rén yǒu jīng yóu yì, yǔ cháng guān yì qí
人有精游艺,予尝观弈棋。
suàn yú zhī zào huà, zhe wài jiàn jī wēi
筭馀知造化,着外见几微。
hào shèng xīn wú yǐ, zhēng xiān yì bù dī
好胜心无已,争先意不低。
dāng rén jǐn bīn zhǔ, duì miàn rú mán yí
当人尽宾主,对面如蛮夷。
cái lì jī yú zhōng, xǐ nù jiàn yú kuí
财利激于衷,喜怒见于頄。
shēng shā zài yú shǒu, yǔ duó zhǐ yú yí
生杀在于手,与夺指于颐。
lì bù shū bīng tàn, hé bù móu xūn chí
戾不殊冰炭,和不侔埙篪。
yì bù jí péng yǒu, qíng bù tōng fū qī
义不及朋友,情不通夫妻。
zhū yù chū huái xiù, lóng shé zǒu gān pí
珠玉出怀袖,龙蛇走肝脾。
jīn tāng qǐ zūn zǔ, jiàn jǐ jiāo píng wéi
金汤起樽俎,剑戟交幈帏。
bái zhòu yì guǐ shén, píng dì pán jiāo chī
白昼役鬼神,平地蟠蛟螭。
kōng jiāng xiǎng léi báo, lù hǎi zhū jīng ní
空江响雷雹,陆海诛鲸鲵。
hán shǔ tóng shū cǎn, hūn míng gòng bì kuī
寒暑同舒惨,昏明共蔽亏。
shān hé càn yú dì, xīng dǒu huì xuán jī
山河灿於地,星斗会璇玑。
yīn dǔ shū yíng shì, fān jīng chǒng rǔ qī
因睹输赢势,翻惊宠辱蹊。
gāo bēi yì cái zhì, fǎn fù nán jū jī
高卑易裁制,返覆难拘羁。
xīn jī jì yī pàn, lì hài bù liǎng tí
心迹既一判,利害不两提。
juǎn shū dāng yào huì, qǔ shě zài xū sī
卷舒当要会,取舍在须斯。
zhì zhě shāng yú zhà, xìn zhě shī yú chuí
智者伤于诈,信者失于椎。
zhēn wěi zhī xiāng zá, míng shí zhī dōu huī
真伪之相杂,名实之都隳。
dé zhě shī zhī běn, fú wèi huò zhī tī
得者失之本,福为祸之梯。
qián kūn zhī zuò sòng, lí kǎn biàn chéng kuí
乾坤支作讼,离坎变成睽。
hú shǐ xiāng líng fàn, yán cí gòng dǐ qī
弧矢相凌犯,言辞共诋欺。
hé cháng wú shèng fù, wèi shǐ jué xīng shuāi
何尝无胜负,未始绝兴衰。
qián rì zhī suǒ shì, jīn rì zhī huò fēi
前日之所是,今日之或非。
jīn rì zhī suǒ qiáng, míng rì zhī huò léi
今日之所强,明日之或羸。
yǐ gǔ guān hòu shì, zhōng tiān lù duān ní
以古观后世,终天露端倪。
yǐ jīn guān wǎng xī, hé zhǐ hū páo xī
以今观往昔,何止乎庖牺。
yáo shùn xíng yī ràng, sì xiōng yóu jū zī
尧舜行揖让,四凶犹趄趑。
tāng wǔ yuán gān gē, sān lǎo chéng yǒu jī
汤武援干戈,三老诚有讥。
suī gāo táo chén mó, ér yī zhōu xiàn guī
虽臯陶陈谟,而伊周献规。
céng wèi miǎn yǐ fū, liáo gǔ ér shāng jī
曾未免矣夫,療骨而伤肌。
rén wéi míng suǒ bài, yì wèi lì suǒ jǐ
仁为名所败,义为利所挤。
zhì luàn bù zì yǐ, yīn gé tú cóng yí
治乱不自已,因革徒从宜。
yǔ xián bù yǔ zi, xián yú shēng xiá cǐ
与贤不与子,贤愚生瑕玼。
yǔ zi bù yǔ xián, zǐ sūn shēng chuāng yí
与子不与贤,子孙生疮痍。
huò miáo mín nì mìng, huò yǒu hù zǔ wēi
