rén yǒu jīng yóu yì, yǔ cháng guān yì qí
人有精遊藝,予嘗觀弈棋。
suàn yú zhī zào huà, zhe wài jiàn jī wēi
筭餘知造化,着外見幾微。
hào shèng xīn wú yǐ, zhēng xiān yì bù dī
好勝心無已,爭先意不低。
dāng rén jǐn bīn zhǔ, duì miàn rú mán yí
當人盡賓主,對面如蠻夷。
cái lì jī yú zhōng, xǐ nù jiàn yú kuí
財利激於衷,喜怒見於頄。
shēng shā zài yú shǒu, yǔ duó zhǐ yú yí
生殺在於手,與奪指於頤。
lì bù shū bīng tàn, hé bù móu xūn chí
戾不殊冰炭,和不侔塤篪。
yì bù jí péng yǒu, qíng bù tōng fū qī
義不及朋友,情不通夫妻。
zhū yù chū huái xiù, lóng shé zǒu gān pí
珠玉出懷袖,龍蛇走肝脾。
jīn tāng qǐ zūn zǔ, jiàn jǐ jiāo píng wéi
金湯起樽俎,劍戟交幈幃。
bái zhòu yì guǐ shén, píng dì pán jiāo chī
白晝役鬼神,平地蟠蛟螭。
kōng jiāng xiǎng léi báo, lù hǎi zhū jīng ní
空江響雷雹,陸海誅鯨鯢。
hán shǔ tóng shū cǎn, hūn míng gòng bì kuī
寒暑同舒慘,昏明共蔽虧。
shān hé càn yú dì, xīng dǒu huì xuán jī
山河燦於地,星斗會璇璣。
yīn dǔ shū yíng shì, fān jīng chǒng rǔ qī
因睹輸贏勢,翻驚寵辱蹊。
gāo bēi yì cái zhì, fǎn fù nán jū jī
高卑易裁製,返覆難拘羈。
xīn jī jì yī pàn, lì hài bù liǎng tí
心跡既一判,利害不兩提。
juǎn shū dāng yào huì, qǔ shě zài xū sī
卷舒當要會,取捨在須斯。
zhì zhě shāng yú zhà, xìn zhě shī yú chuí
智者傷於詐,信者失於椎。
zhēn wěi zhī xiāng zá, míng shí zhī dōu huī
真偽之相雜,名實之都隳。
dé zhě shī zhī běn, fú wèi huò zhī tī
得者失之本,福為禍之梯。
qián kūn zhī zuò sòng, lí kǎn biàn chéng kuí
乾坤支作訟,離坎變成睽。
hú shǐ xiāng líng fàn, yán cí gòng dǐ qī
弧矢相凌犯,言辭共詆欺。
hé cháng wú shèng fù, wèi shǐ jué xīng shuāi
何嘗無勝負,未始絕興衰。
qián rì zhī suǒ shì, jīn rì zhī huò fēi
前日之所是,今日之或非。
jīn rì zhī suǒ qiáng, míng rì zhī huò léi
今日之所強,明日之或羸。
yǐ gǔ guān hòu shì, zhōng tiān lù duān ní
以古觀後世,終天露端倪。
yǐ jīn guān wǎng xī, hé zhǐ hū páo xī
以今觀往昔,何止乎庖犧。
yáo shùn xíng yī ràng, sì xiōng yóu jū zī
堯舜行揖讓,四凶猶趄趑。
tāng wǔ yuán gān gē, sān lǎo chéng yǒu jī
湯武援干戈,三老誠有譏。
suī gāo táo chén mó, ér yī zhōu xiàn guī
雖臯陶陳謨,而伊周獻規。
céng wèi miǎn yǐ fū, liáo gǔ ér shāng jī
曾未免矣夫,療骨而傷肌。
rén wéi míng suǒ bài, yì wèi lì suǒ jǐ
仁為名所敗,義為利所擠。
zhì luàn bù zì yǐ, yīn gé tú cóng yí
治亂不自已,因革徒從宜。
yǔ xián bù yǔ zi, xián yú shēng xiá cǐ
與賢不與子,賢愚生瑕玼。
yǔ zi bù yǔ xián, zǐ sūn shēng chuāng yí
與子不與賢,子孫生瘡痍。
huò miáo mín nì mìng, huò yǒu hù zǔ wēi
