bào piáo zǐ yuē: zhèng jīng wèi dào yì zhī yuān hǎi, zi shū wèi zēng shēn zhī chuān liú. yǎng ér bǐ zhī, zé jǐng xīng zhī zuǒ sān chén yě fǔ ér fāng zhī, zé lín báo zhī bì sōng yuè yě. suī jīn tú shū pì, ér jìn dé tóng guī suī lí yú jǔ zhǐ, ér hé yú xìng huà. gù tōng rén zǒng yuán běn yǐ kuò liú mò, cāo gāng lǐng ér dé yī zhì yān. gǔ rén tàn xī yú cái nán, gù wèi bǎi shì wèi suí zhǒng, bù yǐ pú fēi kūn shān ér qì yào yè zhī bǎo, bù yǐ shū bù chū shèng ér fèi zhù jiào zhī yán. shì yǐ lǘ mò zhī zhuō shī, jūn lǚ zhī jū shì, huò cí bǐ yù lòu, jiǎn bù yíng shí, yóu jiàn zhuàn lù, yà cì diǎn gào, bǎi jiā zhī yán, yǔ shàn yī kuí. pì cāo shuǐ zhě, qì suī yì ér jiù huǒ tóng yān yóu zhēn zhì zhě, shù suī shū ér gōng jí jūn yān.
抱朴子曰:正經為道義之淵海,子書為增深之川流。仰而比之,則景星之佐三辰也;俯而方之,則林薄之裨嵩岳也。雖津途殊辟,而進德同歸;雖離於舉趾,而合於興化。故通人總原本以括流末,操綱領而得一致焉。古人嘆息於才難,故謂百世為隨踵,不以璞非崑山而棄耀夜之寶,不以書不出聖而廢助教之言。是以閭陌之拙詩,軍旅之鞫誓,或詞鄙喻陋,簡不盈十,猶見撰錄,亞次典誥,百家之言,與善一揆。譬操水者,器雖異而救火同焉;猶針炙者,術雖殊而攻疾均焉。
hàn wèi yǐ lái, qún yán mí fán, suī yì shēn yú xuán yuān, cí shàn yú bō tāo, shī zhī kě yǐ zhēn zhēng xiáng yú tiān shàng, fā jiā ruì yú hòu tǔ, zhào huán zhì yú dà huāng zhī wài, ān huán dǔ yú hán xià zhī nèi, jìn mǐ huò luàn zhī jiē, yuǎn chuí zhǎng shì zhī zhǐ. rán shí wú shèng rén, mù qí kǒu zǎo, gù bù dé chěng huá lù zhī jī yú qiān lǐ zhī tú, biān jìn shì zhī dào yú sān fén zhī mò yě. jū xì zhī tú, zhì gù qiǎn ài zhī zhōng, qiè píng xùn gǔ zhī jiān, qīng qí jiàn yì, wèi wèi bù jí. huò yún xiǎo dào bù zú guān, huò yún guǎng bó luàn rén sī, ér bù shí hé zī zhū kě qí zhòng yú shān líng, jù bǎi shí kě yǐ zhì shù yú yì zhào, qún sè huì ér gǔn zǎo lì, zhòng yīn zá ér sháo huò hé yě. huò guì ài shī chéng qiǎn jìn zhī xì wén, hū báo shēn měi fù bó zhī zǐ shū, yǐ cuō qiè zhī zhì yán wèi ái zhuō, yǐ xū huá zhī xiǎo biàn wèi yán qiǎo, zhēn wěi diān dào, yù shí hùn xiáo, tóng guǎng lè yú sāng jiān, jūn lóng zhāng yú huì fú. yōu yōu jiē rán, kě tàn kě kǎi yě!
