bào piáo zǐ yuē: qīng xuán pōu ér shàng fú, zhuó huáng pàn ér xià shěn. zūn bēi děng wēi, yú shì hū zhe. wǎng shèng qǔ zhū liǎng yí, ér jūn chén zhī dào lì shè guān fēn zhí, ér yōng xī zhī huà lóng. jūn rén zhě, bì xiū zhū jǐ yǐ xiān sì hǎi, qù piān dǎng yǐ píng wáng dào, qiǎn sī qíng yǐ biāo zhì gōng, hài yǔ zhòu yǐ lóng wàn shū. zhēn wěi jì míng yú wù wài yǐ, ér jiān zhī yǐ zì jiàn tīng shòu jì cōng yú jiē lái yǐ, ér jiā zhī yǐ zì wén. yí jué shuǐ yǐ jìn shàn, jūn jué xián yǐ chù è, zhāo dé sè wéi, yōng qīn nì xián, shǐ guī jǐn qí yuán, jǔ jié qí fāng, shéng sì qí zhí, jīn xiào qí zhuó. qì wú liáng biǎo zhī rèn, cái wú shī shòu zhī yòng.
抱朴子曰:清玄剖而上浮,浊黄判而下沈。尊卑等威,於是乎著。往圣取诸两仪,而君臣之道立;设官分职,而雍熙之化隆。君人者,必修诸己以先四海,去偏党以平王道,遣私情以标至公,氦宇宙以笼万殊。真伪既明於物外矣,而兼之以自见;听受既聪於接来矣,而加之以自闻。仪决水以进善,钧绝弦以黜恶,昭德塞违,庸亲昵贤,使规尽其圆,矩竭其方,绳肆其直,斤效其斫。器无量表之任,才无失授之用。
kǎo míng zé shí, lǚ shěng qín xù, shù xùn diǎn yǐ shì mín jí, shěn bāo biǎn yǐ zhāng quàn jǔ, míng jiǎn qí yǐ dù jiàn làn, xiáng zhí wǎng yǐ wéi huì lìn. qí yǔ zhī yě, wú pàn lǐ zhī xìng qí duó zhī yě, yǒu bǎi shì zhī yǎn. jiàng zhī yǐ liù yì, guǐ zhī yǐ zhōng xìn, lì zhī yǐ cí hé, qí zhī yǐ lǐ xíng. yáng zè lòu yǐ cù shěn yì, jī qīng liú yǐ chéng zāng pǐ. shǐ wù wú guǐ dào, shì wú fēi fèn. lì cháo mù mín zhě, bù dé qīn guān yuè jú tuī gǔ jí róng zhě, mò gǎn dàn wēi gù mìng. yuè jìn yǐ huái yuǎn, xiū wén yǐ zhāo xié. fù bǎi xìng zhī cái sù, chǎn jìn dé zhī guǎng tú, dù jī wěi zhī fán wù xià yǒu tuō wén, zé míng fá chì fǎ, āi jìng zhé yù chún huà qià, zé nì xiá cáng jí, wǔ jiào zài kuān.
考名责实,屡省勤恤,树训典以示民极,审褒贬以彰劝沮,明检齐以杜僭滥,详直枉以违晦吝。其与之也,无叛理之幸;其夺之也,有百氏之掩。匠之以六艺,轨之以忠信,莅之以慈和,齐之以礼刑。扬仄陋以促沈抑,激清流以澄臧否。使物无诡道,事无非分。立朝牧民者,不得侵官越局;推毂即戎者,莫敢惮危顾命。悦近以怀远,修文以招携。阜百姓之财粟,阐进德之广途,杜机伪之繁务(下有脱文),则明罚敕法,哀敬折狱;淳化洽,则匿瑕藏疾,五教在宽。
wài zǒng duō shì yú wén wǔ, nèi jiàn wéi chéng zhī mù shǔ, shǐ qīn shū xiāng chí, wěi wèi shēn gàn. zhī suī mào ér wú shāng běn zhī yōu, liú suī shèng ér wú bèi yuán zhī shì. shí pán yuè zhì, shì è jì yú. jiàn sān miáo zhī qīng tiǎn, zé zhī chuān yuán zhī wèi kě shì yě dǔ yì yōu zhī bù shǒu, zé jué yán xiǎn zhī bù zú lài yě. fū jiāng hàn yóu cún, ér qiáng chǔ lǔ rǔ jiàn gé zì rú, ér zi yáng chì zú. sì yuè sān tú tǔ, shí bù yī xìng jīn chéng tāng chí, wèi ruò rén hé. shǒu zài hǎi wài, fěi shān hé yě.