或苗民逆命,或有扈阻威。
huò yì zhuó qǐ xìn, huò guǎn cài zào yí
或羿浞起釁,或管蔡造疑。
huò shāng rén zhēng gé, huò zhōu rén chéng lí
或商人征葛,或周人乘黎。
huò míng tiáo zhèn lǚ, huò mù yě qiān qí
或鳴條振旅,或牧野搴旗。
zhuó jiàn xià tái rì, céng zhào shēng zì ér
灼見夏台日,曾照升自陑。
ān zhī yǒu lǐ yuè, bù zhào yú mèng shī
安知羑里月,不照逾孟師。
lì wáng bēn yú zhì, yōu wáng sǐ yú lí
厲王奔於彘,幽王死於驪。
píng wáng qiān yú luò, nǎn wáng bài yú yī
平王遷於洛,赧王敗於伊。
huò méng yú shào líng, huò huì yú huáng chí
或盟於召陵,或會於黃池。
huò zhàn yú zhǎng àn, huò shì yú gān xī
或戰於長岸,或弒於乾谿。
huò rù yú yān yǐng, huò qī yú kuài jī
或入於鄢郢,或棲於會稽。
huò tú yú dà liáng, huò rù yú lín zī
或屠於大梁,或入於臨淄。
wǔ bà gòng tūn shì, qī xióng xiāng biān chī
五霸共吞噬,七雄相鞭笞。
bào qín miè liù guó, chǔ hàn jué xióng cí
暴秦滅六國,楚漢決雄雌。
tiān jǐn yú yǒu rì, dì jí yú wú yá
天盡於有日,地極於無涯。
xiá ěr dōu bāo kuò, zòng héng xī zhǐ huī
遐爾都包括,縱橫悉指揮。
jǐng tián fāng yì yì, bīng jiǎ zhèng lěi lěi
井田方奕奕,兵甲正累累。
yì zhī yǐ qiān mò, huà zhī yǐ xiào jī
易之以阡陌,畫之以效畿。
xiāo zhī yǐ fēng zhé, fén zhī yǐ shū shī
銷之以鋒謫,焚之以書詩。
bà hóu yǐ zhì shǒu, qiáng gàn ér ruò zhī
罷侯以置守,強幹而弱枝。
zhòng bīng qī shàng jùn, cháng chéng cán biān chuí
重兵棲上郡,長城慚邊陲。
zì wèi pán shí gù, wàn shì wú yǐ ér
自謂磐石固,萬世無已而。
huí tiān yú zhǐ zhǎng, gē dì yú jiē chí
回天於指掌,割地於階墀。
shì rù ruò lóu yǐ, yòng cái rú shā ní
視入若螻蟻,用財如沙泥。
ē páng gōng wèi bì, zǔ lóng chē zhì xì
阿房宮未畢,祖龍車至戲。
lí shān zú wèi fàng, chén shè bīng zì qí
驪山卒未放,陳涉兵自蘄。
bà shàng xīn fēi qiǎn, hóng mén qì zhèng zī
灞上心非淺,鴻門氣正滋。
xián yáng qǐ yān yàn, nán zhèng fèn xióng pí
咸陽起煙焰,南鄭奮熊羆。
rén guǐ tóng jiāo cuò, fēng yún gòng cǎn qī
人鬼同交錯,風雲共慘淒。
xiàng qiáng liú wèi shèng, dé lù mò zhī shuí
項強劉未勝,得鹿莫知誰。
yuē fǎ sān zhāng zài, shōu bīng wǔ guó suí
約法三章在,收兵五國隨。
miào táng chéng suàn zhòng, wéi wò zuò chóu qí
廟堂成筭重,帷幄坐籌奇。
guǎng wǔ pí xiū nù, hóng gōu hǔ bào jī
廣武貔貅怒,鴻溝虎豹飢。
xíng yáng liú jì xìn, gāi xià bié yú jī
滎陽留紀信,垓下別虞姬。
sān jié cái fāng zhǎn, qiān nián yùn zhèng xī
三傑才方展,千年運正熙。
shān chuān jiù xíng shèng, rì yuè xīn guāng huī
山川舊形勝,日月新光輝。
