑞為四川總督,樂斌為成都將軍。庚辰,賊陷垣曲。癸未,李僡卒,以張亮基為山東巡撫,駱秉章授湖南巡撫。甲申,江西賊陷饒州郡城,吉安土匪遙應之。丙戌,賊陷絳縣、曲沃,進圍平陽。哈芬免,以恆春為山西巡撫。庚寅,賊陷平陽,勝保兵至,敗之,復平陽。賊由洪洞東竄。癸巳,命勝保為欽差大臣,賜神雀刀,恩華、托明阿副之。丁酉,托明阿敗賊於陳留。
jiǔ yuè guǐ mǎo shuò, zài bài zhī lù chéng lí chéng, zéi cuàn zhí lì, rù lín míng guān. duó nè ěr jīng é zhí dǎi wèn, yǐ guì liáng wèi zhí lì zǒng dū. bǐng wǔ, zéi xiàn bǎi xiāng. jiāng xī nán chāng wéi jiě, zéi fù cuàn jù ān qìng. dīng wèi, diào kuí lín wèi lǐ bù shàng shū, huā shā nà wèi gōng bù shàng shū, yǐ shèng bǎo wèi hàn jūn dū tǒng. jiāng sū tǔ fěi xiàn qīng pǔ bǎo shān, guān jūn fù zhī. wù shēn, mìng jié liú cáo liáng bèi shān dōng zāi zhèn. yǐ jūn wù fāng jí, huǎn xiū fēng běi hé gōng. xīn hài, mìng huì qīn wáng wèi fèng mìng dà jiàng jūn, cì ruì jié dāo, kē ěr qìn jùn wáng sēng gé lín qìn wèi cān zàn dà chén, cì nè kù ní sù dāo, gōng qīn wáng yì dìng jùn wáng zài quán nèi dà chén bì chāng huì bàn xún fáng. yǐ mǎo, zéi yóu zhào sà chéng xiàn shēn sà. mìng yú hé jiān zhuō sà tōng zhōu shè fáng. xīn yǒu, lǐ jiā duān bà, yǐ jiāng zhōng yuán wèi ān huī xún fǔ. jiǎ zǐ, sēng gé lín qìn fù shēn zhōu. bǐng yín, lù yīng gǔ bà, yǐ yīng guì wèi hé nán xún fǔ. jǐ sì, zhōu tiān jué zú yú jūn. xīn wèi, zéi xiàn xiàn xiàn jiāo hé cāng zhōu, jìn pū tiān jīn, zhī xiàn xiè zi chéng dū dài liàn yǒng yíng jī, sǐ zhī, suǒ bù bài zéi sān shí lǐ. tè zèng xiè zi chéng bù zhèng shǐ, bìng jiàn cí, yōu jiǎng liàn yǒng. jǐng wén, jīng shī jiè yán, sēng gé lín qìn zhù jūn yú wǔ qīng.
九月癸卯朔,再敗之潞城、黎城,賊竄直隸,入臨洺關。奪訥爾經額職逮問,以桂良為直隸總督。丙午,賊陷柏鄉。江西南昌圍解,賊復竄踞安慶。丁未,調魁麟為禮部尚書,花沙納為工部尚書,以勝保為漢軍都統。江蘇土匪陷青浦、寶山,官軍復之。戊申,命截留漕糧備山東災賑。以軍務方急,緩修豐北河工。辛亥,命惠親王為奉命大將軍,賜銳捷刀,科爾沁郡王僧格林沁為參贊大臣,賜訥庫尼素刀,恭親王奕、定郡王載銓、內大臣壁昌會辦巡防。乙卯,賊由趙卅、城陷深卅。命於河間、涿卅、通州設防。辛酉,李嘉端罷,以江忠源為安徽巡撫。甲子,僧格林沁復深州。丙寅,陸應穀罷,以英桂為河南巡撫。己巳,周天爵卒於軍。辛未,賊陷獻縣、交河、滄州,進撲天津,知縣謝子澄督帶練勇迎擊,死之,所部敗賊三十里。特贈謝子澄布政使,並建祠,優獎練勇。警聞,京師戒嚴,僧格林沁駐軍於武清。
dōng shí yuè jiǎ xū, mìng zēng guó fān dū dài liàn yǒng fù hú běi jiǎo zéi. bǐng zǐ, zéi xiàn huáng zhōu, hàn huáng dé dào xú fēng yù sǐ zhī, lián xiàn hàn yáng, jìn wéi wǔ chāng. dīng chǒu, zéi jù dú liú zhèn, shèng bǎo dū jūn zhì, lián jī bài zhī. wù yín, mìng gōng qīn wáng yì zài jūn jī chù xíng zǒu, jiě lín kuí jūn jī dà chén, yǐ ruì lín mù yīn wèi jūn jī dà chén. yǐ mǎo, jiā jǐ shì zhōng yuán jiǎ sān sān pǐn qīng xián, jiǎo bàn ān huī niǎn fěi. rén chén, wǔ chāng jiě yán, jiāng zhōng yuán fù wǎn. mìng shǔ niè sī táng shù yì jiāng miàn jiǎo zéi. guǐ sì, zéi xiàn tóng chéng. wù xū, yù zhēng shān xī shǎn xī sì chuān sān xǐng liáng fù, xún zhǐ zhī.
冬十月甲戌,命曾國藩督帶練勇赴湖北剿賊。丙子,賊陷黃州,漢黃德道徐豐玉死之,連陷漢陽,進圍武昌。丁丑,賊踞獨流鎮,勝保督軍至,連擊敗之。戊寅,命恭親王奕在軍機處行走,解麟魁軍機大臣,以瑞麟、穆蔭為軍機大臣。乙卯,加給事中袁甲三三品卿銜,剿辦安徽捻匪。壬辰,武昌解嚴,江忠源赴皖。命署臬司唐樹義江面剿賊。癸巳,賊陷桐城。戊戌,豫征山西、陝西、四川三省糧賦,尋止之。
shí yī yuè rén yín shuò, yǐ wáng qìng yún wéi shǎn xī xún fǔ. bǐng wǔ, fú jiàn guān jūn kè fù xià mén. ān huī zéi xiàn shū chéng, bàn tuán dà chén shì láng lǚ xián jī sǐ zhī. gēng xū, zéi xiàn yí zhēng. guǐ chǒu, mìng shì láng zēng guó fān dū dài shuǐ shī jiǎo zéi ān huī. dīng mǎo, shèng bǎo jiǎo zéi dú liú, bù lì, zhèn mò fù dū tǒng tóng jiàn, zèng jiāng jūn cì xù.
十一月壬寅朔,以王慶云為陝西巡撫。丙午,福建官軍克復廈門。安徽賊陷舒城,辦團大臣侍郎呂賢基死之。庚戌,賊陷儀徵。癸丑,命侍郎曾國藩督帶水師剿賊安徽。丁卯,勝保剿賊獨流,不利,陣歿副都統佟鑒,贈將軍賜恤。
shí èr yuè jiǎ xū, yáng zhōu zéi kuì wéi chū, guān jūn fù qí chéng, qí shàn huì chéng děng jūn chǐ zhí cóng jūn. yǐ hài, zhào yǐ huáng zhōu zéi zhōu zōng jūn jí, chì wú wén róng chū shěng jiǎo zéi. wù zǐ, qí shàn fù yí zhēng. jǐ chǒu, zéi xiàn lú zhōu, jiāng zhōng yuán sǐ zhī. yǐ fú jì wèi ān huī xún fǔ, shào càn wèi cáo yùn zǒng dū. bǐng shēn, yǐ shì láng dù hàn wèi jūn jī dà chén. wēng xīn cún bà, yǐ zhào guāng wèi gōng bù shàng shū. jǐ hài, xiá jì tài miào.
十二月甲戌,揚州賊潰圍出,官軍復其城,琦善、慧成等均褫職從軍。乙亥,詔以黃州賊〈舟宗〉麕集,飭吳文鎔出省剿賊。戊子,琦善復儀徵。己丑,賊陷廬州,江忠源死之。以福濟為安徽巡撫,邵燦為漕運總督。丙申,以侍郎杜翰為軍機大臣。翁心存罷,以趙光為工部尚書。己亥,祫祭太廟。
shì suì, miǎn fèng tiān zhí lì shān dōng shān xī zhè jiāng hú běi hú nán guǎng xī yún nán gān sù děng shěng sān bǎi sì shí sì tīng zhōu xiàn wèi zāi fù. yòu miǎn gān sù zhōng wèi dì zhèn yín liáng cǎo shù gè yǒu chà. cháo xiǎn liú qiú xiān luó yuè nán miǎn diàn nán zhǎng rù gòng.
是歲,免奉天、直隸、山東、山西、浙江、湖北、湖南、廣西、雲南、甘肅等省三百四十四廳州縣衛災賦。又免甘肅中衛地震銀糧、草束各有差。朝鮮、琉球、暹羅、越南、緬甸、南掌入貢。
sì nián jiǎ yín chūn zhēng yuè xīn chǒu shuò, méng gǔ gè méng cháng qīn wáng jùn wáng dié cì bào xiào jūn xū yín liǎng, wēn zhǐ jiā jiǎng, jūn què hái zhī. yǐ sì, bō nèi kù yín sān shí wàn liǎng jiě fù shèng bǎo jūn yíng. gēng xū, guān jūn kè dú liú zhèn, jù fěi huí cuàn. rén zǐ, zhāng fèi bà, yǐ chén qǐ mài wèi jiāng xī xún fǔ. wáng lǚ qiān shū chén hé nán lì zhì fèi chí, jūn xū fú mào, hé gōng mí fèi. xià yīng guì chá fù. bǐng chén, zhè jiāng hǎi yùn cáo mǐ gǎi yóu liú hé kǒu fàng yáng, mìng jiāng sū pài yuán shè jú. jǐ wèi, mìng fú jì jīng lǐ huái běi yán wù. yǐ wáng yì dé wèi mǐn zhè zǒng dū, lǚ quán sūn wèi fú jiàn xún fǔ. xīn yǒu, yuán jiǎ sān shū qǐng shì guān chóu xiǎng, yóu jūn jī chù jìng jiāo suǒ sī, wù fā nèi gé, cóng zhī. yǐ chǒu, mìng guǎng dōng gòu bàn yí pào yùn fù wǔ chāng. bǐng yín, zéi jù shù chéng cūn, yán zhào sēng gé lín qìn shèng bǎo xùn sù jiǎo qín. dīng mǎo, hú běi jìn gōng huáng zhōu bīng kuì, zǒng dū wú wén róng, shǔ àn chá shǐ qián bù zhèng shǐ táng shù yì sǐ zhī. hù bù yì fù sì chuān xué zhèng hé shào jī juān lián shū shàng wéi shì yòng pián wén, shàng zé qí jùn zǎo yuē:" dāng yuè hé shào jī shū shí, qīng yì yì qí yū jū, hé wéi yóu ér xiào zhī? dà xué shì guǎn bù, nǎi bù néng dòng sī guān gǎo yī zì hū!" zéi cuàn xiàn xiàn dōng chéng zhuāng, sēng gé lín qìn shèng bǎo hé jūn jī zhī. zéi cuàn xiàn fù chéng, fēn gǔ cuàn shān dōng. jǐ sì, jiāng sū liù hé xiàn shēn tuán lì bǎo wēi chéng, zhào jiā zhī, miǎn yī nián qián liáng.
四年甲寅春正月辛丑朔,蒙古各盟長親王、郡王迭次報效軍需銀兩,溫旨嘉獎,均卻還之。乙巳,撥內庫銀三十萬兩解赴勝保軍營。庚戌,官軍克獨流鎮,踞匪回竄。壬子,張芾罷,以陳啟邁為江西巡撫。王履謙疏陳河南吏治廢弛,軍需浮冒,河工糜費。下英桂查覆。丙辰,浙江海運漕米改由劉河口放洋,命江蘇派員設局。己未,命福濟經理淮北鹽務。以王懿德為閩浙總督,呂佺孫為福建巡撫。辛酉,袁甲三疏請事關籌饟,由軍機處徑交所司,勿發內閣,從之。乙丑,命廣東購辦夷炮運赴武昌。丙寅,賊踞束城村,嚴詔僧格林沁、勝保迅速剿擒。丁卯,湖北進攻黃州兵潰,總督吳文鎔,署按察使、前布政使唐樹義死之。戶部議覆四川學政何紹基捐廉疏上違式用駢文,上責祁俊藻曰:「當閱何紹基疏時,卿亦議其迂拘,何為尤而效之?大學士管部,乃不能動司官稿一字乎!」賊竄獻縣東城莊,僧格林沁、勝保合軍擊之。賊竄陷阜城,分股竄山東。己巳,江蘇六合縣紳團力保危城,詔嘉之,免一年錢糧。
èr yuè dīng chǒu, shàng yù jīng yán. jǐ mǎo, xǔ nǎi pǔ bà zhí nán shū fáng, jiàng nèi gé xué shì. yǐ zhū fèng biāo wèi xíng bù shàng shū, zhōu zǔ péi wèi zuǒ dōu yù shǐ. qǐ wēng xīn cún wèi lì bù zuǒ shì láng. xīn sì, yǐ tái yǒng wèi hú guǎng zǒng dū. rén wǔ, zēng guó fān zòu tǒng dài shuǐ lù shī wàn qī qiān rén, zì héng zhōu qǐ chéng chí fù hú běi. guǐ sì, yì xìng bà, yǐ yīng lóng wèi shèng jīng jiāng jūn. zēng guó fān shū qǐng qián xún fǔ yáng jiàn zhī sūn yáng jiāng juān yín èr wàn liǎng, zhǔn yáng jiàn rù sì xiāng xián cí. dé zhǐ:" yáng jiàn xì xiū zhì zhī yuán, xiāng xián jù diǎn, fēi kě yǐ juān nà dé zhī. zēng guó fān bù yīng jù wèi chén qǐng, xià bù yì chǔ." jūn xìng yǐ lái, xiǎng kōng shì jí, ér dì yú míng qì yóu shèn zhī rú cǐ. yǔ xùn nàn ān huī bù zhèng shǐ liú yù zhēn shì zhí, shì qín zhuàng. guǐ wèi, qián xié bàn dà xué shì tāng jīn zhāo bīng bù shàng shū tè dēng é zhòng yàn lù míng, jiā gōng xián, cì yù shū biǎn é. bǐng xū, zhāng liàng jī zòu huò qiāng hài dà yuán zhī zéi mù wáng xiǎo yǒng, zhāi xīn yáo jì. dé zhǐ, jí chuán zhī tóng jiàn xiè zi chéng jiā shǔ gào jì. mìng tuō míng ā bāng bàn sēng gé lín qìn jūn wù. guǐ sì, yǐ qīng lín wèi hú běi xún fǔ, chóng lún dīng yōu, réng tóng shǒu chéng. wù xū, zhāng liàng jī zòu niǎn zéi dù hé yóu fēng xiàn cuàn rù shàn xiàn, guān bīng yíng jī huò shèng, fù xiàn jīn xiāng.
二月丁丑,上御經筵。己卯,許乃普罷直南書房,降內閣學士。以朱鳳標為刑部尚書,周祖培為左都御史。起翁心存為吏部左侍郎。辛巳,以台涌為湖廣總督。壬午,曾國藩奏統帶水陸師萬七千人,自衡州起程馳赴湖北。癸巳,奕興罷,以英隆為盛京將軍。曾國藩疏請前巡撫楊健之孫楊江捐銀二萬兩,准楊健入祀鄉賢祠。得旨:「楊健系休致之員,鄉賢鉅典,非可以捐納得之。曾國藩不應遽為陳請,下部議處。」軍興以來,饟空事棘,而帝於名器猶慎之如此。予殉難安徽布政使劉裕珍世職,諡勤壯。癸未,前協辦大學士湯金釗、兵部尚書特登額重宴鹿鳴,加宮銜,賜御書匾額。丙戌,張亮基奏獲戕害大員之賊目王小涌,摘心遙祭。得旨,即傳知佟鑒、謝子澄家屬告祭。命托明阿幫辦僧格林沁軍務。癸巳,以青麟為湖北巡撫,崇綸丁憂,仍同守城。戊戌,張亮基奏捻賊渡河由豐縣竄入單縣,官兵迎擊獲勝,復陷金鄉。
sān yuè gēng zǐ shuò, zhāng liàng jī zòu zéi xiàn jù yě yùn chéng. xīn chǒu, mìng zài líng dài bīng yī qiān zhù fáng hé jiān, guì líng tái lù dài mǎ bù bīng qiān wǔ bǎi zhù fáng dé zhōu. luò bǐng zhāng zòu zéi xiàn yuè zhōu, zēng guó fān huí shěng fáng dǔ, liú hòu bǔ dào hú lín yì chǔ nán jiǎo zéi. rén yín, zéi xiàn yáng gǔ, zhī xiàn wén yǐng lì rèn wǔ rì, sǐ zhī, yōu xù jiàn cí. jiǎ chén, zéi yóu yáng gǔ guān xiàn cuàn zhì qīng hé zhī xiǎo tān, yòu fēn cuàn zhì lín qīng zhī lǐ guān zhuāng. yǐ sì, mìng shèng bǎo yíng jī shān dōng cuàn zéi, bù zhèng shǐ chóng ēn zòu dài bīng è shǒu lín qīng zhōu. xīn hài, shàng gēng jí tián. dīng sì, zéi xiàn lín qīng. yuè shí rì, guān jūn fù zhī, kuì fěi nán cuàn, shèng bǎo zhuī jī. zēng guó fān zòu jiǎo zéi yuè zhōu shī lì, huí shǒu cháng shā. xià bù yì chǔ.
三月庚子朔,張亮基奏賊陷鉅野、鄆城。辛丑,命載齡帶兵一千駐防河間,桂齡、台祿帶馬步兵千五百駐防德州。駱秉章奏賊陷岳州,曾國藩回省防堵,留候補道胡林翼楚南剿賊。壬寅,賊陷陽穀,知縣文穎蒞任五日,死之,優恤建祠。甲辰,賊由陽穀、冠縣竄至清河之小灘,又分竄至臨清之李官莊。乙巳,命勝保迎擊山東竄賊,布政使崇恩奏帶兵扼守臨清州。辛亥,上耕耤田。丁巳,賊陷臨清。越十日,官軍復之,潰匪南竄,勝保追擊。曾國藩奏剿賊岳州失利,回守長沙。下部議處。
xià sì yuè gēng chén, shùn chéng jùn wáng chūn shān hōng. fù chéng zéi cuàn lián zhèn, sēng gé lín qìn zhuī jī wéi zhī. rén wǔ, shèng bǎo zòu mǎ duì zhuī jiǎo lín qīng kuì fěi, quán shù tiǎn miè. dé zhǐ jiā jiǎng, jiā tài zǐ shǎo bǎo, dé lēi kè sè léng shàn lù huáng mǎ guà. jǐ chǒu, yǔ gào dà xué shì pān shì ēn zú. nèi dà chén bì chāng zú. xīn mǎo, bào qǐ bào bà, yǐ tǎ qí bù shǔ hú nán tí dū, zēng guó fān duó zhí jiǎo zéi. zēng guó fān kè fù xiāng tán, tǎ qí bù péng yù lín yáng zài fú jiǎo zéi dà shèng, jìng gǎng zéi tuì.
夏四月庚辰,順承郡王春山薨。阜城賊竄連鎮,僧格林沁追擊圍之。壬午,勝保奏馬隊追剿臨清潰匪,全數殄滅。得旨嘉獎,加太子少保,德勒克色楞、善祿黃馬褂。己丑,予告大學士潘世恩卒。內大臣壁昌卒。辛卯,鮑起豹罷,以塔齊布署湖南提督,曾國藩奪職剿賊。曾國藩克復湘潭,塔齊布、彭玉麟、楊載福剿賊大勝,靖港賊退。
wǔ yuè jǐ hài shuò, gé yún fēi cí chéng, cì yù shū biǎn é. kuò ěr kā guó wáng biǎo qǐng chū bīng jiǎo zéi. wēn zhào zhǐ zhī. xīn chǒu, sūn ruì zhēn miǎn, yǐ zhū fèng biāo wèi hù bù shàng shū, zhào guāng wèi xíng bù shàng shū, péng yùn zhāng wèi gōng bù shàng shū. fù dū tǒng mián xún zhuī zéi yú fēng xiàn, bài zhī, cì bā tú lǔ yǒng hào. yǐ sì, lián zhèn zéi shǒu lǐ kāi fāng cuàn xiàn gāo táng zhōu, shèng bǎo dū bīng zhuī zhī. rén shēn, shàng qí yǔ dà gāo diàn. dīng sì, qí yǔ tiān shén tán. gēng shēn, jīng zhōu jiāng jūn guān wén zòu guān jūn shōu fù jiān lì xiàn yí chāng fǔ chéng. chì tǎ qí bù tǒng jūn fù hú běi jiǎo zéi. qián hú běi xún fǔ chóng lún yǐ tuō bìng duó zhí. rén xū, yǔ. guǐ hài, hé chūn fú jì zòu shōu fù ān huī lù ān zhōu chéng.
五月己亥朔,葛雲飛祠成,賜御書匾額。廓爾喀國王表請出兵剿賊。溫詔止之。辛丑,孫瑞珍免,以朱鳳標為戶部尚書,趙光為刑部尚書,彭蘊章為工部尚書。副都統綿洵追賊於豐縣,敗之,賜巴圖魯勇號。乙巳,連鎮賊首李開方竄陷高唐州,勝保督兵追之。壬申,上祈雨大高殿。丁巳,祈雨天神壇。庚申,荊州將軍官文奏官軍收復監利縣、宜昌府城。敕塔齊布統軍赴湖北剿賊。前湖北巡撫崇綸以託病奪職。壬戌,雨。癸亥,和春、福濟奏收復安徽六安州城。
liù yuè wù chén shuò, cì lín qīng guān xiàn bèi zéi nàn mín yī yuè kǒu liáng. jiāng xī zéi cuàn hú běi dé ān. gēng chén, xǔ nǎi zhāo miǎn, yǐ jí ěr háng ā wèi jiāng sū xún fǔ. zhào yuē:" zhōng guó hǎi kǒu, chú tōng shāng wǔ kǒu wài, yí chuán xiàng bù shǐ rù. jìn rì nǎi yǒu lán rù jīn líng zhèn jiāng zhī shì, yì yù hé wéi? yè míng chēn jí xiàng gè guó yí qiú zhèng yán zǔ zhǐ." xīn sì, zhào zhí shěng tuán liàn shā zéi zhě, jiàn lì zǒng fāng, rù sì zhōng yì cí, fù nǚ yù nàn juān qū zhě, rù sì jié xiào cí. guǐ wèi, zéi xiàn wǔ chāng. tái yǒng bà, yǐ yáng pèi wèi hú běi xún fǔ, shǔ zǒng dū. mìng zēng guó fān yóu yuè zhōu jìn jiǎo, yīng guì fù xìn yáng fáng dǔ. fù dū tǒng dá hóng ā zú yú jūn, zèng dū tǒng. xīn mǎo, chì yè míng chēn jiǎo bǔ guǎng dōng huì fěi dào chuán. zhù tiě qián qiān qián.
六月戊辰朔,賜臨清、冠縣被賊難民一月口糧。江西賊竄湖北德安。庚辰,許乃釗免,以吉爾杭阿為江蘇巡撫。詔曰:「中國海口,除通商五口外,夷船向不駛入。近日乃有闌入金陵、鎮江之事,意欲何為?葉名琛即向各國夷酋正言阻止。」辛巳,詔直省團練殺賊者,建立總坊,入祀忠義祠,婦女遇難捐軀者,入祀節孝祠。癸未,賊陷武昌。台涌罷,以楊霈為湖北巡撫,署總督。命曾國藩由岳州進剿,英桂赴信陽防堵。副都統達洪阿卒於軍,贈都統。辛卯,敕葉名琛剿捕廣東會匪盜船。鑄鐵錢、鉛錢。
qiū qī yuè xīn chǒu, hú běi zéi xiàn yuè zhōu, lián xiàn cháng dé. rén zǐ, zhào:" qīng lín qì chéng táo zǒu, yuǎn fù cháng shā, chì guān wén chuán zhǐ zhèng fǎ." fù dū tǒng tè ěr qīng é zú yú jūn. gēng shēn, hú nán shuǐ shī kè fù yuè zhōu, yǔ gé zhí shì láng zēng guó fān sān pǐn xián. mìng dào yuán hú lín yì gōng jiǎo cháng dé. rén xū, yáng pèi zòu kè fù miǎn yáng, zéi xiàn ān lù.
秋七月辛丑,湖北賊陷岳州,連陷常德。壬子,詔:「青麟棄城逃走,遠赴長沙,飭官文傳旨正法。」副都統特爾清額卒於軍。庚申,湖南水師克復岳州,予革職侍郎曾國藩三品銜。命道員胡林翼攻剿常德。壬戌,楊霈奏克復沔陽,賊陷安陸。
rùn qī yuè wù chén, hú běi guān jūn kè fù ān lù. dīng chǒu, qīn chāi dà chén qí shàn zú yú jūn, yǐ tuō míng ā wèi qīn chāi dà chén, dū bàn yáng zhōu jūn wù. gēng chén, yáng pèi zòu kè fù jīng shān xiào gǎn tiān mén huáng pō má chéng děng chéng. xiàng róng zòu guān jūn shōu fù gāo chún. bǐng shēn, hé chūn zòu kè fù tài píng.
閏七月戊辰,湖北官軍克復安陸。丁丑,欽差大臣琦善卒於軍,以托明阿為欽差大臣,督辦揚州軍務。庚辰,楊霈奏克復京山、孝感、天門、黃陂、麻城等城。向榮奏官軍收復高淳。丙申,和春奏克復太平。
bā yuè gēng zǐ, guān wén zòu lián fù jiā yú pú qí. guǐ mǎo, guǎng dōng tǔ fěi xiàn zhào qìng, diào hú nán fú jiàn bīng jiǎo zhī. jiǎ yín, hú nán guān jūn yóu chéng líng jī jìn gōng tōng chéng. guǐ hài, yīng měi èr guó bīng chuán dǐ tiān jīn hǎi kǒu, mìng guì liáng lì shì.