外总多士於文武,内建维城之穆属,使亲疏相持,尾为身干。枝虽茂而无伤本之忧,流虽盛而无背源之势。石磐岳峙,式遏觊觎。见三苗之倾殄,则知川源之未可恃也;睹翳幽之不守,则觉严*崄之不足赖也。夫江汉犹存,而强楚虏辱;剑阁自如,而子阳赤族。四岳三涂土,实不一姓;金城汤池,未若人和。守在海外,匪山河也。
shì yǐ xián jūn bào yǒu tuō wén jù bù zú, ér gǎi guò kǒng yǒu yú. móu dāng jì dé, yóu sī wēi ér fú xiū yān zhàn shèng dì guǎng, yóu jiè yíng ér xī tì yān. xiàng hún qióng yǐ xiá dào, shì kūn hòu yǐ guǎng zài. yùn chóng guāng yǐ biǎo wēi, zhì yuǎn sī hū wèi zhào. zī chūn jǐng yǐ yù xù, fàn qiū shuāng yǐ sù wù. yán zhōu zī yǐ xiào tóng yì, píng héng yǐ quán qún yán. xū jǐ yǐ jǐn xià qíng, tuī gōng yǐ quàn jiāng lái. yù zhī yǐ shù, zé zhōng shǐ kě jié yě zhěng zhī yǐ dù, zé sān chā kě qí yě. yí ruò láng fēng zhī líng xiāo, ér zhū xià bù dé yǐ qīng zhòng liào yān yǎo ruò xuán yuān zhī wàn rèn, zé jìn shì bù néng yǐ shǎo duō liàng yān. rán zé jūn zhī liú yuán bù qióng, ér bǎi liáo zhī cái lì bì chén yǐ wǒ zhī yá pàn wú wài, ér bǐ zhī jīn liǎng kě xiàn yǐ.
是以贤君抱(有脱文)惧不足,而改过恐有余。谋当计得,犹思危而弗休焉;战胜地广,犹戒盈而夕惕焉。象浑穹以遐焘,式坤厚以广载。运重光以表微,致远思乎未兆。资春景以妪煦,范秋霜以肃物。言州谘以校同异,平衡以铨群言。虚己以尽下情,推功以劝将来。御之以术,则终始可竭也;整之以度,则叁差可齐也。嶷若阆风之凌霄,而诸下不得以轻重料焉;窈若玄渊之万仞,则近侍不能以少多量焉。然则君之流源不穷,而百僚之才力毕陈矣;我之涯畔无外,而彼之斤两可限矣。
fā hào tǔ lìng, zé chē hōng ruò zhèn tíng zhī jī xiǎng, ér bù wéi xié biàn gǎi qí zhèng. huà fǎ chuàng zhì, zé bǐng ruò qī yào zhī lì tiān, ér bù yǐ ài è qū qí qíng. hóng lüè yuǎn zhào, zé ǎi ruò mì yún zhī gāo jié. jū zhēn chéng wù, zé què ruò sōng dài zhī gēn dì. liào yǐ fú yú wèi méng zhī qián, shěn huǐ yù yú qiǎo yán zhī kǒu. bù shǐ dūn piáo sàn yú diāo wěi, bù shǐ yī tǐ jiāo yú èr duān. suī néng dú duàn, bì bó nà hū chú ráo suī wù hán hóng, bì qīng ěr yú jìn rùn.