zhēng shuò chéng sān tǒng, chē shū hùn sì wéi
正朔承三統,車書混四維。
fāng yú wú gē jù, qióng pì yǒu jī mí
方隅無割據,窮僻有羈縻。
hòu zú zhēng xíng rì, jūn fēn nán běi sī
後族爭行日,軍分南北司。
dāng shí wú zuǒ mìng, hé yǐ jiù diān jī
當時無佐命,何以救顛隮。
bǎi zhàn fāng quán rì, zhǎng bīng zhèn tiān chuí
百戰方全日,長兵震天垂。
qǐ zhī wū gǔ shì, huò qǐ liú qū máo
豈知巫蠱事,禍起劉屈氂。
zhǒng zǎi sī héng rì, zhòng míng zhèng miǎo mí
冢宰司衡日,重明正渺瀰。
jiàn wēi néng zhì mìng, wú tiǎn jì gū yí
見危能致命,無忝寄孤遺。
jù zéi qī gū rì, xíng tóng hú yǔ lí
劇賊欺孤日,行同狐與狸。
gōng zhōng líng guǎ fù, diàn shàng zhú yīng ér
宮中凌寡婦,殿上逐嬰兒。
lóng zhàn zhī hé suǒ, bīng jiān zhèng zài zī
龍戰知何所,冰堅正在茲。
kuì dī suī huàn shuǐ, yù shuǐ gǎn wàng dī
潰堤雖患水,禦水敢忘堤。
dōng hàn zhòng xī rì, kūn yáng wū wǎ fēi
東漢重晞日,昆陽屋瓦飛。
yōu yōu xīn shì guǐ, láng jí jiàn tái shī
幽憂新室鬼,狼籍漸台屍。
hào yì zhuī lóng zhǔn, xīn ān sǎo chì méi
鄗邑追隆準,新安掃赤眉。
zài féng huǒ dé wáng, fù dǔ hàn guān yí
再逢火德王,復睹漢官儀。
dòu dèng yuán zhōng kuì, yán liáng xié pìn jī
竇鄧緣中饋,閻梁挾牝雞。
jīng hé gōng dài jìn, zhì dǒng yè dōu mí
經何功殆盡,至董業都糜。
hé luò shǎo yān huǒ, jīng dū duō hāo lí
河洛少煙火,京都多蒿藜。
cháng tiān yǒu niǎo dù, bái gǔ wú rén bēi
長天有鳥度,白骨無人悲。
chéng yǒu huáng xū fù, yáng wú xuè kě kuī
城有隍須復,羊無血可刲。
dà shà zhī jiāng diān, fēi yī mù kě zhī, mèng dé tí xiān shǒu, zhòng móu jí shì zī
大廈之將顛,非一木可支,孟德提先手,仲謀藉世資。
xuán dé zhì bù suí, jìng zhōng yú tì tì
玄德志不遂,竟終於涕洟。
xī jìn shàng qīng tán, dà jì xuán pǐn tí
西晉尚清談,大計懸品題。
fù rén zhí guó mìng, gǔ ròu shēng lì cī
婦人執國命,骨肉生癘疵。
èr zhǔ méng shuāng lù, wǔ hú fàn dǐng yí
二主蒙霜露,五胡犯鼎彝。
shì wú guǎn yí wú, lìng rén zhòng xū xī
世無管夷吾,令人重歔欷。
guǎng mò qiāng chén hé, zhōng zhōu hú mǎ sī
廣陌羌塵合,中州胡馬嘶。
lóng guāng shè niú dòu, rì yǐng huà hóng ní
龍光射牛斗,日影化虹蜺。
pì cǎo lái luò ruì, kěn tián qū jiāng méi
闢草來洛汭,墾田趨江湄。
èr bǎi yǒu sì nián, fāng jià ér bìng chí
二百有四年,方駕而並馳。
dōng jìn fēn nán wěi, shí huò chǎn líng zhī
東晉分南尾,時或產靈芝。
fán jīng wǔ gǎi mìng, zhì chén zú chāng suí
凡經五改命,至陳卒昌隋。
guó pò xī fēng mù, chéng huāng chūn cǎo qī
國破西風暮,城荒春草萋。
cháng jiāng kōng mǎn mù, xíng kè làng zhān yī