漢魏以來,群言彌繁,雖義深於玄淵,辭贍於波濤,施之可以臻徵祥於天上,發嘉瑞於後土,召環雉於大荒之外,安圜堵於函夏之內,近弭禍亂之階,遠垂長世之祉。然時無聖人,目其口藻,故不得騁驊騄之跡於千里之途,編近世之道於三墳之末也。拘系之徒,桎梏淺隘之中,挈瓶訓詁之間,輕奇賤異,謂為不急。或雲小道不足觀,或雲廣博亂人思,而不識合錙銖可齊重於山陵,聚百十可以致數於億兆,群色會而袞藻麗,眾音雜而韶濩和也。或貴愛詩乘淺近之細文,忽薄深美富博之子書,以磋切之至言為騃拙,以虛華之小辯為妍巧,真偽顛倒,玉石混淆,同廣樂於桑間,鈞龍章於卉服。悠悠皆然,可嘆可慨也!
huò yuē: zhù shù suī fán, shì kě yǐ chěng cí yào zǎo, wú bǔ jiù yú dé shī, wèi ruò dé xíng bù yán zhī xùn. gù yán mǐn wèi shàng ér yóu xià nǎi cì. sì kē zhī gé, xué běn ér xíng mò, rán zé zhuì wén gù wèi yú shì, ér wú zi bù bāo chóng qí yuán, ér dú guì qí liú, kě hū? bào piáo zi dá yuē: dé xíng wèi yǒu shì, yōu liè yì jiàn. wén zhāng wēi miào, qí tǐ nán shí. fū yì jiàn zhě cū yě, nán shí zhě jīng yě. fū wéi cū yě, gù quán héng yǒu dìng yān fū wéi jīng yě, gù pǐn zǎo nán yī yān. wú gù shě yì jiàn zhī cū, ér lùn nán shí zhī jīng, bù yì kě hū!
或曰:「著述雖繁,適可以騁辭耀藻,無補救於得失,未若德行不言之訓。故顏閔為上而游夏乃次。四科之格,學本而行末,然則綴文固為餘事,而吾子不褒崇其源,而獨貴其流,可乎?」抱朴子答曰:「德行為有事,優劣易見。文章微妙,其體難識。夫易見者粗也,難識者精也。夫唯粗也,故銓衡有定焉;夫唯精也,故品藻難一焉。吾故舍易見之粗,而論難識之精,不亦可乎!」
huò yuē: dé xíng zhě běn yě, wén zhāng zhě mò yě. gù sì kē zhī xù, wén bù jū shàng. rán zé zhe zhǐ zhě, zāo pò zhī yú shì kě chuán zhě, jì bì zhī chú gǒu. bēi gāo zhī gé, shì kě shí yǐ. wén zhī tǐ lüè, kě dé wén hū?
或曰:「德行者本也,文章者末也。故四科之序,文不居上。然則著紙者,糟粕之餘事;可傳者,祭畢之芻狗。卑高之格,是可識矣。文之體略,可得聞乎?」
bào piáo zǐ yuē: quán kě yǐ qì ér yú wèi huò, zé bù dé wú quán wén kě yǐ fèi ér dào wèi xíng, zé bù dé wú wén. ruò fú hàn jī yùn lüè zhī hóng cù, shǔ cí bǐ shì zhī shū mì, yuán liú zhì dào zhī xiū duǎn, yùn jí jí yǐn zhī shēn qiǎn. qí xuán jué yě, suī tiān wài háo nèi, bù zú yǐ yù qí liáo miǎo qí xiāng qīng yě, suī sān guāng yì yào, bù zú yǐ fāng qí jù xì. lóng yuān qiān dìng, wèi zú pì qí ruì dùn hóng yǔ jī jīn, wèi zú bǐ qí qīng zhòng. qīng zhuó cān chà, suǒ bǐng yǒu zhǔ, lǎng mèi bù tóng kē, qiáng ruò gè shū qì, ér sú shì wéi jiàn néng rǎn háo huà zhǐ zhě, biàn gài zhī yī lì. sī bó yá suǒ yǐ yǒng sī zhōng zi, yǐng rén suǒ yǐ gé jīn bù yùn yě. gài kè xuē zhě bǐ jiān, ér bān dí shàn jué shǒu zhī chēng yuán qín zhě zhì zhòng, ér kuí xiāng zhuān zhī yīn zhī nán. jiù mǎ qiān sì, ér qí jì yǒu miǎo qún zhī jià měi rén wàn jì, ér wēi shī yǒu chāo shì zhī róng. gài yǒu yuǎn guò zhòng zhě yě.