发号吐令,则车訇若震霆之激响,而不为邪辩改其正。画法创制,则炳若七曜之丽天,而不以爱恶曲其情。宏略远罩,则蔼若密云之高结。居贞成务,则确若嵩岱之根地。料倚伏於未萌之前,审毁誉於巧言之口。不使敦朴散於雕伪,不使一体浇於二端。虽能独断,必博纳乎刍荛;虽务含弘,必清耳於浸润。
mín zhī jī hán, zé āi bǐ zé cǐ bǎi xìng yǒu zuì, zé wèi zhī zài yǔ. jiā xiáng zhī zhēn, zé niàn de shén zhī yòu huò féng tiān zhī nù, zé sī sāng lín zhī yǐn jiù. bù lìn gǎi xián yú yí yì zhī diào, bù chǐ fǎn mí yú cháo guò zhī tú. hǔ miǎn yǐ jǐng mì, lín zhì yǐ jiē shū. lù wú jī rǎng zhī sǒu, zé xiū wén hé yīn zhī zuò mín yǒu bù lì zhī kuì, zé kuì lín fāng zhàng zhī shàn. chù fēi gé zhī gài tiān, zé jù yì fū zhī láo cuì rú róu jiā zhī zhǐ yuè sè, zé yōu jìng shòu zhī shī shí líng guǎn xián zhī yàn xiàn, zé qī yì lè zhī yǒu guò zhān zǎo lì zhī biàn càn, zé lǜ fù liǎn zhī cǎn liè. zūn fàng xūn zhī cū qiú, zhǔn wèi wén zhī dà bó zhuī yǒu xià zhī bēi gōng, shí lù tái zhī bù guǒ jiàn zhāng huá zhī zhào zāi, wù ē páng zhī sù huò.
民之饥寒,则哀彼责此;百姓有罪,则谓之在予。嘉祥之臻,则念得神之佑;或逢天之怒,则思桑林之引咎。不吝改弦於宜易之调,不耻反迷於朝过之途。虎眄以警密,麟跱以接疏。路无击壤之叟,则羞闻和音之作;民有不粒之匮,则愧临方丈之膳。处飞阁之概天,则惧役夫之劳瘁;茹柔嘉之旨月色,则忧敬授之失时;聆管弦之宴羡,则戚逸乐之有过;瞻藻丽之辨粲,则虑赋敛之惨烈。遵放勋之粗裘,准卫文之大帛;追有夏之卑宫,识露台之不果;鉴章华之召灾,悟阿房之速祸。
gào shì zé niàn yī shí zhī shī xìn. dān wán zé jué bāo dá zhī huò wǒ. zhēng fá zé liàng lì dù shí, bù lìng bǎi lǐ yǒu hào qì zhī fèn zhū lù zé yí qíng rèn lǐ, bù shǐ chī yí yǒu bào wǎng zhī hún. jiàn cāo tóng zhī dù bó, wéi rén lì zhī hū shǐ. fèi dí zé jiè jìn xiàn zhī jù huò. lì shù zé niàn liú biǎo zhī tiǎn sì. cǎo guǐ tián zé lè shī shòu ér dé shì, shí chí wǎng ér yuè yuǎn, piān ài zé lǜ xiù fēng zhī bàng qiǎo, fēi yàn zhī zhuān chǒng. dú rèn zé wù lù mǎ zhī zuò wēi, gōng xiǎn zhī è zhí. nà cè zé sī hàn zǔ zhī tǔ bǔ, xiào jǐng zhī zhū cuò.