長江空滿目,行客浪沾衣。
hòu wèi kāi běi shǒu, xiào wén jǐ jī suí
後魏開北首,孝文幾緝綏。
hé yīn xuán yǒu biàn, guó fēn wéi dōng xī
河陰旋有變,國分為東西。
ěr zhū duó gāo shì, yǔ wén miè běi qí
爾朱奪高氏,宇文滅北齊。
jí suí shǐ bìng chén, sì hǎi wèi fān lí
及隋始並陳,四海為藩籬。
fàn biàn gōng sī kuì, zhēng liáo shì zú pí
泛忭公私匱,征遼士卒疲。
yǒu shēn jiē yàn kǔ, wú kǒu bù jiē zī
有身皆厭苦,無口不嗟咨。
chǔ chù chēng nián hào, rén rén sī luàn lí
處處稱年號,人人思亂離。
zhōng yuán wèi yǒu zhǔ, shuí shí fēi lù mí
中原未有主,誰識非鹿麋。
qiān yī nán zhī rì, tiān rén xiāng yǔ qī
千一難知日,天人相與期。
lóng téng zé yún ǎi, hǔ bù zé fēng qī
龍騰則雲靄,虎步則風淒。
mǔ hòu zhuān cháo rì, xiāng réng xù gōng wéi
母后專朝日,相仍絮宮闈。
kě chà héng yàn fàn, bù shā wǔ sān mín
可差恆彥范,不殺武三民。
xiù lǐng xuān gē wǔ, yú yáng dòng gǔ pí
繡嶺喧歌舞,漁陽動鼓鼙。
tài píng qí kě ào, tú zuì yī yáng fēi
太平其可傲,徒罪一楊妃。
jiàn gé lí tiān rì, tóng guān lòu hǔ pí
劍閣離天日,潼關漏虎貔。
liǎng jīng jiē fù mò, jiǔ miào xián qīng yī
兩京皆覆沒,九廟咸傾欹。
lè jí zé bēi zhì, ēn jiāo zé hài xié
樂極則悲至,恩交則害攜。
shì wú shì nài hé, jǔ mù shuí yǔ bǐ
事無事奈何,舉目誰與比。
zì cǐ fān fāng shèng, dōu wú chén zǐ zhī
自此藩方盛,都無臣子祗。
shì gōng ér bù cháo, tǎo zéi yǐ wéi cí
恃功而不朝,討賊以為詞。
gè yōng bù bīng shèng, shuí lián wáng shì bēi
各擁部兵盛,誰憐王室卑。
yāo cháo qiān gū xī, guān shè jì ān wēi
邀朝遷姑息,觀社稷安危。
gōng qǔ fēi jūn mìng, zhū qiú běn zì féi
攻取非君命,誅求本自肥。
shèng yú shí bō yuè, hù cóng huò cēn cī
乘輿時播越,扈從或參差。
wěi dà zhī nán yùn, biān zhǎng qǐ yì huī
尾大知難運,鞭長豈易麾。
zhǎng jiān yōu bì zhì, yǎng hǔ hài zhōng yí
長奸憂必至,養虎害終貽。
guó bù kě diān pèi, jūn xīn kōng niǔ ní
國步可顛沛,君心空忸怩。
shí lái huā làn màn, shì qù yè lí pī
時來花爛漫,勢去葉離披。
shí xìng fēn zhōng xià, wǔ jiā dì tōng kuí
十姓分中夏,五家遞通逵。
tú míng xīng yǒu làn, dàn dōng fāng wèi xī
徒明星有爛,但東方未晞。
cái fǎn zhǎng lú zhèn, xuán qū hú liǔ bēi
才返長蘆鎮,旋驅胡柳陂。
jiàng xiāo bīng zì qǔ, xuán wǔ huǒ hé chī
絳霄兵自取,玄武火何痴。
zhōng dù jiàng kān zuì, luán chéng sǐ kě chī
中渡降堪罪,欒城死可嗤。
tài yuán cháo jiàn rén, liú zi xī wén tí
太原朝見人,劉子夕聞啼。
shì tǐ chóng chóng bié, rén qíng xuán xuán yí
事體重重別,人情旋旋移。
qì huī yóu yǐn huǒ, xiǔ gǔ shàng chēng guī