八月庚子,官文奏連復嘉魚、蒲圻。癸卯,廣東土匪陷肇慶,調湖南、福建兵剿之。甲寅,湖南官軍由城陵磯進攻通城。癸亥,英、美二國兵船抵天津海口,命桂良蒞事。
jiǔ yuè xīn wèi, hú běi hú nán guān jūn gōng kè wǔ chāng hàn yáng. shòu yáng pèi hú guǎng zǒng dū, zēng guó fān yǐ èr pǐn xián shǔ hú běi xún fǔ, tǎ qí bù cì huáng mǎ guà, lǐ mèng qún luó zé nán lǐ xù bīn bìng shēng xù yǒu chà. xùn nàn bù zhèng shǐ yuè xìng shǔ àn chá shǐ lǐ qīng gǔ jūn yǔ shì jiàn cí. rén wǔ, hú běi guān jūn kè fù huáng zhōu. mìng zēng guó fān yǐ bīng bù shì láng xián huì tǎ qí bù dū jūn dōng xià. jiǎ shēn, yù ruì bà, yǐ huáng zōng hàn wèi sì chuān zǒng dū, hé guì qīng wèi zhè jiāng xún fǔ. wù zǐ, ān huī guān jūn shōu fù lú jiāng. yǐ wèi, wèi yuán lǎng zú, yǐ wēng xīn cún wèi bīng bù shàng shū.
九月辛未,湖北、湖南官軍攻克武昌、漢陽。授楊霈湖廣總督,曾國藩以二品銜署湖北巡撫,塔齊布賜黃馬褂,李孟群、羅澤南、李續賓並升敘有差。殉難布政使岳興、署按察使李卿穀均予諡建祠。壬午,湖北官軍克復黃州。命曾國藩以兵部侍郎銜會塔齊布督軍東下。甲申,裕瑞罷,以黃宗漢為四川總督,何桂清為浙江巡撫。戊子,安徽官軍收復廬江。乙未,魏元烺卒,以翁心存為兵部尚書。
dōng shí yuè bǐng chén, yǐ huā shā nà wèi lì bù shàng shū, quán qìng wèi gōng bù shàng shū, lǐng guó zǐ jiàn. diào wén qìng wèi mǎn zhōu dū tǒng, yì xìng wèi hàn jūn dū tǒng, yì shān wèi nèi dà chén. dīng sì, zēng guó fān zòu shuǐ lù jūn gōng bàn bì shān zéi, bì zéi wàn yú. wù wǔ, yǐ zā lā fēn tài wèi yī lí jiāng jūn. jiǎ zǐ, zēng guó fān děng zòu gōng kè tián jiā zhèn, yǔ yáng zài fú péng yù lín shēng xù. hú běi jūn shōu fù qí zhōu.
冬十月丙辰,以花沙納為吏部尚書,全慶為工部尚書,領國子監。調文慶為滿洲都統,奕興為漢軍都統,奕山為內大臣。丁巳,曾國藩奏水陸軍攻半壁山賊,斃賊萬餘。戊午,以紥拉芬泰為伊犁將軍。甲子,曾國藩等奏攻克田家鎮,予楊載福、彭玉麟升敘。湖北軍收復蘄州。
shí yī yuè dīng chǒu, shàng yì dà gāo diàn qí xuě. gēng chén, yáng pèi zòu kè fù guǎng jì huáng méi. wù zǐ, luó rào diǎn zú, yǐ héng chūn wèi yún guì zǒng dū, wáng qìng yún wéi shān xī xún fǔ, wú zhèn yù wèi shǎn xī xún fǔ. suí yuǎn chéng jiāng jūn shàn lù zú yú jūn. gēng yín, dà xué shì jūn jī dà chén qí jùn zǎo zhì shì. yǐ jiǎ zhēn wèi dà xué shì, wēng xīn cún wèi lì bù shàng shū, zhōu zǔ péi wèi bīng bù shàng shū, xǔ nǎi pǔ wèi zuǒ dōu yù shǐ. guǐ sì, hú běi zéi xiàn ān huī yīng shān. ān qìng zéi cuàn jiǔ jiāng hú kǒu, jí yú wú chéng.
十一月丁丑,上詣大高殿祈雪。庚辰,楊霈奏克復廣濟、黃梅。戊子,羅繞典卒,以恆春為雲貴總督,王慶云為山西巡撫,吳振棫為陝西巡撫。綏遠城將軍善祿卒於軍。庚寅,大學士、軍機大臣祁俊藻致仕。以賈楨為大學士,翁心存為吏部尚書,周祖培為兵部尚書,許乃普為左都御史。癸巳,湖北賊陷安徽英山。安慶賊竄九江、湖口,及於吳城。
shí èr yuè yǐ wèi, zēng guó fān zòu gōng kè xiǎo chí kǒu, shàng jiā jiǎng zhī, cì hú tuǐ huáng mǎ guà. wù xū, hé chūn zòu kè fù yīng shān. yǐ kè fù yīng huò liǎng xiàn jūn zī mín lì, miǎn sān nián cáo liáng. xīn chǒu, yuán jiǎ sān zòu jǔ rén zāng yū qīng jìn gōng tóng chéng, lì jié zhèn wáng, zèng sān pǐn xián, yǔ shì zhí. yǐ mǎo, fēng yì jì zhī zǐ zài zhōng bèi lè, sì yǐn zhì jùn wáng, gǎi míng zài zhì. guì zhōu guān bīng jī zéi, bài zhī, jiě xīng yì chéng wéi. xīn yǒu, ān huī guān jūn kè fù hán shān. sēng gé lín qìn zòu gōng huǐ xī lián zhèn zéi cháo. guǐ hài, xiá jì tài miào.
十二月乙未,曾國藩奏攻克小池口,上嘉獎之,賜狐腿黃馬褂。戊戌,和春奏克復英山。以克復英、霍兩縣均資民力,免三年漕糧。辛丑,袁甲三奏舉人臧紆青進攻桐城,力竭陣亡,贈三品銜,予世職。乙卯,封奕紀之子載中貝勒,嗣隱志郡王,改名載治。貴州官兵擊賊,敗之,解興義城圍。辛酉,安徽官軍克復含山。僧格林沁奏攻毀西連鎮賊巢。癸亥,祫祭太廟。
shì suì, miǎn hé nán shān dōng shān xī fú jiàn hú nán guǎng xī děng shěng yī bǎi èr shí jiǔ zhōu xiàn, yòu guǎng xī tǔ zhōu xiàn shí èr zāi fù yǒu chà. cháo xiǎn liú qiú rù gòng.
是歲,免河南、山東、山西、福建、湖南、廣西等省一百二十九州縣,又廣西土州縣十二災賦有差。朝鮮、琉球入貢。
wǔ nián yǐ mǎo chūn zhēng yuè jǐ sì, sì chuān guān jūn kè fù guì zhōu tóng zǐ. rén shēn, guì zhōu guān jūn jiǎo fěi léi tái shān, qín fěi shǒu chén liáng mó. jiǎ xū, yǐ jiāng zhè cáo mǐ bù fū jīng cāng zhī fàng, mìng yí liáng kāi bàn mǐ juān jiě jīng. wù yín, jí ěr háng ā zòu kè fù shàng hǎi xiàn chéng. zhào jiā jiǎng zhī. xīn sì, hú běi zéi yóu huáng méi huí cuàn hàn kǒu, yáng pèi tuì shǒu dé ān, duó zhí, réng liú rèn. guǐ wèi, jiāng xī guān jūn kè fù wǔ níng. yǐ yǒu, sēng gé lín qìn zòu gōng kè lián zhèn, shǒu nì lín fèng xiáng jiù qín. fēng sēng gé lín qìn qīn wáng, yí jūn shān dōng, gōng jiǎo gāo táng jù fěi. qīn chāi dà chén shèng bǎo shī jiǔ wú gōng, chǐ zhí dǎi wèn. bǐng xū, zhè jiāng yuè qīng tǔ fěi zī shì, jiǎo píng zhī. xù lián zhèn gōng, xī líng ā ruì lín qìng qí mián xún lā mù gùn bù zā bù gùn chǔ kè lín qìn gè yǔ yōu lài.
五年乙卯春正月己巳,四川官軍克復貴州桐梓。壬申,貴州官軍剿匪雷台山,擒匪首陳良模。甲戌,以江、浙漕米不敷京倉支放,命怡良開辦米捐解京。戊寅,吉爾杭阿奏克復上海縣城。詔嘉獎之。辛巳,湖北賊由黃梅回竄漢口,楊霈退守德安,奪職,仍留任。癸未,江西官軍克復武寧。乙酉,僧格林沁奏攻克連鎮,首逆林鳳祥就擒。封僧格林沁親王,移軍山東,攻剿高唐踞匪。欽差大臣勝保師久無功,褫職逮問。丙戌,浙江樂清土匪滋事,剿平之。敘連鎮功,西凌阿、瑞麟、慶祺、綿洵、拉木棍布紥布、棍楚克林沁各予優賚。
èr yuè jiǎ wǔ shuò, wáng yì dé zòu yí shāng lái mǐn fàn chá, zū lìn mín fáng jiǔ jū, jí shōu chá shuì, cóng zhī. yǐ fǎ jiāng lá ní lè zhù gōng shàng hǎi, lài chóu sì duān yín yī wàn liǎng, cóng jí ěr háng ā qǐng yě. jǐ hài, shàng yù jīng yán. sēng gé lín qìn zòu kè fù gāo táng zhōu, yú fěi cuàn rù féng guān tún. xīn chǒu, fú jiàn fěi tú zuò luàn, jiǎo píng zhī. wù wǔ, è zéi běi cuàn, chì sēng gé lín qìn tiáo bō mǎ bù bīng sān sì qiān fù hé nán zhù fáng.
二月甲午朔,王懿德奏夷商來閩販茶,租賃民房久居,藉收茶稅,從之。以法將剌尼樂助攻上海,賚綢四端、銀一萬兩,從吉爾杭阿請也。己亥,上御經筵。僧格林沁奏克復高唐州,餘匪竄入馮官屯。辛丑,福建匪徒作亂,剿平之。戊午,鄂賊北竄,敕僧格林沁調撥馬步兵三四千赴河南助防。
sān yuè jiǎ zǐ, guǎng dōng guān jūn fù hǎi fēng. wǎn zéi xiàn huī zhōu. yǐ chǒu, shàng yè xī líng. zéi xiàn wǔ chāng, xún fǔ táo ēn péi sǐ zhī, yǐ hú lín yì shǔ hú běi xún fǔ. xīn wèi, shàng hái jīng. xīn mǎo, guì zhōu fěi shǒu yáng fèng bǔ zhū, yú fěi píng.
三月甲子,廣東官軍復海豐。皖賊陷徽州。乙丑,上謁西陵。賊陷武昌,巡撫陶恩培死之,以胡林翼署湖北巡撫。辛未,上還京。辛卯,貴州匪首楊鳳捕誅,餘匪平。
xià sì yuè yǐ wèi, ān huī guān jūn shōu fù wù yuán. yǐ é fù jǐng shòu wèi yù qián dà chén. dīng wèi, jiāng xī zéi xiàn guǎng xìn. gēng xū, sēng gé lín qìn děng zòu gōng kè féng guān tún zéi cháo, qín huò shǒu nì lǐ kāi fāng, yú fěi jǐn jiān. dé zhǐ: xīn wèi, sēng gé lín qìn jí yǐ qīn wáng shì xí, xǔ chéng jiān yú, dé lēi kè sè léng jiā bèi lè xián, yú gè shēng xù. jiāng xī guān jūn fù yì yáng. zhè jiāng zéi xiàn kāi huà. jǐ wèi, xī ān jiāng jūn zā lā fēn zài hú běi jiǎo zéi zhèn wáng, yōu xù zhī. chǐ yáng pèi zhí, yǐ guān wén wèi hú guǎng zǒng dū, mián xún wèi jīng zhōu jiāng jūn, ruì lín wèi xī ān jiāng jūn. yǐ xī líng ā wèi qīn chāi dà chén, fù hú běi jiǎo zéi. gēng shēn, jiāng xī guān jūn fù ráo zhōu guǎng xìn jí xīng ān. xīn yǒu, guǎng dōng guān jūn jiǎo fěi huò shèng, shuǐ lù gǔ fěi xī píng.
夏四月乙未,安徽官軍收復婺源。以額駙景壽為御前大臣。丁未,江西賊陷廣信。庚戌,僧格林沁等奏攻克馮官屯賊巢,擒獲首逆李開芳,餘匪盡殲。得旨:欣慰,僧格林沁即以親王世襲,許乘肩輿,德勒克色楞加貝勒銜,餘各升敘。江西官軍復弋陽。浙江賊陷開化。己未,西安將軍紥拉芬在湖北剿賊陣亡,優恤之。褫楊霈職,以官文為湖廣總督,綿洵為荊州將軍,瑞麟為西安將軍。以西凌阿為欽差大臣,赴湖北剿賊。庚申,江西官軍復饒州、廣信及興安。辛酉,廣東官軍剿匪獲勝,水陸股匪悉平。
wǔ yuè bǐng yín, xù fú jiàn zhèn wáng zhī xiàn gāo hóng fēi, rù sì jīng shī zhāo zhōng cí, bìng yú tái wān jiàn cí. dīng mǎo, xiàng róng zòu jiǎo zéi sān shān, shèng zhī. wù chén, guǎng dōng guān jūn fù hé yuán děng xiàn, jiān zéi yú sān shuǐ. xīn wèi, shàng yù gān qīng mén, fèng mìng dà jiàng jūn huì qīn wáng mián yú cān zàn dà chén qīn wáng sēng gé lín qìn gōng jiǎo dà jiàng jūn yìn cān zàn guān fáng. rén shēn, zhào yuē:" xīng bàn tuán liàn, yuán yǐ bǎo wèi xiāng lǘ. ér hé nán dié yǒu kàng liáng kàng guān zhī shì. shì cǐ xiāng shuài xiào yóu, liú bì shén dà. gè dū fǔ qí shàng jiā yì zhěng dùn, wù lìng rì jiǔ niàng huàn." shì shí, shān dōng yǐ yǒu hēi tuán zhī hài, shàng wèi shàng wén. qí hòu zú yǐ bīng lì píng zhī. yǐ hài, yǐ bǎi suī wèi rè hé dū tǒng. wù yín, yáng pèi jūn fù suí zhōu. guǐ wèi, hé nán jūn shōu fù guāng shān. dīng hài, hú lín yì zòu fēn dū shuǐ lù gè jūn lì gōng wǔ hàn, sì zhàn sì shèng. dé zhǐ, xùn tú kè fù. zhào yuē:" zhèn wén yún nán huí mín yì zī shì duān, lǚ yǒu jù zhòng kàng liáng zhī shì. héng chūn shū xìng ā wù jiāng shǒu yào gè fàn chéng chǔ, wù lìng rì jiǔ màn yán." yǐ lǐ jūn wèi dōng hé hé dào zǒng dū.
五月丙寅,恤福建陣亡知縣高鴻飛,入祀京師昭忠祠,並於台灣建祠。丁卯,向榮奏剿賊三山,勝之。戊辰,廣東官軍復河源等縣,殲賊於三水。辛未,上御乾清門,奉命大將軍惠親王綿愉、參贊大臣親王僧格林沁恭繳大將軍印、參贊關防。壬申,詔曰:「興辦團練,原以保衛鄉閭。而河南迭有抗糧、抗官之事。似此相率效尤,流弊甚大。各督撫其尚加意整頓,勿令日久釀患。」是時,山東已有黑團之害,尚未上聞。其後卒以兵力平之。乙亥,以柏葰為熱河都統。戊寅,楊霈軍復隨州。癸未,河南軍收復光山。丁亥,胡林翼奏分督水陸各軍力攻武、漢,四戰四勝。得旨,迅圖克復。詔曰:「朕聞雲南回民易滋事端,屢有聚眾抗糧之事。恆春、舒興阿務將首要各犯懲處,勿令日久蔓延。」以李鈞為東河河道總督。
liù yuè yǐ wèi, jiāng xī zéi xiàn yì níng. dīng yǒu, tí dū dèng shào liáng kè fù xiū níng. yǐ sì, guǎng dōng guān jūn shōu fù fēng chuān, jiān zéi yú hǔ mén yáng miàn. bǐng chén, hé nán lán yáng hé yì. jǐ wèi, chì ān huī huī níng chí guǎng dào zhào tái wān dào zhuān zhé zòu shì. xīn yǒu, guān wén zòu guān jūn kè fù yún mèng yīng chéng.
六月乙未,江西賊陷義寧。丁酉,提督鄧紹良克復休寧。乙巳,廣東官軍收復封川,殲賊於虎門洋面。丙辰,河南蘭陽河溢。己未,敕安徽徽寧池廣道照台灣道專摺奏事。辛酉,官文奏官軍克復雲夢、應城。
qiū qī yuè rén xū shuò, zūn huáng guì tài fēi wèi kāng cí huáng tài hòu. guǎng dōng zéi xiàn hú nán chēn zhōu yí zhāng. guǐ hài, chén qǐ mài duó zhí, yǐ wén jùn wèi jiāng xī xún fǔ. jǐ sì, xiàng róng zòu kè fù wú hú. gēng wǔ, huáng tài hòu bēng. dīng chǒu, xī líng ā jìn jiǎo dé ān zéi fěi bù lì, tuì shǒu suí zhōu. mìng dōu xìng ā zì féng guān tún yí jūn jiǎo zhī. xīn sì, gōng qīn wáng yì bà zhí jūn jī, huí shàng shū fáng dú shū. yǐ wén qìng wèi jūn jī dà chén. guǐ wèi, guǎng dōng guān jūn shōu fù zhào qìng fǔ dé qìng zhōu. jiǎ shēn, shān xī yáng chéng tǔ fěi zī shì, jiǎo píng zhī. dīng hài, guān wén zòu kè fù hàn chuān.
秋七月壬戌朔,尊皇貴太妃為康慈皇太后。廣東賊陷湖南郴州、宜章。癸亥,陳啟邁奪職,以文俊為江西巡撫。己巳,向榮奏克復蕪湖。庚午,皇太后崩。丁丑,西凌阿進剿德安賊匪不利,退守隨州。命都興阿自馮官屯移軍剿之。辛巳,恭親王奕罷直軍機,回上書房讀書。以文慶為軍機大臣。癸未,廣東官軍收復肇慶府、德慶州。甲申,山西陽城土匪滋事,剿平之。丁亥,官文奏克復漢川。
bā yuè xīn mǎo shuò, hú lín yì dū jūn gōng kè hàn zhèn, jìn wéi hàn yáng. jiǎ wǔ, yīng guì zòu qiū lián ēn qín huò niǎn shǒu yì tiān fù wáng dǎng děng zhū zhī. jǐ hài, hú nán tí dū tǎ qí bù zú yú jūn, zèng jiāng jūn. gēng zǐ, shàng dà xíng huáng tài hòu zūn shì yuē xiào jìng kāng cí huáng hòu. kā shí gá ěr huí fěi rù kǎ, wō shén huī bù pài bīng zhú chū zhī. wù shēn, guǎng dōng guān jūn lián fù lián zhōu sān jiāng lián shān, jiě yǒng ān chéng wéi.
八月辛卯朔,胡林翼督軍攻克漢鎮,進圍漢陽。甲午,英桂奏邱聯恩擒獲捻首易添富、王黨等誅之。己亥,湖南提督塔齊布卒於軍,贈將軍。庚子,上大行皇太后尊諡曰孝靜康慈皇后。喀什噶爾回匪入卡,倭什琿布派兵逐出之。戊申,廣東官軍連復連州、三江、連山,解永安城圍。
jiǔ yuè jiǎ zǐ, dà xué shì zhuō bǐng tián zú. yǐ chǒu, yǐ liú zhēng wèi hàn jūn dū tǒng. gēng wǔ, mìng wén qìng yè míng chēn xié bàn dà xué shì. guǐ yǒu, fā nèi tǎng shí wàn liǎng xù zhèn zhí lì shān dōng zāi mín. rén wǔ, sì chuān mǎ biān tīng yí fěi zī shì, guān jūn jiǎo píng zhī. guǐ wèi, niǎn shǒu zhāng luò xíng yóu guī dé nán cuàn, mìng tí dū wǔ lóng é jiǎo zhī. yǐ yǒu, mìng guān wén wèi qīn chāi dà chén, dū bàn hú běi jūn wù. zhè jūn kè fù ān huī xiū níng shí dài. wù zǐ, diào dèng shào liáng wèi gù yuán tí dū.
九月甲子,大學士卓秉恬卒。乙丑,以劉鉦為漢軍都統。庚午,命文慶、葉名琛協辦大學士。癸酉,發內帑十萬兩續賑直隸、山東災民。壬午,四川馬邊廳夷匪滋事,官軍剿平之。癸未,捻首張洛行由歸德南竄,命提督武隆額剿之。乙酉,命官文為欽差大臣,督辦湖北軍務。浙軍克復安徽休寧、石埭。戊子,調鄧紹良為固原提督。
dōng shí yuè dīng yǒu, hé chūn fú jì zòu kè fù lú zhōu fǔ chéng. dé zhǐ jiā jiǎng, cì hé chūn huáng mǎ guà, fú jì tài zǐ shǎo bǎo, miǎn hé féi sān nián é fù. xīn chǒu, guì zhōu miáo fěi xiàn dōu jiāng. rén yín, guān wén zòu kè fù dé ān. wù shēn, shí dá kāi huí cuàn hú běi, hú lín yì dǔ jiǎo zhī. rén zǐ, yǒng miǎn hé nán tān zhēng hé gōng jiā jià yín sì shí wàn liǎng.
冬十月丁酉,和春、福濟奏克復廬州府城。得旨嘉獎,賜和春黃馬褂,福濟太子少保,免合肥三年額賦。辛丑,貴州苗匪陷都江。壬寅,官文奏克復德安。戊申,石達開回竄湖北,胡林翼堵剿之。壬子,永免河南攤徵河工加價銀四十萬兩。
shí yī yuè jiǎ zǐ, hú lín yì zòu, luó zé nán lǐ xù bīn yíng jī shí dá kāi wéi jùn yú yáng lóu dòng, bài zhī qǐng gòu yáng pào jī zéi. chì yè míng chēn cǎi gòu yáng pào liù bǎi zūn, yóu hú nán shuǐ yùn hú běi yìng yòng. xīn wèi, kuò ěr kā yí rén zhàn jù hòu cáng jì lóng. dé xīng zú, diào lín kuí wèi xíng bù shàng shū, yǐ ruì lín wèi lǐ bù shàng shū. wù zǐ, guān wén zòu gōng kè xián níng jīn kǒu, bìng bào jiāng xī zéi xiàn yì níng, xí chì luó zé nán huí jiǎo. dé zhǐ:" luó zé nán zhèng zài gōng jiǎo, wǔ hàn chī jǐn, bù kě huí jiǎo." zhào lìng zēng guó fān děng qiǎn zhōu rǔ yún qián fù chóng tōng, wèi luó zé nán hòu lù yuán yīng. hé chūn děng zòu niǎn fěi lǐ zhào shòu cuàn jù yīng shān, dào yuán hé guì zhēn mì móu huì bǔ, bù kè, sǐ zhī.
十一月甲子,胡林翼奏,羅澤南、李續賓迎擊石達開、韋俊於羊樓峒,敗之;請購洋炮擊賊。敕葉名琛採購洋炮六百尊,由湖南水運湖北應用。辛未,廓爾喀夷人占踞後藏濟嚨。德興卒,調麟魁為刑部尚書,以瑞麟為禮部尚書。戊子,官文奏攻克咸寧、金口,並報江西賊陷義寧,檄飭羅澤南回剿。得旨:「羅澤南正在攻剿,武漢吃緊,不可回剿。」詔令曾國藩等遣周汝筠前赴崇、通,為羅澤南後路援應。和春等奏捻匪李兆受竄踞英山,道員何桂珍密謀會捕,不克,死之。
shí èr yuè xīn mǎo, shàng yì dà gāo diàn qí xuě. bǐng shēn, jiāng xī zéi xiàn lín jiāng ruì zhōu, chì zēng guó fān bō bīng jiǎo zhī. wù xū, liú jiāng sū cáo mǐ èr shí wàn dàn jì jiāng nán jūn. guǐ mǎo, guǎng xī guān jūn shōu fù xīng ān. guì zhōu zéi xú tíng jié xiàn zhèn gān, fēn xiàn sī nán. yǐ sì, mìng wén qìng yè míng chēn wèi dà xué shì, guì liáng péng yùn zhāng xié bàn dà xué shì, bǎi suī wèi hù bù shàng shū, yì xiāng wèi shèng jīng jiāng jūn, yīng lóng wèi rè hé dū tǒng. bǐng wǔ, yǐ zhèng qīn wáng duān huá wéi mǎn zhōu dū tǒng, yì shān wèi hēi lóng jiāng jiāng jūn. mìng xī líng ā fù hé nán fáng jiǎo. gēng xū, niǎn fěi zhāng luò xíng huí cuàn guī dé. guǐ chǒu, mìng yīng guì dū jiǎo yù dōng wǎn sān xǐng niǎn fěi. jǐng chún zòu chén fáng yí qíng xíng, shàng jiā jiǎng zhī. zhù cáng dà chén hè tè hè zòu chí dǐ hòu cáng chóu yù dà lüè. dé zhǐ:" jiāng zī dìng rì xùn mǎ bù jiā gè dì, jūn shǔ zhōng dào yào hài, jí yí è shǒu. gá bù lún zhōng zé qí wèi yí qíng xìn yǎng zhě, lìng xié tóng bàn shì, yǐ fǔ bīng lì zhī bù jí. shēng qín yí rén, zàn liú yíng zhōng, lìng lái wǎng tōng xìn, yǐ shì jī mí. lè bīn děng suǒ nǐ liù tiáo, xià gāi dà chén zhī zhī." dīng sì, xiá jì tài miào.