诰誓则念依时之失信。耽玩则觉褒妲之惑我。征伐则量力度时,不令百里有号泣之愤;诛戮则遗情任理,不使鸱夷有抱枉之魂。鉴操彤之杜伯,惟人立之呼豕。废嫡则戒晋献之巨惑。立庶则念刘表之殄祀。草鬼畋则乐失兽而得士,识驰网而悦远,偏爱则虑袖蜂之谤巧,飞燕之专宠。独任则悟鹿马之作威,恭显之恶直。纳策则思汉祖之吐哺,孝景之诛错。
zhǐ gān zhī jìn, zé shū yí dí. róng yuè gū xī, zé shěn luán jī. chú zhēng zi zhī chǎn, qīn fàng mí zhī rén. jiàn bái lóng yǐ chuò qīng tuō, guān léi yuán tuō yī zì yǐ jié wú yàn. fáng rén zhì zhī biàn yú liù gōng zhī zhōng, zhǐ hàn xuè zhī qiú yú jué yù zhī wài. chú è quǎn yǐ è jiǔ xù zhī huàn, shì mǎ gǔ yǐ zhāo zhuī fēng zhī jùn. shì nù wā yǐ yǐ quàn yǒng, bì táng láng yǐ lì wǔ. líng gōng lú zhī dǎng yán, róng bǎo jiǎ zhī zhèng zhí. tī fù bèi wú yì zhī máo, lǎn liù hé líng xū zhī yòng. pēng rú huáng yǐ mì sī yuán zhī zhēn, zhé wǎn ruò yǐ dí liáng bó zhī měi. fàng dān jī yǐ mǐ wǎn luán zhī mí, tuì zi xiá yǐ dù yú táo zhī huò. cáng yuān zhōng zhī yú, cāo lì qì zhī bǐng. wù dàn xǐ xīn zhī fán, yǐ shěng jiāo làn zhī fèi. gǔ lián chǐ zhī táo yě, míng kǎo shì zhī zhǔn dì.
旨甘之进,则疏仪狄。容悦姑息,则沈栾激。除蒸子之谄,亲放麋之仁。鉴白龙以辍轻脱,观羸(原脱一字)以节无餍。防人彘之变於六宫之中,止汗血之求於绝域之外。除恶犬以遏酒酗之患,市马骨以招追风之骏。轼怒蛙以以劝勇,避螳螂以励武。聆公庐之谠言,容保甲之正直。剔腹背无益之毛,揽六翮凌虚之用。烹如簧以谧司原之箴,折菀渃以迪梁伯之美。放丹姬以弭婉娈之迷,退子瑕以杜余桃之惑。藏渊中之鱼,操利器之柄。勿惮徙薪之烦,以省焦烂之费。鼓廉耻之陶冶,明考试之准的。
nù bù yuè fǎ yǐ jiā nüè, xǐ bù yú xiàn yǐ hòu yí. gē qíng yú suǒ ài, ér yǒu fàn zhě wú shè biàn shàn yú suǒ zēng, ér yǒu láo zhě bù yí. qīng xià yuán tuō yī zì yǐ nà zhōng, wén nì ěr ér bù huì. guǎng qǐ yán yú fěi bàng, suī wěi yì ér bù jù. yǎn xì xiá ér lù dà yòng, wàng jìn è ér niàn yuǎn gōng, shǐ fū cáo guì mèng míng yǒu xiū lái zhī xiào, wèi shàng zhāng chǎng lì xuě chǐ zhī jī. shēn gōu zhī zéi chén, zhe kuāng hé zhī hóng xūn shì fù zhī zuǒ chē, tǔ zhǐ gē zhī gāo cè. zé xiū xiāo huà wéi yuān luán, xié wěi biàn chéng zhōng zhēn. máng yǐng xiù yú chì lǔ, yè guāng qǐ hū ní nìng. shàn ruì zài xū, jiǔ gōng yǔn xié, xī miàn qūn xún, yǐ yán shī yǒu zhī cái zūn shì lǎo sǒu, yǐ dūn xiào tì zhī xíng.