抱朴子曰:「荃可以棄而魚未獲,則不得無荃;文可以廢而道未行,則不得無文。若夫翰跡韻略之宏促,屬辭比事之疏密,源流至到之修短,蘊藉汲引之深淺。其懸絕也,雖天外毫內,不足以喻其遼邈;其相傾也,雖三光熠耀,不足以方其巨細。龍淵鉛鋌,未足譬其銳鈍;鴻羽積金,未足比其輕重。清濁叄差,所稟有主,朗昧不同科,強弱各殊氣,而俗士唯見能染毫畫紙者,便概之一例。斯伯牙所以永思鍾子,郢人所以格斤不運也。蓋刻削者比肩,而班狄擅絕手之稱;援琴者至眾,而夔襄專知音之難。廄馬千駟,而騏驥有邈群之價;美人萬計,而威施有超世之容。蓋有遠過眾者也。
qiě fú wén zhāng zhī yǔ dé xíng, yóu shí chǐ zhī yǔ yī zhàng, wèi zhī yú shì, wèi zhī qián wén. fū shàng tiān zhī suǒ yǐ chuí xiàng, táng yú zhī suǒ yǐ wèi chēng, dà rén hǔ bǐng, jūn zǐ bào wèi, chāng dàn dìng shèng shì yú yī zì, zhòng ní cóng zhōu zhī yù, mò fēi wén yě. bā guà shēng yīng sǔn zhī suǒ bèi, liù jiǎ chū líng guī zhī suǒ fù, wén zhī suǒ zài, suī jiàn yóu guì, quǎn yáng zhī kuò, wèi dé bǐ yān. qiě fú běn bù bì jiē zhēn, mò bù bì xī báo. pì ruò jǐn xiù zhī yīn sù dì, zhū yù zhī jū bàng shí, yún yǔ shēng yú fū cùn, jiāng hé shǐ yú zhǐ chǐ ěr. zé wén zhāng suī wèi dé xíng zhī dì, wèi kě hū wèi yú shì yě.
「且夫文章之與德行,猶十尺之與一丈,謂之餘事,未之前聞。夫上天之所以垂象,唐虞之所以為稱,大人虎炳,君子豹蔚,昌旦定聖諡於一字,仲尼從周之郁,莫非文也。八卦生鷹隼之所被,六甲出靈龜之所負,文之所在,雖賤猶貴,犬羊之鞟,未得比焉。且夫本不必皆珍,末不必悉薄。譬若錦繡之因素地,珠玉之居蚌石,雲雨生於膚寸,江河始於咫尺爾。則文章雖為德行之弟,未可呼為餘事也。」
huò yuē: jīn shì suǒ wèi, duō bù jí gǔ, wén zhāng zhù shù, yòu yì rú zhī. qǐ qì yùn shuāi shā, zì rán zhī lǐ hū? bào piáo zi dá yuē: bǎi jiā zhī yán, suī yǒu bù qǐ, jiē chū shuò rú zhī sī, chéng cái shì zhī shǒu, fāng zhī gǔ rén, bù bì xī jiǎn yě. huò yǒu wāng huì xuán kuàng, hé qì zuò zhě, nèi pì bù cè zhī shēn yuán, wài bō bù guì zhī yuǎn liú, qí suǒ zǔ zōng yě gāo, qí suǒ chóu yì yě miào, biàn huà bù xì zhì yú guī jǔ zhī fāng yuán, páng tōng bù níng ài yú yī tú zhī bī cù, shì yǐ piān shì suān xián zhě, mò néng zhī qí wèi, yòng sī yǒu xiàn zhě, bù néng dé qí shén yě. fū yīng lóng xú jǔ, gù miǎn líng yún, hàn xuè huǎn bù, hū xī qiān lǐ, ér lóu chóng qǐ guài qí wú jiē ér gāo zhì, nú jiǎn huàn qí guò jǐ zhī bù jiàn yě. ruò fú chí zhòu yú shī lùn zhī zhōng, zhōu xuán yú chuán jì zhī jiān, ér yǐ cháng qíng lǎn jù yì, yǐ biǎn liàng cè wú yá, yǐ zhì cū qiú zhì jīng, yǐ shén qiǎn chuāi shén shēn, suī shǐ zì tiáo chèn, qì yú zhèn sù, yóu bù de yě.