十二月辛卯,上詣大高殿祈雪。丙申,江西賊陷臨江、瑞州,敕曾國藩撥兵剿之。戊戌,留江蘇漕米二十萬石濟江南軍。癸卯,廣西官軍收復興安。貴州賊徐廷傑陷鎮筸,分陷思南。乙巳,命文慶、葉名琛為大學士,桂良、彭蘊章協辦大學士,柏葰為戶部尚書,奕湘為盛京將軍,英隆為熱河都統。丙午,以鄭親王端華為滿洲都統,奕山為黑龍江將軍。命西凌阿赴河南防剿。庚戌,捻匪張洛行回竄歸德。癸丑,命英桂督剿豫、東、皖三省捻匪。景淳奏陳防夷情形,上嘉獎之。駐藏大臣赫特賀奏馳抵後藏籌御大略。得旨:「江孜、定日汛、馬布加各地,均屬中道要害,即宜扼守。噶布倫中擇其為夷情信仰者,令協同辦事,以輔兵力之不及。生擒夷人,暫留營中,令來往通信,以示羈縻。樂斌等所擬六條,下該大臣知之。」丁巳,祫祭太廟。
shì suì, miǎn zhí lì shān dōng hú běi guǎng xī guì zhōu děng shěng èr fǔ yī bǎi wǔ shí bā zhōu xiàn, yòu guǎng xī sān shí bā tǔ zhōu xiàn zāi fù, jiāng sū yán chǎng chǎng kè gè yǒu chà. cháo xiǎn liú qiú rù gòng.
是歲,免直隸、山東、湖北、廣西、貴州等省二府一百五十八州縣,又廣西三十八土州縣災賦,江蘇鹽場場課各有差。朝鮮、琉球入貢。
liù nián bǐng chén chūn zhēng yuè jǐ wèi shuò, dūn jùn wáng yì cóng fù qīn wáng. yǐ yì shān wèi yù qián dà chén, bèi lè zài zhì yù qián xíng zǒu. rén xū, yáng yǐ zēng zú, yǐ gēng zhǎng wèi jiāng nán hé dào zǒng dū. rén shēn, zéi rǎo hú nán huǎng zhōu má yáng, guān jūn jī zǒu zhī, zhǎn zéi shǒu hé lù. yǐ hài, zhào luò bǐng zhāng xí zhī fǔ liú zhǎng yòu fù jiāng xī jiǎo zéi. wù yín, guǎng dōng tí dū kūn shòu jiǎo guī shàn zéi, píng zhī. xīn sì, tí dū qín dìng sān gōng kè shū chéng.
六年丙辰春正月己未朔,惇郡王奕誴復親王。以奕山為御前大臣,貝勒載治御前行走。壬戌,楊以增卒,以庚長為江南河道總督。壬申,賊擾湖南晃州、麻陽,官軍擊走之,斬賊首何祿。乙亥,詔駱秉章檄知府劉長佑赴江西剿賊。戊寅,廣東提督昆壽剿歸善賊,平之。辛巳,提督秦定三攻克舒城。
èr yuè rén chén, zhào hú nán miáo biàn jiǎo fěi chū lì, zhǔn qí liú yíng xù bǔ. wù xū, shàng yù jīng yán. xīn chǒu, shùn tiān fǔ yǐn jiǎng qí chún shū jìn kè jǐ fù lǐ èr zhēn, shàng jiā nà zhī. bǐng wǔ, yīng měi èr guó qiú gǎi tiáo yuē, xià yè míng chēn zhī zhī. dīng wèi, diào jí lín hēi lóng jiāng chá hā ěr suí yuǎn chéng bīng fù shān dōng hé nán jiǎo zéi. jǐ yǒu, zhuó zēng zhí shěng wén yuán jiǎn chéng yǎng lián. rén zǐ, mìng fú xīng bāng bàn jiāng nán jūn wù. bǐng chén, kuò ěr kā qǐng bà bīng. dīng sì, guì zhōu guān jūn gōng kè tóng rén.
二月壬辰,詔湖南苗弁剿匪出力,准其留營序補。戊戌,上御經筵。辛丑,順天府尹蔣琦淳疏進克己、復禮二箴,上嘉納之。丙午,英、美二國求改條約,下葉名琛知之。丁未,調吉林、黑龍江、察哈爾、綏遠城兵赴山東、河南剿賊。己酉,酌增直省文員減成養廉。壬子,命福興幫辦江南軍務。丙辰,廓爾喀請罷兵。丁巳,貴州官軍攻克銅仁。
sān yuè jǐ wèi, guā zhōu zéi chū cuàn yùn hé, tuō míng ā zhuī jiǎo zhī. yì xiāng miǎn, yǐ qìng qí wèi shèng jīng jiāng jūn. rén xū, hú nán guān jūn kè fù yǒng míng jiāng huá. liú zhǎng yòu jūn rù jiāng xī, fù píng xiāng. jiāng xī zéi xiàn jí ān. guǐ hài, shàng gēng jí tián. jiǎ zǐ, jiāng nán zéi zài xiàn yáng zhōu, duó tuō míng ā léi yǐ xián zhí, shòu dé xīng ā qīn chāi dà chén, shǎo zhān shì wēng tóng shū fù zhī. yǐ chǒu, shí dá kāi xiàn ruì zhōu, zhào guǎng dōng dǔ jiǎo. dīng mǎo, shì sài shàng ā nè ěr jīng é yú shù suǒ. yǐ hài, tí dū dèng shào liáng lì gōng yáng zhōu, kè zhī, mìng bāng bàn dé xīng ā jūn wù. zéi cuàn jiāng pǔ. dīng chǒu, luó zé nán lì gōng wǔ chāng, zhèn wáng, zèng xún fǔ, cì xù yǔ shì. wù yín, zéi xiàn jiāng xī jiàn chāng. mìng zhè jiāng xué zhèng wàn qīng lí bù zhèng shǐ yàn duān shū dū bàn sān qú fáng wù. gēng chén, mù zōng shēng mǔ yì pín nà lā shì jìn fēng yì fēi. zēng guó fān gōng zéi zhāng shù shī lì, xià bù yì chǔ. guǐ wèi, héng chūn zòu jūn wù shěng fēn dū fǔ, qǐng xǔ dān xián zòu shì, cóng zhī. bǐng xū, zhāng guó liáng jūn gōng kè pǔ kǒu.
三月己未,瓜州賊出竄運河,托明阿追剿之。奕湘免,以慶祺為盛京將軍。壬戌,湖南官軍克復永明、江華。劉長佑軍入江西,復萍鄉。江西賊陷吉安。癸亥,上耕耤田。甲子,江南賊再陷揚州,奪托明阿、雷以諴職,授德興阿欽差大臣,少詹事翁同書副之。乙丑,石達開陷瑞州,詔廣東堵剿。丁卯,釋賽尚阿、訥爾經額於戍所。乙亥,提督鄧紹良力攻揚州,克之,命幫辦德興阿軍務。賊竄江浦。丁丑,羅澤南力攻武昌,陣亡,贈巡撫,賜恤予諡。戊寅,賊陷江西建昌。命浙江學政萬青藜、布政使晏端書督辦三衢防務。庚辰,穆宗生母懿嬪那拉氏晉封懿妃。曾國藩攻賊樟樹失利,下部議處。癸未,恆春奏軍務省分督撫,請許單銜奏事,從之。丙戌,張國樑軍攻克浦口。
xià sì yuè wù zǐ, yuè zéi fù xiàn yí zhēng, guān jūn xún fù zhī. jiǎ wǔ, guì zhōu jūn fù láng dài. bǐng shēn, yún nán chǔ xióng hàn huí gòu xìn. jǐ hài, jiāng xī jūn fù jìn xián. xīn chǒu, fèng tiān jīn zhōu dì zhèn. guǐ mǎo, ān huī zéi xiàn níng guó. bǐng wǔ, qián xié bàn dà xué shì zhì shì guāng lù sì qīng tāng jīn zhāo zú, zèng shàng shū. xīn hài, cì wēng tóng hé děng èr bǎi yī shí liù rén jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. bǐng chén, dé xīng ā zòu guān jūn gōng zéi sān chà hé, huǐ qí cháo.
夏四月戊子,粵賊復陷儀徵,官軍尋復之。甲午,貴州軍復郎岱。丙申,雲南楚雄漢、回構釁。己亥,江西軍復進賢。辛丑,奉天金州地震。癸卯,安徽賊陷寧國。丙午,前協辦大學士、致仕光祿寺卿湯金釗卒,贈尚書。辛亥,賜翁同龢等二百一十六人進士及第出身有差。丙辰,德興阿奏官軍攻賊三汊河,毀其巢。
wǔ yuè xīn yǒu, yǐ mù kè dé nè wèi guǎng zhōu jiāng jūn, dōu xìng ā wèi jiāng níng jiāng jūn. rén xū, hú běi tōng chéng guān jūn shī lì, dào yuán jiāng zhōng jì sǐ zhī. jiāng sū xún fǔ jí ěr háng ā jī zéi zhèn jiāng zhī huáng ní zhōu, bù shèng, sǐ zhī, zèng zǒng dū. yǐ zhào dé zhé shǔ jiāng sū xún fǔ. jiǎ zǐ, jiāng nán zéi pū jiǔ huà shān yíng pán, xiàn zhī. hé nán jūn fù guāng zhōu. fù xī líng ā dū tǒng. yuán jiǎ sān fù sān pǐn qīng. dīng chǒu, zéi xiàn lì shuǐ.
五月辛酉,以穆克德訥為廣州將軍,都興阿為江寧將軍。壬戌,湖北通城官軍失利,道員江忠濟死之。江蘇巡撫吉爾杭阿擊賊鎮江之黃泥州,不勝,死之,贈總督。以趙德轍署江蘇巡撫。甲子,江南賊撲九華山營盤,陷之。河南軍復光州。復西凌阿都統。袁甲三復三品卿。丁丑,賊陷溧水。
liù yuè bǐng xū shuò, jīn líng zéi pū xiàn dà yíng, guān jūn tuì shǒu dān yáng, duó xiàng róng fú xīng zhí. wù zǐ, yǐ àn chá shǐ xú zōng gàn bāng bàn ān huī fáng wù. mìng yí liáng gù mù huǒ lún chuán rù jiāng jiǎo zéi. chì hé nán guǎng dōng bō bīng, hé chūn fù zhèn bāng fù yuán jiāng nán. dīng wèi, yè míng chēn zòu yīng měi fǎ gè guó gōng shǐ yǐ dìng yuē shí èr nián, qǐng fù jīng chóng xiū tiáo yuē. zhào zhuó yǔn biàn tōng, zǔ zhǐ lái jīng. xīn hài, yǒng dìng hé yì. jiāng xī zéi xiàn ráo zhōu.
六月丙戌朔,金陵賊撲陷大營,官軍退守丹陽,奪向榮、福興職。戊子,以按察使徐宗幹幫辦安徽防務。命怡良雇募火輪船入江剿賊。敕河南、廣東撥兵,和春、傅振邦赴援江南。丁未,葉名琛奏英、美、法各國公使以定約十二年,請赴京重修條約。詔酌允變通,阻止來京。辛亥,永定河溢。江西賊陷饒州。
qiū qī yuè xīn yǒu, guǎng dōng yuán jūn lián fù jiāng xī shàng yóu yú dōu, jiě gàn zhōu chéng wéi. wáng yì dé chéng jìn měi guó guó shū, dé zhǐ:" gēng huàn tiáo yuē, nán yǐ zhǔn xíng, réng lìng huí guǎng dōng shāng dìng." dīng mǎo, mìng zǒng bīng zhāng guó liáng bāng bàn xiàng róng jūn wù. rén shēn, jiāng xī guān jūn lián fù nán kāng ráo zhōu. guǐ yǒu, qīn chāi dà chén xiàng róng zú yú jūn. bǐng zǐ, gān sù sā lā huí fěi zī shì, guān jūn jiǎo píng zhī. mìng hé chūn chí fù dān yáng jiǎo zéi, zhèng kuí shì jiē bàn ān huī jūn wù. hú běi yuán jūn kè fù jiāng xī xīn chāng shàng gāo. hè tè hè zòu kuò ěr kā yǔ táng gǔ tè hé chéng, chè huí shù bīng.
秋七月辛酉,廣東援軍連復江西上猶、雩都,解贛州城圍。王懿德呈進美國國書,得旨:「更換條約,難以准行,仍令回廣東商訂。」丁卯,命總兵張國樑幫辦向榮軍務。壬申,江西官軍連復南康、饒州。癸酉,欽差大臣向榮卒於軍。丙子,甘肅撒拉回匪滋事,官軍剿平之。命和春馳赴丹陽剿賊,鄭魁士接辦安徽軍務。湖北援軍克復江西新昌、上高。赫特賀奏廓爾喀與唐古忒和成,撤回戍兵。
bā yuè wù zǐ, huáng zōng hàn bà, yǐ wú zhèn yù wèi sì chuān zǒng dū, tán tíng xiāng wèi shǎn xī xún fǔ. guǐ sì, mìng shū xìng ā yán bàn huí fěi, jǔ xíng xiāng tuán. guǐ mǎo, guǎng xī guān jūn fù shàng sī zhōu guì xiàn. dīng wèi, guì zhōu zéi xiàn dū yún shī bǐng, jìn xiàn gǔ zhōu. wù shēn, ān huī guān jūn gōng kè sān hé. jǐ yǒu, jiāng xī huì fěi gōng xiàn guǎng chāng nán fēng xīn chāng lú xī.
八月戊子,黃宗漢罷,以吳振棫為四川總督,譚廷襄為陝西巡撫。癸巳,命舒興阿嚴辦回匪,舉行鄉團。癸卯,廣西官軍復上思州、貴縣。丁未,貴州賊陷都勻、施秉,進陷古州。戊申,安徽官軍攻克三河。己酉,江西會匪攻陷廣昌、南豐、新昌、瀘溪。
jiǔ yuè yǐ mǎo shuò, rì yǒu shí zhī. wù wǔ, jīng shī mǐ guì, kāi wǔ chéng fàn chǎng, bìng bō cāng gǔ zhì qián zhèn gù ān liù zhōu xiàn jī mín. jǐ sì, yún nán tǔ fěi xiàn làng qióng. gēng wǔ, jiāng nán guān jūn gōng gāo chún, kè zhī. guǐ yǒu, ān huī guān jūn fù wú wéi zhōu. dīng chǒu, wén qìng děng shū jìn mèng bǎo fān yì dà xué yǎn yì, mìng xiào kān bān xíng. rén wǔ, xī níng hēi fān zú zī shì, tí dū suǒ wén jiǎo píng zhī. yì táng bìng miǎn, yǐ lè bīn wèi shǎn gān zǒng dū, yǒu fèng wèi chéng dū jiāng jūn, dōng chún wèi fú zhōu jiāng jūn.
九月乙卯朔,日有食之。戊午,京師米貴,開五城飯廠,並撥倉穀制錢賑固安六州縣饑民。己巳,雲南土匪陷浪穹。庚午,江南官軍攻高淳,克之。癸酉,安徽官軍復無為州。丁丑,文慶等疏進孟保翻譯大學衍義,命校刊頒行。壬午,西寧黑番族滋事,提督索文剿平之。易棠病免,以樂斌為陝甘總督,有鳳為成都將軍,東純為福州將軍。
dōng shí yuè bǐng xū, guì zhōu zéi xiàn tái gǒng huáng píng. gēng yín, guān wén jiǎo xiāng yáng fěi tú, píng zhī. jiǎ wǔ, mìng yīng guì qín dìng sān huì jiǎo wō hé méng chéng niǎn fěi. dīng yǒu, ān huī guān jūn kè fù hé zhōu. yún nán dà lǐ huí fěi qiāng guān jù chéng. rén yín, xiāng fán zéi fàn dèng zhōu. hé nán zéi yóu xià yì qū rǎo xú zhōu. jiǎ chén, zhè jiāng guān jūn zài fù xiū níng. yǔ qián xún fǔ zhāng fèi sān pǐn qīng. dīng wèi, guǎng xī yòu jiāng zhèn biāo bīng biàn, láo chóng guāng tǎo píng zhī. rén zǐ, hé guì qīng zòu zhè jūn jìn kè yī xiàn, huī zhōu sù qīng. shào càn zòu guān jūn jī tuì niǎn fěi, xú zhōu jiě wéi. yǐ cháng qīng wèi yī lí jiāng jūn.
冬十月丙戌,貴州賊陷台拱、黃平。庚寅,官文剿襄陽匪徒,平之。甲午,命英桂、秦定三會剿渦河、蒙城捻匪。丁酉,安徽官軍克復和州。雲南大理回匪戕官踞城。壬寅,襄樊賊犯鄧州。河南賊由夏邑趨擾徐州。甲辰,浙江官軍再復休寧。予前巡撫張芾三品卿。丁未,廣西右江鎮標兵變,勞崇光討平之。壬子,何桂清奏浙軍進克黟縣,徽州肅清。邵燦奏官軍擊退捻匪,徐州解圍。以常清為伊犁將軍。
shí yī yuè yǐ mǎo shuò, xuān zōng shí lù chéng. yǐ péng yùn zhāng wèi dà xué shì, wēng xīn cún xié bàn dà xué shì, xǔ nǎi pǔ wèi gōng bù shàng shū, zhū zūn wèi zuǒ dōu yù shǐ. xīn yǒu, yún nán guān jūn kè fù yáo zhōu. yǐ chǒu, shēng wén chāng rù zhōng sì. mìng zhèng kuí shì yí jūn huì yīng guì jiǎo niǎn fěi, qín dìng sān huì fú jì jiǎo wǎn fěi. bǐng yín, mìng shèng bǎo fù ān huī jūn yíng. xīn wèi, dà xué shì wén qìng zú. yīng rén zài guǎng dōng yǐ chá chuán gòu xìn, fàng pào gōng chéng. shēn tuán fèn jī zhī, jiān shù bǎi rén. chì yè míng chēn xiàng jī bàn lǐ. rén shēn, mìng bǎi suī wèi jūn jī dà chén. yǐ hài, jiāng xī zéi xiàn fǔ zhōu. wù yín, chǔ jūn dào yuán liú zhǎng yòu lián fù jiāng xī yuán zhōu fēn yí, jiā àn chá shǐ xián, yǔ qí fù mǔ sān pǐn fēng diǎn, yǔ xún fǔ luò bǐng zhāng huā líng. yīng guì zòu gōng pò zhì hé jí zéi cháo. gēng chén, shàng lín dà xué shì wén qìng dì cì diàn. rén wǔ, hú lín yì kè fù wǔ chāng, guǐ wèi, guān wén kè fù hàn yáng, jūn dé zhǐ jiā jiǎng. guì zhōu jūn gōng kè dū yún.
十一月乙卯朔,宣宗實錄成。以彭蘊章為大學士,翁心存協辦大學士,許乃普為工部尚書,朱嶟為左都御史。辛酉,雲南官軍克復姚州。乙丑,升文昌入中祀。命鄭魁士移軍會英桂剿捻匪,秦定三會福濟剿皖匪。丙寅,命勝保赴安徽軍營。辛未,大學士文慶卒。英人在廣東以查船構釁,放炮攻城。紳團憤擊之,殲數百人。敕葉名琛相機辦理。壬申,命柏葰為軍機大臣。乙亥,江西賊陷撫州。戊寅,楚軍道員劉長佑連復江西袁州、分宜,加按察使銜,予其父母三品封典,予巡撫駱秉章花翎。英桂奏攻破雉河集賊巢。庚辰,上臨大學士文慶第賜奠。壬午,胡林翼克復武昌,癸未,官文克復漢陽,均得旨嘉獎。貴州軍攻克都勻。
shí èr yuè yǐ yǒu, hú běi guān jūn gōng kè lǎo hé kǒu. bǐng xū, shàng qí xuě. wù zǐ, yǐ sù qīn wáng huá fēng wèi nèi dà chén. jǐ chǒu, zhào yuē:" hú běi lèi wèi zéi jù, xiǎo mín bīng xiǎn yú shēng, chuāng yí kě niàn. xiàn zài wǔ hàn jì fù, jí yí yuán jiù mín mò. qián liáng fēn bié juān huǎn, zāi lí zuò hé fǔ xù, qí sù chóu yì yǐ wén." hú běi guān jūn lián fù wǔ chāng xiàn huáng zhōu fǔ chéng. jiǎ wǔ, hú lín yì zòu chén hú běi bīng zhèng lì zhì. dé zhǐ:" jì néng què yǒu suǒ jiàn, jí dāng shí lì jǔ xíng." bǐng shēn, guān wén zòu jiǎo bàn suí zhōu tǔ fěi, fěi shǒu jiù qín. xù bào guān jūn lián fù xīng guó dà yě qí shuǐ qí zhōu guǎng jì. xīn chǒu, wǎn zhè guān jūn kè fù níng guó, cì hé guì qīng huā líng. guǐ mǎo, yǐ hú nán guān jūn jiǎo chú hú běi chóng tōng zéi fěi, jiā hòu xuǎn dào wáng zhēn àn chá shǐ xián. jiǎ chén, guān wén zòu guān jūn zài jiǔ jiāng fén huǐ zéi chuán. zhào zēng guó fān jī lì jiàng shì, yóu hú chū jiāng, yǐ biàn hé jiǎo. wù shēn, shān dōng guān jūn jiǎo bì niǎn shǒu wáng fāng yún. hú běi guān jūn kè fù huáng méi. jǐ yǒu, mìng guì liáng wèi dà xué shì, bǎi suī xié bàn dà xué shì. yǐ tán tíng xiāng wèi zhí lì zǒng dū, céng wàng yán wèi shǎn xī xún fǔ. rén zǐ, xiá jì tài miào.
十二月乙酉,湖北官軍攻克老河口。丙戌,上祈雪。戊子,以肅親王華豐為內大臣。己丑,詔曰:「湖北累為賊踞,小民兵燹餘生,瘡痍可念。現在武、漢既復,亟宜援救民瘼。錢糧分別蠲緩,災黎作何撫恤,其速籌議以聞。」湖北官軍連復武昌縣、黃州府城。甲午,胡林翼奏陳湖北兵政吏治。得旨:「既能確有所見,即當實力舉行。」丙申,官文奏剿辦隨州土匪,匪首就擒。續報官軍連復興國、大冶、蘄水、蘄州、廣濟。辛丑,皖、浙官軍克復寧國,賜何桂清花翎。癸卯,以湖南官軍剿除湖北崇、通賊匪,加候選道王珍按察使銜。甲辰,官文奏官軍在九江焚毀賊船。詔曾國藩激厲將士,由湖出江,以便合剿。戊申,山東官軍剿斃捻首王方雲。湖北官軍克復黃梅。己酉,命桂良為大學士,柏葰協辦大學士。以譚廷襄為直隸總督,曾望顏為陝西巡撫。壬子,祫祭太廟。
shì suì, miǎn zhí lì jiāng sū shān dōng shān xī hé nán hú nán guì zhōu děng shěng yī bǎi liù shí wǔ zhōu xiàn bèi zāi bèi zéi é fù, yòu miǎn jiāng sū liù chǎng yán kè gè yǒu chà. cháo xiǎn rù gòng.
是歲,免直隸、江蘇、山東、山西、河南、湖南、貴州等省一百六十五州縣被災、被賊額賦,又免江蘇六場鹽課各有差。朝鮮入貢。
qī nián dīng sì chūn zhēng yuè gēng wǔ, yí liáng zòu fù zhèn bāng kè fù gāo chún, zhāng guó liáng jìn qǔ jù róng. hé guì qīng zòu zhè shěng yuán jiǎo, nèi fáng běn jìng, wài bǎo lín fēng. dé zhǐ jiā jiǎng. diào quán qìng wèi bīng bù shàng shū, wén cǎi wèi gōng bù shàng shū, sù shùn wèi zuǒ dōu yù shǐ. guǎng xī tài píng fǔ tǔ fěi píng. bǐng zǐ, zhào xī líng ā chóng ān huí jīng. jiā shèng bǎo fù dū tǒng xián, bāng bàn jiǎo fěi shì yí. wáng lǚ qiān huí jí, mìng lǐ jūn jiē bàn hé fáng. jǐ mǎo, yè míng chēn zòu fáng jiǎo yīng yí huò shèng. dé zhǐ:" kòng zhì wài yí, fēi nèi dì kě bǐ. dìng hǎi qián shì, kě qǔ wèi jiàn. qí wù cāo zòng dé yí, wù yí hòu huǐ, zhèn bù wéi yáo zhì yě. xià sū zhí mǐn zhè gè dū fǔ zhī zhī."
七年丁巳春正月庚午,怡良奏傅振邦克復高淳,張國樑進取句容。何桂清奏浙省援剿,內防本境,外保鄰封。得旨嘉獎。調全慶為兵部尚書,文彩為工部尚書,肅順為左都御史。廣西太平府土匪平。丙子,召西凌阿、崇安回京。加勝保副都統銜,幫辦剿匪事宜。王履謙回籍,命李鈞接辦河防。己卯,葉名琛奏防剿英夷獲勝。得旨:「控制外夷,非內地可比。定海前事,可取為鑑。其務操縱得宜,勿貽後悔,朕不為遙制也。下蘇、直、閩、浙各督撫知之。」
èr yuè yǐ yǒu, zēng guó fān zòu kè fù jiàn chāng. bǐng xū, shàng yù jīng yán. xīn mǎo, hú běi guān jūn shōu fù yí chāng. jiǎ wǔ, yún nán bīn chuān huí fěi zuò luàn. jiǎ chén, hú běi zéi xiàn yuǎn ān jīng mén, guān jūn jī zǒu zhī. dīng wèi, ān huī zéi fěi shàng fàn huáng méi, dōu xìng ā jī bài zhī. ān huī fěi xiàn lù ān. rén zǐ, yīng guì shèng bǎo zòu jiǎo bàn niǎn fěi, duó huí wū lóng jí, jìn guī gù shǐ.