怒不越法以加虐,喜不逾宪以厚遗。割情於所爱,而有犯者无赦;辨善於所憎,而有劳者不遗。倾下(原脱一字)以纳忠,闻逆耳而不讳。广乞言於诽谤,虽委抑而不距。掩细瑕而录大用,忘近恶而念远功,使夫曹刿孟明有修来之效,魏尚张敞立雪耻之绩。身钩之贼臣,著匡合之弘勋;释缚之左车,吐止戈之高策。则鸺枭化为鸳鸾,邪伪变成忠贞。芒颖秀於斥卤,夜光起乎泥泞。剡锐载胥,九功允谐,西面逡巡,以延师友之才;尊事老叟,以敦孝悌之行。
shì yǐ yuān pán zhě yǎng fù, shān qī zhě fǔ jí. bǐng wèi nèi bì, jiǔ hǔ hǎn wài yù. zhèng dé yú shàng, ér wù qīng yú xià huì fā hū ěr, ér zé mài hū yuǎn. míng zhé xuān lì yú yōu lì, qián shù ràng pàn yú sǒu zé. ěr nǎi juān zī zhāng zhī fǎ lìng, zhèn dà hé zhī qīng fēng. pú lún yù bó, yǐ chōu qiū yuán zhī jùn mín yuán qǐ bì jí, yǐ jiū lùn dào zhī sǔn yì. jiǎn mù yáng zhī duō rén, fǎn bù gū zhī zhì chún, zhāng rén ràng zhī wéi, dù huá jìng zhī jīn, jīng yì zhèng zhī cāo, hóng dào sù zhī gé. shǐ fù dé zhě ruò qián méng zhī yuè gān yǔ, jiàn guī zhě yóu xíng lǎo zhī fù dà chuān. lí mín ān zhī, ruò lǜ yè zhī zhuì xiū kē zuǒ rèn yǎng zhī, ruò zhòng xīng zhī xì běi chén.
是以渊蟠者仰赴,山栖者俯集。炳蔚内弼,九虎阚外御。政得於上,而物倾於下;惠发乎迩,而泽迈乎远。明哲宣力於攸莅,黔庶让畔於薮泽。尔乃蠲滋章之法令,振大和之清风。蒲轮玉帛,以抽丘园之俊民;元岂毕集,以究论道之损益。减牧羊之多人,反不酤之至醇,张仁让之闱,杜华竞之津,旌义正之操,弘道素之格。使附德者若潜萌之悦甘雨,见归者犹行潦之赴大川。黎民安之,若绿叶之缀修柯;左衽仰之,若众星之系北辰。
shì yǐ qī zhèng bù luàn xiàng yú xuán jí, hán wēn bù miù jié ér cuò jí. sì líng bèi dí, zhī huá zhuó càn. gān lù lín lù yǐ xiāo fù, jiā suì ē nuó ér yíng xiāng.. dān bá zhú yú shén huáng, xuán lì jū yú guǎng shuò. bǎi chuān wú fèi téng zhī yì, nán jī mì yǎn hé zhī bào, wù wú guǐ shí zhī diāo, rén wú jiē kǎi zhī xiǎng. líng yǔ xū chén, wǔ xíng qǐn cuò. zhēng shuò suǒ bù jiā, miǎn shēn suǒ bù jì, zhān qiú pí fú, shān qī hǎi cuàn, mò bù hán huān gé miàn, gǎn hé chóng yì, líng qín gòng yú tóng tíng, yáo huán xiàn zì xī jí. yuán shǒu jù shàn, yóu yīn yūn zhī shùn jìng fēng yào huāng chéng zhǐ, ruò xiǎng liàng zhī hé jué yīn. chéng shēng lóng zhī shèng zhì, sān wǔ zhī guǐ zhú yě. gù néng gù miào tiāo yú wǎng jí, fán běn zhī hū bǎi shì yǐ.
是以七政不乱象於玄极,寒温不谬节而错集。四灵备觌,芝华灼粲。甘露淋漉以霄附,嘉穗婀娜而盈箱。。丹魃逐於神潢,玄厉拘於广朔。百川无沸腾之异,南箕谧偃禾之暴,物无诡时之凋,人无嗟慨之响。囹圄虚陈,五刑寝厝。正朔所不加,冕绅所不暨,毡裘皮服,山栖海窜,莫不含欢革面,感和重译,灵禽贡於彤庭,瑶环献自西极。员首遽善,犹氤氲之顺劲风;要荒承指,若响亮之和绝音。诚升隆之盛致,三五之轨躅也。故能固庙祧於罔极,繁本枝乎百世矣。
fū gēn shēn zé mò shèng yǐ, xià lè zé shàng ān yǐ. mǎ bù tiáo, zào fù bù néng chāo qiān lǐ zhī jī mín bù fù, táng yú bù néng zhì tóng tiān zhī měi. mǎ jí zé biàn tài shēng, ér qīng fèn wéi yōu yǐ mín kùn zé duō lí pàn, qí huò bì zhèn yǐ. kě bù zhàn zhàn yǐ dài dàn hū! kě bù lì lì ér lǜ wēi hū! rén zhǔ bù chéng sī yú zhì luàn, bù shēn jiàn yú wáng zhēng, suī pàn bǎi xún zhī qiū háo, ěr jīng bā yīn zhī qīng zhuó, wén zé lín láng duò yú bǐ duān, wǔ zé gōu gè cuī yú zhǐ zhǎng, xīn bāo wàn piān zhī sòng, kǒu bō tāo bō zhī biàn, yóu wú bǔ yú tǔ bēng, bù jiù hū wǎ jiě yě. hé zhě? bù jū qí dà, ér wù qí xì, zhì hū xià rén zhī yè, ér àn yuán běn zhī duān yě.