或苗民逆命,或有扈阻威。
huò yì zhuó qǐ xìn, huò guǎn cài zào yí
或羿浞起釁,或管蔡造疑。
huò shāng rén zhēng gé, huò zhōu rén chéng lí
或商人征葛,或周人乘黎。
huò míng tiáo zhèn lǚ, huò mù yě qiān qí
或鸣条振旅,或牧野搴旗。
zhuó jiàn xià tái rì, céng zhào shēng zì ér
灼见夏台日,曾照升自陑。
ān zhī yǒu lǐ yuè, bù zhào yú mèng shī
安知羑里月,不照逾孟师。
lì wáng bēn yú zhì, yōu wáng sǐ yú lí
厉王奔于彘,幽王死于骊。
píng wáng qiān yú luò, nǎn wáng bài yú yī
平王迁于洛,赧王败于伊。
huò méng yú shào líng, huò huì yú huáng chí
或盟于召陵,或会于黄池。
huò zhàn yú zhǎng àn, huò shì yú gān xī
或战于长岸,或弑于乾谿。
huò rù yú yān yǐng, huò qī yú kuài jī
或入于鄢郢,或栖于会稽。
huò tú yú dà liáng, huò rù yú lín zī
或屠于大梁,或入于临淄。
wǔ bà gòng tūn shì, qī xióng xiāng biān chī
五霸共吞噬,七雄相鞭笞。
bào qín miè liù guó, chǔ hàn jué xióng cí
暴秦灭六国,楚汉决雄雌。
tiān jǐn yú yǒu rì, dì jí yú wú yá
天尽于有日,地极于无涯。
xiá ěr dōu bāo kuò, zòng héng xī zhǐ huī
遐尔都包括,纵横悉指挥。
jǐng tián fāng yì yì, bīng jiǎ zhèng lěi lěi
井田方奕奕,兵甲正累累。
yì zhī yǐ qiān mò, huà zhī yǐ xiào jī
易之以阡陌,画之以效畿。
xiāo zhī yǐ fēng zhé, fén zhī yǐ shū shī
销之以锋谪,焚之以书诗。
bà hóu yǐ zhì shǒu, qiáng gàn ér ruò zhī
罢侯以置守,强幹而弱枝。
zhòng bīng qī shàng jùn, cháng chéng cán biān chuí
重兵栖上郡,长城惭边陲。
zì wèi pán shí gù, wàn shì wú yǐ ér
自谓磐石固,万世无已而。
huí tiān yú zhǐ zhǎng, gē dì yú jiē chí
回天于指掌,割地于阶墀。
shì rù ruò lóu yǐ, yòng cái rú shā ní
视入若蝼蚁,用财如沙泥。
ē páng gōng wèi bì, zǔ lóng chē zhì xì
阿房宫未毕,祖龙车至戏。
lí shān zú wèi fàng, chén shè bīng zì qí
骊山卒未放,陈涉兵自蕲。
bà shàng xīn fēi qiǎn, hóng mén qì zhèng zī
灞上心非浅,鸿门气正滋。
xián yáng qǐ yān yàn, nán zhèng fèn xióng pí
咸阳起烟焰,南郑奋熊罴。
rén guǐ tóng jiāo cuò, fēng yún gòng cǎn qī
人鬼同交错,风云共惨凄。
xiàng qiáng liú wèi shèng, dé lù mò zhī shuí
项强刘未胜,得鹿莫知谁。
yuē fǎ sān zhāng zài, shōu bīng wǔ guó suí
约法三章在,收兵五国随。
miào táng chéng suàn zhòng, wéi wò zuò chóu qí
庙堂成筭重,帷幄坐筹奇。
guǎng wǔ pí xiū nù, hóng gōu hǔ bào jī
广武貔貅怒,鸿沟虎豹饥。
xíng yáng liú jì xìn, gāi xià bié yú jī
荥阳留纪信,垓下别虞姬。
sān jié cái fāng zhǎn, qiān nián yùn zhèng xī
三傑才方展,千年运正熙。
shān chuān jiù xíng shèng, rì yuè xīn guāng huī
山川旧形胜,日月新光辉。