二月乙酉,曾國藩奏克復建昌。丙戌,上御經筵。辛卯,湖北官軍收復宜昌。甲午,雲南賓川回匪作亂。甲辰,湖北賊陷遠安、荊門,官軍擊走之。丁未,安徽賊匪上犯黃梅,都興阿擊敗之。安徽匪陷六安。壬子,英桂、勝保奏剿辦捻匪,奪回烏龍集,進規固始。
sān yuè guǐ sì shuò, zēng guó fān dīng fù yōu, gěi jiǎ zhì sāng, mìng yáng zài fú zàn tǒng shuǐ jūn, péng yù lín fù zhī. bǐng chén, hú běi guān jūn táng xùn fāng bā yáng ā jiǎo nán zhāng fěi tú, bài zhī, zéi shǒu liú shàng yì jiàng. guì zhōu tí dū xiào shùn bīng kuì yú dū yún, sǐ zhī. jǐ wèi, xiāng fán zéi xiàn hé nán nèi xiāng, guān jūn jī fù zhī. zhào yí liáng" mì chá zhāng guó liáng shì fǒu yǔ hé chūn yì jiàn bù hé. jūn zhōng tǒng shuài, quán zài néng dé rén xīn, tǎng jià yù wú fāng, shǐ jiàn jiàng bù kěn chū lì, yí wù fēi qīng". guǐ hài, shàng gēng jí tián. dīng mǎo, yǐ qí líng wèi jiāng xī xún fǔ. gēng wǔ, xù kè fù wǔ hàn gōng, xié lǐng duō lóng ā yǐ fù dū tǒng yòng. xīn wèi, héng chūn zòu huí fěi zī rǎo, jiàng lǐng fá yuán, qǐng diào yún yáng zhèn zǒng bīng wáng guó cái lái diān xié jiǎo, cóng zhī. rén shēn, jiāng xī guān jūn gōng jǐng dé zhèn, bù lì, dū sī bì jīn kē zhàn mò, liú zhǎng yòu fù bài yú xīn yù. xīn sì, guǎng xī héng zhōu tǔ fěi zī shì, guǎng dōng guān jūn jiǎo píng zhī. yè míng chēn zòu yīng chuán tuì chū shěng hé. dé zhǐ:" zǒng yí mǐ cǐ xìn duān, bù kě shǐ shēng biān huàn."
三月癸巳朔,曾國藩丁父憂,給假治喪,命楊載福暫統水軍,彭玉麟副之。丙辰,湖北官軍唐訓方、巴揚阿剿南彰匪徒,敗之,賊首劉尚義降。貴州提督孝順兵潰於都勻,死之。己未,襄樊賊陷河南內鄉,官軍擊復之。詔怡良「密查張國樑是否與和春意見不合。軍中統帥,全在能得人心,倘駕馭無方,使健將不肯出力,貽誤非輕」。癸亥,上耕耤田。丁卯,以耆齡為江西巡撫。庚午,敘克復武、漢功,協領多隆阿以副都統用。辛未,恆春奏回匪滋擾,將領乏員,請調鄖陽鎮總兵王國材來滇協剿,從之。壬申,江西官軍攻景德鎮,不利,都司畢金科戰歿,劉長佑復敗於新喻。辛巳,廣西橫州土匪滋事,廣東官軍剿平之。葉名琛奏英船退出省河。得旨:「總宜弭此釁端,不可使生邊患。」
xià sì yuè jiǎ shēn, héng chūn zòu yí xī huí fěi jiàng. dé lēi kè duō ěr jì zòu é guó qǐng qiǎn shǐ lái jīng, zhào zhǐ zhī. dīng hài, jiāng xī zéi cuàn fú jiàn, xiàn shào wǔ guāng zé. guǐ sì, yí liáng yǐ bìng miǎn, mìng hé guì qīng wèi liǎng jiāng zǒng dū. yǐ wèi, guì zhōu zéi xiàn yǒng cóng. dīng yǒu, hú nán yuán jūn liú zhǎng yòu gōng kè jiāng xī xīn yù.
夏四月甲申,恆春奏迤西回匪降。德勒克多爾濟奏俄國請遣使來京,詔止之。丁亥,江西賊竄福建,陷邵武、光澤。癸巳,怡良以病免,命何桂清為兩江總督。乙未,貴州賊陷永從。丁酉,湖南援軍劉長佑攻克江西新喻。
wǔ yuè bǐng chén, sà yíng ā zú, yǐ liú zhēng shǔ xī ān jiāng jūn. hú běi guān jūn kè fù jiāng xī fèng xīn jìng ān ān yì. guǐ hài, lǐ mèng qún zòu fù yuán lú zhōu, kè fù yīng shān. fú jiàn zéi xiàn tīng zhōu. bǐng zǐ, dé lēi kè duō ěr jì zòu é shǐ yóu tiān jīn lái jīng, chì tán tíng xiāng jī mí zhī.
五月丙辰,薩迎阿卒,以劉鉦署西安將軍。湖北官軍克復江西奉新、靖安、安義。癸亥,李孟群奏赴援廬州,克復英山。福建賊陷汀州。丙子,德勒克多爾濟奏俄使由天津來京,敕譚廷襄羈縻之。
rùn wǔ yuè jiǎ shēn, hé chūn zòu kè fù lì shuǐ. yǐ yǒu, zēng guó fān zòu qǐng zhōng zhì, wēn zhǐ liú zhī, réng lìng xùn fù jiāng xī shì shī. gēng yín, yún nán wǔ dìng zhōu huí fěi zī shì, guān jūn jiǎo píng zhī. lǐ mèng qún zòu jī bài huò qiū cuàn zéi, dé zhǐ jiā jiǎng. dīng yǒu, shèng bǎo gōng zhèng yáng guān, bù lì, dào yuán jīn guāng zhù sǐ zhī, zèng bù zhèng shǐ. gēng zǐ, é rén yǐ bīng zhì hǎi lán pào, jiàn yíng ān pào, yāo qiú tōng shāng. mìng yì shān jù zhī. xīn chǒu, hé guì qīng zòu qǐng zhī fǔ wēn shào yuán fù guān, bàn lǐ liù hé xiāng tuán. zhào jí lín hēi lóng jiāng bīng jiǔ láo yú wài, zhuó liàng chè huí. rén yín, qìng yīng zòu hào hǎn gōu jié huí fěi, zhàn jù yīng jí shā ěr chéng, jí bīng jiǎo zhī. yǐ zhāng guó liáng wèi hú nán tí dū. guǐ mǎo, fú jiàn guān jūn shōu fù guāng zé tīng zhōu, jù fěi chū cuàn lián chéng, jī bài zhī.
閏五月甲申,和春奏克復溧水。乙酉,曾國藩奏請終制,溫旨留之,仍令迅赴江西視師。庚寅,雲南武定州回匪滋事,官軍剿平之。李孟群奏擊敗霍丘竄賊,得旨嘉獎。丁酉,勝保攻正陽關,不利,道員金光箸死之,贈布政使。庚子,俄人以兵至海蘭泡,建營安炮,要求通商。命奕山拒之。辛丑,何桂清奏請知府溫紹原復官,辦理六合鄉團。詔吉林、黑龍江兵久勞於外,酌量撤回。壬寅,慶英奏浩罕勾結回匪,占踞英吉沙爾城,集兵剿之。以張國樑為湖南提督。癸卯,福建官軍收復光澤、汀州,踞匪出竄連城,擊敗之。
liù yuè rén zǐ, zhào shū xìng a lái jīng, yǐ sāng chūn róng wèi yún nán xún fǔ. guǐ chǒu, fú jiàn guān jūn shōu fù shào wǔ. yǐ mǎo, jiāng nán guān jūn kè fù jù róng, jiā hé chūn tài zǐ shǎo bǎo, cì zhāng guó liáng huáng mǎ guà. xīn yǒu, wáng zhēn yuán jiāng xī jí ān, lián zhàn shèng zhī, cì bā tú lǔ yǒng hào. dīng mǎo, hé nán nán yáng tǔ fěi píng. guǐ yǒu, fú jiàn guān jūn shōu fù tài níng jiàn níng. é yí zhì tiān jīn dì guó shū, mìng wén qiān què zhī. yǒng dìng hé jué. yǐ hài, yún nán huí fěi fàn shěng chéng, héng chūn zì jìn. shì wén, diào wú zhèn yù wèi yún guì zǒng dū, yǐ wáng qìng yún wéi sì chuān zǒng dū, héng fú wèi shān xī xún fǔ. bǐng zǐ, jiāng xī guān jūn shōu fù lóng quán. wù yín, mìng xǔ nǎi zhāo bāng bàn jiāng nán jūn wù, zhāng liàng jī yǔ wǔ pǐn xián, bāng bàn yún nán jiǎo fěi shì yí.
六月壬子,召舒興阿來京,以桑春榮為雲南巡撫。癸丑,福建官軍收復邵武。乙卯,江南官軍克複句容,加和春太子少保,賜張國樑黃馬褂。辛酉,王珍援江西吉安,連戰勝之,賜巴圖魯勇號。丁卯,河南南陽土匪平。癸酉,福建官軍收復泰寧、建寧。俄夷至天津遞國書,命文謙卻之。永定河決。乙亥,雲南回匪犯省城,恆春自盡。事聞,調吳振棫為雲貴總督,以王慶云為四川總督,恆福為山西巡撫。丙子,江西官軍收復龍泉。戊寅,命許乃釗幫辦江南軍務,張亮基予五品銜,幫辦雲南剿匪事宜。
qiū qī yuè yǐ yǒu, lǐ mèng qún zòu shōu fù huò shān. jǐ chǒu, hé nán guān jūn shōu fù dèng zhōu. guǐ sì, mìng yì shān huì jí é shǐ kān dìng hēi lóng jiāng liǎng àn biān jiè. jiǎ wǔ, guì zhōu guān jūn shōu fù jǐn píng. hú běi guān jūn gōng jiǎo huáng méi dà shèng, zǒng bīng wáng guó cái lì zhàn zhèn mò, zèng tí dū, cì xù jiàn cí. jiǎ chén, mìng dōu xìng ā bāng bàn guān wén jūn wù.
秋七月乙酉,李孟群奏收復霍山。己丑,河南官軍收復鄧州。癸巳,命奕山會集俄使勘定黑龍江兩岸邊界。甲午,貴州官軍收復錦屏。湖北官軍攻剿黃梅大勝,總兵王國材力戰陣歿,贈提督,賜恤建祠。甲辰,命都興阿幫辦官文軍務。
bā yuè jǐ yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. rén zǐ, fú jiàn guān jūn shōu fù níng huà. guǐ chǒu, jiāng xī guān jūn kè fù ruì zhōu. dīng chǒu, fǎ fú lǐ zòu kè fù yīng jí shā ěr huí chéng, jiě hàn chéng wéi. wù yín, guān wén hú lín yì zòu hú běi quán jìng sù qīng. dé zhǐ:" hú lín yì qīn dū suǒ bù gōng kè xiǎo chí kǒu zéi chéng, jí chéng cǐ shēng wēi guī fù jiǔ jiāng, yǐ zhèn quán jú." xiān shì, lín yì mì zòu yù bǎo è shěng ér fù jīn líng, wéi yǒu xiān qǔ jiǔ jiāng, cì fù ān qìng, shǐ wò yào lǐng, gù míng zhào cóng zhī.
八月己酉朔,日有食之。壬子,福建官軍收復寧化。癸丑,江西官軍克復瑞州。丁丑,法福理奏克復英吉沙爾回城,解漢城圍。戊寅,官文、胡林翼奏湖北全境肅清。得旨:「胡林翼親督所部攻克小池口賊城,即乘此聲威規復九江,以振全局。」先是,林翼密奏欲保鄂省而復金陵,惟有先取九江,次復安慶,始握要領,故明詔從之。
jiǔ yuè gēng chén, hú nán yuán gàn dào yuán wáng zhēn zú yú jūn, zèng bù zhèng shǐ. rén wǔ, shèng bǎo zòu kè fù zhèng yáng guān, yòu zòu fèng tái shēng yuán miáo pèi lín jí tuán jù zhòng. dé zhǐ:" zhèng dāng shì zhī bù yí, jí xiāo fǎn cè." bǐng xū, fǎ fú lǐ zòu shōu fù kā shí gá ěr huí chéng. gēng yín, hú běi zéi xiàn shū chéng. hé nán niǎn fěi xiàn nán yáng. bǐng shēn, jiāng xī guān jūn kè fù dōng xiāng. dīng wèi, hú nán yuán qián guān jūn kè fù lí píng.
九月庚辰,湖南援贛道員王珍卒於軍,贈布政使。壬午,勝保奏克復正陽關,又奏鳳台生員苗沛霖藉團聚眾。得旨:「正當示之不疑,藉消反側。」丙戌,法福理奏收復喀什噶爾回城。庚寅,湖北賊陷舒城。河南捻匪陷南陽。丙申,江西官軍克復東鄉。丁未,湖南援黔官軍克復黎平。
dōng shí yuè wù shēn shuò, guān wén hú lín yì zòu, lǐ xù bīn děng shuǐ lù qí jìn, gōng kè jiāng xī hú kǒu xiàn chéng. shèng bǎo yuán jiǎ sān zòu, zǒng bīng zhū lián tài shǐ róng chūn děng gōng jiǎo niǎn fěi, píng huǐ hán wéi zéi cháo. jiǎng wèi yuǎn tóng pān méi zòu, jiǎo bàn miáo fěi jiào fěi, zhǎn qín duō míng, dū yún zéi tuì. hé nán guān jūn bài zéi yú nán zhào, jìn jiǎo yù zhōu bì yáng yú fěi. jǐ wèi, lǐ mèng qún jiǎo niǎn fěi yú dú shān, bù lì, bīng kuì. yǐ chǒu, hú běi yuán jūn lǐ xù bīn děng gōng kè péng zé. guǎng xī guān jūn shōu fù nán níng. wù chén, hú lín yì zòu cáo liáng jī bì, qǐng gǎi zhāng zhēng shōu, yǐ jì jūn xū, cóng zhī. gēng wǔ, hé nán zéi rù wǔ shèng guān, zhí pū shāng nán, shǎn xī guān jūn jī zǒu zhī. jiǎ xū, yǐ yáng zài fú wèi fú jiàn lù lù tí dū. yǐ lǐ xù bīn wèi zhè jiāng bù zhèng shǐ.
冬十月戊申朔,官文、胡林翼奏,李續賓等水陸齊進,攻克江西湖口縣城。勝保、袁甲三奏,總兵朱連泰、史榮椿等攻剿捻匪,平毀韓圩賊巢。蔣霨遠、佟攀梅奏,剿辦苗匪、教匪,斬擒多名,都勻賊退。河南官軍敗賊於南召,進剿裕州、泌陽餘匪。己未,李孟群剿捻匪於獨山,不利,兵潰。乙丑,湖北援軍李續賓等攻克彭澤。廣西官軍收復南寧。戊辰,胡林翼奏漕糧積弊,請改章徵收,以濟軍需,從之。庚午,河南賊入武勝關,直撲商南,陝西官軍擊走之。甲戌,以楊載福為福建陸路提督。以李續賓為浙江布政使。
shí yī yuè wù yín shuò, yīng guì zòu dé léng tài bài zéi yú lú shì, qiū lián ēn bài zéi yú xī chuān. ān huī zéi xiàn hé zhōu huò shān. yáng zài fú kè fù wàng jiāng dōng liú tóng líng. yǐ yǒu, luò bǐng zhāng zòu jiǎng yì lǐ jiāng zhōng jùn yuán jiǎo guǎng xī, lián zhàn huò shèng, jìn wéi píng lè. wù zǐ, hú lín yì shū jiàn bù yī wàn hú quán sòng dǐng zōu jīn sù děng. jiǎ wǔ, kuò ěr kā fèng biǎo shū chéng, bān shǎng zhēn wù. bǐng shēn, dé xīng ā děng zòu kè fù guā zhōu. dé zhǐ jiā miǎn, cì shuāng yǎn huā líng qí dū wèi shì zhí. wēng tóng shū yǐ shì láng yòng, jū diàn huá jiā tí dū xián. wù xū, hé chūn zòu tóng zhāng guó liáng kè fù zhèn jiāng, cì hé chūn shuāng yǎn huā líng qīng chē dū wèi shì zhí, zhāng guó liáng qí dū wèi shì zhí, hé guì qīng tài zǐ tài bǎo. gēng zǐ, yīng guì zòu bài zéi yú rǔ zhōu, yù xī sù qīng. xīn chǒu, yǒng dìng hé hé lóng.
十一月戊寅朔,英桂奏德楞泰敗賊於盧氏,邱聯恩敗賊於淅川。安徽賊陷和州、霍山。楊載福克復望江、東流、銅陵。乙酉,駱秉章奏蔣益澧、江忠濬援剿廣西,連戰獲勝,進圍平樂。戊子,胡林翼疏薦布衣萬斛泉、宋鼎、鄒金粟等。甲午,廓爾喀奉表輸誠,頒賞珍物。丙申,德興阿等奏克復瓜州。得旨嘉勉,賜雙眼花翎、騎都尉世職。翁同書以侍郎用,鞠殿華加提督銜。戊戌,和春奏同張國樑克復鎮江,賜和春雙眼花翎、輕車都尉世職,張國樑騎都尉世職,何桂清太子太保。庚子,英桂奏敗賊於汝州,豫西肅清。辛丑,永定河合龍。
shí èr yuè xīn hài, qí líng zòu zēng guó quán gōng kè jí shuǐ. luò bǐng zhāng láo chóng guāng huì zòu guān jūn gōng kè píng lè. guǎng xī zéi xiàn qìng yuǎn. bǐng chén, dū bàn sān xǐng jiǎo fěi fù dū tǒng shèng bǎo zòu qǐng wǎn bīng xī guī jié zhì. dé zhǐ:" shèng bǎo shàng shǔ yǒng gǎn, ruò píng qí zào qì, liǎn qí jiāo xīn, kě wèi yǒu yòng zhī cái, hé yōng zì xíng dú qǐng." gēng shēn, yīng rén rù guǎng dōng shěng chéng, jié zǒng dū yè míng chēn yǐ qù. zhào gé míng chēn zhí, yǐ huáng zōng hàn wèi liǎng guǎng zǒng dū, bǎi guì shǔ lǐ. yǐ hài, lǐ mèng qún zòu yuè niǎn hé gǔ dōng cuàn, bī jìn shāng gù. mìng shèng bǎo yán fáng zhī. bǐng zǐ, xiá jì tài miào.
十二月辛亥,耆齡奏曾國荃攻克吉水。駱秉章、勞崇光會奏官軍攻克平樂。廣西賊陷慶遠。丙辰,督辦三省剿匪副都統勝保奏請皖兵悉歸節制。得旨:「勝保尚屬勇敢,若平其躁氣,斂其驕心,可為有用之材,何庸自行凟請。」庚申,英人入廣東省城,劫總督葉名琛以去。詔革名琛職,以黃宗漢為兩廣總督,柏貴署理。乙亥,李孟群奏粵、捻合股東竄,偪近商、固。命勝保嚴防之。丙子,祫祭太廟。
shì suì, miǎn zhí lì jiāng sū shān dōng shān xī hé nán shǎn xī hú nán guǎng xī děng shěng èr bǎi sān shí wǔ tīng zhōu xiàn wèi, guǎng xī sì tǔ xiàn bèi zāi bèi zéi é fù yǒu chà. cháo xiǎn liú qiú rù gòng.
是歲,免直隸、江蘇、山東、山西、河南、陝西、湖南、廣西等省二百三十五廳州縣衛,廣西四土縣被災、被賊額賦有差。朝鮮、琉球入貢。
bā nián wù wǔ chūn zhēng yuè jǐ mǎo, tóng pān méi bà, yǐ jiǎng yù lóng wèi guì zhōu tí dū. bǐng xū, chì wáng yì dé chóu bèi hǎi fáng. gēng yín, jiāng xī guān jūn shōu fù lín jiāng.
八年戊午春正月己卯,佟攀梅罷,以蔣玉龍為貴州提督。丙戌,敕王懿德籌備海防。庚寅,江西官軍收復臨江。
èr yuè gēng wǔ, guān jūn kè fù mò líng guān, jìn wéi jīn líng, jiā hé chūn tài zǐ tài bǎo, zhāng guó liáng shuāng yǎn huā líng, zhèn wáng zǒng bīng hǔ kūn yuán yōu xù shì zhí.
二月庚午,官軍克復秣陵關,進圍金陵,加和春太子太保,張國樑雙眼花翎,陣亡總兵虎坤元優恤世職。
sān yuè dīng chǒu shuò, shèng bǎo zòu jiǎo zéi huò shèng, gù shǐ jiě wéi. dé zhǐ jiā jiǎng. wù yín, é chuán zhì tiān jīn. chì tán tíng xiāng fáng dǔ. guǐ wèi, jiāng běi guān jūn kè fù jiāng pǔ, dào yuán wēn shào yuán fù guān. gēng yín, fú jì zòu shōu fù hé zhōu. guì zhōu zéi xiàn dū yún, qián tí dū tóng pān méi sǐ zhī.
三月丁丑朔,勝保奏剿賊獲勝,固始解圍。得旨嘉獎。戊寅,俄船至天津。敕譚廷襄防堵。癸未,江北官軍克復江浦,道員溫紹原復官。庚寅,福濟奏收復和州。貴州賊陷都勻,前提督佟攀梅死之。
xià sì yuè bǐng wǔ shuò, tán tíng xiāng zòu é rén bù shǒu xīng ān jiù yuē, qǐng yǐ wū sū lǐ hé suí fēn hé wèi jiè, shǐ chén réng qǐng jìn jīng. dé zhǐ:" fēn jiè yǐ pài dà yuán huì kān, shǐ chén fēi shí bù dé rù jīng, bó zhī." dīng wèi, jiāng xī zéi cuàn rù fú jiàn, xiàn zhèng hé sōng xī. wù shēn, é rén qǐng yóu lù lù wǎng lái, yīng rén fǎ rén qǐng gé shù nián jìn jīng yī cì, zhào bù xǔ. shèng bǎo zòu niǎn shǒu lǐ zhào shòu qǐ xiáng, xǔ zhī. jǐ yǒu, ān huī zéi xiàn má chéng, lìng gǔ xiàn méng bó huái sù, zhào yuán jiǎ sān jiǎo zhī. zhào xǔ é zhī tōng shāng, bù xǔ jìn jīng. gēng xū, zéi xiàn hé zhōu. yún nán dà lǐ huí fěi xiàn shùn níng. wù shēn, zhào tán tíng xiāng gào zhī yīng rén fǎ rén, jiǎn shuì zēng shì, qí zhī yuè shì jié rì, bǐ shí zài yì lái jīng. gēng xū, jiāng xī zéi xiàn cháng shān kāi huà, mìng zǒng bīng zhōu tiān shòu jiā tí dū xián, zhuān bàn zhè fáng, dào yuán ráo tíng xuǎn fáng shǒu qú zhōu. xīn hài, tán tíng xiāng chéng jìn měi guó guó shū, zhào xǔ jiǎn shuì lǜ zēng kǒu àn, réng bù xǔ rù jīng. yǐ mǎo, yīng fǎ bīng chuán rù dà gū, guān jūn tuì shǒu. mìng sēng gé lín qìn bèi bīng tōng zhōu. wù wǔ, jiāng xī guān jūn fù yú dōu lè ān chóng huà yí huáng. xīn yǒu, yīng fǎ chuán dǐ jīn guān. mìng dà xué shì guì liáng shàng shū huā shā nà wǎng bàn yí wù. jiāng xī zéi cuàn zhè jiāng, xiàn chù zhōu jí yǒng kāng. rén xū, hú běi guān jūn kè fù jiǔ jiāng, jiā guān wén hú lín yì tài zǐ shǎo bǎo, lǐ xù bīn jiā xún fǔ xián. yǐ chǒu, yīng fǎ bīng tuì sān chà hé, yǔ é měi lái wén, qǐng qiú yì shì dà chén xū yǒu quán quán pián yí xíng shì, shǐ kě kāi yì. guì liáng děng yǐ wén, zhào xǔ pián yí xíng shì. bǐng yín, mìng sēng gé lín qìn pèi dài qīn chāi dà chén guān fáng, bàn lǐ fáng wù. wù chén, shèng bǎo zòu kè fù lù ān. yǐ sì, chì gè shěng jūn yíng tiāo liàn mǎ duì. gēng wǔ, mìng hé chūn jiān bàn zhè jiāng jūn wù. yīng chuán kāi chū dà gū. guì liáng děng zòu yīng rén zhī yuē yú zhèn jiāng hàn kǒu tōng shāng, cháng jiāng xíng lún, zé dì shè lì lǐng shì, guó shǐ zhù jīng. shàng jiǔ ér xǔ zhī.