夫根深则末盛矣,下乐则上安矣。马不调,造父不能超千里之迹;民不附,唐虞不能致同天之美。马极则变态生,而倾偾惟忧矣;民困则多离叛,其祸必振矣。可不战战以待旦乎!可不栗栗而虑危乎!人主不澄思於治乱,不深鉴於亡徵,虽盼百寻之秋毫,耳精八音之清浊,文则琳琅堕於笔端,武则钩铬摧於指掌,心苞万篇之诵,口播涛波之辩,犹无补於土崩,不救乎瓦解也。何者?不居其大,而务其细,滞乎下人之业,而暗元本之端也。
chéng néng shì guò hū cóng, lín shēn lǚ bīng, jū ān bù wàng chéng bēn zhī jiè, chù cún bù fèi lǜ wáng zhī jù, cāo gāng lǐng yǐ zhěng máo mù, wò dào shù yǐ yù zhòng cái, hán bái bì lì yǐ zhé chōng, xiāo cáo jié néng yǐ jīng guó, jiè yī rén zhī xīn zhì qí guǒ yì, móu fū xié sī jìn qí zhǎng suàn zé rén zhǔ suī cóng róng yù fáng zhī nèi, xiāo yáo yún gé zhī duān, yǔ jué fǔ yú gān láo, lè rén pí yú pàn wǔ, yóu kě yǐ chuí gǒng ér rèn xián, gāo zhěn yǐ zé chéng. hé bì jū máo cí zhī xiá lòu, shí báo wèi zhī dà gēng, gōng jiān mén zhī láo yì, huái sǔn mìng zhī xīn qín, rán hòu kě yǐ huì liú cāng shēng, dào qià hǎi wài zāi!
诚能事过乎丛,临深履冰,居安不忘乘奔之戒,处存不废虑亡之惧,操纲领以整毛目,握道数以御众才,韩白毕力以折冲,萧曹竭能以经国,介一人之心致其果毅,谋夫协思进其长算;则人主虽从容玉房之内,逍遥云阁之端,羽爵腐於甘醪,乐人疲於拚舞,犹可以垂拱而任贤,高枕以责成。何必居茅茨之狭陋,食薄味之大羹,躬监门之劳役,怀损命之辛勤,然後可以惠流苍生,道洽海外哉!
hūn huò zhī jūn, zé bù rán yān. qí wéi zhèng yě, huò rén ér bù duàn, zhū zǐ hùn màn, zhèng zhě bù shǎng, xié zhě bù fá. huò kē měng cǎn kù, huò chún wēi wú ēn, xíng guò hū zhòng, bù shù bù dǎi. gēn lù jī tuí, wēi yóu cháo mù, ér zì bǐ yú tiān rì, nǐ gù yú tài shān, wèi kè míng jùn dé zhě bù nán jí, xiǎo xīn yì yì zhě wèi zú suàn yě. yú shì wú zuì wú gū, yín xíng yǐ chěng, mín bú jiàn dé, wéi lù shì wén.