棄灰猶隱火,朽骨尚稱龜。
jué zhà duō yīn zhōng, jiān yōu cháng zì lí
譎詐多陰中,艱憂常自罹。
náo fáng fū gé yì, huàn jiù fù xīn chí
撓防膚革易,患救腹心遲。
yǔ huò bù xuán zhǒng, yán shāng làng shì qí
語禍不旋踵,言傷浪噬臍。
yù shēng hái yǔn luò, jiāng zhuì què fú chí
欲升還隕落,將墜卻扶持。
míng xuàn rén jiē è, kāng níng shì gòng xī
瞑眩人皆惡,康寧世共晞。
xū néng juān zhòng jí, shǐ kě wèi liáng yī
須能蠲重疾,始可謂良醫。
jiǔ fèi tián qiāo què, nán xíng lù xiǎn xī
久廢田磽确,難行路險巇。
bù páng zhēn zhǔ chū, hé yǐ jiàn shī wéi
不逄真主出,何以見施為。
jiā guó zhān zhūn jí, jūn chén jì huì xī
家國邅迍極,君臣際會稀。
shàng tiān shēng jiǎ shǒu, wǒ sòng suì kāi jī
上天生假手,我宋遂開基。
ruì nòng suí fāng shè, qún háo yǐn lǐng guī
睿弄隨方設,群豪引領歸。
qì jīn bǎi yú zài, bīng gé mín bù zhī
迄今百餘載,兵革民不知。
chéng gǎi xū guī mìng, xīng wáng zì xì shí
成改須歸命,興亡自系時。
tiān jī bù cháng shè, guó shǒu wú cháng shī
天機不常設,國手無常施。
wǎng shì dōu chén jī, qián shū lüè kě yī
往事都陳跡,前書略可依。
bǐ guān zhī bó yì, bù chà hū háo lí
比觀之博弈,不差乎毫釐。
xiāo cháng tiān xuán yùn, yīn yáng dào fàn wéi
消長天旋運,陰陽道範圍。
jí xiōng rén biàn huà, dòng jìng shì shū jī
吉凶人變化,動靜事樞機。
jí zǒu zhě xiān diān, chí mào dōu hòu wēi
疾走者先顛,遲茂都後萎。
yǔ qí jiāo shòu hài, bù ruò liǎng wàng zhī
與其交受害,不若兩忘之。
qiú yú bì yǐ quán, huò tù bì yǐ tí
求魚必以筌,獲兔必以罤。
dé zhī bù néng wàng, yáng zhì ér hǔ pí
得之不能忘,羊質而虎皮。
dào dà wén lǎo zi, cái nán yǔ zhòng ní
道大聞老子,才難語仲尼。
zào xíng néng zì wù, dāng jú qǐ yōu mí
造形能自悟,當局豈憂迷。
hēi bái yān néng měi, sǐ shēng xī zú yī
黑白焉能浼,死生奚足猗。
yīng jī rú pò dì, yíng rèn bù róng sī
應機如破的,迎刃不容絲。
wù yà bàng rén xiào, xiū fáng lěng yǎn kuī
勿訝傍人笑,休防冷眼窺。
jì néng tōng miào yòng, hé bì huàn duō qí
既能通妙用,何必患多岐。
tóng dào dào yì dé, xiān tiān tiān fú wéi
同道道亦得,先天天弗違。
qióng lǐ yǐ jìn xìng, fàng yán ér qiǎn cí
窮理以盡性,放言而遣辭。
shì wài fāng zhī jiǎn, tīng yú shǐ shí xī
視外方知簡,聽余始識希。
dà gēng wú yǐ hé, xuán jiǔ mò néng lí
大羹無以和,玄酒莫能漓。
shàng bīng bù kě fá, qiǎo lì bù kě tuī
上兵不可伐,巧曆不可推。
shàn yán bù kě dào, yì jià bù kě zhuī
善言不可道,逸駕不可追。
xiōng dì zhuān hū ài, fù zǐ zhǔ yú cí
兄弟專乎愛,父子主於慈。
tiān xià yì kě shòu, cǐ zhe bù kě sī
天下亦可授,此著不可私。