夏四月丙午朔,譚廷襄奏俄人不守興安舊約,請以烏蘇里河、綏芬河為界,使臣仍請進京。得旨:「分界已派大員會勘,使臣非時不得入京,駁之。」丁未,江西賊竄入福建,陷政和、松谿。戊申,俄人請由陸路往來,英人、法人請隔數年進京一次,詔不許。勝保奏捻首李兆受乞降,許之。己酉,安徽賊陷麻城,另股陷蒙、亳、懷、宿,詔袁甲三剿之。詔許俄之通商,不許進京。庚戌,賊陷和州。雲南大理回匪陷順寧。戊申,詔譚廷襄告知英人、法人,減稅增市,俟之粵事結日,彼時再議來京。庚戌,江西賊陷常山、開化,命總兵周天受加提督銜,專辦浙防,道員饒廷選防守衢州。辛亥,譚廷襄呈進美國國書,詔許減稅率、增口岸,仍不許入京。乙卯,英、法兵船入大沽,官軍退守。命僧格林沁備兵通州。戊午,江西官軍復雩都、樂安、崇化、宜黃。辛酉,英、法船抵津關。命大學士桂良、尚書花沙納往辦夷務。江西賊竄浙江,陷處州及永康。壬戌,湖北官軍克復九江,加官文、胡林翼太子少保,李續賓加巡撫銜。乙丑,英、法兵退三汊河,與俄、美來文,請求議事大臣須有全權便宜行事,始可開議。桂良等以聞,詔許便宜行事。丙寅,命僧格林沁佩帶欽差大臣關防,辦理防務。戊辰,勝保奏克復六安。乙巳,敕各省軍營挑練馬隊。庚午,命和春兼辦浙江軍務。英船開出大沽。桂良等奏英人之約於鎮江、漢口通商,長江行輪,擇地設立領事,國使駐京。上久而許之。
wǔ yuè bǐng zǐ, wǎn fěi xiàn hú běi huáng ān. guì liáng huā shā nà zòu, yīng shǐ jiān bī lì yuē, bú jiàn qí yīng. qí yīng qǐng huí jīng, zhào zhǐ zhī. wù yín, niǎn fěi xiàn huái yuǎn. jǐ mǎo, yì shān zòu qǐng hēi lóng jiāng zuǒ àn kuàng dì gē bì é rén. jiǎ shēn, guì liáng děng zòu é yǔn dài zhuǎn huán, xiān yǔn é rén lù xíng. dīng hài, mìng tíng chén jí yì hé zhàn èr zhě, liǎng hài qǔ qí qīng. wù zǐ, guì liáng děng zòu yīng rén wèi wǒ tú shì qiān yán, jí qì hé yán zhàn. dà xué shì yù chéng zú, shàng qīn lín cì diàn. gēng yín, guì liáng děng zòu jìn yīng fǎ dìng yuē wǔ shí yī kuǎn, bìng qǐng xiān dìng é měi tiáo yuē. rén chén, hú běi guān jūn fù huáng ān má chéng. fú jiàn guān jūn fù guāng zé. guǎng dōng guān jūn fù guǎng xī wú zhōu. chì qí líng xí diào xiāo qǐ jiāng zhāng yùn lán wáng kāi huà gè jūn yóu qí mén jìn yuán zhè jiāng. guǐ sì, qí yīng shàn huí jīng, cì zì jìn. tài fù dù è zú, shàng qīn lín cì diàn. yǐ wèi, mìng zēng guó fān bàn lǐ zhè jiāng jūn wù. dīng yǒu, guì liáng huā shā nà zòu jìn é měi yīng fǎ sì guó tiáo yuē. dé zhǐ:" jì sì gài yòng guān fáng, jīn fù zhū pī yī yì, yí shì sì guó zhào cǐ bàn lǐ. zhì tōng shāng shuì zé, zài shàng hǎi yì zhī." gēng zǐ, jiāng běi guān jūn kè fù jiāng pǔ lái ān. jiǎ chén, yí chuán quán shù tuì chū nèi hé. mìng lì bù shì láng kuāng yuán nèi gé xué shì wén xiáng zài jūn jī dà chén shàng xíng zǒu.
五月丙子,皖匪陷湖北黃安。桂良、花沙納奏,英使堅偪立約,不見耆英。耆英請回京,詔止之。戊寅,捻匪陷懷遠。己卯,奕山奏請黑龍江左岸曠地割畀俄人。甲申,桂良等奏俄允代轉圜,先允俄人陸行。丁亥,命廷臣集議和戰二者,兩害取其輕。戊子,桂良等奏英人謂我徒事遷延,即棄和言戰。大學士裕誠卒,上親臨賜奠。庚寅,桂良等奏進英、法訂約五十一款,並請先訂俄、美條約。壬辰,湖北官軍復黃安、麻城。福建官軍復光澤。廣東官軍復廣西梧州。敕耆齡檄調蕭啟江、張運蘭、王開化各軍由祁門進援浙江。癸巳,耆英擅回京,賜自盡。太傅杜堮卒,上親臨賜奠。乙未,命曾國藩辦理浙江軍務。丁酉,桂良、花沙納奏進俄、美、英、法四國條約。得旨:「既巳蓋用關防,今復硃批依議,宜示四國照此辦理。至通商稅則,在上海議之。」庚子,江北官軍克復江浦、來安。甲辰,夷船全數退出內河。命吏部侍郎匡源、內閣學士文祥在軍機大臣上行走。
liù yuè jǐ yǒu, mìng guì liáng huā shā nà shì láng jī pǔ wǔ bèi yuàn qīng míng shàn qián wǎng jiāng sū huì yì tōng shāng shuì zé. jiāng xī guān jūn fù xīn chéng jīn xī. guǐ chǒu, fú jiàn fěi xiàn jiàn níng. fú xīng bà, yǐ zhōu tiān shòu tǒng qí jūn fù yuán fú jiàn. zhào sāng chūn róng lái jīng, yǐ zhāng liàng jī wèi yún nán xún fǔ. jiǎ yín, guǎng xī jūn fù xiàng zhōu. dīng sì, zhè jiāng zéi xiàn shòu chāng, guān jūn xún fù zhī. fú jì yǐ bù zhí, duó gōng xián, jiě rèn. yǐ wēng tóng shū wèi ān huī xún fǔ. gēng shēn, lùn tiān jīn shī shì zhuàng, tán tíng xiāng jiě rèn, tí dū zhāng diàn yuán qiǎn shù. yǐ qìng qí wèi zhí lì zǒng dū, yù míng wèi shèng jīng jiāng jūn. dīng mǎo, fú jiàn dào yuán zhào yìn chuān jiǎo fěi, sǐ zhī. zhè jiāng guān jūn fù cháng shān kāi huà. jiāng xī yuán jūn fù zhè jiāng wǔ yì yǒng kāng qú zhōu, shào xīng chéng wéi jiě yán. ruì lín qǐng chóu kuǎn xiū zhù tiān jīn yíng lěi pào tái, xià sēng gé lín qìn bàn lǐ. xīn wèi, é rén qǐng tíng bàn yì zhàn yáng zhǐ, zhào kù lún dà chén yuán jiù shì jù zhī. rén shēn, shǎng xíng bù yuán wài láng duàn chéng shí wǔ pǐn qīng xián, bāng bàn huì yì shuì zé. zēng guó fān zòu yóu jiǔ jiāng dēng lù fù zhè, zhào jiā miǎn zhī. zhè jiāng jūn fù jìn yún.
六月己酉,命桂良、花沙納、侍郎基溥、武備院卿明善前往江蘇會議通商稅則。江西官軍復新城、金谿。癸丑,福建匪陷建寧。福興罷,以周天受統其軍赴援福建。召桑春榮來京,以張亮基為雲南巡撫。甲寅,廣西軍復象州。丁巳,浙江賊陷壽昌,官軍尋復之。福濟以不職,奪宮銜,解任。以翁同書為安徽巡撫。庚申,論天津失事狀,譚廷襄解任,提督張殿元遣戍。以慶祺為直隸總督,玉明為盛京將軍。丁卯,福建道員趙印川剿匪,死之。浙江官軍復常山、開化。江西援軍復浙江武義、永康、衢州,紹興城圍解嚴。瑞麟請籌款修築天津營壘炮台,下僧格林沁辦理。辛未,俄人請停辦驛站羊只,詔庫倫大臣援舊事拒之。壬申,賞刑部員外郎段承實五品卿銜,幫辦會議稅則。曾國藩奏由九江登陸赴浙,詔嘉勉之。浙江軍復縉雲。
qiū qī yuè jiǎ xū shuò, yì shān jǐng chún zòu é rén chuǎng yuè hēi hé kǒu, yù rù sōng huā jiāng, yú wū sū lǐ jiàn wū ān pào. zhào kān míng jí hēi dì jiè, jù lǐ jù jué. yǐ hài, yǐ lǐ mèng qún shǔ ān huī xún fǔ. dīng chǒu, cóng fǎ fú lǐ qǐng, shēng kā shí gá ěr lǐng duì dà chén wèi bàn shì dà chén. zhōu tiān shòu gōng fù zhè jiāng chù zhōu, yí jūn fú jiàn. guǐ wèi, zhào zēng guó fān qú yán sù qīng, gǎi yuán fú jiàn. yǐ yǒu, yáng zài fú shōu fù ān huī jiàn dé. guǐ sì, hú běi xún fǔ hú lín yì dīng mǔ yōu, zhào zài rèn shǒu zhì, gěi jiǎ gěi yín zhì sāng. bǐng shēn, zéi xiàn lú zhōu, lǐ mèng qún duó zhí liú jūn, yǐ shèng bǎo wèi qīn chāi dà chén, dū bàn ān huī jūn wù, yuán jiǎ sān yuán jiǎo sān xǐng niǎn fěi. dīng yǒu, fú jiàn jūn fù jiàn yáng guāng zé, zéi xiàn níng huà. gēng zǐ, zhào yàn duān shū lái jīng, yǐ hú xīng rén wèi zhè jiāng xún fǔ. rén yín, zhāng fèi jūn fù lóng quán, cì huā líng.
秋七月甲戌朔,奕山、景淳奏俄人闖越黑河口,欲入松花江,於烏蘇里建屋安炮。詔勘明吉、黑地界,據理拒絕。乙亥,以李孟群署安徽巡撫。丁丑,從法福理請,升喀什噶爾領隊大臣為辦事大臣。周天受攻復浙江處州,移軍福建。癸未,詔曾國藩衢、嚴肅清,改援福建。乙酉,楊載福收復安徽建德。癸巳,湖北巡撫胡林翼丁母憂,詔在任守制,給假、給銀治喪。丙申,賊陷廬州,李孟群奪職留軍,以勝保為欽差大臣,督辦安徽軍務,袁甲三援剿三省捻匪。丁酉,福建軍復建陽、光澤,賊陷寧化。庚子,召晏端書來京,以胡興仁為浙江巡撫。壬寅,張芾軍復龍泉,賜花翎。
bā yuè guǐ mǎo shuò, fù shè tiān jīn shuǐ shī. jiǎ chén, fú jiàn jūn fù zhèng hé sōng xī. shèng bǎo zòu fā nì wěi yīng wáng chén yù chéng cuàn diàn bù liáng yuán, zhí pū dìng yuǎn. gēng xū, lǐ dìng tài jiǎo zéi yù shān, shèng zhī, jiě qí wéi. xīn hài, jiǎng yì lǐ yuán jūn fù guǎng xī qìng yuǎn, zhuó àn chá shǐ. bǐng chén, zhōu tiān shòu yuán fú jiàn, kè fù pǔ chéng, jìn kè níng huà. niǎn fěi xiàn fēng xiàn. xīn yǒu, niǎn fěi cuàn shān dōng, xiàn shàn xiàn. diào yīng guì wèi shān xī xún fǔ, héng fú wèi hé nán xún fǔ. yǐ chǒu, guān jūn fù fēng xiàn. niǎn fěi xiàn cáo xiàn, xún fù zhī. hé guì qīng qǐng yǐ hǎi guān yíng yú yòng chōng jūn xiǎng, yǔn zhī. rén shēn, jiāng běi jūn zài pǔ kǒu shī lì, duó dé xīng ā jū diàn huá zhí. hé chūn zòu:" pǔ kǒu shī lì, yǐ fēi diào yuán zhè zhī shī jìng fù liù hé. tàn wén mǐn shěng huí cuàn zhī zéi, jiāng yóu níng tài yǐ yuán jīn líng, míng xì chéng zéi wéi jí, lìng qí bù zhòng dào chù cuàn rǎo, yǐ fēn wǒ bīng lì. qǐng chì gè lù zì xíng yuán jiǎo, wù zhì chè dòng quán jú." shàng shì zhī.
八月癸卯朔,復設天津水師。甲辰,福建軍復政和、松谿。勝保奏發逆偽英王陳玉成竄店埠、梁園,直撲定遠。庚戌,李定太剿賊玉山,勝之,解其圍。辛亥,蔣益澧援軍復廣西慶遠,擢按察使。丙辰,周天受援福建,克復浦城,進克寧化。捻匪陷豐縣。辛酉,捻匪竄山東,陷單縣。調英桂為山西巡撫,恆福為河南巡撫。乙丑,官軍復豐縣。捻匪陷曹縣,尋復之。何桂清請以海關盈餘用充軍饟,允之。壬申,江北軍在浦口失利,奪德興阿、鞠殿華職。和春奏:「浦口失利,已飛調援浙之師徑赴六合。探聞閩省回竄之賊,將由寧、太以援金陵,明系城賊圍急,令其部眾到處竄擾,以分我兵力。請飭各路自行援剿,勿致掣動全局。」上是之。
jiǔ yuè guǐ yǒu shuò, hú běi guān jūn duō lóng ā kè fù tài hú. yǐ hài, zhào yǐ" tiān cháng yí zhēng xiāng jì shī xiàn, liù hé wēi jí, wēn shào yuán suī sù dé mín xīn, rì jiǔ yì kǒng nán zhī. jí diào zhōu tiān péi yī jūn fēn yuán liù hé dé ān, yī jūn qián wǎng yuán yīng." xīn sì, guān wén hú lín yì zòu lǐ xù bīn dōu xìng ā fēn lù kè fù tóng chéng qián shān, duō lóng ā jìn gōng shí pái, bào chāo lì gōng léi gōng bù, jūn shǔ dé shǒu. zhào lìng lián luò shuǐ shī jìn guī ān qìng. hú nán guān jūn kè fù jí ān, yǔ tóng zhī zēng guó quán děng shēng xù yǒu chà. rén wǔ, míng yì zòu é àn yì jié, hù huàn wén píng, kāi bàn tōng shāng. zéi xiàn yáng zhōu, duó dé xīng ā shì zhí. mìng bǎi suī wēng xīn cún wèi dà xué shì, guān wén zhōu zǔ péi xié bàn dà xué shì. diào ruì lín wèi hù bù shàng shū, sù shùn wèi lǐ bù shàng shū, zhū fèng biāo wèi hù bù shàng shū, chén fú ēn wèi bīng bù shàng shū, ruì cháng wèi lǐ fān yuàn shàng shū, mián sēn wèi zuǒ dōu yù shǐ. chì zǒng bīng máo sān yuán chéng míng bāng bàn dé xīng ā jūn wù. jiǎ wǔ, zhāng guó liáng gōng kè yáng zhōu, xù fù yí zhēng. qìng duān zòu gōng kè shào wǔ, mǐn shěng sù qīng. wù xū, jīng zhōu jiāng jūn mián xún zú, diào dōu xìng ā wèi jīng zhōu jiāng jūn, hé chūn wèi jiāng níng jiāng jūn, zhāng guó liáng wèi jiāng nán tí dū. jǐ hài, zéi xiàn liù hé, zhī xiàn wēn shào yuán sǐ zhī. shào yuán gū shǒu wēi chéng, shù nián bǎi yú zhàn, lì jié ér xiàn. shàng dào xī zhī, zèng bù zhèng shǐ, yōu xù, jiàn cí yǔ shì.
九月癸酉朔,湖北官軍多隆阿克復太湖。乙亥,詔以「天長、儀徵相繼失陷,六合危急,溫紹原雖素得民心,日久亦恐難支。即調周天培一軍分援六合、德安,一軍前往援應。」辛巳,官文、胡林翼奏李續賓、都興阿分路克復桐城、潛山,多隆阿進攻石牌,鮑超力攻雷公埠,均屬得手。詔令聯絡水師進規安慶。湖南官軍克復吉安,予同知曾國荃等升敘有差。壬午,明誼奏俄案議結,互換文憑,開辦通商。賊陷揚州,奪德興阿世職。命柏葰、翁心存為大學士,官文、周祖培協辦大學士。調瑞麟為戶部尚書,肅順為禮部尚書,朱鳳標為戶部尚書,陳孚恩為兵部尚書,瑞常為理藩院尚書,綿森為左都御史。敕總兵毛三元、成明幫辦德興阿軍務。甲午,張國樑攻克揚州,續復儀徵。慶端奏攻克邵武,閩省肅清。戊戌,荊州將軍綿洵卒,調都興阿為荊州將軍,和春為江寧將軍,張國樑為江南提督。己亥,賊陷六合,知縣溫紹原死之。紹原孤守危城,數年百餘戰,力竭而陷。上悼惜之,贈布政使,優恤,建祠予諡。
dōng shí yuè guǐ mǎo shuò, zhè jiāng níng hǎi tǔ fěi zī shì, tí dū ā lín bǎo jiǎo píng zhī. yǐ sì, shèng bǎo zòu kè fù tiān cháng, lǐ zhào shòu zài shì chū lì. dé zhǐ:" lǐ zhào shòu cì míng lǐ shì zhōng, yǔ sān pǐn xián huā líng, yǐ cān jiāng bǔ yòng." jǐ yǒu, yù shǐ mèng chuán jīn zòu hé jǔ rén píng líng zhū mò bù fú, pài zài yuán duān huá rèn zhēn chá bàn. dīng sì, sēng gé lín qìn zòu tiān jīn pào tái gōng jùn. shàng jiā zhī, cì yù fú. jǐ wèi, jiāng nán guān jūn fù lì shuǐ. rén xū, mìng lǐ xù bīn bāng tóng shèng bǎo bàn lǐ ān huī jūn wù. wù chén, zhào běn nián xiāng shì zhǔ kǎo tóng kǎo guān huāng miù yǐ jí, fù shì yīng yì zhī juǎn, jìng yǒu wǔ shí běn zhī duō, zhèng kǎo guān bǎi suī xiān gé zhí, fù kǎo guān zhū fèng biāo chéng tíng guì zàn xíng jiě rèn, tīng hòu chá bàn. mìng zhuāng qīn wáng yì rén zài yù qián dà chén shàng xué xí xíng zǒu.
冬十月癸卯朔,浙江寧海土匪滋事,提督阿麟保剿平之。乙巳,勝保奏克復天長,李兆受在事出力。得旨:「李兆受賜名李世忠,予三品銜、花翎,以參將補用。」己酉,御史孟傳金奏劾舉人平齡朱墨不符,派載垣、端華認真查辦。丁巳,僧格林沁奏天津炮台工竣。上嘉之,賜御服。己未,江南官軍復溧水。壬戌,命李續賓幫同勝保辦理安徽軍務。戊辰,詔本年鄉試主考、同考官荒謬已極,覆試應議之卷,竟有五十本之多,正考官柏葰先革職,副考官朱鳳標、程庭桂暫行解任,聽候查辦。命莊親王奕仁在御前大臣上學習行走。
shí yī yuè rén shēn shuò, yí jí lín mǎ duì yì yuán jiǎ sān jūn. yǐ hài, yuán jiǎ sān qǐng yú shān dōng dōng sān fǔ chōu lí zhù xiǎng, xǔ zhī. jǐ mǎo, xú zé chún zú, yǐ zhū zūn wèi lǐ bù shàng shū, zhāng xiáng hé wèi zuǒ dōu yù shǐ. yǐ yǒu, yuán mǐn zhè jūn fù pǔ chéng shùn chāng, yǔ zhōu tiān péi tí dū xián. bǐng xū, héng fú zòu guān jūn jiǎo niǎn dà shèng, yù jìng sù qīng, zǒng bīng fù zhèn bāng zhuó tí dū, biān xiū yuán bǎo héng cì bā tú lǔ yǒng hào. dīng yǒu, nèi gé fù běn kù bèi dào. jǐ hài, wú zhèn yù yǐ bìng miǎn, yǐ zhāng liàng jī wèi yún guì zǒng dū, xú zhī míng wèi yún nán xún fǔ. gēng zǐ, yǔ zhèn wáng tí dū dèng shào liáng yōu xù jiàn cí.
十一月壬申朔,移吉林馬隊益袁甲三軍。乙亥,袁甲三請於山東東三府抽釐助饟,許之。己卯,徐澤醇卒,以朱嶟為禮部尚書,張祥河為左都御史。乙酉,援閩、浙軍復浦城、順昌,予周天培提督銜。丙戌,恆福奏官軍剿捻大勝,豫境肅清,總兵傅振邦擢提督,編修袁保恆賜巴圖魯勇號。丁酉,內閣副本庫被盜。己亥,吳振棫以病免,以張亮基為雲貴總督,徐之銘為雲南巡撫。庚子,予陣亡提督鄧紹良優恤建祠。
shí èr yuè dīng wèi, yǐ sòng chéng xiàng lù xiù fū cóng sì wén miào. gēng chén, tí dū lǐ cháo bīn shōu fù ān huī dōng liú jiàn dé, cì bā tú lǔ yǒng hào. yǒng zhōu zhèn zǒng bīng fán xiè yǐ chéng jiān yú hé miǎn. bǐng chén, yǐ zhèng kuí shì wèi zhè jiāng tí dū, dū bàn níng guó jūn wù. jǐ wèi, lǐ xù bīn jìn jiǎo ān huī, bài jī yú sān hé jí, sǐ zhī, zèng zǒng dū, jiàn cí yǔ shì. tóng zhī céng guó huá zèng dào yuán, yǔ shì. dīng mǎo, yǐ hé guì qīng wèi qīn chāi dà chén, bàn lǐ tōng shāng shì yí. zhào dé zhé miǎn, yǐ xú yǒu rén wèi jiāng sū xún fǔ. gēng wǔ, yǐ ruì lín wèi dà xué shì, diào sù shùn wèi hù bù shàng shū, lín kuí wèi lǐ bù shàng shū, ruì cháng wèi xíng bù shàng shū. xiá jì tài miào.
十二月丁未,以宋丞相陸秀夫從祀文廟。庚辰,提督李朝斌收復安徽東流、建德,賜巴圖魯勇號。永州鎮總兵樊燮以乘肩輿劾免。丙辰,以鄭魁士為浙江提督,督辦寧國軍務。己未,李續賓進剿安徽,敗績於三河集,死之,贈總督,建祠予諡。同知曾國華贈道員,予諡。丁卯,以何桂清為欽差大臣,辦理通商事宜。趙德轍免,以徐有壬為江蘇巡撫。庚午,以瑞麟為大學士,調肅順為戶部尚書,麟魁為禮部尚書,瑞常為刑部尚書。祫祭太廟。
shì suì, miǎn zhí lì ān huī fú jiàn hú běi guì zhōu děng shěng jiǔ shí èr tīng zhōu xiàn bèi zāi bèi zéi é fù, yòu miǎn jiāng sū liù chǎng yán kè gè yǒu chà. cháo xiǎn liú qiú rù gòng.
是歲,免直隸、安徽、福建、湖北、貴州等省九十二廳州縣被災、被賊額賦,又免江蘇六場鹽課各有差。朝鮮、琉球入貢。
jiǔ nián jǐ wèi chūn zhēng yuè rén shēn shuò, guì liáng děng zòu yīng rén jiè kǒu guǎng dōng yǒu shì, bà yì huí yuè. yǐ hài, zhào yuán jiǎ sān lái jīng, yǐ fù zhèn bāng dū jiǎo sān xǐng niǎn fěi, yī xìng ā fù zhī. rén wǔ, jiāng xī guān jūn fù ruì jīn, jiě ān yuǎn wéi, bié zéi xiàn nán ān. guì liáng děng zòu hé yuē sì shì. chì qí yīng shǐ huí hù tuǒ yì. gēng yín, fú jiàn fěi zhōu hōng xī děng jiàng, suì fù lián chéng. yǐ wèi, ān huī guān jūn fù jiàn dé. dīng yǒu, chì hú běi cǎi mǎi mǎ pǐ xùn liàn mǎ duì. wù xū, guì liáng děng zòu yīng shǐ jiān yù jìn jīng. chì sēng gé lín qìn yán fáng hǎi kǒu. xīn chǒu, dōu xìng ā qǐng jià, yǐ duō lóng ā jiē tǒng qí jūn. zhào hǎi yùn cáo chuán tàn bì yí lún.
九年己未春正月壬申朔,桂良等奏英人藉口廣東有事,罷議回粵。乙亥,召袁甲三來京,以傅振邦督剿三省捻匪,伊興阿副之。壬午,江西官軍復瑞金,解安遠圍,別賊陷南安。桂良等奏和約四事。敕俟英使回滬妥議。庚寅,福建匪周灴爔等降,遂復連城。乙未,安徽官軍復建德。丁酉,敕湖北採買馬匹訓練馬隊。戊戌,桂良等奏英使堅欲進京。敕僧格林沁嚴防海口。辛丑,都興阿請假,以多隆阿接統其軍。詔海運漕船探避夷輪。
èr yuè dīng wèi, niǎn fěi xuē zhī yuán jǔ jiāng pǔ jiàng, huì lǐ shì zhōng gōng kè pǔ kǒu, cì míng xuē chéng liáng, yǔ huā líng sān pǐn xián, zhuó lǐ shì zhōng fù jiāng. guǐ chǒu, zhù fèng tiān yán hǎi pào tái. zhèng kuí shì gōng kè wān zhǐ huáng chí zéi lěi. jiǎ yín, shàng zhào tíng chén xuān shì wù wǔ kē chǎng wǔ bì zuì zhuàng, yī zài yuán duān huá suǒ nǐ, zhǔ kǎo guān dà xué shì bǎi suī zuò jiā rén diào huàn zhōng juǎn pī tiáo, chǔ zhǎn. tóng kǎo guān pǔ ān zuò tīng cóng lǐ hè líng huì shǔ, luó hóng yì xíng huì dé zhòng, jūn chǔ zhǎn. yǐ mǎo, zhāng fèi zòu guān jūn gōng kè wù yuán, zéi mù zhāng cóng xiāng děng qǐ xiáng. dīng sì, wēng tóng shū zòu zéi xiàn lù ān. qìng qí zú, yǐ héng fú wèi zhí lì zǒng dū, yīng qǐ wèi hé nán xún fǔ. guǐ hài, zhāng guó liáng zòu gōng kè yáng zhōu yí zhēng, huí jūn lián kè lì shuǐ. tè zhào jiā jiǎng, yǔ qīng chē dū wèi shì zhí, lǐ ruò zhū cì huáng mǎ guà. yǐ chǒu, zēng guó fān zòu jūn dǐ nán kāng, xiāo qǐ jiāng kè fù nán ān. dé zhǐ jiā jiǎng, yǔ xiāo qǐ jiāng bā tú lǔ yǒng hào. zhào biān xiū lǐ hóng zhāng jiāo yī xìng ā chà wěi.