zhēng shuò chéng sān tǒng, chē shū hùn sì wéi
正朔承三统,车书混四维。
fāng yú wú gē jù, qióng pì yǒu jī mí
方隅无割据,穷僻有羁縻。
hòu zú zhēng xíng rì, jūn fēn nán běi sī
后族争行日,军分南北司。
dāng shí wú zuǒ mìng, hé yǐ jiù diān jī
当时无佐命,何以救顛隮。
bǎi zhàn fāng quán rì, zhǎng bīng zhèn tiān chuí
百战方全日,长兵震天垂。
qǐ zhī wū gǔ shì, huò qǐ liú qū máo
岂知巫蛊事,祸起刘屈氂。
zhǒng zǎi sī héng rì, zhòng míng zhèng miǎo mí
冢宰司衡日,重明正渺瀰。
jiàn wēi néng zhì mìng, wú tiǎn jì gū yí
见危能致命,无忝寄孤遗。
jù zéi qī gū rì, xíng tóng hú yǔ lí
剧贼欺孤日,行同狐与狸。
gōng zhōng líng guǎ fù, diàn shàng zhú yīng ér
宫中凌寡妇,殿上逐婴儿。
lóng zhàn zhī hé suǒ, bīng jiān zhèng zài zī
龙战知何所,冰坚正在兹。
kuì dī suī huàn shuǐ, yù shuǐ gǎn wàng dī
溃堤虽患水,禦水敢忘堤。
dōng hàn zhòng xī rì, kūn yáng wū wǎ fēi
东汉重晞日,昆阳屋瓦飞。
yōu yōu xīn shì guǐ, láng jí jiàn tái shī
幽忧新室鬼,狼籍渐台屍。
hào yì zhuī lóng zhǔn, xīn ān sǎo chì méi
鄗邑追隆准,新安扫赤眉。
zài féng huǒ dé wáng, fù dǔ hàn guān yí
再逢火德王,复睹汉官仪。
dòu dèng yuán zhōng kuì, yán liáng xié pìn jī
窦邓缘中馈,阎梁挟牝鸡。
jīng hé gōng dài jìn, zhì dǒng yè dōu mí
经何功殆尽,至董业都糜。
hé luò shǎo yān huǒ, jīng dū duō hāo lí
河洛少烟火,京都多蒿藜。
cháng tiān yǒu niǎo dù, bái gǔ wú rén bēi
长天有鸟度,白骨无人悲。
chéng yǒu huáng xū fù, yáng wú xuè kě kuī
城有隍须复,羊无血可刲。
dà shà zhī jiāng diān, fēi yī mù kě zhī, mèng dé tí xiān shǒu, zhòng móu jí shì zī
大厦之将颠,非一木可支,孟德提先手,仲谋藉世资。
xuán dé zhì bù suí, jìng zhōng yú tì tì
玄德志不遂,竟终于涕洟。
xī jìn shàng qīng tán, dà jì xuán pǐn tí
西晋尚清谈,大计悬品题。
fù rén zhí guó mìng, gǔ ròu shēng lì cī
妇人执国命,骨肉生疠疵。
èr zhǔ méng shuāng lù, wǔ hú fàn dǐng yí
二主蒙霜露,五胡犯鼎彝。
shì wú guǎn yí wú, lìng rén zhòng xū xī
世无管夷吾,令人重歔欷。
guǎng mò qiāng chén hé, zhōng zhōu hú mǎ sī
广陌羌塵合,中州胡马嘶。
lóng guāng shè niú dòu, rì yǐng huà hóng ní
龙光射牛斗,日影化虹蜺。
pì cǎo lái luò ruì, kěn tián qū jiāng méi
闢草来洛汭,墾田趋江湄。
èr bǎi yǒu sì nián, fāng jià ér bìng chí
二百有四年,方驾而并驰。
dōng jìn fēn nán wěi, shí huò chǎn líng zhī
东晋分南尾,时或产灵芝。
fán jīng wǔ gǎi mìng, zhì chén zú chāng suí
凡经五改命,至陈卒昌隋。
guó pò xī fēng mù, chéng huāng chūn cǎo qī
国破西风暮,城荒春草萋。
cháng jiāng kōng mǎn mù, xíng kè làng zhān yī
