bǐ wǎng lái nán běi, pō chéng yǒu péng tuī yī rì zhī cháng, wèn dào yú máng. qiè tàn fū bǎi yú nián yǐ lái zhī wéi xué zhě, wǎng wǎng yán xīn yán xìng, ér máng hū bù dé qí jiě yě.
比往來南北，頗承友朋推一日之長，問道於盲。竊嘆夫百餘年以來之為學者，往往言心言性，而茫乎不得其解也。
mìng yǔ rén, fū zǐ zhī suǒ hǎn yán yě xìng yǔ tiān dào, zǐ gòng zhī suǒ wèi dé wén yě. xìng mìng zhī lǐ, zhe zhī yì zhuàn, wèi cháng shù yǐ yǔ rén. qí dá wèn shì yě, zé yuē:" xíng jǐ yǒu chǐ" qí wéi xué, zé yuē:" hào gǔ mǐn qiú" qí yǔ mén dì zǐ yán, jǔ yáo shùn xiāng chuán suǒ wèi wēi wēi jīng yī zhī shuō yī qiè bù dào, ér dàn yuē:" yǔn zhí qí zhōng, sì hǎi kùn qióng, tiān lù yǒng zhōng." wū hū! shèng rén zhī suǒ yǐ wéi xué zhě, hé qí píng yì ér kě xún yě! gù yuē:" xià xué ér shàng dá." yán zi zhī jī hū shèng yě, yóu yuē:" bó wǒ yǐ wén." qí gào āi gōng yě, míng shàn zhī gōng, xiān zhī yǐ bó xué. zì zēng zǐ ér xià, dǔ shí wú ruò zi xià, ér qí yán rén yě, zé yuē:" bó xué ér dǔ zhì, qiè wèn ér jìn sī." jīn zhī jūn zǐ zé bù rán, jù bīn kè mén rén zhī xué zhě shù shí bǎi rén," pì zhū cǎo mù, qū yǐ bié yǐ", ér yī jiē yǔ zhī yán xīn yán xìng, shě duō xué ér shí, yǐ qiú yī guàn zhī fāng, zhì sì hǎi zhī kùn qióng bù yán, ér zhōng rì jiǎng wēi wēi jīng yī zhī shuō, shì bì qí dào zhī gāo yú fū zǐ, ér qí mén dì zǐ zhī xián yú zǐ gòng, tiāo dōng lǔ ér zhí jiē èr dì zhī xīn chuán zhě yě. wǒ fú gǎn zhī yě.
命與仁，夫子之所罕言也；性與天道，子貢之所未得聞也。性命之理，著之《易傳》，未嘗數以語人。其答問士也，則曰：「行己有恥」；其為學，則曰：「好古敏求」；其與門弟子言，舉堯舜相傳所謂危微精一之說一切不道，而但曰：「允執其中，四海困窮，天祿永終。」嗚呼！聖人之所以為學者，何其平易而可循也！故曰：「下學而上達。」顏子之幾乎聖也，猶曰：「博我以文。」其告哀公也，明善之功，先之以博學。自曾子而下，篤實無若子夏，而其言仁也，則曰：「博學而篤志，切問而近思。」今之君子則不然，聚賓客門人之學者數十百人，「譬諸草木，區以別矣」，而一皆與之言心言性，舍多學而識，以求一貫之方，置四海之困窮不言，而終日講危微精一之說，是必其道之高於夫子，而其門弟子之賢於子貢，祧東魯而直接二帝之心傳者也。我弗敢知也。