二月丁未,捻匪薛之元舉江浦降,會李世忠攻克浦口,賜名薛成良,予花翎、三品銜,擢李世忠副將。癸丑,築奉天沿海炮台。鄭魁士攻克灣沚、黃池賊壘。甲寅,上召廷臣宣示戊午科場舞弊罪狀,依載垣、端華所擬,主考官大學士柏葰坐家人掉換中卷批條,處斬。同考官浦安坐聽從李鶴齡賄屬,羅鴻繹行賄得中,均處斬。乙卯,張芾奏官軍攻克婺源,賊目張淙相等乞降。丁巳,翁同書奏賊陷六安。慶祺卒,以恆福為直隸總督,瑛棨為河南巡撫。癸亥,張國樑奏攻克揚州、儀徵,回軍連克溧水。特詔嘉獎,予輕車都尉世職,李若珠賜黃馬褂。乙丑,曾國藩奏軍抵南康,蕭啟江克復南安。得旨嘉獎,予蕭啟江巴圖魯勇號。詔編修李鴻章交伊興阿差委。
sān yuè xīn wèi shuò, qián bù zhèng shǐ lǐ mèng qún bīng kuì yú guān tíng, sǐ zhī, fù guān yǔ xù. jiǎ xū, yì shān jǐng chún zòu é rén jìng zhì wū sū lǐ jiāng suí fēn hé zé dì jiàn wū, bìng qǐng huì kān, zhào bù xǔ. bǐng zǐ, niǎn fěi fàn hé nán xī huá wǔ yīn, qián zǒng bīng qiū lián ēn sǐ zhī, zèng tí dū, yǔ xù. dīng chǒu, guì liáng děng zòu yīng shǐ bīng chuán běi shàng, zǔ zhǐ bù tīng. jǐ mǎo, sì chuān lǐ táng tóu rén zuò luàn, ēn qìng tǎo píng zhī, zhū qí yí mù dèng zhū. jiǎ shēn, shàng qí yǔ. gēng yín, yǐ hàn qiú yán. xīn mǎo, lǐ jūn zú, yǐ huáng zàn tāng wèi dōng hé hé dào zǒng dū. yǐ wèi, é rén zài hēi lóng jiāng tōng shāng, xǔ miǎn zhēng shuì, bù xǔ lán rù wū sū lǐ suí fēn.
三月辛未朔,前布政使李孟群兵潰於官亭,死之,復官予恤。甲戌,奕山、景淳奏俄人徑至烏蘇里江、綏芬河擇地建屋,並請會勘,詔不許。丙子,捻匪犯河南西華、舞陰,前總兵邱聯恩死之,贈提督,予恤。丁丑,桂良等奏英使兵船北上,阻止不聽。己卯,四川里塘頭人作亂,恩慶討平之,誅其夷目鄧珠。甲申,上祈雨。庚寅,以旱求言。辛卯,李鈞卒,以黃贊湯為東河河道總督。乙未,俄人在黑龍江通商,許免徵稅,不許闌入烏蘇里、綏芬。
xià sì yuè xīn chǒu shuò, shèng bǎo zòu kè fù lù ān. yī xìng ā jiě bāng bàn, yǐ guān bǎo bāng bàn fù zhèn bāng jūn wù. rén yín, diào wáng qìng yún wéi liǎng guǎng zǒng dū, huáng zōng hàn wèi sì chuān zǒng dū. jiāng xī zéi cuàn hú nán chēn zhōu guì yáng, liú zhǎng yòu jī zǒu zhī. guǐ mǎo, shèng bǎo zòu niǎn fěi zhāng yuán lóng jiàng, shōu fù fèng yáng fǔ xiàn, bìng fù lín huái guān. zhù níng hé pào tái. wù shēn, zhè jiāng yú yáo tǔ fěi zuò luàn, tǎo píng zhī. jiǎ yín, é shǐ sài shàn yóu chá hā ěr lù lù rù jīng, qǐng zhù qiāng pào, zhì yú qià kè tú. bǐng chén, shàng zài qí yǔ. jǐ wèi, shào càn bìng miǎn, yǐ yuán jiǎ sān shǔ cáo yùn zǒng dū. diào láo chóng guāng wèi guǎng dōng xún fǔ, jiān shǔ zǒng dū. zéi xiàn tiān cháng, qián tí dū dé ān sǐ zhī, fù guān yǔ xù. xīn yǒu, yì shān zòu é chuán yóu hēi lóng jiāng rù sōng huā jiāng dōng shǐ rù hǎi. dé zhǐ, bù xǔ rù suí fēn, lìng tè pǔ qīn pài yuán zǔ zhī. rén xū, wáng yì dé miǎn, yǐ qìng duān wèi mǐn zhè zǒng dū, luó zūn diàn wèi fú jiàn xún fǔ. guǐ hài, yǔ. yǐ chǒu, cì sūn jiā nài děng yī bǎi bā shí rén jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. wù chén, guǎng dōng guān jūn fù jiā yìng, cuàn zéi rǎo lián píng, xiàn lè chāng.
夏四月辛丑朔,勝保奏克復六安。伊興阿解幫辦,以關保幫辦傅振邦軍務。壬寅,調王慶云為兩廣總督,黃宗漢為四川總督。江西賊竄湖南郴州、桂陽,劉長佑擊走之。癸卯,勝保奏捻匪張元龍降,收復鳳陽府縣,並復臨淮關。築寧河炮台。戊申,浙江餘姚土匪作亂,討平之。甲寅,俄使賽善由察哈爾陸路入京,請助槍炮,致於恰克圖。丙辰,上再祈雨。己未,邵燦病免,以袁甲三署漕運總督。調勞崇光為廣東巡撫,兼署總督。賊陷天長,前提督德安死之,復官予恤。辛酉,奕山奏俄船由黑龍江入松花江東駛入海。得旨,不許入綏芬,令特普欽派員阻之。壬戌,王懿德免,以慶端為閩浙總督,羅遵殿為福建巡撫。癸亥,雨。乙丑,賜孫家鼐等一百八十人進士及第出身有差。戊辰,廣東官軍復嘉應,竄賊擾連平,陷樂昌。
wǔ yuè bǐng zǐ, zhào luò bǐng zhāng réng lìng tián xìng shù huí yuán guì zhōu, zhào chēn yī jūn chè huí. jǐ mǎo, chì yì shān gēng zhèng é rén tiáo yuē. xīn sì, chì qìng yún mì chá zhāng jiā kǒu bái chéng jū zhù é rén. rén wǔ, yǐ zhōu tiān shòu dū bàn níng guó jūn wù. jiǎ shēn, é rén qǐng fù sān xìng mào yì. zhào zé yì shān bàn lǐ ruǎn ruò, gé fù dū tǒng jí lā míng ā zhí, jiā hào wū sū lǐ dì fāng. gēng yín, guān wén zòu tàn wén shí dá kāi jiāng fàn sì chuān, zhào zēng guó fān yí jūn kuí zhōu. xīn mǎo, guì liáng huā shā nà zòu yīng qiú yú běn yuè shí sān rì qǐ dìng rù jīng, guì liáng děng jí rì chí yì huí jīng. dà xué shì wēng xīn cún qǐ xiū, yǔn zhī. fù yǐ jiǎ zhēn wèi dà xué shì. diào xǔ nǎi pǔ wèi lì bù shàng shū, zhāng xiáng hé wèi gōng bù shàng shū, shěn zhào lín wèi zuǒ dōu yù shǐ. guǐ sì, luò bǐng zhāng zòu shí dá kāi cuàn hú nán, liú zhǎng yòu jiāng zhōng yì tián xìng shù zhū jūn jī zǒu zhī. bǐng shēn, sēng gé lín qìn zòu yīng chuán míng pào chuǎng rù dà gū, wǒ jūn kāi pào hōng jī, jī shěn duō chuán, bìng yǒu bù duì shàng àn nuò zhàn, wǒ jūn jìng qián fèn jī, jī bì shù bǎi míng, qí bīng tóu hè xìng bìng bèi pào shāng. wǒ jūn yì shāng wáng tí dū shǐ róng chūn fù jiāng lóng rǔ yuán děng. yí chuán jí shí chū kǒu. dé zhǐ:" jiāng biàn qí xīn xié lì, yì cháng fèn yǒng, xiān jiǎng shǎng yín wǔ qiān liǎng, bìng chá míng bǎo zòu." wù xū, zhào yí rén suī jīng chéng chuàng, réng yí shè fǎ fǔ yù, jí pài héng fú zhuān bàn fǔ jú, sēng gé lín qìn réng bàn fáng wù.
五月丙子,詔駱秉章仍令田興恕回援貴州,兆琛一軍撤回。己卯,敕奕山更正俄人條約。辛巳,敕慶昀密查張家口、白城居住俄人。壬午,以周天受督辦寧國軍務。甲申,俄人請赴三姓貿易。詔責奕山辦理軟弱,革副都統吉拉明阿職,枷號烏蘇里地方。庚寅,官文奏探聞石達開將犯四川,詔曾國藩移軍夔州。辛卯,桂良、花沙納奏英酋於本月十三日起碇入京,桂良等即日馳驛回京。大學士翁心存乞休,允之。復以賈楨為大學士。調許乃普為吏部尚書,張祥河為工部尚書,沈兆霖為左都御史。癸巳,駱秉章奏石達開竄湖南,劉長佑、江忠義、田興恕諸軍擊走之。丙申,僧格林沁奏英船鳴炮闖入大沽,我軍開炮轟擊,擊沈多船,並有步隊上岸搦戰,我軍徑前奮擊,擊斃數百名,其兵頭赫姓並被炮傷。我軍亦傷亡提督史榮椿、副將龍汝元等。夷船即時出口。得旨:「將弁齊心協力,異常奮勇,先獎賞銀五千兩,並查明保奏。」戊戌,詔夷人雖經懲創,仍宜設法撫馭,即派恆福專辦撫局,僧格林沁仍辦防務。
liù yuè jǐ hài shuò, cì sēng gé lín qìn yù yòng zhēn fú. gēng zǐ, niǎn fěi xiàn xū yí, guān jūn xún fù zhī. rén yín, tè pǔ qīn zòu é rén zài sān xìng zhě, jué jiàng bù kěn zhé huí. mìng jǐng chún qián wǎng chá bàn. guǐ mǎo, guǎng xī guān jūn fù shàng lín, fěi xiàn bīn zhōu. jiǎ chén, zhāng liàng jī zòu huí fěi mǎ líng hàn fú zhū. bǐng wǔ, héng fú zòu měi rén jìn jīng huàn yuē, xǔ zhī. guǐ sì, yīng fǎ bīng chuán quán shù kāi xíng. gēng shēn, yǐ lǐ ruò zhū wèi fú jiàn lù lù tí dū. xīn yǒu, hé guì qīng zòu yīng fǎ lù xù huí hù. yǐ chǒu, chén yù chéng xiàn dìng yuǎn. bǐng yín, hé chūn zòu shuǐ shī jiǎo zéi huò shèng.
六月己亥朔,賜僧格林沁御用珍服。庚子,捻匪陷盱眙,官軍尋復之。壬寅,特普欽奏俄人在三姓者,倔強不肯折回。命景淳前往查辦。癸卯,廣西官軍復上林,匪陷賓州。甲辰,張亮基奏回匪馬凌漢伏誅。丙午,恆福奏美人進京換約,許之。癸巳,英、法兵船全數開行。庚申,以李若珠為福建陸路提督。辛酉,何桂清奏英、法陸續回滬。乙丑,陳玉成陷定遠。丙寅,和春奏水師剿賊獲勝。
qiū qī yuè gēng wǔ, zēng guó fān zòu kè jǐng dé zhèn, fù fú liáng. wù yín, shèng bǎo zòu wēng tóng shū kuì bài qíng xíng. dé zhǐ:" rǔ wèi tǒng shuài, zhǐ zhī xuàn jǐ zhī zhǎng, bù yuán yuán rén zhī shī. rì rì jù sòng, yōng hé jì hū!" jǐ mǎo, měi shǐ huá ruò hàn dì guó shū, hé yuē yòng bǎo, zài běi táng jiāo huàn. gēng chén, zhào yuē:" zhèn wén shèng bǎo zhuān yǐ zhāo xiáng wèi néng shì, jiàng zhòng wèi jǐn tì fā, zhāng yuán lóng qiě sì wài dǎ liáng. yòu bào kè fù xū yí, gāi xiàn bìng wú chéng chí, zéi yīn wú liáng tuì chū, xū bào yāo gōng. cǐ cì gū bù shēn jiū. jí yuē shù fǎn cè, lì gǎi qián fēi. lǐn zhī!" guǐ wèi, yù shǐ zhào yuán mó zòu huáng hé běi liú, hé chū bīn hé tián mǔ sān sì qiān qǐng, qǐng bàn tún tián, yù bīng yú nóng, jiào shèng tuán liàn. shàng shì zhī, xià yuán jiǎ sān gēng zhǎng yì zòu. yǐ yǒu, zhào yuē:" wáng dà chén xù chén shěn míng kē chǎng wǔ bì zhī dà yuán fù zǐ, jí dì sòng guān jié zhī zhí yuán, fēn bié dìng nǐ. cǐ àn chéng bǐng cǎi yú yī fù chéng tíng guì rù wéi hòu, jiē shōu guān jié, lìng jiā rén zhuǎn dì chǎng nèi, chéng tíng guì bìng bù jǔ fā. chéng bǐng cǎi chǔ zhǎn, chéng tíng guì miǎn sǐ, qiǎn shù jūn tái. xiè sēn chí pān zǔ tóng pān dūn yǎn děng jù miǎn sǐ, fā qiǎn xīn jiāng." jǐ chǒu, luò bǐng zhāng zòu shí dá kāi wéi bǎo qìng, lǐ xù yí yuán zhī, lì jiě chéng wéi. guǐ sì, mìng lǐ ruò zhū bāng bàn jiāng nán jūn wù.
秋七月庚午,曾國藩奏克景德鎮,復浮梁。戊寅,勝保奏翁同書潰敗情形。得旨:「汝為統帥,只知炫己之長,不原援人之失。日日聚訟,庸何濟乎!」己卯,美使華若翰遞國書,和約用寶,在北塘交換。庚辰,詔曰:「朕聞勝保專以招降為能事,降眾未盡薙髮,張元漋且四外打糧。又報克復盱眙,該縣並無城池,賊因無糧退出,虛報邀功。此次姑不深究。即約束反側,力改前非。凜之!」癸未,御史趙元模奏黃河北流,涸出濱河田畝三四千頃,請辦屯田,寓兵於農,較勝團練。上是之,下袁甲三、庚長議奏。乙酉,詔曰:「王大臣續陳審明科場舞弊之大員父子,及遞送關節之職員,分別定擬。此案程炳采於伊父程庭桂入闈後,接收關節,令家人轉遞場內,程庭桂並不舉發。程炳采處斬,程庭桂免死,遣戍軍台。謝森墀、潘祖同、潘敦儼等俱免死,發遣新疆。」己丑,駱秉章奏石達開圍寶慶,李續宜援之,立解城圍。癸巳,命李若珠幫辦江南軍務。
bā yuè wù xū shuò, chóng ēn bà, yǐ wén yù wèi shān dōng xún fǔ. jǐ hài, shàng yù jīng yán. yǐ sì, chì héng qí liú bàn guǎng dōng tōng shāng. shèng bǎo zòu lǐ shì zhōng jiǎo zéi huò shèng, jiě dìng yuǎn chú zhōu wéi. zhào zhuó lǐ shì zhōng zǒng bīng. guǎng dōng guān jūn fù lián shān kāi jiàn. gēng xū, mìng zēng guó fān zhù jūn hú kǒu. mìng dōu xìng ā lì jiāng níng jiāng jūn shì shì, duō lóng ā jiē tǒng suǒ bù, zǒng lǐ qián dí shì wù. jiǎ yín, jǐng chún zòu é rén chuán zài sān xìng zhě, xiàn lìng zhé huí. zài wū sū lǐ zhě, wèi kěn tīng mìng. zhào tǐ chá yú qíng, tuǒ wèi bàn lǐ. jǐ wèi, měi rén qǐng xiān kāi shì, yǐ yīng fǎ yuē yì wèi dìng, què zhī. xīn yǒu, luò bǐng zhāng zòu shí dá kāi nán xiàn jiāng huá yǒng mén, jiāng rù guǎng xī. xiàn chì liú zhǎng yòu tǒng jūn zhuī jiǎo. dé zhǐ, tián xìng shù yī jūn yuán qián, lǐ xù yí yī jūn huí hú běi bèi diào. rén xū, fā nì niǎn fěi huì gōng shòu zhōu, guān jūn jī què zhī. yù shǐ chén qìng sōng zòu kē chǎng àn nèi dà yuán zǐ dì chén jǐng yàn děng shú zuì tài zhòu, qǐng réng fā qiǎn, yán zhǐ chì zhī. jiǎ zǐ, guǎng dōng guān jūn fù líng shān.
八月戊戌朔,崇恩罷,以文煜為山東巡撫。己亥,上御經筵。乙巳,敕恆祺留辦廣東通商。勝保奏李世忠剿賊獲勝,解定遠、滁州圍。詔擢李世忠總兵。廣東官軍復連山、開建。庚戌,命曾國藩駐軍湖口。命都興阿蒞江寧將軍視事,多隆阿接統所部,總理前敵事務。甲寅,景淳奏俄人船在三姓者,現令折回。在烏蘇里者,未肯聽命。詔體察輿情,妥為辦理。己未,美人請先開市,以英、法約議未定,卻之。辛酉,駱秉章奏石達開南陷江華、永門,將入廣西。現飭劉長佑統軍追剿。得旨,田興恕一軍援黔,李續宜一軍回湖北備調。壬戌,發逆、捻匪會攻壽州,官軍擊卻之。御史陳慶松奏科場案內大員子弟陳景彥等贖罪太驟,請仍發遣,嚴旨斥之。甲子,廣東官軍復靈山。
jiǔ yuè wù chén, ān huī zéi xiàn huò shān xū yí, shèng bǎo jī tuì zhī. shèng bǎo dīng mǔ yōu, liú yíng shì jūn. jiǎ xū, hú xīng rén bà, diào luó zūn diàn wèi zhè jiāng xún fǔ. wù yín, wáng qìng yún bìng miǎn, yǐ láo chóng guāng wèi liǎng guǎng zǒng dū. gēng chén, guān wén hú lín yì zòu duō lóng ā gōng pò ān huī shí pái, jī pò yuán zéi, huò zéi mù huò tiān yàn shí tíng yù, dé zhǐ jiā jiǎng. jǐ chǒu, fù zhèn bāng zòu zhuī jiǎo niǎn fěi, bài zhī. jiǎ wǔ, cáo shù zhōng zòu shí dá kāi wéi guǎng xī shěng chéng, xiāo qǐ jiāng sū fèng wén huì hé jiǎng yì lǐ fēn tú jiǎo jī, bài zhī, lì jiě chéng wéi.
九月戊辰,安徽賊陷霍山、盱眙,勝保擊退之。勝保丁母憂,留營視軍。甲戌,胡興仁罷,調羅遵殿為浙江巡撫。戊寅,王慶雲病免,以勞崇光為兩廣總督。庚辰,官文、胡林翼奏多隆阿攻破安徽石牌,擊破援賊,獲賊目霍天燕石廷玉,得旨嘉獎。己丑,傅振邦奏追剿捻匪,敗之。甲午,曹澍鍾奏石達開圍廣西省城,蕭啟江、蘇鳳文會合蔣益澧分途剿擊,敗之,立解城圍。
dōng shí yuè dīng yǒu shuò, shí xiǎng tài miào, shàng qīn yì xíng lǐ. luò bǐng zhāng zòu zéi zhōng tóu chū nàn mín, jǐ yǔ miǎn sǐ hù zhào, zī qiǎn huí jí, yuán xiào lì zhě, zhǔn qí liú yíng, dé zhǐ, gè shěng jūn kě zhào bàn. wù xū, yún nán guān jūn kè fù sōng míng, zhèn zhǎn zéi shǒu sūn hàn dǐng. gēng zǐ, yǐ céng wàng yán shǔ sì chuān zǒng dū, tán tíng xiāng shǔ shǎn xī xún fǔ. xīn chǒu, yǐ yuán jiǎ sān wèi qīn chāi dà chén, dū bàn ān huī jūn wù. yǐ shì láng kuāng yuán nèi gé xué shì wén xiáng wèi jūn jī dà chén. guǐ mǎo, hé nán niǎn fěi xiàn lán yí, wéi kǎo chéng tōng xǔ, rǎo wèi shì, fēn cuàn zhí lì shān dōng. wù shēn, mìng zǒng bīng tián zài tián bāng bàn fù zhèn bāng jūn wù. yǐ mǎo, shòu yuán jiǎ sān cáo yùn zǒng dū. bǐng chén, shèng bǎo kè fù huái yuǎn. jiāng sū guān jūn jiǎo liù hé shī lì, duó lǐ ruò zhū zhí. wù wǔ, měi shǐ qǐng kāi cháo zhōu tái wān tōng shāng kǒu àn. gēng shēn, hé nán guān jūn jiǎo píng yān líng niǎn fěi, xī lù sù qīng. rén xū, yǐ míng yì wèi wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn, jǐng lián wèi yī lí cān zàn dà chén, chóng shí wèi zhù cáng dà chén. yǐ chǒu, mìng guān wén zēng guó fān hú lín yì tuǒ chóu sì lù guī wǎn.
冬十月丁酉朔,時享太廟,上親詣行禮。駱秉章奏賊中投出難民,給予免死護照,資遣回籍,原效力者,准其留營,得旨,各省均可照辦。戊戌,雲南官軍克復嵩明,陣斬賊首孫漢鼎。庚子,以曾望顏署四川總督,譚廷襄署陝西巡撫。辛丑,以袁甲三為欽差大臣,督辦安徽軍務。以侍郎匡源、內閣學士文祥為軍機大臣。癸卯,河南捻匪陷蘭儀,圍考城、通許,擾尉氏,分竄直隸、山東。戊申,命總兵田在田幫辦傅振邦軍務。乙卯,授袁甲三漕運總督。丙辰,勝保克復懷遠。江蘇官軍剿六合失利,奪李若珠職。戊午,美使請開潮州、台灣通商口岸。庚申,河南官軍剿平鄢陵捻匪,西路肅清。壬戌,以明誼為烏里雅蘇台將軍,景廉為伊犁參贊大臣,崇實為駐藏大臣。乙丑,命官文、曾國藩、胡林翼妥籌四路規皖。
shí yī yuè wù chén, diān fěi fàn xù zhōu, duó wàn fú zhí, yǐ zào shēng wèi sì chuān tí dū. xīn wèi, hé guì qīng zòu, tàn wén yīng fǎ míng chūn bì lái xún xìn. héng qí zòu yīng bīng xù xíng zhì yuè. zhào sēng gé lín qìn jiā yì jīn fáng. dīng chǒu, zéi xiàn pǔ kǒu, zǒng bīng zhōu tiān péi sǐ zhī, yǔ shì zhí. guǐ wèi, tè pǔ qīn zòu é rén zài hēi lóng jiāng zuǒ àn zhàn jù wǔ shí yú tún, qǐng diào xī dān mò ěr gēn bù tè hā bīng jiāo nà ěr hú shàn xùn liàn, lián luò qí mín cān fū, yǒu shì dǐ yù, cóng zhī. bǐng xū, mìng zhāng fèi dū bàn wǎn nán jūn wù. jǐ chǒu, zēng guó fān zòu wéi zhì jùn yǐ chí zhōu jiàng. diān fěi xiàn xù zhōu, lìng gǔ xiàn yǒu yáng xiù shān. gēng yín, sì chuān guān jūn fù jūn lián qìng fú gāo xiàn. yǐ wèi, hù bù zāi.
十一月戊辰,滇匪犯敘州,奪萬福職,以皂升為四川提督。辛未,何桂清奏,探聞英、法明春必來尋釁。恆祺奏英兵續行至粵。詔僧格林沁加意津防。丁丑,賊陷浦口,總兵周天培死之,予世職。癸未,特普欽奏俄人在黑龍江左岸占踞五十餘屯,請調西丹墨爾根、布特哈兵交那爾胡善訓練,聯絡旗民參夫,有事抵禦,從之。丙戌,命張芾督辦皖南軍務。己丑,曾國藩奏韋志俊以池州降。滇匪陷敘州,另股陷酉陽、秀山。庚寅,四川官軍復筠連、慶符、高縣。乙未,戶部災。
shí èr yuè bǐng shēn shuò, jiǎng wèi yuǎn zòu shí dá kāi jiū dǎng shí yú wàn yóu guì fàn qián, jiāng yǐ kuī shǔ. zhào tián xìng shù jiǎo zhī. wù xū, shàng yì dà gāo diàn qí xuě. yún nán qiū běi tǔ fěi zī shì qiāng guān, guān jūn tǎo píng zhī. gēng zǐ, hé chūn zòu guān jūn gōng pò jiāng pǔ zéi lěi, yáng zhōu xī jiè sù qīng. rén yín, lì bù shàng shū huā shā nà zú. bǐng wǔ, hé guì qīng bào yīng fǎ bīng chuán dào hù. yǐ tián xìng shù wèi guì zhōu tí dū. xīn wèi, yuán qián xiāng jūn gōng fù zhèn yuǎn. gēng shēn, jǐng chún zòu qǐng zhāo jí liú mín cān fū, gěi dì shè kǎ, yǐ zhù biān fáng, cóng zhī. rén xū, yuán jiǎ sān zòu gōng kè lín huái guān, dé zhǐ jiā miǎn, xià bù yì xù, mù téng ā jiā dū tǒng xián. jiǎ zǐ, xiá jì tài miào.