长江空满目,行客浪沾衣。
hòu wèi kāi běi shǒu, xiào wén jǐ jī suí
后魏开北首,孝文几缉绥。
hé yīn xuán yǒu biàn, guó fēn wéi dōng xī
河阴旋有变,国分为东西。
ěr zhū duó gāo shì, yǔ wén miè běi qí
尔朱夺高氏,宇文灭北齐。
jí suí shǐ bìng chén, sì hǎi wèi fān lí
及隋始并陈,四海为藩篱。
fàn biàn gōng sī kuì, zhēng liáo shì zú pí
泛忭公私匮,征辽士卒疲。
yǒu shēn jiē yàn kǔ, wú kǒu bù jiē zī
有身皆厌苦,无口不嗟咨。
chǔ chù chēng nián hào, rén rén sī luàn lí
处处称年号,人人思乱离。
zhōng yuán wèi yǒu zhǔ, shuí shí fēi lù mí
中原未有主,谁识非鹿麋。
qiān yī nán zhī rì, tiān rén xiāng yǔ qī
千一难知日,天人相与期。
lóng téng zé yún ǎi, hǔ bù zé fēng qī
龙腾则云霭,虎步则风凄。
mǔ hòu zhuān cháo rì, xiāng réng xù gōng wéi
母后专朝日,相仍絮宫闱。
kě chà héng yàn fàn, bù shā wǔ sān mín
可差恒彦范,不杀武三民。
xiù lǐng xuān gē wǔ, yú yáng dòng gǔ pí
绣岭喧歌舞,渔阳动鼓鼙。
tài píng qí kě ào, tú zuì yī yáng fēi
太平其可傲,徒罪一杨妃。
jiàn gé lí tiān rì, tóng guān lòu hǔ pí
剑阁离天日,潼关漏虎貔。
liǎng jīng jiē fù mò, jiǔ miào xián qīng yī
两京皆覆没,九庙咸倾欹。
lè jí zé bēi zhì, ēn jiāo zé hài xié
乐极则悲至,恩交则害携。
shì wú shì nài hé, jǔ mù shuí yǔ bǐ
事无事奈何,举目谁与比。
zì cǐ fān fāng shèng, dōu wú chén zǐ zhī
自此藩方盛,都无臣子祗。
shì gōng ér bù cháo, tǎo zéi yǐ wéi cí
恃功而不朝,讨贼以为词。
gè yōng bù bīng shèng, shuí lián wáng shì bēi
各拥部兵盛,谁怜王室卑。
yāo cháo qiān gū xī, guān shè jì ān wēi
邀朝迁姑息,观社稷安危。
gōng qǔ fēi jūn mìng, zhū qiú běn zì féi
攻取非君命,诛求本自肥。
shèng yú shí bō yuè, hù cóng huò cēn cī
乘舆时播越,扈从或参差。
wěi dà zhī nán yùn, biān zhǎng qǐ yì huī
尾大知难运,鞭长岂易麾。
zhǎng jiān yōu bì zhì, yǎng hǔ hài zhōng yí
长奸忧必至,养虎害终贻。
guó bù kě diān pèi, jūn xīn kōng niǔ ní
国步可颠沛,君心空忸怩。
shí lái huā làn màn, shì qù yè lí pī
时来花烂漫,势去叶离披。
shí xìng fēn zhōng xià, wǔ jiā dì tōng kuí
十姓分中夏,五家递通逵。
tú míng xīng yǒu làn, dàn dōng fāng wèi xī
徒明星有烂,但东方未晞。
cái fǎn zhǎng lú zhèn, xuán qū hú liǔ bēi
才返长芦镇,旋驱胡柳陂。
jiàng xiāo bīng zì qǔ, xuán wǔ huǒ hé chī
绛霄兵自取,玄武火何痴。
zhōng dù jiàng kān zuì, luán chéng sǐ kě chī
中渡降堪罪,栾城死可嗤。
tài yuán cháo jiàn rén, liú zi xī wén tí
太原朝见人,刘子夕闻啼。
shì tǐ chóng chóng bié, rén qíng xuán xuán yí
事体重重别,人情旋旋移。
qì huī yóu yǐn huǒ, xiǔ gǔ shàng chēng guī