mèng zǐ yī shū, yán xīn yán xìng, yì zhūn zhūn yǐ, nǎi zhì wàn zhāng gōng sūn chǒu chén dài chén zhēn. zhōu xiāo péng gèng zhī suǒ wèn, yǔ mèng zǐ zhī suǒ dá zhě, cháng zài hu chū chù qù jiù cí shòu qǔ yǔ zhī jiān. yǐ yī yǐn zhī yuán shèng, yáo shùn qí jūn qí mín zhī shèng dé dà gōng, ér qí běn nǎi zài hu qiān sì yī jiè zhī bù shì bù qǔ. bó yí yī yǐn zhī bù tóng yú kǒng zǐ yě, ér qí tóng zhě, zé yǐ" xíng yī bú yì, shā yī bù gū, ér dé tiān xià bù wéi". shì gù xìng yě, mìng yě, tiān yě, fū zǐ zhī suǒ hǎn yán, ér jīn zhī jūn zǐ zhī suǒ héng yán yě chū chù qù jiù cí shòu qǔ yǔ zhī biàn, kǒng zǐ mèng zǐ zhī suǒ héng yán, ér jīn zhī jūn zǐ suǒ hǎn yán yě. wèi zhōng yǔ qīng zhī wèi zhì yú rén, ér bù zhī bù zhōng yǔ qīng ér kě yǐ yán rén zhě, wèi zhī yǒu yě wèi bù zhì bù qiú zhī bù zú yǐ jǐn dào, ér bù zhī zhōng shēn yú zhì qiě qiú ér kě yǐ yán dào zhě, wèi zhī yǒu yě. wǒ fú gǎn zhī yě.
孟子一書，言心言性，亦諄諄矣，乃至萬章、公孫丑、陳代、陳臻。周霄、彭更之所問，與孟子之所答者，常在乎出處、去就、辭受、取與之間。以伊尹之元聖，堯舜其君其民之盛德大功，而其本乃在乎千駟一介之不視不取。伯夷、伊尹之不同於孔子也，而其同者，則以「行一不義，殺一不辜，而得天下不為」。是故性也，命也，天也，夫子之所罕言，而今之君子之所恆言也；出處、去就、辭受、取與之辨，孔子、孟子之所恆言，而今之君子所罕言也。謂忠與清之未至於仁，而不知不忠與清而可以言仁者，未之有也；謂不忮不求之不足以盡道，而不知終身於忮且求而可以言道者，未之有也。我弗敢知也。
yú suǒ wèi shèng rén zhī dào zhě rú zhī hé? yuē:" bó xué yú wén", yuē:" xíng jǐ yǒu chǐ". zì yī shēn yǐ zhì yú tiān xià guó jiā, jiē xué zhī shì yě zì zi chén dì yǒu yǐ chū rù wǎng lái cí shòu qǔ yǔ zhī jiān, jiē yǒu chǐ zhī shì yě. chǐ zhī yú rén dà yǐ! bù chǐ è yī è shí, ér chǐ pǐ fū pǐ fù zhī bù bèi qí zé, gù yuē:" wàn wù jiē bèi yú wǒ yǐ, fǎn shēn ér chéng."
愚所謂聖人之道者如之何？曰：「博學於文」，曰：「行己有恥」。自一身以至於天下國家，皆學之事也；自子臣弟友以出入、往來、辭受、取與之間，皆有恥之事也。恥之於人大矣！不恥惡衣惡食，而恥匹夫匹婦之不被其澤，故曰：「萬物皆備於我矣，反身而誠。」
wū hū! shì ér bù xiān yán chǐ, zé wèi wú běn zhī rén fēi hào gǔ ér duō wén, zé wèi kōng xū zhī xué. yǐ wú běn zhī rén, ér jiǎng kōng xū zhī xué, wú jiàn qí rì cóng shì yú shèng rén ér qù zhī mí yuǎn yě. suī rán, fēi yú zhī suǒ gǎn yán yě, qiě yǐ qū qū zhī jiàn, sī zhū tóng zhì, ér qiú qǐ yǔ.
嗚呼！士而不先言恥，則為無本之人；非好古而多聞，則為空虛之學。以無本之人，而講空虛之學，吾見其日從事於聖人而去之彌遠也。雖然，非愚之所敢言也，且以區區之見，私諸同志，而求起予。