十二月丙申朔,蔣霨遠奏石達開糾黨十餘萬由桂犯黔,將以窺蜀。詔田興恕剿之。戊戌,上詣大高殿祈雪。雲南丘北土匪滋事戕官,官軍討平之。庚子,和春奏官軍攻破江浦賊壘,揚州西界肅清。壬寅,吏部尚書花沙納卒。丙午,何桂清報英、法兵船到滬。以田興恕為貴州提督。辛未,援黔湘軍攻復鎮遠。庚申,景淳奏請招集流民參夫,給地設卡,以助邊防,從之。壬戌,袁甲三奏攻克臨淮關,得旨嘉勉,下部議敘,穆騰阿加都統銜。甲子,祫祭太廟。
shì suì, miǎn zhí lì hé nán shān dōng zhè jiāng guì zhōu děng shěng yī bǎi wǔ shí qī zhōu xiàn bèi zāi bèi zéi é fù yǒu chà. cháo xiǎn liú qiú rù gòng.
是歲,免直隸、河南、山東、浙江、貴州等省一百五十七州縣被災、被賊額賦有差。朝鮮、琉球入貢。
shí nián gēng shēn chūn zhēng yuè bǐng yín, shàng sān xún wàn shòu, bān zhào tán ēn. zhào xiān cháo shòu jié yǒu gào jì zhī lǐ, shēng diàn zhī yí, běn nián wù yōng jǔ xíng, wài lì wài fān bìng tíng lái jīng zhù gǔ. jiā ēn qīn fān, dūn jùn wáng yì cóng jìn qīn wáng, bèi zǐ yì kuāng jìn bèi lè, yú gè fēng lài, jí yú tíng chén jiāng chén. wù chén, qián níng xià jiāng jūn tuō yún bǎo zú. jǐ sì, jiě shèng bǎo qīn chāi dà chén, zhuān bàn hé nán jiǎo fěi, yuán jiǎ sān zhuān bàn ān huī. dīng chǒu, yīng qǐ yǐ chí jiě jīng xiǎng jiàng guān, yǐ qìng lián wèi hé nán xún fǔ. jǐ chǒu, xíng bù zhǔ shì hé qiū tāo chéng jìn suǒ zuǎn běi jiǎo huì biān bā shí juǎn, shàng jiā yǔ zhī, cì míng shuò fāng bèi chéng, rù zhí mào qín diàn. rén chén, yǒu fèng miǎn, yǐ quán liàng wèi chéng dū jiāng jūn, zhàn tài wèi sì chuān tí dū. jiǎ wǔ, yù shǐ bái ēn yòu yán jīn fáng zhòng dà, qǐng yù chóu hòu lù, yǐ bǎo wàn quán. dé zhǐ:" suǒ zòu gù shì, rán zhù bīng chóu xiǎng, shén jué wéi nán. xiàn zài jīn fáng zhōu bèi, kě wù yōng yì." tè pǔ qīn zòu qǐng zhào jí è lún chūn rén rù wǔ. cóng zhī. zā lā fēn tài zòu qǐng yǔ é kuò hé gōng yìn dù. shàng yuē:" é fēi hé hǎo yě. kuò qǐ yīng dí?"
十年庚申春正月丙寅,上三旬萬壽,頒詔覃恩。詔先朝壽節有告祭之禮,升殿之儀,本年勿庸舉行,外吏、外藩並停來京祝嘏。加恩親藩,惇郡王奕誴晉親王,貝子奕劻晉貝勒,餘各封賚,及於廷臣、疆臣。戊辰,前寧夏將軍托雲保卒。己巳,解勝保欽差大臣,專辦河南剿匪,袁甲三專辦安徽。丁丑,瑛棨以遲解京饟降官,以慶廉為河南巡撫。己丑,刑部主事何秋濤呈進所纂北徼匯編八十卷,上嘉與之,賜名朔方備乘,入直懋勤殿。壬辰,有鳳免,以全亮為成都將軍,占泰為四川提督。甲午,御史白恩佑言津防重大,請預籌後路,以保萬全。得旨:「所奏固是,然駐兵籌饟,甚覺為難。現在津防周備,可勿庸議。」特普欽奏請召集鄂倫春人入伍。從之。紥拉芬泰奏請與俄、廓合攻印度。上曰:「俄非和好也。廓豈英敵?」
èr yuè dīng yǒu, shàng yù jīng yán. gēng zǐ, yǐ liú yuán hào wèi guì zhōu xún fǔ. yuán jiǎ sān zòu kè fù fèng yáng, cì huáng mǎ guà. xīn chǒu, hé guì qīng zòu shàng hǎi yīng rén jīng huá shāng kāi dǎo, suǒ bīng fèi yī bǎi wàn. jīn yuē bù néng gēng yì, rù jīng huàn yuē. rú bú jiàn xǔ, jí kāi chuán běi shǐ. zhào sēng gé lín qìn yán bèi jīn fáng hòu lù. hǎi yùn cáo liáng, zàn huǎn fàng yáng. bǐng wǔ, hú nán guān jūn kè fù guì zhōu zhèn yuǎn. gēng xū, niǎn fěi xiàn táo yuán, shàng cuàn qīng jiāng, gēng zhǎng tuì shǒu huái ān. rén zǐ, yuán guì xiāng jūn kè fù liǔ zhōu liǔ chéng, jiā dào yuán liú kūn yī àn chá shǐ xián. jiǎ yín, zhāng fèi zòu guān jūn fù jiàn dé, fěi xiàn jīng xiàn jīng dé, lián xiàn tài píng. jǐ sì, yǐ wō shén huī bù wèi lǐ bù shàng shū, chūn yòu wèi rè hé dū tǒng. xīn yǒu, zhào hé chūn fēn bīng yuán zhè.
二月丁酉,上御經筵。庚子,以劉源灝為貴州巡撫。袁甲三奏克復鳳陽,賜黃馬褂。辛丑,何桂清奏上海英人經華商開導,索兵費一百萬。津約不能更易,入京換約。如不見許,即開船北駛。詔僧格林沁嚴備津防後路。海運漕糧,暫緩放洋。丙午,湖南官軍克復貴州鎮遠。庚戌,捻匪陷桃源,上竄清江,庚長退守淮安。壬子,援桂湘軍克復柳州、柳城,加道員劉坤一按察使銜。甲寅,張芾奏官軍復建德,匪陷涇縣、旌德,連陷太平。己巳,以倭什琿布為禮部尚書,春佑為熱河都統。辛酉,詔和春分兵援浙。
sān yuè yǐ chǒu shuò, yuán jiǎ sān zòu guān jūn fù qīng jiāng. gēng zǐ, mìng tí dū zhāng yù liáng tǒng jūn yuán zhè. bǐng zǐ, zéi xiàn háng zhōu, xún fǔ luó zūn diàn sǐ zhī. yuè liù rì, jiāng jūn ruì chāng fù qí chéng. zhòng lài ruì chāng zhāng yù liáng děng. yǐ wáng yǒu líng wèi zhè jiāng xún fǔ. dīng hài, shàng gēng jí tián. xīn mǎo, zhè jiāng guān jūn kè fù cháng xīng lín ān xiào fēng. jiǎ wǔ, hé guì qīng zòu yí chuán běi fàn.
三月乙丑朔,袁甲三奏官軍復清江。庚子,命提督張玉良統軍援浙。丙子,賊陷杭州,巡撫羅遵殿死之。越六日,將軍瑞昌復其城。重賚瑞昌、張玉良等。以王有齡為浙江巡撫。丁亥,上耕耤田。辛卯,浙江官軍克復長興、臨安、孝豐。甲午,何桂清奏夷船北犯。
rùn sān yuè guǐ mǎo, sì chuān guān jūn kè fù pú jiāng, zéi xiàn míng shān. bǐng wǔ, mìng cáo shù zhōng dū jūn sì chuān, yǐ liú zhǎng yòu wèi guǎng xī xún fǔ. dīng wèi, zéi xiàn lì shuǐ, lián xiàn jù róng. yǐ zhāng yù liáng wèi guǎng xī tí dū, liú sū dū jūn, xún lìng zhé huí háng zhōu. gēng shēn, hé chūn děng zòu chén yù chéng lǜ zhòng tū fàn dà yíng, chéng zéi chū ér hé fàn, guān jūn lì bù néng zhī, tuì shǒu zhèn jiāng. rén xū, yǐ wáng mèng líng wèi cáo yùn zǒng dū.
閏三月癸卯,四川官軍克復蒲江,賊陷名山。丙午,命曹澍鍾督軍四川,以劉長佑為廣西巡撫。丁未,賊陷溧水,連陷句容。以張玉良為廣西提督,留蘇督軍,尋令折回杭州。庚申,和春等奏陳玉成率眾突犯大營,城賊出而合犯,官軍力不能支,退守鎮江。壬戌,以王夢齡為漕運總督。
xià sì yuè bǐng yín, yǐ míng rú cáo duān cóng sì wén miào. guǐ yǒu, zéi xiàn dān yáng, zhāng guó liáng sǐ zhī, hé chūn zǒu cháng zhōu. wù yín, zhào zhí shěng jǔ bàn tuán liàn. mìng dōu xìng ā dū bàn jiāng běi jūn wù. guǐ wèi, zhào liǎng jiāng zǒng dū hé guì qīng lǚ shī chéng chí, chǐ zhí dǎi wèn. yǐ zēng guó fān shǔ liǎng jiāng zǒng dū. zhuó bīng bù láng zhōng zuǒ zōng táng sì pǐn jīng táng, xiāng bàn zēng guó fān jūn wù. yǐ yǒu, zéi fàn cháng zhōu, hé chūn yíng zhàn shòu shāng, zú. yǐ kuí yù shǔ jiāng níng jiāng jūn, huì bā dòng ā è shǒu zhèn jiāng. xīn mǎo, zéi xiàn jiàn píng, zhāng yù liáng bīng kuì yú wú xī. rén chén, cì zhōng jùn shēng děng yī bǎi bā shí sān rén jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. guǐ sì, zéi xiàn sū zhōu, xún fǔ xú yǒu rén sǐ zhī.
夏四月丙寅,以明儒曹端從祀文廟。癸酉,賊陷丹陽,張國樑死之,和春走常州。戊寅,詔直省舉辦團練。命都興阿督辦江北軍務。癸未,詔兩江總督何桂清屢失城池,褫職逮問。以曾國藩署兩江總督。擢兵部郎中左宗棠四品京堂,襄辦曾國藩軍務。乙酉,賊犯常州,和春迎戰受傷,卒。以魁玉署江寧將軍,會巴棟阿扼守鎮江。辛卯,賊陷建平,張玉良兵潰於無錫。壬辰,賜鍾駿聲等一百八十三人進士及第出身有差。癸巳,賊陷蘇州,巡撫徐有壬死之。
wǔ yuè jiǎ wǔ shuò, yǐ xuē huàn wèi jiāng sū xún fǔ, zàn shǔ zǒng dū. jǐ hài, jiāng sū cháng shú xiàn zhī xiàn zhōu mù rùn zhāo mù shā yǒng, kè fù jiāng yīn. xīn chǒu, zéi xiàn zhè jiāng cháng xīng, wéi hú zhōu, xiāo hàn qìng fù yuán shī lì, sǐ zhī. jiǎ chén, zēng guó fān zòu chén sān lù jìn bīng, guī sū bǎo zhè, bìng diào shěn bǎo zhēn chāi qiǎn. shàng jiā yǔn zhī. yǐ dōng chún jiān shǔ sì chuān zǒng dū. bǐng wǔ, zéi xiàn wú jiāng kūn shān jí zhè zhī jiā xīng. yù míng zòu jīn zhōu xiù yán hǎi kǒu yǒu yáng chuán liù shí yú tíng bó, jié lüè shēng chù. gēng xū, chì wáng mèng líng dū tóng qiáo sōng nián kāi bàn jiāng běi liáng tái. xīn hài, xù xùn nàn zài jí shì láng dài xī, zèng shàng shū, yǔ shì zhí, jiàn zhuān cí, shì wén jié. jiǎ yín, mìng máo chǎng xī bàn hé nán tuán liàn, dù bàn shān dōng tuán liàn. wù wǔ, lǐ ruò zhū zòu xuē chéng liáng tóu chéng fù pàn, bǔ zhū zhī. jǐ wèi, zēng guó fān zòu suí diào bào chāo zhū pǐn lóng jìn zhù qí mén, è jūn bù yí zài diào. cóng zhī. yù míng zòu yáng chuán dào jīn zhōu hǎi miàn yī bǎi yú sōu, wén yù zòu yīng fǎ bīng dào yān tái zhě yuē yǒu wàn rén, tàn wén yǒu yóu hǎi fēng dà shān běi fàn zhī shuō, jūn xià sēng gé lín qìn zhī zhī.
五月甲午朔,以薛煥為江蘇巡撫,暫署總督。己亥,江蘇常熟縣知縣周沐潤招募沙勇,克復江陰。辛丑,賊陷浙江長興,圍湖州,蕭翰慶赴援失利,死之。甲辰,曾國藩奏陳三路進兵,規蘇保浙,並調沈葆楨差遣。上嘉允之。以東純兼署四川總督。丙午,賊陷吳江、崑山及浙之嘉興。玉明奏金州、岫巖海口有洋船六十餘停泊,劫掠牲畜。庚戌,敕王夢齡督同喬松年開辦江北糧台。辛亥,恤殉難在籍侍郎戴熙,贈尚書,予世職,建專祠,諡文節。甲寅,命毛昶熙辦河南團練,杜辦山東團練。戊午,李若珠奏薛成良投誠復叛,捕誅之。己未,曾國藩奏隨調鮑超、朱品隆進駐祁門,鄂軍不宜再調。從之。玉明奏洋船到金州海面一百餘艘,文煜奏英、法兵到煙臺者約有萬人,探聞有由海豐大山北犯之說,均下僧格林沁知之。
liù yuè guǐ hài shuò, chì zhǔn bā ěr hǔ qí rén yī tǐ kǎo shì. jiǎ zǐ, yīng chuán shǐ rù běi táng. bǐng yín, zéi xiàn qīng pǔ sōng jiāng. jǐ sì, liú zhǎng yòu zòu fù qìng yuǎn, shí dá kāi nán cuàn. gēng wǔ, ruì chāng zòu fù guǎng dé. xīn wèi, wàn shòu jié, yù diàn shòu hè. rén shēn, dà xué shì péng yùn zhāng bà zhí jūn jī. mìng shào càn liú yì yàn duān shū páng zhōng lù gè zài yuán jí jǔ bàn tuán liàn. wù yín, wáng yǒu líng zòu zài jí dào yuán zhào jǐng xián kè fù hú zhōu. xuē huàn zòu kè fù sōng jiāng. gēng chén, yīng fǎ bīng dēng àn, suì jù běi táng. cái nán hé hé dào zǒng dū jì huái hǎi dào gè guān. rén wǔ, sēng gé lín qìn zòu yīng fǎ shì dà zhì jiāo, nán wàng yì hé. dé zhǐ, yǐ fǔ shì zé zhī héng fú, yǐ gù dà jú. bǐng xū, mìng zēng guó fān wèi qīn chāi dà chén, shí shòu liǎng jiāng zǒng dū. jǐ chǒu, yí rén fàn xīn hé, guān jūn tuì shǒu táng gū. mìng luò bǐng zhāng chí fù sì chuān dū bàn jūn wù. xīn mǎo, shǒu zhào sēng gé lín qìn yuē:" wò shǒu yán bié, shū yú bàn zǎi. dà gū liǎng àn wēi jí, liàng rǔ yōu xīn rú fén. wéi tiān xià dà běn zài jīng shī bù zài hǎi kǒu. ruò yǒu cuò shī, zǒng xū tuì bǎo jīn tōng, wàn bù kě jì shēn mìng yú pào tái, wèi yī shēn zhī jì. wò guǎn qī chuàng, rǔ qí miǎn zūn!" chì xī líng ā gù shǒu tiān jīn, ruì lín yī lēi dōng ē fù tōng zhōu fáng dǔ.
六月癸亥朔,敕准巴爾虎旗人一體考試。甲子,英船駛入北塘。丙寅,賊陷青浦、松江。己巳,劉長佑奏復慶遠,石達開南竄。庚午,瑞昌奏復廣德。辛未,萬壽節,御殿受賀。壬申,大學士彭蘊章罷直軍機。命邵燦、劉繹、晏端書、龐鍾璐各在原籍舉辦團練。戊寅,王有齡奏在籍道員趙景賢克復湖州。薛煥奏克復松江。庚辰,英、法兵登岸,遂踞北塘。裁南河河道總督暨淮海道各官。壬午,僧格林沁奏英、法勢大志驕,難望議和。得旨,以撫事責之恆福,以顧大局。丙戌,命曾國藩為欽差大臣,實授兩江總督。己丑,夷人犯新河,官軍退守塘沽。命駱秉章馳赴四川督辦軍務。辛卯,手詔僧格林沁曰:「握手言別,倏逾半載。大沽兩岸危急,諒汝憂心如焚。惟天下大本在京師不在海口。若有挫失,總須退保津、通,萬不可寄身命於炮台,為一身之計。握管悽愴,汝其勉遵!」敕西凌阿固守天津,瑞麟、伊勒東阿赴通州防堵。
qiū qī yuè guǐ sì, mìng bā dòng ā yuán jīn tán. wù xū, dà gū pào tái shī shǒu, tí dū lè shàn sǐ zhī, yōu xuè jié jiàn cí. gēng zǐ, sēng gé lín qìn tuì shǒu tōng zhōu. xīn chǒu, yīng rén xiàn tiān jīn. zhè jiāng zéi xiàn lín ān yú háng. sì chuān zéi xiàn qióng pú xīn jīn. jiǎ chén, jiāng sū zéi fù xiàn sōng jiāng. dīng wèi, yǐ chóng shí shǔ sì chuān zǒng dū. jǐ yǒu, yù ruì zòu hào hǎn qǐng yī qián tōng shāng, xǔ zhī. yǐ cháng qīng wèi yī lí jiāng jūn. xīn yǒu, jīn tán xiàn, zhī xiàn lǐ huái shǒu sān nián, yuán bīng bù zhì, lì jié sǐ zhī, shēn mín cóng sǐ zhě yú qiān rén. mìng shèng bǎo dū mǎ duì shǒu tōng zhōu.
秋七月癸巳,命巴棟阿援金壇。戊戌,大沽炮台失守,提督樂善死之,優血卩建祠。庚子,僧格林沁退守通州。辛丑,英人陷天津。浙江賊陷臨安、餘杭。四川賊陷邛、蒲、新津。甲辰,江蘇賊復陷松江。丁未,以崇實署四川總督。己酉,裕瑞奏浩罕請依前通商,許之。以常清為伊犁將軍。辛酉,金壇陷,知縣李淮守三年,援兵不至,力竭死之,紳民從死者逾千人。命勝保督馬隊守通州。
bā yuè guǐ hài, yáng bīng zhì tōng zhōu, zài yuán yòu qín yīng shǐ bā xià lǐ jiě jīng. wù chén, ruì lín děng yǔ yáng bīng zhàn yú bā lǐ qiáo, bù lì. mìng gōng qīn wáng yì wèi qīn chāi dà chén, bàn lǐ fǔ jú. jǐ sì, shàng xìng mù lán, zì yuán míng yuán qǐ luán. dīng chǒu, shàng zhù bì bì shǔ shān zhuāng. lǐ shì zhōng yǐ qín pàn jiāng xuē chéng liáng zhuó shòu jiāng nán tí dū. wù yín, zhào yuē:" jiāng nán tí dū zhāng guó liáng móu yǒng jiān yōu, zhōng yì fèn fā. zài jūn shí nián, zhàn gōng zhuó zhù, dōng nán bàn bì, yǐ wèi cháng chéng. běn nián dà yíng kuì sàn, huí yuán jī zéi, shòu shāng méi shuǐ. xiān hòu zòu bào, zhèn yóu jì qí bù què. qì jīn shù yuè, qí wèi xiào sǐ juān qū wú yí. ruò shǐ zhāng guó liáng shàng zài, sū cháng yí dài, hé zhì mí làn ruò cǐ. zhuī niàn jìn láo, yì shēn chuàng cè. zèng tài zǐ tài bǎo, rù sì zhāo zhōng cí, fēn jiàn zhuān cí. zǐ sūn jǐ rén, sòng bù lù yòng." jǐ mǎo, mìng dōu xìng ā dài bīng rù wèi, cóng guān wén qǐng yě. mìng yù míng chéng kǎi lè bīn wén yù yīng guì dū bīng rù wèi. xīn sì, mìng héng fú zhù gǔ běi kǒu bèi fáng, wú tíng dòng jiē zhuǎi wén bào. rén wǔ, zhè jiāng guān jūn kè fù píng hú jiā shàn. guǎng dōng guān jūn kè fù lè chāng rén huà guǐ. wèi, jiāng sū zéi xiàn cháng shú. yuán míng yuán zāi, cháng pín hōng, nèi wù fǔ dà chén shàng shū wén fēng sǐ zhī. gēng yín, gōng qīn wáng zòu qǐng hái bā xià lǐ yú yīng jūn. xuē huàn zòu hé féng zi cái fù yuán jīn tán, yōng bīng bù jìn, zhì lìng chéng xiàn. zhào báo qiǎn zhī.
八月癸亥,洋兵至通州,載垣誘擒英使巴夏禮解京。戊辰,瑞麟等與洋兵戰於八里橋,不利。命恭親王奕為欽差大臣,辦理撫局。己巳,上幸木蘭,自圓明園啟鑾。丁丑,上駐蹕避暑山莊。李世忠以擒叛將薛成良擢授江南提督。戊寅,詔曰:「江南提督張國樑謀勇兼優,忠義奮發。在軍十年,戰功卓著,東南半壁,倚為長城。本年大營潰散,回援擊賊,受傷沒水。先後奏報,朕猶冀其不確。迄今數月,其為效死捐軀無疑。若使張國樑尚在,蘇、常一帶,何至糜爛若此。追念藎勞,益深愴惻。贈太子太保,入祀昭忠祠,分建專祠。子孫幾人,送部錄用。」己卯,命都興阿帶兵入衛,從官文請也。命玉明、成凱、樂斌、文煜、英桂督兵入衛。辛巳,命恆福駐古北口備防,吳廷棟接轉文報。壬午,浙江官軍克復平湖、嘉善。廣東官軍克復樂昌、仁化癸。未,江蘇賊陷常熟。圓明園災,常嬪薨,內務府大臣、尚書文豐死之。庚寅,恭親王奏請還巴夏禮於英軍。薛煥奏劾馮子材赴援金壇,擁兵不進,致令城陷。詔薄譴之。
jiǔ yuè rén chén, mìng shèng bǎo wèi qīn chāi dà chén, zǒng tǒng yuán jūn. chì gōng qīn wáng yì zhào huì yīng rén, wù xiū chéng běi pào tái, sù xíng yì yuē. jiǎ wǔ, yīng shǐ fǎ shǐ rù chéng. dà xué shì péng yùn zhāng shàng shū xǔ nǎi pǔ yǐ bìng qǐ miǎn, xǔ zhī. jǐ hài, mìng qìng lián yīng guì bīng zhù zhí bèi diào. xīn chǒu, zéi xiàn níng guó, zhōu tiān shòu sǐ zhī. jiǎ chén, mìng zuǒ zōng táng dū bàn zhè jiāng jūn wù. yǐ sì, fǔ jú chéng. gōng qīn wáng yì zòu qǐng xuān shì zhōng wài, rú yuē zūn xíng. xǔ é rén zhù wū sū lǐ suí fēn. tíng gè shěng yuán bīng. chì yīng guì lái jīng. yì xī xún. wù shēn, lǐ ruò zhū zòu kè fù jiāng yīn. xīn hài, zéi xiàn huī zhōu, shǒu chéng dào yuán lǐ yuán dù qì chéng zǒu. guǐ chǒu, zhí lì shān dōng hé nán zéi fěi bìng qǐ, mìng sēng gé lín qìn tǎo zhī. gēng shēn, gōng qīn wáng yì zòu yáng rén tuì zhì tiān jīn, yù qǐng huí luán.
九月壬辰,命勝保為欽差大臣,總統援軍。敕恭親王奕照會英人,勿修城北炮台,速行議約。甲午,英使、法使入城。大學士彭蘊章、尚書許乃普以病乞免,許之。己亥,命慶廉、英桂兵駐直備調。辛丑,賊陷寧國,周天受死之。甲辰,命左宗棠督辦浙江軍務。乙巳,撫局成。恭親王奕奏請宣示中外,如約遵行。許俄人駐烏蘇里、綏芬。停各省援兵。敕英桂來京。議西巡。戊申,李若珠奏克復江陰。辛亥,賊陷徽州,守城道員李元度棄城走。癸丑,直隸、山東、河南賊匪並起,命僧格林沁討之。庚申,恭親王奕奏洋人退至天津,籲請迴鑾。
dōng shí yuè xīn yǒu shuò, zhào tiān qì jiàn hán, zàn huǎn huí luán. yǐ tián xìng shù wèi guì zhōu tí dū. yǔ zhèn wáng tí dū zhōu tiān shòu zhōu tiān péi shì zhí, jiàn cí yǔ shì, fù sì dào yuán fú xián děng. rén xū, yǐ liú yuán hào wèi yún guì zǒng dū, dèng ěr héng wèi guì zhōu xún fǔ. jiǎ zǐ, chì wén qiān héng qí bàn lǐ tōng shāng shì yí, wú tíng dòng dū bàn fáng wù. yǐ wén ān wèi hú nán tí dū. yǐ féng zi cái dū bàn zhèn jiāng jūn wù. bǐng yín, gōng qīn wáng yì zòu huàn é rén hé yuē, qǐng yòng yù bǎo, cóng zhī. xīn wèi, é luó sī zhì qiāng pào. guǐ yǒu, chì lè bīn yīng guì huí rèn. gēng chén, yǐ yán shù sēn wèi hé nán xún fǔ, máo chǎng xī dū bàn hé nán niǎn fěi. xīn sì, mìng dōu xìng ā dū bàn jiāng běi jūn wù, lǐ ruò zhū fù zhī. yǐ zǒng bīng tián zài tián jiē bàn xú sù jiǎo fěi, huái xú dào wú táng bāng tóng bàn lǐ.