或曰:「今世所為,多不及古,文章著述,又亦如之。豈氣運衰殺,自然之理乎?」抱朴子答曰:「百家之言,雖有步起,皆出碩儒之思,成才士之手,方之古人,不必悉減也。或有汪濊玄曠,合契作者,內辟不測之深源,外播不匱之遠流,其所祖宗也高,其所紬繹也妙,變化不系滯於規矩之方圓,旁通不凝閡於一途之逼促,是以偏嗜酸咸者,莫能知其味,用思有限者,不能得其神也。夫應龍徐舉,顧眄凌雲,汗血緩步,呼吸千里,而螻蟲豈怪其無階而高致,駑蹇患其過己之不漸也。若夫馳驟於詩論之中,周旋於傳記之間,而以常情覽巨異,以褊量測無涯,以至粗求至精,以甚淺揣甚深,雖始自髫齔,訖於振素,猶不得也。
fū shǎng kuài zhě bì yù zhī yǐ hǎo, ér bù dé xiǎo zhě, bì huǐ zhī yǐ è, zì rán zhī lǐ yě. yú shì yǐ qí suǒ bù jiě zhě wèi xū dàn, lóu chéng yǐ wèi ěr, wèi bì wéi qíng yǐ shāng wù yě. yòu shì sú lǜ shén guì gǔ xī ér dú jiàn tóng shí: suī yǒu zhuī fēng zhī jùn, yóu wèi zhī bù jí zào fù zhī suǒ yù yě suī yǒu lián chéng zhī zhēn, yóu wèi zhī bù jí chǔ rén zhī suǒ qì yě suī yǒu yí duàn zhī jiàn, yóu wèi zhī bù jí ōu yě zhī suǒ zhù yě suī yǒu qǐ sǐ zhī yào, yóu wèi zhī bù jí hé què zhī suǒ hé yě suī yǒu chāo qún zhī rén, yóu wèi zhī bù jí zhú bó zhī suǒ zài yě suī yǒu yì shì zhī shū, yóu wèi zhī bù jí qián dài zhī yí wén yě. shì yǐ zhòng ní bù jiàn zhòng yú dāng shí, dà xuán jiàn chī báo yú bǐ jiān yě. sú shì duō yún, jīn shān bù jí gǔ shān zhī gāo, jīn hǎi bù jí gǔ hǎi zhī guǎng, jīn rì bù jí gǔ rì zhī rè, jīn yuè bù jí gǔ yuè zhī lǎng, hé kěn xǔ jīn zhī cái shì, bù jiǎn gǔ zhī kū gǔ! zhòng suǒ wén, qīng suǒ jiàn, fēi yī shì zhī suǒ huàn yǐ. xī zhī pò qín jiǎo xián zhě, liàng yǒu yǐ ér rán hū!
夫賞快者必譽之以好,而不得曉者,必毀之以惡,自然之理也。於是以其所不解者為虛誕,慺誠以為爾,未必違情以傷物也。又世俗率神貴古昔而黷賤同時:雖有追風之駿,猶謂之不及造父之所御也;雖有連城之珍,猶謂之不及楚人之所泣也;雖有疑斷之劍,猶謂之不及歐冶之所鑄也;雖有起死之藥,猶謂之不及和鵲之所合也;雖有超群之人,猶謂之不及竹帛之所載也;雖有益世之書,猶謂之不及前代之遺文也。是以仲尼不見重於當時,大玄見蚩薄於比肩也。俗士多雲,今山不及古山之高,今海不及古海之廣,今日不及古日之熱,今月不及古月之朗,何肯許今之才士,不減古之枯骨!重所聞,輕所見,非一世之所患矣。昔之破琴剿弦者,諒有以而然乎!