昏惑之君,则不然焉。其为政也,或仁而不断,朱紫混漫,正者不赏,邪者不罚。或苛猛惨酷,或纯威无恩,刑过乎重,不恕不逮。根露基颓,危犹巢幕,而自比於天日,拟固於泰山,谓克明俊德者不难及,小心翼翼者未足算也。於是无罪无辜,淫刑以逞,民不见德,唯戮是闻。
guān rén zé yǐ shùn zhì zhě wèi xián, zhuó cái zé yǐ jìn xí zhě wèi qián. shàng zǎi dǐng liè, wěi zhī mǔ hòu zhī zú zhuān duàn gù wèn, jué zhī ā chǎn zhī tú. suǒ yáng yǐn zé yuǎn jiǔ zú wài qīn, ér bù jiǎn qí qì gàn suǒ xìn zhàng zé zài yú suǒ cái qū mèi, ér zēng hū fāng zhí suǒ yì tuì zé cóng léi tóng, ér bù chá zhī yǐ qíng suǒ chǒng jìn zé rèn měi tán, ér bù kǎo qí jī yòng. zhǎng yào zhì mín zhī guān, yù róng zhuān zhēng zhī jiāng, huò tān wū yǐ huài suǒ zài yǐ, huò yíng sī yǐ luàn cháo tíng yǐ, huò nuò ruò yǐ bài shù shì yǐ, huò kuāng qiè yǐ shī jūn lì yǐ. zhōng yú bù jué, bù rěn chù chì, yóu jiā qīn wěi, jì qí wǎn xiào. qì xiǎo rèn dà, suì jí yú huò. liáng cái yuǎn liàng wú yuán zhī shì, huò pī hè ér cháo yǐn, huò shěn lún yú qióng fǒu, huái dào kuò náng, mín lì mò yóu, líng tì zhī zāi, suǒ yǐ duō yǒu yě.
官人则以顺志者为贤,擢才则以近习者为前。上宰鼎列,委之母後之族;专断顾问,决之阿谄之徒。所扬引则远九族外亲,而不简其器干;所信仗则在於琐才曲媚,而憎乎方直;所抑退则从雷同,而不察之以情;所宠进则任美谈,而不考其绩用。掌要治民之官,御戎专征之将,或贪污以坏所在矣,或营私以乱朝廷矣,或懦弱以败庶事矣,或恇怯以失军利矣。终於不觉,不忍黜斥,犹加亲委,冀其晚效。器小任大,遂及於祸。良才远量无援之士,或披褐而朝隐,或沈沦於穷否,怀道括囊,民力莫由,陵替之灾,所以多有也。
yòu jīng diǎn guī jiè, fú wén fú lǎn, wán nòng xiè yàn, shì dān shì wù. gāo lóu guān ér xià dào dé, guǎng yuàn yòu ér xiá zhāo nà, shēn chí zhǎo ér qiǎn ēn xìn, yuè gǒu mǎ ér è jiǎn è, guì zhū yù ér jiàn zhì lüè, fēng qǐ wán ér yuē huì zé, huǎn zhèn jì ér jí jù liǎn, qín tián yì ér hū jià sè, zhòng jiān bìng ér qīng mín mìng, jìn yōu chàng ér tuì rú yǎ, hòu bì xìng ér báo zhàn shì, liú shēng sè ér wàng shù shì, xiān hān yóu ér hòu tīng duàn, shù kǔ yì ér shū kào cì, gōng zào fèi hǎo bù jí zhī qì, quān jù shí ròu mí gǔ zhī wù. rán zé wēi wáng bù kě yǐ yuàn tiān, wēi ruò bù kě yǐ yóu rén yě. fū jí xiōng yóu jǐ, tāng wǔ qǐ yī zāi?
又经典规戒,弗闻弗览,玩弄亵宴,是耽是务。高楼观而下道德,广苑囿而狭招纳,深池沼而浅恩信,悦狗马而恶蹇谔,贵珠玉而贱智略,丰绮纨而约惠泽,缓赈济而急聚敛,勤畋弋而忽稼穑,重兼并而轻民命,进优倡而退儒雅,厚嬖幸而薄战士,流声色而忘庶事,先酣游而後听断,数苦役而疏犒赐,工造费好不急之器,圈聚食肉靡谷之物。然则危亡不可以怨天,微弱不可以尤人也。夫吉凶由己,汤武岂一哉?
xī zhōu wén yǎn wèi mái zhī gǔ, ér tiān xià chēng qí rén. yīn zhòu pōu bǐ gàn zhī xīn, ér sì hǎi jí qí nüè. wàng zài jù zhān, huǐ yù yóu sù. dé shī zhī jǔ, bù zài duō yě. fán yù zhòng zé mán mò guī huái, ér bù kě yǐ xū suǒ yě huǐ jī jí huá xià lí xīn, ér bù kě yǐ yán jiù yě. shì yǐ xiǎo shàn suī wú dà yì, ér bù kě bù wéi xì è suī wú jìn huò, ér bù kě bù qù yě.