冬十月辛酉朔,詔天氣漸寒,暫緩迴鑾。以田興恕為貴州提督。予陣亡提督周天受、周天培世職,建祠予諡,附祀道員福咸等。壬戌,以劉源灝為雲貴總督,鄧爾恆為貴州巡撫。甲子,敕文謙、恆祺辦理通商事宜,吳廷棟督辦防務。以文安為湖南提督。以馮子材督辦鎮江軍務。丙寅,恭親王奕奏換俄人和約,請用御寶,從之。辛未,俄羅斯致槍炮。癸酉,敕樂斌、英桂回任。庚辰,以嚴樹森為河南巡撫,毛昶熙督辦河南捻匪。辛巳,命都興阿督辦江北軍務,李若珠副之。以總兵田在田接辦徐、宿剿匪,淮徐道吳棠幫同辦理。
shí yī yuè xīn mǎo, shèng bǎo zòu yǐ dà shùn guǎng dào lián yīng zhuān bàn hé fáng, zhǔn qí zòu bào, cóng zhī. guǐ sì, wēng tóng shū zòu chén jǐn tiān jiè, gù bāng běn, shōu rén cái, liàn jīng yíng, zhēng xíng shì. dé zhǐ:" shōu rén cái yī tiáo, lì shǎo bì duō. yú liú lǎn." jiǎ wǔ, zhè jiāng zéi xiàn xīn chéng lín ān fù yáng. yǐ wèi, wáng mèng líng zòu jiǎo zéi huò shèng, sān hé sù qīng, bìng qǐng jié zhì huáng kāi bǎng shuǐ shī, cóng zhī. gēng zǐ, zēng guó fān zòu bào chāo děng kè fù yī xiàn. xīn chǒu, lǐ ruò zhū qǐ yǎng qīn, yǐ céng bǐng zhōng dài zhī. guǐ mǎo, yǐ háng zhōu jiě yán, yōu lài ruì chāng wáng yǒu líng děng. ruì chāng zòu chén qìng duān lì bǎo zhè jiāng, qǐng jiā yōu jiǎng. dé zhǐ:" bù fēn zhěn yù, jiē ěr dà lì fèn nèi zhī shì. zhēn xù dū fǔ, chū zì cháo zhǐ, fēi rǔ suǒ de shàn qǐng." wù shēn, mìng chéng qí huì jǐng dūn chá kān é luó sī dōng jiè. guǐ mǎo, zhè jūn zhāng yù liáng gōng fù yán zhōu. jiǎ yín, guān wén hú lín yì zòu chén yù chéng tú fàn huái tóng, duō lóng ā huì hé lǐ xù yí yíng jiǎo, dà bài zhī, shā zéi wàn yú. duō lóng ā cì huáng mǎ guà, lǐ xù yí jiā èr pǐn xián.
十一月辛卯,勝保奏以大順廣道聯英專辦河防,准其奏報,從之。癸巳,翁同書奏陳謹天戒,固邦本,收人才,練京營,爭形勢。得旨:「收人才一條,利少弊多。餘留覽。」甲午,浙江賊陷新城、臨安、富陽。乙未,王夢齡奏剿賊獲勝,三河肅清,並請節制黃開榜水師,從之。庚子,曾國藩奏鮑超等克復黟縣。辛丑,李若珠乞養親,以曾秉忠代之。癸卯,以杭州解嚴,優賚瑞昌、王有齡等。瑞昌奏陳慶端力保浙疆,請加優獎。得旨:「不分畛域,皆爾大吏分內之事。甄敘督撫,出自朝旨,非汝所得擅請。」戊申,命成琦會景惇查勘俄羅斯東界。癸卯,浙軍張玉良攻復嚴州。甲寅,官文、胡林翼奏陳玉成圖犯懷、桐,多隆阿會合李續宜迎剿,大敗之,殺賊萬餘。多隆阿賜黃馬褂,李續宜加二品銜。
shí èr yuè xīn yǒu, mìng xī líng ā guó ruì bāng bàn sēng gé lín qìn jūn wù. bǐng yín, mìng zhāng liàng jī liú bàn yún nán jūn wù. jǐ sì, shǐ zhì zǒng lǐ gè guó tōng shāng shì wù yá mén, mìng gōng qīn wáng yì guì liáng wén xiáng guǎn lǐ. yǐ chóng hòu chōng sān kǒu tōng shāng dà chén, xuē huàn jiān bàn shàng hǎi děng chù tōng shāng shì wù. zhǔn qí rén xué xí wài guó yǔ yán wén zì. jǐ sì, yǐ tián xìng shù wèi qīn chāi dà chén, dū bàn guì zhōu jūn wù. bǐng zǐ, zuǒ zōng táng zòu dū jūn kè fù jiāng xī dé xīng ān huī wù yuán, yǔ sān pǐn jīng qīng. yǐ yǒu, yǐ guān wén zhōu zǔ péi wèi dà xué shì, sù shùn xié bàn dà xué shì, shěn zhào lín wèi hù bù shàng shū, zhū fèng biāo wèi bīng bù shàng shū. wù zǐ, xiá jì tài miào.
十二月辛酉,命西凌阿、國瑞幫辦僧格林沁軍務。丙寅,命張亮基留辦雲南軍務。己巳,始置總理各國通商事務衙門,命恭親王奕、桂良、文祥管理。以崇厚充三口通商大臣,薛煥兼辦上海等處通商事務。准旗人學習外國語言文字。己巳,以田興恕為欽差大臣,督辦貴州軍務。丙子,左宗棠奏督軍克復江西德興、安徽婺源,予三品京卿。乙酉,以官文、周祖培為大學士,肅順協辦大學士,沈兆霖為戶部尚書,朱鳳標為兵部尚書。戊子,祫祭太廟。
shì suì, miǎn jiāng sū zhè jiāng ān huī sān xǐng é fù bū fù, yòu zhí lì shān dōng hé nán jiāng xī hú běi hú nán fú jiàn guǎng xī děng shěng sì bǎi yī zhōu xiàn wèi bèi zāi bèi zéi é fù yǒu chà. kuài jì tiān xià mín shù èr wàn liù qiān líng jiǔ shí èr wàn sì qiān liù bǎi qī shí wǔ míng kǒu, cún cāng gǔ shù wǔ bǎi èr shí sān wàn yī qiān jiǔ bǎi èr shí shí sì dǒu lìu shēng wǔ hé yī sháo. cháo xiǎn rù gòng.
是歲,免江蘇、浙江、安徽三省額賦逋賦,又直隸、山東、河南、江西、湖北、湖南、福建、廣西等省四百一州縣衛被災、被賊額賦有差。會計天下民數二萬六千零九十二萬四千六百七十五名口,存倉穀數五百二十三萬一千九百二十石四斗六升五合一勺。朝鮮入貢。
shí yī nián xīn yǒu, shàng zài mù lán. chūn zhēng yuè gēng yín shuò, shàng yù suí chéng diàn shòu hè. xīn yǒu, zhào èr yuè shí sān rì huí luán. yǐ wèi, zēng guó fān zòu yáng zài fú jiǎo zéi, kè dū chāng, jiě nán líng wéi. tián zài tián zòu niǎn fěi fàn dàng shān, jī zǒu zhī, jiā tí dū xián. bǐng shēn, zhào wēng tóng shū lái jīng, yǐ lǐ xù yí wèi ān huī xún fǔ. dīng yǒu, yǐ fú jì wèi chéng dū jiāng jūn. xīn chǒu, zéi xiàn xiào fēng, háng zhōu jiè yán. rén yín, zhào:" jì nián kāi zhì, yīng yǔ tè shè, fēi cháng shè suǒ bù yuán zhě xián jiǎn chú zhī." guǐ mǎo, zuǒ zōng táng bīng fù ráo zhōu jì dōu liáng. yǐ sì, héng fú yǐ bìng miǎn, yǐ wén yù wèi zhí lì zǒng dū, tán tíng xiāng wèi shān dōng xún fǔ, dèng ěr héng wèi shǎn xī xún fǔ, hé guān yīng shǔ guì zhōu xún fǔ. dīng wèi, sēng gé lín qìn zòu niǎn fěi cuàn rù shān dōng, pài duì zhuī jiǎo, jí yú hé zé, shī lì. dé zhǐ:" sēng gé lín qìn dū dài zhòng bīng, běi dì yǐ wèi píng zhàng. nǎi yǐ jī pí zhī zú, zhuī fāng zhāng zhī kòu, páng wú yuán yīng, yí qí bài yě. yǒng wǎng yǒu yú, wèi néng chí zhòng. shàng qí tài bīng xuǎn jiāng, è yào yán fáng, móu dìng hòu dòng, wù zài qīng jìn." wù shēn, zhào yuán jiǎ sān děng:" niǎn fěi guǒ xié liáng mín, wèi biàn gài xíng zhū lù, kě kǎi qiē xiǎo yù, shè fǎ jiě sàn. tóu chéng zhě miǎn zuì, shā zéi zhě xù gōng. bìng chuán zhī lǐ shì zhōng yī tǐ zhāo fǔ." xīn hài, guì zhōu guān jūn kè fù dú shān. rén zǐ, wēng tóng shū zòu chén fǔ liàn miáo pèi lín jié rǎo shòu zhōu, bá hù yì cháng. zhào lǐ xù yí zhuó bàn. hé nán niǎn fěi cuàn rǎo dōng míng cháng yuán.
十一年辛酉,上在木蘭。春正月庚寅朔,上御綏成殿受賀。辛酉,詔二月十三日迴鑾。乙未,曾國藩奏楊載福剿賊,克都昌,解南陵圍。田在田奏捻匪犯碭山,擊走之,加提督銜。丙申,召翁同書來京,以李續宜為安徽巡撫。丁酉,以福濟為成都將軍。辛丑,賊陷孝豐,杭州戒嚴。壬寅,詔:「紀年開秩,應予特赦,非常赦所不原者咸減除之。」癸卯,左宗棠兵復饒州暨都梁。乙巳,恆福以病免,以文煜為直隸總督,譚廷襄為山東巡撫,鄧爾恆為陝西巡撫,何冠英署貴州巡撫。丁未,僧格林沁奏捻匪竄入山東,派隊追剿,及於菏澤,失利。得旨:「僧格林沁督帶重兵,北地倚為屏障。乃以飢疲之卒,追方張之寇,旁無援應,宜其敗也。勇往有餘,未能持重。尚其汰兵選將,扼要嚴防,謀定後動,勿再輕進。」戊申,詔袁甲三等:「捻匪裹脅良民,未便概行誅戮,可剴切曉諭,設法解散。投誠者免罪,殺賊者敘功。並傳知李世忠一體招撫。」辛亥,貴州官軍克復獨山。壬子,翁同書奏陳撫練苗沛霖劫擾壽州,跋扈異常。詔李續宜酌辦。河南捻匪竄擾東明、長垣。
èr yuè jǐ wèi shuò, yún nán guān jūn kè fù jìn níng. rén xū, fù zhì fèng tiān jīn zhōu shuǐ shī yíng. bǐng yín, zhào zhǔn shān dōng dǐ hái fǎ guó jiào táng dì jī, bìng chì zhí shěng yù yǒu jiāo shè, jí xíng zhuó bàn qǐng zhǐ, wù xǔ tuī wěi. dīng mǎo, zhāng yù liáng jūn kè fù jiāng shān cháng shān. gēng wǔ, zēng guó fān zòu zuǒ zōng táng bài zéi yú jǐng dé zhèn, bào chāo bài zéi yú shí mén yáng táng. rén shēn, zhè jūn kè fù fù yáng. rè hé zhāo yáng dào fěi xiàn chéng, mìng kè xìng ā jiǎo zhī. mìng míng yì míng xù huì kān é jiè, yīng yùn kuí yīng bàn lǐ é rén tōng shāng. niǎn fěi pū wèn hé, fù dū tǒng yī xìng ā zǒng bīng téng jiā shèng nì zhàn zhèn mò. yǐ hài, chén yù chéng jiū hé niǎn fěi yóu yīng shān fàn hú běi qí shuǐ, zhào hú lín yì huí bīng jī zhī. gēng chén, zhào yuē:" qián jīng jiàng zhǐ, dìng rì huí luán. xún rì yǐ lái, tǐ qì wèi fù. suí qí qiū jiān zài jiàng yù zhǐ." rén wǔ, cháo xiǎn guó wáng qiǎn shǐ cháo jìn xíng zài. wēn yù zhǐ zhī, bān cì wén qǐ zhēn qì, jí qí shǐ chén. guǐ wèi, zhào tiāo xuǎn bīng dīng yǎn xí é guó sòng dào qiāng pào. jiǎ shēn, cái chè hēi lóng jiāng tuán dīng guī nóng.
二月己未朔,雲南官軍克復晉寧。壬戌,復置奉天金州水師營。丙寅,詔准山東抵還法國教堂地基,並敕直省遇有交涉,即行酌辦請旨,勿許推諉。丁卯,張玉良軍克復江山、常山。庚午,曾國藩奏左宗棠敗賊於景德鎮,鮑超敗賊於石門洋塘。壬申,浙軍克復富陽。熱河朝陽盜匪陷城,命克興阿剿之。命明誼、明緒會勘俄界,英蘊、奎英辦理俄人通商。捻匪撲汶河,副都統伊興阿、總兵滕家勝逆戰陣歿。乙亥,陳玉成糾合捻匪由英山犯湖北蘄水,詔胡林翼回兵擊之。庚辰,詔曰:「前經降旨,訂日迴鑾。旬日以來,體氣未復。綏俟秋間再降諭旨。」壬午,朝鮮國王遣使朝覲行在。溫諭止之,頒賜文綺、珍器,及其使臣。癸未,詔挑選兵丁演習俄國送到槍炮。甲申,裁撤黑龍江團丁歸農。
sān yuè jǐ chǒu shuò, zhào pài bàn yuē dà chén chóng lún chóng hòu gěi yǔ quán quán pián yí xíng shì. chì shì láng chéng qí fù xīng kǎi hú huì kān é rén fēn jiè shì yí. yǔ dào yuán lián jié sì pǐn jīng qīng, bàn lǐ hé fáng. rén chén, gōng qīn wáng yì qǐng fù xíng zài zhī kòu qǐ jū. shàng shǒu zhào dá zhī yuē:" bié jīng bàn zǎi, shí sī wò shǒu ér tán. wéi jìn rì kài sòu bù zhǐ, shí yǒu hóng tán, shàng xū jìng shè, wèi yí duō yán. qiě qí qiū jiān zài wèi miàn huà." bǐng shēn, zhào huáng zhǎng zǐ yú sì yuè qī rì rù xué, yǐ lǐ hóng zǎo chōng shī fū. wù xū, dōu xìng ā zòu zhèn yáng shuǐ shī chuán zhī nián jiǔ sǔn huài, qǐng chì guǎng dōng gòu yùn hóng dān chuán yìng yòng, cóng zhī. gēng zǐ, mìng shèng bǎo dū bàn zhí lì shān dōng jiǎo fěi. yǐ jiǎ zhēn shǔ ān huī xún fǔ. gēng xū, yīng fǎ liǎng guó bīng tuì chū guǎng dōng shěng chéng. xīn hài, yǐ qián dà xué shì péng yùn zhāng shǔ bīng bù shàng shū. jiǎ yín, zhè jiāng zéi xiàn hǎi yán píng hú zhà pǔ, fù dū tǒng xī líng ā sǐ zhī. bǐng chén, guǎng xī tǔ fěi xiàn tài píng fǔ yǎng lì zhōu.
三月己丑朔,詔派辦約大臣崇綸、崇厚給與全權便宜行事。敕侍郎成琦赴興凱湖會勘俄人分界事宜。予道員聯捷四品京卿,辦理河防。壬辰,恭親王奕請赴行在祗叩起居。上手詔答之曰:「別經半載,時思握手而談。惟近日欬嗽不止,時有紅痰,尚須靜攝,未宜多言。且俟秋間再為面話。」丙申,詔皇長子於四月七日入學,以李鴻藻充師傅。戊戌,都興阿奏鎮、揚水師船隻年久損壞,請飭廣東購運紅單船應用,從之。庚子,命勝保督辦直隸、山東剿匪。以賈臻署安徽巡撫。庚戌,英、法兩國兵退出廣東省城。辛亥,以前大學士彭蘊章署兵部尚書。甲寅,浙江賊陷海鹽、平湖、乍浦,副都統錫齡阿死之。丙辰,廣西土匪陷太平府、養利州。
xià sì yuè jǐ wèi shuò, yán shù sēn zòu zéi fàn rǔ níng, dào yuán zhāng yào jī zǒu zhī. wù chén, shān dōng niǎn fěi jiào fěi lián xiàn guǎn táo qī xiàn. sēng gé lín qìn rù téng xiàn gù shǒu, zhào shèng bǎo fēn bīng yuán zhī. jiǎ xū, zhào yuē:" zhèn wén gè chù bàn juān, yǒu zhǐ juān jiè juān pào chuán juān mǔ juān mǐ juān xiǎng juān dī gōng juān chuán juān fáng juān yán juān bǎn juān huó juān, míng mù zī duō, yuán sī wěi zá. qí shí qǔ mín zhě duō, guī gōng zhě guǎ. jìn nián jūn qí hào fán, bù dé yǐ ér jiè zī mín lì shāng lì. rán bì juān dī guī gōng, zǔn jié dòng yòng, shǐ dé shí jì. ruò shì cǐ zhēng qiú wú yì, zuī báo mín shēng, shàng fù chéng hé zhèng tǐ. gè dà chén dū fǔ, shàng qí yán mì jī chá, tī chú jiān dù, yǐ fù zhèn yì." yǐ hài, zuǒ zōng táng bài zéi yú lè píng. gēng chén, shān dōng jiào fěi pū wéi dà míng, lián jié jī zǒu zhī. guǐ wèi, wǎn zéi fù cuàn zhè jiāng, xiàn cháng shān jiāng shān, jìn bī qú zhōu.
夏四月己未朔,嚴樹森奏賊犯汝寧,道員張曜擊走之。戊辰,山東捻匪、教匪連陷館陶七縣。僧格林沁入滕縣固守,詔勝保分兵援之。甲戌,詔曰:「朕聞各處辦捐,有指捐、借捐、炮船捐、畝捐、米捐、饟捐、堤工捐、船捐、房捐、鹽捐、板捐、活捐,名目滋多,員司猥雜。其實取民者多,歸公者寡。近年軍錡浩繁,不得已而藉資民力商力。然必涓滴歸公,撙節動用,始得實濟。若似此徵求無藝,朘薄民生,尚復成何政體。各大臣、督撫,尚其嚴密稽查,剔除奸蠹,以副朕意。」乙亥,左宗棠敗賊於樂平。庚辰,山東教匪撲圍大名,聯捷擊走之。癸未,皖賊復竄浙江,陷常山、江山,進偪衢州。
wǔ yuè guǐ sì, tián zài tián zòu miáo liàn fàn fú lí, chì sēng gé lín qìn fēn bīng yuán zhī. jiǎ wǔ, dèng ěr héng bèi qiāng yú qǔ jìng. chì liú yuán hào chá bàn. yǐ yīng qǐ wèi shǎn xī xún fǔ. gēng zǐ, shèng bǎo zòu kè fù guǎn táo. xīn chǒu, mìng jiǎ zhēn lǐ shì zhōng bāng bàn yuán jiǎ sān jūn wù. jiǎ chén, mìng duō lóng ā bāng bàn guān wén hú lín yì jūn wù. yǐ sì, zéi xiàn zhè jiāng shòu chāng jīn huà lóng yóu tāng xī cháng xīng, jìn xiàn lán xī wǔ yì. zhào cuī zuǒ zōng táng fù yuán.
五月癸巳,田在田奏苗練犯符離,敕僧格林沁分兵援之。甲午,鄧爾恆被戕於曲靖。飭劉源灝查辦。以瑛棨為陝西巡撫。庚子,勝保奏克復館陶。辛丑,命賈臻、李世忠幫辦袁甲三軍務。甲辰,命多隆阿幫辦官文、胡林翼軍務。乙巳,賊陷浙江壽昌、金華、龍游、湯谿、長興,進陷蘭谿、武義。詔催左宗棠赴援。
liù yuè wù wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. gēng shēn, zēng guó fān hú lín yì zòu:" ān qìng shěng chéng zì wǒ jūn zhǎng wéi, nì qiú chén yù chéng lǜ dǎng huí yuán ān qìng, yú jí xián guān wài chì gāng lǐng jiān zhù sì lěi. jīng bào chāo chéng dà jí huì hé duō lóng ā mǎ duì fèn lì jìn jiǎo, zhòu yè hōng jī. wǔ yuè chū yī rì, sān lěi jù jiàng. shì qù xié cóng, jiāng cháng fà lǎo zéi gài xíng zhèng fǎ. qí jù dì yī lěi zhī zéi liú cāng lín, chéng yè qián dùn. jīng bào chāo jiān yú mǎ tà shí, yú wèi shuǐ shī zhǎn lù dài jìn, bìng jiāng liú cāng lín yàn míng zhī jiě xiāo shì." dé zhǐ jiā jiǎng. bù lǔ sī yà guó huàn yuē tōng shāng. xīn yǒu, xǔ é rén zài kù lún qià kè tú tōng shāng. yǐ chǒu, qīn tiān jiàn zòu bā yuè chū yī rì, rì yuè hé bì, wǔ xīng lián zhū. dé zhǐ, bù bì xuān fù shǐ guǎn. jiǎ xū, zéi xiàn zhè jiāng suì chāng sōng yáng yǒng kāng. bǐng zǐ, huí fěi pū rǎo kā shí gá ěr. zhào jǐng lián fù a kè sū fáng jiǎo. bǐng xū, zhè jiāng guān jūn kè fù cháng xīng.
六月戊午朔,日有食之。庚申,曾國藩、胡林翼奏:「安慶省城自我軍長圍,逆酋陳玉成率黨回援安慶,於集賢關外赤岡嶺堅築四壘。經鮑超、成大吉會合多隆阿馬隊奮力進剿,晝夜轟擊。五月初一日,三壘俱降。釋去脅從,將長發老賊概行正法。其踞第一壘之賊劉滄琳,乘夜潛遁。經鮑超殲於馬踏石,餘為水師斬戮殆盡,並將劉滄琳驗明支解梟示。」得旨嘉獎。布魯斯亞國換約通商。辛酉,許俄人在庫倫、恰克圖通商。乙丑,欽天監奏八月初一日,日月合璧,五星聯珠。得旨,不必宣付史館。甲戌,賊陷浙江遂昌、松陽、永康。丙子,回匪撲擾喀什噶爾。詔景廉赴阿克蘇防剿。丙戌,浙江官軍克復長興。
qiū qī yuè dīng hài, zhào měi nián qiū jiān wáng gōng zhì jì liǎng líng, rú yù shān shuǐ zhǎng fā, kě zài tú shǒu hòu dào lù tōng shí, jí xíng qián wǎng. jiè qī bú dào, yóu shǒu hù zhī bèi lè gōng děng xíng lǐ. jiǎ wǔ, zēng guó fān zòu shōu fù ān huī huī zhōu. wù xū, yǔ sì chuān zhèn wáng shì wèi zhāo yǒng hóu yáng xīn jiàn cí.
秋七月丁亥,詔每年秋間王公致祭兩陵,如遇山水漲發,可在途守候道路通時,即行前往。屆期不到,由守護之貝勒、公等行禮。甲午,曾國藩奏收復安徽徽州。戊戌,予四川陣亡侍衛昭勇侯楊炘建祠。
xīn chǒu, shàng bù yù. rén yín, shàng dà jiàn, zhào wáng dà chén chéng xiě zhū yù, lì huáng zhǎng zǐ wèi huáng tài zǐ. guǐ mǎo, shàng bēng yú xíng gōng, nián sān shí yī. shí yuè, fèng yí zǐ gōng zhì jīng. shí èr yuè, gōng shàng zūn shì. tóng zhì sì nián jiǔ yuè, zàng dìng líng.
辛丑,上不豫。壬寅,上大漸,召王大臣承寫硃諭,立皇長子為皇太子。癸卯,上崩於行宮,年三十一。十月,奉移梓宮至京。十二月,恭上尊諡。同治四年九月,葬定陵。
lùn yuē: wén zōng zāo yáng jiǔ zhī yùn, gōng míng yí zhī huì. wài qiáng yào méng, nèi niè jìng zuò, yǎn hū yī jì, suì wú yī rì zhī ān. ér néng rèn xián zhuó cái, dòng guān sì yìng. fù mín shǒu dù fán kē, zhì jūn shèn chí yù suǒ. fǔ bì chōng wèi, xī chū miào suàn. xiāng shǐ jiǎ nián yù yǔ, ān yǒu hòu lái zhī fú huàn zāi?
論曰:文宗遭陽九之運,躬明夷之會。外強要盟,內孽競作,奄忽一紀,遂無一日之安。而能任賢擢材,洞觀肆應。賦民首杜煩苛,治軍慎持馭索。輔弼充位,悉出廟算。鄉使假年御宇,安有後來之伏患哉?