弃灰犹隐火,朽骨尚称龟。
jué zhà duō yīn zhōng, jiān yōu cháng zì lí
谲诈多阴中,艰忧常自罹。
náo fáng fū gé yì, huàn jiù fù xīn chí
挠防肤革易,患救腹心迟。
yǔ huò bù xuán zhǒng, yán shāng làng shì qí
语祸不旋踵,言伤浪噬脐。
yù shēng hái yǔn luò, jiāng zhuì què fú chí
欲升还陨落,将坠却扶持。
míng xuàn rén jiē è, kāng níng shì gòng xī
瞑眩人皆恶,康宁世共晞。
xū néng juān zhòng jí, shǐ kě wèi liáng yī
须能蠲重疾,始可谓良医。
jiǔ fèi tián qiāo què, nán xíng lù xiǎn xī
久废田硗确,难行路险巇。
bù páng zhēn zhǔ chū, hé yǐ jiàn shī wéi
不逄真主出,何以见施为。
jiā guó zhān zhūn jí, jūn chén jì huì xī
家国邅迍極,君臣际会稀。
shàng tiān shēng jiǎ shǒu, wǒ sòng suì kāi jī
上天生假手,我宋遂开基。
ruì nòng suí fāng shè, qún háo yǐn lǐng guī
睿弄随方设,群豪引领归。
qì jīn bǎi yú zài, bīng gé mín bù zhī
迄今百余载,兵革民不知。
chéng gǎi xū guī mìng, xīng wáng zì xì shí
成改须归命,兴亡自系时。
tiān jī bù cháng shè, guó shǒu wú cháng shī
天机不常设,国手无常施。
wǎng shì dōu chén jī, qián shū lüè kě yī
往事都陈迹,前书略可依。
bǐ guān zhī bó yì, bù chà hū háo lí
比观之博弈,不差乎毫釐。
xiāo cháng tiān xuán yùn, yīn yáng dào fàn wéi
消长天旋运,阴阳道范围。
jí xiōng rén biàn huà, dòng jìng shì shū jī
吉凶人变化,动静事枢机。
jí zǒu zhě xiān diān, chí mào dōu hòu wēi
疾走者先颠,迟茂都后萎。
yǔ qí jiāo shòu hài, bù ruò liǎng wàng zhī
与其交受害,不若两忘之。
qiú yú bì yǐ quán, huò tù bì yǐ tí
求鱼必以筌,获兔必以罤。
dé zhī bù néng wàng, yáng zhì ér hǔ pí
得之不能忘,羊质而虎皮。
dào dà wén lǎo zi, cái nán yǔ zhòng ní
道大闻老子,才难语仲尼。
zào xíng néng zì wù, dāng jú qǐ yōu mí
造形能自悟,当局岂忧迷。
hēi bái yān néng měi, sǐ shēng xī zú yī
黑白焉能浼,死生奚足猗。
yīng jī rú pò dì, yíng rèn bù róng sī
应机如破的,迎刃不容丝。
wù yà bàng rén xiào, xiū fáng lěng yǎn kuī
勿讶傍人笑,休防冷眼窥。
jì néng tōng miào yòng, hé bì huàn duō qí
既能通妙用,何必患多岐。
tóng dào dào yì dé, xiān tiān tiān fú wéi
同道道亦得,先天天弗违。
qióng lǐ yǐ jìn xìng, fàng yán ér qiǎn cí
穷理以尽性,放言而遣辞。
shì wài fāng zhī jiǎn, tīng yú shǐ shí xī
视外方知简,听余始识希。
dà gēng wú yǐ hé, xuán jiǔ mò néng lí
大羹无以和,玄酒莫能漓。
shàng bīng bù kě fá, qiǎo lì bù kě tuī
上兵不可伐,巧历不可推。
shàn yán bù kě dào, yì jià bù kě zhuī
善言不可道,逸驾不可追。
xiōng dì zhuān hū ài, fù zǐ zhǔ yú cí
兄弟专乎爱,父子主于慈。
tiān xià yì kě shòu, cǐ zhe bù kě sī
天下亦可授,此著不可私。