昔周文掩未埋之骨,而天下称其仁。殷纣剖比干之心,而四海疾其虐。望在具瞻,毁誉尤速。得失之举,不在多也。凡誉重则蛮貊归怀,而不可以虚索也;毁积即华夏离心,而不可以言救也。是以小善虽无大益,而不可不为;细恶虽无近祸,而不可不去也。
ruò nǎi sì qíng zòng yù, ér bù yǔ tiān xià gòng qí lè, gù yǒu yōu mò zhī xù yě. xuē jī zēng jùn, ér bù jué xià duò zé shàng bēng, gù qīng tuí mò zhī fú yě. yú shì pèi cè qù yú wǒ shǒu, shén wù jiǎ ér bù hái, lì qín cái kuì, mín bù kān mìng, zhòng yuàn yú xià, tiān nù yú shàng, tián chéng dào quán qí yú wéi wò, jī chāng qǔ yǒu èr yú xī lín, chén wú zhī tú, fèn jiàn ér dà hū, liú xiàng zhī lún, huī gē ér biāo hài, yún tī chéng yú bǎi zhì zhī shàng, hào rèn jiāo yú xiàng wèi zhī xià, fēi fēng nèi jiàn, jìn bīng wài kuì, ér nǎi yōu bēi yǐ sī miǎo shì zhī dà xián, yōng huì yǐ yán yán qī zhī zhì shì, mù yī lǚ yú sōng xiù, zhāo sūn wú yú cǎo lái, bài chāng yán ér wú suǒ, sī jiā suàn ér mò wèn, yóu dà shà jì fán, ér yùn shuǐ yú cāng hǎi, hóng lǎo líng shì, ér zào chuán yú cháng zhōu yǐ.
若乃肆情纵欲,而不与天下共其乐,故有忧莫之恤也。削基憎峻,而不觉下堕则上崩,故倾颓莫之扶也。於是辔策去於我手,神物假而不还,力勤财匮,民不堪命,众怨於下,天怒於上,田成盗全齐於帷幄,姬昌取有二於西邻,陈吴之徒,奋剑而大呼,刘项之伦,挥戈而飚骇,云梯乘於百雉之上,皓刃交於象魏之下,飞锋内荐,禁兵外溃,而乃忧悲以思邈世之大贤,拥彗以延岩栖之智士,慕伊吕於嵩岫,招孙吴於草莱,拜昌言而无所,思嘉算而莫问,犹大厦既燔,而运水於沧海,洪潦凌室,而造船於长洲矣。
fū wēi wēi zhī chēng, bù kě jiāo lìn gòu ér dōng yuè zhī fēng, wèi yì yǐ zì yù xiū yě. shàng shèng jiān cè zài chí, yóu jù bù dǎi qián ér yōng zhǔ huǎn bù àn pèi, ér zì yǐ wéi guò zhī. huò yú ān ér sī wēi, huò zài xiǎn ér zì yì. huò gōng chéng zhì dìng, ér fěi dài fěi huāng, huò zhuì liú léi luǎn, ér bù jué bù wù. bù yǒu xīn guǐ zhī méi nì, hé yòng guì qīn míng zhī gāo jì zāi? niàn zī zài zī, shù hū shù hū!
夫巍巍之称,不可骄吝构;而东岳之封,未易以恣欲修也。上圣兼策载驰,犹惧不逮前;而庸主缓步按辔,而自以为过之。或於安而思危,或在崄而自逸。或功成治定,而匪怠匪荒,或缀旒累卵,而不觉不寤。不有辛癸之没溺,曷用贵钦明之高济哉?念兹在兹,庶乎庶乎!